Poradnik ABC Magazynu Instalatora 6-7/2019

ABC czerwiec.qxp_ABC Magazynu Instalatora 18.06.2019 10:18 Strona 1

-

● Filtry

2019

do wody ● Kogeneracja ● Magnetyzery ● Wentylacja i butle gazowe ● Kotły na paliwa stałe ● Przepompownie ścieków ● Szkolenia

●

w d

nr 6/72019

Spis treści Czysta woda - 4 Buderus - 7 Comap - 8 Akra - 10 Aquaphor - 11 Obniżka... wysokości - 12

Spis treści

Pod „płaszczem” - 14 Kogeneracja w akcji - 16 Pompownia deszczówki - 18 Na szumy i bulgotanie- 21 Stal w natarciu - 22 Pomyśl o rozruchu - 24 Kabina bez brodzika - 26 Lód w ogrzewaniu? - 28 Temperatury pracy - 30 Magazyn na butle - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC uzdatniania wody

Czysta woda Domowe instalacje zaopatrywane przez zakłady wodociągowe otrzymują wodę o parametrach jakościowych odpowiadających wymaganiom stawianym wodzie przeznaczonej do picia, a więc m.in. niewymagającą obniżenia mętności czy barwy, odżelaziania i/lub odmanganiania albo poprawy stanu bakteriologicznego.

Normy jakościowe dla wody do picia pozostawiają jednak szeroki zakres stężeń domieszek wody dopuszczalnych z punktu widzenia zdrowia człowieka czy też względów estetycznych, ale niekiedy kłopotliwych ze względu na eksploatację urządzeń lub instalacji domowych stawiających dodatkowe wymagania jakościowe odnośnie do zasilającej je wody.

Zmiękczanie wody polegające na usunięciu z niej prawie całkowitej ilości jonów wapnia (Ca2+) i magnezu (Mg2+), realizowana w praktyce najczęściej metodą wymiany jonowej w tzw. cyklu sodowym.

Przed podjęciem ostatecznej decyzji co do celowości zakupu urządzenia do zmiękczania wody należy pamiętać, że wapń i magnez obecne w wodzie stanowią często jedno ze źródeł tych pierwiastków w naszej codziennej diecie. Jeśli jednak przeważa argument uciążliwości wynikających z nadmiernej twardości wody, warto spośród obecnych na rynku urządzeń wybrać te, w których oferent przedstawia w sposób klarowny, jak przebiega proces zmiękczania (jest to zwykle proces wymiany jonowej realizowany za pomocą złóż jonowymiennych zwanych jonitami), w jaki sposób przeprowadza się regenerację złoża jonitu (zdolność jonowymienna jonitu jest ograniczona, co powoduje

4

konieczność regeneracji złoża po zmiękczeniu określonej objętości wody - najczęściej roztworem soli kuchennej (NaCl). Należy również wziąć pod uwagę fakt, że w tak realizowanym procesie wymiany jonowej wapń i magnez wymieniany jest na sód, w związku z czym zmiękczona woda będzie wzbogacona o równoważną ilość sodu.

W innej sytuacji są gospodarstwa domowe pozbawione możliwości podłączenia się do miejskiej sieci wodociągowej i zaopatrujące się w wodę z własnych ujęć wód podziemnych. Powszechnie występującą i zwykle kłopotliwą domieszką wód podziemnych jest żelazo i występujący wraz z żelazem, choć zazwyczaj w mniejszych ilościach, mangan. Obecność soli żelaza i manganu manifestuje się zazwyczaj podwyższoną barwą wody i/lub jej zmętnieniem, a także tworzeniem się brunatnych osadów na powierzchni elementów armatury. Żelazo obecne jest w wodzie najczęściej w stężeniach rzędu kilku lub kilkunastu miligramów w litrze, mangan w stężeniach o rząd wielkości niższych. Żelazo i mangan w wodach podziemnych, w których zazwyczaj panują warunki beztlenowe, występują w formie jonów Fe2+ i Mn2+ (tj. na II stopniu utlenienia), dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Proces odżelaziania i odmanganiania polega (w dużym uproszczeniu) na utlenieniu - najczęściej za pomocą tlenu z powietrza - dobrze rozpuszczalnych związków żelaza i manganu na II stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych związków na III stopniu utlenienia, a następnie na usunięciu z wody tych nierozpuszczalnych związków w procesie filtracji przez złoże filtracyjne. O ile jednak utle-

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

w których proces uzdatniania polega na przetłaczaniu oczyszczanej wody pod ciśnieniem [(DP) < 0,3 MPa] przez porowatą masę filtracyjną uformowaną najczęściej w kształcie cylindra. Materiałem filtracyjnym jest zazwyczaj porcelana, kamionka, a także tworzywa sztuczne o porowatej strukturze.

