Magazyn Deal XXVI by Magazyn Deal

nr 26 wiosna/lato 2019 ISSN: 1897 - 1075

LOKALNA ALTERNATYWA DLA ZŁOTEGO 30 SNEAKERSY - INWESTYCJA 36 ALTERNATYWNA ART OF NEGOTIATIONS 43

SHARING ECONOMY 49 1

Wyróżnij się. Napisz do Deala.

Magazyn Deal

www.magazyndeal.pl

REDAKTOR NACZELNY Jakub Kulesz jakub.kulesz@skninwestor.com REDAKTOR Sylwia Cieślik sylwia.cieslik@skninwestor.com KOORDYNATOR PROJEKTU Wiktoria Boroch wiktoria.boroch@skninwestor.com PROJEKT MAGAZYNU:

REDAKTOR Marta Kołodziejczyk marta.kolodziejczyk@skninwestor.com REDAKTOR Justyna Sputowska justyna.sputowska@skninwestor.com KOREKTA POLONISTYCZNA: Eliza Matusiak KOREKTA ANGLISTYCZNA: Aleksandra Majewska

Marta Sawicka

ZDJĘCIA REDAKCJI:

SKŁAD MAGAZYNU:

Faustyna Jabłońska

Jakub Kulesz

MIEJSCE SESJI:

WYKRESY I INFOGRAFIKI:

Park Helenów w Łodzi

Justyna Sputowska

ZDJĘCIA W ARTYKUŁACH:

Marta Kołodziejczyk

Drogi czytelniku,

mam olbrzymią przyjemność złożyć w Twoje ręce owoc naszej wielotygodniowej pracy: 26. numer Magazynu Deal. Mam nadzieję, że zawarte w nim artykuły nie tylko dostarczą Ci wiele rozrywki, ale również rozbudzą w Tobie nowe pasje i zainteresowania. W tym miejscu chciałbym podziękować całej redakcji: Marcie Kołodziejczyk, Sylwii Cieślik, Justynie Sputowskiej oraz Wiktorii Boroch, za ciężką pracę, cierpliwość i wytrwałość przy tworzeniu magazynu. Bez Was projekt nie miałby szans powodzenia. Wyrazy uznaniania dla Elizy Matusiak oraz Aleksandry Majewskiej za przeprowadzenie profesjonalnej korekty językowej oraz dla Faustyny Jabłońskiej za wykonanie pięknych zdjęć redakcji. Podziękowania należą się również całemu Zarządowi SKN Inwestor, a w szczególności Bartłomiejowi Flisowi, za cenne uwagi i porady oraz czuwanie nad realizacją projektu. Przede wszystkim chciałbym pogratulować autorom artykułów. To Wy sprawiliście, że 26. numer Magazynu jest wyjątkowy. Mam nadzieję, że Wasza przygoda z Dealem jeszcze się nie kończy i będzie trwała przez kolejne wydania.

Miłej lektury!

Redaktor Naczelny Jakub Kulesz

MAGAZYN DEAL NR 1 (26) WIOSNA-LATO 2019 wydawca: Studenckie Koło Naukowe „Inwestor”, Uniwersytet Łódzki www.magazyndeal.pl Wydział Ekonomiczno - Socjologiczny, P.O.W. 3/5, 90-255 Łódź www.facebook.com/MagazynDeal ISSN: 1897 - 1075 kontakt@magazyndeal.pl Wydawcy Magazynu nie ponoszą odpowiedzialności za błędy czy konsekwencje wynikające z zastosowania informacji zawartych w czasopiśmie. Wszystkie materiały chronione są prawem autorskim. Przedruk lub rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek języku bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione. Publikowane w magazynie Deal artykuły nie stanową usługi doradztwa inwestycyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2286 ze zm.)

Partnerzy:

Partnerzy medialni:

SPIS TREĹ&#x161;CI

W CZTERY OCZY POD LUPĄ

TEMAT WYCZERPANY

OKIEM EKSPERTA

FELIETON BIZNES ONLINE A BIZNES TRADYCYJNY - CO MA DO TEGO PSYCHOLOGIA?

POZNAJ BIG DATA, BO ONA JUŻ SPORO O TOBIE WIE

LEAN STORIES: HARMONIZATION

WARTO WIEDZIEĆ LOKALNA ALTERNATYWA DLA ZŁOTEGO

SAP SYSTEM - THE ENTERPRIESE’S POWER RESIDES IN DATA

TWOJE INWESTYCJE SNEAKERSY - INWESTYCJA ALTERNATYWNA

VENTURE CAPITAL VS ANIOŁOWIE BIZNESU: ZROZUMIEĆ RÓŻNICĘ

TWOJA KARIERA ART OF NEGOTIATIONS

ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN THE RECRUITMENT PROCESS

MAKROEKONOMIA SHARING ECONOMY

UNIA RYNKÓW KAPITAŁOWYCH - IDEALNA WIZJA CZY ZAGROŻENIE?

TESTY NUMERYCZNE

PRZYWITAJ WIOSNĘ

z Wydziałem Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ

POD LUPĄ An interview with Anders Hillestad, Busi-

ness Developer & Producer and Szymon Krukowski, PR/Community manager in SUPERHOT, game producing company that achieved one of the greatest success on Kickstarter in the history of the platform. Jakub Kulesz: Launching the game was a huge

chosen by sponsors, what makes it stand out from

success. SUPERHOT even has its mural in Łódź.

other projects?

Where did the idea to create this game come from? S.K.: We have only 3 colours, each meaning someANDERS HILLESTAD: We find it funny that

thing else. It affects the communication in the game

so many people from Łódź have no idea that

very well. We have a setup that is easy to build and

SUPERHOT is from here or that it even is a Polish

read. It made marketing much easier, because

game. I have focused on that specific case during

when you see a screenshot from SUPERHOT, you

work with Szymon since I joined the team last year.

already know what kind of game it is.

So that is something we would like to see changed. A.H.: It’s almost impossible to achieve anything SZYMON KRUKOWSKI: In traditional shoot-

on Kickstarter with any project if you don’t have

-ing games you are always the single player with

something that is already complete, what people

a health bar, going from level to level. It was

can preferably touch. In the first month there were

a kind of design that turned out to be boring. This

2,5 million people playing the prototype of our

is why we have allowed a lot of crazy inspirations

game. That explains a little why it was possible to

like Matrix, movies and conspiracy theories to our

get a lot of interest in the Kickstarter. We reached

game. We have basically done everything opposite.

the goal in like 24 hours. SUPERHOT was intere-

No health bWars, no picking up ammunition. Very

sting because it was different. We were also able to

basic, core gameplay with a simple graphic design.

explain this very easily. Time moves only when you

We were strongly inspired by the flash game

move and this is our catch line.

“Time4Cat”. It is a game about a cat who crosses the street and basically everything moves only

S.K. You also shouldn’t try to copy others’ ideas

when he is moving. And it paid off.

because someone will always do them better than you. It is a very truistic to say, but when you go for

Sylwia Cieślik: You decided to finance the game

what you feel and what you want to do, it pays off

by Kickstarter, but there are many similar pro-

in the long run.

jects. For what particular reason was your project

J.K.: Kickstarter was created as a useful tool in

so we have more time to go over it. So for us the

advertising young artists. Now large, professional

difference between now and then, or the difference

companies are using Kickstarter more and more

between us and different companies is that we

often. Do you think that Kickstarter lost its original

have more time to work.

idea that stood behind its creation? S.K.: Initially we were a small group of people that A.H.: That’s a thing about every new platform.

wore different hats at the same time. We had dif-

The biggest problem in the game industry right

ferent roles and everyone just did what he had to

now is discoverability. People want to take part in

do. Right now, since our growth in numbers, we

something that is just like a big bank for creators.

have specialized more. If you want to have your job

Actually they only want to put money into some-

done and you want part of your work done better,

thing that is safe. What’s more, they need to feel

you have to hire specialists for that and you have

that they’re building a community. On Kickstarter,

to divide the work. We see progress, because we

you’re trying to encourage the community to keep

have one artist doing one thing, not four. That is

interest in your product. This is a kind of force that

the main difference that I see from my perspective.

„

suggests how to spread your idea. So I wouldn’t say that it lost its way. It’s rather a natural evolution

A.H.: What I generally see as interesting about the

of any service that grows larger and more profes-

game industry is that we often don’t know what we

sional.

are going to do tomorrow, because we don’t have a

guidebook. At the end of the day we know we have

The biggest problem in

done something right because it is progressing, but often we don’t know what exactly we are doing. A

the game industry right

lot of people feel they don’t belong to this industry because it is so difficult, but you need those people,

now is discoverability

who see us as real experts to know that none of us really is an expert.

S.C.: Do you think that it is easy for young creators to gain and maintain a strong position on the

S.C.: SUPERHOT is developing dynamically,

polish computer games market?

but we wonder about its future. Could you unveil some secrets and tell us more about the plans

A.H.: I’m from Norway and I’ve moved to Poland,

on SUPERHOT?

because it has a very young and developing computer games market and it is easier to run a com-

A.H.: For me, we are going to focus on SUPERHOT

pany here. The industry is getting more and more

and SUPERHOT VR. Most people don’t know they

professional, but that’s more like a natural evolu-

are quite separate products with completely dif-

tion. I’ve seen some of the bigger companies that

ferent story and levels. Now we also have Mind

could be a bit better at opening up and helping

Control Delete which has been out on early access

younger people. They work on a lot of things that

for a year now. It was originally supposed to be

will benefit them because they still have a need to

a free DLC that we promised, but has turned into

continue growing up as well. It is a lot cheaper to

an entire game. But because we promised, we will

run a company here than in other countries. Now

give away over 1 million copies for free to everyone

the problem is retaining the talent up to the game

that owns SUPERHOT on Steam. We have some

industry. It’s always tough to run a company, but

theories that it can have a potential to increase

Poland has everything to make it easier and more

brand awareness for original SUPERHOT and we

interesting for young developers.

believe that our work, which we put into building the brand, could generate more money form the

J.K.: Could you tell us something more about the

investment that we made in it.

process of developing the game? Has something J.K.: Your second game is SUPERHOT VR. Is VR

changed since you achieved success?

in your opinion the future of gaming? A.H.: We are still developing SUPERHOT even though we have already released it on Steam. Now

A.H.: I generally tell everyone „don’t make VR

we are working on Mind Control Delete which is a

games”. The thing is it’s a very tough market. It’s

standalone expansion to SUPERHOT, but we are

a very few people that own VR so far compared to

not under pressure to put the idea into practice,

people that own PCs, so your chances to stand out 8

are a lot smaller. It is also more technically difficult to make VR games. We are in a fortunate situation where we already had a success on traditional PC and then we could somehow easily adapt that to VR. Though it is something we are still developing, VR isn’t our core focus. I would still recommend everyone to continue making more traditional games. VR is interesting and fun, but don’t expect to make a huge success there; if you need external funding, publishers are not looking for VR games right now. S.K.: If this is going to be just glasses that you wear, fitting in your pocket, maybe then. We have cables everywhere and it looks complicated and discouraging. So I agree with Anders, maybe VR will catch up, but I am not sure. AR is far more promising then VR. VR is just a screen in front of your face. Rozmowę przeprowadzili Sylwia Cieślik i Jakub Kulesz redakcja Magazynu Deal

Zagadka? Tajemnica? Śledztwo? #wytropnas

WYTROP NAS! W kwietniu ruszamy z akcją WYTROP NAS - poznaj zakamarki Uniwersytetu Łódzkiego. Co tydzień na Instastory UŁ @uniwersytet_lodzki będą się pojawiać instrukcje, gdzie można znaleźć… szczęśliwy, czerwony żeton. Miejsca poszukiwań? Przestrzenie naszych budynków. Czekają na Was unikatowe torby i futerały na laptopy. Ekwipunek nie byle jaki, bo wykonany z nieaktualnych banerów reklamowych UŁ - w myśl filozofii zero waste. Żeby je zgarnąć wystarczy być na bieżąco z naszymi InstaStories, znaleźć ukryty żeton, zrobić mu zdjęcie i oznaczyć @uniwersytet_lodzki w swojej relacji. Dalsze wskazówki przekaże Wam Mistrz Gry na Instagramie. Kto pierwszy ten wygrany :) Śledźcie nasz Instagram i czekajcie na dalsze wskazówki! 11

www.uni.lodz.pl

TEMAT WYCZERPANY Z każdym rokiem, pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu zyskuje na popularności. Przedsiębiorcy przestają postrzegać je jedynie jako formę ocieplania wizerunku, coraz częściej zauważając realne korzyści ekonomiczne płynące z wdrożenia koncepcji. Rozmowa z dr Agatą Rudnicką, specjalistką z dziedziny CSR, pełnomocniczką Rektora UŁ do spraw społecznej odpowiedzialności uczelni. Justyna Sputowska: Czym jest CSR?

i teraz nie mówimy już o niej jako o czymś dobrowolnym. Zaczęliśmy traktować ją jako element

DR AGATA RUDNICKA: Społeczna odpowie-

strategii czy modelu biznesowego. Jest to bardzo

dzialność przedsiębiorstw czy CSR to koncepcja,

duża zmiana z perspektywy rozumienia samej

zgodnie z którą firmy biorą odpowiedzialność

koncepcji. Firmy powinny odpowiedzieć sobie na

za podejmowane decyzje, zwracając uwagę na

pytanie jak wdrażać społeczną odpowiedzialność,

ich wpływ na społeczeństwo i środowisko. Nie

a nie czy to robić.

ma firmy, która nie oddziałuje na społeczeństwo

Zmiana ta spowodowała, że korzyści, które

i środowisko swoimi decyzjami. Jeśli zdecydujemy

można osiągnąć przynoszą faktyczną wartość dla

o budowie nowej fabryki to wywieramy wówczas

biznesu. Bardzo często dyskutując o korzyściach

określony wpływ na środowisko. Jeśli zdecydu-

płynących z CSR mówi się o poprawie wizerunku.

jemy o zwolnieniu kilku, kilkudziesięciu, a nawet

Wynika to z, mającego miejsce przez wiele lat,

jednej osoby to wywrzemy wpływ nie tylko na tę

błędnego utożsamiania społecznej odpowiedzial-

konkretną jednostkę, ale też na otoczenie w jakim

ności z PR. Nie można oczywiście mówić, że takich

funkcjonuje np. na jej rodzinę. Społeczna odpo-

korzyści nie ma. Jeśli zachowujemy się w porząd-

wiedzialność jest więc koncepcją, która z jednej

ku to nie musimy martwić się o wizerunek.

strony porządkuje relacje wewnątrz i na zewnątrz

Firmy, które potraktowały społeczną odpo-

organizacji, a z drugiej wspiera przedsiębiorstwa

wiedzialność jako część strategii, czy wdrożyły

w podejmowaniu mądrych decyzji.

odpowiednie polityki, budują na CSR swoją przewagę konkurencyjną, a przewaga konkurencyjna

Wiktoria Boroch: Jakie korzyści biznesowe

wiąże się z korzyściami ekonomicznymi. Jeśli

płyną z wdrożenia koncepcji CSR w firmie?

zadbamy, by w naszym łańcuchu dostaw nie było pracy dzieci czy pracy przymusowej to nie istnieje

A.R.: W ciągu kilku ostatnich lat zmienił się spo-

tak duże ryzyko operacyjne jak u podmiotów,

sób postrzegania społecznej odpowiedzialności

które tej kwestii nie uwzględniają. W rezulta12

„

cie oznacza to, że ciągłość działania biznesu nie

Są takie podmioty, które nadal traktują CSR

jest zagrożona, czyli ostatecznie i tak sprowadza

jako działalność filantropijną czyli najprostszą

się to do korzyści ekonomicznych. Argumenty

w realizacji i nie podejmują prób zmiany swojego

ekonomiczne bardzo przemawiają do firm. Jeśli

modelu biznesowego czy strategii. Są też takie

zwrócimy uwagę na relacje wewnątrz organizacji

firmy, które swoją strategię podporządkowują

i podejmiemy określone działania, to poprawi się

celom społecznym czy środowiskowym. Chociaż

np. motywacja czy satysfakcja w miejscu pracy.

