Poradnik ABC 6-7/2016

2016 6

● Sterowanie

ogrzewaniem ● Klimatyzatory ● Zawory mieszające ● Oczyszczanie ścieków ● Grzejniki ● Rekuperacja ● Płyty k-g ● Szkolenia

Komfort w zasięgu ręki

Kompletne instalacje ogrzewania podłogowego z systemem sterowania

WYDAJNOŚĆ

precyzyjna regulacja temperatury w indywidualnych pomieszczeniach

SWOBODA

intuicyjne sterowanie, również przy pomocy aplikacji na smartfona

JAKOŚĆ

wyprodukowane w Europie, 10 lat gwarancji producenta

OSZCZĘDNOŚĆ

optymalne zużycie energii

COMAP POLSKA, ul. Annopol 4A, 03-236 Warszawa T: +48 (22) 679 00 25, F: +48 (22) 679 18 48, email: comap@comap.pl, www.comap.pl

COMAP BIOFLOOR reklama 150x210 v1.indd 1

2016.06.03 15:11:28

nr 6-72016

Spis treści Komfort pod kontrolą - 4 ZMK SAS - 7 Viessmann - 8 Bezpieczna instalacja - 9 Grzejnik bez korozji - 10 Wentylacja w kuchni - 12

Spis treści

Wydajna pompa ciepła - 15 Sekwencyjne oczyszczanie - 18 Objętość bufora - 20 Termostat i głowica - 22 Ciśnienie skraplania - 24 Gwint stalowy - 26 Połączenie stal-miedź - 28 Wymiana wskazana - 30 Gładka płyta - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC sterowania instalacją grzewczą

Komfort pod kontrolą

Jan Siedlaczek ● Jakie

jest zadanie regulatorów pogodowych? ● Co wyróżnia je od innych regulatorów? ● Co to jest krzywa grzewcza? ● Czy warto stosować zdalne sterowanie?

System c.o. budynków mieszkalnych składa się ze źródła ciepła (np. kotła), instalacji ogrzewczej (przewodów hydraulicznych i grzejników) oraz zespołu regulacyjnego, który zwykle w najprostszej postaci znajduje się w samym źródle ciepła jako tzw. termostat kotła. W wielu przypadkach, gdy instalacje ogrzewcze są wielo- i różnoobiegowe, nie jest on wystarczającym regulatorem pracy instalacji i konieczne jest zastosowanie regulatorów o większych możliwościach. Do najbardziej wszechstronnych regulatorów należą regulatory pogodowe, które mogą sterować pracą kotła lub wielu kotłów (kaskadą) i wieloma różnymi obiegami grzewczymi (grzejnikowy, podłogowy, sta-

4

łotemperaturowy itp.), łącznie z obiegiem ciepłej wody użytkowej (zasobnikiem c.w.u.) i obiegiem cyrkulacji c.w.u. Przyjrzyjmy się więc bliżej tym urządzeniom.

Regulator pogodowy może sterować pracą kotła i innych źródeł ciepła, obiegów grzewczych centralnego ogrzewania oraz obiegów przygotowania ciepłej wody, łącznie z obiegiem cyrkulacji. Cechą szczególną regulatora pogodowego, w porównaniu do regulatorów niepogodowych, jest dodatkowe wyposażenie w czujnik temperatury zewnętrznej. Regulator na podstawie tej informacji i dodatkowych ustawień, które wprowadził do regulatora instalator i użytkownik, określa temperaturę wody, która ma płynąć z kotła w obiegi grzewcze dla zapewnienia żądanej temperatury w pomieszczeniu. W praktyce ma to zapewniać określoną, stabilną temperaturę wewnątrz, bez względu na zmiany temperatury na zewnętrz.

Związek pomiędzy temperaturą zewnętrzną i temperaturą wody grzewczej określony jest zależnością funkcyjną, tzw. krzywą grzewczą. Regulatory pogodowe wyposażone są zwykle w szereg tych zależności funkcyjnych, zaprogramowanych przez konstruktorów regulatora, a zadaniem instalatora jest wybranie tej jednej, najbardziej odpowiedniej dla danych warunków termoizolacyjnych budynku, warunków klimatycznych i życzeń użytkownika. Producent pokazuje w instrukcji instalacji i instrukcji użytkowania przebieg wybranych krzywych grzewczych w sposób graficzny, dzięki czemu można łatwo odczytywać zależność temperatury zasilania

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

czasu. W przypadku wyboru krzywej grzewczej dla obiegu podłogowego te trudności jeszcze się zwiększają. Do wyboru projektanci regulatora przewidzieli mniej krzywych grzewczych, co pozornie ułatwia zadanie, lecz obieg podłogowy wymaga precyzyjniejszego wyboru krzywej grzewczej, a to powoduje, że trudniej jest ją utrafić. Zwiększa się również, i to kilkakrotnie, bezwładność termiczna obiegu podłogowego w porównaniu do grzejnikowego. Czas oczekiwania na ustabilizowanie się temperatury w pomieszczeniu z podłogówką, po zmianie krzywej grzewczej, może trwać nawet kilkadziesiąt godzin. Maksymalna temperatura wody grzewczej na zasilaniu takiego obiegu nie może być wyższa niż 50°C ze względu na niebezpieczeństwo uszkodzenia podłogi (pęknięcia i wybrzuszenia betonowej wylewki podpodłogowej). W budynkach obecnie budowanych wybiera się krzywą grzewczą, która zapewnia temperaturę zasilania w zakresie 30-35°C przy temperaturze zewnętrznej ok. 0°C. Gdy temperatura zewnętrzna obniży się do -20°C, temperatura na zasilaniu obiegu wzrośnie automatycznie do ok. 38-43°C. W dotychczasowych rozważaniach pominięte zostały popularne dodatkowe elementy regulacyjne pracy obiegów grzejnikowych, jakimi są głowice termostatyczne, w które, zgodnie z obowiązującymi

5

ABC sterowania instalacją grzewczą

obiegów grzewczych od temperatury zewnętrznej. W samym regulatorze znajduje się ich zwykle o wiele więcej. Nie znajdziemy jednak w instrukcji sprecyzowanej zależności, w jakiej pozostaje temperatura w pomieszczeniu względem temperatury zasilania obiegu. Tę zależność określa, w sposób teoretyczny, projektant instalacji grzewczej, który bierze pod uwagę, najogólniej mówiąc, straty ciepła budynku czy mieszkania i na ich podstawie dobiera liczbę i wielkość grzejników. W praktyce instalator i użytkownik weryfikują założenia projektowe i wybierają krzywą grzewczą metodą „na chybił trafił”. Wybór tej jednej, najbardziej odpowiedniej, krzywej grzewczej nie jest więc prostym zadaniem dla instalatora, a tym bardziej dla użytkownika. Z pomocą przychodzą sami producenci regulatorów pogodowych, którzy wprowadzają do regulatorów tzw. ustawienia fabryczne, a więc takie, które są najczęściej stosowane w praktyce dla przeciętnych warunków eksploatacji budynków i wymagań użytkowników. Ustawienia te dotyczą jednak warunków w kraju producenta regulatorów i są zwykle przewidziane tylko do obiegów grzejnikowych. Nawet przy spełnieniu tych założeń nie gwarantują zaspokojenia wszystkich wymagań użytkownika ze względu na różne i bliżej nieokreślone warunki termoizolacyjne budynku i warunki zewnętrzne.

Prawidłowe ustawienie regulatora pogodowego, nawet tylko w przypadku jednego obiegu grzejnikowego, jest trudne.

Dodatkowym utrudnieniem jest jeszcze fakt, że po zmianie krzywej grzewczej trzeba odczekać kilka lub nawet kilkanaście godzin na wynik zmiany temperatury. Każdy budynek ma dużą bezwładność termiczną i ustabilizowanie ostatecznej temperatury wewnętrznej wymaga

ABC Magazynu Instalatora

ABC sterowania instalacją grzewczą

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

przepisami, muszą być wyposażone grzejniki centralnego ogrzewania. W pierwszym przybliżeniu może się wydawać, że te wszystkie trudności z utrzymaniem stałej i żądanej temperatury w pomieszczeniu da się załatwić głowicą termostatyczną, o ile mamy na zasilaniu odpowiednio wysoką temperaturą wody grzewczej.

Głowica termostatyczna umożliwia regulację ciepła poprzez zmianę przepływu wody grzewczej przez grzejnik, od całkowitego zamknięcia do maksimum, i to w sposób płynny. Jednak nie da się jej ustawić raz na zawsze, ponieważ kocioł sterowany krzywą grzewczą będzie dawał wodę do grzejników o różnej temperaturze, co przy stałym położeniu głowicy termostatycznej będzie powodowało różny wydatek ciepła (zanim zadziała termostat głowicy) i nie zawsze skorelowany z bieżącymi stratami. W efekcie w pomieszczeniu może być raz cieplej, raz zimniej.

Użytkownik może odczuwać dyskomfort i to z kilku powodów: konieczności zmian krzywej grzewczej, konieczności ciągłego manipulowania głowicami termostatycznymi, odczuwania różnych temperatur w pomieszczeniach, oczekiwania na poprawę klimatu domowego po kolejnych regulacjach i świadomości, że ta kosztowna, pogodowa automatyka systemu grzewczego jest mało przydatna, mówiąc najłagodniej. Automatyka powinna działać samoczynnie i nie wymagać dodatkowych, bliżej niesprecyzowanych i kłopotliwych zabiegów. Będzie taką, jeśli będzie kompletna. Częstym przypadkiem jest bowiem stosowanie „gołej” automatyki pogodowej: bez zdalnego sterowania, bez którego automatyka pogodowa zachowuje się podobnie jak kierowca w obcym mieście bez nawigacji samochodowej. Jest to główna przyczyna kłopotów z automatyką pogodową.

6

Zdalne sterowanie jest dodatkowym i nieodzownym urządzeniem, które instalowane jest w tzw. reprezentatywnym pomieszczeniu dla każdego obiegu grzewczego i które kontroluje temperaturę tego pomieszczenia. Jest połączone bezpośrednio z regulatorem pogodowym i wyposażone w czujnik temperatury. Umożliwia też ręczną zmianę parametrów pracy instalacji grzewczej w określonym zakresie.

Na rynku istnieją również regulatory pogodowe, które są fabrycznie wyposażone w czujnik temperatury wewnętrznej znajdujący się w samym regulatorze. Taki regulator przeznaczony jest do jednego obiegu grzewczego i powinien być instalowany w pomieszczeniu reprezentatywnym: nie w kotłowni, nie w kotle, jeśli ma funkcjonować według życzeń użytkowników i utrzymywać dokładnie wybraną temperaturę pomieszczenia.

Dzięki zdalnemu sterowaniu automatyka pogodowa ma informację o temperaturze pomieszczenia. Gdy istnieje rozbieżność temperatur: żądanej (ustawionej) z istniejącą (rzeczywistą), może skorygować pracę urządzenia grzewczego i doprowadzić do uzyskania zaprogramowanej temperatury w pomieszczeniu. Realizuje to poprzez odpowiednie przesunięcie krzywej grzewczej w kierunku dodatnim lub ujemnym, w zależności od potrzeb. Mamy wówczas tzw. pływającą krzywą grzewczą. Zamiast więc pojedynczej zależności funkcyjnej: tj. temperatury zasilania od temperatury zewnętrznej (obrazowanej jedną linią), mamy całe pole tych zależności. Znajduje się na nim niepomiernie więcej możliwych punktów pracy systemu grzewczego w porównaniu do automatyki pogodowej bez zdalnego sterowania. dr inż. Jan Siedlaczek Fot. z archiwum ZMK SAS.

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

ZMK SAS wnętrznego i krzywej grzewczej pozwala na automatyczne przełączenie trybu pracy zima/lato. Dział konstrukcyjny SAS z myślą o użytkownikach budynków o niewielkim zapotrzebowaniu na ciepło opracował kotły: SMART oraz BIO SMART, które idealnie sprawdzą się w instalacjach wyposażonych w bufor ciepła. Wyposażenie źródła ciepła w dodatkowy moduł obsługi bufora umożliwia zarządzanie magazynowaniem ciepła i prawidłową eksploatację kotła w budynku energooszczędnym.