Woda przetłaczana przez materiał porowaty zostaje pozbawiona cząstek zawiesiny w procesie mechanicznego cedzenia. Jakość filtratu zależy tu od wielkości porów materiału, z którego zbudowane są filtry. W przypadku mikrofiltracji przy średnicy porów 0,1-10 μm możliwe jest usunięcie z wody cząstek o rozmiarach rzędu 1 μm, a więc nawet większych cząstek koloidowych oraz niektórych bakterii. W procesie uzdatniania woda wprowadzona do filtra przenika do wnętrza świecy, a zatrzymane zanieczyszczenia pokrywają jej zewnętrzną część. Po osiągnięciu maksymalnych strat ciśnienia filtracyjnego świece filtracyjne poddawane są czyszczeniu. Filtry tego typu stosowane są stosunkowo często w gospodarstwach domowych, wyposażone dodatkowo we wtopiony element z koloidalnym srebrem o działaniu bakteriobójczym oraz wkładkę z węgla aktywnego do usuwania chloru.

Procesy membranowe, w których siłą napędową jest różnica ciśnień po obu stronach membrany, są, jeśli chodzi o sitowy mechanizm separacji, bardzo podobne do opisanej powyżej mikrofiltracji, różnią się od niej parametrami technicznymi, a także rozmiarem zatrzymywanych zanieczyszczeń. Wyjątek stanowi proces odwróconej osmozy, u podstaw której leży zjawisko osmozy naturalnej. Jako membrany definiuje się przegrody cienkowarstwowe zdolne do selektywnego transportu wody i jej zanieczyszczeń. Oprócz opisanej powyżej mikrofiltracji za pomocą filtrów świecowych stosowane są następujące ciśnieniowe techniki membranowe: ultrafiltracja, nanofiltracja i od-

5

ABC uzdatniania wody

nienie za pomocą tlenu z powietrza żelaza na II stopniu utlenienia do jego formy nierozpuszczalnej na III stopniu utlenienia zachodzi na ogół bez trudności, to podobny proces utlenienia związków manganu wymaga dodatkowego katalizowania, np. za pomocą złoża filtracyjnego, którego ziarna pokryte są katalitycznie działającą warstwą tlenku manganu.

Oferta rynkowa odżelaziaczy jest bardzo szeroka i zróżnicowana, dostosowana do wód o różnej zawartości żelaza i manganu, zróżnicowanym pH wody surowej i różnej wymaganej czystości wody po uzdatnieniu, a ponadto o zróżnicowanej wydajności. Bardzo ważnym elementem doboru odpowiedniego modelu odżelaziacza jest dobre rozpoznanie składu chemicznego wody surowej.

Z tego względu rzetelni oferenci zazwyczaj dokonują wyboru określonego modelu w oparciu o szczegółową analizę wody surowej.

Analizy takie mogą odpłatnie wykonać wyspecjalizowane laboratoria (stacje sanitarno-epidemiologiczne, instytuty, wyższe uczelnie itp.). Trzeba przy tym pamiętać, że w wielu przypadkach istotnym elementem właściwego rozpoznania jakości wody surowej jest oznaczenie zawartości gazów rozpuszczonych w wodzie, przede wszystkim wolnego dwutlenku węgla.

Oferta domowych urządzeń do uzdatniania wody jest jednak znacznie szersza i obejmuje m.in. różnorodne konstrukcje, których działanie oparte jest na procesach filtracji. Zastosowanie ich może mieć na celu albo usuwanie z wody cząstek stałych, tj. wszelkiego rodzaju zawiesiny, lub też pozbywanie się zarówno zawiesiny, jak i domieszek obecnych w roztworze. W pierwszym przypadku mówimy o metodach separacji fazy stałej techniką mikrofiltracji, a w drugim - o metodach membranowych.

W urządzeniach opartych na mechanizmie mikrofiltracji stosuje się tzw. filtry świecowe,

ABC

ABC uzdatniania wody

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

wrócona osmoza. Podstawowe parametry techniczne i efektywność metod membranowych jest następująca: ● ultrafiltracja: (DP) 0,1-1,0 MPa, średnica porów 1-100 nm, zatrzymuje cząstki zawiesiny, makrocząsteczki rozpuszczone, cząstki koloidalne o rozmiarach od 2 nm do 0,1 μm, bakterie i wirusy, ● nanofiltracja: (DP) 0,5-3,0 MPa, średnica porów < 2 nm, zatrzymuje jony wielowartościowe oraz niektóre związki organiczne o rozmiarach < 2 nm, bakterie i wirusy; ● odwrócona osmoza (DP) 1-8 (10) MPa, zatrzymuje jony jednowartościowe, kwasy niezdysocjowane, związki organiczne, bakterie i wirusy.

