Aforismen

‘niet weten’

Frustrerend, maar we zullen het ermee moeten doen.

Ik wil die goeie ouwe Socrates nog eens vanonder het stof halen

me en twijfel kun je eventueel pessimisme noemen, maar het is geen nihilisme. Ik geloof echt wel in de mogelijkheid van vooruitgang en voortschrijdend inzicht. Het enige waarin ik niet geloof – behalve in God dan – is de verwachting dat de mens qua basale ethische intuïties wezenlijk gaat veranderen. Dat zou namelijk betekenen dat de evolutionair gegroeide breinsoftware ook genetisch moet veranderen.

Hoe moet het dan? ‘Oplossingen’ die beginnen met ‘De mensen-zouden-dit-of-dat-moeten-doen’, plaats ik tussen vette aanhalingstekens. Niet omdat het geen goede denkoefeningen zouden zijn, maar zolang een piste geen begin van haalbaarheid vertoont, is het geen oplossing. Elke oplossing die vertrekt vanuit de rede, zonder dat je erbij vertelt hoe je de boodschap gaat verpakken, zodat ze behapbaar wordt voor de massa, is enkel een denkoefening Het is enigszins te vergelijken met politici die, spinnend van deugdzaamheid, megafonen dat we iets aan de armoede, de belastingontduiking, de wachtlijsten enz.… moeten doen, zonder planning hoe ze het gaan realiseren, afdwingen, laat staan betalen. Wat mij betreft is de uitspraak van Jan Jambon ‘gebruik uw gezond verstand’ nu al historisch. Het is verbazend hoe een klein gedeelte van de bevolking die dat niet doet, voldoende is om die premisse futiel te maken. Free riders die hun verantwoordelijkheid niet nemen hoeven echt geen meerderheid te vormen. Het is beangstigend te zien hoe snel dat kleine gedeelte groeit zodra de boodschap kundig verpakt is door populisten.

Ik vraag me af of al die meningen, aannames en oplossingen niet te groot zijn. Met het minimum aan weten lijken ze mij te groots en te breed. Het minimum van de leek die met stelligheid verkondigt wat hij net op YouTube gezien heeft; het minimum van de wetenschapper die het moet stellen met te weinig data en zonder falsificatie.

Hoe ik het dan oplos? Niet eigenlijk; ik probeer gefrustreerd te aanvaarden dat mijn weten een groot kluwen is vol losse eindjes. Van tijd tot tijd is er zo’n eindje dat ik ergens aan vast kan knopen of dat ik kan supprimeren. Zoals afkickende alcoholisten, strompelend en dag per dag, zoiets?

AFORISMEN

Max Schneider

Volgens cognitieweten-

schappers denken we niet altijd wat we denken als we denken.

We denken wel dat we het gedachte zelf gedacht hebben, maar dat denken we dan verkeerd. Iets om over na te denken.

Het is een wezensken-

merk van de ideoloog dat hij een idee zal verdedigen, desnoods tegen beter weten in. Ook als hij daarvoor het licht van de zon moet ontkennen.

Wij vinden iets van Covid19, van de politiek of van de migratie. Wij hebben daar overtuigingen over. In het Engels heet dat

‘beliefs.’ Misschien correcter?

Overtuigingen beïnvloe-

den het niet alleen, ze bepàlen ons denken.

Begrijp de werking van het brein en je begrijpt de mensheid.

Zodra er zich in ons

hoofd een overtuiging gevormd heeft, gaat ons brein, automatisch, dwingend en buiten het zicht van de rede, op zoek naar ‘feiten’ die de stelling bevestigen en worden we met blindheid geslagen voor tegenargumenten.

Het blijft moeilijk om allerlei

politieke en ideologische doctrines los te zien van de bijhorende godsdienst als de gelovigen dat verband ofwel luidkeels blijven verkondigen, ofwel via hun politieke slippendragers aan iedereen opdringen.

Standpunten op de continua tussen politiek links en rechts of tussen ethisch pro en contra, glijden vrijwel onmiddellijk naar de uitersten.

Filosofie is de onbevredigende aanvaarding dat sommige vragen onbeantwoord blijven, niet omdat we de antwoorden niet kennen, maar omdat die er niet zijn.