Kotły podajnikowe SAS wyposażone w standardzie w regulator MultiFun mogą kontrolować pracę instalacji z dwoma obiegami mieszającymi (grzejnikowy/podłogowy), a wbudowany moduł ETHERNET pozwala na jej zdalną kontrolę za pośrednictwem platformy e-multifun (konto: Standard/Premium).

Rozwiązanie to pozwala na sterowanie kotłem oraz całą instalacją z dowolnego miejsca na świecie oraz na stały nadzór nad kotłownią w sytuacjach alarmowych, a także na zdalną pomoc instalatora lub serwisu.

ekspert Michał Łukasik ZMK SAS www.sas.busko.pl

www.instalator.pl

Michał Łukasik

☎ 500 264 925 @ michal.lukasik@sas.busko.pl

7

ABC sterowania instalacją grzewczą

Projektując instalację grzewczą, należy podjąć ważną decyzję o wyborze źródła ciepła oraz układu sterującego całym systemem. Nowoczesne kotły z automatycznym podawaniem paliw stałych komfortem użytkowania i sterowaniem dorównują urządzeniom gazowym czy olejowym, a przy tym pozwalają obniżyć koszty ogrzewania. Firma SAS opracowała zaawansowane konstrukcyjnie kotły: SOLID, BIO SOLID, EFEKT oraz BIO EFEKT o wysokiej sprawności i niskiej emisji zanieczyszczeń, które spełniają wymagania klasy 5 w całym zakresie normy PNEN 303-5:2012. Największy na rynku typoszereg mocy 14 ÷ 48 kW pozwala optymalnie dobrać kocioł do potrzeb danej instalacji. Zastosowany układ sterowania umożliwia modulację mocy w zakresie 30-100%, co jest bardzo istotne w sytuacji zmiennego zapotrzebowania na ciepło. Regulator kotła steruje pracą jego podzespołów, a także całej instalacji grzewczej. Umożliwia on sterowanie pompami obiegowymi (c.o. 1, c.o.

2, c.w.u, cyrkulacyjną, przewałową), a dodatkowo regulacja na podstawie odczytów z czujników pomieszczenia, czujnika ze-

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC sterowania instalacją grzewczą

Viessmann Nowy kocioł kondensacyjny firmy Viessmann Vitodens 200-W (o znamionowej mocy cieplnej od 13 do 35 kW) jest idealnym gazowym wiszącym kotłem kondensacyjnym do mieszkania własnościowego albo domu jedno- lub wielorodzinnego. Vitodens 200-W został wyposażony w wymiennik ciepła Inox-Radial z wysokogatunkowej stali szlachetnej. Gwarantuje on niezawodność pracy i trwałą wysoką zdolność wykorzystywania zjawiska kondensacji. Dotyczy to także cylindrycznego palnika MatriX z siatki ze stali szlachetnej.

Zarówno 13 kW, jak i 35 kW mają taką samą - bardzo niską dolną moc startową 1,9 (1,8) kW. To doskonale wpisuje się w nowe energooszczędne budownictwo o niskim zapotrzebowaniu mocy na cele c.o. Jednocześnie, wybierając kocioł o większej mocy 35 kW (aby pokryć duże zapotrzebowanie na c.w.u.), nie traci się na wzroście dolnej mocy startowej kotła, bo ta w kotłach Vitodens 200-W pozostaje wciąż na bardzo niskim poziomie (1,8 kW).

Duży czytelny i kolorowy ekran dotykowy, przejrzyste menu regulatora, dodatkowe funkcje w porównaniu z poprzednim regu-

latorem HO1B sprawiają, że obsługa regulatora - zarówno przez użytkownika końcowego, jak i serwisanta uruchamiającego/konfigurującego urządzenie/instalację - jest bardzo prosta. Dla serwisanta dodana została funkcja „asystenta pierwszego uruchomienia”, gdzie w 5 krokach konfigurowany jest kocioł wraz ze wszystkimi przyłączonymi do niego rozszerzeniami.

Dla użytkownika zaś dodano funkcję „panel energetyczny”, która pokazuje aktualny status pracy urządzeń (kocioł, podgrzewacz, kolektory słoneczne) oraz dodatkowo histogramy zużytej energii elektrycznej, gazu oraz energii wyprodukowanej przez kolektory słoneczne.

Zintegrowany regulator spalania Lambda Pro Control Plus automatycznie dopasowuje pracę palnika do jakości rożnych rodzajów gazu, gwarantując stałą wysoką efektywność energetyczną.

Wszystkie komponenty są dostępne od przodu, odstęp serwisowy z boku nie jest konieczny. Wszystkie elementy instalacji są już fabrycznie zmontowane.

ekspert Dawid Pantera Viessmann Sp. z o. o. www.viessmann.pl

8

Dawid Pantera

☎ 71 36 07 100 @ PanD@viessmann.com

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

Bezpieczna instalacja zawór mieszający automatycznie blokuje dopływ gorącej wody do baterii.

Instalacja cyrkulacji ciepłej wody powinna być wszędzie tam, gdzie czas oczekiwania na ciepłą wodę przekracza 20 s przy przepływie 0,2 l/s. Jest to istotne w obiektach publicznych (przedszkola, szkoły, szpitale), ale również w instalacjach domowych jedno- i wielorodzinnych, a także blokach mieszkalnych.

Częstym problemem pojawiającym się w instalacji c.w.u. jest korozja, a zwłaszcza jej szczególnie trudna do zwalczania forma - odcynkowanie. Dlatego zawory mieszające ESBE są wykonane ze specjalnego gatunku mosiądzu (DZR mosiądz odporny na odcynkowanie CW 602N). Utrudnia to przyleganie zanieczyszczeń i osadów, co oznacza mniejsze zużycie materiałów i czystszą wodę. Stop posiada także niższą zawartość ołowiu.

W zastosowaniach o dużych wymaganiach, dotyczących zabezpieczeń przed oparzeniami i szybkiej oraz dokładnej regulacji, zaleca się wybór serii VTA330 lub VTA360.

Podłączając termostatyczne zawory mieszające do umywalki, należy pamiętać, że dwa wloty zaworu mieszającego powinny być wyposażone w zawory zwrotne.

ekspert ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

www.instalator.pl

☎ 61 85 10 728 @ info.pl@esbe.eu

9

ABC c.o. i c.w.u. - radzi ESBE

Podstawowym wymogiem instalacji c.w.u. jest zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa użytkowania. Oznacza to, że woda płynąca z kranu powinna mieć odpowiednią temperaturę oraz spełniać normy sanitarne. Aby sprostać tym wymogom, wystarczy montaż termostatycznego zaworu mieszającego, który zabezpieczy domowników przed poparzeniem i bakteriami Legionella.

Wymogi stawiane instalacji wody pitnej zakładają zapobieganie skażeniom bakteriami Legionella i poparzeniom. Bakterie Legionella rozwijają się i namnażają w środowisku wodnym, w szczególności w zasobnikach c.w. Mogą one powodować różne choroby, w tym zapalenie płuc. Aby przeciwdziałać mnożeniu się bakterii Legionella, woda musi być okresowo podgrzewana do temperatury powyżej 60°C. Taka temperatura wody stwarza jednak ryzyko poparzenia.

Wyjściem z tej sytuacji jest montaż termostatycznego zaworu mieszającego ESBE z serii VTA na instalacji c.w.u., który przyczynia się do zwiększenia komfortu cieplnego oraz spełnia funkcję ochrony przed poparzeniem. W przypadku awarii przepływu zimnej wody

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC ogrzewania - radzi Zehnder

Grzejnik bez korozji Koniec z korozją grzejników, problemami z ich instalacją czy dopasowaniem do aranżacji wnętrza. Innowacja marki Zehnder to odpowiedź na potrzeby zarówno projektantów, jak i instalatorów czy użytkowników. Zehnder Zmart to produkt innowacyjny, który charakteryzują niekwestionowane zalety. Ten minimalistyczny grzejnik znajduje zastosowanie w każdej aranżacji i sytuacji montażowej. Jest estetyczny, trwały i przyjazny dla środowiska.

Zehnder Zmart o nowoczesnym płaskim froncie został w tym roku uhonorowany najbardziej prestiżowymi nagrodami If Design Award oraz Red Dot Award „best of the best”, a także Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich. ● Innowacje technologiczne Zalety „rodziny” produktów Zmart to: nowoczesna technologia gwarantująca wydajne ogrzewanie; nieskomplikowana konstrukcja pozwalająca na doskonałą integrację w każdej

10

aranżacji; innowacyjny wymiennik polimerowy, który dzięki odporności na korozję przyczynia się do długotrwałego, bezawaryjnego funkcjonowania instalacji grzewczej (polibutylen, z którego wykonany jest wymiennik grzejnika Zmart, to znany materiał, zastosowany w całkowicie innowacyjny sposób; produkcja odbywa się z zastosowaniem metody zgrzewania lustrzanego - prosty i pewny technologicznie proces zapewniający najwyższą trwałość i jakość), mi-

nimalne negatywne oddziaływanie na środowisko w całym cyklu funkcjonowania produktu (od powstania po zakończenie działania) według badań przeprowadzonych na zlecenie Zehnder Group w Szwajcarii - o 25% mniejsze niż w przypadku standardowych grzejników; nawet o jedną trzecią zmniejszony czas montażu i transportu, ponieważ Zmart jest aż o 63% lżejszy w porównaniu do standardowych grzejników; czysty, minimalistyczny wygląd dzięki przyłączom estetycznie ukrytym za grzejnikiem oraz płaskiemu frontowi; dostępność wersji o elastycznych przyłączach na bazie wysokociśnieniowych węży 360° ułatwiających projektowanie oraz instalację, a także pozwalających zmniejszyć ilość pozycji

www.instalator.pl

nr 6-72016

oba modele z komfortowym przyłączem 50 mm, które pozwala na zastosowanie zarówno w nowym budownictwie, gdzie bardzo ważna jest najwyższa estetyka instalacji, jak i w projektach modernizacyjnych. ● Maksymalna niezawodność Wymienniki z tworzywa sztucznego są odporne na korozję. Grzejnik Zehnder Zmart można stosować również w instalacjach grzewczych, w których woda jest niskiej ja-

kości. Produkt uzyskał doskonałe wyniki w laboratoryjnych symulacjach żywotności.

Dzięki niewielkiej wadze przyłącza i zawory są poddane mniejszym obciążeniom, co zmniejsza niebezpieczeństwo wycieków.

Ponadto odporne na korozję wymienniki z tworzywa sztucznego wydłużają żywotność systemów grzewczych. Ten innowacyjny grzejnik jest tak niezawodny, że producent daje na niego 15 lat gwarancji!

Firma Zehnder zawsze gwarantuje wybór innowacyjnego, zrównoważonego i dobrze zaprojektowanego rozwiązania. W dziedzinie grzejników kompetencje Zehnder potwierdzone są już od ponad 80 lat. W historii firmy ciepło i komfort nieustannie inspirowały do doskonalenia grzejników, które w przeszłości stawały się wzorem, a następnie standardem dla całej branży - tak jak grzejnik rurowy lub pierwszy grzejnik łazienkowy.

Tak jest do dziś, a efektem wieloletnich badań, poszukiwań rozwiązań kompletnych, niezawodnych, a przy tym pięknych, jest właśnie Zehnder Zmart.

ekspert Aleksandra Lewańczyk Zehnder Polska Sp. z o.o. www.zehnder.pl

www.instalator.pl

Aleksandra Lewańczyk specjalista ds. technicznych i wycen (Systemy Grzewcze Zehnder)

☎ 71 339 46 24 @ technika@zehnder.pl

11

ABC ogrzewania - radzi Zehnder

magazynowych; łatwa modernizacja i konserwacja, ponieważ grzejnik może być przechylany do przodu, bez konieczności odłączania od zasilania i spuszczania wody; znakomita trwałość ze względu na solidną konstrukcję obudowy i zastosowane podzespoły, z których wykonany jest wymiennik.

Seria Zehnder Zmart to cztery modele dopasowane do potrzeb klienta: Zmart Flex z adapterem typu S (przeznaczony do projektów renowacyjnych, gdzie ważne jest zachowanie rur w instalacji), Zmart Flex cValve ze zintegrowaną głowicą termostatyczną (odpowiedni do nowego budownictwa lub projektów zakładających całkowitą modernizację - również instalacji), Zmart i Zmart cValve (ze zintegrowaną głowicą termostatyczną) -

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Wentylacja kuchni (2)

Dorota Węgrzyn ● Jak

ABC wentylacji

zaprojektować wentylację w pomieszczeniach o dużej wilgotności? ● Jak ustalić ilość powietrza usuwanego przez okapy? ● Jak obliczyć ilość powietrza nawiewanego?

