Magazyn Deal XXV by Magazyn Deal

nr 25 jesień/zima 2018

IN ESTOR ISSN: 1897 - 1075

skn

JAK NOSTALGIA ZATRZĘSŁA RYNKIEM MUZYCZNYM

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY

FRANCZYZA – NOWOCZESNY MODEL PROWADZENIA BIZNESU

AAR CZYLI ADAPTACJA TECHNIK

WOJSKOWYCH DO BIZNESU

skn

IN ESTOR Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego

Wyróżnij się. Napisz do Deala.

Magazyn Deal

www.magazyndeal.pl

REDAKTOR NACZELNA

REDAKTOR

Karolina Wędzik

Michalina Kaczmarek

karolina.wedzik@skninwestor.com REDAKTOR Piotr Liszewski piotr.liszewski@skninwestor.com KOORDYNATOR PROJEKTU Weronika Ziółek weronika.ziolek@skninwestor.com PROJEKT MAGAZYNU: Marta Sawicka SKŁAD MAGAZYNU: Karolina Wędzik WYKRESY I INFOGRAFIKI:

michalina.kaczmarek@skninwestor.com REDAKTOR Martyna Adamowicz martyna.adamowicz@skninwestor.com KOREKTA POLONISTYCZNA: Magdalena Wasilewska ZDJĘCIA REDAKCJI: Magdalena Florczak MIEJSCE SESJI: Lofty u Scheiblera - Księży Młyn ZDJĘCIA I GRAFIKI WYKORZYSTANE W NUMERZE: designed by Freepik

Piotr Liszewski Martyna Adamowicz

Patronat medialny:

Sponsorzy XXV wydania Magazynu Deal:

Drogi Czytelniku, Oddajemy dziś w Twoje ręce jubileuszowe, XXV wydanie Magazynu Deal, który wydawany jest już od trzynastu lat. Egzemplarz magazynu, który trzymasz w swoich dłoniach, jest efektem ciężkiej pracy całej Redakcji. Tworzyliśmy go wspólnie przez wiele tygodni. Teraz z satysfakcją możemy stwierdzić, że udało nam się ukończyć wyjątkowe, pod każdym względem, XXV wydanie Magazynu Deal. Na wstępie pragnę ogromnie podziękować wszystkim autorom artykułów. To Wy – ambitni studenci – tworzycie Deala. Z każdym kolejnym wydaniem zaskakujecie nas coraz bardziej swoją pomysłowością. Jak zawsze, artykuły w naszym magazynie są różne – od lekkich felietonów i wywiadów z interesującymi ludźmi, poprzez tematy popularnonaukowe i branżowe, aż po czysto biznesowe artykuły specjalistyczne. Na początek polecamy Ci wywiad z jednym z założycieli portalu Noclegowo.pl – Mateuszem Goliatem. Opowiada On historię powstania tego i innych swoich startupów oraz zdradza najbliższe plany z nimi związane. Z okazji naszego okrągłego jubileuszu, mamy również okazję zaprezentować wywiad z pierwszym prezesem Studenckiego Koła Naukowego Inwestor – Michałem Kędzią, który wraz z Dominikiem Garczyńskim tworzyli pierwszy zespół redakcyjny Magazynu Deal. Obaj wspominają początki swojej działalności i wspólne potyczki. Będziesz miał również okazję pogłębić swoją wiedzę na temat nieco zapomnianych, a obecnie przeżywających swój renesans, płyt winylowych. Przybliżymy Ci temat zabezpieczenia swojej przyszłości na emeryturze. Dowiesz się również czegoś więcej o robotach. Będziesz mógł się zastanowić, czy stanowią one dla nas zagrożenie, czy też będą naszymi partnerami w przyszłości. Dzięki lekturze artykułu wiodącego numeru dowiesz się co oznacza skrót AAR i czemu powinien być kojarzony z wojskiem. W tym miejscu pragnę również szczególne podziękować całej Redakcji zaangażowanej w realizację bieżącego numeru Magazynu Deal. Ukłony należą się Weronice Ziółek – wspaniałej koordynatorce projektu, która czuwała nad całą organizacją zadań oraz papierkową robotą, Piotrkowi Liszewskiemu – któremu zawdzięczamy infografiki na fanpage’u Deala, Michalinie Kaczmarek – która odpowiadała za promocję wydarzenia #napiszdoDeala jak i całego magazynu oraz Martynie Adamowicz – za utrzymywanie kontaktów z partnerami. Słowa uznania kieruję również w stronę Magdaleny Borettini, która sprawowała pieczę nad całym projektem, doradzała nam w każdej możliwej chwili oraz wspierała w wielu trudnych chwilach. Dziękujemy Ci za cierpliwość i wielkie serce! Jesteś niezastąpiona. Podziękowania należą się również Magdalenie Wasilewskiej za przeprowadzenie korekty językowej oraz innym osobom, których nie wymieniłam ale w równie istotny sposób przyczyniły się do pracy nad końcową formą XXV numeru Magazynu Deal. Niech owoc naszej ciężkiej pracy porwie Wasze serca i zachęci do czytania. „Jedna osoba może inspirować tłumy ale zmienić serca może grupa” Miłej lektury!

REDAKTOR NACZELNA Karolina Wędzik

MAGAZYN DEAL NR 2 (25) JESIEŃ-ZIMA 2018 Wydawca: Studenckie Koło Naukowe „Inwestor”, Uniwersytet Łódzki Wydział Ekonomiczno – Socjologiczny, P.O.W. 3/5, 90-255 Łódź ISSN: 1897 – 1075

www.magazyndeal.pl www.facebook.com/MagazynDeal kontakt@magazyndeal.pl

Wydawcy Magazynu nie ponoszą odpowiedzialności za błędy czy konsekwencje wynikające z zastosowania informacji zawartych w czasopiśmie. Wszystkie materiały chronione są prawem autorskim. Przedruk lub rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek języku bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione. Publikowane w magazynie Deal artykuły nie stanową usługi doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. „o obrocie instrumentami finansowymi” (Dz. U. 2005, Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.)

SPIS TREŚCI

W CZTERY OCZY

CZERP ZE STUDIÓW PEŁNYMI GARŚCIAMI

5 PYTAŃ DO...

POD LUPĄ

STAWIAMY NA WYJĄTKOWE RELACJE

FELIETON

SCS – ŚLEDZENIE NA WYŻSZYM POZIOMIE

INTERNET RZECZY

JAK NOSTALGIA ZATRZĘSŁA RYNKIEM MUZYCZNYM

WARTO WIEDZIEĆ

AAR CZYLI ADAPTACJA TECHNIK WOJSKOWYCH DO BIZNESU

BLOCKCHAIN – TECHNOLOGIA NIE DO ZŁAMANIA

BARDZIEJ LUDZKI NIŻ CZŁOWIEK...

TWOJE INWESTYCJE

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY

INWESTOWANIE VS. FINANSE BEHAWIORALNE

TWOJA KARIERA

CZAS NA SUKCES. PRZEDSIĘBIORSTWO W XXI WIEKU

FRANCZYZA - NOWOCZESNY MODEL PROWADZENIA BIZNESU

MAKROEKONOMIA

ZAROBKI PIŁKARZY A UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA

BANKOWOŚĆ UNIESIONA DO CHMUR

TESTY NUMERYCZNE

CZERP ZE STUDIÓW

PEŁNYMI GARŚCIAMI

Wielu z nas idąc na studia nadal zastanawia się nad swoją przyszłością. Co będziemy robić za pięć lat? W jakiej firmie znajdziemy pracę? Odpowiedź na te pytania nie jest nam do końca znana, ale droga jaką obierzemy, żeby osiągnąć wyznaczone sobie cele, zależy tylko i wyłącznie od nas. Okres studiów daje nam wiele możliwości.

pracę w projektach, w ramach grup zarządowych,

Oprócz samego uczęszczania na zajęcia mamy do

czy w czasie integracji, kiedy nawiązujemy bezcen-

wyboru szeroki wachlarz dodatkowych aktywności

ne relacje i zdobywamy nieocenioną satysfakcję.

takich jak samorządy, koła naukowe czy organiza-

Niezapomniane są nasze wyjazdy integracyjne or-

cje studenckie. Pomagają nam one wzbogacić CV

ganizowane dwa razy do roku. W czasie ostatniego

o cenne doświadczenie, a nie jedynie o ukończo-

wyjazdu mieliśmy przyjemność spędzić weekend

ny kierunek studiów. Idealnym przykładem do

w Murzasichle na wspólnych grach, zabawach, ale

wykorzystania czasu wolnego i zdobycia praktyki

też szkoleniach.

jest Studenckie Koło Naukowe Inwestor działające

Każdego, kto chętny jest dołączyć do nasze-

przy Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uni-

go grona zapraszamy do wypełnienia formularza

wersytetu Łódzkiego.

rekrutacyjnego na stronie internetowej. Rekruta-

Głównym celem Inwestora jest integracja

cja przeprowadzana jest dwa razy do roku, na je-

studentów z szeroko pojętym światem biznesu.

sień i wiosnę. Każdy kandydat zostaje zaproszony

Prawie 15 lat doświadczenia dało nam długą listę

na rozmowę wstępną, a w kolejnych etapach otrzy-

projektów: od analitycznych i merytorycznych

muje do rozwiązania case study, które realizuje

po charytatywne. Jednym z naszych ogólnopol-

samodzielnie oraz grupowo. Na samym końcu

skich projektów analitycznych jest the Most Va-

kandydaci zapraszani są na rozmowy końcowe.

luated Competition (MVC). Daje on możliwość

Po miesięcznych staraniach można cieszyć się

rozwiązywania problemów gospodarczych i fi-

przynależnością do jednej z najprężniej działają-

nansowych poprzez zarządzanie fikcyjnymi spół-

cych organizacji studenckich w Łodzi.

kami w oparciu o historyczne raporty finansowe.

Pamiętajmy, że studiowanie to jeden z naj-

Od 2011 roku naszym wiodącym charytatywnym

piękniejszych okresów w życiu człowieka. Czas,

projektem jest Zbudujmy Razem Serce organizo-

w którym możemy wiele się nauczyć i zdobyć cen-

wane we współpracy z Wielką Orkiestrą Świątecz-

ne doświadczenie. Jednak, aby to zrobić trzeba wy-

nej Pomocy. W dzień finału, cały Sztab SKN Inwe-

razić trochę zaangażowania i wykazać się inicjaty-

stor wraz z Partnerami, Inwestorami oraz łódzką

wą. Sprawdza się tutaj trafność stwierdzenia, że im

społecznością buduje ogromne serce ze „złotych”

więcej dajesz (czasu, zaangażowania czy serca) tym

monet, które co do grosza zostają przekazywane

więcej zyskujesz. Nie tylko w organizacji studenc-

na konto Fundacji.

kiej, ale i w pracy, zespole czy życiu prywatnym.

Jednak SKN Inwestor to nie tylko projekty, praca w której nie ma głupich pytań czy miejsce Aleksandra Pędziwiatr

w którym uczymy się na błędach bez ponoszenia poważnych konsekwencji. To grupa wspaniałych,

Prezes SKN Inwestor

ambitnych ludzi, z którymi tworzymy długoletnie

aleksandra.pedziwiatr@skninwestor.com

przyjaźnie. Możemy tego doświadczyć poprzez 7

5 PYTAŃ DO... Rozmowa z Michałem Kędzią oraz Dominikiem Garczyńskim - jednymi z założycieli SKN Inwestor oraz pierwszymi Redaktorami Magazynu Deal (2005 r.). Z okazji XXV. jubileuszowego wydania, opowiedzą Nam o początkach powstania magazynu. DEAL: Jak powstał pomysł na stworzenie Maga-

DOMINIK GARCZYŃSKI: Nasze prywatne

zynu Deal i jak długo dojrzewał zanim rozpoczęli-

pogawędki często dotyczyły wszelakich zagadnień

ście prace nad projektem?

biznesowych i ekonomicznych. Słowo „deal” padało w nich niemal co chwilę. Magazyn z założenia

MICHAŁ KĘDZIA: W roku założenia SKN Inwe-

miał mieć charakter odzwierciedlający nasze za-

stor wszystko działo się nadspodziewanie szybko.

interesowania. Na dobrą sprawę nazwy nie trzeba

Pomysł magazynu od początku był jasny – odróż-

było wymyślać. Zrodziła się niejako samoistnie.

niamy się od dotychczas istniejących, „tradycyjnych” kół, których członkowie piszą naukowe re-

D: Na jakie problemy natrafiliście w trakcie two-

feraty, głównie na potrzeby odczytów wzajemnych,

rzenia pierwszego numeru Deala? Czy były mo-

i próbujemy dotrzeć do szerszego grona studentów

menty zwątpienia w sukces tego przedsięwzięcia?

(i nie tylko) z przekazem mocno biznesowym. W kolejnych etapach nie stroniliśmy oczywiście

M.K.: Pierwszym znaczącym problemem było

również od tekstów stricte ekonomicznych, które

oczywiście spięcie budżetu. Kiedy już jednak udało

poszerzyły koncepcję Deala i wytyczyły drogę, któ-

nam się tę przeszkodę pokonać, cała reszta wyda-

rą magazyn do dziś z ogromnym sukcesem podąża.

wała się być już pod naszą kontrolą. Jeśli chodzi

Realizacja pomysłu wydawania magazynu drama-

o gorsze momenty, to harmonogram prac był tak

tycznie przyspieszyła, gdy pod swoje skrzydła wziął

napięty, że nie mieliśmy za bardzo czasu na chwile

go Dominik Garczyński i przez niezliczone dni

zwątpienia.

i noce opracowywał pierwszą koncepcję wydania. D: Czym kierowaliście się wybierając pierwszą D: Skąd wzięła się nazwa Magazynu?

redakcję magazynu i jakie emocje towarzyszyły pierwszemu wydaniu?

M.K.: Bardzo zależało nam na podkreśleniu jego biznesowego charakteru. Przyznam szczerze, że już

M.K.: W okresie, w kórym tworzyliśmy pierwsze

nie pamiętam dokładnych okoliczności powstania

wydanie Magazynu, wszyscy Członkowie SKN In-

obecnej nazwy, ale nie kojarzę żadnego sprzeciwu

westor pełnili funkcję „quasi-redakcji”. W tamtych

ze strony pierwszego kolegium redakcyjnego.

czasach liczebność Project Teamu prezentowała

się znacząco skromniej niż dziś, w związku z czym

początkowany w SKN-ie – starsi koledzy i koleżan-

multitasking nie był nam obcy.

ki dzielą się swoimi doświadczeniami z obecnymi członkami organizacji i próbują dobrą radą pomóc

D: Czy moglibyście udzielić obecnej Redakcji

w wyborach naukowych i zawodowych. Zdecydo-

wskazówek, które pomogłyby usprawnić Naszą

wanie takie podejście cenię wyżej niż wszelkiej ma-

pracę?

ści publicystyczne porady.

D.G.: Myślę, że najważniejsze jest pełne zaangażowanie całego zespołu. Kiedy my tworzyliśmy

Rozmowę przeprowadziła

Deala, problem, który pojawiał się we wtorek w śro-

Redakcja Magazynu Deal

dę już nie istniał. Pokonywanie kolejnych przeciwności było proste. Każdy wykazywał ogromne chęci do współpracy. D: Jaki był pierwszy nakład Deala i jak duży był zasięg jego dystrybucji? D.G.: Przyznam szczerze, że nie pamiętam dokładnych liczb. Pamiętam jednak, że wydrukowaliśmy Deala za wszystkie środki jakie otrzymaliśmy od pierwszego sponsora magazynu. Początkowo dystrybuowaliśmy Magazyn jedynie na terenie wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. D: Jak oceniacie rozwój Magazynu, z perspektywy dwudziestu czterech edycji, i jaką przyszłość dla niego przewidujecie? M.K.: Duma i podziw – to czuję. Kolejne pokolenia SKN-u wyniosły magazyn na zupełnie inny poziom pod względem jakości artykułów, nakładu, zasięgu dystrybucji, etc. Tak trzymać! D: Dominik, co według Ciebie się zmieniło, a co można jeszcze ulepszyć? D.G.: Zmieniło się wszystko i zawsze wszystko można ulepszyć. Tworząc pierwszy magazyn nigdy nie pomyślałbym, że kiedykolwiek będzie on wydawany w takim kształcie. Powiem wprost – jestem pod ogromnym wrażeniem. Jak wcześniej powiedział Michał. Tak trzymać! D: Czy nadal śledzicie losy Deala? M.K.: Tak, podobnie jak całego SKN-u. D: Jaki przepis na sukces dałbyś młodemu pokoleniu? M.K: Szczerze mówiąc, nie znoszę tego pytania. Nie ma uniwersalnych recept na sukces ani porażkę, tak samo jak nie można generalizować „pokoleniami”. Każdy z nas jest inny i każdy potrzebuje czegoś nieco innego, żeby osiągnąć cel. Dlatego właśnie tak cenny jest program mentoringowy za10

Wyróżnij się. Napisz do Deala.

POD LUPĄ Łukasz i Mateusz Goliat oraz Kamil Jachimowski to właściciele łódzkiej firmy, której portfolio stanowią portale związane z wypoczynkiem, między innymi serwis Noclegowo.pl oraz największa baza ofert sylwestrowych – Sylwestrowo.pl. Dziś ich zespół składa się z kilkunastu osób, a firma stale rośnie, choć początki jej działalności nie należały do najłatwiejszych. Kompetencje wspólników idealnie się uzupełniają i tworzą jeden spójny ekosystem. Łukasz jest menedżerem ds. relacji z klientami, Kamil zarządza częścią programistyczną, a Mateusz odpowiada za dział marketingu. DEAL: Jak powstał pomysł na stworzenie portalu

żeby każdy właściciel obiektu noclegowego sa-

oraz jak długo dojrzewał zanim zaczęliście nad nim

modzielnie zamieszczał i aktualizował informa-

prace?

cje za pomocą odpowiednich formularzy, co dla „a-technicznych” osób stanowiło wyzwanie. Roz-

MATEUSZ GOLIAT: W 2006 roku, planując

wiązania musiały być więc na tyle intuicyjne, by

pierwszy wakacyjny wyjazd ze znajomymi, prze-

potrafili z nich korzystać wszyscy – od właścicieli

konaliśmy się, że żaden z istniejących wówczas

małych pensjonatów po hotelarzy.

serwisów internetowych nie spełnia naszych oczekiwań. Najbardziej irytujący był choćby brak inte-

D: Jaki moment w tworzeniu firmy uważasz

raktywnych map z oznaczoną lokalizacją obiektów.

za przełomowy?

Nie było wówczas jeszcze takich narzędzi jak Google Maps. Pamiętam jak leżąc na plaży spisywa-

M.G.: W 2011 roku zostaliśmy wystawieni

liśmy w zeszycie nasze założenia i projektowali-

na wielka próbę, a nasza dalsza działalność wisiała

śmy layout. Przygotowanie serwisu Noclegowo.pl

na włosku. Pełne zaufanie do zatrudnionego ad-

zajęło około półtora miesiąca. W tym czasie zda-

ministratora danych okazało się zgubne, a awaria

rzało nam się zasypiać przy swoich komputerach

serwera skutecznie zniszczyła nasz dotychczasowy

i budzić z odciśniętą klawiaturą na twarzy. Jak się

dorobek. Uszkodzone dyski musieliśmy sprowa-

szybko okazało, samo stworzenie strony było tylko

dzić z Francji i dostarczyć do wyspecjalizowanej

wierzchołkiem góry lodowej. Masę czasu i energii

firmy odzyskującej dane. Po wielu dniach ner-

musieliśmy poświęcić na zbudowanie wstępnej

wów, nieprzespanych nocach i wydaniu wszyst-

bazy obiektów. Od początku założenie było takie,

kich oszczędności, udało się przywrócić działanie 13

serwisów. Mimo tej kilkutygodniowej przerwy,

ką sylwestrową jest ogromne zarówno po stronie

spotkaliśmy się z dużą wyrozumiałością ze strony

osób wystawiających oferty jak i poszukujących

reklamodawców, co było potwierdzeniem tego,

pomysłów na przywitanie Nowego Roku. Obecnie

że przez poprzednie lata zdobyliśmy ich zaufanie.

zapytania o Sylwestra trafiają do nas przez cały

To była jedna z najcenniejszych lekcji, jakie wynie-

rok (nawet w styczniu). Zainteresowanie gwałtow-

śliśmy prowadząc biznes: najważniejsze są relacje

nie rośnie w październiku, a w ostatnich dniach

z klientami. Ich zaufania nie można kupić, na nie

roku odnotowujemy już ponad 100 tysięcy odwie-

pracuje się latami. A dlaczego ten moment uwa-

dzin dziennie.