i tutaj oczywiście znajdziemy lepsze i gorsze

Pracownicy będą czuli się lepiej, co jest ważną

przykłady. Wartością CSR jest też różnorodność.

korzyścią nie tylko dla firmy, ponieważ zadowolony pracownik chętniej pracuje, ale również dla

W.B.: Kiedy po raz pierwszy firmy zaczęły wdrażać

jednostki. Korzyści mają bardzo różny wymiar,

politykę społecznej odpowiedzialności biznesu?

w zależności od tego jak popatrzymy na społeczną odpowiedzialność, i przede wszystkim jak potrak-

A.R.: W kolejnym roku Forum Odpowiedzialnego

tujemy ją w swojej działalności. Podobnie będzie

Biznesu będzie obchodziło 20 lat. Można uznać, że

w przypadku działań na rzecz środowiska. Zyskują

była to pierwsza organizacja, która zaczęła mówić

wszystkie strony relacji, każdy jest wygranym.

o CSR, więc jeśli pytacie o to kiedy pojawił się on w Polsce to wskazałabym właśnie ten okres. Oczy-

Firmy które potraktowały spo-

wiście nie było tak, że wszyscy od razu zaczęli wdrażać politykę CSR. Na początku firmy realizowały

łeczną odpowiedzialność jako

raczej działania społeczne. Dopiero w ciągu ostatnich 10 lat firmy zajęły się społeczną odpowiedzial-

część strategii, czy wdrożyły

nością w bardziej dojrzały i ugruntowany sposób.

odpowiednie polityki, budują

J.S.: Czy uczelnie również angażują się w ten proces? Jeśli tak, to w jakiej formie?

na CSR swoją przewagę kon-

A.R.: Angażują się na co najmniej dwa sposoby.

kurencyjną

Po pierwsze, są partnerami dla biznesu w realizacji różnych projektów w ramach CSR. Po drugie,

J.S.: Istnieje pogląd, że nie wszystkie firmy mogą

istnieje społeczna odpowiedzialność uczelni jako

wdrożyć założenia wynikające z CSR ze względu

organizacji innej niż organizacja biznesowa i pod

np. na swoją strukturę organizacyjną. Czy to

tym względem dzieje się bardzo wiele. W 2017

prawda? Czy przedsiębiorstwa chętnie podejmują

roku podpisano Deklarację Społecznej Odpowie-

działania w ramach CSR?

dzialności Uczelni, dokument określający w jakim kierunku powinna być ona kształtowana. Uniwer-

A.R.: Nie słyszałam o ani jednym przypadku,

sytet Łódzki również przystąpił do tej inicjatywy.

w którym firma nie mogła wdrożyć CSR. Oczywi-

Co więcej, zarówno firmy jak i inne organizacje

ście jeśli wyobrazimy sobie jednoosobową dzia-

poszukują

łalność gospodarczą to jej praktyka nie będzie tak

odpowiedzialność w jakimś szczególnym obszarze.

spektakularna. Nie znaczy to jednak, że nic nie

Tutaj jako uczelnia jesteśmy pionierami, ponieważ

możemy zrobić. Wymiar czy charakter naszych

podpisaliśmy kartę różnorodności, jako pierw-

działań może być bardzo różny. Przy jednoosobo-

sza publiczna uczelnia w kraju. Jest to dokument

wej działalności gospodarczej społeczną odpowie-

wspierający społeczną odpowiedzialność w obsza-

dzialnością będzie np. płacenie na czas dostaw-

rze zarządzania różnorodnością Na uczelniach

com czy zaangażowanie w działalność społeczną.

powstają również specjalne stanowiska dedyko-

Na pewno nie jest też tak, że społeczna odpowie-

wane osobom zajmującym się społeczną odpo-

dzialność nie może być wdrażana np. przez struk-

wiedzialnością. Sama mam zaszczyć być pełno-

turę organizacyjną czy wielkość. To czy przedsię-

mocniczką Pana Rektora UŁ do spraw społecznej

biorstwa chętnie podejmują działania w ramach

odpowiedzialności uczelni. Stanowisko to zbiera

CSR jest kwestią indywidualną. Decyzję podej-

wszystkie działania podejmowane na poziomie

muje zwykle zarząd lub jest ona wynikiem potrzeb

uczelni związane z funkcjonowaniem i rozwojem

oddolnych. Natomiast patrząc na to co dzieje się

społecznej odpowiedzialności. Obecnie coraz wię-

w ostatnich latach, firmy chętnie włączają się

cej uczelni zaczyna interesować się tą tematyką

w działania społecznie odpowiedzialne, ale ich

i traktuje ją jako ważny element swojej codziennej

jakość nadal jest bardzo różna.

działalności. 13

inicjatyw

wspierających

społeczną

„

...jeśli coś staje się przepisem, to firmy będą się mniej do tego przykładać, ponieważ zaczną traktować to na zasadzie „ja muszę to robić”, a nie „ja chcę to robić” J.S.: Czy CSR regulują ogólnie obowiązujące

wało się tą koncepcją. Oznacza to, że jest jeszcze

przepisy prawne?

odsetek firm, które nie wiedzą o społecznej odpowiedzialności. Istnieje więc przestrzeń do jej

A.R.: W rzeczywistości CSR zaczyna się tam,

rozwoju.

gdzie kończą się przepisy prawa. Dla przykładu,

Może się natomiast zdarzyć, że pojęcie zrów-

jeśli pracodawca przestrzega przepisów dotyczą-

noważonego rozwoju, o którym się teraz więcej

cych bezpieczeństwa i higieny pracy, to zakładamy,

mówi, zdominuje debatę. Według mnie, ważniej-

że w takim miejscu panują odpowiednie warunki,

sze jest to co firmy robią, niż jak to nazywają.

a ludziom pracuje się komfortowo. Można jednak

Chodzi o to, jakie są motywacje oraz cele

pójść o krok dalej i podjąć działania, które nie

podejmowanych

wynikają z przepisów prawnych, tylko z dobrej

że CSR zniknie, może przybrać inną formę.

woli, motywacji i otwartości pracodawcy jak np.

Biznes jest elastyczny. Jeżeli czegoś potrzebuje

konkursy na dni bezwypadkowe, które spowodują,

to, będzie to robił, niekoniecznie potrzebując

że będzie się jeszcze lepiej pracowało. Dzieje się to

konkretnej nazwy na te działania.

działań.

Nie

obawiam

się,

w wielu obszarach, chociażby ochrony środowiska. Jest to obszar całkiem nieźle uregulowany przepi-

Rozmowę przeprowadziły

sami prawa i jeśli firma zrobi minimum, czyli np.

Wiktoria Boroch

będzie segregować odpady, to pewnie już spełnia

i Justyna Sputowska

przepisy. Chcąc jednak być społecznie odpowie-

redakcja Magazynu Deal

dzialną, powinna się zastanowić co może zrobić, by odpadów było jak najmniej. Istnieją więc obszary, gdzie biznes jest regulowany. Natomiast dyskusja toczy się o to, na ile społeczna odpowiedzialność, jako podejście do prowadzenia biznesu, powinna być uregulowana przepisami prawa. Zwykle wynikiem tej debaty jest stwierdzenie, że jeśli coś staje się przepisem, to firmy będą się mniej do tego przykładać, ponieważ zaczną traktować to na zasadzie „ja muszę to robić”, a nie „ja chcę to robić”. Natomiast zmieniające się warunki prawne, społeczne oraz gospodarcze powodują, że firmy, które już wcześniej podjęły wyzwanie i zaczęły działać w obszarze CSR, będą miały w przyszłości łatwiej. W.B: Czy Pani zdaniem CSR nie jest tylko przejściowym trendem? A.R.: Gdyby tak było CSR nie rozwijałby się na świecie od ponad 50 lat. W Polsce, gdyby był tylko chwilową modą, również nie utrzymałby się tak długo. Są obszary, które w pewnym momencie przestaną być punktem zainteresowania przedsiębiorców, ale bardziej dlatego, że stają się codzienną praktyką. Natomiast w przypadku społecznej odpowiedzialności jest jeszcze wiele firm, które nic o niej nie wiedzą. Różne statystyki mówią, że około 50 – 60% firm zna, bądź też intereso15

OKIEM EKSPERTA Bartek Ziemiański na co dzień współpracuje z firmą Sharebee. Zajmuje się poszukiwaniem klientów na platformach społecznościowych, którym stara się przekazać gotowe rozwiązanie ich problemów. Dodatkowo przeprowadza szkolenia dotyczące użytkowania LinkedIn w przedsiębiorstwach posługujących się tym portalem. Marta Kołodziejczyk: Czym jest LinkedIn

tylko po imieniu i nazwisku, ale również obejmo-

i jaka idea przyświecała jego powstaniu? Co wyróż-

wanym stanowisku, miejscowości w której pracuje,

nia tę platformę na tle innych mediów społeczno-

a także po posiadanych umiejętnościach. Daje rów-

ściowych?

nież możliwość namierzenia użytkownika po branży, którą się zajmuje oraz po ukończonej uczelni.

Bartek Ziemiański: LinkedIn przypomina swo-

Platforma pozwala więc na rozwój sieci kontaktów

im działaniem Facebooka. Założeniem towarzy-

i otwiera przed nami nowe możliwości, których nie

szącym jego powstaniu było m.in. umożliwienie

dają pozostałe portale.

ludziom zaprezentowania swoich umiejętności i doświadczenia zawodowego oraz zaplanowania

Justyna Sputowska: Kiedy warto założyć kon-

ścieżki kariery. Platforma miała również pomagać

to na LinkedIn? Czy są jakieś zalecenia odnośnie

dużym organizacjom w poszukiwaniu wyspecjali-

momentu do wkroczenia na tę platformę?

zowanych pracowników. Eksperci zakładali konta, na których opisywali swoje zdolności oraz kwalifi-

B.Z.: Uważam, że każdy powinien założyć kon-

kacje. Następnie rekruterzy, na podstawie analizy

to na LinkedIn najpóźniej w momencie poszu-

ich profili, wybierali najlepszych kandydatów. Za-

kiwania pierwszej pracy. Jednak najlepiej jest to

tem, na początku portal służył jedynie stworzeniu

uczynić wtedy, kiedy będzie się na to po prostu

tradycyjnego, wirtualnego CV. Z biegiem czasu

gotowym, kiedy stwierdzi się, że to odpowied-

narzędzie zaczęło się przekształcać w portal spo-

ni moment na rozwijanie swojej sieci kontaktów

łecznościowy posiadający własny feed, grupy oraz

w celu stworzenia przyszłych możliwości rozpo-

komunikator. LinkedIn jest dziś profesjonalną

częcia kariery zawodowej, prowadzenia badań,

platformą, po której trzeba umieć odpowiednio się

czy założenia własnej firmy. Najlepszym czasem

poruszać. Jest to świetne miejsce do zbudowania

jest okres studiów. Jest to idealny czas do tego,

swojej marki osobistej. Każdy, kto poważnie myśli

by włączyć wykładowców, kolegów ze studiów

o swojej karierze zawodowej, powinien jak najszyb-

czy organizacji studenckich do sieci kontaktów,

ciej rozpocząć swoją działalność na portalu. Linke-

którą w przyszłości można wykorzystać na pozio-

dIn pozwala na precyzyjne wyszukanie osoby nie

mie zawodowym. 16

‚‚

M.K.: Czy działalność biznesowa w połączeniu

...każdy powinien założyć konto na

z aktywnym użytkowaniem platformy zwiększa możliwości na rynku pracy?

LinkedIn najpóźniej w momencie

B.Z.: Oczywiście. LinkedIn znacząco zwiększa za-

poszukiwania pierwszej pracy

równo możliwości znalezienia pracy jak i pozyskania partnerów handlowych. Jest również w stanie

M.K.: Czy istnieją zauważalne różnice w funkcjo-

skutecznie pomóc w prowadzeniu biznesu. Platfor-

nowaniu LinkedIn na przestrzeni lat? W jakim kie-

ma oferuje głównie usługi dla innych firm, mówię

runku będzie rozwijała się ta platforma?

więc o środowisku B2B. Mało jest tzw. usług B2C, czyli skierowanych od biznesu bezpośrednio do

B.Z.: LinkedIn jest obecnie w trakcie dużych

klienta. Za pośrednictwem LinkedIn można bez

zmian dotyczących podstaw swojego działania.

problemu rozmawiać z konsumentami, ale już nie

W ciągu dwóch ostatnich lat wygląd platformy

z pozycji marki, którą się reprezentuje, tylko jako

uległ diametralnej zmianie. Pojawiło się m.in.

konkretna osoba posiadająca własne imię i nazwi-

natywne wideo. Obecnie ludzie publikują zupełnie

sko. Jak się okazuje, taka forma komunikacji jest

inne treści, posługują się znacznie innym językiem.

bardziej efektywna. Człowiek wzbudza większe

Także „sztywna”, korporacyjna atmosfera ustępuje

zaufanie niż marka. Mówi się, że social media spły-

swobodniejszym relacjom. Częściej możemy zaob-

cają relacje. Z drugiej jednak strony, ułatwiają ich

serwować nastrój Casual Friday. Rozwój LinkedIn

nawiązanie szczególnie, gdy mówimy o kontak-

z pewnością będzie szedł w stronę większego za-

tach biznesowych. Pracowałem jako handlowiec

angażowania ludzi w platformę, by sesja wizyty,

przez ponad 20 lat i musiałem się napracować,

czyli zalogowania się i pozostania na stronie, była

aby przedstawić klientowi jakiś produkt i zachęcić

jak najdłuższa. Największym źródłem zarobku dla

go do jego zakupu. Teraz, jeśli napiszę dobry post

platformy jest obecnie sprzedaż wyspecjalizowa-

i wrzucę go na mój profil, trafiam do szerokiej gru-

nych narzędzi. Portal posiada płatne programy ta-

py odbiorców. Dobrym przykładem jest również

kie jak Rekruter, który umożliwia headhunterom

sytuacja, która miała miejsce podczas współpracy

oraz firmom HR znalezienie osób wyspecjalizowa-

z moim ostatnim klientem. Pewna firma postano-

nych w danej branży i znających określone pro-

wiła wziąć udział w targach w Barcelonie. Kilka

gramy. Na LinkedIn kluczową kwestią jest zatem

tygodni przed wyjazdem zmieniła więc swoje zdję-

stworzenie profilu tak, by wyglądał zachęcająco dla

cie w tle na sugerujące, że się tam wybiera. Dodała

pracodawcy, a także pojawiał się jak najczęściej

krótki opis. W rezultacie jeszcze przed samymi tar-

w propozycjach wyszukiwania.

gami nawiązała relację z inną firmą, która prawdopodobnie przyniesie jej duży zysk. Właśnie dzięki

J.S.: Co sprawiło, że w ostatnim czasie popular-

dobrze przeprowadzonej komunikacji i przemy-

ność LinkedIn znacznie wzrosła?

ślanym działaniom, nawiązane kontakty mogą być źródłem korzyści ekonomicznych.