Przy określaniu zysków ciepła i wilgoci w kuchni należy przyjmować współczynnik jednoczesności pracy wyposażenia równy 0,8. Zyski ciepła od wyposażenia (tabela) umieszczonego pod okapami należy przyjmować w wysokości 20% podanych wartości.

Do ustalenia ilości powietrza usuwanego przez okapy umieszczone nad trzonami i kotłami warzelnymi przyjmuje się 80% wartości z tabeli.

Temperatura i wilgotność powietrza pod okapami umieszczonymi nad: ● trzonami kuchennymi wynoszą t = 45°C, φ = 80%, ● kotłami warzelnymi wynoszą t = 85°C, φ= 80%.

12

Zyski ciepła i wilgoci określamy jako szkodliwe wtedy, gdy: ● zyski ciepła występują w takich ilościach, że znacznie przewyższają w danym pomieszczeniu wzrost temperatury wewnętrznej powyżej normatywnej, ● zyski wilgoci występują w takich ilościach, że powodują wzrost wilgotności powietrza w pomieszczeniu powyżej wartości dopuszczalnych.

Przy sporządzaniu bilansu cieplnego powietrza wentylacyjnego należy brać pod uwagę zyski ciepła jawnego, które powodują wzrost temperatury powietrza wewnętrznego. Natomiast zyski ciepła utajonego uwzględnia się w bilansie cieplnym powietrza klimatyzacyjnego oraz w bilansie wilgoci dla instalacji wentylacyjnej. Bilans cieplny kuchni powinien zawierać zyski ciepła od: ● silników i zainstalowanych urządzeń, ● oświetlenia elektrycznego, ● nasłonecznienia, ● rozgrzanych urządzeń ● ciepła technologicznego (spalanie gazu, stygnięcie potraw itp.), ● ludzi: - ciepło jawne - 80 [kcal/(h * osoba)], - ciepło utajone - 100 [kcal/(h * osoba)], - wilgoć - 0,16 [kG/(h * osoba)], oraz zyski wilgoci od otwartych pojemników, mokrych urządzeń i podłóg.

Podstawą do obliczeń ilości powietrza nawiewanego jest bilans ciepła jawnego oparty na zyskach ciepła pochodzących ze wszystkich źródeł, które znajdują się w danym pomieszczeniu. Nadmiar ciepła w pomieszczeniu Q (kcal/h) określa się wg wzoru:

www.instalator.pl

nr 6-72016

W przypadku, gdy występuje nadmiar wilgoci, gdy zadaniem wentylacji jest ograniczenie wzrostu wilgotności powietrza w pomieszczeniu, tj. w strefie pracy, jak i w górnej części pomieszczenia, to podstawą do obliczenia ilości powietrza wentylacyjnego jest bilans wilgoci oparty na łącznej ilości wilgoci wydzielanej ze wszystkich jej źródeł.

Ilość powietrza zapewniająca ciągłą, ogólną wymianę powietrza wyniesie: Gc = (W * 1000)/(xw - xn) [kG/h], Lc = Gc/gn [m3/h] gdzie: - W - całkowita ilość wydzielanej wilgoci [kG/h], - xw - zawartość wilgoci w powietrzu wywiewanym [G/kG], - xn - zawartość wilgoci w powietrzu nawiewanym [G/kG], - gn - ciężar właściwy powietrza nawiewanego [kG/m3].

Im większe xw tym mniejsza ilość powietrza wentylacyjnego.

Prawidłowe projektowanie wentylacji ogólnej dla pomieszczeń, w których wydzielają się duże ilości wilgoci, polega na: ● dążeniu do hermetyzacji źródeł wydzielania wilgoci, ● doprowadzeniu do strefy pracy i górnej strefy pomieszczenia dodatkowych ilości powietrza o wyższej temperaturze,

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

13

ABC wentylacji

Q = Q1 - Q2 [kcal/h], gdzie: Q1 - ciepło wydzielane w pomieszczeniu - zyski [kcal/h], Q2 - ciepło odprowadzane z pomieszczenia - straty [kcal/h].

Ilość powietrza wentylacyjnego: Gc = Q/[gn * cpx * (tu - tn)] [kG/h], gdzie: - tu - temperatura powietrza wywiewanego z pomieszczenia [°C], - tn - temperatura powietrza nawiewanego do pomieszczenia [°C], - cpx - ciepło właściwe powietrza, - gn - ciężar właściwy powietrza nawiewanego [kG/m3].

Jeżeli w pomieszczeniu występuje różnica temperatur między powietrzem w górnej części pomieszczenia a temperaturą w strefie pracy, to należy uwzględnić gradient temperatury dtg i wówczas temperatura powietrza usuwanego wyniesie: tu = dtg * (H - Ho) [°C], gdzie: - dtg - gradient temperatury w pionie dla pomieszczeń o wysokości: a) do 3 m - dtg = 0,2 [°C/m], b) dla pomieszczeń w zakładach gastronomicznych - dtg = 0,5 do 0,7 [°C/m], c) dla pomieszczeń o dużych zyskach ciepła - dtg = 1,0 do 1,5 [°C/m].

- H - wysokość środka otworu wywiewnego od poziomu podłogi [m], - Ho - wysokość strefy pracy dla czynności wykonywanych: a) w pozycji stojącej - 2 m, b) w pozycji siedzącej - 1,5 m.

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC wentylacji

ABC Magazynu Instalatora

●

dodatkowym, miejscowym dogrzaniu szczególnie górnej strefy.

Gdy następuje wzrost wilgotności powietrza o dx w górnej strefie w stosunku do wilgotności wymaganej w strefie pracy, to ilość powietrza wyniesie: Gc = (W * 1000)/[xw + dx * (H- Ho) - xn] [kG/h] Gdy w pomieszczeniu wydzielają się równocześnie duże ilości ciepła i wilgoci, to ilość powietrza wentylacyjnego oblicza się na podstawie bilansu cieplno-wilgotnościowego. Ilość powietrza wynosi: Gc = Qc/(iw - in) [kG/h], gdzie: - Qc - całkowite zyski ciepła jawnego i utajonego [kcal/h],

14

- iw - entalpia powietrza wywiewanego z pomieszczenia [kcal/kG], - in - entalpia powietrza nawiewanego do pomieszczenia [kcal/kG].

W praktyce dodatkowy nawiew powietrza do górnej strefy o podwyższonej temperaturze odbywa się na wysokości powyżej 4,0 m od podłogi, a temperatura powietrza nawiewanego td wynosi przy wysokości pomieszczenia: ● do 6,0 m - td = 35 do 40°C, ● powyżej 6,0 m - td = 50 do 70°C. Uwaga! Wszystkie powyżej rozpatrzone przypadki mogą występować w dowolnym rodzaju kuchni.

Dorota Węgrzyn

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

Wydajna pompa ciepła

Przemysław Radzikiewicz

www.instalator.pl

15

ABC ogrzewania

Wydajność instalacji z pompą ciepła silnie zależy od temperatury zasilania systemu dystrybucji ciepła. Pompa ciepła może współpracować niemal z każdym systemem grzewczym.

Może działać na rzecz ogrzewania podłogowego, konwektorów wentylatorowych, a także grzejników. Nie chodzi jednak tylko o możliwości, ale również, i przed wszystkim, o to, żeby było tanio. A to można zagwarantować jedynie przy pomocy rozwiązań niskotemperaturowych, takich jak ogrzewanie podłogowe lub klimakonwektory wentylatorowe.

Idealne warunki pracy pompy ciepła w systemie centralnego ogrzewania zapewnia ogrzewanie podłogowe. Bez większych nakładów pracy można je dopasować do maksymalnej temperatury zasilania na poziomie 35°C, co zagwarantuje nam wysoką sprawność systemu, np. COP co najmniej 4,0 (w zależności od zastosowanej pompy ciepła), a w konsekwencji niskie koszty eksploatacji. Niską temperaturę zasilania uzyskujemy poprzez zwiększenie powierzchni przekazywania ciepła. W przypadku „podłogówki” odstępy pomiędzy poszczególnymi rurami grzewczymi nie powinny być zazwyczaj większe niż 10 cm. Oczywiście nie bez znaczenia jest wykonanie kompleksowego projektu, który zagwarantuje nam równomierny rozkład temperatur w całym

budynku, wymagane temperatury w poszczególnych pomieszczeniach i zrównoważenie hydrauliczne układu. O projekt ogrzewania podłogowego możemy zwrócić się do producenta systemu, który na podstawie projektu budowlanego i wymagań inwestora jest w stanie przygotować projekt wraz z rysunkiem ułożenia poszczególnych pętli „podłogówki”.

Oprócz niskiej temperatury zasilania ogrzewanie podłogowe posiada jeszcze jedną istotną zaletę z punktu widzenia współpracy z pompą ciepła, a mianowicie dużą bezwładność gromadzenia i oddawania ciepła, a także wysoki zład wody grzewczej. Dzięki temu przy współpracy z ogrzewaniem podłogowym cykle załączeń pompy ciepła są rzadkie, a czas pojedynczego cyklu pracy jest wydłużony. Ma to ogromny wpływ na żywotność sprężarki w pompie ciepła. Częste załączenia i krótkie cykle pracy, a także praca przy wysokiej temperaturze zasilania przyczyniają się do skrócenia jej żywotności, obniżenia wydajności i konieczności wymiany. Przy wysterowaniu pompy ciepła w trybie sterowania pogodowego duża bezwładność ogrzewania podłogowego może w niektórych przypadkach działać na jego niekorzyść. W pomieszczeniach o dużym przeszkleniu może dochodzić do przekroczenia zadanej temperatury pomieszczenia, np. w czasie dużego nasłonecznienia, kiedy taka sytuacja stanowi problem w użytkowaniu systemu, można rozważyć sterowanie pompą ciepła poprzez sterownik pomieszczenia referencyjnego.

Wówczas pompa ciepła pracuje wobec zapotrzebowania pomieszczenia, które zostanie wybrane jako pomieszczenie odniesienia dla całego obiektu. Taki rodzaj sterowania jest szczególnie zalecany przy obiektach o dużych

ABC ogrzewania

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

powierzchniach otwartych, z nieregulowanym ogrzewaniem podłogowym. O ile w układach z niesterowalną instalacją ogrzewania podłogowego możemy zrezygnować z montażu zbiornika buforowego, o tyle w systemach, w których mamy do czynienia z układem ogrzewania podłogowego, gdzie każde pomieszczenie jest sterowane według osobnego termostatu pokojowego lub przy instalacji z grzejnikami z głowicami termostatycznymi, bufor jako sprzęgło hydrauliczne jest nieodzowny. W przypadku braku bufora i w układzie sterowalnym, w razie wygrzania instalacji i odcięcia obiegów grzewczych, pompa ciepła może wchodzić w stan awarii związany z brakiem odbioru energii, przepływu, tzw. wysokie ciśnienie.