żam za przełomowy? Ponieważ w biznesie nie liczy się tylko jak świętujesz zwycięstwa, ale również jak

D: Czy na polskim rynku, biorąc pod uwagę witry-

radzisz sobie z porażkami.

ny tego typu, jest duża konkurencja? Jak zmienił się rynek od rozpoczęcia Waszej działalności?

D: Czemu wybraliście Łódź? M.G.: Jeśli chodzi o konkurencję, to w zasadzie M.G.: Wybór był naturalny bo wszyscy trzej twór-

zawsze była ona duża. Kiedy wchodziliśmy na ry-

cy firmy – Łukasz, Kamil oraz ja – studiowaliśmy

nek, w międzyczasie powstawało dużo podobnych

w Łodzi. Łukasz studiował Informatykę w za-

pomysłów, ponieważ bariera wejścia była nieduża.

rządzaniu na WZ, Kamil Programowanie na PŁ,

Wiele z nich nie przetrwało jednak dłużej niż rok,

a ja Stosunki Międzynarodowe na UŁ. Naszym

a od kilku lat, lista najchętniej używanych portali

pierwszym, prowizorycznym biurem było po-

pozostaje niezmienna. Od mniej więcej dwóch lat

mieszczenie zagospodarowane w domu Kamila.

widoczne są bardzo duże zmiany na rynku – po-

Z biegiem czasu, wraz z rozwojem firmy, przestało

jawienie się graczy zagranicznych (booking.com

nam ono jednak wystarczać. Zaczęliśmy rozglądać

czy airbnb), co jeszcze mocniej motywuje nas do

się za miejscem, które moglibyśmy przeznaczyć

ciągłego rozwoju. Podejście właścicieli obiektów

na siedzibę naszej firmy i w ten sposób natknę-

noclegowych również uległo zmianie – nastąpi-

liśmy się na konkurs organizowany przez CIAT.

ła profesjonalizacja rynku. W pierwszych latach

Centrum Innowacji – Akcelerator Technologii UŁ

działalności głównym wyzwaniem było przekony-

to Inkubator Przedsiębiorczości działający przy

wanie właścicieli obiektów noclegowych do inwe-

Wydziale Zarządzania. CIAT organizował konkurs

stycji w reklamę w Internecie. Obecnie klienci są

na innowacyjne rozwiązania. Dostrzegliśmy szansę

bardzo świadomi – zdają sobie sprawę, że Internet

w tym przedsięwzięciu i zgłosiliśmy zaprojektowa-

to główne źródło pozyskiwania gości i wybierają te

ny przez nas lokalizator tras rowerowych. Pomysł

rozwiązania, które dostarczają im realnych korzy-

okazał się sukcesem, zyskując tym samym wyróż-

ści. Hotelarze już nie zastanawiają się czy inwesto-

nienie oraz propozycję wynajmu biura na prefe-

wać w reklamę w Internecie, ale jak zmaksymalizo-

rencyjnych warunkach od CIAT-u, co w połączeniu

wać zwrot z poniesionej inwestycji.

ze wsparciem biznesowym, stanowiło dla nas ideD: Rozwijając swoje projekty bierzecie pod uwagę

alne rozwiązanie.

sugestie użytkowników, czy może kierujecie się jeD: Skąd pomysły na stworzenie kolejnych portali?

dynie swoją, z góry zaplanowaną wizją?

M.G.: Przy tworzeniu portalu MójRower.pl

M.G.: W przypadku Noclegowo.pl musimy wy-

w 2008 roku, zainspirowaliśmy się serwisem z tra-

pracować kompromis między klientami i użytkow-

sami biegowymi firmy Nike – po prostu stwierdzi-

nikami naszego portalu. Cel właściciela ośrodka

liśmy, że warto byłoby przygotować coś podobnego

i osoby szukającej noclegu jest ten sam - rezerwacja

dla fanów dwóch kółek. Zainteresowanie użytkow-

pokoju. Różnią się jednak ich priorytety. Podczas

ników przerosło nasze najśmielsze oczekiwania.

gdy użytkownik liczy na duży wybór, możliwość

Obecnie, po 10 latach istnienia, społeczność Mój

sortowania i okazyjną cenę, właściciel obiektu jest

Rower zrzesza 50 tysięcy użytkowników, którzy

bardzo zaborczy jeśli chodzi o swoją ofertę – nie

dodali trasy rowerowe o łącznej długości 1,3 milio-

lubi porównywać swojej oferty do konkurencyj-

na kilometrów. Sylwestrowo.pl powstało w 2009

nych. Oczekiwania są zatem rozbieżne. W tej sy-

roku i był to kompletny eksperyment, co do które-

tuacji, bazując na własnym doświadczeniu, szuka-

go nie mieliśmy specjalnych oczekiwań, ponieważ

my „złotego środka”. W przypadku aplikacji Mój

temat był bardzo niszowy i wydawać by się mogło

Rower, praktycznie wszystkie poprawki, uspraw-

ultra-sezonowy (w końcu to tylko 1 dzień w roku!).

nienia i nowe funkcjonalności, które wprowadzi-

Okazało się jednak, że zainteresowanie tematy-

liśmy, zostały zasugerowane przez użytkowników.

Co więcej, są wśród nich beta-testerzy, dzięki któ-

jęty marketing. Co było dla Pana największym wy-

rym jesteśmy w stanie wychwycić pierwsze błędy

zwaniem w czasie pracy w tej branży?

i niedociągnięcia. M.G.: Wbrew pozorom dużym wyzwaniem jest D: Czym trzeba się cechować, aby w obecnych cza-

poznanie realnych potrzeb klienta. Nawet jeżeli

sach osiągnąć sukces w Internecie?

otrzymamy feedback, to nie zawsze jest on kompleksowy. Poza tym, mamy do czynienia z różnym

M.G.: Według mnie, najważniejsza jest wiarygod-

typem klienta – są to zarówno menedżerowie sieci

ność, zwłaszcza w świecie Internetu. Wielokrot-

apartamentów w dużych miastach jak i właściciele

nie spotykaliśmy się ze scenariuszem, w którym

kilkupokojowych pensjonatów w niewielkich miej-

pojawiał się nowy projekt, wzbudzał zaintereso-

scowościach. Ich preferencje i oczekiwania są róż-

wanie wśród klientów, np. z uwagi na niską cenę,

ne i często zmieniają się z upływem czasu.

a po dwóch, trzech latach całkowicie znikał z rynku, ze względu na to, że proponowane usługi nie

D: Czy polecasz młodym ludziom wiązanie swojej

były realizowane zgodnie z obiecanymi założe-

ścieżki kariery z branżą turystyczną?

niami. Czym jest wiarygodność dla nas? Przede wszystkim jest to wieloletnie doświadczenie oraz

M.G.: Tak naprawdę działamy w branży interne-

dotrzymywanie słowa. Drugim ważnym elemen-

towej zaspokajając potrzeby branży turystycznej.

tem jest zespół. Sam pomysł wart jest niewiele,

Definiując w ten sposób – zdecydowanie tak, po-

istotne jest dopiero jego wdrożenie. Ważne, aby

lecam wiązanie przyszłości z branżą internetową.

członkowie zespołu uzupełniali swoje kompeten-

Przy czym, według mnie lepiej jest skoncentrować

cje i byli zdeterminowani do realizacji wspólnego,

się na jednej, wąskiej dziedzinie niż mieć powierz-

nadrzędnego celu. My mamy świetnych pracowni-

chowną wiedzę na temat wielu zagadnień jedno-

ków, wyspecjalizowanych w swoich dziedzinach,

cześnie.

i to właśnie zgrany zespół kompetentnych i zaangażowanych osób stanowi o naszej sile. Jako trzeci element dodałbym chęć i determinację w zaspoka-

Rozmowę przeprowadziła

janiu potrzeb klienta. Jeżeli za cel obierzesz sobie

Redakcja Magazynu Deal

realną pomoc klientowi to wierzę, że długodystansowo to podejście wygra. D: Z uwagi, że prowadzicie firmę turystyczną. Jak przekłada się to na Wasze podróżowanie? M.G.: W wyniku prowadzenia tego biznesu, osobiście zmieniłem swoje preferencje wypoczynkowe. Zamiast organizowanych przez biuro podróży dłuższych pobytów w jednym miejscu, obecnie częściej decyduję się na krótsze wyjazdy na własną rękę. Moja lista miejsc, które chciałbym zobaczyć ciągle się wydłuża zamiast skracać. D: Najpierw powstało Noclegowo.pl, później Sylwestrowo.pl i aplikacja MojRower.pl. Co dalej? Jakie projekty planujecie? M.G.: Niegdyś nasze portfolio poszerzało się o coraz to nowe projekty. Obecnie z powodzeniem realizujemy strategię koncentracji. Skupiamy się na rozwoju nowych funkcjonalności w już istniejących projektach. Przykładem tego jest system rezerwacji, który wprowadzamy na Sylwestrowo.pl. W tym sezonie chcemy aby jak najwięcej ofert było dostępnych z opcją rezerwacji on-line. D: W firmie jesteś odpowiedzialny za szeroko po-

STAWIAMY NA WYJĄTKOWE RELACJE Efektywne praktyki to jeden z najważniejszych kamieni milowych w karierze. To, czego młodzi ludzie doświadczą w swojej pierwszej pracy, może rzutować na ich stosunek do pracy i pracodawców w przyszłości. W Colliers International, międzynarodowej firmie doradczej działającej na rynku nieruchomości komercyjnych, praktykanci uczą się samodzielności, proaktywnego podejścia i pracy na projektach, a wszystko odbywa się w przyjaznej atmosferze. DEAL: Współpracują Państwo z nieruchomo-

też wykonując codzienne zadania w międzyna-

ściowymi kołami studenckimi, a studenci często

rodowym środowisku. Studenci, biorący udział

goszczą u Państwa na praktykach. Co firmie daje

w praktykach, często dzielą swój czas między

taka współpraca?

pracę a uczelnię, dlatego proponujemy elastyczne godziny pracy. Po godzinach natomiast zaprasza-

Agata Błaszkiewicz, dyrektor ds. HR w Col-

my do udziału w wydarzeniach firmowych takich,

liers International: Każdy z nas stał kiedyś

jak Winne Piątki czy impreza noworoczna. Każdy

na początku swojej kariery. Nie każdy jednak miał

praktykant otrzymuje na koniec świadectwo prak-

szansę zdobywać doświadczenie podczas praktyk

tyk, w którym oprócz informacji, w jakim okresie

w międzynarodowych firmach. Wiemy, jak ważne

i w jakim dziale je odbył, opisany jest zakres wy-

jest dzielenie się wiedzą, nie tylko dla praktykan-

konywanych zadań i nasza opinia na temat danej

tów, którzy w Colliers mają okazję współpracować

osoby. Najczęściej bardzo pozytywna, bo mamy

z profesjonalistami, ale także dla nas, bo ci mło-

szczęście do bardzo dobrych praktykantów.

dzi ludzie to przyszli eksperci rynku, z którymi być może spotkamy się przy niejednej okazji. Co roku

D: W zeszłym roku zdobyliście Państwo tytuł Naj-

praktyki w naszej firmie, nie tylko w Warszawie,

lepszego Pracodawcy przyznawany przez niezależ-

ale także w naszych biurach regionalnych, odbywa

ną firmę Aon Hewitt. Które aspekty zdecydowały

ok. 15-20 studentów. Wielu z nich zostaje z nami

o przyznaniu tego wyróżnienia firmie Colliers?

na dłużej, kontynuując karierę w różnych działach i na różnych stanowiskach. Przyjemnie jest obser-

A.B.: Tytuł ten otrzymują firmy, które budują za-

wować, jak dobre praktyki nabyte w Colliers poma-

angażowanie swoich pracowników, co owocuje ich

gają w rozwoju młodym osobom.

lojalnością, większą motywacją i chęcią rozwoju. Co ważne, głównym kryterium oceny firm zgło-

D: Dlaczego warto przyjść na praktyki do Col-

szonych do konkursu jest opinia samych pracow-

liers International?

ników. Wygrana zainspirowała nas do pokazania szerszej publiczności, za co cenią nas pracownicy

A.B.: Najważniejszą rzeczą, którą praktykanci

i jak pracuje się w Colliers. W tym celu przygoto-

otrzymują jest oczywiście wiedza, którą nasi eks-

waliśmy specjalną kampanię pod tytułem „WY-

perci chętnie się dzielą. Można się ich poradzić

JĄTKOWE RELACJE”. Wzięli w niej udział nasi

w trakcie realizacji zadań lub podczas niezobowią-

pracownicy ze swoimi pupilami. Często właśnie to

zującej rozmowy w kuchni i strefach wypoczynku,

zwierzaki wydobywają z nas to, co najlepsze! Kam-

gdzie na pracowników czekają świeże owoce oraz

pania była prowadzona m.in. w mediach społecz-

dobra kawa i herbata. Praktykanci, podobnie jak

nościowych, dlatego zachęcamy do śledzenia na-

pozostałe zatrudnione osoby, biorą udział w coty-

szych profili. Tam także zamieszczamy informacje

godniowych szkoleniach oraz mają dostęp do an-

o praktykach w Colliers. Być może także Waszym

glojęzycznej platformy e-learningowej, dzięki cze-

czytelnikom będziemy mogli pomóc w rozwoju

mu mogą poszerzyć swoją wiedzę i rozwijać nowe

kariery w niezwykle ciekawym świecie nierucho-

umiejętności oraz szlifować język obcy, z którym

mości.

mają kontakt nie tylko w ramach szkoleń, ale 16

SCS – ŚLEDZENIE

NA WYŻSZYM POZIOMIE Jeśli uważasz, że jesteś śledzony, denerwują Cię reklamy w Internecie, które są dopasowane specjalnie do Twoich preferencji, jak na przykład sklepy internetowe z różnego rodzaju obuwiem czy odzieżą, bądź chodzisz do znanego supermarketu z owadem w logo, a później jesteś bombardowany ich

”

ogłoszeniami, to możesz być pewien, że jest to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Czy masz wystarczającą liczbę punktów, aby żyć? Wyobraź sobie, że rząd zna Twoje wszystkie preferencje z każdej dziedziny życia. Wie, że wstajesz codziennie o godzinie 7, potem jesz śniadanie, w którym unikasz nadmiernej ilości soli, a następnie przez godzinę czytasz książkę, której tytuł też nie jest tajemnicą. Władza doskonale wie gdzie jesteś, z kim się przyjaźnisz, kogo unikasz. Przykłady podobne do powyższych można mnożyć bez końca. Brzmi jak dobry thriller? Owszem, tyle że thrillerem nie jest. Jest za to planem na „chińską rzeczywistość”. Realnym planem, któ-

Jakość życia zależeć będzie od oceny, a jej wynik od punktów, które będą naliczane za dobre sprawowanie, czyli takie którego życzy sobie rząd

ry ma wejść w życie w 2020 roku. Przykładowo, jeśli ktoś napisze w sieci komentarz, który będzie źle widziany, to oczywiście

Social Credit System SCS czyli Social Credit System ma na celu oce-

jego poziom punktów spadnie, co będzie miało

nę osób indywidualnych, korporacji czy też orga-

przykre konsekwencje, np. wolne łącze interneto-

nizacji prawnych. Dosłownie możemy to rozumieć

we czy też problem z wypożyczeniem samochodu.

jako system zaufania społecznego. Czy możemy

Wniosek jest prosty – im większa liczba punktów,

Ci zaufać na tyle, abyś mógł pójść do pracy? Abyś

tym człowiek staje się bardziej wiarygodny, mniej

miał możliwość wzięcia kredytu? Zarezerwowania

anonimowy i co jest dla systemu kluczowe – nie

pokoju w hotelu? Czy możemy Ci zaufać na tyle,

sprzeciwia się władzy, gdyż ona jest zawsze dwa

abyś mógł żyć?

kroki przed nim.

Pośrednicy danych

Jak to będzie wyglądać od strony praktycznej?

W tym momencie to nie są już tylko plany, lecz

Obywatele oceniani będą nie tylko przez rząd,

rzeczywistość, która pędzi naprzód w zastraszają-

ale też ludzi wokół czy różne instytucje publiczne.

cym tempie. Działania, które co dzień przybierają

Zapłaciłeś rachunki w terminie? Super – masz do-

na sile.

datkowe 15 punktów!

Już z początkiem 2017 roku zaczęto informo-

Już teraz wiadomo, że ten system podzieli

wać, a następnie wdrażać próbną wersję SCS dla

chińskie społeczeństwo na lepszych i gorszych.

ochotników, których były dosłownie miliony. Te-

Każdy będzie chciał mieć wysoką liczbę punktów,

sty prowadzone były między innymi w Szanghaju.

a ich skala będzie wahać się pomiędzy setkami,

W tworzeniu tego systemu pomocne są m.in. takie

mowa o ok. 350-950, punktów. Jednak, czy każdy

firmy jak Tencent Inc., która stworzyła najbardziej

zdoła utrzymać wysoko zawieszoną poprzeczkę?

popularny komunikator internetowy, używany

Przy miliardzie i prawie 400 milionach ludzi jest

choćby do robienia zakupów przez Internet czy wy-

to praktycznie niemożliwe. SCS wpłynie zatem

konywania płatności, często jest nazywany „chiń-

na wszystko – choćby na znalezienie partnera,

ską aplikacją do wszystkiego”. Mowa oczywiście

bo przecież nikt nie będzie chciał tworzyć związku

o WeChat, z którego w 2016 roku korzystało 899

z kimś kto jest „niepewny”, gdyż odbić się to może

milionów użytkowników, z czego ponad połowa

na jego własnym wizerunku, a co za tym idzie pro-

spędziła w aplikacji co najmniej 90 minut. Warto

blemem będzie też założenie rodziny, czy zdoby-

nadmienić, że twórcy dostali wsparcie od chińskie-

wanie przyjaciół, a więc zwykłe ludzkie szczęście,

go rządu potrzebne do stworzenia aplikacji.

piękne w swej prostocie. Pamiętajmy również,

Wspomniany komunikator posiada zatem

że zawsze znajdą się osoby, które będą szukały

ogromną bazę danych o swoich użytkownikach –

drogi na skróty. W jaki sposób będzie można, choć

od preferencji zakupowych, poprzez ich częstotli-

trochę, ominąć SCS? Jak wiemy korupcja w Chi-

wość, aż po kontakty międzyludzkie. Bardzo duże

nach ma się dobrze. Wg Transparency Internatio-

znaczenie dla wprowadzenia SCS ma mieć też

nal w 2017 roku „wskaźnik przejrzystości” w tym

znana w Chinach Alibaba, jedno z największych

państwie wyniósł 41, gdzie 0 (zero) to największa

przedsiębiorstw na świecie. Alibaba związana jest

korupcja, co stawia Chiny na 77. miejscu spośród

m.in. z handlem elektronicznym, handlem deta-

180 krajów świata (na ostatnim miejscu znajduje

licznym czy wyszukiwarkami zakupów, zapewnia

się Somalia z korupcją równą 9). Uważa się zatem,

transakcje typu business-to-consumer oraz busi-

że wskaźnik korupcji zmieni się na gorsze, warun-

ness-to-business za pośrednictwem sieci. Sprze-

ki ku temu na pewno będą sprzyjające. Mówi się,

daż online i zyski przewyższają wszystkie amery-

że SCS będzie niósł ze sobą także dobre strony.

kańskie sklepy (w tym Walmart, Amazon i eBay).