Spośród wymienionych procesów membranowych najpowszechniejsze zastosowanie, szczególnie do odsalania wód słonawych i wody morskiej, znalazła technika odwróconej osmozy. W urządzeniach o zróżnicowanej skali wielkości, od instalacji o wydajności kilkuset metrów sześciennych na dobę do instalacji domowych, stosowana jest powszechnie na całym świecie. Pomimo konieczności stosowania bardzo wysokich ciśnień metoda odwróconej osmozy charakteryzuje się znacznie niższym zużyciem energii w porównaniu z metodami alternatywnymi, opartymi np. na destylacji, dając wodę praktycznie zdemineralizowaną, a więc niespełniającą wymogów stawianych wodzie do picia. W razie konieczności przystosowania do takich wymogów konieczne staje się zastosowanie remineralizacji.

Istotną cechą technik membranowych, a także mikrofiltracji, jest to, że wody odpadowe zawierają jedynie naturalne zanieczyszczenia usunięte z wody, a nie zawierają żadnych ubocznych produktów reakcji chemicznych.

Istotnym problemem dla wszelkiego rodzaju domowych instalacji wodociągowych wyposażonych w elementy do pod-

6

grzewania wody jest tworzenie się kamienia kotłowego o małym przewodnictwie cieplnym i zróżnicowanym składzie chemicznym - najczęściej są tp węglany wapnia i magnezu, rzadziej siarczany lub krzemiany wapnia. Do rozwiązania tego problemu wykorzystuje się m. in. ultradźwięki, a także pole elektryczne lub magnetyczne.

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się w ostatnich latach zastosowanie pola magnetycznego zarówno do zapobiegania tworzeniu się kamienia kotłowego, jak i usuwania już istniejących złogów. Urządzenia do magnetycznej obróbki wody magnetyzery - działają w oparciu o wykorzystanie stałego pola magnetycznego.

Wszechstronne badania dotyczące wpływu pola magnetycznego na fizyko-chemiczne właściwości wody i jej domieszek wykazały m.in., że pole magnetyczne promuje wytrącanie się głównych składników kamienia kotłowego w objętości wody, a nie na powierzchni elementów grzejnych, dzięki czemu wynoszone są one ze strumieniem przepływającej cieczy. Często obserwuje się też ubytek już odłożonego kamienia.

Ustalono także, że efekty oddziaływania pola magnetycznego zależne są m.in. od jego natężenia oraz kierunku linii sił pola, a także od szybkości przepływu wody. Łatwość montażu i niski koszt eksploatacji to główne zalety magnetyzerów do uzdatniania wody, a dodatkową zaletą jest to, że nie wymagają stosowania dodatku innych związków chemicznych. Istotną wadą tego typu urządzeń jest ograniczona powtarzalność uzyskiwanych efektów.

Zdarza się, że takie same magnetyzery w jednych instalacjach działają efektywnie, a w innych nie. Wynika to z braku jednolitej, pełnej teorii wyjaśniającej mechanizm działania magnetyzerów. dr Sławomir Biłozor

www.instalator.pl

ABC

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

Buderus pływu czynnika grzewczego oraz stałą wysoką wydajność systemu. Pakiety do demineralizacji wody składają się z kompletnych zestawów gotowych do użycia oraz oddzielnych komponentów.

Aby zapewnić maksymalną sprawność instalacji należy skutecznie usuwać wszelkie osady. Separatory magnetyczne Logafix D3 z wysoką skutecznością wyłapują wszystkie cząstki osadów o wielkości powyżej 5 μm.

Dodatkowo duże i silne magnesy wspomagają usuwanie osadów magnetycznych, które są szczególnie niebezpieczne dla pomp obiegowych. Stosowanie separatorów magnetycznych zanieczyszczeń Logafix D3 znacząco zmniejsza awaryjność pomp obiegowych oraz zapewnia oszczędności w dłuższej perspektywie czasu.

Powietrze w instalacji zwiększa ryzyko korozji może powodować hałas oraz rozregulowanie instalacji. Żaden system grzewczy nie jest w 100 % gazoszczelny.

Separatory powietrza Logafix D3 charakteryzują się wysoką skutecznością odpowietrzania. Oprócz pęcherzy powietrza usuwają również mikropęcherzyki powietrza krążące w instalacji. Utrzymują wydajność systemu grzewczego na najwyższym poziomie, znacznie zmniejszają awaryjność a także redukują hałas.

Jacek Adamiak

ekspert Robert Bosch Sp. z o.o. www.buderus.pl

www.instalator.pl

☎ 801 777 801 @

Buderus-infolinia@pl.bosch.com

7

ABC jakości wody w instalacji

Nowoczesne instalacje grzewcze charakteryzują się wysoką sprawnością działania, ale aby przez długi czas cieszyć się ich wydajnością niezbędne jest zastosowanie odpowiednich środków zabezpieczających. Szczególną uwagę należy zwrócić na jakość wody w instalacji.