Kiedy klient nie decyduje się na system ogrzewania podłogowego w całym obiekcie lub z przyczyn technicznych jest ono niemożliwe do wykonania (np. termomodernizacja), warto rozważyć zastosowanie konwektorów wentylatorowych. Urządzenia te są wyposażone w wentylator oraz nagrzewnicę wodną. Dzięki wentylatorowi wydajność przekazywania ciepła do otoczenia jest znacznie wyższa w porównaniu z tradycyjnymi grzejnikami płytowymi, a wymagana temperatura zasilania jest niższa niż przy grzejnikach. Niektóre konwektory wentylatorowe mogą pracować efektywnie przy temperaturach zasilania ogrzewania podłogowego, czyli około 35°C, co niewątpliwie jest ważne w instalacji z pompą ciepła. W budynkach mieszkaniowych, gdzie na parterze instalowane jest ogrzewanie podłogowe, a na pierwszym piętrze klient z niego rezygnuje i decyduje się na grzejniki, zawsze warto rozpatrzyć niskotemperaturowe konwektory wentylatorowe. W przypadku zastosowania tradycyjnych grzejników ich gabaryty i wygląd mogą nie do końca komponować się z nowoczesnym wystrojem wnętrz, a wymagana temperatura zasilania będzie zdecydowanie wyższa. Wymagana temperatura zasilania nawet przewymiarowanych grzejników płytowych

16

będzie oscylować w granicach około 45°C (COP około 3.0). Należy pamiętać, iż zwiększenie temperatury zasilania o 1 K powoduje spadek wydajności systemu na poziomie 2,5%, więc zwiększenie temperatury zasilania przy konwencjonalnych grzejnikach do poziomu 45°C spowoduje spadek wydajności systemu w porównaniu z ogrzewaniem podłogowym o około 25%. Warto również nie zapominać o prawidłowym doborze pomp obiegowych, każda pompa obiegowa pobiera energię elektryczną, co jest oczywiście stratą energii w układzie i dodatkowym kosztem. Należy tak zaprojektować układ, aby pompy obiegowe były dopasowane do rzeczywistych oporów hydraulicznych w układzie, gwarantowały odpowiedni przepływ wody grzewczej przez pompę ciepła i zapewniały bezawaryjną pracę pompy ciepła w każdym stanie pracy systemu.

W standardowym układzie pompy ciepła w domu jednorodzinnym pompa obiegu grzewczego powinna pracować około 3500 h podczas sezonu grzewczego. Warto też wgłębić się w algorytm pracy pomp obiegowych, czy pracują one ciągle podczas sezonu grzewczego, czy może załączają się cyklicznie wg zapotrzebowania. Dla przykładu pompa 25-60 pobiera stosunkowo na 1/2/3 biegu następującą moc elektryczną 43/61/84 W. Jest to pompa, która przy poprawnie wykonanej konstrukcji hydraulicznej układu i w zależności od jej funkcji i oporów hydraulicznych może być zastosowana do pompy ciepła o mocy do około 16 kW. Jeżeli jesteśmy w stanie wykorzystać w układzie c.o. tylko jedną pompę obiegową, to wówczas koszt eksploatacji będzie następujący (zakładając 1 kWh = 55 gr): 83 zł/ 117 zł/ 161 zł w skali roku, tylko przy wykorzystaniu jednej pompy obiegowej. W przypadku, gdy posiadamy np. 3 obiegi grzewcze oraz pompę ładującą bufor, ten koszt może być nawet do czterech razy wyższy, oczywiście przy założeniu, że stosujemy pompy stałoobrotowe na poziomie 25-60. Warto również zachować umiar w sto-

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

gdy dolne źródło w postaci kolektora płaskiego jest wygrzane, solanka może osiągać temperatury nawet do 20°C (szczególnie przy systemach chłodzenia), wówczas moc grzewcza tej samej pompy ciepła będzie wynosić około 17 kW (wymagana wężownica 4,25 m²). Widzimy więc, że paradoksalnie im wyższa jest moc grzewcza pompy ciepła, tym niższe temperatury w zasobniku można uzyskać. Nie jest to problemem, jeżeli klient jest o tym poinformowany.

Jednakże jeżeli jest przyzwyczajony do wyższych temperatur c.w.u., należy tak zaprojektować instalację, aby o każdej porze roku był zapewniony wymagany komfort ciepłej wody użytkowej. Dla przykładu przy pompach ciepła typu powietrze/woda ten sam aspekt jest jeszcze bardziej wyrazisty, gdyż moc grzewcza pompy ciepła jest silnie uzależniona od temperatury zewnętrznej. Dla przykładu pompa 11 kW przy A7/W50 posiada moc grzewczą przy A-20/W50 około 5 kW, a przy A30W50 16 kW. Co do nastawy temperatury c.w.u., to zdecydowanie zalecam, aby pompa ciepła pracowała na możliwie najniższych parametrach.

W przypadku, gdy w obiekcie głównie wykorzystywane są prysznice, zalecam nastawę na poziomie 40-42°C, jeżeli mamy do czynienia z wanną, to zaleca się wyższą nastawę na poziomie 47°C. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, iż w zasobnikach wężownicowych przy naładowaniu zasobnika do zadanej temperatury wężownica w ciągu kolejnych minut oddaje w dalszym ciągu ciepło i, mimo iż pompa ciepła dogrzała wodę w podgrzewaczu do np. 40°C, w konsekwencji uzyskujemy 42°C. W standardowym domu jednorodzinnym rozkład zapotrzebowania c.o./c.w.u. wynosi zazwyczaj na poziomie 80%/20% w skali roku. Przy racjonalnym korzystaniu z c.w.u. pompa ciepła może pracować około 1 godziny dziennie na przygotowanie ciepłej wody, co daje w skali roku czas pracy pompy ciepła na c.w.u. na poziomie 360 h.

Przemysław Radzikiewicz

17

ABC ogrzewania

sowaniu wszelkiego rodzaju zaworów z siłownikami elektrycznymi, które również pobierają energię elektryczną Kolejnym i często nieodzownym elementem systemu jest przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Niemalże każda pompa ciepła powinna być ją w stanie przygotować na potrzeby domu jednorodzinnego, bez konieczności wspomagania ze strony drugiego źródła ciepła (kocioł lub grzałka). Standardowo przyjmuje się około 200 W na osobę mocy grzewczej pompy ciepła.

Jest to odpowiednik pojemności 100 l o temperaturze 45°C przygotowanej w czasie 24 h, np. w przypadku, gdy rodzina jest pięcioosobowa, dodatkowa moc pompy ciepła do przygotowania c.w.u. powinna wynosić 1 kW. Pompa ciepła, jako źródło niskotemperaturowe, często dysponuje temperaturą zasilania nie wyższą niż 60°C, jest to jednak temperatura w zupełności wystarczająca, aby przy zastosowaniu dedykowanego zasobnika oraz pompy obiegowej zapewniającej wymagany przypływ osiągnąć temperaturę wody użytkowej nawet do 50°C w zasobniku. Zasobnik wody użytkowej powinien zostać dobrany do zapotrzebowania na ciepłą wodę w konkretnym obiekcie, należy zwrócić uwagę, czy w budynku są tylko prysznice czy wanna. Kolejnym ważnym elementem jest moc grzewcza pompy ciepła. Wielkość wymiennika ciepła w podgrzewaczu musi zostać dobrana do konkretnej pompy ciepła. Przybliżona wartość inżynierska to 0,25 m² powierzchni wymiany wężownicy na 1 kW mocy grzewczej pompy ciepła. Czyli do pompy ciepła o mocy grzewczej np. 10 kW, wężownica powinna mieć minimalnie 2,5 m². Moc grzewcza, jaką tutaj przyjmujemy, powinna być odczytana z charakterystyki pompy ciepła nie przy parametrach B0W35, ale wartościach maksymalnych przy pracy z maksymalną temperaturą dolnego źródła. Tak więc dla przykładu pompa ciepła solanka/woda przy parametrach normatywnych B0W35 posiada moc grzewczą 11,3 kW (wymagana wężownica 2,8 m2), jednakże latem,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC kanalizacji

Sekwencyjne oczyszczanie W artykule skupię się na doświadczeniach w przeglądach i serwisowaniu małych oczyszczalni pełnobiologicznych na przykładzie technologii SBR. Aspekt serwisu oczyszczalni typu SBR omówiony zostanie na podstawie oczyszczalni jednozbiornikowej wyposażonej w zintegrowaną przegrodę wewnętrzną, zestaw pomp mamutowych i dmuchawę. Dmuchawa i elektrozawory zainstalowane są w rurze wznoszącej zbiornika w specjalnej, szczelnej kapsule technicznej.

Osad czynny (biomasa zawieszona) to zespół mikroorganizmów (biocenoza) złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów. Mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.

Technologia oznaczona jest skrótem „SBR” - Sequencing Batch Reactor, co wskazuje na fakt, iż ścieki są oczyszczane w sposób okresowy (Batch, Reactor), a utlenianie biologiczne i sedymentacja przebiegają bez przerwy w ściśle określonym przedziale czasu, który jest ciągle powtarzany (Sequencing).

Wspomniana tu oczyszczalnia SBR, pracująca na bazie dmuchawy, posiada wiele zalet w stosunku do innych technologii stosowanych w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Niektóre z nich to: ● trwała i niezawodna konstrukcja (brak pomp czystej i brudnej wody oraz skomplikowanych czujników w oczyszczalni), ● energooszczędność oraz wydajność (niskie zużycie prądu),

18

●

prosta instalacja oraz serwisowanie.

Oczywiście również wśród tego typu urządzeń istnieją rozwiązania bardziej i mniej efektywne. Urządzenie typu Solido posiada dość sporą zaletę: dmuchawa wraz z elektrozaworami znajduje się w zbiorniku, w szczelnej kapsule zamontowanej powyżej maksymalnego poziomu ścieków w zbiorniku.

Powietrze pobierane jest przez przewód wentylacyjny wyprowadzony z kapsuły poza zbiornik. Energia elektryczna dostarczana jest do dmuchawy przewodem elektrycznym wyprowadzonym ze sterownika zamontowanego wewnątrz pomieszczenia technicznego w budynku. Popularne na rynku oczyszczalnie SBR posiadają zamontowane w jednej szafce sterownik, dmuchawę i elektrozawory, a szafka ta instalowana jest w kotłowni lub garażu w budynku. A więc zalety urządzeń typu SBR z dmuchawą w zbiorniku to przede wszystkim: ● bezgłośna praca dmuchawy (brak urządzeń generujących hałas w budynku), ● mniejsze zużycie energii elektrycznej przez dmuchawę (nie ma konieczności prowadzenie węży powietrznych z budynku do zbiornika, co zawsze powoduje straty ciśnienia na przewodach i konieczność instalacji większej i bardziej energochłonnej dmuchawy) ● minimalna ilość miejsca w budynku potrzebna do montażu sterownika, ● szybki i nieskomplikowany montaż urządzenia.

Konstrukcja oczyszczalni bazuje na monolitycznym zbiorniku wykonanym z polietylenu, w ramach którego znajduje się osadnik wstępny i komora biologiczna oddzielona

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

pioruna lub w przypadku skoku napięcia, gdy nie zadziała wyłącznik różnicowo-prądowy. Wtedy konieczna jest wymiana panelu na nowy i powtórne jego zaprogramowanie.

Pompy mamutowe, a więc zestaw rur i węży służących do przepompowywania cieczy w i poza oczyszczalnię, może ulec zablokowaniu w konsekwencji niewłaściwej eksploatacji. Wrzucanie do oczyszczalni podpasek lub pampersów albo innych ciał stałych może spowodować zablokowanie pompy znajdującej się w osadniku. Zablokowanie tej pompy może mieć również miejsce w momencie, gdy poziom osadu przekroczy poziom, w którym następuje jego pobór do komory biologicznej. W takiej sytuacji konieczne jest wyjęcie układu pomp mamutowych, a następnie udrożnienie rur. Żywotność układu pomp jest praktycznie nieskończona.

W skład kosztów serwisowania wchodzą następujące składowe: robocizna przeglądu, dojazd, wymiana wadliwych elementów (jeśli konieczne - płatna dodatkowo).

Koszty przeglądu wykonywanego w trakcie okresu gwarancyjnego jest oczywiście po stronie sprzedawcy. Jednak coraz popularniejsza staje się możliwość wydłużenia okresu gwarancji z 3 do np. 5 lat, co jednak niesie za sobą konieczność podpisania umowy z firmą instalacyjną lub sprzedawcą urządzenia (częsta praktyka w przypadku kotłów c.o. lub urządzeń do uzdatniania wody). Umowa taka obejmuje jeden płatny przegląd w ciągu roku, czyli 4 w ciągu 5 lat (jeden po zakończeniu każdego roku), który obejmuje: przegląd wszystkich elementów urządzenia, test poszczególnych funkcji urządzenia, kontrolę wypełnienia osadnika wstępnego, dojazd, wymianę wadliwych elementów (jeśli konieczne, płatna jest dodatkowo).