B.Z.: Na świecie LinkedIn zdobył popularność dawno temu. W naszym kraju długo kojarzony był

J.S.: LinkedIn opiera się na procesie wyszuki-

z korporacyjnym życiem i z tym, że tylko środowi-

wania specjalistów przez duże firmy. Czy istnie-

sko skupione wokół dużych firm może pozwolić

je możliwość, że platformy tego typu całkowicie

sobie na jego użytkowanie. Dodatkowo, przez lata

zastąpią klasyczną rekrutację?

platforma była dostępna wyłącznie w wersji anglojęzycznej, co znacznie zmniejszało jej przystęp-

B.Z.: Nie sądzę, by tak miało się stać. Bezpośred-

ność. Portal służy jednak nie do poszukiwania zna-

nie spotkanie jest kluczowe przy podejmowaniu

jomych, lecz do zapewnienia możliwości rozwoju.

tego typu decyzji. LinkedIn na pewno ułatwia

Początkowo, wiele osób nie widziało celu w zare-

poszukiwanie potencjalnych pracowników, nie

jestrowaniu się. Jednak w momencie, w którym

jest natomiast idealnym rozwiązaniem dla rekru-

odkryto

terów, ponieważ nie rozwiązuje wszystkich ich

tzw. social selling, czyli możliwość pozyskiwania

problemów. W Polsce istnieje zresztą przynaj-

partnerów przez sieci społecznościowe, posiada-

mniej kilka portali, które prześcigają LinkedIn

nie konta stało się atrakcyjne. Mimo, że platforma

w ilości zarejestrowanych użytkowników. Nie są

działa od 2003 roku, to od stosunkowo niedawna

to typowe platformy społecznościowe. Są to strony

pozwala na efektywne dotarcie do potencjalnych

stricte związane z rekrutacją, na których zamiesz-

klientów i na prowadzenie własnego biznesu.

czamy swoje CV i przeglądamy ogłoszenia o pracę.

zaczął

się

zmieniać,

gdy

LinkedIn jest bardzo efektywnym, ale również jednym z droższych rozwiązań dla rekruterów, ponieważ ich narzędzia są płatne. Większe firmy mogą pozwolić sobie na to finansowo, natomiast te

‚‚

mniejsze muszą szukać pracowników w inny sposób, a przecież również potrzebują specjalistów. M.K.: Platforma rozwija się dynamicznie i jest coraz popularniejsza wśród młodych ludzi, którzy zaczynają zdawać sobie sprawę z korzyści posiadania konta. Czy LinkedIn oferuje konkretne wsparcie dla studentów?

Na LinkedIn każdy może

B.Z.: Musimy uświadomić sobie, że LinkedIn wygląda zupełnie inaczej w Stanach Zjednoczonych

przygotować

niż w Europie. W USA prowadzona jest akcja mająca na celu nakłonienie studentów do korzystania

swój

profil

przynajmniej w 20 językach.

z platformy. LinkedIn już od dawna prowadzi tam program informujący w jaki sposób student powi-

Obecnie, posiadanie anglo-

nien stworzyć swój profil, co w nim napisać i jak szybko zbudować swoją bazę kontaktów. W Pol-

języcznej wersji profilu jest

sce nie mamy żadnego wsparcia od portalu, które dotyczyłoby programów studenckich. Możemy

już koniecznością

jednak robić to samodzielnie, w końcu musimy sobie jakoś radzić. LinkedIn udostępnia materiały szkoleniowe za darmo, można je przejrzeć i przetłumaczyć. Pokazują one jak budować sieć kontaktów. Sam profil, tak jak w innych mediach, nie wystarczy. Muszą być z nim powiązane inne osoby będące w naszych kontaktach i treści, które udostępniamy. J.S: Czy jest jednak możliwe, że LinkedIn udzieli w najbliższym czasie wsparcia dla programów studenckich w Polsce? B.Z.: Trudno to ocenić. Na LinkedIn każdy może przygotować swój profil przynajmniej w 20 językach. Obecnie, posiadanie anglojęzycznej wersji profilu jest już koniecznością. Nie można pozwolić sobie na czekanie na wsparcie z zewnątrz. Trzeba samemu realizować postawione przed sobą cele. Ja ostatnio zdobyłem wiedzę jak organizować eventy networkingowe dzięki temu, że przeprowadziłem LinkedIn Local – spotkanie użytkowników platformy. Czasami warto sprawdzić jak wyglądają trendy w innych krajach i spróbować dopasować je do naszej rzeczywistości. Możliwości są nieograniczone. Rozmowę przeprowadziły Marta Kołodziejczyk i Justyna Sputowska redakcja Magazynu Deal 19

BIZNES ONLINE A BIZNES TRADYCYJNY

- CO MA DO TEGO PSYCHOLOGIA? W XXI wieku świat stoi przed nami otworem – dostępne możliwości oraz zaawansowana technologia sprawiają, że aby zaistnieć nie potrzeba wiele. Liczą się jedynie pomysł i kreatywność. Swój własny biznes można rozpocząć za pomocą Internetu i wypromować w social mediach. Kiedyś było to zdecydowanie trudniejsze.

kazać się w jak najlepszym świetle. Social media

Rejestracje, lokale, reklama – bardzo często koszty

dają coś, czego nie było w marketingu tradycyj-

związane z prowadzeniem własnej działalności po-

nym - pozwalają budować (mniej lub bardziej)

chłaniały cały zysk. Utrzymanie klientów również

zamknięte społeczności fanów. Sprawia to, że skle-

stanowiło ogromne wyzwanie. Marketing szep-

py internetowe rozwijają się w oszałamiającym

tany, był właściwie jedynym dostępnym medium

tempie. Kiedyś nieznane zajęcie influencer’a dziś

dla małych przedsiębiorców. Na reklamy w tele-

sprawia, że ludzie coraz chętniej podążają za ich

wizji, radio czy w gazecie zwyczajnie nie pozwalał

radami.

budżet (szczególnie w fazie narodzin organizacji). Sklep stacjonarny był podstawą każdego biznesu.

Nowa faza marketingu?

Jak jest dzisiaj? Obecnie na działalność interneto-

By bliżej przyjrzeć się zjawisku promowania

wą decyduje się więcej osób. Produkty wytwarzane

firmy w social mediach zastanówmy się nad prze-

w fabrykach również sprzedawane są częściej przez

biegiem tego zjawiska. Luźny proces czy sztywna

Internet, co znacznie obniża koszty prowadzenia

procedura? Dziś zdecydowanie liczą się kreatyw-

punktów stacjonarnych.

ność, pomysłowość i refleks – kto pierwszy ten

Coraz trudniej dziś znaleźć insight’y klien-

lepszy. Najpierw pojawia się trend, po nim po-

tów tak, by otworzyć własny biznes. Świat pędzi

mysł na biznes. Obecnie dla młodych ludzi korzyst-

bardzo szybko, tempo rozwoju jest zadziwiające.

niejsze jest zakładanie biznesów online – przede

Fazy cyklu życia produktów znacznie się skracają,

wszystkim ze względów finansowych. Jest to

co utrudnia przewidywania przyszłości w związku

również o wiele prostsze. Kilka wniosków i dzia-

z zapotrzebowaniem na dane dobro. Bardzo poma-

łalność zostaje zarejestrowana. Nasuwa się jednak

gają nam w tym trendy – najczęściej zjawiające się

pytanie – co dalej? Tu z pomocą przychodzą social

z zagranicy. Wiele osób, które dziś posiadają

media i Internet. Prowadznie blogów, Instagrama,

ogromny majątek, wzorowały się na trendach.

fanpage’a na Facebooku czy kanału na YouTube

Teraz, po przeniesieniu działalności do Interne-

bardzo

tu, dalej zarabiają pieniądze. Często nie zdajemy

sytuacja ma się odwrotnie – ktoś zaistniał w social

sobie sprawy, jaki wpływ ma to na społeczeństwo –

mediach i dopiero później zaczyna czerpać z tego

żyjemy w dobie konsumpcjonizmu, każdy chce po-

korzyści. 21

wspomaga

całą

organizację.

Czasem

ność, bez względu na cenę.

Powyżej znajduje się krótki schemat ilustru-

‚‚

jący ten proces. Jednak pojawia się w nim element,

Jednak, czy jest tak w rzeczywistości?

który do tej pory nie został nazwany w ten spo-

Czy kobiety są w stanie zapłacić każdą sumę,

sób – procesy społeczne. Jak psychologia wpływa

by wyglądać zniewalająco? Dużą rolę odgry-

na marketing? Co ma do zaoferowania osobom

wa tu informacyjny wpływ społeczny. Jest to

rozpoczynającym własną działalność? Przeana-

zjawisko, z którym spotyka się pewnie nie-

lizujmy sytuację 3 kobiet – każda z nich posiada

jedna fanka Ewy Chodakowskiej. Polega ono

biznes online, działa prężnie w social mediach.

na tym, że nie wiemy jak zareagować w danej sytu-

Każda przeprowadza też dywersyfikację produk-

acji, ponieważ nie posiadamy wystarczająco dużo

tową, więc jeszcze nie wiadomo jak to się skończy.

informacji na jej temat, więc to zachowanie innych

Stąd znak zapytania na końcu fazy.

jest dla nas informacją samą w sobie¹. Podążamy za innymi, bo chcemy być akceptowani. Kiedy

Luźny proces czy sztywna

trenerka ogłasza kolejny tydzień metamorfozy za kolosalną kwotę, bierzemy w nim udział dlate-

procedura? Dziś zdecydo-

go, że jadą nasze znajome, niekoniecznie dlatego, że chcemy. Boimy się zostać wykluczone z grupy

wanie liczą się kreatywność,

(tu przejawia się także konformizm normatywny). Ewa Chodakowska postawiła na budowanie marki,

pomysłowość i refleks

od sklepu internetowego i nagrywania płyt z ćwiczeniami po różnego rodzaju przyrządy do gimna-

Psychologia w biznesie

styki i jedzenie. Kilkuletnia działalność przyniosła

Zdrowy styl życia – trend, który kilka lat temu

kobiecie sławę, a jej nazwisko jest marką „samą

pojawił się w naszym kraju. Polega przede wszyst-

w sobie.” Dodatkowo, aktywne uczestnictwo tre-

kim na uprawianiu sportów oraz odpowiednim od-

nerki na Instagramie powoduje, że zarówno gro-

żywianiu, co również jest pojęciem subiektywnym.

no wiernych fanek jak i kobiety, które jeszcze jej

Dla jednych jest to żywienie naturalne, dla innych

nie znają, mogą obserwować jej poczynania. Ewa

wegetarianizm lub weganizm. Jedną z prekurso-

Chodakowska jest autorytetem w swojej dziedzi-

rek tego trendu w Polsce jest Ewa Chodakowska,

nie. Właśnie w takich sytuacjach – gdy inni są

trenerka fitness. Trend bazujący na zdrowym sty-

autorytetami – informacyjny wpływ społeczny

lu życia opiera się głównie na kompleksach kobiet

działa najlepiej. Żyjemy w pewnej grupie i nie po-

oraz na ich braku pewności siebie, powodowanym

siadając wiedzy na dany temat, słuchamy innych.

nadwagą, a także problemami zdrowotnymi. Tre-

Jedna z akcji trenerki, która miała miejsce la-

nerka dzięki wytrwałym działaniom, prowadzeniu

tem 2018 roku spowodowała ogromne kontrower-

treningów czy też metamorfoz swoich fanek szybko

sje. Sama Ewa Chodakowska przyznała, że straci-

zyskała popularność. Mimo iż produkty stawały się

ła wielu obserwatorów na Instagramie. Chodzi

coraz droższe, kobiety nie zważały na to i nie zwa-

dokładnie o „mission swim” – projekt, który miał

żają nadal. Podążają za nią tworząc efekt „owczego

pędu”. Nowe produkty zyskują ogromną popular-

mów kąpielowych przeznaczonych do sprzedaży.

Psychologia społeczna: Serce i umysł, E. Arronson.

celu

stworzenie

całej

linii

kostiu-

Dodatkowo, 10 PLN z każdego sprzedanego kostiumu miało zostać przekazane na cele charytatywne. Pewnie cała akcja byłaby doskonałą promocją dla trenerki, gdyby nie fakt, że najtańszy kostium kosztuje 359 PLN, co dla przeciętnej Polki jest dużym wydatkiem. W mojej ocenie, przedsięwzięcie ży

jednak

nie

powiodło

przyznać,

że

jest

się.

Nale-

wiele

kobiet,

które nadal będą wierne swojej liderce. To właśnie dzięki nim, nie posiadając sklepu stacjo-

‚‚

narnego,

dorobiła

się

ogromnego

majątku,

wyłapując trend i działając aktywnie w Internecie. Najlepszym podsumowaniem będzie wypowiedź samej Ewy Chodakowskiej, będącej odpowiedzią na ogromną falę krytyki na Instagramie: „KAŻDY z moich dotychczasowych produktów obronił się sam i tu inaczej nie będzie.” „Dobre, bo polskie” – hasło zapomniane, jednak coraz częściej wracające do łask. Czym zostało to spowodowane? Jest wiele opinii na ten temat.

Społeczeństwo jest co-

Niegdyś Polacy podziwiali trendy z Zachodu oraz państwa należące do tej strefy. Dziś, ze względu

raz bardziej świadome

na prowadzoną politykę, Polacy coraz chętniej stawiają na krajowe produkty. Hasło często jest

i „coraz wyżej stawia

również rozpowszechniane w mediach i social mediach. Jest to dla niektórych bardzo dobra re-

sobie poprzeczkę”

klama, między innymi dla „mamyginekolog”. Kobieta prowadzi działalność edukacyjną w Internecie. Oprócz tego napisała książki, a także założyła firmę, tworzącą produkty dla kobiet w ciąży, niemowlaków, wcześniaków oraz mężczyzn. Obserwujący

mamęginekolog,

często

jej profilu może usłyszeć, że „produkt jest 100% polski”. Kobiety wzajemnie je sobie polecają. Wykorzystanie społecznego dowodu słuszności na stronie internetowej może utwierdzić odbiorcę o trafności wyboru. Świadomie lub nie, kobieta wykorzystuje trend, dzięki któremu, jak sama mówi, kobiety kupują ogromne ilości produktów, a sklep internetowy prosperuje bardzo dobrze. Tutaj również działają mechanizmy wpływu społecznego. Mamaginekolog jest autorytetem dla wielu osób, także influencerów, którzy równie często chwalą ją w przestrzeni internetowej. Co więcej, tworząc produkty dla maluchów i wcześniaków oraz kładąc nacisk na edukację zdrowotną działa centralna strategia perswazji . Zakłada ona, że gdy ludzie (w tym wypadku rodzice maluchów) mają motywację, skupiają uwagę na argumentach zawartych w wypowiedziach – w tym przypadku lekarza, a także matki, co zdecydowanie przekłada się na marketing firmy oraz na autorytet kobiety. „Pani Swojego Czasu” to strona i sklep internetowy założone w 2014 roku przez kobietę, która rozpoczęła swoją działalność w bardzo 23

popularnym dziś trendzie – zarządzaniu swoim

Ten trend znakomicie, moim zdaniem, wy-

czasem. Oprócz tego pomaga kobietom w prowa-

korzystała właśnie Pani Swojego Czasu. W swoim

dzeniu ich działalności, motywuje do działania,

sklepie internetowym oferuje dużo produktów,

prężnie działa w social mediach. Co tydzień w po-

które w takowej aktywizacji pomagają – od pla-

niedziałki prowadzi na Facebooku (na grupie „Pań

nerów po przeróżne kursy, które według opinii

Swojego Czasu”) oraz na Instagramie „kawę z Bu-

kobiet, bardzo się sprawdzają. Budując swoją

dzyńską”- transmisję, w której opowiada o swoich

markę oraz osiągając pewne wyniki, do asorty-

produktach, planach na kolejny tydzień oraz ogól-

mentu została wprowadzona „kawa pełna czasu”

nej motywacji. Zachęca kobiety do dzielenia się

–

własnymi planami, co naraża je na oceny innych.

z Budzyńską”. Zapewne to jeden z lepszych chwy-

Działa tu mechanizm facylitacji społecznej, jednak

tów marketingowych jakie mogła zastosować.

wypicia

podczas

transmisji

„kawy

na płaszczyźnie internetowej. Na forum kobiety

Jak widać, psychologia w marketingu ma

mogą oceniać wzajemnie swoje postępy i działal-

ogromne znaczenie. Wpływanie na zachowanie

ność, co motywuje je do pracy. Stworzenie świa-

i emocje ludzi to główny cel marketingu – ma tra-

domej społeczności odbiorców zarządzających

fiać do klienta. Dziś jest to o wiele łatwiejsze dzięki

swoimi

kariery,

Internetowi. Co więcej, budowanie społeczności

czy też po prostu chcących lepiej planować swój

sprzyja wpływaniu na zachowania ludzi, dzięki

czas, dało jej pozycję autorytetu w tej dziedzinie.

czemu marketing jest o wiele skuteczniejszy.

biznesami,

rozpoczynających

Świat

Z racji tego, że dla każdej z tych kobiet planowa-

daje

nam

ogromne

możliwości.

nie ma znaczenie osobiste, czy to ze względu na

Zakupy przez Internet są coraz bardziej popularne,

rodzinę czy pracę, daje im zdecydowanie moty-

szczególnie teraz, gdy wprowadzono niehandlowe

wację do skupienia się na argumentach, które

niedziele. Bazując na odpowiednim planie bizne-

stara się przekazać im Pani Swojego Czasu. Rów-

sowym, wyczuwając nastroje w społeczeństwie,

nież tutaj działa centralna strategia perswazji.

a także „budując” wierne grono swoich fanów,

Ludzie potrzebują motywacji, by osiągać swoje

można osiągnąć niesamowite wyniki finansowe.

cele. Społeczeństwo jest coraz bardziej świadome

Jednak duża część „ludzi sukcesu” nie zdaje so-

i „coraz wyżej stawia sobie poprzeczkę”. Niegdyś

bie sprawy, jak ogromna znaczenie mają przy tym

nieznany zawód coacha dziś zyskuje popularność

zjawiska społeczne.

oraz uznanie. Karolina Wiórkiewicz Uniwersytet Łódzki Analityka biznesu karolina.wiorkiewicz@gmail.com

POZNAJ BIG DATA, BO ONA JUŻ SPORO O TOBIE WIE Big Data jest to pojęcie odnoszące się przede

wszystkim

dużych

zbiorów

danych, których analiza stanowi wyzwanie, ale jednocześnie przynosi mnóstwo korzyści. Jej szerokie zastosowanie (m.in. przez banki, przedsiębiorstwa, instytucje sektora publicznego i inne) sprawia, że jest ona uważana za przyszłość biznesu. W Big Data liczy się przede wszystkim nie ilość, tylko jakość i metoda przetwarzania posiadanych informacji. To właśnie dzięki niej działania wielu branż stają się skuteczniejsze. Możliwa jest redukcja kosztów oraz czasu pracy, jak również tworzenie ofert idealnie dopasowanych do oczeki-

„

wań klientów.