Jakość wody ma zasadniczy wpływ na długość okresu eksploatacji. Koncepcja ochrony instalacji Logafix D³ marki Buderus pomaga przez długi czas uzyskać maksymalną wydajność systemu grzewczego.

W zależności od regionu woda użytkowa może zawierać duże ilości węglanu wapnia i soli, które powodują odkładania się kamienia oraz są przyczyną korozji. W procesie demineralizacji cała woda przepływa przez specjalne złoże. W tym czasie usuwane są z wody wszelkie niepożądane substancje. Demineralizacja Logafix D3 zapobiega korozji i wynikającym z niej uszkodzeniom, jak również gwarantuje stałe natężenie prze-

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC uzdatniania wody

Comap Urządzenie do uzdatniania wody (z sieci wodociągowej) KOMEO firmy Comap zabezpiecza instalację przed osadzaniem się kamienia i oczyszcza wodę użytkową. To jedno urządzenie jest całościowym rozwiązaniem, które zapewnia bezpieczeństwo i doskonałą jakość wody w domu. ● Zasada działania KOMEO zawiera w sobie urządzenie do neutralizacji kamienia kotłowego i filtry, które oczyszczają wodę ze szkodliwych substancji, neutralizują bakterie bez użycia jakichkolwiek związków chemicznych. KOMEO neutralizuje kamień w procesie fizycznym. Neutralizuje wapń, zachowując jednocześnie skład mineralny wody (nie ma nadmiaru sodu ani niedoboru wapnia). Samoczyszczący filtr wstępny „Stream” zatrzymuje cząsteczki obecne w wodzie, zapobiega zapychaniu się filtrów i przedłuża ich żywotność. Automatyczny zawór oczyszcza filtr wstępny regularnie, bez potrzeby wymiany wkładów. Dwa filtry z węglem aktywnym wiążą metale ciężkie i drobne cząstki mikrozanieczyszczeń. Filtrują nadmiar manganu, żelaza i

8

usuwają azotany. Zapobiegają również występowaniu smaku i zapachu chloru. Lampa UVc neutralizuje bakterie i wirusy. Czujniki przepływu oraz ciśnienia wykrywają przeciek i wskazują konsumpcję wody w czasie rzeczywistym(1), ciśnienie w instalacji i stan urządzenia. ● Zalety - Chroni instalację domową i urządzenia grzewcze przed osadem - Usuwa smak chloru - Zapewnia doskonałą jakość wody pitnej - Gwarantuje wodę wolną od bakterii(2) - Filtruje pestycydy i herbicydy, metale ciężkie i mangan - Redukuje obecność azotanów - Ekologiczny; bez użycia soli ani innych substancji chemicznych - Wykrywa przecieki w instalacji wodnej - Zdalnie sterowany (dzięki aplikacji na smartfony i tablety) ● Zastosowanie KOMEO to idealne rozwiązanie uzdatniania wody (z sieci wodociągowej) w domu jednorodzinnym albo apartamencie. Maksymalna wydajność 2 m3/h jest wystarczająca, aby zapewnić wodę dla dwóch pryszniców i jednego punktu czerpalnego jednocześnie.

KOMEO wystarczy dla jednej sześcioosobowej rodziny. ● Specyfikacja Części elektroniczne - Elektroniczny neutralizator kamienia działa polem elektrycznym dwustopniowym.

Technologia Rimeau Atex CST Bat. No. 575 - 05/1995 - Komora z promieniami UVc ze stali nierdzewnej

www.instalator.pl

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

- Maksymalna twardość wody: do 45°f albo 25°dH - Podłączenia ¾" gwint zewnętrzny (albo wewnętrzny przez adapter w zestawie) - Wbudowane odpowietrzanie - Wbudowany spust wody - Wymiary (wys. x szer. x głęb.): 59 x 59 x 17 [cm] - Waga: 20 kg ● Montaż KOMEO montuje się na ścianie i podłącza do rury zasilającej instalację domową w wodę. Montaż przeprowadza się w ciągu godziny, używając dołączonego szablonu otworów i prostej instrukcji. KOMEO jest gotowe do użycia od razu po montażu, nie ma etapu rozruchu. ● Obsługa KOMEO automatycznie informuje użytkownika o stanie filtrów i lampy UVc dzięki ekranowi dotykowemu albo aplikacji do zdalnego sterowania. Dostęp i wymiana tych elementów jest prosta dzięki prostej instrukcji „krok po kroku” i automatycznemu odcięciu wody przy otwarciu urządzenia KOMEO. Zależnie od zużycia i jakości wody wkłady filtrujące wymienia się zwykle raz do roku, a lampę UVc raz na półtora roku. ● Gwarancja 3 lata gwarancji na urządzenie, wyłączając materiały eksploatacyjne i koszty transportu.