Mariusz Piasny

19

ABC kanalizacji

od niego wykonaną w procesie produkcji przegrodą. Procesem oczyszczania ścieków zarządza sterownik montowany zazwyczaj w pomieszczeniu lub w wodoodpornym kiosku na zewnątrz budynku. Powietrze niezbędne do napowietrzania osadu czynnego, a także do przepompowywania cieczy w ramach poszczególnych aplikacji oczyszczalni zaciągane jest z zewnątrz przez specjalną rurę wentylacyjną, a następnie podawane jest przez tłokową dmuchawę. Dmuchawa, a także dwa elektrozawory zamontowane są w tzw. kapsule technicznej, która znajduje się w rurze wznoszącej oczyszczalni, powyżej maksymalnego poziomu ścieków.

Elementami, które podlegają serwisowi są: ● dmuchawa tłokowa wyposażona w filtr cząstek stałych, ● zawory elektromagnetyczne, ● sterownik, ● zestaw pomp mamutowych.

Ze względu na fakt, iż dmuchawa jest konstrukcji tłokowej, elementem podlegającym zużyciu jest tłok. Pracuje on wtedy, gdy sterownik wymusi dostarczenie powietrza do pracy oczyszczalni. Wg producenta tłok należy wymienić po ok. 20 000 godz. pracy. Standardowa dmuchawa w oczyszczalni ustawionej w trybie pracy dla 4 RLM pracuje dziennie około 10 godzin, co daje ponad 5 lat pracy bez konieczności wymiany tłoka. Zawory elektromagnetyczne mogą wykonać bezawaryjnie do około 500 000 zmian trybu. Dziennie takich przełączeń jest około 50, co daje ponad 20 lat bezawaryjnej pracy. Uszkodzić może się również cewka zaworu elektromagnetycznego, co możliwe jest w przypadku np. częstych skoków napięcia. Kolejnym elementem, który może ulec uszkodzeniu, jest sterownik. Brak jednak w nim elementów ruchomych, co praktycznie wyklucza uszkodzenia.

Jedyne uszkodzenie może powstać na skutek przepięcia, np. w wyniku uderzenia

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC ogrzewania

Objętość bufora Artykuł opisuje jak w oparciu o tzw. metodę energetyczną przyjmuje się pojemności buforów ciepła dla instalacji zasilających mieszkaniowe stacje wymiennikowe. Zasadniczo metoda ta odnosi się tylko do instalacji c.w.u. i zakłada płynną pracę źródła ciepła bez przerw technologicznych oraz stabilny pobór ciepła na cele grzewcze. W tej metodzie zakłada się, że w buforze ciepła musi być zgromadzona energia do przygotowanie c.w.u. w godzinie maksymalnego rozbioru c.w.u., pomniejszona o ilość czynnika grzewczego wytworzonego w sposób dynamiczny.

Dynamiczne przygotowanie czynnika grzewczego oznacza, że w trakcie godziny maksymalnego rozbioru źródło ciepła także pracuje na cele przygotowania c.w.u.

Vb = Vcwu maks * (tcwu - to)/(tcomaks - tcomin) - Qśr * t /[cw * (tcomaks - tcomin) * r], Vb [m3] - łączna pojemność bufora ciepła, Vcwu maks [m3] - pobór ciepłej wody użytkowej w godzinie maksymalnego rozbioru, tcwu [°C] - temperatura ciepłej wody użytkowej, to [°C] - temperatura wody zimnej do przygotowanie ciepłej wody użytkowej, tcomaks [°C] - maksymalna temperatura czynnika grzewczego po stronie zasilania, tcomin [°C] - minimalna temperatura czynnika grzewczego po stronie zasilania Qśr [kW] - średnia moc grzewcza na przygotowanie c.w.u., cw [kJ/kg*°C] - uśrednione ciepło właściwe wody grzewczej w zakresie tcomaks i tcomin, r [kJ/kg*°C] - uśredniona gęstość wody grzewczej w zakresie tcomaks i tcomin,

20

t [h] - okres godzinny maksymalnego rozbioru.

Najlepiej jednak pokazać to na przykładzie obliczeniowym. Dane są następujące: Vcwu maks = 0,51 [m3], tcwu = 55 [°C], to = 5 [°C], tcomaks = 85 [°C], tcomin = 65 [°C], Qśr = 6,4 [kW], cw = 4,19 [kJ/kg * °C], r = 974 [kg/m3], t = 1 [h], podstawiając je do wzoru: V b = 0,51 * (55-5)/(85-65)-6,4 * 3600/[4,19 * (85-65) * 974 ], otrzymujemy: Vb = 1,275 m3 - 0,282 m3, Vb = 0,992 m3.

Pojemność bufora ciepła określona w tej metodzie jest szacowana ze znacznym zapasem, ponieważ nie uwzględnia się tu pojemności cieplnej instalacji wody po stronie zasilanie. Jako pojemność cieplną należy tu rozumieć pojemność cieplną wody w instalacji po stronie zasilania oraz pojemność cieplną w masie rur. W przypadku rozległych instalacji i ograniczonych możliwościach zabudowy bufora ciepła można zastosować metodę energetyczną z korygowaną, która uwzględnia pojemność instalacji Vi [m3]: Vb = Vcwu maks * (tcwu - to)/(tcomaks - tcomin) Qśr * t/[cw * ( tcomaks - tcomin) * r] - Vi. Pobór ciepłej wody użytkowej w go dzinie maksymalnego rozbioru Vcwu maks na leży przyjąć jako daną do projektowania bufora ciepła na podstawie projektu in stalacji ciepłej wody użytkowej. Oczy wiście znając szczegółowe uwarunkowania w obiekcie, funkcję obiektu, ilość korzystających z ciepłej wody użytkowej, wielkość Vcwumaks można określić sa-

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

niższa temperatura czynnika grzewczego, przy której wymiennik ciepła w mieszkaniowej stacji wymiennikowej jest w stanie wytworzyć ciepłą wodę użytkową przy odpowiedniej temperaturze tc.w.u. i przy projektowym strumieniu ciepłej wody użytkowej. Im niższa jest temperatura tc.o. min., tym większy jest potencjał magazynowy bufora ciepła. Najczęściej najniższa dopuszczalna wartość tc.o. min. wynosi 65°C. W nielicznych przypadkach producenci stacji wymiennikowych deklarują osiągnięcie ciepłej wody użytkowej tc.w.u. na poziomie 55°C, przy temperaturze zasilania tcomin = 60°C. Dzieje się to jednak kosztem znacznej redukcji strumienia ciepłej wody użytkowej.

W tej metodzie określania pojemności bufora ciepła zakłada się pracę źródła ciepła bez priorytetu przygotowania ciepłej wody użytkowej, czyli średnia moc grzewcza Qśr na przygotowanie c.w.u. jest to moc źródła ciepła zarezerwowana wyłącznie na przygotowanie ciepłej wody użytkowej. W przypadku możliwości zastosowania priorytetu przygotowania ciepłej wody użytkowej można całkowitą moc źródła potraktować jako średnią moc grzewczą Qśr.

W przypadku rozległych instalacji, przy stosunkowo małych rozbiorach w godzinie maksymalnego rozbioru i przy relatywnie dużej mocy cieplnej źródła ciepła, tak obliczona wartość Vb może być ujemna, co oznacza że nie ma potrzeby stosować bufora ciepła. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że jest to jedna z metod określania pojemności bufora ciepła w oparciu o arbitralnie przyjęte kryterium. Dlatego przy ostatecznej decyzji o rezygnacji z bufora ciepła należy rozeznać inne kry teria i metody obliczeniowe oraz plusy i minusy stosowania buforów ciepła.

Grzegorz Ojczyk

21

ABC ogrzewania

memu, korzystając z odpowiednich norm i normatywów.

Temperaturę ciepłej wody użytkowej tc.w.u. należy przyjmować zgodnie z warunkami technicznymi (Dz. U. nr 75, poz. 690) z 2002 r., czyli na poziomie 55-60°C. W przypadku gdy ze względów bezpieczeństwa temperatura ciepłej wody użytkowej musi być niższa, np. w szkołach, przedszkolach, domach opieki, wówczas do obliczenia bufora ciepła można przyjąć niższą wartość dla tc.w.u.. Przyjęcie niższych warunków dla tc.w.u. wcale nie zwalnia z konieczności osiągnięcia przez ciepłą wodę użytkową temperatury z przedziału 55-60°C w trakcie obioru instalacji przez inspektora nadzoru. Jednak temperatury normatywne ciepłej wody użytkowej nie muszą być osiągane dla maksymalnej wartości przepływu.

Temperaturę wody zimnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej to należy przyjmować zgodnie z temperaturą wody deklarowaną przez dostawcę wody. Najczęściej przyjmuje się ją w przedziale to = 5-8°C. W szczególnych warunkach temperatura wody zimnej może odbiegać od standardu.

Maksymalna temperatura czynnika grzew czego tcomaks po stronie zasilania jest maksymalną temperaturą, którą może wytworzyć źródło ciepła. Im wyższa temperatura czyn nika grzewczego w buforze, tym większy jest potencjał bufora ciepła jako magazynu ciepła. Wartość ta nie może być wyższa niż 90°C ze względu na warunki techniczne.

Maksymalną temperaturę czynnika roboczego określa Dziennik Ustaw nr 75, poz. 690 z 2002 r., w paragrafie 135, punkcie 5: „W po mieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi zabrania się stosowania ogrzewania paro wego oraz wodnych instalacji ogrzewczych o temperaturze czynnika grzejnego przekra czającego 90°C”.

Minimalna temperatura czynnika grzewczego po stronie zasilania tc.o. min. jest to naj -

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Termostat i głowica

Robert Skomorowski

ABC ogrzewania

● Jak

optymalnie sterować instalacją grzewczą? ● Gdzie umieścić sterownik? ● Jakie są zalety głowic termostatycznych?

Każdy poszukuje rozwiązań pozwalających zaoszczędzić na wydatkach z nią związanych. Termostat pokojowy jest urządzeniem, które umożliwia optymalizację pracy systemu grzewczego, co bezpośrednio przekłada się na koszty, jakie musimy ponieść na ogrzewanie.

Sterownik w postaci niewielkich rozmiarów pudełka umieszczony na ścianie pomieszczenia to najczęściej właśnie termostat pokojowy. Jego lokalizacja jest nieprzypadkowa. Właściwym miejscem do montażu jest przegroda wewnętrzna. Ważne jest, aby termostat był zamocowany w odległości około 1,5 m powyżej poziomu podłogi, a samo miejsce nie było narażone na czynniki mogące fałszować wskazania urządzenia. Przeciągi czy silne nasłonecznienie powodują błędne odczyty tempe-

22

ratury w pomieszczeniu, co skutkuje niewłaściwymi reakcjami instalacji.

Termostaty pokojowe mogą pracować jako urządzenia, gdzie ręcznie zadajemy temperaturę w zależności od potrzeb użytkowników, jednak większą popularnością cieszą się modele, które można zaprogramować do pracy zgodnie z określonymi nastawami adekwatnie do dnia tygodnia czy pory dnia.

Jeżeli termostat zostanie umieszczony w pomieszczeniu reprezentatywnym, to może sterować pracą źródła ciepła lub pompy obiegowej w taki sposób, że cała instalacja będzie dostosowywała się do temperatury zadanej w tym pomieszczeniu.

W nowoczesnych rozwiązaniach, gdzie instalacja jest wykonana w systemie rozdzielaczowym, istnieje możliwość sterowania każdym obiegiem osobno. Czy będzie to ogrzewanie podłogowe czy tradycyjne grzejniki, sterownik będzie regulował strumień przepływającej przez obieg wody w taki sposób, żeby temperatura w pomieszczeniu była dokładnie taka, jakiej oczekuje użytkownik. W przypadku grzejników kanałowych, gdzie często występuje wentylator, termostat pokojowy może w trybie automatycznym zmieniać jego prędkość obrotową, dążąc do jak najszybszego doprowadzenia temperatury w pomieszczeniu do wartości zaprogramowanej.

Coraz częściej termostaty pokojowe wykorzystują fale radiowe do komunikacji z elementem wykonawczym, który steruje przepływem wody bądź w inny sposób zmienia parametry instalacji. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, gdyż nie wymaga pro-

www.instalator.pl

nr 6-72016

niach płaszczyznowych będzie dłuższa niż przy grzejniku płytowym.

W pomieszczeniu, gdzie został zamontowany termostat pokojowy, nie zaleca się stosowania głowic termostatycznych na zaworach grzejnikowych. Nakładające się sygnały mogą spowodować niewłaściwą pracę instalacji.