W ciągu 60 sekund użytkownicy całego globu wysyłają ok. 168 mln emaili, pojawia się prawie 700 tys. zapytań

W jaki sposób generowane są dane?

w Google. Liczba filmów,

To proste. Każdy z nas jest użytkownikiem jakiegoś portalu społecznościowego, odwiedza konkretne

w jaką wzbogaca się YouTube

strony internetowe w poszukiwaniu interesujących wiadomości, dokonuje zakupów online, ogląda

przekracza 600

filmy czy słucha muzyki. To właśnie te informacje poddawane są analizie i coś, co mogłoby wydawać się przypadkowym zachowaniem, układa się w logiczny ciąg pozwalając na prognozowanie naszych zachowań. Jedna minuta to 60 sekund. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co przez ten czas może dziać się w wirtualnym świecie? A dzieje się naprawdę dużo! W ciągu 60 sekund użytkownicy całego globu wysyłają ok. 168 mln emaili, pojawia się prawie 700 tys. zapytań w Google. Liczba filmów, o jaką wzbogaca się YouTube przekracza 600, a ponad 13 tys. aplikacji pobieranych jest na telefony. Przykłady można mnożyć. 25

Ogrom danych sprawia, że tradycyjne metody

piwa. Właściciel baru Norma Jean w Tel Avi-

nie znajdują tu zastosowania. Do ich interpretacji

vie, dzięki takiemu rozwiązaniu, zwiększył zyski

używa się zaawansowanych algorytmów oraz urzą-

ze sprzedaży nawet o 80% w ciągu dnia. Zain-

dzeń o dużej sile obliczeniowej. Najlepszymi narzę-

teresowanie „Beer Data” wykazał ostatnio także

dziami do obsługi danych są dziś m.in. Cassandra,

Heineken.

Hadoop, Plotly oraz Wolfram Alpha. Co ciekawe,

Big Data może posłużyć również do walki

analiza Big Data często przynosi nieoczekiwane

z komarami. Firma aWhereInc. poprzez dane

rezultaty, a ich odkrywcy mogą liczyć na pokaźne

dostarczane z satelitów (wilgotność powietrza,

zyski ze znalezienia nieznanych dotąd zależności

temperatura, stopień nasłonecznienia i inne) oraz

rynkowych.

ich analizę, z wysoką dokładnością mogła okre-

Statystyk to być może niebawem jeden z naj-

ślić miejsca wylęgarni tych owadów, co następnie

bardziej pożądanych zawodów świata. Bycie sta-

pozwoliło zrzucić na te obszary środki owadobój-

tystykiem Big Data, a właściwie Big Data Analyst,

cze.

to nie tylko łączenie posiadanych danych i tworze-

Big Data niewątpliwie zmieni sposób postrze-

nie z nich modeli. W tym zawodzie duże znacze-

gania przez nas świata na wielu płaszczyznach.

nie mają także pomysłowość, twórcze podejście

Dzieje się to już na naszych oczach. Jest to temat

oraz zdolność interpretacji. Jedynie kompleksowe

wart zainteresowania, stanowi bowiem ważny

powiązanie pewnych danych pozwoli na wysnu-

aspekt rozwoju ludzkości. Inteligentne budynki,

cie odpowiednich wniosków, a te z kolei pomogą

domy czy sieci zdrowia to tylko kwestia czasu.

„

w usprawnieniu biznesu. Zawód ten jest opłacalny. Według

początkujący

Agnieszka Świnoga

analityk danych w USA zarabia ok. 60 tys. USD

portalu

Glassdoor.com,

Uniwersytet Łódzki

rocznie. W Polsce zarobki tychże specjalistów

Ekonomia

wahają się w przedziale 12 – 18 tys. PLN brutto

agnieszka1777700@wp.pl

miesięcznie.

...początkujący analityk

Bibliografia: 1.

danych w USA zarabia

https://techxb.com/every-60-seconds-social-media-landscape/

ok. 60 tys. USD rocznie

https://www.spidersweb.pl/2014/05/bigdata-2.html

Przykłady zastosowań Big Data?

https://www.focus.pl/artykul/8-zastosowan-big-data-o-ktorych-nie-miales-pojecia

Warto wspomnieć o tych dość nietypowych, a zara-

zem ciekawych. Coraz większą liczbę otaczających

https://integralsolutions.pl/big-data-co-tojest

nas rzeczy stanowią smartprzedmioty. W trybie

online pracują już nie tylko smartfony czy smart-

https://bigdata-madesimple.com/top-10tools-for-working-with-big-data-for-success-

watche, ale tworzone są także smartpralki, smart-

ful-analytics-developers-2/

piekarniki lub smartlodówki. Za sprawą genero-

https://antyweb.pl/w-big-data-i-data-sci-

wanych przez nie Big Data, producenci otrzymują

ence-zarobisz-duze-pieniadze-rowniez-w-

informacje o zachowaniach i preferencjach kon-

polsce/

sumentów. Z tego typu informacji skorzystała sieć Tesco, która przeprowadziła projekt analizy danych wysyłanych z rozmieszczonych w 130 irlandzkich sklepach lodówek. Wnioski z pomiarów były następujące: obniżenie temperatury chłodzenia o 2 stopnie, pozwoli uzyskać oszczędności dochodzące do 17 mld EUR rocznie. Big Data znalazła także zastosowanie w przemyśle browarniczym. Izraelski start-up WeissBeerger opracował system monitorujący na żywo, który został wdrożony m.in. w restauracjach i barach. Dostarcza on ich właścicielom wszelkich informacji dotyczących ilości, marek oraz godzin/ dni, w których klienci zamawiają poszczególne 26

LEAN STORIES:

HARMONIZATION Harmonizing

processes

performed

for

different countries in a different way. That was the challenge faced by a LEAN team in Clariant Shared Service Center (SSC) in Łódź, which set out on a mission to transform the Latin America logistics import desk operations. 2.

The Import Desk Latin America (LatAm)

Summarizing differences among countries in an easy to compare and structured way;

at the SSC Poland covers 5 countries: Brazil, Mexi3.

co, Chile, Columbia and Guatemala. Unsurprisingly,

Precise Lean Event facilitation scenario with description of key, crucial point;

the logistics process was filled with differences. Even 4.

after being transitioned into the center, variances

Analysis of discrepancies with decision format;

were created to address different expectations from 5.

stakeholders and meet the needs of local legal and

Target state first created in two separate groups and then consolidated into one in order

financial regulations.

to secure carefully the right target state.

“As a result, the process had become tough to manage,” explained Krzysztof Drozd, our Lean Expert. “It is hard to establish good Key Performan-

The team worked in person, arm in arm with

ce Indicators for such a process, to assess satisfac-

process specialists, Business Units representatives

tion levels and to plan and manage team resources

and Global Business Services Management Com-

as you have to ‘ride on 5 different horses.”

mittee guests.

That challenge was recognized within the SSC, which set out on a LEAN mission in the logistics

Results that can be shared

domain. The aspiration: create a proven standard,

The expected output from this Lean Event was de-

record and document it in such a way that other

livered completely as promised. The approach for

domains and Clariant centers could follow.

harmonizing processes across countries is now documented in a Lean Event Handbook.

Applying the LEAN rules

“We hope this will significantly help our many

In the LatAm case the first step was done careful-

teams in Poland and India as many of our processes

ly and precisely according the fundamental LEAN

are still performed differently per region and per

rules. The team led by Ricardo Almeida as a LEAN

Wcountry,” concludes Krzysztof Drozd.

Event Leader with the support of LEAN Coach, Patrycja Góralczyk, established an excellent approach to properly identify and classify differences among the processes in scope. This approach featured the repetitive cycle of process observations and process mapping, and LEAN mapping tools like high-level process maps and Flowchart maps. The concepts and actions combined together resulted in a successful execution and a new standard confirmation. 1.

Creating and confirming each five AS – IS states per country during high-level process maps 28

LOKALNA ALTERNATYWA DLA ZŁOTEGO Pieniądz alternatywny – wyrażenie to koja-

rzy się dziś przede wszystkim ze spekulacją i najnowszymi technologiami. Tymczasem pierwsza niekonwencjonalna waluta pojawiła się w Europie znacznie wcześniej niż ktokolwiek użył hasła „Bitcoin”. Podobne tendencje można zaobserwować także nad Wisłą – polski złoty zyskał w ciągu ostatnich lat niejednego konkurenta. Podczas, gdy liczba oficjalnych środków płatniczych uznawanych przez ONZ nie przekracza 200, w rzeczywistości w obiegu znajduje się kilka tysięcy walut – podaje Międzynarodowe Stowarzyszenie Handlu Wzajemnego. Są to przede wszystkim pieniądze lokalne, określane także mianem alternatywnych czy komplementarnych. Jak wskazuje sama nazwa, stanowią przedmiot obrotu tylko na określonym obszarze geograficznym. Wyróżnia je umowny charakter – na zapłatę

„

Ten zabieg nie tylko powstrzymał dalsze negatywne skutki kryzysu, ale doprowadził również do znacznego zmniejszenia bezrobocia wśród mieszkańców regionu.

...lokalny pieniądz krąży, zdaniem jego zwolenników, nawet 5 razy szybciej niż

w takiej walucie muszą wyrazić zgodę obie stro-

tradycyjne środki płatnicze

ny transakcji. Co więcej, w świetle prawa, lokalne środki płatnicze nie mają statusu pieniądza. Wbrew pozorom nie stanowi to jednak bariery na

Nie zaskakuje zatem, że tego typu rozwią-

drodze ich rozwoju.

zanie znajduje licznych naśladowców. Pomysło-

Współcześnie do walut lokalnych o najdłuż-

dawcy lokalnych walut – władze samorządowe,

szej tradycji należy Wörgl Schiling. Został wpro-

grupy przedsiębiorców czy lokalne społeczności –

wadzony w 1932 roku w austriackim miasteczku

stawiają sobie za cel przede wszystkim ożywienie

Wörgl, zmagającym się wówczas z Wielkim Kry-

lokalnej gospodarki. Posiadacz Białki mógł używać

zysem. Banknoty o nominałach 1, 5 i 10 posiadały

jej wyłącznie na terenie Bielska-Białej, a Dukat

sztywny kurs (1:1 w stosunku do oficjalnego pie-

Kopernika stawał się zaledwie kawałkiem mosią-

niądza), były jednak niewymienialne na inne wa-

dzu po przekroczeniu granic Olsztyna (jeśli nie

luty. Podlegały obrotowi wyłącznie na terenie mia-

liczyć wartości numizmatycznej). Użycie czasu

sta i były ujemnie oprocentowane. Sprawiało to,

przeszłego nie jest tu przypadkowe – znaczna część

że użytkownicy Wörgl Schiling stawali się bardziej

lokalnych monet ma swój określony termin ważno-

skłonni do niezwłocznej, lokalnej konsumpcji.

ści, podobnie jak w przypadku bonów towarowych. 30

„

Na ich niekorzyść działa także inflacja – alterna-

płacić miejscowymi pieniędzmi, których nie zoba-

tywnej waluty nie można zdeponować na opro-

czy nigdzie indziej. Nie widzę jednak, żeby miało

centowanej lokacie w banku. Te czynniki sprawia-

to realnie wspierać gospodarkę”. Wątpliwości

ją, że lokalny pieniądz krąży, zdaniem jego zwolen-

budzą także kwestie prawne i podatkowe, choć

ników, nawet 5 razy szybciej niż tradycyjne środki

w tym przypadku kompleksowym przewodnikiem

płatnicze.

po rozliczeniach służą twórcy Zielonego. Jednak

Mimo potencjalnych korzyści, jakie niesie

i oni przyznają, że projekt ma pewne wady.

za sobą wprowadzenie alternatywnych pieniędzy,

Uczestnik biznesowy musi liczyć się z ryzykiem,

w Polsce znaczna część z nich pozostaje jedynie tu-

że w pewnym momencie system może przestać

rystyczną ciekawostką. Niektóre mają wręcz żarto-

funkcjonować.

bliwy charakter – na łódzkich dukatach pojawił się

Czy zatem niekonwencjonalne waluty mają

między innymi pingwin Pik-Pok. Na tle lokalnych

szansę na upowszechnienie? W pierwszym roku

walut zdecydowanie wyróżnia się jednak Zielony,

po wprowadzeniu Zielonych do programu przy-

wprowadzony do obrotu w lutym 2015 roku dzię-

stąpiło około 200 firm; przez kolejne trzy lata licz-

ki inicjatywie Związku Przedsiębiorców i Praco-

ba ta wzrosła do 350. Mimo niewątpliwie pozy-

dawców. Choć pierwsze „zielone” transakcje były

tywnego trendu, trudno uznać to za spektakularny

zawierane w Starachowicach, dziś program znaj-

sukces. Nie jest jednak wykluczone, że lokalne pie-

duje partnerów w całej Polsce.

niądze będą miały swoje 5 minut.