Jedną z nich ma być chociażby łatwiejsze namie-

Wszelkie dane gromadzone mają być na rządowych

rzenie oszustów i przestępców w gospodarce. Takie

serwerach. Już teraz system szpiegowski w Chi-

są tłumaczenia władzy, a więc dalekie od prawdy.

nach jest bardzo rozbudowany, a wspomniane

Czy ta pesymistyczna wizja Chin rzeczywiście wej-

firmy tylko w tym pomogą – m.in. kontrolowane

dzie w życie tak szybko i jakie będzie miała skutki,

są dane z kart płatniczych oraz istnieje obowiązek

oprócz tych powszechnie dających się przewidzieć?

okazywania dowodu na każdym kroku. Cóż więcej

Czy będzie miała sprzymierzeńców w innych kra-

potrzeba, aby stworzyć system, który będzie znał

jach? Jedno jest pewne – jeśli tak, to będziemy

nas doskonale?

oglądać niesamowitą historię, wręcz taką, o jakiej

Odciski palców, DNA, brzmienie naszego

pisał George Orwell w swoim dziele „Rok 1984”.

głosu? Powyższe dane gormadzone są na bieżąco

Uważam, że taki świat powinien zostać tam gdzie

przez chiński rząd. Dla typowego Chińczyka rze-

jego miejsce, a więc w filmach i książkach. Jak bę-

czą normalną jest to, że gdy wychodzi z domu,

dzie w rzeczywistości? Wszystko przed nami.

po drugiej stronie ulicy może zobaczyć swoją twarz na ogromnym ekranie, a więc znany jest chociażby kolor naszych oczu i dla nikogo nie jest tajemnicą,

Anita Wolna

nie mówiąc już o całej reszcie. Monitorowanie oby-

Uniwersytet Łódzki, Ekonomia

wateli już dawno nikogo nie dziwi. Dostępne są za-

anita.wolna@protonmail.com

tem informacje dotyczące wszystkiego o każdym. Przerażające? To jeszcze nie koniec.

INTERNET RZECZY

USPRAWNIENIA NA KAŻDYM KROKU Od 1999 roku, kiedy to Kevin Ashton po raz pierwszy użył terminu „Internet of Things”, rynek ten rozwinął się tak, że nie zadajemy już pytania czy kiedyś wszystkie urządzenia będą podłączone do sieci, ale kiedy się to stanie. Zastosowanie tej technologii jest wstanie zmienić sposób, w jaki będziemy funkcjonować. Powinniśmy już dziś dowiedzieć się czym jest oraz w jakich dziedzinach będzie mieć on zastosowanie. A może już teraz jesteśmy otoczeni przez Internet rzeczy? Internet of Things (IoT) to pojęcie, które słyszymy w różnych kontekstach powiązanych z rozwojem technologii – od prostego podpowiadania czego brakuje w naszej lodówce, przez autonomiczne sa-

”

mochody, po urządzenia monitorujące nasze zdrowie – lecz czym on właściwie jest?

IoT to koncepcja, według której w niedalekiej przyszłości wszystkie urządzenia będą podłączone do Internetu

mat danych to język, za pomocą którego przedmio-

Aby móc podjąć temat Internetu rzeczy, na-

chy. Muszą być podłączone do sieci czy to lokal-

leży omówić kilka kluczowych elementów. Pierw-

nej, czy globalnej „chmury” za pomocą połączenia

szą składową IoT są różnego rodzaju przedmioty

przewodowego lub bezprzewodowego, dzięki sieci

wyposażone w sensory, czujniki, bądź kamery,

komórkowej, Wi-Fi, Bluetooth, podczerwieni, albo

które są dla nich tym, czym dla nas zmysły – po-

sygnałów radiowych. Bez tego nie byłby możliwy

zwalają im obserwować świat i zbierać dane doty-

przepływ danych, który, podobnie jak w zwykłym

czące otoczenia. Urządzenia te potrzebują również procesora, który zgromadzone dane przekształci do formatu wspólnego dla wszystkich urządzeń należących do Internetu rzeczy. Ten wspólny forty mogą się porozumiewywać. Jeden, uniwersalny język wszystkich komputerów, smartfonów, aplikacji na tych telefonach oraz wszystkich urządzeń w obrębie tej technologii. Jednak, żeby ten kontakt mógł nastąpić, wymagają one jeszcze jednej ce-

Urządzenie wyposażone w czujnik

Procesor przetwarzający dane

Aplikacja

Baza danych

Połączenie z siecią

”

Internecie, jest podstawą funkcjonowania IoT. Kolejnym elementem Internetu rzeczy jest serwer będący bazą danych wszystkich informacji wcześniej zebranych, przetworzonych, a następnie przesłanych. Te historyczne dane są podstawą dla następnego ogniwa Internetu rzeczy. Są nim aplikacje, które będą analizować, interpretować i porównywać dane z różnych okresów, by na ich podstawie móc zaprognozować jakie czynności trzeba przeprowadzić i przydzielić poszczególnym przedmiotom zadania – a to wszystko bez ingerencji człowieka. Warstwa aplikacji musi być najbardziej rozbudowana, ponieważ to ona pośrednio dostarcza usługi użytkownikowi. Wymaga więc wspólnej platformy wymiany danych gromadzonych przez wszystkie urządzenia, a także ich odpowiedniej in-

Internet rzeczy jest wszędzie, każde urządzenie, połączone z siecią i mogące gromadzić, przetwarzać i wymieniać informacje można określić jako IoT

terpretacji, ustalenia hierarchii ważności czy wzajemnych powiązań, a należy pamiętać, że w jednej

wadzilibyśmy je my. Jednak, aby Internet rzeczy

sieci mogą się znajdować setki, bądź nawet tysiące

mógł się rozwijać musiały wystąpić dwa czynniki:

czujników, z których każdy przesyła informacje ze-

tania, powszechna technologia oraz szeroki dostęp

brane z otoczenia. Podsumowując, zadaniem apli-

do Internetu.

kacji jest zapewnienie bezpieczeństwa korzystania

Czy IoT istnieje, czy może występuje tylko

z usług, ich lokalizacja i udostępnienie oraz prze-

w laboratoriach, a może jest jedynie projektem,

chowywanie i analiza danych.

który na realizację będzie musiał czekać jeszcze

Co sprawia, że Internet rzeczy stale się rozwi-

przez wiele lat?

ja? Co jest motorem napędowym tej technologii?

Pierwsze zastosowanie IoT w praktyce jest

Odpowiedź jest prosta. Podobnie jak cały po-

tak oczywiste, że nawet nie zwracamy na nie uwa-

stęp technologiczny ma na celu usprawnienie co-

gi. Są to nasze smartfony – urządzenia z którymi

dziennych czynności, tak samo jest z dynamicznie

praktycznie się nie rozstajemy, a które wyposażo-

rozwijającym się Internetem przedmiotów. Ma on

ne w dziesiątki czujników są w stanie bez przerwy

sprawić, że nasze życie stanie się łatwiejsze, po-

monitorować naszą aktywność fizyczną, dietę,

przez wykonywanie wszelkich monotonnych, po-

ilość snu, ostrzegą nas o nadchodzącym deszczu,

wtarzalnych prac szybciej i sprawniej niż przepro-

czy przypomną o spotkaniu. Nasze telefony są też 22

świetne jeśli chodzi o kontakt z innymi urządzenia-

wymaga udoskonalenia, a jaki należy ponownie

mi, chociażby z wearables, czyli gadżetami noszo-

przetworzyć.

nymi, takimi jak bardzo popularne smartwatche

Największym przedsięwzięciem IoT jest stwo-

i opaski fitness.

rzenie inteligentnych miast, które definiowane są

Internet rzeczy jest narzędziem, które wyko-

jako przestrzenie miejskie, które dzięki sieci czuj-

rzystuje się do tworzenia inteligentnych przestrze-

ników i kamer będą w stanie rozwiązać problemy

ni takich jak:

współczesnych miast związane z przeludnieniem,

Inteligentne domy – dzięki temu, że wypo-

ruchem ulicznym, zanieczyszczeniem środowiska,

sażymy nasze budynki w czujniki, będą one mogły

czy zużyciem energii oraz odpowiednio wcześnie

współpracować z innymi urządzeniami, chociażby

ostrzec o anomaliach pogodowych czy klęskach ży-

sterować oświetleniem – gdy opuścimy pomiesz-

wiołowych. Przykładem miasta implementującego

czenie, światło zostanie wyłączone, a po powrocie

to przedsięwzięcie do swojego krajobrazu jest mię-

automatycznie się rozświetli. Inteligentny dom,

dzy innymi hiszpańska Barcelona, która po 2008

znając nasz rytm dnia, przygotuje organizm miesz-

roku postanowiła wprowadzić szereg technologicz-

kańców do wypoczynku bądź dostosuje natężenie

nych usprawnień takich jak:

i barwę światła do nastroju czy słuchanej muzyki.

•

Dom będzie kontrolować temperaturę panującą

ponad 20 tys. mierników optymalizujących zużycie energii,

w mieszkaniu dostosowując ją do tej panującej

•

za oknem – obniżać podczas naszej nieobecności

czujniki na parkingach, które monitorują zajętość miejsc, dzięki czemu łatwiej zapar-

i podnosić kiedy będziemy wracać. Czujniki wykry-

kować,

ją też wszelkie zagrożenia: w przypadku włama-

•

nia czy pożaru powiadomią odpowiednie służby,

lampy uliczne, które jeśli nie wykryją ruchu przygaszają światło i dostosowują ilość świa-

a nawet same podejmą działanie, odcinając dopływ

tła sztucznego w zależności od ilości światła

gazu lub wody jeśli będą miały do czynienia z za-

słonecznego. Te same lampy są częścią dar-

laniem, natomiast gdy namierzą czad, wywietrzą

mowej sieci Wi-Fi, oraz zbierają dane na te-

budynek do czasu usunięcia jego źródła. Ponad-

mat jakości powietrza,

to, inteligentna lodówka zrobi za nas zakupy albo

•

wyszuka przepisy na dania, które możemy przy-

inteligentne systemy nawadniania roślinności, optymalizujące się w zależności od opa-

gotować z dostępnych składników. Rano ekspres

dów atmosferycznych i wilgotności,

sam zaparzy kawę, a rolety podniosą się gdy tylko

•

zadzwoni budzik. Dodatkowym udogodnieniem

śmietniki z wbudowanymi czujnikami zapełnienia, które informują służby miejskie, kiedy

będą liczniki ze zdalnym odczytem, które na bieżą-

należy je opróżnić i pozwalające optymalizo-

co będą monitorować oraz optymalizować zużycie

wać trasy wywózki.

energii i przekazywać te dane do naszego dostaw-

Władze Barcelony szacują, że same inteligent-

cy. Inteligentne biurowce – w nowoczesnych

ne lampy przynoszą oszczędności rzędu 33 mln

biurach system BMS (Building Managment Sys-

euro rocznie, a system wspomagania parkowania

tem) to już standard. Czujniki kontrolują bezpie-

zwiększył wpływy z biletów parkingowych o 45 mln

czeństwo, oświetlenie, klimatyzację i wentylację.

euro rocznie. Należy zaznaczyć, że według rankin-

Ponadto, szczególnie pomieszczenia o ograniczo-

gu „The 2017 Smart Cities Index” opracowanym

nym dostępie wyposażone zostają w zabezpiecze-

przez EasyPark Group, Barcelona wcale nie jest

nia biometryczne, rozpoznające pracowników,

najinteligentniejszym miastem. W powyższym

które obok tradycyjnych już identyfikatorów z chi-

zestawieniu przeanalizowano 500 miast z całego

pem chronią ich prywatność.

świata oceniając 19 czynników. Wśród 100 najlepszych znalazło się 57 miast z Europy, 18 z Azji, 14

Inteligentne fabryki – obok zastosowań

”

z Ameryki Północnej, 5 z Ameryki Południowej,

IoT występujących w biurach, w fabrykach do In-

5 z Australii i 1 z Afryki. Na czele rankingu znaj-

ternetu rzeczy mogą zostać podłączone maszyny produkcyjne, które dzięki temu same podpowiedzą jak zoptymalizować proces produkcji, kiedy będą potrzebować konserwacji, bądź naprawy. Technologia pozwala też na przekazanie monotonnych, powtarzalnych prac w ręce maszyn, na przykład kontrolę jakości szybciej i dokładniej niż człowiek przeprowadzi urządzenie z fotokomórką bądź systemem ultradźwiękowym, które samo zdecyduje, który produkt został wykonany poprawnie, który 23

Największym przedsięwzięciem IoT jest stworzenie inteligentnych miast

duje się duńska Kopenhaga, tuż za nią uplasował

W kontekście omawianego, nowoczesnego

się Singapur z przełomowym programem Smart

rozwiązania warto wspomnieć o eCall oraz ważnej

Nation, który pozwala gromadzić ogromne ilości

dacie 1 kwietnia 2018 roku – od tego momentu

danych na temat wszystkich aspektów życia w mie-

każdy nowy samochód sprzedawany w Unii Eu-

ście oraz wyjątkowym w skali światowej systemem

ropejskiej musi posiadać na wyposażeniu obo-

oczyszczania i odsalania wody. W rankingu tym

wiązkowym moduł eCall, który w razie wypadku

znalazła się też polska stolica choć na odległym

próbuje ustalić co się wydarzyło, zbiera informacje

89. miejscu.

o lokalizacji, liczbie pasażerów, czy temperatu-

Wprowadzenie zmian w wielkich miastach

rze, a następnie przesyła te dane w pakiecie MSD

może być kłopotliwe ze względu na już istniejącą

(Minimum Set of Data) do centrum ratownictwa

infrastrukturę, układ ulic czy zabytki, dlatego nie-

– tego samego miejsca gdzie dodzwonilibyśmy się

którzy ideę smart city postanawiają zbudować od

dzwoniąc na numer 112. Informacje zebrane na te-

zera, dosłownie. Przykładem takiego miasta może

mat wypadku zestawiane są z rozmową telefonicz-

być Songdo w Korei Południowej, które powstało

ną. Do 2020 roku samochodów z modułem eCall

na sztucznej wyspie. W 12 lat zbudowano nowocze-

będzie około 130 mln. Według prognoz pozwoli to

sne miasto, w którym na każdym kroku spotkamy

uratować życie około 2,5 tys. osób rocznie przez

czujniki i kamery, które zbierają dane służące kon-

sam fakt, że służby zostaną odpowiednio wcześnie

troli zużycia wody i energii, a pod miastem znaj-

poinformowane o zdarzeniu.

duje się pneumatyczny system utylizacji odpadów.

Internet rzeczy daje ogrom możliwości, jednak

W Zjednoczonych Emiratach Arabskich, na środku

należy wspomnieć o kilku wadach oraz zagroże-

pustyni powstaje projekt jeszcze bardziej ambitny

niach, które wiążą się z rozwojem tej technologii.

– Masdar. Miasto to ma być pierwszą metropolią,

Największym wyzwaniem projektantów sieci IoT

która będzie samowystarczalna pod względem

jest zapewnienie bezpieczeństwa przesyłu danych,

energetycznym, produkując energię wyłącznie ze

które w przypadku wycieku bądź kradzieży zdra-

źródeł odnawialnych – promieni słonecznych, wia-

dzą potężną ilość prywatnych informacji o stylu

tru oraz biomasy. Projektantom przyświeca hasło

naszego życia. Wielu ludzi obawia się poruszać

„Zero carbon, zero waste”. Oznacza to, że miasto

w otoczeniu mierników, sensorów i kamer śledzą-

nie będzie emitować CO2, a odpady zostaną pod-

cych każdy nasz krok. Należy jednak pamiętać,

dane recyklingowi bądź staną się surowcem do

że wraz z rozwojem technologii tworzone są coraz

produkcji paliw. Komunikacja w Masdarze będzie

to nowe protokoły zabezpieczeń danych i nie po-

opierać się wyłącznie na transporcie publicznym

winniśmy skreślać Internetu rzeczy tylko z tego

oraz autonomicznych, elektrycznych taksówkach

powodu. Każdy nowy system wiąże się z pewnym

tzw. Personal Rapid Transit.

ryzykiem i musimy wziąć to pod uwagę, decydując

Jednakże takie miasta to laboratoria, w któ-

się na zwiększenie komfortu swojego życia.

rych testowana jest efektywność nowych rozwią-

Najważniejsza, jak na razie, wada tych rozbu-

zań, mających być w pierwszej kolejności wy-

dowanych sieci to dostępność narzędzi będących

godnymi dla mieszkańców, którzy będą musieli

w stanie analizować niewyobrażalne ilości danych,

przyzwyczaić się do życia w mieście przyszłości.

które będą generować urządzenia podłączone do

Telemedycyna – liczba potencjalnych re-

sieci. Możemy wiedzieć wszystko o wszystkim,

alizacji Internetu rzeczy w sektorze zdrowia jest

ale jeśli nie będziemy mogli sprawnie analizować

ogromna. Podstawowym przykładem jest moni-

i interpretować tych informacji okażą się one bezu-

torowanie stanu pacjenta, śledzenie wybranych

żyteczne. Dlatego rozwój Internetu rzeczy pociąga

parametrów i sygnałów życiowych oraz aktywności

za sobą rozwój technologii łączności, baz i hurtow-

i przesyłanie tych danych do centrów medycznych,

ni danych, „chmur” obliczeniowych, metod eksplo-

które w przypadku wykrycia jakichkolwiek ano-

racji danych, a także systemów energetycznych.

malii podejmą decyzję, mogącą uratować pacjen-

IoT ma jeszcze jedną wadę, która w związku

ta. Systemy te pozwolą też wspierać zmianę trybu

z rozpowszechnianiem tej technologii powoli traci

życia na zdrowszy, sprawdzić czy osoba konsumuje

na znaczeniu – jest to cena i nie mam tu na myśli

odpowiednią liczbę posiłków, czy przyjmuje leki

gadżetów takich jak smartfony czy smartwatche,

i przypomnieć jej o tym lub powiadomić osobę

a na przykład inteligentne domy, które w zależno-

sprawującą opiekę. Nowa generacja czujników,

ści od ilości urządzeń mogą pochłonąć od kilku-

neurosensorów, neurochipów pozwoli w znaczący

nastu do nawet kilkuset tysięcy złotych. Na szczę-

sposób zmienić życie osób niewidomych, niesły-

ście nie wszystkie udogodnienia są takie drogie

szących i niepełnosprawnych ruchowo, pomagając

i na przykład liczniki ze zdalnym odczytem mogą

im poruszać się w przestrzeni publicznej.

zostać wymienione za darmo. Ograniczeniem dla

rozwoju IoT jest również istnienie wielu standardów dla różnych zastosowań. Wracając do porównania z początku artykułu, urządzenia używają różnych języków przez co nie wszystkie przedmioty można bezproblemowo połączyć w jeden system. Internet of Things będzie się rozwijać i nie zatrzymamy już tego procesu, ale możemy zadecydować w którym kierunku zacznie zmierzać ta technologia. To my jesteśmy końcowymi odbiorcami usług oferowanych przez Internet rzeczy, więc w zależności od tego jakie potrzeby będziemy zgłaszać, tak będzie wyglądać ten system. Obszarami, w których szczególnie stosowane będą tego typu rozwiązania dotyczą głównie dziedzin związanych z ochroną środowiska, nadzorem procesów technologicznych, medycyną, ochroną mienia, nadzorem inteligentnych budynków, zastosowaniami domowymi, ale kto wie co przyniesie przyszłość i jakie jeszcze znajdziemy zastosowania dla Internetu rzeczy.