Przy podnoszeniu korzyści płynących z zastosowania termostatów nie sposób pominąć głowic termostatycznych. Ten najbardziej rozpowszechnionych element bezpośrednio sterujący pracą grzejnika wciąż ewoluuje i zyskuje coraz to nowsze funkcje.

Ostatnie lata przyniosły nie tylko nowe bardzo wyszukane i finezyjne kształty. Miniaturyzacja nie ominęła również i tego segmentu urządzeń, a wszechobecna elektronika także i tu znalazła zastosowanie.

Dzisiejsza głowica termostatyczna przy wykorzystaniu elektroniki w połączeniu z miniaturowymi siłownikami pozwala realizować programy do niedawna dostępne wyłącznie w zaawansowanych termostatach pokojowych. Obniżenie nocne, program tygodniowy - funkcjonalności te stają się coraz bardziej powszechne.

Obecnie nikogo nie trzeba przekonywać do oszczędzania. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych termostatów oraz głowic termostatycznych rezultaty są widoczne w krótkim czasie. Jednak same termostaty i głowice nie przyniosą nam korzyści, jeśli ich użycie nie będzie połączone z nowoczesnymi grzejnikami o niewielkiej bezwładności cieplnej oraz odpowiednią izolacyjnością przegród zewnętrznych.

Robert Skomorowski

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

23

ABC ogrzewania

wadzenia w ścianach przewodów, na które można później natrafić przy wykonywaniu otworów, a także pozwala na przeniesienie termostatu w inne miejsce bez konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów na modyfikację instalacji.

Możliwość zaprogramowania termostatu przynosi nam wymierne korzyści. Podczas snu optymalna temperatura jest niższa od tej, którą potrzebujemy w ciągu dnia. Także w okresach, kiedy użytkownicy są regularnie poza domem, na przykład w godzinach pracy, termostat, korzystając z odpowiedniego programu, może obniżyć temperaturę w pomieszczeniach i dopiero na chwilę przed powrotem domowników przywrócić ją do optymalnej dla użytkowników wartości.

Ta „chwila” jest uzależniona od rodzaju zastosowanego ogrzewania. Przy ogrzewa-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Ciśnienie skraplania

Piotr Celmer

ABC klimatyzacji

● Co

to jest ciśnienie skraplania? ● W jaki sposób dobiera się ten parametr dla urządzeń klimatyzacyjnych?

Standardowy klimatyzator przystosowany jest do pracy przy temperaturze powietrza zewnętrznego grubo powyżej 0°C. W poniższym artykule postaram się wyjaśnić pojęcie doboru ciśnienia skraplania na przystosowanie tego urządzenia do pracy.

Elementem dławiącym w większości klimatyzatorów jest kapilara. Posiada ona stałą charakterystykę dławienia, dla której przepływ czynnika przez nią jest zależny wyłącznie od różnicy ciśnień pomiędzy ciśnieniem skraplania i odparowania.

Przeciętny klimatyzator (więc i element dławiący) z czynnikiem chłodniczym R407C przystosowany jest do ciśnienia skraplania 19 barów (45°C) i odparowania 5,4 barów (4,4°C). Nominalna różnica ciśnień wynosi 13,6 barów i dla takiej

24

właśnie różnicy ciśnień, kapilara „przepuści” ilość czynnika chłodniczego umożliwiającego osiągnięcie nominalnej wydajności chłodniczej. Załóżmy, że na zewnątrz temperatura powietrza spadnie do 0°C. Jeśli nie zabezpieczymy urządzenia, temperatura skraplania spadnie do około 15°C, czyli ciśnienie skraplania wyniesie 8 barów. Ponieważ kapilara ma stałą charakterystykę, jeśli przepływałby przez nią nominalny strumień czynnika chłodniczego, ciśnienie odparowania musiałoby osiągnąć punkt poniżej 0 absolutnego (8-13,6 barów). Tak się nie stanie, bo wraz z obniżaniem temperatury (więc i ciśnienia odparowania) zmniejsza się wydajność chłodnicza naszego klimatyzatora. W efekcie takiego działania punkt pracy oscylował będzie w okolicach temperatury odparowania 12°C, a wydajność urządzenia spadnie do 60% wydajności nominalnej. Klimatyzator przestanie być wydajny, a na dodatek, na skutek niskiej temperatury odparowania będzie się obladzał. Właśnie z tych powodów klimatyzator musimy wyposażyć w element stabilizujący ciśnienie skraplania, tak by nie spadało ono poniżej wartości nominalnej (z uwagi na nieco niższą temperaturę odparowania w stosunku do temperatury nominalnej, tak naprawdę powinniśmy ustawić nieco niższą temperaturę skraplania niż nominalne 45°C; niestety temperaturę tę można ustalić wyłącznie doświadczalnie i zazwyczaj waha się ona w okolicy 40°C).

W przypadku temperatur powietrza zewnętrznego wyższych niż 35°C, ciśnienie

www.instalator.pl

nr 6-72016

nie ma na skraplaczu zaworu serwisowego, jest on niemożliwy do zastosowania (chyba że podejmiemy się odessania freonu z agregatu, wstawimy zawór i odpowiednio napełnimy agregat ponownie).

Rozwiązanie takie ma jeszcze jedną wadę. W elementach regulacyjnych zdarzają się w nich mikropęknięcia mieszków, co powoduje powolną ucieczkę czynnika chłodniczego z układu. Należy je więc cyklicznie kontrolować. Mniej precyzyjne są elementy z czujką temperaturową w postaci termopary, którą montuje się przylgowo na kolanku skraplacza (ważne, by czujkę zainstalować dokładnie we wskazanym przez producenta miejscu, temperatura skraplacza zmienia się wraz z jego wysokością i niewłaściwe miejsce instalacji prowadzi do przekłamania odczytu oraz niewłaściwych, zadanych obrotów wentylatora).

Piotr Celmer

Twoje notatki

www.instalator.pl

25

ABC klimatyzacji

skraplania podniesie się powyżej nominalnego, wydajność chłodnicza klimatyzatora spadnie.

Intensyfikowanie odbioru energii cieplnej ze skraplacza jest raczej niemożliwe. Nikt nie będzie podlewał go przecież wodą! Ważne, by przewidzieć takie zjawisko przy doborze wydajności chłodniczej oraz dokładnie umyć skraplacz. Najlepszym i jedynym powszechnym sposobem regulacji ciśnienia skraplania skraplacza powietrznego, jest regulacja obrotów wentylatora skraplacza.

Praktycznie wszystkie klimatyzatory mają silniki wentylatorów są przystosowane do takiej regulacji. Klimatyzator należy doposażyć w układ sterowania prędkością wentylatora w zależności od temperatury, lub ciśnienia skraplania. Elementy te są powszechnie dostępne w sklepach zaopatrzenia chłodniczego. Zdecydowanie lepsze w działaniu są regulatory ciśnieniowe, jednak wymagają wpięcia czujki w układ skraplania i jeśli klimatyzator

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Gwint stalowy

ABC instalacji rurowych

Andrzej Świerszcz ● Jakie

stosuje się rodzaje gwintów w instalacjach z rur stalowych? ● Jakie cechy muszą posiadać rury przewodowe?

Charakterystyczną cechą asortymentu rur przewodowych jest dokładne i funkcjonalne powiązanie z asortymentem elementów złącznych i armaturą rurociągową, z którymi rury tworzą określoną całość w dowolnym rurociągu. ● Gwinty rurowe - ISO 228-1 Międzynarodowa organizacja do spraw standardów (ISO) przygotowała normy ISO 228-1 oraz ISO 7-1, aby ujednolicić nomenklaturę dotyczącą kilku podstawowych typów gwintów rurowych. ISO 2281 prezentuje wewnętrzne i zewnętrzne równoległe gwinty rurowe, w przypadku których szczelność połączenia ciśnieniowego nie jest uzyskiwana na gwincie, a przez dociśnięcie dwóch płaskich zewnętrznych powierzchni lub też dodatkowej

26

uszczelki. ISO 228-1 standaryzuje poniższe typy gwintów rurowych: BS 2779 (PSPP), DIN-ISO 228/1, JIS BO 202 (PF).

- ISO 7-1 Gwint rurowy wewnętrzny równoległy.

ISO 7-1 prezentuje wewnętrzne i zewnętrzne gwinty rurowe, w których szczelność połączenia uzyskuje się poprzez wzajemne dopasowanie. Ten typ gwintu wymaga uszczelniacza (konopie, teflon, nić nylonowa), który wypełni pustą przestrzeń pomiędzy gwintem zewnętrznym i wewnętrznym oraz ochroni gwint przed zatarciem.

ISO 7-1 standaryzuje poniższe typy gwintów: BS 21 (BSPT), JIS BO 203 (PT), DIN 2999 (tylko gwint zewnętrzny). ● Podział i charakterystyka rur W zależności od przyjętych (jako istotne) parametrów rury można klasyfikować m.in. w zależności od: przeznaczenia, do jakich zostały wykonane, gatunków stali, z których są wyprodukowane, kształtu przekroju poprzecznego (kwadratowe, okrągłe...), wykonania końców rur, zakresu badań odbiorczych, dokładności i precyzji wykonania, sposobu wytwarzania, jakości powierzchni i rodzajów powłok ochronnych (np. powłoka cynkowa). ● Rury przewodowe Ta grupa rur służy do budowy rurociągów do transportu cieczy, gazów, ich mieszanin, jak również do transportu ciał stałych.

Ze względu na różnorodność transportowanych cieczy, ich ciśnienie, temperaturę, stan skupienia, skład chemiczny i własności (korozyjne, erozyjne etc.) mogą powstawać wtórne podziały (np. rury na wysokoprężne rurociągi gazu ziemnego etc.).

www.instalator.pl

nr 6-72016

(może być to szew wzdłużny lub spiralny).

Rury dla energetyki to rury w przeważającej części bez szwu (do 508 mm), mogące pracować do temperatur rzędu 540°C przy bardzo wysokich ciśnieniach (rurociągi pary „świeżej” w elektrowniach). Rury na rurociągi dla przemysłu chemicznego to najbardziej zróżnicowana grupa pod względem wymagań z powodu parametrów pracy, jak i transportowanych mediów.

Rury dla górnictwa to rury o większych średnicach, które pracują przy niskich ciśnieniach i normalnych temperaturach, a służą do transportu dużych ilości powietrza (wentylacja kopalń). Rury na rurociągi dalekosiężne to głównie rury do transportu ropy i gazu. Szczególnie rury do transportu gazu na duże odległości muszą spełniać ostre wymagania (duże średnice 800-1200 mm, wysokie ciśnienia rzędu 10 MPa, szczelność, spawalność). Rury na przewody podsadzkowe w górnictwie to wąski wycinek zastosowań rurociągów do transportu pod ziemią materiałów podsadzkowych (głównie piasek) do zamulania wyrobisk.

Występują tu tylko dwie średnice, o wymiarach nie pokrywających się z wymiarami rur z innych pozycji. Inne też są elementy złączne i armatura.

Rury na przewody w budowie maszyn to marginalna grupa przewodów - w przeważającej większości o małych średnicach, współpracujących z odmienną armaturą i o innym (poza spawaniem) sposobie łączenia.

Andrzej Świerszcz Literatura: mgr inż. Paweł Kielski, „Rury stalowe w instalacjach sanitarnych”, Wyd. Arkady 1966 r.

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

27

ABC instalacji rurowych

Rury przewodowe posiadają następujące cechy podstawowe: - Istniejący szereg średnic zewnętrznych rur przewodowych gwintowanych posiada powiązania z istniejącym asortymentem złączek gwintowanych i armatury gwintowanej, tworząc wzajemnie dopasowaną całość.

- Istniejący szereg średnic zewnętrznych rur przewodowych do spawania posiada powiązania z istniejącym asortymentem złączek kołnierzowych i armatury kołnierzowej, tworząc wzajemnie dopasowaną całość.

- Wymiary grubości ścianek rur, kołnierzy i armatury dla określonych gatunków stali (żeliwa, staliwa itp. w przypadku zaworów), stopniowane są według zasad stopniowania ciśnień nominalnych.

- Rury przewodowe podlegają zawsze kontroli szczelności (próba wodna) przy ciśnieniach i w sposób określonych odrębnymi normami.