Choć pierwsze „zielone”

Anna Lewicka Szkoła Główna Handlowa

transakcje były zawiera-

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa lewicka.ania@gmail.com

ne w Starachowicach, dziś

Bibliografia:

program znajduje partne-

https://www.forbes.pl/wiadomosci/alternatywa-dla-pieniedzy-po-co-wprowadza-sie-lo-

rów w całej Polsce

kalne-waluty/m62xbvh

Nadrzędnym celem inicjatywy, jak podkreślają jej twórcy, jest promowanie współpracy między małymi i średnimi przedsiębiorstwami. Według ich wizji firma, która zdecydowała się akceptować Zielone, będzie szukać kontrahentów wśród podmiotów z tego samego grona. W ten sposób polscy przedsiębiorcy mają bronić się przed konkurencją zagranicznych korporacji. Konsumenci, którzy korzystają z Zielonych, płacą za zakupy za pomocą aplikacji – waluta ma bowiem zdematerializowaną formę. Nie można jej jednak kupować ani sprzedawać, a jedynie otrzymać jako zapłatę lub gratyfikację na zasadach analogicznych do punktów na kartach lojalnościowych. Choć Zielony jest zawsze wart 1 PLN, nie jest wymienialny na złotówki. Posiadacz musi pozostawić go w obiegu. Lokalne waluty spotykają się jednak także z krytyką. Zdaniem niektórych, takie monety to zwykle tylko turystyczna „zabawka”, często zabierana na pamiątkę przez osoby odwiedzające miasto. W rozmowie z Forbesem ekonomista Marek Zuber z dystansem odnosi się do wpływu alternatywnych walut na lokalną przedsiębiorczość: „Mogą one przysłużyć się turystyce, bo dla kogoś będzie atrakcją zrobić zakupy i za31

https://zielony.biz.pl/historia/

https://zielony.biz.pl/baza-wiedzy-wideo/

SAP SYSTEM

- THE ENTERPRISE’S POWER RESIDES IN DATA Agile and efficient ERP System (Enterprise Resource Planning System) is the foundation of well-functioning large, medium and even small companies. Adequate data management affords internal organizational order, affects the quality of doing business and is indirectly appreciated by customers. Nowadays, where large corporations reign, it is hard not to even hear about big data and services connected with this field. However, what all that hype is and why data specialists are so desired by headhunters? What are the databases? In order to com-

which consists of submitting the information re-

prehensively explore and understand the subject,

ceived from the data into one whole. It is not sur-

the issue should be divided into prime factors.

prising to say that knowledge is the power and

The first stage is data, defined by the quantities,

as it was said earlier, knowledge comes from data.

characters, or symbols on which operations are

On the contrary to appearances, data storing

performed by a computer which may be stored and

and management does not belong to easy tasks.

transmitted in the form of electrical signals and

It is very valuable resource which is needed to be

recorded on magnetic, optical, or mechanical

secured but also it is required to be shared by pe-

recording media¹. Applying after the above de-

ople. How to reconcile these two mutually exclusive

scription, it is not difficult to deduce that data is

features? As usual, technology solutions come

useless without analyzing it. Only after reviewing

with the answer, and this article is dedicated to

data and making some conclusions it is possible to

the most popular one of them – SAP System.

derive some values from it. Companies, institutions and governments store data to carry out analysis

What is it?

and extract valuable information, for example

SAP SE is a German IT company founded in 1972

about preferences of their clients. As a result, it is

with headquarters in Walldorf which is a provider -

easier to suit advertising campaign and a product

and at the same time the pioneer - of ERP business

to the target group. The third and the last stage

software. By saying „SAP” you can mean various

of defining the sense of databases is knowledge

sorts of software. It is not widely known that there

¹Developed based on https://en.oxforddictionaries.com/definition/data [11.02.2019].

are many modules customized to company’s needs.

at the same time? The answer may not be obvio-

The following are some examples:

us but it is simple - no, it would not. Because of

•

SAP Business Information Warehouse,

having distinct scope of duties, users need to have

•

SAP Supply Chain Management,

also different rights and roles in the system. It is

•

SAP Supplier Relationship Management,

very important not to allow someone with no tra-

•

SAP Customer Relationship Management,

ining from indicated field of data could change

•

SAP Master Data Management,

something, even accidentally. Moreover it wo-

•

SAP Human Capital Management.

uld be risky if the same person could for example

What are the reasons for such a rich and compre-

create vendor account, place the order and make

hensive SAP software offer and why have numero-

a payment. This could lead to a situation in which

us international corporations trusted it?

mentioned user entering his own bank account,

By far the biggest advantage of the software

then makes payments for himself and in addition

is real-time operating, data integrity and uniformi-

supplies the ordered materials to his address.

ty. It is completely natural that users from bran-

Sounds ridiculous, right?

„

ches located on opposite sides of the world have

To avoid frauds, data incorrectness or in-

access to the same data, in the same time, and of

completeness all companies use SAP GRC which is

course in the same system. Therefore, being fa-

a shortcut of Governance, Risk Management and

miliar with SAP is significant and valuable skill -

Compliance. Generally speaking, it is a tool thanks

it is highly possible that changing the place of work

to which before granting any access it is needed to

will not be synonymous with changing software

receive a number of approvals from different ma-

on which it is needed to operate.

nagers.

It is completely natural that users from branches located on opposite sides of the world have access to the same data, in the same time, and of course in the same system How does it work?

Moreover, it is possible to track accesses and

SAP is used by entering the appropriate transac-

if some transaction have not being used for exam-

tions in dedicated field. Transactions are connec-

ple since a year, it could be taken away from user

ted with accounting documents; purchase orders;

– it most likely means that he never used and ne-

materials; employees, vendors and customers

eded it.

accounts; pricing and so on. Each and every de-

Saying about monitoring, SAP system allows

partment in a company use SAP for another pur-

to display every single field change history. We

poses by entering different transactions.

know who and when exactly changed - or created

Generally, there are a few major variants of

- any data, with its historical values. This solution

transactions like create, change and display. For

allows to ask this person about the reason of chan-

example, to create new vendor account it is ne-

ges and investigate if it was really necessary.

eded to use XK01 transaction, to maintain changes on existing vendor account, user enters XK02

What else does SAP offer?

transaction to just display chosen account, XK03

There are many more clever properties of SAP Sys-

transaction is the proper one. There are also mass

tem but it is nearly impossible to enumerate all of

transactions used in general by IT department,

them. It is worth mentioning that SAP consists of

dedicated to actions for more than one account

a few types of systems, basically of the test ones and

at the same time.

the live ones. Thanks to this, it is possible to check certain solutions and make changes on data witho-

SAP GRC

ut any business consequences. If everything works

If you have never dealt with SAP, you are proba-

correctly in test system, it is possible to create

bly wondering why there are created separated

a transport and release it for production.

transactions for creating, changing and displaying

Very significant case is the fact that it is im-

some data. Would it not be enough to create only

possible to delete any accounts or documents from

one which will be permitted for all this activities

SAP which is established to prevent losing any 34

data. Everyone, at least once in their life, has ac-

Examples such as the above could be mul-

cidentally deleted some valuable data. Mostly it is

tiplied without end. The article focuses on the

very stiffly to regain lost files, therefore SAP allows

database’s software aspect, however, some of

only blocking and marking for deletion but data

the described properties, such as data collection

will remain in the system forever.

or analysis and writing of queries, can also be as-

The software allows not only for strictly

signed to SQL, Access, MS Excel etc. databases.

operations but also analytical operations. Here,

Despite of this through, it is not possible to make

transactions such as SE16N or SQVI play a huge

a payment, post a document or create new com-

role, thanks to which it is possible to display the

mands tailored to the company’s needs and it is the

contents of tables and combine them together

reason why SAP is so unique.

using appropriate queries. Then user can generate reports and export results to files of miscella-

Magdalena Borettini

neous formats. What is the purpose of extracting

Uniwesrsytet Łódzki

data from SAP System? Usually it serves to receive

Bankowość i finanse cyfrowe

records with common qualities, review it and find

magdalena.borettini@gmail.com

errors or differences. To do this, it is often required to combine several tables with either INNER JOIN or LEFT OUTER JOIN – what is the difference?

•

The INNER JOIN selects records that have matching values in both tables².

•

The LEFT OUTER JOIN performs a join starting with the first (left-most) table and then any matching second (right-most) table records³.

²https://www.w3schools.com/sql/sql_join_left.asp [13.02.2019]. ³https://www.dofactory.com/sql/left-outer-join [13.02.2019].

SNEAKERSY

- INWESTYCJA ALTERNATYWNA Według Grand View Research, w 2017 roku rynek butów sportowych (w tym sneakersów) wart był 18.3 miliarda USD. Zgodnie z ich przewidywaniami, w 2025 roku wartość ta ma wynieść ok. 95.14 miliarda USD. Ogromną popularnością cieszą się sneakersy, które dla wielu osób są wyznacznikiem poziomu zamożności oraz świadomości panujących trendów. Czym są oraz jaka jest ich historia? Są to lekkie, wygodne buty sportowe charakteryzujące się grubą, gumową podeszwą. Zbliżone do tych, które współcześnie widujemy na ulicach, powstały w 1917 roku jako obuwie przeznaczone do gry w koszykówkę. Nosiły nazwę Converse All Star. Sześć lat później firma Converse podpisała kontrakt z koszykarzem Chuck’iem Taylor’rem, który udoskonalił model, przyczyniając się do powstania Converse Chuck Taylor All Star. Jest on produkowany do dziś w wielu wariantach kolorystycznych i nadal cieszy się niesłabnącą popularnością. Wraz z upływem czasu i wzrostem popytu na obuwie o grubej, gumowej podeszwie, na rynek

„

odzież sportowa, stały się wyznacznikiem poziomu zamożności i świadomości panujących trendów. Obecnie zainteresowanie nimi, ze względu na ich kultowość i wygodę, jest bardzo duże. Firmy zajmujące się ich produkcją co roku wydają kolejne modele, zwiększając komfort i wprowadzając nowy design.

...modele, wydawane w małym nakładzie oraz posiadające unikatowy charakter i historię, cieszą się największym zainteresowaniem kolekcjonerów

wchodziły kolejne firmy, zajmujące się głównie produkcją odzieży sportowej takie jak Nike, Adidas, New Balance, Puma czy Reebok. Z czasem swoje modele wyprodukowały również marki ekskluzywne, np.: Gucci, Louis Vuitton czy Givenchy. Przełomowym momentem w historii rozwoju i popularności sneakersów było podpisanie kontraktu przez Nike i Michaela Joradan’a w 1984

Popularność sneakersów

roku. Przyczynił się on nie tylko do większej

O niesłabnącej popularności tego typu butów

popularyzacji tego rodzaju obuwia, ale też zmienił

świadczą kolejki ustawiające się przed sklepami

sposób jego postrzegania przez opinie publiczną.

jeszcze tydzień przed premierą. Zapaleni „sne-

Sneakersy przestały być traktowane jedynie jako

akerheadzi” – kolekcjonerzy tego rodzaju obu36

wia – potrafią nocować w namiotach, aby kupić

Resell is not a crime?

wymarzoną parę. Co więcej, buty są sprzedawane

Resell to nic innego jak realizacja zasady „kup

w sklepach internetowych prowadzonych przez

taniej, sprzedaj drożej”. Osoby interesujące się

Nike i Adidas.

sneakersami są w stanie przewidzieć, na które pary

Najciekawsze edycje i owoce współpracy

popyt będzie tak duży, że możliwe stanie się wypra-

z gwiazdami takimi jak: Kayne West, Travis

cowanie wysokiego zysku w krótkim horyzoncie

Scoot czy Serena Williams wyprzedają się w kilka

czasowym. Zdarza się, że już w ciągu 10 minut

sekund. Właśnie te modele, wydawane w małym

po wyprzedaniu nakładu danego modelu ceny

nakładzie oraz posiadające unikatowy charakter

rosną o kilka lub kilkadziesiąt procent (np. po

i historię, cieszą się największym zainteresowa-

tegorocznej premierze Air Jordan 1 High w kolory-

niem kolekcjonerów. Ze względu na ich małą

styce Hyper Crimson ich cena już po 10 minutach

dostępność i wysokie ceny osiągane na rynku wtór-

wzrosła o ok. 27%. Z kolei model Air Max 90 x Off-

nym mogą stanowić ciekawą niszę inwestycyjną.

-White odnotował wzrost o ok. 216% w stosunku do wartości początkowej). Osoby zajmujące się

HYPE

sneakersami dla zysku potocznie nazywa się

Ważnym zjawiskiem zachodzącym w świecie sne-

„resellerami”. Rozpoczęcie uprawiania odsprze-

akersów jest tak zwany „hype” – poruszenie wywo-

daży nie jest jednak proste. By kupić i nie stracić,

łane zapowiedzią nowego produktu. Im większy

przede wszystkim należy mieć dostęp do najśwież-

hype zostanie wywołany wokół danej pary, tym

szych informacji. Wiedza ta nie jest dostępna jedy-

większą cenę osiągnie ona na rynku wtórnym.

nie elitarnemu gronu, jednak aby wiedzieć kiedy

Na jego wysokość ma wpływ wiele czynników,

i gdzie będzie miała miejsce dana premiera oraz

z których najważniejsze to:

jaka będzie przypuszczalna cena produktu na

•

liczba par – zazwyczaj producenci nie

rynku wtórnym, należy sprawdzać strony i grupy

podają danych liczbowych. Jest więc ona

osadzone w świecie sneakersów kilka lub nawet

szacunkowa,

kilkanaście razy dziennie. Inwestowanie, oprócz

•

model buta – wśród sneakersów występują modele kultowe takie jak chociażby Air Jordan 1 High, których premiery zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem sneakerheadów,

•

kolaboracje – buty, które powstają na skutek współpracy firm (np. Nike x Off-White, Vans x Thrasher czy Supreme x Jordan) lub współpracy firmy ze znaną osobą (np. Adidas x Kanye West, Jordan x Travis Scott, Nike x Kendrick Lamar). Jeżeli wspomniane czynniki będą ze sobą

współgrać, społeczność skupiona wokół świata sneakersów z niecierpliwością będzie oczeki-

„

informacji, wymaga również pieniędzy. Najbardziej prawdopodobna cena producenta modelu, który będzie można odsprzedać z zyskiem, waha się od 400 do 1200 PLN. Przy zakupie jednej lub dwóch par na premierze koszty te nie wydają się wysokie, lecz dopiero zakup i „resell” dużej liczby jest tym co pozwala w pełni poświęcić się temu biznesowi.

wać danego modelu butów. Przełoży się to na wykupienie całego nakładu w ciągu kilku sekund po rozpoczęciu sprzedaży, a następnie na ustalenie

Każda para przed trafieniem do kupującego sprawdzana jest przez ekspertów

wysokiej ceny na rynku wtórym, która będzie kilka

Stockx czyli giełda butów

lub nawet kilkanaście razy wyższa niż ta ustalona

Według Grand View Research, w 2017 roku,

przez producenta.

rynek butów sportowych (w tym sneakersów)

Przykładem pary, która osiągnęła dziesięcio-

wart był 18.3 miliarda USD. Zgodnie z ich prze-

krotność swojej ceny, a jej nakład został wyprze-

widywaniami w 2025 roku ma on wynieść ok.

dany w niecałą minutę, jest efekt kolaboracji

95.14 miliarda USD. Ze względu na dynamiczny

Nike z Travisem Scottem na modelu Air Jordan 1.

wzrost wartości i nieuregulowanie rynku wtórnego

Premiera miała miejsce w aplikacji mobilnej

stworzono giełdę (Stockx), za pośrednictwem któ-

oraz na stronie Nike podczas rozdania nagród

rej można nabyć zweryfikowane, kolekcjonerskie

Grammy. Ich cena

w chwili zaprezentowania

buty oraz odzież ze świata streetwear. Stockx działa

wynosiła 160 USD. Dziś, na rynku wtórnym, zależ-

na zasadach rynkowych, ceny ustalane są według

nie od rozmiaru, trzeba zapłacić za nie od 1650

praw popytu i podaży, a użytkownicy mają wpływ

do 2000 USD.

na ich kształtowanie poprzez składanie ofert oraz 38

zapytań. Sama giełda zajmuje się weryfikowaniem

Czy warto?

autentyczności sprzedawanych produktów. Każda

Wejście do świata sneakerheadów wymaga zaan-

para przed trafieniem do kupującego sprawdzana

gażowania. By stać się częścią tego środowiska,

jest przez ekspertów. Przed powstaniem Stockx,

trzeba poświęcać czas na szukanie informacji

większość transakcji zawierana była na Ebay’u

oraz pieniądze na zakup kolejnych par. Podobnie

lub na grupach na Facebook’u, których zada-

jak na rynku papierów wartościowych, inwesto-

niem było pośredniczenie między sprzedającym

waniu towarzyszą skrajne emocje i niepewność.

a nabywcą. Co ciekawe, ich działalność nie upadła

Samo spróbowanie swoich sił w tym biznesie

po pojawieniu się Stockx.

biędzie niosło za sobą wiele nauki o realiach

Zakup zawsze wiązał i wiążę się z ryzykiem.

rynku i inwestowaniu. Prawo popytu i podaży

Nieuczciwość i chęć szybkiego zarobku kosztem

jest możliwe do zweryfikowania natychmiastowo

innej osoby powodują, że dochodzi do sprzedaży

po jednej z wyczekiwanych premier. Nawet jeśli

par podrobionych (podróbki różnią się zazwy-

nie zamierzamy czynić z handlu butami naszego

czaj nieznacznymi detalami i nawet najbardziej

sposobu na życie, sprawdzenie się w tym środowi-

doświadczeni sneakerheadzi nie zawsze potrafią

sku może pokazać nam jak ogromną siłę oddziały-

stwierdzić autentyczność danej pary) oraz oszustw

wania mają marki i jak wygląda proces nadawania

polegających na błędnym podaniu stanu buta (czę-

przedmiotom wartości.

sto odsprzedawane są buty używane).