Dane dostarczane przez miernik przepływu są orientacyjne i nie powinny stanowić podstawy do kontraktów związanych z pomiarem ilości wody.

(2) KOMEO neutralizuje 99,99% mikroorganizmów obecnych incydentalnie w wodzie.

(1)

Artur Grabowski

ekspert Artur Grabowski COMAP Polska www.comap.pl

www.instalator.pl

☎ 22 744 22 09 @ artur.grabowski@comap.pl

9

ABC uzdatniania wody

- Lampa 25 W - Standard jakości wody: optymalne działanie lampy UVc przy przepływie do 1,5 m3/h, z energią minimalną 25 mJ/cm2 zgodnie z dyrektywą DDASS (Urząd Francuski) z dnia 19/01/1987 - Zużycie energii elektrycznej uzależnione od zużycia wody dzięki zintegrowanemu czujnikowi przepływu (z funkcją automatycznego uśpienia stand-by) - Ekran dotykowy 3,5" TFT. Rozdzielczość 320 x 240 pixeli - Moduł Wi-Fi 2.4 GHz jednopasmowy, IEEE 802.11 b/g/n.

- Zawory z siłownikami na rurze zasilającej i przy filtrze wstępnym - Czujnik ciśnienia i miernik przepływu - Zasilanie: 230 V AC 50-60 Hz jednofazowe + uziemienie - Ochrona (wodoodporność): IP 20.

- Standard elektryczny: zgodny z CE. - Bezpiecznik: T 1 AT (5 * 20).

Części hydrauliczne - Samoczyszczący się, dwustopniowy filtr wstępny Stream: 90 μm i 40 μm z siatki ze stali nierdzewnej - Filtr z wkładem 10 μm, w technologii BIRM® połączonej z węglem aktywnym: redukuje chlor, żelazo, mangan i związki azotu - Filtr z wkładem 10 μm, w technologii KDF® połączonej z węglem aktywnym: redukuje metale ciężkie i mikrozanieczyszczenia - Maksymalne ciśnienie w instalacji: 4 bary - Temperatura wody: 5 do 30 °C - Maksymalny przepływ wody: 2 m3/h

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC uzdatniania wody

Akra Budynki mieszkalne jeśli otrzymują wodę z zakładów wodociągowych to jest to woda o parametrach jakościowych podanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 5.12.2017 r. Jest ona bezpieczna do spożycia przez ludzi. Posiada również m.in. kationy wapnia i magnezu niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu. SANEPIDY razem z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego PZH podkreślają zalety twardej wody. Temat ten był poruszony w artykule pt. „Bezpieczne uzdatnianie wody” (Magazyn Instalatora” 3/2019).

Podsumowaniem jest poniższa opinia Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej - „Wpływ składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie pitnej na organizm człowieka”: „..u osób pijących miękką wodę, śmiertelność z powodu chorób serca jest o 20% wyższa, a spożywanie wody pozbawionej elektrolitów prowadzi do zmian stałości składu płynu pozakomórkowego. Składniki mineralne zawarte w wodzie są przez organizm przyswajane w znaczne większym stopniu. Mikroelementy w pokarmie występują przeważnie jako źle przyswajalne związki kompleksowe. Magnez zawarty w wodzie wchłania się 30 razy lepiej niż zawarty w pożywieniu, dodatkowo proces przetwarzania żywności (np. gotowanie) powoduje 30-75% utratę tego pierwiastka. Znaczną utratę magnezu i innych pierwiastków powoduje rów-

nież gotowanie w miękkiej wodzie.

Woda poddana RO nie powinna być zatem spożywana przez ludzi, gdyż nie spełnia tych wymagań, nawet po zastosowaniu filtra mineralizującego”.

Oferowane przez firmę Akra magnetyzery Ecomag® posiadają następujące zalety: ● nie zmieniają składu chemicznego wody wodociągowej, jony wapnia i magnezu nie są usuwane do kanalizacji, a na ich miejsce nie jest wprowadzany sód; ● czyszczą instalację i urządzenia podgrzewające wodę ze starego kamienia blokując jednocześnie powstanie nowego; nie występuje wtórne zanieczyszczenie wody; ● są nakładkowe, bezprądowe i bezobsługowe; zakres średnic od DN ½ do DN 14"; ● posiadają badania wykonane przez COBRTI Instal potwierdzające skuteczność w usuwaniu starych osadów; ● posiadają pozytywną opinie UDT CERT i otrzymany po raz 4 w 2018 r. (pierwszy raz w 1997 r.) Atest Higieniczny NIZP PZH. Czysta instalacja bez użycia chemii i prądu to brak strat energii przy podgrzewaniu i tłoczeniu wody. Nie występuje tym samym zjawisko podniesienia poziomu gazów cieplarnianych.