- Spawalność rur zapewniona jest poprzez właściwy dobór gatunków stali - Określone wymiary średnic zewnętrznych i określona dokładność wykonania zapewniają możliwość nacięcia odpowiedniego gwintu, lub wykonania właściwych połączeń spawanych.

Rury przewodowe to najszerszy z asortymentów rur i pozostałych elementów rurociągów. Rury na rurociągi dla budownictwa to rury pracujące przy niskich i średnich ciśnieniach (do 1,6 MPa) i temperaturach niskich i średnich (od wody lodowej do 150°C). W zakresie średnic do 508 mm są to rury bez szwu i ze szwem, powyżej 508 mm - rury ze szwem

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC instalacji rurowych

Połączenie stal-miedź Jak rozwiązać połączenie stal-miedź instalacji gazowej w sposób technicznie poprawny i zupełnie bezpieczny?

Miedziane rury do instalacji gazowych weszły legalnie na rynek w Polsce już w latach 90. XX wieku, choć nie bez typowo polskich „przebojów”. Wszyscy bali się tej nowości, bo takie cienkie, bo dają się uszkodzić gwoździem, czy zwyczajnie można je ukraść, gdyż są przecież drogie.

Wtedy to powstał nieszczęsny zapis w rozporządzeniu o połączeniach na lut twardy, który na długie lata zablokował nadchodzący postęp w tej dziedzinie. Firma Viega jako pierwsza pokazała zaprasowywane kształtki we Frankfurcie już w 1989 roku. Wtedy i tam byli ci, którzy niedowierzali, że to rozwiązanie przyjmie się na rynku (i dlaczego musiało być takie drogie?!). Czas pokazał, że do nowości trzeba zwyczajnie dorosnąć zarówno pod względem technicznym, jak i psychicznym.

Rynek musi również zaakceptować ewentualną wyższą cenę za korzyści szybszego montażu przy niepogorszonej jakości. Dzisiaj mamy ten etap za sobą. Kształtki zaprasowywane z żółtym o-ringiem zadomowiły się w lepszych hurtowniach oraz tych, które w przekonaniu znacznej części instalatorów idą z postępem. Zaprasowany gaz usunął problem z lutami twardymi, których prawidłowe i bezpieczne wykonywanie nie było mocną stroną wielu naszych instalatorów, a ponadto wymagało innego sprzętu do lutowania. Paroletnia walka o prawne usankcjonowanie miejsca dla połączeń zaprasowywanych w instalacjach gazowych jest też już za nami.

28

Pozostały jeszcze „drobne szczegóły”. I to znowu w kwestii prawnej, a nie technicznej. Polskie przepisy dopuszczają miedzianą rurę dopiero po wewnętrznej stronie zewnętrznej ściany budynku. Czyli np. gazomierz umieszczony w środku metalowej zamykanej szafki gazowej musi być podłączony po stronie wyjściowej rurą stalową łączoną przez spawanie lub gwintowanie, przejść w tulei ochronnej przez całą grubość ściany zewnętrznej (często w obrysie szafki) i dopiero wewnątrz piwnicy można przejść na rurę miedzianą. To jest najbardziej drastyczny przypadek takiego połączenia.

Inne dotyczą połączeń występujących np. na klatkach schodowych budynków wielorodzinnych, gdzie zespół liczników jest umieszczony na parterze wewnątrz wiatrołapu przy wejściu, skąd prowadzone są stalowe rurociągi do poszczególnych lokali i tuż przed ścianą mieszkania następuje przejście na rurę miedzianą.

Wykonanie takiego połączenia w sposób całkowicie legalny, zgodny z przepisami i dopuszczeniami, jest tylko jedno - połączenie gwintowane na rurze stalowej i dalej lut twardy lub zaprasowanie w zależności od projektu.

I tu pojawia się problem, gdyż mamy w tym miejscu najbardziej przeciekodajne połączenie gwintowane uszczelniane standartowo pakułami czy taśmą teflonową. Miejsca tego połączenia są często niedostępne lub umieszczone na ogólnodostępnej klatce schodowej, gdzie nikt nie zwraca na nie uwagi. W razie przecieku do piwnicy sytuacja jest jeszcze gorsza, bo można go nie zauważyć tygodniami.

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

szczelinowy na gwintach rurowych wynosi od 0,3 do 0,5 mm i zmniejsza się w kierunku stożka gwintu na rurze. Odpowiednio wyczyszczony i odtłuszczony gwint na rurze stalowej bez problemów daje się polutować lutem wysokosrebrowym o zawartości srebra od 25%, a wiec nie aż tak drogim, tym bardziej, że dotyczy wyłącznie jednego połączenia - od strony stali. Tymczasem po drugiej stronie złączki jest więcej możliwości. Może być ten sam lut srebrny z tego samego grzania kształtki i polutowany sztucer z rury miedzianej, może być też użyte zaprasowanie na żółty o-ring (naturalnie wyjęty w czasie lutowania gwintu). Kształtki do zaprasowywania są wykonane akurat z brązu, więc nadają się doskonale do lutowania twardego.

Jeszcze jednym rozwiązaniem jest dopuszczenie do tej części instalacji gazowej połączeń klejonych klejami anaerobowymi, mającymi dopuszczenie do instalacji gazowych (jest kilka produktów na rynku), gdzie gwint byłby uszczelniony klejem, a dalej połączenia zaprasowywane na zimno.

Skoro połączenia klejone są stosowane wewnątrz kotłów gazowych powszechnie, to, wg mnie, nic nie stoi na przeszkodzie przed użyciem ich w innym miejscu instalacji gazowej.

Byłoby zbyt prosto, gdyby te pomysły można od razu wykorzystać. Żaden lut twardy, poza lutami fosforowymi, nie ma, wg mojej wiedzy, dopuszczenia w Polsce do stosowania w instalacjach gazowych. Trzeba więc uzyskać dopuszczenia do stosowania w instalacjach gazowych, wykonać aprobaty czy świadectwo zgodności z normą, a znając naszą rzeczywistość, czas na to poświęcony można liczyć w latach.

Mirosław Wiktorczyk

29

ABC instalacji rurowych

Nasuwa się pytanie. Jak rozwiązać połączenie stal-miedź w sposób technicznie poprawny i zupełnie bezpieczny?

Pierwszy pomysł to taki, by poprawić przepis. Za licznikiem, nawet na zewnątrz budynku, zastosować rurę miedzianą – za obowiązkową konsolą gazomierza prowadzić od razu rurę miedzianą i problem sam zniknie. Zaraz usłyszę argumenty o złodziejach, o atrakcyjności czerwonego metalu i jego małej odporności mechanicznej. Jeśli nawet wandal uszkodzi rurę, to na zewnątrz budynku, na otwartej przestrzeni, co spowoduje jego małe stężenie poniżej granicy wybuchowości i w miarę szybką reakcję właściciela budynku, bo przecież spadnie ciśnienie w instalacji wewnętrznej.

Następny sposób to zastosowanie połączenia całkowicie lutowanego. Ale widzę tu kilka problemów. Pierwszy to taki, że w żadnym wypadku nie można użyć typowego lutu z fosforem, a musi to być lut wysokosrebrowy - powyżej 25% zawartości srebra. Lut fosforowy w kontakcie ze stalą traci swoje właściwości, staje się kruchy, a zatem niebezpieczny.

Jest to opisane w dokumentach aprobaty dopuszczającej ten lut do instalacji gazowych. Luty wysokosrebrowe wymagają wprawy w ich stosowaniu wraz z dobranymi topnikami. Są też ogólnie dostępne w wygodnych postaciach „elektrod otulonych topnikami”, co znacznie ułatwia ich użycie zgodnie z technologią lutowania twardego. Jest też kwestia szczeliny kapilarnej pomiędzy rurą stalową a kształtką z brązu (koniecznie z brązu, a nie mosiądzu). Rura stalowa przewodowa nie ma dokładnej kalibracji, co uniemożliwia dokładne dopasowanie kształtki przejściowej do danego egzemplarza rury.

Moim pomysłem jest polutowanie lutem srebrnym połączenia gwintowanego. Luz

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Wymiana wskazana

ABC wentylacji

Przemysław Adamczyk Wydajny system wentylacyjny powinien zapewnić odpowiednią wymianę powietrza w pomieszczeniu. Do tego musi on gwarantować bezawaryjną pracę, oczyszczać powietrze z kurzu i pyłków, a także cechować się energooszczędnością i cichą pracą. Czy pogodzenie wszystkich tych wymagań jest możliwe?

Sprawna wymiana powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych, a także zapewnienie w nich odpowiedniego poziomu wilgotności to wyzwania, z którymi zmierzyć się musi każdy właściciel lub administrator obiektu. Skuteczna realizacja tych zadań w dużej mierze uzależniona jest od wydajności systemu wentylacyjnego, dlatego też o tego typu instalacji trzeba pomyśleć już na etapie projektowania budynku. Jeszcze kilkanaście lat temu standardem była wentylacja grawitacyjna, oparta na naturalnym ruchu powietrza i wykorzystująca nieszczelności w oknach, drzwiach i ścianach. Jej wydajność pozostawiała jednak wiele do życzenia. Obecnie najbardziej rekomendowanym rozwiązaniem jest wentylacja

30

mechaniczna, współpracująca z dobrej klasy centralą wentylacyjną z rekuperatorem.

Takie urządzenie jest nie tylko niezwykle skuteczne i bez trudu zapewnia przyjemny mikroklimat, ale również pozwala na odzysk ciepła. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń do wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, które różnią się od siebie mocą, wydajnością i kosztami eksploatacji.

Sztuką jest wybór takiego rozwiązania, które będzie zarazem wysokosprawne, energooszczędne, a także bezawaryjne, proste w obsłudze i ciche.

Dobrej klasy centrala rekuperacyjna jest w stanie zapewnić sprawną wymianę powietrza w pomieszczeniu bez względu na panujące na zewnątrz warunki atmosferyczne. Przed dokonaniem zakupu konkretnego urządzenia trzeba zatem zwrócić uwagę przede wszystkim na rodzaj wentylatorów oraz sprawność i wydajność rekuperatora (wymiennika ciepła). Warto także sprawdzić, czy producent zawarł w standardzie by-pass, który zapewnia efektywną wentylację nocną i nawet w gorące wieczory nawiewa do pomieszczeń chłodne powietrze.

Zgodnie z zaleceniami Niemieckiej Agencji Energii systemy wentylacji z odzyskiem ciepła powinny cechować się wydajnością na poziomie minimum 80%, jednak na rynku znaleźć można urządzenia o jeszcze lepszych parametrach. Właśnie na takie najlepiej się zdecydować. Dla przykładu: urządzenie CWL Excellent to

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

Dobrej klasy centrala rekuperacyjna jest w stanie zapewnić sprawną wymianę powietrza w pomieszczeniu bez względu na panujące na zewnątrz warunki atmosferyczne. wentylacji w budynkach, bez potrzeby rozprowadzania kanałów wentylacyjnych. Urządzenie tego typu (np. CWL-D marki Wolf) montuje się bezpośrednio w ścianie budynku, wykuwając otwór o średnicy jedynie 26 cm. Rekuperator tego typu, mimo że jest niewielkim urządzeniem, osiąga wydajność na poziomie 70 m3/h. Posiada wbudowany by-pass i ochronę przeciwzamrożeniową. Jest gotowy do podłączenia, bez skomplikowanej instalacji. To doskonałe i przystępne rozwiązanie dla każdego, kto boryka się z problemami z wentylacją i wilgocią w swoim mieszkaniu.

Przemysław Adamczyk Fot. Wolf.

31

ABC wentylacji

jednostka wentylacyjna z funkcją odzysku ciepła o sprawności 95% i o maksymalnej wydajności 180/300/400 m3, dlatego też świetnie sprawdzi się w pomieszczeniach domowych i biurowych o różnej kubaturze.

Kolejnymi kwestiami, które mają duże znaczenie w przypadku mechanicznej wentylacji nawiewno-wywiewnej, jest skuteczny filtr, który zabezpiecza przed napływem zanieczyszczeń i pyłków, a także ochrona przed zamarzaniem. W naszym klimacie w okresie jesienno-zimowym zdarzają się bardzo niskie temperatury, zatem istnieje ryzyko, że krzyżowy wymiennik ciepła może zamarznąć.