Łukasz Matusiak Uniwersytet Łódzki Finanse i rachunkowość lukasz.matusiak03@gmail.com Bibliografia: 1.

https://theidleman.com/pages/the-history-of-sneakers

https://www.forbes.com/sites/leighsteinberg/2018/09/17/the-profitable-hidden-sneaker-market/#7fc0e5df5925

https://www.grandviewresearch.com/press-release/global-athletic-footwear-market

https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/athletic-footwear-market

VENTURE CAPITAL VS ANIOŁOWIE BIZNESU: ZROZUMIEĆ RÓŻNICĘ Wraz ze wzrostem zainteresowania startupami oraz ich rosnącym zasięgiem zwiększyło się również zainteresowanie różnorodnymi formami pozyskiwania kapitału, w tym funduszami podwyższonego ryzyka. Wśród najczęściej występujących źródeł finansowania zewnętrznego są fundusze Venture Capital oraz Aniołowie Biznesu. Choć pozornie są to bardzo podobne pojęcia, to zrozumienie różnicy pozwala na znaczne usprawnienie wyboru odpowiedniej formy finansowania, podczas prowadzenia inwestycji, co jest kluczowym elementem pozwalającym na odniesienie sukcesu w swej branży. Aniołowie biznesu - indywidualiści

aniołów

Aniołowie biznesu to podmioty działające w sek-

czy sieci aniołów biznesu. Największym zaintere-

torze rynku Private Equity. Są nimi osoby indywi-

sowaniem tych przedsiębiorców cieszą się branże

dualne lub podmioty grupowe inwestujące swoje

rozwojowe, a wśród nich głównie biotechnologia,

środki finansowe w formie zakupu akcji lub udzia-

informatyka i telekomunikacja, energetyka, e-com-

łów przedsiębiorstw, które mają wysoki potencjał

merce. Pomimo znacznego potencjału rozwojo-

rozwojowy, jednak obarczone są wysokim ryzy-

wego tej grupy inwestorów, w Polsce aniołowie

kiem. Anioł biznesu to najczęściej przedsiębiorca

biznesu działają wciąż w sposób niezorganizowany,

posiadający duże doświadczenie zawodowe oraz

a władze państwowe nie poczynają żadnych starań

majątek osobisty, który inwestuje na kilka lat

aktywizujących środowisko w celu rozszerzania

w akcje lub udziały małych i średnich przedsię-

jego działalności.

biznesu,

fundusze

aniołów

biznesu

biorstw. Nie mogą być one notowane na giełdzie. Najczęściej funduszem tym zasilane są wczesne

Venture Capital – grupa specjalistów

fazy rozwoju seed i start-up. Problematyczny jest

Venture Capital to wyspecjalizowane firmy zaj-

fakt, iż aniołowie biznesu kompleksową analizę

mujące się inwestowaniem w przedsięwzięcia

i ocenę projektu dokonują samodzielnie, bez

obarczone

wsparcia analityków, co znacznie zwiększa ryzyko

umożliwiające osiągnięcie wysokiej stopy zwrotu

inwestycyjne.

ryzyko

z zainwestowanych środków. Aby pozyskać kapitał

indywidualne, jednostki coraz częściej łączą się

firma nie może być notowana na giełdzie. Dodat-

w określone struktury organizacyjne, tj. kluby

kowo powinna posiadać lepszą ofertę produktów

Chcąc

zdywersyfikować

wysokim

ryzykiem,

równocześnie

lub usług niż konkurencja. Winna również dyspo-

Aniołowie biznesu inwestują własne środki,

nować znacznymi udziałami w rynku, potencjałem

natomiast w VC występuje inwestowanie środ-

rozwojowym oraz dobrą kadrą kierowniczą.

ków zewnętrznych partnerów w różne projekty.

zainteresowa-

Nie można zapomnieć, iż w przypadku aniołów

nia funduszy Venture Capital jest inwestowanie

Podstawowym

obiektem

biznesu, zakończenie przedsięwzięcia często nie

we wczesnej fazie rozwoju przedsiębiorstwa, cho-

jest planowane. Następuje poprzez sprzedaż akcji,

ciaż uzyskanie VC możliwe jest w każdym momen-

udziałów inwestorowi branżowemu lub założycie-

cie działalności. Zaletą tego rodzaju funduszy jest

lom. Z kolei w przypadku Venture Capital wyjście

niewątpliwie fakt, że firma nie pożyczając pienię-

z inwestycji jest planowane na drodze sprzedaży

dzy od banku lub innych podmiotów, nie posiada

akcji bądź udziałów na giełdzie procedurą PIO.

obciążenia finansowego. Z pomocą funduszy

Venture Capital oraz aniołowie biznesu finansują

wysokiego ryzyka można uzyskać dofinansowa-

firmy o różnych wielkościach i zasięgu działa-

nie nawet do najbardziej ryzykownych projektów,

nia. Anioł inwestował będzie przede wszystkim

których rentowność stoi pod znakiem zapytania.

w drobne firmy, działające na rynkach lokalnych.

Wraz z pozyskaniem środków finansowych, młody

Venture Capital skupi się natomiast na pomocy

przedsiębiorca zyskuje dostęp do szerokiej wie-

większym przedsiębiorstwom, które w planach

dzy z zakresu marketingu, finansów czy zarządza-

mają dotarcie do zagranicznych odbiorców.

nia, którą dysponują inwestorzy. Każdy fundusz

Reasumując, aniołowie biznesu oraz Venture

ma własną politykę inwestycyjną oraz określone

Capital to podmioty o podobnym stylu działania,

preferencje branżowe, dlatego też transakcje Ven-

posiadające jednak znaczące różnice, które unie-

ture Capital w Polsce są realizowane praktycznie

możliwiają postawienie znaku równości pomię-

we wszystkich sektorach gospodarki. Aktywni

dzy nimi. Warto zatem przed podjęciem decyzji

w Polsce inwestorzy VC są zrzeszeni w Polskim

o wyborze form finansowania zapoznać się z ich

Stowarzyszeniu Inwestorów Kapitałowych (PSIK),

profilem, by spersonalizować swoje oczekiwania

które stawia sobie za cel wspieranie rozwoju

z oczekiwaniami właścicieli danego funduszu.

branży i ułatwianie inwestycji.

Pozwoli to nie tylko maksymalizować stopę zwrotu z inwestycji, czy też pomnażać efektywnie zyski,

Porównanie VC z aniołami biznesu

ale dodatkowo będzie źródłem obustronnego zado-

Tym, co łączy te dwie formy finansowania, jest

wolenia ze współpracy.

przede wszystkim cel ich istnienia. Są one adresowane do przedsiębiorstw, które dopiero star-

„‚

Marta Kołodziejczyk

tują na rynku i znajdują się we wczesnej fazie

Uniwersytet Łódzki

rozwoju. Ponadto firma, która ma szansę zdobycia

Finanse i rachunkowość

kapitału z któregoś z tych źródeł, musi odznaczać

marta.kolodziejczyk@skninwestor.com

się innowacyjnością oraz dobrymi rokowaniami na przyszłość. Czas trwania współpracy funduszy z objętą opieką firmą również jest zbliżony, niezależnie od rodzaju finansowania. Najczęściej taka umowa obejmuje okres od trzech do siedmiu lat. W tym czasie przedsiębiorstwo zdobywa renomę i zaczyna funkcjonować samodzielnie, bez pomocy z zewnątrz.

Fundusze adresowane są do przedsiębiorstw, które dopiero startują na rynku i znajdują się we wczesnej fazie rozwoju

ART OF NEGOTIATIONS Have you ever wondered how to negotiate, how to achieve your goals in business but also in life? In this article you will learn the rules of negotiation, the types of people you can meet during the conversation and various tactics. Preparation is the key. About 80% of work

temperament. Currently, there are a lot of

is just the preparation. You should have your own

personality theories that try to describe and

unique strategy. Familiarity with the subject, mar-

explain human behaviour. One of them is the

ket arguments, the mastered art of rhetoric and

personality model of the Swiss psychologist Carl

interpersonal skills are essential. We can distin-

Gustav Jung. Based on personality typology of C.G

guish significant aspects of negotiations, inclu-

Jung, the Insights Discovery model was created

ding:

in 1987. The tool is widely popular within businesses and can be used for individual performance

Initial preparation;

development or wider team development. It incre-

Analysing strengths and weaknesses of the

ases self-awareness, improves communication,

supplier;

decision-making and ultimately performance.

List of permissible concessions;

Insights Discovery describes the individual style of

Negotiating with the right person.

functioning. The main idea of tools and programs based on he Insights Discovery model, is to under-

We are negotiate everywhere and always.

stand the behaviour of the other person, accep-

The most important are people and getting to

ting the personâ&#x20AC;&#x2122;s way of being and such a modifi-

know them. Americans focus on straightforward-

cation that will allow maximizing the benefits of

ness and negotiations without much introduc-

cooperation.

tion, but the Dutch always make decisions on the

This psychometric tool based on Jungian

second day. In Japan, however, first you need

psychology uses a four-colour model to highlight

to get to know the person and then negotiate.

key personality preferences and associated behaviours. We can distinguish 4 main types of people

Insights discovery model based on Jung

during a conversation, as well as during busi-

Personality Typology

ness negotiations, which is why the awareness of

Understanding one another is particularly impor-

negotiating with a given person is so important.

tant, which the Insights Discovery model shows.

Cool Blue, Fiery Red, Sunshine Yellow and Earth

Hippocrates as early as the 5th century BC.

Green â&#x20AC;&#x201C; each colour represents certain personality

attempted to describe personality. He defined

preferences and associated behaviours and we all

four levels of energy that manifested in human

have a unique mix of these traits or colours. 43

BATNA

BEST

ALTERNATIVE

ation like creating business strategies for gaining

NEGOTIATED AGREEMENT

clients in your company as well as solving more

In the theory of negotiation there is a way

complex issues, such as macroeconomic problems.

of proceeding that guarantees the best perfor-

,,Negotiation skill or negotiation strategy? It is

mance of the negotiating party’s interests without

a bit of both – identifying a negotiator’s BATNA

an agreement with the other party, it is a BATNA,

is a necessary skill for developing the best strate-

which is an acronym that stands for Best Alterna-

gies to use at the bargaining table.’’ – as Guhan

tive To a Negotiated Agreement. BATNA is a term

Subramanian, who is a professor from Harvard

coined by Roger Fisher and William Ury in their

Law School says. Your negotiating power depends

bestseller, Getting to Yes: Negotiating Agreement

on the attractiveness of your alternative solutions.

Without Giving In (Penguin, 1991). The role of

They illustrate your ingenuity, creativity, flexibility

BATNA is based on the negotiator’s prepara-

and the ability to predict, which allows you to cre-

tion of a certain „pattern” as the expected result

ate a reliable BATNA. The more alternatives you

of negotiations in order to compare the expected

have, the greater your negotiating power will be

effects of current talks with it. When the results of

and vice versa - the smaller number of alternatives,

the negotiations turn out to be better than BATNA,

the lower negotiating power.

then the negotiations should be concluded on the conditions obtained. If it turns out that

If you do not have your BATNA, then during

the partner proposes to conclude the contract on

negotiations:

terms worse than our BATNA, negotiate and imple-

•

ment the „alternative solution”. These dependen-

you can overly optimistic judge your own alternatives,

cies illustrate terms such as MDO – Most Desired

•

Outcome and LAA – Least Acceptable Agreement.

you can get too involved in reaching an agreement,

You can use BATNA in a variety of negotia-

•

tion situations. It can be a relatively simple situ-

ou can reluctantly refer to the various options of the negotiated agreement.

It is worth using knowledge, time, money,

tially manipulative negotiation tactics that some

people, connections to determine the best solu-

people use and understand how to neutralize their

tion. When we have a strong negotiator, the pre-

effects. Negotiating is a part of our everyday life,

paration of BATNA is the most effective way of

but in business it is absolutely crucial to your suc-

action. It is also worth considering the BATNA

cess. Bad negotiations can worsen your company’s

of your partner. Best Alternative to Negotiated

reputation, you can even lose your key customers.

Agreement gives criteria to assess the situation.

It seems that the negotiation strategies are com-

At the negotiation stage, the negotiator should

mon-sense, but people often get caught up in the

change his BATNA depending on the information

emotions of the moment. Basic instincts like these

obtained from the partner.

should not take place. People should be guided by

BATNA examples:

reason, mastery and strategy during negotiations. Emotions, happiness and magic have no place in

• • •

in negotiations for a salary increase - finding

successful negotiations. It requires nerves of steel,

a job in another company,

hard work and unblinking discipline. These keys

in price negotiations with the seller - using

will unlock your ability to achieve goals under any

another store,

circumstances.

in sales negotiations - using another buyer’s offer.

Julia Róg Uniwersytet Łódzki

Summarizing, negotiations are more than just

Psychologia

establishing a series of alternatives. Understan-

juliaer@interia.pl

ding the nuances of negotiation tactics can help improve professional relationships by solving

References :

difficult disputes. They can also help in assessing

personal strengths and weaknesses in the face of

Fisher R., Ury W., Patton B. (2000). Getting to YES. Penguin Books. pp. 1–170.

conflict and learn how to manage negotiation ten-

dencies. Finally, you can study common and poten45

Kozina A. (2002). Zasady planowania negocjacji.

ARTIFICIAL INTELLIGENCE

IN THE RECRUITMENT PROCESS From the first digital resume to the complicated algorithms that can help recruiters find the right candidate for the specific job, there is no doubt that technology has changed the recruitment. Although, it might seem that the world of HR is a paper-intensive and non-innovative area, in fact it is changing and incorporating technology with every single day. One of the most important technical trend in the recruitment is the creation of artificial intelligence, which can make hiring process easier, quicker and more effective. What does Artificial Intelligence mean?

The role of the Artificial Intelligence in re-

Artificial Intelligence is an area of computer

cruitment

science which is based on the creation of intel-

One of the main strengths of the AI is its ability

ligent machines that work and react as humans.

to analyse big data and quickly estimate available

The scope of activities that computers are desi-

options, so there is no surprise that this technolo-

gned for includes: speech recognition, learning,

gy gains more and more attention in the HR field.

planning and problem solving. A typical Artifi-

The automation of processes can help discovering

cial Intelligence perceives the environment and

new ways of hiring and talent searching. The most

takes all the actions needed to maximize its chan-

important aspect is the fact that Artificial Intelli-

ce of successfully achieving its goals. Goals can

gence in recruitment is designed to reduce or even

be explicitly defined or can be induced. AI is con-

remove time-consuming activities like manual-

nected with the use of algorithm which is a set of

ly screening resumes. Although this technology

unambiguous instructions that a mechanical com-

is still not implemented in majority of companies,

puter can execute. The history of AI appeared in

it is one of the latest trends in the HR world and it

antiquity, with myths and stories but the seeds

is safe to say that it wonâ&#x20AC;&#x2122;t be going anywhere in the

of modern Artificial Intelligence were planted

next few years.

by classical philosophers who tried to describe the process of human thinking as the mechanical

How AI can change hiring processes

manipulation of symptoms. Now Artificial Intel-

First of all, because of the complicated algorithms,

ligence is not only considered as an opportunity

Artificial Intelligence is able to find the perfect

for many industries, but also as a threat for them.

candidate for the specific position by evaluating

candidate’s resume, online presence and overall

The future of recruitment

fit. Talent searching is not an easy task, as it is

There is no doubt that companies can benefit from

time-consuming and sometimes not efficient.

using AI to improve their daily work. First of all, it

Imagine a pile full of resumes that you need to

is a great way to increase the quality of the whole

screen carefully to find that one person who would

hiring process. Thanks to the Artificial Intelligence

fit perfectly for the job. Scanning through all the

it can be divided into several stages automatically,

candidates with different education background

which means that recruiters can collect more data

and experience might take you years, while Arti-

and make an evaluation of a candidate more effec-

ficial Intelligence is able to go through all the data

tively. Another benefit is the increase of produc-

and pair the candidate with Your company in just

tivity by selecting candidates based on their skills

one minute.

and finding the right position for them. Last but

A Few years ago video interviews became

not least, one of the major benefit is the fact that

one of the key technology trend in the recruitment

„

AI saves time that is valuable in every company.

area. It is a great way to expand company by hir-

The area of recruitment is changing in more

ing people from different cities or even countries.

dynamic way than ever before. It is important to

Lately, this kind of interview has been possi-

note that Artificial Intelligence is one of the stron-

ble with special AI platforms that not only allow

gest trends that reshaped hiring processes in 2018

recruiters to contact with the candidates, but also

and it will be continued in the next few years. That

use biometric and psychometric analysis to eval-

is the way recruiters need to learn new opportu-

uate factors like voice quality, voice energy, pace

nities and adapt to the new conditions on the mar-

of speech, body language and facial expressions.

ket without thinking of an Artificial Intelligence

Analysis of these elements can help employers

as a threat.

to evaluate the personality of a candidate more deeply than it could be done after traditional video

Aleksandra Gołębiewska

interview. Another new thing connected with tech-

Uniwersytet Łódzki

nology is conducting a job interview by an Artifi-

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

cial Intelligence. It might be surprising, but some

aleksandra.golebiewska97@gmail.com

of the modern companies are using this technique as it becomes a challenge for the applicants who no longer benefit from social and visual cues.