Na naszej stronie znajdują się karty doboru, katalogowe, atesty, badania i referencje.

ekspert Andrzej Rzepliński AKRA Sp. z o.o. www.akra.pl

10

Andrzej Rzepliński

☎ 22 858 34 04 @ biuro@akra.pl

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Aquaphor barierę dla bakterii i niektórych wirusów namnażających się w instalacjach wodnych. Tak wysoka wydajność, w połączeniu z możliwością mieszania z wodą pochodzącą bezpośrednio z ujęcia, celem osiągnięcia wymaganych parametrów, daje niemal nieograniczone możliwości zastosowania tego typu stacji uzdatniania w obiegu wodnym lub wodno-parowym.

Zarówno systemy domowe, jak i wysoce wydajne filtry serii Aquaphor APRO rozwijają się w kierunku „inteligentnych systemów”. Dzięki zaawansowanym procesom kontroli przepływu oraz parametrów wody dokonują one samoregulacji oraz umożliwiają zdalną kontrolę z dowolnego miejsca za pośrednictwem internetu.

Marcin Grabowski

ekspert Marcin Grabowski Aquaphor Poland Sp. z o. o. www.aquaphor.pl

www.instalator.pl

☎

22 870 24 32

@ Marcin.Grabowski@aquaphor.pl

11

ABC uzdatniania wody w instalacji

Z obserwacji rozwijających się wymagań dotyczących filtracji wody wynika, że obecnie na rynku poszerza się wybór filtrów dostosowanych do zaspokojenia potrzeb szerokiej grupy użytkowników. I to niezależnie od tego, czy krystalicznie czysta woda potrzebna jest tylko w kuchni, całym domu, budynku wielorodzinnym, czy też obiekcie użyteczności publicznej.

Twarda i zanieczyszczona woda stanowi zagrożenie dla wydajnej i sprawnej pracy urządzeń ciepłowniczych oraz pozostałych systemów wodnych. Jakość wody obiegowej i zasilającej również bezpośrednio przekłada się na koszty eksploatacji instalacji oraz armatury.

Wraz z popularyzacją uniwersalnych stacji filtrujących pojawia się też rynkowa tendencja do ich miniaturyzacji. Nowoczesne, niezwykle kompaktowe zmiękczacze serii WaterBoss usuwają twardość nawet powyżej 1500 mg/l. Spełniają one 3 funkcje: zmiękczają, odżelaziają i odmanganiają wodę, dzięki czemu doskonale zapobiegają tworzeniu się kamienia kotłowego i poprawiają jakość wody.

Dla najbardziej wymagających klientów przeznaczone są systemy odwróconej osmozy. Moduły APRO o wydajności od 250 l/h do 20 000 l/h umożliwiają odsalanie i zmiękczanie wody oraz stanowią

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC wentylacji

Obniżka... wysokości Obniżenie zużycia energii cieplnej potrzebnej na podgrzanie powietrza w pomieszczeniach wynika nie tylko z możliwości zastosowania układów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Zgodnie z aktualnymi przepisami zastosowanie wentylacji wspomaganej mechanicznej lub klimatyzacji pozwala na obniżenie wysokości pomieszczeń, co pośrednio wpływa na zmniejszenie kubatury ogrzewanej.

Analizując przepisy pod kątem zapisów dotyczących możliwości obniżenia wysokości pomieszczeń, należy zwrócić uwagę - obok Polskiej Normy - na dwa rozporządzenia: ● nr I: rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które mówi o pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych w obiektach o różnym przeznaczeniu.

12

●

nr II: rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, określające przede wszystkim wysokości wymagane w pomieszczeniach pracy.

Zgodnie z rozporządzeniem nr I do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych zalicza się: łazienki, ustępy, łaźnie, sauny, natryski, umywalnie, szatnie, przebieralnie, pralnie, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, jak również pomieszczenia służące do odkażania, oczyszczania oraz suszenia odzieży i obuwia, a także przechowywania sprzętu do utrzymania czystości w budynku. Pomieszczenia tego typu powinny mieć wysokość w świetle 2,5 m. Wyjątek stanowią łaźnie ogólnodostępne, które powinny mieć co najmniej 3 m.

Ustawodawca dopuszcza jednak w przypadku budynków mieszkalnych zmniejszenie wysokości w pomieszczeniach hi-

gieniczno-sanitarnych z 2,5 do 2,2 m, w przypadku gdy pomieszczenie jest obsługiwane przez wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną. Analogiczne obniżenie wysokości przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej jest dopuszczalne również w takich obiektach jak hotel, pensjonat czy motel.

Dla potrzeb porównania przyjąłem do analizy standardowe pomieszczenie toalety o powierzchni 7,5 m2.