Piotr Liszewski Uniwersytet Łódzki, Finanse i rachunkowość piotr.liszewski@skninwestor.com

JAK NOSTALGIA ZATRZĘSŁA

RYNKIEM MUZYCZNYM Dziś płyty gramofonowe są powszechnie dostępne. Ich popularność stale rośnie i natrafienie na nie w pobliskim dyskoncie nikogo nie dziwi. Jednak jeszcze parę lat temu, kolejne firmy specjalizujące się w wytłaczaniu winyli kończyły swoją działalność, zwiastując przełom w przemyśle muzycznym i zastąpienie wszystkich nośników fizycznych platformami streamingowymi. Co takiego powstrzymało rewolucję? Płyta gramofonowa, w znanej nam formie,

wytrzymała i przede wszystkim, tania w produkcji.

została ukazana światu w roku 1887 przez wyna-

Dlatego też, mimo gorszej jakości zapisywanego

lazcę – Emila Berlinera. Najczęściej czarny, około

dźwięku, w przeciągu paru lat od wprowadzenia

trzydziestocentymetrowy dysk, zrewolucjonizował

przez duet Philips i Sony, prawie całkowicie wypar-

podejście do muzyki i rozwijany przez koleje lata

ła z półek sklepowych pozostałe nośniki. Świetnie

pozwolił na jej popularyzację. Dzięki niemu, jedna

obrazuje to sytuacja z początku lat dziewięćdzie-

z muz stała się dostępna dla mas. Bez niego, wie-

siątych, kiedy w USA odnotowano ponad dwudzie-

lu światowej sławy artystów nie zdobyłoby swojej

stosześciokrotnie większą sprzedaż dysków CD

popularności a ogrom wspaniałych dzieł zostałby

w stosunku do płyt analogowych. Mijały lata i nic

zapomniany. Wraz z rozwojem technologii płyta

nie wskazywało na to, że ten stan kiedykolwiek

analogowa zyskiwała na popularności. Nie mając

się odmieni. Kolekcjonowanie analogów stało się

konkurencji podbiła rynek muzyczny. Wydanie

luksusowym hobby ludzi, których stać było na za-

na niej albumu stało się wyznacznikiem jakości artysty.

kup kolekcjonerskich edycji albumów ich ulubio-

”

Pierwszy poważny konkurent pojawił się do-

nych artystów. Sprzedaż płyt gramofonowych

piero w roku 1963. Była nim kaseta magnetofonowa. Mimo niewielkich rozmiarów i atrakcyjnej ceny nie mogła jednak wytrzymać starcia z nośnikiem analogowym, który był trwalszy i oferował lepszą jakość dźwięku. Rywal uwidocznił jednak podstawowe wady płyty gramofonowej i był zwiastunem zmian w przemyśle fonograficznym, które miały okazać się zabójcze dla winyli. Kryzys nastąpił w latach osiemdziesiątych XX wieku. Mająca wtedy premierę płyta kompaktowa podbiła rynek muzyczny. Była lekka, mała, 27

Pierwszy poważny konkurent pojawił się dopiero w roku 1963. Była nim kaseta magnetofonowa

pogorszył dodatkowo intensywny rozwój Internetu

są symbolem minionych lat, czymś poszukiwanym

pozwalającego na swobodne przesyłanie plików

przez „hipsterów”. Targi i aukcje używanych płyt

i darmowe odsłuchiwanie muzyki na portalach ta-

przypomniały o tej formie zapisu szerszej grupie

kich jak YouTube.

ludzi. W tym miejscu pojawia się najważniejsza

W parze z rozwojem przemysłu fonograficzne-

przyczyna odpowiadająca za „renesans winyli” –

go zmieniał się też styl życia jego klientów. Nośniki

nostalgia. Największą grupą nabywców czarnych

gramofonowe wymagają cierpliwości. Ze względu

dysków są osoby powyżej 35 roku życia. Brzmienie

na swoje rozmiary nie mogą być wszędzie odsłu-

nośnika gramofonowego jest charakterystyczne

chiwane. Nie pozwalają na przewijanie utworów,

i niemożliwe do podrobienia. W połączeniu z duży-

zmuszając użytkowników do zapoznawania się

mi, kolorowymi okładkami nośniki analogowe są

każdorazowo z całym zapisanym na nich materia-

dla nabywców silnym wspomnieniem dzieciństwa.

łem. Ludzie żyjąc coraz szybciej często nie mogą

Dziś rynek płyt winylowych przeżywa ponow-

pozwolić sobie na taką formę obcowania ze sztuką.

ny rozkwit. Jest to ewenement, ponieważ ta meto-

Muzyka stała się więc nierzadko tylko tłem towa-

da przechowywania danych jest już bardzo stara.

rzyszącym ciągłej pogoni za uciekającym czasem.

Mimo to, płyty analogowe radzą sobie coraz lepiej

To niedopasowanie spowodowało jeszcze większe

w przeciwieństwie do młodszych i nowocześniej-

osłabienie pozycji płyt winylowych. Pod koniec

szych płyt kompaktowych. Wysokie ceny, często

pierwszej dekady XXI wieku ich udział w rynku

przekraczające swoją wysokością roczne abona-

muzycznym wynosił w USA mniej niż jeden pro-

menty stron streamingowych, w żaden sposób nie

cent. Sytuację pogarszało rozpowszechnienie się

odstraszają klientów. Doceniane za jakość dźwięku

platform streamingowych, które dzięki wygodzie

czy charakterystyczny wygląd, oraz mające specjal-

użytkowania i atrakcyjnym cenom, szybko zdobyły

ne miejsce w naszej pamięci, płyty gramofonowe

przychylność klientów.

być może już za parę lat staną się najliczniej sprze-

Wydawało się, że zbliża się koniec nie tyko płyt

dawanym nośnikiem muzyki. Osobiście mam taką

analogowych, ale w ogóle wszystkich nośników fi-

nadzieję, ponieważ wymagając od nas, słuchaczy

zycznych. Ostatnio zaobserwowano jednak, wbrew

tak wiele uwagi, zmuszają nas również do refleksji

jakimkolwiek przewidywaniom, znaczny wzrost

nad tym czego słuchamy i oddania należytego sza-

sprzedaży winyli. Ich udział w rynku muzycznym

cunku twórczości artysty.

w latach 2016-2017, według Związku Producentów Audio Video, wzrósł o prawie 200%. Co spowodowało tę zmianę?

Jakub Kulesz

Płyty gramofonowe od lat są symbolem luksu-

Uniwersytet Łódzki, Analityka gospodarcza

su. Posiadanie ich jest często utożsamianie z posia-

kuleszjakub@gmail.com

daniem dobrego gustu muzycznego. Dodatkowo, niektóre sieci handlowe włączyły do swojej oferty winyle w niskich cenach. Wszystkie te czynniki spowodowały wzrost popularności czarnych dysków. Ze względu na bycie przez wiele lat niszą, stały się też atrakcyjne dla ludzi sprzeciwiających się modzie i kulturze masowej. W płytach analogowych, w przeciwieństwie do swoich cyfro-

”

wych odpowiedników, widać wyrzeźbioną muzykę a nie tylko fragment kodu. Nośniki gramofonowe

Płyty gramofonowe od lat są symbolem luksusu. Posiadanie ich jest często utożsamianie z posiadaniem dobrego gustu muzycznego 28

AAR AFTER ACTION REVIEW

CZYLI ADAPTACJA TECHNIK WOJSKOWYCH DO BIZNESU AAR czyli After Action Review jest to technika wykorzystywana nie tylko w wojsku ale również w biznesie oraz pracach projektowych. Narodziła się ona w drugiej połowie XX wieku w US Army, gdzie pomagała (i nadal pomaga) żołnierzom szybko rozwiązywać problemy, wyciągać wnioski z popełnianych błędów oraz pomaga przygotować się na to co nieprzewidywalne. Sama nazwa może wydawać się myląca, ponieważ działania poddaje się analizie i ocenie, nie po zakończeniu zadania a w trakcie jego trwania, gdy tylko pojawi się problem.

wymagają analizy oraz zaplanowania przyszłych

Czym jest AAR? Najprościej mówiąc, AAR to spotkanie do-

działań. Takie podejście pozwala na zauważenie

wództwa z członkami zespołu w momencie poja-

więcej niż w przypadku oceny całościowej projek-

wienia się komplikacji w wykonywanym zadaniu.

tu przy jego zakończeniu. Rozważane są proble-

Sesja After Action Review powinna trwać od 15

my, które mogłyby zostać pominięte w przypadku

minut do godziny, w zależności od tego jak bardzo

jednorazowej oceny końcowej. Każda sesja AAR

złożony jest dany problem. Spotkania organizuje

skupia się nie tylko na aktualnych problemach,

się wiele razy w ciągu trwania danego projektu,

ale również tych, które rozważane były podczas

w grupach, które na danym etapie napotykają

poprzednich spotkań. Wyciąganie nauki z po-

trudności – sesje przeprowadza się nie ze wszyst-

przednich doświadczeń oraz planowanie na ich

kimi członkami projektu, a jedynie z określonymi

podstawie przyszłych strategii stanowią główny cel

grupami. Błąd, który dopiero zdążył się narodzić

AAR-u.

jest praktycznie natychmiastowo poddawany anaCzęść pierwsza: Jak miało być?

lizie, na podstawie której tworzy się kluczową dla AAR-u strategię. Taki rodzaj działania pozwala

Zasadniczo, AAR składa się z czterech części,

na stałe korygowanie błędów oraz stanowi skutecz-

którymi są odpowiedzi na pytania. Pytania poru-

ny rodzaj komunikacji pomiędzy liderami, a człon-

szają istotne kwestie rozważane na każdym etapie

kami projektu. Co ciekawe, AAR nie jest formą

projektu. Pierwsza seria pytań odnosi się do za-

spontaniczną. Musi on być wcześniej przemyśla-

łożeń, jakie były postawione przed rozpoczęciem

ny, a jego wprowadzenie wymaga osoby lub osób,

projektu. Co zespół miał na danym etapie osią-

które będą przyglądać się każdemu aspektowi roz-

gnąć? Czy takich efektów się spodziewał? Co pla-

woju projektu, a także zdecydują, które zadania

nowano? Co miało się zdarzyć? Odpowiedzi na te 29

Część czwarta: Co dalej?

pytania pozwalają jasno stwierdzić fakty, co do aktualnego położenia zespołu, postępów w projek-

Ostatnia część ma za zadanie wyciągnięcie

cie oraz sprawiają, że cel, do którego dążą, znany

wniosków z dotychczasowych działań, utworze-

jest całej drużynie a jego realizacja określona jest

nie rekomendacji oraz planu na przyszłość, które

według jednej, wcześniej ustalonej definicji sukce-

pozwolą rozwiązywać problemy oraz usprawnić

su. Na tym etapie kluczowe jest zrozumienie celów

prace. Należy rozważyć, które działania powinny

oraz wykonywanych zadań przez cały zespół w je-

być poprawione, a które działają sprawnie. Co na-

den określony sposób, ponieważ wiele interpreta-

leży zrobić z tymi, które są niesprawne? Co można

cji może prowadzić do nieporozumień, a czasem

udoskonalić, a co znajduje się poza możliwościami

nawet do konfliktu.

drużyny? Jakie wnioski dają dotychczasowe efekty dla całego zespołu oraz jak odnieść je do jego

Część druga: Jak jest?

dalszej pracy? Strategia utworzona na podstawie

Druga część odnosi się do obecnej sytuacji.

tych pytań opierać się będzie na nowo zdobytych

Polega na zebraniu faktów o aktualnym stanie

doświadczeniach całego zespołu. Dzięki temu cała

projektu z różnych perspektyw członków zespołu.

drużyna będzie wyciągała wnioski już w trakcie

W tym momencie należy postawić pytania o wyni-

projektu, co pozwoli na jego doskonalenie, gdy ten

ki prac drużyny. Jakie są rzeczywiste rezultaty? Co

jeszcze się nie zakończył. W porównaniu do koń-

udało się osiągnąć? Czy obecny stan rzeczy odpo-

cowego zamknięcia projektu, AAR pozwala na dy-

”

wiada oczekiwaniom postawionym na początku?

namiczną naukę, wyciąganie wniosków oraz daje

Uzyskane odpowiedzi pozwolą stawić czoło praw-

możliwość poprawienia błędów.

dzie oraz przedstawią fakty o działalności zespołu, zidentyfikują mocne strony i założenia, które udało się zrealizować oraz pokażą prawdę o rzeczywistych problemach i słabościach. Dzięki temu lider jak i członkowie zespołu będą wiedzieli co należy naprawić i udoskonalić, a co już na danym etapie prac działa sprawnie. Część trzecia: Jak to się stało? Kolejna seria pytań pozwoli na określenie, w jaki sposób zostały uzyskane dotychczasowe rezultaty. Co jest ich przyczyną? Jakie mają skutki?

After Action Review może być doskonałym narzędziem dla zespołów, które zaakceptują jego zasady

Jakie są różnice pomiędzy tym, co było oczekiwane, a tym co zostało osiągnięte? Z czego one wy-

Epilog

nikają? Co pomagało, a co przeszkadzało w reali-

Do głównych zalet AAR-u można zaliczyć jego

zacji celu?

”

dynamiczność – pozwala korygować błędy, kiedy

W części trzeciej ważne jest, aby skoncen-

powstają, dokładność – na każdej sesji można wni-

trować się na działaniach, a nie osobach. Dojść

kliwie przeanalizować dany aspekt projektu oraz to

ma przede wszystkim do przedstawienia faktów

w jaki sposób pozwala zaplanować dalszą pracę i cele

o wykonanej pracy, a nie do oceny człowieka. Wła-

w oparciu o nowo nabytą wiedzę. After Action Review

ściwa analiza rozbieżności między założeniami,

może być doskonałym narzędziem dla zespołów, które

a obecnymi efektami powinna opierać się na ciągu

zaakceptują jego zasady. Oznacza to, że będą w sta-

przyczynowo – skutkowym. Odpowiedzi są szu-

nie posługiwać się językiem faktów, nie oceniać się

kane głęboko i wnikliwie, dzięki rozważaniu wie-

wzajemnie oraz dążyć do ciągłego rozwoju. AAR

lu aspektów wykonywanego działania i powiązań

wydaje się niezwykle przydatnym narzędziem,

między nimi.

gdy chcemy zwiększać naszą wiedzę oraz jesteśmy gotowi uczyć się na doświadczeniach. Ten model

Ważne jest, aby skoncentrować się na działaniach, a nie osobach

pracy projektowej znalazł zastosowanie w wojsku oraz w biznesie, więc może warto spróbować ciągłej zmiany z momentami stabilności.

Łukasz Matusiak Uniwersytet Łódzki, Finanse i rachunkowość lukasz.matusiak@skninwestor.com 31

BLOCKCHAIN

– TECHNOLOGIA NIE DO ZŁAMANIA Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądałby świat bez banków? Poza udzielaniem kredytów, przyjmowaniem depozytów, inwestowaniem, czy organizowaniem fuzji i emisji papierów wartościowych, banki pełnią jeszcze jedną niezwykle istotną funkcję – rozliczeniową. Czy jednak rola banków jest w tym przypadku niezbędna? O technologii Blockchain mówi się, że jest

zapis w rejestrze, operacja księgowa jednego lub

systemem kryptograficznym, którego nie sposób

dwóch banków. Fizycznie żadne banknoty nie są

złamać i który ma szansę na zrewolucjonizowa-

między nimi przekazywane, występuje zaś trans-

nie wielu branż. System ten składa się z bloków

akcja w systemach informatycznych, na którą ani

danych, w których zapisane są informacje o kon-

osoba przelewająca środki, ani odbierająca nie ma

kretnej liczbie transakcji. Po zapełnieniu infor-

żadnego wpływu. Jej pomyślność zależy jedynie od

macjami jednego bloku, powstaje nowy, a za nim

pośrednika – banku. Czy jest jednak możliwe prze-

kolejny, tworząc łańcuch . System jest rozproszony

kazywanie środków bez jego udziału? Odpowiedź

– nie tworzy jednej jednostki, w której zapisane są

na to pytanie stanowi technologia niekontrolowa-

wszystkie poufne informacje, zamiast tego każdy

na przez żadną instytucję, czy organizację – Block-

z użytkowników łańcucha ma identyczną kopię

chain – która oferuje transakcje bezpośrednie

bazy danych, dzięki czemu system odporny jest

(ang. peer-to-peer).

na cyberataki. Hakerom znacznie trudniej jest zła-

Charakterystyczne dla sieci peer-to-peer jest

mać zabezpieczenia wielu kont użytkowników, niż

to, że im więcej uczestników zrzesza sieć, tym jest

zabezpieczenia pojedynczej bazy danych. W celu

ona bardziej wydajna3.

złamania zabezpieczeń użytych w przypadku bitco-

Transakcja w Blockchain wygląda następu-

inów, potrzebna by była moc obliczeniowa równa

jąco: najpierw następuje zlecenie transakcji –

połowie Internetu2.

nadawca podaje adres odbiorcy, kwotę oraz kod

W celu zrozumienia technologii Blockchain,

uwierzytelniający. Następnie ma miejsce uwie-

należy przyjrzeć się najpierw powszechnie znane-

rzytelnienie – wystąpienie transakcji odnotowują

mu przelewowi bankowemu. Czym tak naprawdę

wszyscy uczestnicy danej sieci i zostaje dołączo-

jest przelew środków? To nic innego, jak jedynie

na do kolejki. Kolejny krok to utworzenie bloku.

N. Biedrzycki, Co to jest blockchain – wszystko co trzeba o nim wiedzieć, https://norbertbiedrzycki.pl/blockchain-trzeba-o-nim-wiedziec/ (11.07.2018).

J. Velissarios, System rejestrujący transakcje w bitcoinach może zrewolucjonizować tradycyjne systemy płatnicze. W Estonii służy do rozliczania podatków i rejestracji aut, https://biznes.newseria.pl/news/system-rejestrujacy,p1859102628 (11.07.2018).

K. Piech, Leksykon pojęć na temat technologii Blockchain i kryptowalut, 2016, s. 10. 33

W określonym czasie transakcja zostaje dodana

Warto również wskazać zastosowanie w tzw. inte-

przez jednego z uczestników i wysłana do pozo-

ligentnych umowach, które są cyfrowymi zapisami

stałych w celu autoryzacji. Oni zaś dokonują auto-

zasad i procesów w danej organizacji, regulują-

ryzacji, zatem uwierzytelniają transakcję w bloku

cymi przebieg transakcji. Mówiąc prościej, są to

swoimi kodami. Gdy wszyscy zaakceptują transak-

programy komputerowe, które same podejmują

cję, zostaje ona dodana do rejestru, dzięki czemu

decyzje po spełnieniu określonych warunków.

Mamy zatem do czynienia z umowami potrafiący-

blok z transakcją zostaje dołączony do łańcucha . Pierwszym zastosowaniem tej technologii były

mi się „samo-realizować” na etapach od negocja-

kryptowaluty bitcoin i ethereum. Blockchain pole-

cji do wykonania, bez udziału notariusza i innych

ga na bezpośrednim transferze danych z jednego

osób trzecich9.

komputera na drugi bez pośrednictwa serwera,

Ponadto, technologia Blockchain może uspraw-

dzięki czemu jest całkowicie zdecentralizowany.

nić prowadzenie księgowości, ksiąg wieczystych,

Rozproszenie bazy danych pozwoliło na to, by

transakcji giełdowych, rejestru aut oraz wiele in-

obrót kryptowalutami nie był regulowany przez

nych dziedzin poprzez eliminację pośredników

żadną instytucję czy państwo i nie wiązał się z za-

i zapewnienie bezpieczeństwa, gdyż danych nie

ufaniem do konkretnego emitenta . Potencjalne

da się w żaden sposób modyfikować lub wykraść.

możliwości zastosowania są jednak znacznie szer-

Jeśli ktoś zmieni lub wprowadzi nieautoryzowa-

sze. Blockchain mógłby być wykorzystywany do

ną transakcję, Blockchain w procesie weryfikacji

tworzenia tzw. Internetu rzeczy (ang. Internet of

i uzgadniania od razu wykryje niezgodność jednej

Things) , którego ideą jest tworzenie z fizycznych

kopii bloku z całością sieci, a następnie odmówi

przedmiotów, elektronicznych nośników danych.

jej uwzględnienia w łańcuchu. W nękanej niegdyś

Koncepcja ta zakłada tworzenie inteligentnych

cyberatakami Estonii, system wykorzystywany jest

domów, miast, przedsiębiorstw, czy też systemów

obecnie do rozliczania podatków i rejestracji aut,

energetycznych.

zatem znajduje także zastosowanie w e-admini-

Możliwości zastosowania tej technologii do-

stracji. Co więcej przedsiębiorstwa mogą go rów-

szukano się również w potwierdzaniu autentycz-

nież zastosować w zarządzaniu łańcuchem dostaw.

ności towarów. W przypadku dóbr luksusowych,

Blockchain w szczególności może odmienić oblicze

np. diamentów, szczególnie ważne jest potwier-

światowego systemu finansowego. Około

dzenie ich pochodzenia, by móc odróżnić prawdzi-

50%

przedsiębiorstw

znajdujących

we minerały od syntetycznych lub pochodzących

w swoich systemach możliwość wykorzystania

z krajów objętych konfliktami zbrojnymi. Przez

łańcucha to spółki z sektora finansowego. Zaim-

fałszowanie świadectw niezwykle trudno jest zwe-

plementowany w nich system przyczyniłby się do

ryfikować pochodzenie diamentów. W 2015 roku

zwiększenia etyki w biznesie i wzrostu zaufania

”

na rynkach, zbędne okażą się gwarancje trzeciej

zaczęto tworzyć rejestr tych drogocennych kamieni w oparciu o Blockchain, w którym zapisanych jest 40 właściwości minerałów, takich jak przejrzystość czy kolor, a informacje wprowadzane są na wszystkich etapach wydobycia i obróbki diamentów – „od kopalni do pierścionka”7. Zastosowania można znaleźć nawet w medycynie, w celu zapobiegania manipulacjom wyników testów klinicznych. Pozwoliłoby to na eliminację leków o niskiej skuteczności i obniżonym bezpieczeństwie dla pacjenta. Kolejną dziedziną, która potencjalnie mogłaby korzystać z tej technologii jest prawo – do weksli, umów, pełnomocnictw, czy też testamentów8.