Scanning through all the candidates with different education background and experience might take you years, while Artificial Intelligence is able to go through all the data and pair the candidate with Your company in just one minute. It is hard to find the right candidate whose education, experience or salary expectation will be exactly the same as employer wishes to be. Thanks to the Artificial Intelligence recruiters are able to target more qualified candidates than ever before. AI now lets them target searches by job title, industry, location, household income, salary, education, age, spending habits and more. This technology means that it is possible to find almost tailor made candidate, which is very beneficial for the whole company. Referrals will still remain the first source of hiring till data proves otherwise, but Artificial Intelligence will be capable of collecting all the data from thousands of candidates to identify the ideal fit and reach out in a personalized way to start an interview process with the candidate. 48

SHARING ECONOMY Chociaż jest z nami już od dawna, sharing economy właśnie teraz przeżywa czasy swojej świetności. Powoli zastępuje tradycyjne modele gospodarcze i stawia na kontak-

„

ty międzyludzkie. Jednak, czy każdy to

pochwala? Czy niesie ona za sobą same plusy?

Wyobraźmy sobie sytuację, w której planujesz

ści wynajęcia pustego pokoju w swoim mieszkaniu

swój wyjazd wakacyjny. Bierzesz kartkę, długopis lub

na kilka dni, wyrosło na model gospodarczy umożli-

otwierasz Excela i starasz się w przybliżeniu wyliczyć

wiający wypożyczenie sprzętu sezonowego, zabawek

koszty wypoczynku. Szybko zauważasz, że nie tylko

dla dzieci czy nawet pieniędzy, oraz poprawiający

najwięcej zapłacisz za hotel i transport, ale jeszcze

życie w wielkich miastach.

będą to takie ceny, przez które możliwe, że będziesz

zmuszony zrezygnować z urlopu. Z tą myślą nie mogli

pogodzić

się

twórcy

takich

serwisów

jak Airbnb, BlaBlaCar czy też Couchsurfing. Jednak co łączy je wszystkie? Odpowiedź jest prosta - sharing economy.

Ekonomię współdzielenia można określić jednym zdaniem: „Nie musimy już kupować, aby posiadać”

Ekonomię współdzielenia można określić jednym zdaniem: „Nie musimy już kupować, aby… posiadać”. Model gospodarczy, bazujący właśnie

Jednak co skłania ludzi do tego, żeby podczas

na tym stwierdzeniu zdobywa coraz to większą liczbę

podróży wybrać zatrzymanie się u osoby, której

zwolenników. Chociaż zjawisko to ma największe

w ogóle nie znają a pierwszy raz rozmawiali z nią

znaczenie w stosunkach międzyludzkich, to dzięki

kilka dni temu przez Internet, zamiast przenocowa-

Internetowi, oraz usługom mobilnym, rozwija się

nie w hotelu? Jednym z powodów są kwestie finan-

ono na niewyobrażalną skalę. Cały model nie jest

sowe. Pobyt u kogoś obcego, dzięki aplikacji Couch-

jednak taki nowy. Wikipedia jest przecież z nami już

surfing, jest nawet kilkanaście razy tańszy, niż

od kilku lat, a to również jest przykład sharing eco-

zatrzymanie

nomy, jednak w tym wypadku dzielimy się wiedzą.

argumentem, którym kierują się podróżujący przy

się

hotelu.

Jednak

głównym

Przez zwiększający się udział w naszym życiu,

wyborze miejsca do spania, jest chęć zdobycia

ekonomia współdzielenia zaczęła dotykać coraz

nowych doświadczeń. Nie możemy ukrywać faktu,

to liczniejszych sektorów. Coś, co zaczynało się

że większość korzyści, jakie płyną z ekonomii współ-

od wspólnej wymiany wiedzy, np. za pośrednictwem

dzielenia jest dla osób młodych. Takich, które nie

wspomnianej wcześniej Wikipedii lub możliwo-

boją się podjąć ryzyka, dla których liczy się przygoda 49

„

oraz które stawiają komfort i luksus hotelowy na

Niektóre miasta również odczuwają nega-

drugim miejscu. Spędzenie wakacji u mieszkańców

tywne skutki sharing economy. Metropolie, takie jak

danego kraju pomoże zgłębić kulturę danego miejsca,

Nowy York czy San Francisco, wprowadziły przepis

poznać zwyczaje oraz tradycje. Co prawda, wszystko

mówiący, że wynajęcie mieszkania bez właściciela,

zależy od naszego hosta, osoby która nas przenocuje.

na mniej niż 30 dni, jest nielegalne, z bardzo pro-

Jednakże w większości są to ludzie otwarci, którzy

stego powodu. W sytuacji wynajęcia domu na tak

z miłą chęcią pomagają oraz opowiadają podróż-

krótki okres, właściciel posiadłości nie musi odpro-

nym o życiu, które dla nich może wydawać się

wadzać podatku od nieruchomości za jej wynajem.

zwykłe i nudne, ale dla nas, przyjezdnych, jest fascy-

Na szczęście są to przypadki jednostkowe. Z dru-

nujące. Millenialsii stawiają w coraz większym stop-

giej strony, mamy takie miasta jak Amsterdam, czy

niu na przeżywanie. Nie interesuje nas już spędzanie

Hamburg, gdzie panowało podobne prawo co do

nocy w hotelu, chcemy wynieść jak najwięcej z moż-

wynajmu krótkookresowego, ale władze zniosły

liwości podróżowania do innych krajów. Jesteśmy

je, właśnie z powodu ekonomii współdzielenia.

pokoleniem, które chce zgłębiać inne kultury, pozna-

W Toronto model ten pomaga ograniczyć natężenie

wać świat. Jesteśmy młodzi, szaleni i lubimy popeł-

ruchu na ulicach, poprzez program wypożyczania

niać błędy. Przez takie podróżowanie uczymy się

rowerów miejskich. W Paryżu, aplikacja OptiMiam

nie tylko języka, ale również tego jaki jest świat tam,

pozwala

gdzie nas nie ma. Widzimy to, czego nie możemy

wać nadwyżkę towaru i tym samym zaoferować ją

zobaczyć w pustych, bezbarwnych, czterech ścianach

po dużo niższej cenie, co prowadzi do zmniejszenia

pokoju hotelowego. Zamiast jadać w restauracjach,

ilości marnowanego jedzenia.

lokalnym

sprzedawcom

zakomuniko-

mamy możliwość spróbowania prawdziwej domowej

Chociaż ekonomia współdzielenia jest z nami

kuchni. To wszystko sprawia, że wybór jest dla nas

od dawna, dopiero teraz przeżywa rozkwit. Poprzez

oczywisty. Stawiamy na otwartość i wiarę w ludzi,

niemal nieograniczoną dostępność Internetu oraz

którzy pomogą nam w osiągnięciu naszych celów,

mobilne usługi widzimy jej prawdziwy poten-

urozmaicą nam naszą podróż oraz pozwolą, za opłatą

cjał, który większe miasta starają się wykorzystać

lub bez, spać u siebie przez kilka nocy.

dla dobra wszystkich. Jednak znalezienie pomysłu pozwalającego na zastosowanie sharing economy

Pobyt u kogoś obcego, dzię-

to jedno. Drugim krokiem jest wdrożenie go, przekonanie ludzi oraz nierzadko dostosowanie do niego

ki aplikacji Couchsurfing,

istniejącego prawa. Właśnie te czynniki stanowią największą trudność, przeszkodę często nie do poko-

jest nawet kilkanaście razy

nania. Dla ludzi młodych jest to wyjątkowa okazja na poznanie świata, której nigdy wcześniej nie było.

tańszy, niż zatrzymanie się

Można wiele mówić o ekonomii współdzielenia, jednak jedno jest pewne - daje ona nam nowe,

w hotelu

wyjątkowe możliwości i otwiera kolejne drzwi do zrewolucjonizowania tradycyjnego systemu eko-

Niestety, tak jak ze wszystkim, ekonomia

nomicznego.

współdzielenia niesie ze sobą również zagrożenia. Jednym z największych jest brak bezpieczeństwa.

Jakub Kaleta

Ufamy nieznajomym na tyle, że bez większych opo-

Uniwersytet Łódzki

rów wsiadamy z nimi do samochodu, mieszkamy

Ekonomia

u nich kilka dni, czy pożyczamy sprzęt na zimę.

jakub.kaleta97@gmail.com

Nie wiemy na początku jak się zachować, na co możemy sobie pozwolić, a na co nie. W nowym mieście jesteśmy zdani, w pewnym stopniu, na naszego hosta oraz jego kaprysy. Aplikacje próbują na różne sposoby radzić sobie z tymi problemami. Dodanie systemu oceny użytkowników, weryfikacja karty bankowej czy potwierdzenie tożsamości, to tylko niektóre sposoby. Każdego dnia szereg ludzi pracuje nad tym, żeby poprawić bezpieczeństwo zarówno podróżujących, jak i hostów. W końcu każdy kij ma dwa końce.

UNIA RYNKÓW KAPITAŁOWYCH

– IDEALNA WIZJA CZY ZAGROŻENIE? „Unia rynków kapitałowych będzie nieść ze sobą tak potrzebne alternatywne źródła finansowania – anioły biznesu, kapitał wysokiego ryzyka, finansowanie rynkowe, które pomogą zaistnieć na rynku nowym firmom” – tak w orędziu o stanie Unii w 2016 roku przewodniczący KE Jean Claude Juncker mówił o nowej inicjatywie, która jego zdaniem wyprowadzi Europę z okresu stagnacji gospodarczej. Czym jest Unia Rynków Kapitałowych i jakie przyniesie konsekwencje dla całej Unii, w tym przede wszystkim dla Polski? Jean Claude Juncker, wówczas jako kandy-

KE za priorytet swojej działalności przyjmuje

dat na przewodniczącego Komisji Europejskiej,

zwiększenie liczby miejsc pracy oraz (co ważne)

podczas swojego przemówienia w 2014 roku,

stymulowanie wzrostu gospodarczego. Budowa

po raz pierwszy postulował utworzenie unii ryn-

pogłębionego i płynnego rynku kapitałowego,

ków kapitałowych. Koncepcja ta stała się przed-

wzmocnienie gospodarki europejskiej oraz pro-

miotem opublikowanej przez Komisję Europejską

mowanie zintegrowanego i stabilnego systemu

w lutym 2015 roku Zielonej Księgi, w której za-

finansowego leży u podstaw funkcjonowania URK

inicjowano debatę poświęconą integracji rynków

i w konsekwencji ma stanowić realizację celów

kapitałowych wszystkich państw członkowskich.

postawionych sobie przez komisję.

W oparciu o dogłębną dyskusję URK stała się czę-

Pomysł na utworzenie unii rynków kapitało-

ścią Planu Inwestycyjnego dla Europy, zwanego

wych narodził się po kryzysie z 2007 roku, który

Planem Junckera na lata 2015-2017.

pokazał, że pozyskiwanie przez przedsiębiorstwa

Podstaw wprowadzenia unii rynków kapi-

środków na opłacanie swojej działalności z jednego

tałowych należy upatrywać już w latach 50. XX

źródła, jakim są banki, może przynieść negatywne

wieku, kiedy to w Traktacie Rzymskim, swobo-

konsekwencje dla całej gospodarki. W rezultacie,

da przepływu kapitału stała się jednym z filarów

może stanowić to poważne zagrożenie dla utrzy-

wspólnego rynku UE. Postulowaną przez Junc-

mania

kera URK należy zatem traktować jako realizację

By temu zapobiec, zdaniem władz unijnych, ko-

przyjętych w traktacie założeń, na których oparta

nieczne jest zwiększenie liczby alternatywnych

jest cała idea Unii Europejskiej. Obecnie Europa

źródeł pozyskiwania kapitału wewnątrz systemu

boryka się z najniższymi stopami procentowymi

finansowego jako całości. Należy zatem przyspie-

w historii, które spowalniają wzrost gospodarczy.

szyć rozwój rynków kapitałowych tak, aby zachę52

bezpieczeństwa

systemu

finansowego.

cić przedsiębiorstwa do pozyskiwania środków ze źródeł, m.in. emisję dłużnych papierów wartościowych. Co to jest Unia Rynków Kapitałowych? URK to plan Komisji Europejskiej dotyczący mobilizacji kapitału w Europie i przekazywania go wszystkim podmiotom gospodarczym, zwłaszcza tym z sektora MSP oraz start-upom. Dzięki tak pozyskanemu kapitałowi, możliwa stanie się

„

realizacja projektów infrastrukturalnych, które przyczynią się do rozwoju oraz zwiększenia liczby miejsc pracy. Utworzenie URK ma na celu rozwój innych niż pochodzących z banków sposobów finansowania działalności z wykorzystaniem rynków kapitałowych. Konsekwencji poszerzenia oferty opcjonalnych źródeł finansowania upatruje się we wzroście konkurencyjności i obniżeniu kosztów pozyskania kapitału. Ponadto, dzięki usunięciu barier narodowych i harmonizacji zasad swobod-

Firmy w Unii Europejskiej

nego przepływu kapitału, do UE napłynie więcej inwestorów zagranicznych oraz nastąpi wzmocnie-

prawie w 60% korzystają

nie procesu integracji wspólnoty. Budowa w pełni rozwiniętych i zintegrowanych rynków kapitało-

z finansowania bankowego,

wych, dzięki korzystnemu wpływowi na wszystkie państwa członkowskie UE, ma przyczynić się

a tylko 40% środków pozy-

do wzmocnienia Unii Gospodarczej i Walutowej oraz umocnienia międzynarodowej roli euro.

skują z innych źródeł

Program zaproponowany przez Komisję Europejską obejmuje 13 wniosków legislacyjnych stanowiących kluczowe elementy URK. Co więcej, Komisja przedstawiła wnioski legislacyjne zakładające zmiany w systemie finansowym UE. Punkt ciężkości położono na czystszy i bardziej ekologiczny sposób prowadzenia działalności gospodarczej. KE przedłożyła także szereg nielegislacyjnych środków poświęconych wzmocnieniu rynków kapitałowych, czego efektem ma być zwiększenie ich odporności na wstrząsy gospodarcze. Wyzwania i cele do osiągnięcia Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, Stary Kontynent stoi teraz przed wieloma wyzwaniami dotyczącymi współpracy w zakresie budowania wspólnego rynku wewnętrznego. Niewątpliwie, należy do nich uniezależnienie inwestycji od dominującego w pośrednictwie finansowym kanału bankowego. Przedsiębiorstwa z sektora MSP, jak również start-upy, mają ograniczony dostęp do pozyskiwania funduszy z alternatywnych źródeł z powodu wysokich kosztów. Firmy w Unii Europejskiej prawie w 60% korzystają z finansowania bankowego, a tylko 40% środków pozyskują z innych źródeł (w tym z ryn54

ków kapitałowych). W USA te proporcje są znaczą-

wowane były dla dużych i innowacyjnych spółek.