Krotność wymian w tego rodzaju pomieszczeniach należy przyjąć na poziomie 5 wymian/h. Uwzględniając powyższe, można dokonać porównania, jakie oszczędności na potrzeby podgrzania powietrza wentylacyjnego (bez uwzględnienia pozostałych strat ciepła) daje zmniejszenie wysokości w pomieszczeniu o 0,3 m. Wyniki znajdują się w tabeli.

Różnice dla pojedynczego pomieszczenia są niewielkie, niemniej podczas analizy należy uwzględnić specyfikę obiektu oraz ilość pomieszczeń o przeznaczeniu higieniczno-sanitarnym, a także porównać koszty inwestycyjne realizacji obu rozwiązań.

W przypadku wentylacji gra-

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

W tym przypadku nasuwają się pytania dotyczące parametrów, jakie powinna utrzymywać wspomniana instalacja klimatyzacji oraz do jakiej wysokości można obniżyć pomieszczenie w przypadku jej zastosowania? Nie zostało to jednoznacznie określone przez ustawodawcę.

Częściowa odpowiedź pojawia się w Polskiej Normie oraz w rozporządzeniu nr I i rozdziale: Instalacje ogrzewcze, gdzie pojawiają się konkretne wartości temperatur, jakie należy zapewnić zależnie od rodzaju pomieszczenia.

Jednocześnie należy uwzględnić rozporządzenie nr II, w którym podano minimalną temperaturę w pomieszczeniach pracy. Powyższa temperatura powinna być zależna od rodzaju wykonywanej pracy (metod i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonywania): ● nie niższa niż 14 °C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają, ● nie mniejsza niż 18 °C (291 K) - należy ją zapewnić w pomieszczeniach, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna oraz w pomieszczeniach biurowych.

Dodatkowo to samo rozporządzenie mówi, że maksymalna temperatura powietrza nawiewanego nie powinna przekraczać 70 °C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45 °C (318 K) w pozostałych przypadkach.

Kolejne paragrafy, mówią o tym, że w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

Wymiana powietrza powinna być na tyle intensywna żeby nie były przekroczone dopuszczalne stężenie substancji szkodliwych dla zdrowia. Szczegółowo o możliwościach rozwiązania wentylacji w miejscu pracy w kolejnym artykule.

Sławomir Mencel

13

ABC wentylacji

witacyjnej konieczne byłoby wybudowanie kominów, których postawienie od fundamentów będzie niewątpliwie droższe niż wykonanie wentylacji mechanicznej wywiewnej. Ponadto, obniżając pomieszczenie, zaoszczędzamy na materiałach budowlanych, co dalej niweluje stratę generowaną w układach z wentylatorem na zużycie prądu.

Każdorazowo należy jednak przeprowadzić indywidualną analizę dla konkretnych przypadków, ponieważ wyniki porównania mogą być różne, zależnie od rodzaju budynku.

W uzupełnieniu powyższych danych należy wspomnieć, że dodatkowo w paragrafie 80.1. rozporządzenia nr I podana została minimalna kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną i zainstalowanym w nim urządzeniem gazowym: ● 8 m3 - w przypadku urządzeń pobierających powietrze do spalania z tych pomieszczeń, ● 6,5 m3 - w przypadku urządzeń z zamkniętą komorą spalania.

Ponadto pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia gazowe, powinny mieć wysokość co najmniej 2,2 m.

Możliwości zmniejszenia kubatury ogrzewanej poprzez zastosowanie wentylacji mechanicznej lub klimatyzacji pojawią się w pomieszczeniach pracy opisanych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.: Zgodnie z paragrafem 20.1. wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż: ● 3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, ● 3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

Kolejny punkt tego samego rozporządzenia pozwala na zmniejszenie podanych wyżej wartości przy zastosowaniu klimatyzacji, ale pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC kanalizacji zewnętrznej

Pod „płaszczem” Gromadzenie wody opadowej - tak bardzo potrzebnej do nawadniania ogrodów, prowadzenia produkcji rolniczej, a także wykorzystywanej do dodatkowego nawadniania pól - jak pokazują ostatnie miesiące, było wielkim problemem przez przedłużający się w kraju okres bez opadów.

Wielokrotnie magazynowana woda deszczowa, zwłaszcza w miastach, to również dodatkowe zabezpieczenie istniejącej sieci kanalizacji deszczowej przed niekontrolowanym przepełnieniem, zwłaszcza po ulewnych deszczach. Logiczne jest, iż w celu właściwego gospodarowania zasobami wodnymi podejmowane działania pozwalają na magazynowanie deszczu podczas opadów, a wykorzystywanie zgromadzonych zapasów w późniejszym okresie. Oczywiście myślenie globalne dotyczące całego obszaru zlewni jest jak najbardziej słuszne (np. budowanie zapór wodnych). Jednak w artykule tym chciałbym skupić się na skali makro, to jest na magazynowaniu z wykorzystaniem rozwiązań systemowych dających wymierny efekt dla środowiska. Kluczem tego działania i wprowadzania zmian w życie jest przekonanie o konieczności retencji i zagospodarowania wody pochodzącej z deszczu.