Taka sytuacja skutkuje przymusową przerwą w działaniu systemu wentylacyjnego, dlatego też nie można do niej dopuścić. Przed zakupem urządzenia warto zatem zapoznać się z zastosowanym przez producenta systemem ochrony przeciwzamrożeniowej. W przypadku niektórych urządzeń jest to specjalny, inteligentny system, który nawet przy niskich temperaturach zewnętrznych gwarantuje działanie jednostki w optymalnym zakresie. Jeżeli natomiast zachodzi taka potrzeba, to aktywuje on pracę nagrzewnicy wstępnej. Kolejne zagadnienia, na które trzeba zwrócić uwagę podczas wyboru urządzenia wentylacyjnego, to poziom hałasu wytwarzanego przez nie podczas pracy, panel sterowania oraz wielkość sprzętu. W przypadku sterowania ważne jest, by wyświetlacz był na tyle duży i precyzyjny, by nawet niedoświadczony użytkownik mógł szybko i wygodnie zaprogramować dzienny lub tygodniowy cykl pracy. Dodatkową zaletą jest możliwość zdalnego sterowania, np. poprzez regulator BM-2 z modułem iSM7e. Na miejsce montażu rekuperatora najlepiej przeznaczyć kotłownie lub poddasze, ale nawet w niewielkich mieszkaniach możemy sobie na to pozwolić.

Zupełną nowością na rynku są rekuperatory ścienne, które umożliwiają modernizację

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Gładka płyta

ABC chemii budowlanej

Bartosz Polaczyk ● Jakie

wyróżniamy typy płyt kartonowo-gipsowych? ● Gdzie można je stosować? ● O czym trzeba pamiętać podczas montażu?

Płyty gipsowo-kartonowe, ze względu na łatwość i szybkość wykonania, są idealnym rozwiązaniem do wykonania ciekawych aranżacji wnętrz łazienek, kuchni, ale także salonów czy sypialni. Można z nich również wykonać suche tynki w zastępstwie „mokrych” gipsowych czy cementowo-wapiennych.

Na rynku dostępne są nie tylko materiały na bazie gipsu i kartonu, ale także inne, np. cementowo-włóknowe. Wszystkie łączy przede wszystkim prostota montażu. ● Płyty gipsowo-kartonowe Rodzaje płyt definiuje obowiązująca norma na płyty, a jest to PN-EN 520 „Płyty gipsowo-kartonowe. Definicje, wymagania i metody badań”. Norma ta dzieli płyty na kilka typów: A - płyta gipsowo-kartonowa z licem, na które można nałożyć wyprawy gipsowe oraz elementy dekoracyjne, np.

32

farby; H - płyta gipsowo-kartonowa o zmniejszonym stopniu wchłaniania wody (H1 nasiąkliwość 5%; H2 - nasiąkliwość 10%; H3 - nasiąkliwość 25%); F - płyta gipsowo-kartonowa o zwiększonej spójności rdzenia przy działaniu wysokiej temperatury; E - płyta gipsowo-kartonowa do zastosowania jako usztywnienie w ścianach zewnętrznych w technologii szkieletowej; R - płyta gipsowo-kartonowa o zwiększonej wytrzymałości i odporności na niszczące obciążenia wzdłużne i poprzeczne; I - płyta gipsowo-kartonowa o zwiększonej twardości powierzchni. Bardzo ważną informacją jest fakt, że poszczególna płyta może łączyć kilka właściwości.

Warto w tym miejscu zatrzymać się nad jedną z ważniejszych właściwości płyt gipsowo-kartonowych - odpornością na ogień. Gips jako materiał zawiera ok. 20% wody związanej chemicznie. Dzięki tej właściwości do czasu całkowitej dehydratacji gipsu, np. podczas pożaru, temperatura wewnątrz zabudowy jest stosunkowo niska, ok. 120ºC. Płyty gipsowo-kartonowe oraz gipsowo-włókonowe (o których kilka akapitów niżej) klasyfikowane są euro klasą odporności na ogień A1 (niepalne) lub A2 (prawie niepalne).

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

impregnowane, oznakowane wg obecnie obowiązującej normy jako H), które zwykle stosuje się tam, gdzie podwyższona wilgotność w pomieszczeniu jest zjawiskiem okresowym) - niektóre ich rodzaje mogą być także stosowane na zewnątrz pomieszczeń!

Osobną sprawą jest dobór grubości płyty.

Standard to 12,5 mm - stosowany zwykle na ściany. Inne występujące grubości to 9,5 mm - stosowana najczęściej na ściany i sufity, 15 mm - stosowana zwykle na ściany i podłogi (na podłogi najczęściej używane są specjalne płyty zespolne o dużo większej grubości, np. 18, 23 mm, które połączone są z materiałami termoizolacyjnymi) oraz 6,5 mm - są to płyty gięte, np. do wykonywania łuków. Ale nie tylko takie wymiary możemy spotkać, w ofertach wielu firm znajdują się także płyty masywne, np. o grubości 20, 25 mm, a nawet 28 mm. ● Płyty cementowo-włóknowe Płyty gipsowe to cały czas gips i karton, stąd ograniczone ich zastosowanie w pomieszczeniach wilgotnych oraz na zewnątrz pomieszczeń (tylko specjalne płyty, gdzie producent wyraźnie wskazuje możliwość takiego zastosowania). Oprócz wyrobów gipsowych dostępne są także wyroby cementowe, które posiadają specjalne właściwości - przede wszystkim wodoodporność i mrozoodporność.

Płyt cementowych jest także wiele rodzajów.

Zwykle mówiąc o takich płytach, mamy na myśli płyty cementowo-włóknowe (zbrojone siatką z włókna szklanego). Płyty takie mają wielorakie zastosowanie, najczęściej jest to: element suchego jastrychu (podobnie jak w przypadku gipsowo-kartonowych mają większą grubość niż ścienne > 20 mm), przede wszystkim są wodoodporne, nie ulegają zniszczeniu w przypadku dłuższego zawilgocenia.

Płyty cementowe wykorzystuje się też jako poszycie ścian zewnętrznych, podbitek oraz wewnątrz pomieszczeń (tak jak zwykłych gk). Montaż płyt cementowych nie różni się

33

ABC chemii budowlanej

Pomimo że obecnie obowiązująca norma jest dokumentem odniesienia już kilka lat, cały czas funkcjonuje jeszcze stare nazewnictwo, czyli: GKB - płyta zwykła standardowa, GKBI - o zwiększonej odporności na wodę, impregnowana, GKF - o zwiększonej odporności na ogień, GKFI - o zwiększonej odporności na ogień, impregnowana (płyta kompaktowa). Zwykle płyty możemy rozpoznać po kolorze. Zwykła ma kolor kartonu, wodoodporna - bladozielony, ognioodporna - różowy, bladoczerwony, kompaktowa zielony z czerwonymi napisami.

To podstawowy podział płyt, ale jeśli sprawdzimy ofertę producentów, możemy dostać zawrotu głowy od ilości rodzajów wyrobów w ich portfolio. Spotkać możemy więc płyty o zwiększonej izolacyjności akustycznej, płyty z powłoką ołowianą (do pracowni rentgenowskich, z właściwością ochrony przed promieniowaniem. Stosowana powłoka ołowiana posiada grubość od 0,5 mm do kilku milimetrów), są też płyty z właściwością ekranowania fal elektromagnetycznych i pól elektrycznych (np. od sieci komórkowych, linii wysokiego napięcia, ale także radarów czy odbiorników telewizyjnych, monitorów itp.), płyty ze zwiększoną przewodnością cieplną (stosowane w celu przyspieszenia schładzania czy ogrzewania pomieszczenia). Dostępne są specjalne płyty odporne na działanie wody do pomieszczeń basenowych (są to inne płyty niż standardowe

ABC Magazynu Instalatora

ABC chemii budowlanej

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

w zasadzie niczym od montażu g-k. Płyty cementowe mają także inne ciekawe zastosowanie, np. do wykonywania fasad wentylowanych (alternatywa do tradycyjnych systemów ociepleń z użyciem klejów, tynków, kołków - tzw. metoda lekka mokra albo BSO czy ETICS - pod tymi wszystkimi skrótami kryje się jedna technologia). Na rynku możemy też spotkać płyty cementowo-wiórowe (mieszanina cementu, wypełniaczy i wiórów drzewnych). Panele te wykorzystuje się podobnie jak płyty cementowe - do jastrychów i przede wszystkim jako panele zewnętrzne i wewnętrzne w budownictwie, np. szkieletowym.

Do obróbki i łączenia paneli cementowowiórowych stosuje się inne narzędzia i łączniki niż w przypadku pozostałych wyrobów. ● Płyty gipsowo-włóknowe Pisałem wcześniej o płytach gipsowych i cementowo-włóknowych. Ciekawym połączeniem jest płyta gipsowo-włóknowa. Jest to mieszanina gipsu i włókien celulozowych. Materiał ten ma takie same właściwości w całym swym przekroju, czyli jest np. w pełni elastyczny, w przeciwieństwie do zwykłych g-k, gdzie za zwiększenie odporności na zginanie odpowiada zewnętrzne poszycie z kartonu. ● Montaż - szpachlowanie Wszystkie rodzaje płyt należy połączyć, tak aby po zamontowaniu tworzyły równą powierzchnię, np. ściany. Montaż płyt g-k do surowej ściany można wykonać za pomocą kleju gipsowego (płyta jest wtedy suchym

tynkiem) lub wkrętów do wykonanej konstrukcji na ścianie. Wypełnienie połączenia wykonuje się za pomocą specjalnych gładzi i taśm lub siatek. Gładź gipsową, gips szpachlowy nanosi się na łączoną powierzchnię, następnie wtapia się w to miejsce taśmę papierową lub siatkę, po wyschnięciu ponownie przeszpachlowuje. Można też wykonać tę czynność specjalnymi szpachlami z włóknem, które nadają się do łączenia płyt g-k bez siatki. Szpachle takie mają zdecydowanie większą elastyczność, szybciej się takie połączenie wykonuje w porównaniu z tradycyjnymi szpachlami, są też, niestety, droższe.

Sposoby szpachlowania różnią się nie tylko stosowanymi wyrobami, ale także rodzajami krawędzi płyt (te mogą być półokrągłe, jak i spłaszczone).

W przypadku płyt cementowych idea połączenia jest analogiczna z gipsowymi istnieje specjalna masa do połączenia spoiny oraz masy szpachlowe do nakładania na powierzchnię paneli. Te masy produkowane są na bazie cementu. W każdym przypadku zaleca się wykorzystanie rozwiązania systemowego, które gwarantuje dobrą jakość połączenia w trakcie eksploatacji.

Na koniec należy wspomnieć o specjalnych płytach budowlanych do obudowy brodzików, prysznicy, wanien, tworzenia małej architektury w łazienkach, saunach, obiektach typu wellness i spa. Funkcjonują one po prostu pod nazwą płyta budowlana. Płyty takie to nic innego jak polistyren ekstrudowany ze specjalnym pokryciem umożliwiającym przyklejenie okładziny ceramicznej na kleje cementowe. Płyty te bardzo łatwo można przycinać i formować w najróżniejsze kształty, wykorzystując podstawowe narzędzia. Dzięki temu, że rdzeniem jest polistyren ekstradowany (XPS), płyty są same w sobie wodoodporne, nie wchłaniają wilgoci.

Bartosz Polaczyk

34

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

Ogólnopolskie, kompleksowe szkolenie dla monterów sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Termin: 24.094.12.2016 (6 zjazdów). Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grup I, II, III, kurs lutowania ręcznego. Dodatkowo kurs przygotowawczy do egzaminu na uprawnienia budowlane w terminie 7-12.11.2016. Kontakt: 12 289 04 05, 12 288 33 95, anna.gawel@csz.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Tematyka: zagadnienia dotyczące wykorzystania nowoczesnych rozwiązań z zakresu techniki grzewczej. Warunkiem wzięcia udziału w kursie jest przesłanie dokumentów firmy lub wypełnionej ankiety (www.wolf-polska.pl). Miejsce: Sokołów, Wrocław.

Szczegółowe informacje: serwis@wolf-polska.pl, 22 720 69 01.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Cen trach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno -handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w wa runkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.