Blockchain w szczególności może odmienić oblicze światowego systemu finansowego

D. Zimnoch, Wpływ technologii Blockchain na efektywność banku, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach nr 281, Katowice 2016, s. 224.

K. Raczkowski, M. Postuła, Kryptowaluty – przyszłość czy zagrożenie dla polskiego systemu finansowego, Zarządzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 15, No. 4/2017, s. 51.

A. Otrębska, Blockchain: technologia przyszłości?, http://www.krollontrack.pl/blog/2017/05/11/blockchain-technologia-przyszlosci/ (11.07.2018).

B. Klinger, J. Szczepański, Blockchain – historia, cechy i główne obszary zastosowań, Człowiek w cyberprzestrzeni 1/2017, s. 20.

H. Dikariev, M. Miłosz, Technologia blockchain i jej zastosowania, Journal Computer Sciences Institute 6 (2018), s. 61.

M. Hulicki, P. Lustofin, Wykorzystanie koncepcji Blockchain w realizacji zobowiązań umownych, Człowiek w cyberprzestrzeni 1/2017, s. 38. 34

strony transakcji oraz nie będzie miejsca na pokusę nadużycia (ang. moral hazard)10. Dzięki temu zmniejszyłyby się znacząco koszty uczestników rynku, czyniąc transakcje szybszymi i bardziej przejrzystymi, jednakże z drugiej strony doprowadzi to do likwidacji setek miejsc pracy w wielu instytucjach finansowych11. Technologia Blockchain ma szansę odmienić oblicza wielu branż, jednakże wprowadzenie komputerów kwantowych będzie wymagało wynalezienia nowych zabezpieczeń. Kolejną wadą jest konieczność zapewnienia stałej mocy z kilku źródeł do uruchomienia systemu, zatem jego przepustowość jest ograniczona. Dla banków łańcuch to zarówno szansa jak i zagrożenie. Zgodnie ze słowami napisanymi w liście do akcjonariuszy przez dyrektora generalnego JP Morgan, Jamie’go Dimona: „W wielu obszarach Blockchain zastąpi obecny scentralizowany model biznesu w usługach finansowych”. Jednakże, banki powinny wykorzystać szanse wiążące się z systemem i dostosować do niego swoje usługi.

”

Dzieje się tak za sprawą redukcji ilości przetwarzanych dokumentów papierowych, a także efektywności strategicznej poprzez zdobycie przewagi konkurencyjnej oraz stworzenie nowych produktów i usług

. Technologia ta ma również wy-

miar społeczny – może przyczynić się do obniżenia poziomu wykluczenia finansowego na świecie, dotykającego około 3 mld ludzi. Bez wątpienia jest to technologia przyszłości, która zwiększy efektywność i bezpieczeństwo w wielu dziedzinach gospodarki.

Aleksandra Pawłowska Uniwersytet Gdański Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze olapawlowska1@op.pl

A. Sieroń, Czy blockchain zrewolucjonizuje etykę w finansach?, s. 4-5.

M. Ciesielski, Blockchain jest nadzieją, a może być pogromcą sektora finansowego, https://www.obserwatorfinansowy.pl/ tematyka/bankowosc/blockchain-jest-nadzieja-a-moze-byc-pogromca-sektora-finansowego/ (11.07.2018).

D. Zimnoch, op. cit., s. 226. 35

Technologia Blockchain umożliwia zwiększenie efektywności operacyjnej

BARDZIEJ LUDZKI

NIŻ CZŁOWIEK… Pełna definicja pojęcia „robot” nie została dokładnie określona. Terminologia ta rozumiana jest w literaturze przedmiotu w niejednolity sposób, a ciągłość zmian, zachodząca w gospodarkach wykazujących chęć współpracy ze sztuczną inteligencją, wymaga nieustannego aktualizowania terminu. 1. Wprowadzenie

ludzi, reagujące na ich dotyk oraz, co najważniejsze, wchodzące z nimi w interakcje3.

Rozwój technologiczny oraz wszechobecna digitalizacja rozwiązań to cechy charakterystyczne

2. Zastosowanie robotów

postępu społeczeństwa w XXI wieku. Gwałtowny wzrost w obszarach sztucznych inteligencji skutku-

Świadomość ludzi w obszarach technicznych

je powstaniem różnych maszyn, które często nazy-

zmieniała się na przestrzeni lat, a roboty zaczęły być

wane są robotami.

wykorzystywane do zastępowania człowieka w wielu

W opinii Tomasza Buratowskiego, robot to

pracach domowych tj. odkurzanie, pranie, zmywanie.

urządzenie techniczne przeznaczone do realizacji

Robotyzacja rozpoczęła procesy związane

niektórych funkcji manipulacyjnych i lokomocyj-

z rozwojem gospodarczym i społecznym. Zauwa-

nych człowieka, posiadające określony poziom

żalny jest także trend wypierania pracy ludzkiej

energetyczny, informacyjny i inteligencji maszy-

w fabrykach na rzecz zaprogramowanych maszyn.

”

nowej1.

Roboty, które sprawdzały się w rozrywce i począt-

Natomiast zgodnie z definicją słownikową – robot – to urządzenie, które ma zastępować człowieka przy wykonywaniu określonych czynności2. Wraz z szybko rozwijającymi się możliwościami technologicznymi powstało nowe pojęcie – określające robota podobnego do człowieka – czyli tzw. robota humanoidalnego. Wykorzystując określenia portalu Wirtualnemedia.pl można powiedzieć, że są to maszyny przypominające

Robotyzacja rozpoczęła procesy związane z rozwojem gospodarczym i społecznym

T. Buratowski, Teoria robotyki, http://www.robotyka.com/teoria.php/teoria.5, dostęp 09.07.2018.

J. Bralczyk (red.), Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 708.

Wirtualnemedia.pl – artykuł „Rynek robotów humanoidalnych szybko rośnie. Do 2025 r. 1/3 pracowników zostanie zastąpiona przez maszyny”, 28.09.2017, dostęp 09.07.2018 37

ZARYS HISTORII ROBOTÓW HUMANOIDALNYCH OK. 350 R. P.N.E.

Pierwszy mechaniczny ptak (ang. The Pigeon) napędzany parą

1206 R.

Pierwsze prymitywne roboty wyglądem przypominające człowieka – muzycy w mechanicznej łodzi

1495 R.

Humanoidalny automat zaprojektowany przez Leonarda Da Vinci

1642 R.

Pierwsza na świecie automatyczna maszyna licząca

1727 R.

Pierwsze użycie pojęcia android

1800 R.

Automatyzacja produkcji ubrań

1821 R.

Pierwsze silniki elektryczne

1921 R.

Pierwsze użycie pojęcia robot

1939 R.

Prezentacja w Nowym Jorku pierwszego modelu robota humanoidalnego

1960 R.

Powstanie pierwszego egzoszkieletu

1968 R.

Pierwszy robot kroczący

2015 R.

Narodziny robota humanoidalnego Sophia

Żródło: Opracowanie własne na podstawie Historia robotyki, http://www.asimo.pl/historia/robotyka_kalendarium_1969.php, dostęp 09.07.2018. 38

kowo miały służyć odciążaniu człowieka, nagle za-

stane przez firmy zastanawiające się nad automa-

częły przejmować aspekty życia, do tej pory dobrze

tyzacją swoich usług, a przy tym – jak wspomniano

wykonywane przez ludzi . Początkowo niepozor-

– stanowią ważny punkt wyjścia do prowadzenia

nie wyglądające maszyny, podejmujące kroki na-

dalszych badań.

śladowania czynności naturalnych dla człowieka, 3.1. Charakterystyka badanej próby

zaczęły przybierać formy humanoidalne. Jednak myśl czy roboty humanoidalne można

Badanie dotyczące zastosowań robotów hu-

uznać za szansę, czy zagrożenie (mogące stanowić

manoidalnych w życiu codziennym człowieka

problem dla kolejnych pokoleń) pozostaje jak do-

skierowano przede wszystkim do studentów oraz

tąd pytaniem bez jednoznacznej odpowiedzi.

osób młodych – w wieku 18-25 lat, zamieszka-

Zapoczątkowane jeszcze przed naszą erą robo-

łych głównie w województwie łódzkim. Do analizy

ty, dziś stały się obiektami badań wielu przedsię-

wykorzystano technikę CAWI. Ankietę w postaci

biorstw technologicznych. Jednym z najnowszych

elektronicznej stworzono posługując się możliwo-

i najciekawszych przykładów wdrożenia robotów

ściami oferowanymi przez Formularze Google. Do

humanoidalnych jest przykład „Sophia” – maszy-

rozpowszechnienia ankiety wśród respondentów

ny autorstwa Hanson Robotics. Android ten jako

skorzystano z jednego z najpopularniejszych por-

pierwszy otrzymał (na szczycie gospodarczym

tali społecznościowych – Facebooka, stąd wybór

w Riyadh) obywatelstwo – było to obywatelstwo

respondentów do próby został przeprowadzony

Arabii Saudyjskiej. Wstępne słowa wypowiedziane

zgodnie z techniką wyboru celowego, co stanowi

przez Sophię dotyczyły sprzeciwu wobec ogranicza-

praktykę badawczą w przypadku badań pilotażo-

nia praw kobiet5. Obecnie ten robot humanoidalny Wykres 1. Struktura respondentów według poziomu wykształcenia

zyskał ogromny rozgłos, gości w programach telewizyjnych (m.in u Jimmiego Fallona) oraz posiada własną stronę internetową (sophiabot.com),

na której podkreśla, iż jest w stanie prowadzić interakcje z ludźmi i uczyć się ich zachowań.

Obserwując aktualny rozwój technologiczny zauważalne jest zainteresowanie aspektami sztucz-

Niepełne wyższe

nej inteligencji. Warto w tym miejscu postawić pytanie, czy Polacy są gotowi na podjęcie współpracy

Wyższe

z robotami humanoidalnymi. Przeprowadzone ba-

Średnie Zasadnicze/ Zawodowe

danie pozwoliło rzucić pewne światło na to, czego

respondenci oczekują od androidów oraz odpowiedzieć na pytanie, czy wyobrażamy sobie kooperacje

Podstawowe

z robotami. Żródło: Opracowanie własne

3. Wyniki badań własnych

Wykres 2. Struktura respondentów według miejsca zamieszkania

Motywacją do podjęcia tematu było rosnące znaczenie zastosowań robotów i zautomatyzowa-

nych maszyn w życiu codziennym człowieka. Pod-

Miasto powyżej 500 tysięcy mieszkańców

jęto więc próbę sprawdzenia stosunku społeczeń-

stwa, zwłaszcza ludzi młodych, do wykorzystania robotów humanoidalnych w codziennych czynnościach wykonywanych do tej pory przez każdego

przedstawiciela społeczeństwa. Przeprowadzone

badanie miało charakter pilotażowy, stanowiąc podstawę do dalszych, pogłębionych badań i miało

na celu wskazanie czy respondenci, jako przedsta-

Miasto 100-499 tysięcy mieszkańców Miasto 10-99 tysięcy mieszkańców Miasto do 10 tysięcy mieszkańców Wieś

wiciele narodu polskiego, uważają roboty za szansę czy zagrożenie, z którym borykać się będą przyszłe pokolenia. Efekty projektu mogą zostać wykorzy-

Żródło: Opracowanie własne

W. Wierżyński, Roboty w świecie ludzi czy człowiek w świecie robotów?, http://www.pi.gov.pl/PARP/chapter_86197.asp?soid=451547D22F814DA6AF529DD729A5EF13, dostęp 09.07.2018

Power Of Positivity, Sophia the Robot Explains Her Plan For Women’s Rights, https://www.powerofpositivity.com/sophia-robot-discusses-womens-rights, dostęp 09.07.2018 39

wych. Zamierzeniem konstrukcji próby badaw-

lu filmach czy książkach typu science fiction. We

czej było uzyskanie jej równomiernego rozłożenia

wspomnianych dziełach literackich i artystycznych

względem płci respondentów. Liczebność próby

ich odbiorcy widzieli lub czytali o tym, jak armia

wynosiła 80 osób - jedną połowę stanowiły kobie-

robotów przejmuje kontrolę nad światem. Wydaje

ty, drugą zaś mężczyźni. Charakterystykę respon-

się przy tym, iż jeszcze kilkanaście lat temu, takie

dentów przedstawiają wykresy 1. i 2.

scenariusze nikomu nie przechodziły przez myśl.

Ponad połowę badanych stanowią osoby z wy-

Dziś rozmowy na ten temat stają się coraz bar-

kształceniem średnim lub wyższym, zaś dominu-

dziej powszechne. Im więcej wiemy, tym bardziej

jącym miejscem zamieszkania respondentów jest

świadome staje się dla nas zagrożenie. W badaniu

duże miasto (powyżej 500 tysięcy mieszkańców).

(Wykres 5.) to większość studentów oraz respon-

3.2. Metody statystyczne

Wykres 3. Zależność pomiędzy płcią respondentów a chęcią do

W celu zbadania związków pomiędzy zmien-

posiadania robota

nymi wykorzystywanymi na wykresach użyto testu

60%

niezależności χ2 (chi kwadrat). Za zależności istotne statystycznie uznano takie, w których wskaźnik

50%

p <0,05. Taką wartość uzyskano przy każdej zależ-

40%

ności przedstawionej w tym artykule.

53,9%

9,1%

interesujących zależności, które przedstawiono

7,7%

M czyzna

na poniższych wykresach.

Zdecydowanie nie

Wykres 3. ilustruje zależność pomiędzy płcią

Kobieta

Raczej nie

Raczej tak

Zdecydowanie tak

respondentów a ich chęcią do posiadania robota

Żródło: Opracowanie własne

humanoidalnego. Bazując na naszych codziennych

Wykres 4. Zależność pomiędzy wykształceniem respondenta

doświadczeniach można zauważyć, że to mężczyźni

a jego doświadczeniami z robotami humanoidalnymi

chętniej interesują się gadżetami i nowoczesnymi

rozwiązaniami na rynku. Wyniki badania wskazują, że to jednak większa liczba kobiet chciałaby

korzystać z tego rodzaju automatyzacji. Takiej odpowiedzi udzieliło pond 60% z nich.

Dane zobrazowane na wykresie 4. wskazują, iż największą częstością styczności z tymi urządze-

niami cechowali się studenci – ponad 73% z nich

13 9

rednie

miało jakikolwiek (zdalny bądź osobisty) kontakt

Studenci

Wy sze

Tak, widzia em je osobi cie

z robotami. Takie wyniki potwierdzają teorię, że to

Tak, widzia em je zdalnie

młodzi, studiujący ludzie, mają większe możliwo-

Nie, jednak potrafi je sobie wyobrazi

ści i chęci do poznawania nowych technologii.

Żródło: Opracowanie własne

Ważną kwestią badania była próba odpowie-

”

11,5%

10%

tów oraz ich dokładnej analizie zauważono kilka

26,9%

Po uporządkowaniu odpowiedzi responden-

27,3%

20%

3.3. Wyniki

24,2%

39,4%

30%

dzi na pytanie czy wykształcenie respondenta

Wykres 5. Zależność między wykształceniem respondenta a opinią

koresponduje z jego zdaniem na temat tego, czy

na temat tego, czy roboty humanoidalne mogą stać się

roboty humanoidalne mogą stać się doskonalsze

doskonalsze od człowieka

od człowieka. Pytanie to można spotkać w wie-

Wyniki badania wskazują, że to jednak większa liczba kobiet chciałaby korzystać z tego rodzaju automatyzacji

10 15 12

5 6

12 6

0 rednie

Studenci Tak

Wy sze

Nie Żródło: Opracowanie własne

dentów posiadających już wykształcenie wyższe

niu do globalnego wskaźnika na poziomie 50% jest

uważa, że roboty humanoidalne, charakteryzujące

zadowalającym wynikiem. Co więcej, raport mówi

się sztuczną inteligencją, mogą stać się doskonal-

także o szacowanym wzroście polskiego PKB, które

sze od nas samych i spróbują przechytrzyć czło-

do 2030 roku w wyniku automatyzacji może wzro-

wieka.

snąć aż o 15%6. Te dane to podstawa do dalszych

Kolejne pytanie kwestionariusza dotyczyło

badań i rozwoju.

kwestii, co respondenci myślą o opiece nad dziec-

Badanie i rezultaty, które przedstawiono po-

kiem sprawowanej przez robota humanoidalne-

wyżej, to tylko zalążek tego co dzieje się w świe-

go. Analiza wyników zobrazowanych na wykresie

cie automatyki i robotyki. Roboty humanoidalne

6. wskazuje, iż zdecydowana większość jest temu

to niewielka część ogromnego przemysłu, który

przeciwna. Jak można było przypuszczać, zaufanie

z roku na rok zwiększa produkcję i sprzedaż. Ro-

do tego typu „usług” wciąż jest znikome. Ma to za-

boty są widoczne już nie tylko w gospodarstwach domowych, gdzie odkurzają podłogi czy koszą tra-

Wykres 6. Zależność między płcią respondenta a jego zgodą

wę. Coraz częściej spotkać je można w sklepach,

na opiekę nad dzieckiem sprawowaną przez robota

bankach czy za kierownicą (w postaci samochodów

humanoidalnego

autonomicznych). Jak przewidują eksperci, do 2050 roku zniknie 50% zawodów wykonywanych

60%

obecnie przez ludzi7. Ta „inwazja” ma jednak swoje dobre strony. Rozrastający się rynek kreować bę-

40%

dzie nowe miejsca pracy i zmieniać specyfikę tych już istniejących. Praca, być może, stanie się szyb49%

20%

38%

36% 3%

12%

M czyzna Zdecydowanie tak

Raczej tak

sza i bardziej opłacalna.

50%

Zauważany w świecie nowych technologii przemysł 4.0 to czwarta rewolucja przemysłowa,

12%

która dzieje się współcześnie. Jak zauważył Stephen Hawking, sztuczna inteligencja może być

Kobieta Raczej nie

najlepszym lub najgorszym co spotka ludzkość8.

Zdecydowanie nie

Musimy być na to gotowi, a dalsze naukowe bada-

Żródło: Opracowanie własne

nia w tym zakresie z pewnością przybliżą nas do wspomnianej gotowości.

pewne swoje podłoża związane z kwestiami bezpieczeństwa i odpowiedzialności. W przeciwieństwie do innych powiązań, w tym przypadku zarówno

Martyna Malinowska

kobiety jak i mężczyźni są dość jednogłośni – mó-

Szymon Cegiełko

wiąc stanowcze „nie”.

Absolwenci 4.

Uniwersytet Łódzki

Podsumowanie Przeprowadzone badanie pilotażowe, przynio-

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

sło interesujące wyniki. Okazało się bowiem, że to

Bankowość i finanse cyfrowe

respondentki wykazują większą chęć posiadania robota niż mężczyźni. Może to wynikać z faktu ich

Praca została napisana pod opieką naukową

przeciążenia obowiązkami rodzinno-domowymi.

dra Witolda Śmigielskiego

Potwierdziły się także przypuszczenia, co do zainteresowania tematem automatyzacji i robotów humanoidalnych – to studenci są w tej sferze przodownikami. Badania takie jak to opisane powyżej, kształtują obraz społeczeństwa i są podstawą do głębszych analiz. Jak wynika z tez postawionych przez firmę McKinsey, potencjał Polski w sferze automatyzacji pracy kreuje się na poziomie 49%, co w porówna-

McKinsey & Company , Ramię w ramię z robotem. Jak wykorzystać potencjał automatyzacji w Polsce, https://mckinsey.pl/wp-content/uploads/2018/05/Rami%C4%99-w-rami%C4%99-z-robotem_Raport-McKinsey.pdf, dostęp 12.07.2018

Wierżyński W., Roboty w świecie ludzi…, dostęp 09.07.2018

Bellon M., Stephen Hawking był geniuszem naszych czasów. Przed czym nas ostrzegał?, http://businessinsider.com.pl/technologie/ nauka/stephen-hawking-ostrzegal-swiat-przed-sztuczna-inteligencja/htl9zg2, dostęp 12.07.2018 41

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Oszczędzanie na emeryturę poprzez inwestycje jest obecnie jedną z najpopularniejszych form zabezpieczania się na przyszłość. Wbrew pozorom może okazać się to naprawdę proste, zwłaszcza jeżeli pomyślisz o tym odpowiednio wcześnie, a Twój pracodawca

korzysta

Pracowniczego

Programu Emerytalnego. Czym jest PPE? Kto może zostać uczestnikiem takiego programu, jak nim zostać oraz jakie korzyści płyną z uczestnictwa? Czym się rożni Pracowniczy Program Emerytalny od Pracowniczego

Programu

Kapitałowego?

Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w tym artykule. Czym jest Pracowniczy Program Emerytalny?

inwestowania zyski stanowić będą w przyszłości

Minęło już kilkanaście lat od wprowadzenia

dodatkowe świadczenie emerytalne pracownika.

reformy systemu emerytalnego, która znaczą-

Zarówno pracodawca nie ma obowiązku tworzenia

co zmieniła system zabezpieczenia społecznego

PPE w zakładzie pracy, jak i pracownik nie ma obo-

w Polsce. Zgodnie z reformą, system emerytalny

wiązku w nim uczestnictwa. Pracownicze Programy Emerytalne działają

został podzielony na 3 filary, a jednym z nich usta-

w ramach trzyfilarowego systemu emerytalnego.

nowiono właśnie Pracownicze Programy Emery-

Pierwszy filar stanowi zreformowany ZUS,

talne. Należą one do elitarnego grona świadczeń

”

drugi filar – otwarte fundusze emerytalne zarzą-

oferowanych przez pracodawców. Są formą zor-

dzane przez powszechne towarzystwa emerytalne,

ganizowanego oszczędzania finansowanego przez pracodawcę, który chce zapewnić swoim pracownikom wyższą emeryturę i jednocześnie umożliwić im oszczędzanie własnych, dodatkowych środków z wykorzystaniem najtańszych produktów finansowych na rynku. Wpłacane w ramach PPE comiesięczne składki są przekazywane do wybranej przez pracodawcę instytucji finansowej, która zajmuje się gromadzeniem i zarządzaniem pieniędzmi (Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych). Składki powiększone o osiągnięte z ich 43

Pracownicze Programy Emerytalne działają w ramach trzyfilarowego systemu emerytalnego

zaś trzeci filar to Pracownicze Programy Emery-

tym bardziej, że przewidywania odnośnie przy-

talne oraz indywidualne konta emerytalne.

szłego poziomu emerytur mówią, iż nie zadowoli

Dwa pierwsze filary mają charakter obowiąz-

on wszystkich klientów. Kolejną ważną korzyścią

kowy, natomiast trzeci – charakter dobrowolny.

jest finansowanie przez pracodawcę naszej skład-

Możemy wyróżnić dwa rodzaje składek – podsta-

ki podstawowej na emeryturę, z której powstają

wowe oraz dodatkowe. Podstawowymi składkami

dodatkowe świadczenia emerytalne na przyszłość,

są te odprowadzane przez pracodawcę, które nie

czyli „zysk ekstra”. Co więcej, cały proces oszczę-

mogą przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika,

dzania w ramach PPE kontrolowany jest przez

natomiast te drugie mogą być odprowadzane przez

KNF (Komisję Nadzoru Finansowego), która dba

samych uczestników na własne konto, kiedy pra-

o to, aby warunki uczestnictwa w tym programie

codawca potrąci opodatkowaną kwotę wynagro-

były przestrzegane wraz z przepisami prawa oraz

dzenia.

gwarantuje ochronę osób inwestujących. Ważne

Pracowniczy Program Emerytalny to oficjal-

jest również to, że „oszczędności idą za pracow-

nie zespół dwóch umów, który może być prowadzo-

nikiem” to znaczy, że w momencie zmiany pracy

ny w jednej z czterech form: pracowniczy fundusz

swoje środki możesz przenieść do nowego miejsca

emerytalny, umowa z funduszami inwestycyjnymi,

zatrudnienia.

umowa z zakładem ubezpieczeń oraz umowa z zaPracowniczy Program Emerytalny a Pra-

graniczną instytucją zarządzającą.

cowniczy Program Kapitałowy. Kto może zostać uczestnikiem Pracowni-

Od IV kwartału 2018 roku zaczną obowiązywać

czego Programu Emerytalnego?

nowe regulacje prawne odnośnie III filaru systemu

Uczestnikiem takiego programu może być

emerytalnego. Powstaną dobrowolne Pracownicze

każda zadeklarowana osoba zatrudniona u danego

Programy Kapitałowe, które w przeciwieństwie

pracodawcy na podstawie umowy o pracę o peł-

do PPE będą obligatoryjnym elementem świad-

nym lub niepełnym wymiarze godzin, a przystą-

czeń oferowanym nam przez pracodawców, bez

pienie jest dobrowolne. Co więcej, osoby fizycz-

względu na rozmiar przedsiębiorstwa oraz zasad,

ne, prowadzące działalność gospodarczą, będące

jakie w nim obowiązują. Zwolnieni z tego obowiąz-

wspólnikami spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej,

ku będą tylko Ci, którzy korzystają z PPE. Będzie

komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej rów-

dotyczyło to osób zatrudnionych w ramach umowy

nież mogą wyrazić chęć udziału w tej inwestycji.

o pracę, zlecenie czy agencyjnej, którzy będą zapi-

Jakie warunki trzeba spełnić? Otóż pracownik

sywani automatycznie jeśli nie ukończyli 55 roku

nie może mieć ukończonych 70 lat oraz powinien

życia. Osoby starsze będą mogły dobrowolnie przy-

być zatrudniony u danego pracodawcy nie kró-

stąpić do PPK. Co ciekawe, w odróżnieniu od PPE,

cej niż 3 miesiące. Oczywiście, istnieje możliwość

w PPK będą występowały dopłaty ze strony Pań-

modyfikacji ram czasowych, np. są zakłady, które

stwa w postaci składki powitalnej w wysokości 250

wymagają minimum 12 miesięcy zatrudnienia.

zł oraz dopłaty za coroczne aktywne oszczędzanie

Osoba, która pracuje u kilku pracodawców pro-

w wysokości 240 zł. Tutaj, wszystkie warunki za-

wadzących programy emerytalne, bez względu

leżne są od pracodawcy. To on decyduje o insty-

na wymiar czasu pracy, może uczestniczyć w kilku

tucji finansowej, do której odsyłane będą składki

programach prowadzonych przez poszczególnych

(wyłączność mają Towarzystwa Funduszy Inwe-

pracodawców. Zatem, nie ma żadnych ograniczeń,

stycyjnych), a wysokość odprowadzanych składek

aby uczestniczyć tylko w jednym PPE.

na świadczenia emerytalne jest znacznie niższa niż

Wypłata tych oszczędności następuje po uzy-

w poprzednim przypadku.

skaniu wieku emerytalnego lub nabyciu wcześniej-

Sam pomysł Pracowniczego Programu Kapi-

szych uprawnień emerytalnych przez uczestnika

tałowego jest dość przejrzysty i wzorowany na do-

programu. Obecnie w Polsce w PPE uczestniczy

świadczeniach krajów zachodnich, takich jak: Ho-

około 400 tysięcy pracowników.

landia, Wielka Brytania oraz Irlandia. Wszystko ma działać automatycznie i bez angażowania sa-

Jakie korzyści płyną z bycia uczestnikiem

mych zainteresowanych. Najpierw pracodawca

Pracowniczego Programu Emerytalnego?

potrąci uczestnikowi 2% z pensji i doda „od siebie”

Gromadzenie zaoszczędzonych pieniędzy w ra-

kolejne 1,5%. Razem 3,5% wynagrodzenia brutto,

mach III filaru systemu emerytalnego ma na celu

które co miesiąc miałoby zasilać nasze rachunki.

przede wszystkim zapewnienie pożądanego za-

Zasadniczym plusem całego systemu jest jego

bezpieczenia emerytalnego, które z kolei pozwoli

dobrowolność. Według deklaracji Ministerstwa

osiągnąć stabilny poziom życia w okresie popro-

Finansów w każdej chwili będziemy mogli wypła-

dukcyjnym, porównywalny do wcześniejszego,

cić pieniądze z PPK, tracąc tylko dopłaty od pań44

stwa oraz 30% składki od pracodawcy. Jak będzie

”

naprawdę? Wszystko okaże się po wprowadzeniu tego systemu.

Zasadniczym plusem całego systemu jest jego dobrowolność Podsumowanie Pracowniczy Program Emerytalny to dobrowolna forma zbiorowego oszczędzania finansowego, które zapewnia Nam pracodawca. Umożliwia uzyskanie dodatkowych pieniędzy, wypłacanych w okresie emerytalnym, stanowiących nadprogramowe zabezpieczenie na nagłe wypadki oraz pozwala utrzymać stabilny poziom życia. Uczestnikiem takiego programu może być każda dobrowolnie zdeklarowana osoba, która zgłosi to odpowiednio wcześniej do swojego pracodawcy, a nie przekroczyła 70 roku życia i pracuje w jednym miejscu co najmniej 3 miesiące. Co więcej, zarówno pracodawca nie ma obowiązku tworzenia PPE w zakładzie pracy, jak i pracownik nie ma obowiązku w nim uczestnictwa. Od IV kwartału 2018 roku powstanie konkurencyjny program – Pracowniczy Program Kapitałowy. Główną różnicą między tymi dwoma systemami będzie obowiązkowość PPK oraz dopłaty ze strony Państwa – składka powitalna oraz „nagroda” za coroczne oszczędzanie. Krótko podsumowując, czy warto oszczędzać na emeryturę? Odpowiedź jest prosta – o przyszłości zawsze warto myśleć.

Weronika Ziółek Uniwersytet Łódzki Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze weronika.ziolek@skninwestor.com

INWESTOWANIE VS.

FINANSE BEHAWIORALNE Nikogo zapewne nie zdziwi stwierdzenie, że do inwestowania konieczna jest chociażby podstawowa wiedza z zakresu analizy fundamentalnej, technicznej czy portfelowej. Jeśli takiej wiedzy nie posiadamy, lepiej przekazać oszczędności funduszom inwestycyjnym, które specjalizują się w inwestowaniu oraz posiadają niezbędną do tego wiedzę. Czy jednak posiadanie odpowiedniej wiedzy i umiejętności zapewnia inwestorom skuteczne inwestowanie? Z racji bardzo szerokiego spektrum badań oraz

Finanse behawioralne Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi: NIE.

zainteresowań finansów behawioralnych, dalsze

Dowodem na to są wieloletnie badania psycho-

rozważania zostały poświęcone wyłącznie opisowi

logów oraz ekonomistów z zakresu finansów be-

najważniejszych, najczęściej prezentowanych w li-

hawioralnych. Mimo rosnącej popularności nie

teraturze, nieracjonalnych zachowań inwestorów

została dla nich stworzona jedna spójna definicja.

indywidualnych z ich podziałem na skłonności po-

Niemniej można je scharakteryzować jako jeden

znawcze oraz motywacyjne.

z obszarów w ramach dyscypliny finansów, który Skłonności poznawcze inwestorów

uwzględnia zarówno zachowania rynków kapi-

”

tałowych jak i ich uczestników, czyli inwestorów

Skłonności poznawcze obrazują jak inwesto-

indywidualnych oraz instytucjonalnych. Finanse

rzy postrzegają informacje płynące z rynku oraz

behawioralne biorą pod uwagę czynniki psycholo-

jak je rozumieją. Inwestorzy mogą posługiwać się

giczne, antropologiczne oraz społeczne, które de-

wieloma uproszczonymi schematami rozumowa-

terminują nieefektywne inwestowanie na rynkach

nia określanymi mianem heurystyki, które nieraz

kapitałowych. Na gruncie badań z zakresu finan-

prowadzą do błędnych wniosków.

sów behawioralnych można powiedzieć że jedny-

W literaturze, jako jedne z podstawowych

mi z największych przeciwników inwestorów są

skłonności poznawczych wymienia się trzy nastę-

oni sami.

pujące heurystyki: 1) heurystyka reprezentatywności,

jednymi z największych przeciwników inwestorów są oni sami.

2) heurystyka zakotwiczenia, 3) heurystyka dostępności,

Heurystyka zakotwiczenia

Prócz heurystyk, bardzo istotną rolę odgrywają również skłonności poznawcze takie jak zbytnia

Załóżmy, że w pewnym meczu piłki nożnej

pewność siebie inwestorów oraz iluzja kontroli.

Brazylia wygrała z Australią 10:0. Czy w kolejnym

Zostały one przybliżone w dalszej części artykułu.

meczu między tymi drużynami padł wynik wyższy czy niższy, oraz ile dokładnie wynosił? W więk-

Heurystyka reprezentatywności

szości odpowiedzi wynik powinien być wyższy niż

Pierwsza z wymienionych, heurystyka repre-

w przypadku nie podania wyniku poprzedniego

zentatywności, polega na wyciąganiu wniosków ze

meczu. Dlaczego tak się dzieje? Kluczowy wpływ

zbyt małej, niereprezentatywnej próby. Wyobraź-

ma tutaj kotwica w postaci wyniku, a heurystyka

my sobie Kowalskiego, który zamierza zainwesto-

zakotwiczenia ma miejsce „w sytuacji, kiedy ktoś

wać swoje środki w spółkę z branży odzieżowej lub

odnosi konkretną wartość liczbową do niewiado-

obuwniczej, ponieważ usłyszał od kolegi z pracy,

mej wielkości, a następnie ma oszacować tę nie-

że akcje gigantów takich jak CCC SA czy LPP SA

wiadomą wielkość” [Kahneman, 2011, s. 162].

od dłuższego czasu notują stabilny wzrost. Na pod-

Wiele eksperymentów1 potwierdziło, że średni

stawie tych danych uważa on, że cała branża jest

wynik dla badanej grupy osób zależy od podane-

w fazie prosperity, więc może zainwestować on

go punktu odniesienia oraz formy pytania. Zako-

w jedną ze spółek ze wspomnianej branży. Pułapka

twiczenie tym samym polega na tym, że inwestor

reprezentatywności zadziałać może również w dru-

podejmując

gą stronę. Załóżmy teraz, że wspomniany Kowalski

w myślach pewien punkt odniesienia. W przypad-

stracił wszystkie zainwestowane środki na spółce

ku braku wiedzy na dany temat automatycznie od-

z branży obuwniczej. W wyniku poniesionych strat

wołuje się on do znanej wartości, która jest punk-

będzie on generalizować i uznawać całą branżę

tem odniesienia i estymuje wartości zbliżone do

za nierentowną.

tego punktu.

decyzje

inwestycyjne

przywołuje

Heurystyka reprezentatywności może przyjHeurystyka dostępności

mować dwie formy. Pierwszą z nich jest pułapka gracza a drugą nierespektowanie prawa regresji

Tym razem spróbujmy odpowiedzieć na nastę-

do średniej. Pułapka gracza jest zjawiskiem typo-

pujące pytanie: który środek transportu jest bez-

wym dla hazardzistów, którzy przykładowo grając

pieczniejszy – samolot czy samochód? Większość

w ruletkę lub obstawiając mecze piłkarskie wierzą,

osób odpowie bez zawahania, że samochód. Dla-

że wraz z kolejnym polem czerwonym lub wygra-

czego? Ogromną rolę odgrywa tutaj dostępność

nym meczem danej drużyny rośnie prawdopodo-

informacji. Wielu z nas nie słyszy o setkach tysięcy

bieństwo zmiany trendu. Tymczasem prawdo-

udanych lotów dziennie, a jedynie o lotach, któ-

podobieństwo za każdym razem jest takie samo.

re zakończyły się katastrofą. Tym samym mimo

Pułapkę gracza można również odnieść do rynków

również wielu informacji o wypadkach drogowych

finansowych. Przyjmując założenie, że nie istnieje

większość uznaje, że bezpieczniejszy jest samo-

trend wzrostowy lub spadkowy w przypadku ana-

chód, którym na co dzień się bardzo często poru-

lizy technicznej nie ma żadnych podstaw by kore-

szamy i nie bierzemy udziału w poważnym wy-

lować ze sobą przeszłe i przyszłe stopy zwrotu oraz

padku. Przenosząc ten przykład na grunt rynków

przewidywać kontynuację wzrostu cen. Tymczasem

kapitałowych można zauważyć, że inwestorzy dużo

inwestorzy bardzo często niejako życzą sobie dalszych

chętniej inwestują w spółki, które znają, o których

wzrostów lub spadków [Zielonka, 2003, s. 16].

dużo słyszeli, których akcje zakupili koledzy, które

Można uznać, że nierespektowanie prawa re-

zwyczajnie lubią lub mają siedzibę w pobliżu miej-

gresji do średniej jest przeciwieństwem pułapki

sca zamieszkania.

gracza. Odnosząc się stricte do rynków finansoOverconfidence oraz iluzja kontroli

wych, typowy inwestor nabywa akcje w momencie hossy, tym samym ignorując fakt, że ceny wykazują

Kolejne skłonności poznawcze, które zostaną

regresję do średniej oraz sprzedaje akcje w chwili

poniżej poruszone to kwestia zbytniej pewności

bessy. W przypadku inwestora, który wpada w pu-

siebie (z ang. overconfidence) oraz iluzja kontro-

łapkę gracza sytuacja jest odwrotna. Nabywa on

li. Psychologowie w licznych badaniach wykaza-

akcje w trakcie bessy oraz sprzedaje w czasie hossy

li, że inwestorzy są, w znacznej części zbyt pewni

czekając na zmianę trendu.

siebie, mają nadmierną ufność do swoich działań

W przypadku zakotwiczenia jako efektu torowania, Tversky i Kahneman zadawali dwa pytania (Kahneman, 2011): •

Czy Gandhi miał w chwili śmierci mniej czy więcej niż 144 lata?

•

Ile lat miał Ghandi w chwili śmierci?

Respondenci odbierali liczbę 144 jako kotwicę i dostosowywali swoje odpowiedzi do niej. Więcej przykładów tej oraz pozostałych heurystyk znaleźć można w książce „Pułapki myślenia” autorstwa Daniela Kahnemana. 48

oraz nie doceniają ryzyka. Dodatkowo menedżero-

pojęcie użyteczności zastąpili terminem „wartość”,

wie firm nagminnie inwestują zbyt dużo środków

która była definiowana w kategoriach zysków

narażając tym samym swoją spółkę na straty. Nad-

i strat. Następnie stworzyli oni wykres funkcji war-

miernej pewności sprzyja też bardzo szybki sukces

tości, który okazał się wyglądać inaczej dla zysków

w danej dziedzinie lub powiązane z nią złudzenie

oraz strat, co można zauważyć na wykresie nr 1.

kontroli. Polega ono na przeświadczeniu, że mamy

Wniosek płynący z wykresu wartości można

nad czymś kontrolę, co z kolei znacząco podnosi

zamknąć w jednym zdaniu: strata boli bardziej niż

pewność siebie. Iluzję wzmacniać mogą aspekty

cieszy zysk.

takie jak [Zielonka, 2003, s. 20]: •

• •

•

Wiele w teorii perspektywy zależy od tego jak

wybór – jeśli inwestor może sam wybrać

zostanie sformułowane pytanie. Jeśli inwestor sku-

spółki wchodzące w skład portfela, uważa,

tek swojej decyzji przy danym punkcie odniesienia

że ma większą kontrolę nad przyszłymi

odbierze jako zysk, to wykaże się awersją do ryzyka

zdarzeniami oraz notowaniami akcji,

i na odwrót. Kolejne bardzo istotne spostrzeżenia

sekwencja wyników – iluzję potęguje np.

dotyczą szacunku funkcji prawdopodobieństwa

trend rosnący akcji, które zakupił inwestor,

(zmienionej podczas badań na funkcję wag decy-

znajomość problemu – im dana osoba

zyjnych). Na podstawie badań, Kahneman i Tver-

na czymś się bardziej zna tym większą

sky zauważyli, że ludzie mają skłonność niedosza-

kontrolę odczuwa,

cowywać średnie i wysokie prawdopodobieństwa

informacja – im więcej informacji tym

oraz przeszacowywać niskie prawdopodobieństwo.

większa szansa na powstanie iluzji, •

Dzięki badaniom wspomnianych psychologów

zaangażowanie – im więcej czasu inwestor

wiele instytucji finansowych, np. z branży ubez-

poświęca przykładowo na analizę danej

pieczeń, zaczęło dostosowywać swoje oferty tak,

spółki, tym bardziej wierzy, że ceny ak-

by sprzedać więcej produktów ubezpieczeniowych

cji muszą zwyżkować i odczuwa kontrolę

swoim klientom. Z kolei inwestorzy indywidualnie

nad nimi.

mierzą się z teorią perspektywy każdego dnia, podejmując decyzje o realizacji zysków i strat. Z racji

Skłonności motywacyjne inwestorów

”

tego, że straty dużo bardziej bolą niż zyski cieszą,

Skłonności motywacyjne, jak sama nazwa

inwestorzy nagminnie pozwalają rosnąć stratom,

mówi, pokazują co motywuje inwestorów do pod-

licząc na odbicie się cen na rynku i jednocześnie są

jęcia decyzji o zakupie bądź sprzedaży akcji danej

niecierpliwi w przypadku notowania zysków, któ-

spółki. W tej części scharakteryzowana została

re chcą jak najszybciej zrealizować. Tym samym

przede wszystkim jedna z najważniejszych, o ile

ograniczają potencjał zysków.

nie najważniejsza, teoria z zakresu finansów behawioralnych. Wykres 1. Funkcja wartości w teorii perspektywy.