co odmienne. Jak podaje GPW, na finansowaniu

Aby lepiej zrozumieć potencjał związany

pozabankowym polega 80% przedsiębiorców, a za-

z rozwojem rynków kapitałowych w Polsce, war-

ledwie 20% środków czerpane jest z kredytów ban-

to przyjrzeć się nie tylko strukturze finansowania

kowych. Nie ma wątpliwości, że potrzeba większej

przedsiębiorstw jako całości, ale także innym niż

różnorodności wewnątrz systemu finansowego

bankowym rodzajom finansowania MSP. Zgodnie

jako całości. URK ma stanowić lekarstwo na prze-

z najnowszymi danymi przedstawionymi przez

ciwdziałanie istniejącemu ograniczeniu w dostępie do innych źródeł pozyskiwania kapitału. Ponadto, celem Komisji jest doprowadzenie do niwelacji różnic w warunkach finansowania w krajach UE. W realizowanej przez kraje członkowskie polityce wewnętrznej inaczej podchodzi się do finansowania małych i średnich przedsiębiorstw. W Niemczech dużą rolę przykłada się do kapitału prywatnego i rozwoju funduszy typu Venture Capital zaś we Francji i Hiszpanii działa rozbudowany program rządowego wsparcia MSP. Zdaniem KE należy, dostępnymi środkami, doprowadzić do harmonizacji przepisów w poszczególnych państwach tak, aby przepływ kapitału między krajami UE był usprawniony i pozbawiony barier

„

Narodowy Bank Polski, w raporcie dotyczącym rozwoju systemu finansowego w Polsce w 2017 roku,

dominującym

rośnie. Pozyskiwanie kapitału w drodze emisji długoterminowych obligacji wykorzystywano prawie trzykrotnie rzadziej niż finansowanie od spółek leasingowych.

do strefy euro, jest korzystne z punktu widzenia

sprawą obniżenia kosztów pozyskania kapitału, mogłaby stać Private Equity

współdzielenia skutków wstrząsów gospodarczych. Według opinii Komisji, wskazana jest zmianawyków

Unia rynków kapitałowych, za

się alternatywą dla funduszy

wnętrznego, zwłaszcza w państwach należących

dotychczasowych

pozabankowego

siębiorców był leasing, którego popularność ciągle

wewnętrznych. Stworzenie jednolitego rynku we-

źródłem

finansowania zewnętrznego tego sektora przed-

akcjonariuszy

Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatry-

i nabywców dłużnych papierów wartościowych,

wać w wysokich kosztach emisji papierów warto-

bowiem obecnie bardzo rzadko decydują się inwe-

ściowych, jak również w ograniczeniach w dotarciu

stować za granicą. Celem jest zatem opracowanie

do pozakrajowych inwestorów. Należy zauważyć,

bardziej zdywersyfikowanego systemu finansowe-

że dla wielu z nich rozwiązaniem powyższych pro-

go, który uwolniłby zamrożony kapitał w Europie

blemów jest pozyskanie kapitału z funduszy Priva-

i wykorzystałby go w pełni w gospodarce. Takie

te Equity, których popularność wzrosła zwłaszcza

rozwiązanie dałoby inwestorom więcej wariantów

na przełomie 2016 i 2017 roku. W takiej sytuacji

alokacji zasobów, oferując przedsiębiorcom szer-

często znajdują się właściciele start-upów, którzy

szy wybór tańszych form pozyskiwania zasobów

mają ciekawy pomysł na otwarcie nowego biznesu,

pieniężnych. Ustanowienie realnego, jednolitego

lecz brakuje im kontaktów i funduszy na wcielenie

rynku kapitałowego UE, w którym inwestorzy będą

swojej wizji w życie. Unia rynków kapitałowych,

mogli ponad granicami angażować swój kapitał,

za sprawą obniżenia kosztów pozyskania kapitału,

a przedsiębiorstwa pozyskają niezbędne fundusze

mogłaby stać się alternatywą dla funduszy Private

z różnych źródeł, bez względu na ich lokalizację,

Equity.

stanowi z pewnością idealną wizję przyszłego ryn-

Przyjęcie forsowanej przez Komisję Euro-

ku kapitałowego.

pejską koncepcji rodzi jednak wiele wątpliwości. GPW w Warszawie stoi na stanowisku, iż stworze-

Szanse i zagrożenia dla polskiego rynku ka-

nie konkurencyjnego rynku wewnętrznego wyma-

pitałowego

ga nie tylko działań na rzecz eliminowania barier

Wiele polskich instytucji, jak np. GPW, dostrzega

i ograniczeń w dostępie do rynku kapitałowego,

w unii rynków kapitałowych wiele korzyści oraz

lecz przede wszystkim tworzenia nowych impulsów

potencjał rozwojowy w Polsce. Z pewnością trze-

dla jego stabilnego i zrównoważonego rozwoju.

ba zaliczyć do nich otwarcie się rodzimego rynku

Mimo że państwa członkowskie musiały

kapitałowego na europejskim obszarze. Dzięki

spełnić pewne standardy, aby móc znaleźć się we

realizacji inicjatywy postulowanej przez KE, małe

Wspólnocie, nie wszystkie są na podobnym pozio-

i średnie przedsiębiorstwa uzyskałyby dostęp do

mie rozwoju gospodarczego i są w stanie przyjąć

instrumentów finansowych, które dotąd zarezer-

na siebie takie same obowiązki. To właśnie nie55

uwzględnienie różnic lokalnych na poziomie roz-

Przemysław Gdański w czasie dyskusji wskazywał,

woju rynków kapitałowych w poszczególnych pań-

że nigdzie w Europie kontynentalnej nie doszło do

stwach członkowskich jest obszarem, który rodzi

sytuacji, w której banki zostały wyparte przez ry-

największe ryzyko.

nek obligacyjny i zaczęły tracić grunt pod nogami.

Wśród potencjalnych zagrożeń nie można

Nie ma wątpliwości, że nie można całkowicie

również zapomnieć o obawach związanych z za-

wykluczyć roli banków w finansowaniu przedsię-

granicznym kapitałem, w czym wielu widzi pokło-

biorstw. Kluczowe jest jednak jednoczesne istnie-

sie kryzysu z 2007 roku. Polscy przedsiębiorcy są

nie systemu, który stanowiłby uzupełnienie tego

przywiązani do kredytu, jako głównego sposobu

źródła kapitału, by w przypadku jego zachwiania

finansowania swojej działalności i obecnie nie

nie doszło do załamania się całego systemu finan-

wydaje się, aby byli skłonni zmienić stanowisko.

sowego. Zacieśnianie współpracy na gruncie unii

Zjawisko to można tłumaczyć niewystarczającym

rynków kapitałowych może przynieść wiele korzy-

poziomem wiedzy o inwestowaniu czy brakiem

ści, jednak nie wolno zapominać o skonstruowaniu

niezależnej oceny ryzyka inwestycyjnego papierów

skutecznych przepisów prawnych, które zapewnią

wartościowych dokonanych przez uznane na are-

efektywną realizację zamierzonych celów.

nie międzynarodowej agencje ratingowe.

W 2019 roku upływa pięcioletnia kaden-

Co ważne, oceny unii rynków kapitałowych

cja, na którą został wybrany Jean-Claude Junc-

dokonują również polscy politycy. Premier Mate-

ker, dlatego z pewnością prace nad wdrożeniem

usz Morawiecki podczas Światowego Forum Eko-

przepisów dotyczących unii rynków kapitałowych

nomicznego w Davos w styczniu 2019 roku nawią-

przyspieszą. Można zatem przypuszczać, że czas

zał do prezentowanej przez KE idei nawołując do

ten poświęcony zostanie wielostronnym negocja-

wspierania URK. Jego zdaniem, mogłaby wnieść

cjom, które przesądzą o ostatecznym kształcie po-

nową dynamikę, zwłaszcza dla klasy średniej

stulowanej przez KE koncepcji. Wypowiedzi wie-

w Europie. Z drugiej zaś strony, prof. Marek Belka

lu europejskich i krajowych polityków oraz osób

w swoim wystąpieniu na konferencji w lipcu 2018

mocno związanych ze światem biznesu wskazują,

roku krytycznie odniósł się do tej koncepcji. Mówił,

że nadzieje jakie pokłada się w unii rynków kapita-

iż jest ona politycznie sporna, gdyż istnieje ryzyko,

łowych są ogromne.

że niektóre państwa członkowskie posiadające silną pozycję gospodarczą będą usiłowały przeforso-

Sylwia Cieślik

wać korzyści płynące z unii rynków kapitałowych

Uniwersytet Łódzki

na swoją stronę. Zwrócił również uwagę na potrze-

Międzynarodowe stosunki gospodarcze,

bę uprzedniego dokonania wielu zmian prawnych

Prawo

i instytucjonalnych, które umożliwią zbudowanie

ssylwia.cieslik@gmail.com

prawdziwie efektywnego systemu. Bibliografia:

Podsumowanie

Dyskusja na temat przyszłości rynków finanso-

K. Waliszewski, Europejska Unia Rynków Kapitałowych – szanse i zagrożenia realizacji w Polsce,

wych w finansowaniu przedsiębiorstw jest obec-

Studia Oeconomica Posnaniensia, 2017.

nie często podejmowana. Ostatnio temat ten był

M. Pawłowski, Unia rynków kapitałowych – szanse

poruszany podczas Kongresu Bankowości Kor-

i zagrożenia z punktu widzenia rozwoju przedsiębi-

poracyjnej i Finansowania Przedsiębiorstw, który

orstw, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr

odbył się w październiku 2018 roku w Warszawie,

4/2017 (88), cz. 2, s. 165-172.

a także podczas VI Europejskiego Kongresu Fi-

European Commission, What is the Capital Market

nansowego w Sopocie. Na EKF teza postawiona

Union?, https://ec.europa.eu/info/business-econ-

podczas debaty oksfordzkiej brzmiała: „Rynek

omy-euro/growth-and-investment/capital-mar-

kapitałowy zastąpi banki w finansowaniu rozwoju

kets-union/what-capital-markets-union_en

gospodarczego”. O ile sama teza może wydawać się

kontrowersyjna, o tyle odpowiedź jest tylko jed-

Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2017 r., NBP, raporty, Warszawa 2018 r.

na – rynek kapitałowy nie może zastąpić sektora

bankowego w finansowaniu gospodarki. Zdaniem

Stanowisko GPW w Warszawie S.A. w sprawie Koncepcji Unii Rynków Kapitałowych.

Prezesa Związku Banków Polskich Krzysztofa Pie-

M. Nowak, Finansowanie rozwoju małych i średnich

traszkiewicza w polskiej gospodarce, ale również w

przedsiębiorstw w Polsce i krajach Unii Europejsk-

gospodarce europejskiej, jest ogromna przestrzeń

iej, Studia Lubuskie : prace Instytutu Prawa i Ad-

na współdziałanie dla sektora bankowego i rynku

ministracji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej

kapitałowego. Wiceprezes zarządu mBanku S.A.

w Sulechowie 1, s. 53-67. 56

TESTY NUMERYCZNE 1. Wykres przedstawia koszty i przychody całkowite pewnego przedsiębiorstwa X.

1.3. O ile procent wzrosły koszty całkowite od stycznia do czerwca?

1.1. Jaki był stosunek kosztu całkowitego do przychodu całkowitego w lutym? A. 1:2 C. 3:2

A. 28,50% C. 200%

B. 2:3 D. 2:1

1.2. W którym miesiącu przychody były najniższe? A. Kwiecień C. Maj

B. Czerwiec D. Styczeń 58

B. 83,33% D. 55%

2. 1000 studentów odpowiedziało na pytanie na co wydają pieniądze w ciągu roku. Wykres obrazuje procentowe wydatki tych studentów. 2.1. Zakładając, że student wydał rocznie 11 500 PLN, ile statystycznie przeznaczył pieniędzy na opłaty w cięgu 1. miesiąca? A. 124,59 PLN

B. 287,50 PLN

C. 258,75 PLN

D. 234,70 PLN

2.2. Jeśli studenci nie przeznaczaliby pieniędzy na opłaty, tylko na edukację, jaki byłby stosunek wydatków na rozrywkę do wydatków na produkty codziennego użytku? A. 3:2 C. 2:4

B. 1:2 D. 2:3

2.3. Jeżeli student wydaje w ciągu roku średnio 8000

PLN to ile pieniędzy zaoszczędziłby w ciągu 12 miesięcy, gdyby zmniejszył wydatki na rozrywkę o 50%? A. 800 PLN C. 600 PLN

B. 1600 PLN D. 750 PLN

3. Tabela zawiera informacje dotyczące liczby miejsc pracy w poszczególnych działach w firmach X, Y, Z.

Firma X

Firma Y

Firma Z

Dział IT

155

130

200

Dział PR

125

Dział HR

100

120

130

Dział Kadr Dział Księgowości 3.1. W której z firm procentowy udział pracowników

3.3. W której firmie stosunek osób pracujących w dzia-

księgowości jest najmniejszy w stosunku do liczby

le kadr do pracowników działu HR jest największy?

wszystkich pracowników? A. w Firmie X

B. w Firmie Y

A. w Firmie X

B. w Firmie Y

C. w Firmie Z

3.2. Jaki jest stosunek liczby pracowników zatrudnio-

3.4. Jaki procent osób zatrudnionych w Firmie Z pra-

nych w dziale HR do pracowników zatrudnionych w

cuje w dziale PR?

dziale PR w Firmie Z? A. 0,67

B. 1,67

A. 20%

B. 30,33%

C. 0,56

D. 0,90

C. 22,33%

D. 33%

4. Kakuro. Wypełnij puste pola cyframi od 1 do 9 tak, aby zsumowały się do liczby wskazanej w pionowym lub poziomym bloku. W jednym bloku nie mogą się powtarzać takie same cyfry.

5. Sudoku. Wypełnij puste pola tak, aby w każdym wierszu, w każdej kolumnie i w każdym z dziewięciu pogrubionych kwadratów znalazło się po jednej cyfrze od 1 do 9.

6. Zagadki 6.1. W korytarzu są trzy włączniki do trzech żarówek, które znajdują się w pokoju za zamkniętymi drzwiami. Jak sprawdzisz, który włącznik włącza którą żarówkę, skoro do pokoju możesz wejść tylko raz? 6.2. Jedziesz autostradą. Po drodze mijasz 4 miejscowości, które są oddalone od siebie o różne odległości. Trzecia miejscowość jest oddalona od pierwszej o 60 km, czwarta jest oddalona od drugiej o 40 km, trzecia jest natomiast o 10 km bliżej czwartej niż drugiej. Jaki dystans jest między pierwszą a czwartą miejscowością? 6.3. Mężczyzna dzięki pomocy swojej dziewczyny uciekł z więzienia. Śledczy podejrzewają cztery kobiety o bycie partnerką zbiega. Wiadome jest, że jedna dziewczyna jest partnerką zbiega i zawsze kłamie. Dwie kobiety są niewinne i mówią prawdę. Ostatnia kobieta jest siostrą zbiega, która pomaga jego dziewczynie kłamać. Oto zeznania każdej z nich: Aneta: „Jagoda jest jego dziewczyną”. Marta: „Kinga kłamie”. Kinga: „Aneta kłamie”. Jagoda: „Marta nie jest jego siostrą”. Która z kobiet jest siostrą zbiega?

Aneta

6.3

75 km

6.2

6.1 Włączyć pierwszy włącznik, odczekać i wyłączyć go. Następnie włączyć drugi, wejść do pokoju i sprawdzić czy któraś z żarówek się nie pali lub nie jest rozgrzana. C B

3.3

3.2

3.1

2.3

2.2

2.1

1.3

1.2

1.1

Justyna Sputowska

3.4

Opracowanie: Wiktoria Boroch Sylwia Cieślik

Odpowiedzi: 61