Im więcej informacji tym większa szansa na powstanie iluzji

Wartość

Zyski

-500 zł

Teoria perspektywy

Straty

Główną rolę w historii rozwoju finansów be-

500 zł

hawioralnych odegrali psychologowie Daniel Kahneman i Amos Tversky [Kahneman, 2011], którzy przyczynili się do znaczącego wzrostu popularności tej problematyki2. Ich największe osiągnięcie to opisana w 1979 roku teoria perspektywy, która podważyła wówczas panującą teorię „użyteczności oczekiwanej” Markovitza. W teorii perspektywy,

Daniel Kahneman w 2002 roku (6 lat po śmierci Amosa) otrzymał również nagrodę Nobla, między innymi za opracowanie teorii perspektywy. W wywiadzie dla New York Times przyznał, że jego zdaniem jest to nagroda dla nich obu. 49

Efekt unikania strat oraz „utopionych”

prowadzić do sytuacji, że pomimo bessy nie będzie

kosztów

on skłonny sprzedać tych akcji.

Na rynkach kapitałowych wyróżnić można in-

Podsumowując, nie sposób opisać w jednym

westorów pasywnych oraz aktywnych. Różnią się

artykule wszystkich nieracjonalnych zachowań,

oni głównie horyzontem inwestycji, a co za tym

anomalii oraz heurystyk, którym poddawani są

idzie zachowaniem podczas spadków akcji. Efekt

na co dzień inwestorzy. Jednak po przeanalizo-

unikania strat dotyczy inwestorów pasywnych,

waniu podanych w artykule przykładów można

czyli długoterminowych, którzy za wszelką cenę

zauważyć, jak wielki wpływ na inwestycje ma psy-

nie chcą zbyć akcji mimo ich spadających cen oraz

chika danej osoby oraz sposób postrzegania. Chcąc

oczekują na ponowną hossę [Zielonka, 2003, s.

inwestować skutecznie, warto być świadomym za-

25]. Z kolei inwestorzy aktywni (krótkotermino-

równo wspomnianych nieracjonalnych zachowań,

wi) bez wahania zbywają w takim przypadku swoje

jak i zgłębić wiele innych. Należy je potraktować

akcje. Z efektem unikania strat łączy się również

jako bardzo ważne uzupełnienie dla wiedzy i umie-

efekt utopionych kosztów, w których decydują-

jętności z zakresu finansów.

cą rolę odgrywa poświęcony czas oraz pieniądze. Inwestor, który przeznaczył dużą sumę pienię-

”

dzy na akcje danej spółki oraz mnóstwo czasu

Mateusz Cybulski

na jej analizę będzie skłonny trzymać akcje spółki

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Finanse i rachunkowość biznesu

w portfelu nawet jeśli będzie miał miejsce trend

mateusz.cybulski.pzn@gmail.com

spadkowy ich cen.

Ludzie wykazują się tym większą niechęcią do zmian im bardziej skomplikowany wydaje się dany problem

Recenzent: dr Tomasz Gabrusewicz Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Efekt posiadania, status quo oraz przywiązania Efekt posiadania charakteryzuje się tym, że inwestor jest bardziej skłonny przetrzymywać te papiery wartościowe, które już posiada. Dla lepszego zobrazowania, wyobraźmy sobie spadek w postaci dużej sumy pieniędzy w formie akcji Microsoftu. Efekt posiadania powoduje, że nie będziemy skłonni do zmiany posiadanych akcji na bezpieczne obligacje i na odwrót. Ludzie wykazują się tym większą niechęcią do zmian im bardziej skomplikowany wydaje się dany problem Efekt status quo z kolei najlepiej zobrazowała reforma emerytalna w Polsce oraz dobrowolność odkładania części środków na koncie OFE. W przypadku OFE i ZUS wielu Polaków nie chciało zmienić swojego status quo, co przewidziały instytucje finansowe dając wybór w takiej formie [Zielonka, 2003, s. 26]. Efekt przywiązania zbliżony jest w swojej charakterystyce do status quo. Ma on miejsce przykładowo gdy dany inwestor posiada przez bardzo długi czas akcje jednej spółki i jest w pewnym sensie emocjonalnie do nich przywiązany. Może to do51

CZAS NA SUKCES

PRZEDSIĘBIORSTWO W XXI WIEKU Mnogość produktów i usług, olbrzymia konkurencja, sprzedaż online, prawie nasycony rynek – jak w takich warunkach prowadzić rentowną firmę w XXI wieku? Wraz z rozwojem globalizacji niezmiernie ciężko utrzymać się nowemu przedsiębiorcy na rynku. Jedne firmy z łatwością generują olbrzymie przychody, inne zmuszone są do zakończenia swojej działalności. Na co trzeba zwrócić uwagę i na jaką politykę inwestycyjną należy się zdecydować? Czy tylko olbrzymi kapitał gwarantuje powodzenie

”

dzisiejszej działalności gospodarczej?

Przedsiębiorcza dżungla Z początkiem nowego stulecia skończyły się czasy, kiedy brak określonego dobra na rynku decydował o przedsiębiorczym sukcesie. Import nieznanego produktu z zagranicy dawał możliwość olbrzymiej rentowności działań. W dobie rozwoju sprzedaży internetowej przez takie serwisy jak eBay czy AliExpress, konsumenci bez pomocy pośredników są w stanie samodzielnie nabyć prawie wszystko. Niezmiernie ciężko jakimś produk-

Prace badawczorozwojowe tworzą obecnie fundament wszelkich innowacyjnych rozwiązań

B+R

tem, bądź typem usługi zaskoczyć konsumenta. Na rynku dostępne są tysiące typów napoi, słody-

B+R stanowi zespół działań, które odkrywa-

czy, ubrań czy elektroniki. Jesteśmy otoczeni ol-

ją nowe zależności, weryfikują tezy o działaniu

brzymią liczbą punktów sprzedaży jak serwisy in-

pewnych obszarów rzeczywistości. Inaczej, B+R

ternetowe, portale aukcyjne, supermarkety, kioski,

jest unikalnym narzędziem odkrywania prawdy

sklepy czy samoobsługowe automaty. Ulice pełne

o człowieku jak i otaczającym go świecie. Uzy-

są billboardów, a media – reklam, które atakują

skane informacje są wdrażane w praktykę, przez

nas gigantyczną ilością informacji na temat świad-

co możliwe jest wytwarzanie nowych produktów

czonych usług czy sprzedawanych towarów. Jak

i rozwiązań, bądź polepszanie jakości już istnie-

w tak trudnym środowisku generować przychody,

jących. Obecnie wśród gospodarek krajowych

a nie straty?

najwięcej w prace badawczo-rozwojowe inwe-

stują firmy z takich państw jak Stany Zjednoczo-

patentowe może różnić się w zależności od kraju,

ne, Japonia i Niemcy. W światowych rankingach

jednakże elementem wspólnym jest okres ochrony

przewodzą Volkswagen, Samsung oraz Microsoft.

użytkowania i czerpania korzyści z wytworzonego

Inwestycje w B+R dają możliwość kreowania kon-

rozwiązania przez podmiot zgłaszający taki wnio-

kurencyjności na ryku światowym. Samochody

sek. Wśród państw, które w 2017 roku złożyły naj-

produkowane przez Volkswagena posiadają coraz

więcej wniosków patentowych znalazły się: Chiny,

więcej unikalnych rozwiązań i funkcji, przez co są

Stany Zjednoczone i Japonia, które złożyły kolej-

częściej kupowane przez konsumentów. Podobnie

no 730, 500 i 470 tysięcy wniosków patentowych.

jest w przypadku Samsunga. Przedsiębiorstwo

Tak wysokie liczby określające chęć zabezpieczenia

pochodzące z Korei Południowej produkuje coraz

wykreowanych pomysłów i wynalazków stanowią

lepszej jakości sprzęt elektroniczny. Widoczne jest

jeden z elementów przemyślanej i zrównoważonej

to w przypadku smartfonów serii Galaxy, które

polityki inwestycyjnej. Ochrona produktów i usług

często swoimi opcjami wyprzedzają swojego ame-

na wielu płaszczyznach kreuje wzrost konkuren-

rykańskiego konkurenta – iPhone’a. Wytwarzanie

cyjności dla całego rynku, wspomagając przez to

niekonwencjonalnych produktów czy inteligent-

intensyfikację twórczych działań. Zgłaszanie wnio-

nych rozwiązań decyduje o poziomie konkuren-

sków patentowych stanowić może solidną barierę

cyjności na przepełnionym usługami i produktami

ochronną dla rozwoju nowatorskich rozwiązań,

rynku. Z kolei wspieranie przedsiębiorstw w roz-

które stanowią pożądany komponent w batalii

woju technologicznym przez krajowe rządy jest

o konsumenta.

obopólną korzyścią, która przynosi wzrosty przy-

Obecnie niezmiernie ważne są inwestycje

chodów i powiększanie produkcyjności.

w wiedzę, kapitał ludzki, know how czy działania badawczo-rozwojowe, które stanowią dużą gwa-

Wiedza

rancję wyprodukowania unikalnego rozwiązania

Ważnym elementem tworzenia innowacyjnej Podsumowanie

gospodarki jest wiedza. Nowe informacje, prowadzone doświadczenia czy weryfikowanie postawio-

Sukces gospodarczy w XXI wieku zależy od

nych hipotez są procesami, które przyczyniają się

wielu czynników. Niezmiernie istotny jest kapi-

do prowadzenia przedsiębiorczości na zdecydowa-

tał finansowy, lecz nie stanowi on fundamentu

nie wyższym poziomie. Wykwalifikowana kadra

przedsiębiorczego sukcesu. Inwestycje w prace ba-

pracownicza może obecnie stanowić rdzeń istot-

dawczo-rozwojowe są obecnie kluczową determi-

nych technologii oraz innowacji. Przeznaczanie

nantą. Bez nich prawie niemożliwe jest tworzenie

nakładów finansowych na rozwój intelektualny

unikalnych rozwiązań, a następnie wdrażanie ich

pracowników bądź pozyskiwanie twórczych jed-

w praktykę. Koncentracja przedsiębiorstw na kre-

nostek powinno stanowić jeden z najważniejszych

acji unikatowych i pionierskich produktów jest

aspektów polityki innowacyjnego przedsiębior-

podstawą sukcesu. Dla raczkujących firm użytecz-

stwa. Bez rozwoju infrastruktury naukowej bardzo

nym rozwiązaniem może być również naśladowa-

trudno jest kreować prace naukowo-badawcze czy

nie przedsiębiorstw, które uzyskały stabilną pozy-

prowadzić pionierskie działania nad nowymi roz-

cję na rynku. Zwrócenie uwagi na sposób działania

wiązaniami. Inwestycje w kapitał ludzki są spo-

podmiotów, szczególnie z takich państw jak Stany

iwem między procesem innowacji, a produkcją

Zjednoczone, Japonia czy Niemcy, może okazać

gotowych produktów. Dobrym zabiegiem jest rów-

się bardzo efektywne i pomocne dla „nowicjuszy”

nież tworzenie ośrodków naukowo-badawczych.

innowacyjnych dóbr. Niezmiernie relewantne jest

Takie miejsca, które łączą naukę z przedsiębior-

również zastrzeganie sobie praw do wymyślonych

czością są bardzo efektywne dla kreacji szeroko

i opracowanych rozwiązań. Polityka patentowa

pojętej innowacyjności. Praktyczne zastosowanie

stanowi solidne spoiwo rozwoju oraz zabezpiecze-

zdobytych informacji jest kluczowe w rozwoju go-

nia przed powielaniem wytworzonych produktów

spodarczym przedsiębiorstw.

i usług. Bez działań ochronnych, inwestycje w tworzenie nowych rozwiązań i produktów wydają się

Patenty

być działaniami nieprzemyślani i nierentownymi,

Polityka patentowa opiera się na działaniach

a wcześniej przedstawione elementy rozwoju mogą

mających chronić wytworzone pomysły i rozwią-

okazać się bezużyteczne. Posiadanie dużego kapi-

zania. Zastrzeganie sobie możliwości wyłącznego

tału nie jest wyłącznym elementem decydującym

korzystania z pewnego wynalazku przez pewien

o powodzeniu przedsiębiorstwa na rynku.

okres czasu niesie z sobą wiele korzyści. Dzięki temu twórca pewnego pomysłu może czerpać zyski związane z tytułu przewagi konkurencyjnej. Prawo 54

”

Obecnie niezmiernie ważne są inwestycje w wiedzę, kapitał ludzki, know how czy działania badawczo-rozwojowe, które stanowią dużą gwarancję wyprodukowania unikalnego rozwiązania

Marcin Złoty Uniwersytet Łódzki Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Studia doktoranckie, III rok Ekonomii marcinz26@vp.pl

FRANCZYZA

NOWOCZESNY MODEL PROWADZENIA BIZNESU Wraz z rozwojem gospodarczym, technologicznym, a także społecznym i kulturowym ludzie poszukiwali nowych rozwiązań i możliwości poprawienia swojego bytu oraz uzyskania dochodów. Przedsiębiorcy planujący założenie działalności gospodarczej mogą mieć obawy związane z powodzeniem przedsięwzięcia. Połączenia franczyzowe, które polegają na prowadzeniu działalności opartej na sprawdzonej koncepcji biznesu, mogą pomóc początkującym inwestorom i dać możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej. Franczyza tak jak forfaiting, leasing czy factoring jest jedną z niekonwencjonalnych metod finansowania przedsiębiorstwa. Jest to także dość nowoczesny sposób prowadzenia działalności, mimo że zalążki umów i rozwiązań przypominających obecnie funkcjonujące powiązania franchisingowe sięgają średniowiecza, to dopiero w drugiej połowie XX wieku franczyza została spopularyzowana.

Franchising można określić jako długotrwa-

Modeli franczyzy jest wiele, można je podzie-

łą umowę (na czas określony lub nieokreślony)

lić w zależności od przedmiotu działalności, ze

między franczyzodawcą a franczyzobiorcą, w myśl

względu na formę organizacji systemu, na formę

której franczyzodawca zobowiązuje się do udo-

działalności, na zasięg działania, a nawet na stra-

stępnienia podmiotowi korzystającemu z franchi-

tegię działalności. Jednakże, najpopularniejszym

singu, zwanego też uczestnikiem sieci, oznaczenia

modelem franczyzy jest franczyza bezpośrednia.

firmy, symboli, patentów, znaków towarowych,

Polega na bezpośrednim zawarciu umowy fran-

know-how i wielu innych. W zamian, franczyzo-

czyzowej między franczyzodawcą, a franczyzobior-

biorca zobowiązuje się do prowadzenia działalno-

cą, w której sam franczyzodawca zobowiązuje się

ści z wykorzystaniem udostępnionych mu znaków,

do kontroli polegającej na pomocy i doradztwie,

tajemnic, doświadczenia, a także do zapłaty uzgod-

szkoleniu pracowników, prowadzeniu działań

nionego wynagrodzenia.

marketingowych. W zamian franczyzobiorca płaci 57

”

z góry określoną sumę za działalność pod znakiem franczyzodawcy lub przeznacza część przychodów na pokrycie umowy. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych przykładów franczyzy bezpośredniej są restauracje szybkiej obsługi takie jak KFC, McDonald, czy Burger King. Swój sukces zawdzięczają właśnie franchisingowi, który niewątpliwe przyczynił się do szybkiego rozwoju przedsiębiorstw oraz maksymalizacji zysków na rynku światowym. Franczyza, jak każdy model biznesu posiada

franchising jest obecnie najlepiej rozbudowaną metodą zarządzania rynkiem

swoje wady i zalety. Główną zaletą tego rozwią-

Warto pamiętać, że przedsiębiorca decydując się

zania jest sposób w jaki konsumenci postrzegają

na działanie w obrębie sieci franczyzowej prowa-

poszczególne punkty franczyzowe, mianowicie

dzi działalność na własną odpowiedzialność, a więc

jako części przedsiębiorstwa franczyzodawcy, a nie

wszystkie zyski jak i straty ponosi samodzielnie.

oddzielne biznesy. Dzięki takiemu postrzeganiu,

Sieci franczyzowe dynamicznie się rozwijają,

jednostkom franczyzowym dużo łatwiej przycią-

a niektórzy badacze uważają, że franchising jest

gnąć klientów, co prowadzi do większych zarob-

obecnie najlepiej rozbudowaną metodą zarządza-

ków, zarówno dla biorcy jak i dawcy. Zdecydowaną

nia rynkiem.

zaletą dla franczyzobiorców jest ułatwienie wejścia

Za pomocą powiązań sieci franczyzowych

na rynek, a także większe prawdopodobieństwo

tworzona jest nowoczesna metoda zbytu towarów

odniesienia sukcesu. Należąc do sieci franchisin-

i usług. Kluczowym elementem do osiągnięcia

gowej łatwiej też konkurować z dużymi sieciami

sukcesu wprowadzając model franchisingu jest

handlowymi. Franczyzobiorca może korzystać

obecność konkurencji na rynku lokalnym. Jeśli

z doświadczenia innych biorców i dawcy systemu,

takowa nie występuje, jest duże prawdopodobień-

uczestniczyć w specjalnych szkoleniach, a także

stwo na osiągnięcie sukcesu stosując ten właśnie

otrzymywać cenne informacje rynkowe, czy też

sposób prowadzenia działalności gospodarczej.

pochodzące z badań prowadzonych przez franczy-

Myśląc o założeniu własnego biznesu, warto roz-

zera. Dużą korzyścią jest też prawo do wyłączności

ważyć franchising analizując, zarówno jego wady

terytorialnej i pomoc w wyposażeniu jednostki.

jak i zalety oraz przede wszystkim umowę między

Często franczyzobiorcy mogą liczyć na korzystniej-

franczyzobiorcą, a franczyzodawcą. Niewątpliwie,

sze warunki umów z dostawcami czy możliwość

postępująca globalizacja napędza rozwijanie się

wprowadzenia innowacji bez potrzeby samodziel-

franczyzy oraz daje jasny sygnał, że małe marki

nego prowadzenia badań. Prawo do posługiwania

powoli odchodzą w zapomnienie. Być może warto

się rozpoznawalną i znaną marką minimalizuje

zastanowić się, czy nie podążyć tą ścieżką.

ryzyko rozpoczynania nowego biznesu. Główną wadą dla franczyzanta, wynikającą z współpracy franczyzowej, może być płacenie

Dorian Kubik

opłat stałych i bieżących, niezależnie od tego jaki

Uniwersytet Łódzki

wynik finansowy osiągnęła jednostka. Może być

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

też długi okres zwrotny poniesionej inwestycji

doriankubik@gmail.com

(opłaty wstępnej). Franczyzobiorca ma też ograniczoną wolność decyzyjną, na przykład dotyczącą wystroju firmy, ustalania cen czy stosowania strategii marketingowej. Jest też ryzyko, że franczyzodawca narzuci godziny i dni pracy. Istnieje groźba bankructwa franczyzodawcy lub faworyzowania przez niego jednostek, które sam utworzył. Wizerunek przedsiębiorstwa jest zależny od innych jednostek należących do sieci franczyzowej, a więc w razie pomyłki czy problemów jednej firmy, inne w obrębie sieci również ponoszą odpowiedzialność. Dodatkowo, umowa franczyzowa jest nienegocjowalna, a zerwanie umowy jest trudne i kosztowne. Umowa może też nie zostać przedłużona, co generuje dodatkowe koszty związane na przykład z remontem lokalu czy zmianą dostawców. 58

ZAROBKI PIŁKARZY

A UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA W tym roku mogliśmy być świadkami Mistrzostw Świata rozgrywanych w Rosji. Miliony kibiców śledziło poczynania reprezentantów swoich krajów. O ile oczywiście ich drużynom udało się zakwalifikować. Choć Polacy nie będą miło wspominać występów naszej narodowej kadry, to same zawody są dobrym powodem do rozmowy na temat… zarobków piłkarzy. Bardzo często słyszy się argument dotyczący

zadał pytanie: „Dlaczego woda, która jest niezbęd-

zbyt dużych pensji wypłacanych sportowcom. Gdy

na do życia, jest tania, podczas gdy diamenty są

słyszymy o najbogatszych mężczyznach biegają-

bardzo drogie, choć można się bez nich obejść?”.

cych za piłką, często nie potrafimy pojąć, dlaczego

Na to pytanie pod koniec XIX wieku odpowiedzieli

płaci się im tak dużo. Niektórzy narzekają wręcz

przedstawiciele austriackiej szkoły ekonomii.

na upadającą hierarchię wartości. Gdy nasza dru-

Austriacka szkoła ekonomiczna mówi nam

żyna na mundialu zaprezentowała się bardzo sła-

o tym, że cena wartości wymiennej dobra nie jest

bo, wiele osób podniosło argument o zbyt dużych

tożsama z wartością użytkową. Jak doskonale wie-

zarobkach polskich zawodników.

my, jedną z rzeczy niezbędnych do życia jest woda.

Podczas futbolowej gorączki można było usły-

Mimo to jej cena nie jest wygórowana, choć eko-

szeć, że to niesprawiedliwe, że taki Lewandowski

lodzy nieustannie przestrzegają nas przed marno-

czy Grosicki tylko biegają za piłką i zarabiają gigan-

trawstwem tego surowca. Dlaczego więc to, co jest

tyczne pieniądze, podczas gdy lekarze czy nauczy-

nam potrzebne do życia, jest znacznie tańsze od

ciele nie mogą nawet myśleć o porównywalnym

diamentów, które można uznać za zbyteczne?

wynagrodzeniu za swoją pracę. No bo jak to tak?

Odpowiedzią na to pytanie będzie tak zwa-

Piłkarz to tylko piłkarz, uprawia sport i dostarcza

na użyteczność krańcowa. Austriaccy ekonomiści

kibicom rozrywki, jednak jego praca nie daje spo-

uznali, że w warunkach wolnej konkurencji cena

łeczeństwu niczego więcej. Tymczasem taki na-

rynkowa zostaje ustalona na poziomie ostatniej

uczyciel dostarcza wiedzy kolejnym pokoleniom,

wartości użytkowej konsumowanej jednostki do-

lekarz z kolei każdego dnia walczy o ludzkie życie.

bra. Należy jednak pamiętać o tym, że konsument

Dlaczego więc to sportowcy zarabiają najwięcej?

czerpie użyteczność z każdej, a nie tylko ostatniej,

Odpowiedzią jest wolny rynek, który, jak to

konsumowanej jednostki dobra. Właśnie z tego

powiedział kiedyś Robert Murphy, nie ustala cen

powodu suma użyteczności, jaką konsument czer-

na podstawie wartości moralnej. Zarobki sportow-

pie z konsumpcji jednostek, będzie zdecydowanie

ców do nauczycieli czy lekarzy można porównać

większa od użyteczności ostatniej konsumowa-

także do paradoksu wody i diamentów. Arystoteles

nej jednostki. 59

Gdyby jakiś człowiek był niezwykle spragnio-

Środowisko sportowców funkcjonuje zupełnie

ny, ale nie posiadał również żadnego diamentu,

inaczej. Niedawno Cristiano Ronaldo postano-

jego pierwszą potrzebą byłaby oczywiście woda.

wił opuścić po kilku pełnych sukcesów sezonach

W takich warunkach byłby on skłonny zapłacić

Real Madryt. Jego odejście wywołało ogromny

za nią więcej, niż wynosi jej cena rynkowa. Jeśli

szum medialny, a jego nowa drużyna – Juventus

natomiast diamenty są rzadkością w otoczeniu

– momentalnie zaczęła prowadzić liczne kampanie

konsumenta, wówczas nie będzie on konsumował

marketingowe, które zaowocowały ogromnymi zy-

ich wcale, lub wyłącznie ich minimalną ilość. W re-

skami. Piłkarze, koszykarze czy bejsboliści zarabia-

aliach wolnego rynku częstotliwość występowania

ją często duże pieniądze, ponieważ jako jednostki

danej jednostki jest ważniejsza od jej faktycznej

są niezwykle trudni do zastąpienia.

wartości użytkowej.

Gdybyśmy więc zastanowili się nad tym, czy

Wróćmy jednak do naszych piłkarzy, lekarzy

ogół piłkarzy jest ważniejszy od ogółu nauczycie-

oraz nauczycieli. Jak już wspomniałem na począt-

li czy lekarzy, pewnie uznalibyśmy, że absolutnie

ku, najpopularniejsi sportowcy zarabiają niezwy-

nie. Jednak, jeśli przeanalizujemy pojedyncze

kle duże pieniądze, choć ich zadaniem jest głównie

przypadki jednostek zauważymy, jak ciężko byłoby

dostarczanie rozrywki. Dlaczego więc ich praca jest

zastąpić niektórych z nich. Nauczyciele i lekarze,

lepiej wynagradzana?

choć cenni dla społeczeństwa, nie wywołują takich

Ponownie odpowiedzią będzie wartościowanie

emocji, jak grupa dwudziestu dwóch mężczyzn ga-

za pomocą użyteczności krańcowej. Wyobraźmy

niających za piłką.

sobie nauczyciela fizyki, który od lat edukuje kolejnych licealistów. Jest to osoba doświadczona, lubiana przez uczniów oraz szanowana przez grono

Maciej Pawłowski

pedagogiczne. W pewnym momencie nadchodzi

Uniwersytet Gdański

jednak czas emerytury. Dyrektor szkoły zatrudnia

doxtradus@gmail.com

więc nowego nauczyciela, który zastąpi dotychczasowego. Być może zajmie to trochę czasu, jednak w społeczeństwie znajduje się wiele osób, które są

Bibliografia:

w stanie podjąć pracę w szkole i mają odpowiednie kwalifikacje. Sytuacja wygląda podobnie ze szpi-

1. Barbara Danowska-Prokop, Helena Przybyła,

talami oraz pracujących w nich lekarzami. Popyt

Urszula Zagóra-Jonszta: Wykłady z historii

na takie osoby istnieje cały czas, jednak rokrocznie

myśli ekonomicznej. Wyd. 3. Cz. 2: Nurt su-

kolejni ludzie otrzymują odpowiednie uprawnie-

biektywno-marginalistyczny. Katowice: Wy-

nia do podjęcia tej ważnej dla społeczeństwa pracy.

dawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, 2004, s. 35. 2. Robert P. Murphy: Niepoprawny politycznie przewodnik po kapitalizmie. Wrocław: Instytut Ludwiga von Misesa, 2015, s. 17.

BANKOWOŚĆ

UNIESIONA DO CHMUR Międzynarodowy system bankowy jest jak enigma. Na świecie działa blisko 30 tysięcy różnych banków, które ze sobą współpracują i tworzą rozbudowaną strukturę bankową. Choć wydawałoby się, że system bankowy to jedność, pomiędzy podmiotami występuje silna konkurencja, aby sprostać coraz to nowym oczekiwaniom klientów.

Wykres 1. Użytkownicy bankowości mobilnej i internetowej

Konkurencyjny krajobraz To właśnie zmieniające się potrzeby konsu-

4 000

mentów napędzają rynek do stworzenia czegoś innowacyjnego, wydajniejszego czy po prostu speł-

3 000 Tysi ce

niającego wymagania beneficjentów. Warto więc zadać sobie pytanie, a co gdyby współpraca pomiędzy bankami była na tyle silna, aby móc dostarczać produkty, które satysfakcjonują klientów, a cały

2 000 1 000

ten proces jest bardziej przejrzysty i rentowny.

Klient to ktoś więcej…

PKO BP

W dobie automatyzacji, klienci banków oczekują znacznie więcej od instytucji finansowych.

Bank Pekao

Bankowo

Nie da się ukryć, że technologie zmieniają rynek

mBank i OF

internetowa

BZ WBK

ING Bank Alior Bank l ski

Bankowo

mobilna

Żródło: Opracowanie własne na podstawie danych PRnews.pl - 2017 r.

oraz zwiększają konkurencyjność w walce o klienta. Znajomość potrzeb odbiorcy usług oraz pra-

NCino — Alternatywne rozwiązanie, czyli

widłowo wysnuty insight konsumencki stanowią

anomalia wśród banków

kluczowy czynnik decydujący o przewadze banku

Naprzeciw zdefiniowanym problemom wycho-

nad innymi. Jednak czy sama znajomość trendów

dzi firma NCino wraz z proponowanymi systema-

wśród klientów wystarczy? Niezupełnie. Każdy

mi zarządzania. Uważa się go za światowego lidera,

produkt powinien być „szyty na miarę” zgodnie

który dostarcza system operacyjny oparty na roz-

z preferencjami tak, aby uzyskać pełną satysfakcję

wiązaniach chmurowych.

klienta. Realizacja tych założeń jest możliwa przy

NCino, czyli siostrzana spółka Live Oak Bank,

zastosowaniu odpowiednich technologii oraz wy-

działająca w branży technologicznej jest praw-

korzystując doświadczenie swoich pracowników.

dziwą anomalią wśród banków. Koncentruje się

Czas na regulatora

na pożyczkach dla małych firm i wykorzystuje technologię, aby te pożyczki były opłacalne i wy-

Eksperci twierdzą, że odwrotu od chmury nie

dajne. Obecnie firma ma ponad 175 klientów finan-

będzie. Dzisiejsze banki są gotowe, aby ponieść na-

sowych w wielu krajach, a jej aktywa wynoszą od

kłady finansowe oraz przejść proces testów dosto-

200 milionów do 2 bilionów dolarów.

sowawczych. Niestety, ruch jest po stronie regula-

W 2017 roku spółka została doceniona w ran-

tora. Liczne regulacje i restrykcje w bankowości,

kingu Technology Fast 500, stworzonego przez

w kontekście ochrony danych, hamują przejawy

firmę — Delloite, który pozycjonuje najszybciej

podejmowanej innowacyjności przy tworzeniu

rozwijające się firmy z branży technologii, mediów,

produktów. Aby utrzymać poziom bezpieczeństwa,

telekomunikacji, nauk biologicznych i energetyki.

banki muszą rezygnować z nowatorskich rozwią-

W Ameryce Północnej, Pierre Naude, dyrektor

zań i pozostać przy tradycyjnych usługach. Inną

nCino, w reakcji na nagrodę powiedział: „Dokona-

przeszkodą w rozwoju bankowości jest bariera

nie tak mocnego debiutu na tej prestiżowej liście

w naszych głowach. Potrzeba nam zmiany podej-

jest potwierdzeniem, że to, co robimy w tej bran-

ścia do tego co nowe i obce. W rzeczywistości są

ży, jest naprawdę wyjątkowe i działa. Wierzymy,

to rozwiązania, które ułatwiają nam zarządzanie

że nasze osiągnięcia w zakresie rozwoju produktu,

finansami w każdym miejscu, bez konieczności

opinii użytkownika i obsługi klienta definiują naj-

posiadania wiedzy z zakresu finansów czy konkret-

lepszy w swojej klasie standard dla bankowości

nych umiejętności, aby swobodnie poruszać się

i będziemy kontynuować współpracę z wiodącymi

w systemie. Zatem czy powinniśmy rozwiązania

instytucjami finansowymi w branży, aby przenieść

chmurowe traktować jako zagrożenie? Pozwólmy rozwijać się bankom i otwórzmy się na innowacje!

Wykres 2. Opinie klientów, którzy skorzystali z platformy nCino

9% Katarzyna Parszewska Uniwersytet Łódzki

12%

Bankowość i finanse cyfrowe katarzyna.parszewska@o2.pl

80% Żródło: nCino overview

ten standard do przodu”. Jego celem są instytucje o wartości od 150 milionów do 200 miliardów dolarów i uważa, że możliwości te sięgają daleko poza Azję i Europę poza rynkiem USA. W końcu wiele małych banków nadal prowadzi operacje na papierze lub arkuszu kalkulacyjnym Excel, podczas gdy wiele dużych instytucji boryka się z wieloma różnymi starszymi systemami. Znaczące uznanie nCino zawdzięcza przede wszystkim zdolności systemu operacyjnego banku do elastycznego skalowania i scentralizowania kluczowych funkcji w jednym, przejrzystym i bezpiecznym środowisku opartym na chmurze. Firma nie poprzestaje na dotychczasowych osiągnięciach i w dalszym ciągu poszerza zakres swoich usług.

TESTY NUMERYCZNE 1. Wykres przedstawia liczbę wyprodukowanych wyrobów gotowych przez poszczególne linie produkcyjne fabryki X w czerwcu. Wykres 1. Produkcja w fabryce X

Wyroby gotowe w tys. szt.

7 6 5 4 3 2

6 4,5 2,5

0 1

Linia produkcyjna 1. Jaka była średnia liczba wyprodukowanych jed-

3. W wyniku przeprowadzonego audytu stopniowo

nostek z czterech linii produkcyjnych? A. 4 500

C. 3 500

B. 4 000

D. 3 000

wprowadzono optymalizację procesu produkcji 4. linii produkcyjnej zwiększając jej wydajność o 500 szt./m-c, kiedy jej wydajność będzie równa tej z 3. linii produkcyjnej?

2. Jaki w przybliżeniu procent wszystkich jednostek

A. W sierpniu

wytworzonych w marcu stanowią wyroby 3. linii

B. We wrześniu

produkcyjnej? A. 26%

C. 18%

B. 22%

D. 16%

C. W październiku D. W listopadzie

2. Poniższa tabela przedstawia liczbę ludności oraz powierzchnię wybranych państw Europy. Państwo

Powierzchnia (w tys. km²)

Ludność (w tys.)

Irlandia

70,3

4 857

Niemcy

357,0

82 483

Finlandia

338,1

5 526

Słowacja

48,8

5 432

Włochy

301,2

60 530

1. Ile razy (w przybliżeniu) mniejsza jest powierzch-

3. Które z podanych państw ma największą gęstość zaludnienia (osób/km2)?

nia Irlandii od powierzchni Niemiec? A. 4,5

C. 5,5

A. Niemcy

B. 5,0

D. 6,0

B. Finlandia C. Słowacja

2. Za ile lat (w przybliżeniu) ludność Irlandii zrówna

D. Włochy

się z ludnością Słowacji jeśli w Irlandii przyrost

4. Ilu Niemców przypada na jednego Fina?

naturalny wynosi 1%, a na Słowacji 0%? A. 9

C. 15

A. 12

C. 14

B. 12

D. 18

B. 13

D. 15

3. Poniższy wykres przedstawia roczne przychody firmy Y z branży IT. Wykres 2. Firma Y (roczne przychody w milionach USD z podziałem na regiony)

4,0 3,5 0,75

3,0 2,5 2,0 1,5

0,5

0,75

1,25

0,25 0,5

0,5

2,25

1,0 0,5

0,25

1,5

1,25

0,0 Północny

Centralny Sprzęt

Południowy

Oprogramowanie

1. W którym regionie firmy Y udział przychodu ze

Zachodni

Wschodni

Konsultacje

rowego w regionie Centralnym, jeśli cały wzrost

sprzedaży oprogramowania w jego całym przy-

przychodu będzie pochodził z tego źródła?

chodzie był największy? A. Północny

A. 65%

C. 165%

B. 85%

D. 245%

3. O ile sprzedaż sprzętu komputerowego ogółem

B. Centralny C. Południowy

przewyższyła sprzedaż oprogramowania ogółem

D. Zachodni

w firmie Y?

2. W przyszłym roku przewiduje się wzrost przycho-

A. 3.75 mln USD

du firmy Y ze sprzedaży ogółem o 15%. O ile pro-

B. 4.0 mln USD

cent musi wzrosnąć sprzedaż sprzętu kompute-

C. 4.25 mln USD D. Żadne z wymienionych 66

4. Poniższa tabela ukazuje podział własności pewnej spółki Z pomiędzy 5 inwestorów.

Udział (wkład) procentowy inwestorów w spółce Z Rok

Inwestor 1

Inwestor 2

Inwestor 3

Inwestor 4

Inwestor 5

2014

56 %

12 %

14 %

16 %

2015

54 %

13 %

24 %

2016

52 %

14 %

24 %

2017

15 %

53 %

23 %

1. Jeżeli w 2016 r. spółka zarobiła 540 tys. to ile

3. Ile wynosi średnia arytmetyczna procentowego

z tego dostał inwestor 5, jeśli cały zysk został

wkładu Inwestora 4 w ciągu 4 lat działania spółki?

przekazany inwestorom?

A. 1,75%

A. 43 200 zł

C. 46 500 zł

B. 45 300 zł

D. 48 900 zł

B. 2,00% C. 2,25% D. 2,50%

2. Ile w 2014 r. wyniósł wkład Inwestora 2, jeżeli wkład Inwestora 1 w tym roku to 1 120 000? A. 12 000 zł

C. 340 000 zł

B. 240 000 zł

D. 320 000 zł

5. Poniższa tabela przedstawia wybrane dane na temat państw Europy.

Liczba mieszkańców

Państwa

PKB brutto

(w tysiącach)

Wydatki na konsumpcję Żywność

Odzież

W milionach USD

Wielka Brytania

56 753

787 886

65 506

68 626

Dania

5 134

117 238

10 582

3 246

Francja

55 385

935 579

105 354

41 515

Włochy

57 221

757 177

128 082

29 050

Holandia

14 704

253 206

21 773

7 973

1. Jaki, szacunkowo, procent PKB stanowią wydatki

3. Statystyczny mieszkaniec którego państwa wyda-

Danii na żywność?

je najwięcej na ubrania?

A. 3%

C. 9%

A. Wielka Brytania

B. 6%

D. nie można powiedzieć

B. Dania C. Francja

2. W którym państwie jest najwyższy PKB przypada-

D. Włochy

jący na jednego mieszkańca? A. Dania B. Holandia C. Włochy D. Wielka Brytania

6. Zagadki 1. Z Limy (Peru) odchodzą dwa pociągi dziennie do Rio de Janeiro (Brazylia). Z Rio de Janeiro odchodzą dwa pociągi dziennie do Limy. Podróż trwa dokładnie trzy dni. Pociągi z obu miast odchodzą o tej samej godzinie. Jeśli jedziecie z Limy do Rio de Janeiro, ile pociągóv zdążających do Limy spotkacie po drodze? 2. Kupiłem talerze na wyprzedaży. W domu okazało się, że 2/3 wszystkich talerzy było wyszczerbionych, połowa popękanych, a 1/4 zarówno wyszczerbionych, jak i popękanych. Jedynie dwa talerze nie miały żadnych pęknięć ani wyszczerbień. Ile talerzy kupiłem? 3. 5 pająków łapie 5 much w ciągu 5 godzin. Ile much łapie 100 pająków w ciągu 100 godzin? 4. Jeden z widzów wystawy psów chciałby wiedzieć dokładnie, ilu jest właścicieli i ile psów. Policzył więc wszystkie nogi: 110 nóg krąży wokół wybiegu, a pięciu właścicieli prowadzi na smyczy po dwa psy. Ile psów i właścicieli bierze udział w wystawie? 6.4 Jest 20 psów i 15 właścicieli. 2000 much. Sto pająków łapie w ciągu stu godzin 24 talerze

6.2

6.1

5.3

5.2

5.1

4.3

4.2

4.1

3.3

3.2

3.1

2.4

2.3

2.2

2.1

1.4

1.3

1.2

1.1

Martyna Adamowicz

6.3

Opracowanie: Piotr Liszewski

Odpowiedzi: 68