W wielu mniejszych miejscowościach i miastach, gdzie problem ten pojawił się już wcześniej, namawiano właścicieli do budowania układów retencyjnych w granicach działek.

Takie rozwiązanie skutkuje tym, iż osoba zainteresowana wykorzystuje deszczówkę i musi znaleźć odpowiedni sposób na to, aby przeprowadzić zagospodarowanie wody.

Istnieje wiele sposobów na deszczówkę, wszystkie one uzależnione są od wielkości i skali danego budynku, budowli lub odwad-

14

nianego obszaru. Instalacje takie mogą być wykonywane samodzielnie lub przez specjalistyczne firmy instalacyjne - wszystko to kwestia skali danego terenu, z którego chcemy zebrać i zgromadzić deszczówkę. Dla zastosowań przydomowych przykładowy zbiornik powinien mieć około pięć metrów sześciennych wykonanych w całości z kręgów betonowych, tworzywa lub jako otwarty zbiornik, tzw. oczko wodne zlokalizowane w ogrodzie.

Jednak wraz ze zwiększeniem skali budowli czy budynku, a w ślad za tym ilości wód opadowych spadających na zagospodarowany teren - rosną też inne zagrożenia. Dla obszarów o dużej powierzchni wolumen wody, jaki musi być zebrany za pomocą takiego układu, to od kilku do kilkuset metrów sześciennych. Poniżej przestawię kilka przykładów wykorzystania, jak również zagrożeń wiążących się z projektowania takich systemów retencjonowania wód opadowych.

Rozważając temat budowy podziemnych zbiorników na deszczówkę, trzeba poruszyć kilka ważnych zagadnień. Pierwsze to wybór odpowiedniego budulca. Najczęściej stosowane to np. beton, żywica poliestrowa, stal czy tworzywa sztuczne, takie jak PVC, PP czy PEHD. Potencjalne zagrożenia wynikające podczas wykonywania inwestycji, które powinny być przewidziane w etapie projektu, to przede wszystkim dobór odpowiedniego materiału do otaczających nas warunków gruntowo-wodnych. Podpowiedzią w doborze odpowiedniego rozwiązania powinna być geologia danego terenu - wykonana poprawnie pozwoli i pokaże, jak wygląda profil glebowy, ułożenie poszczególnych warstw, a przede wszystkim wskaże, gdzie zlokalizowany jest poziom wód

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

padków w terenie można spotkać zastosowanie systemu owiniętych skrzynek z folią lub rur o dużych średnicach. Przewagą stosowania systemów wykonanych z tworzyw sztucznych jest bardzo duża żywotność oraz dowolność dostosowania się do otaczającego nas terenu poprzez modułową zabudowę. Poprzez zastosowanie dodatkowych studni podczyszczających istnieje późniejsza możliwość serwisowania oraz czyszczenia całego układu z dostającego się do środka piasku oraz substancji zmniejszających pojemność czynną danego zbiornika. Dodatkową zaletą stosowania podziemnych układów retencyjnych, wykonanych z rur lub skrzynek, jest brak dostępu światła słonecznego, a co za tym idzie - zalegająca w nich woda nienarażona jest na zagniwanie i wzrost roślinności wodnej.

Ostatnim, a zarazem bardzo ważnym czynnikiem stosowania podziemnych zbiorników jest wykorzystanie terenu znajdującego się bezpośrednio pod zbiornikiem i wykorzystanie go np. do zabudowy drogą, chodnikiem czy terenem zielonym. Całość zabezpieczona jest przed dostępem osób trzecich, a zwłaszcza dzieci, które w zbiornikach otwartych dużych pojemności znajdują inne zastosowania od przewidzianego przez projektanta.

Podsumowując, na rynku polskim znajdziemy wielu producentów oferujących systemy retencjonowania wód deszczowych.

Jednak odpowiednie dobranie właściwej technologii do szczególnych warunków gruntowych jest bardzo ważne dla poprawnego działania całego układu. Przedstawione powyżej uwagi dotyczące poszczególnych systemów retencjonowania wody mogą być pomocne w celu poprawnego doboru takiego systemu.

Jestem przekonany, iż stosowanie zamkniętych układów gromadzenia wód opadowych przysłuży się do lepszego wykorzystania zasobów wodnych na danym obszarze.

(GP)

15

ABC kanalizacji zewnętrznej

gruntowych na danym terenie. Informacja ta jest bardzo ważna do wyboru odpowiedniego materiału, z którego będziemy wykonywać instalację. Działanie siły wyporu może zaszkodzić wykonywanemu i wbudowanemu zbiornikowi. Logiczne jest, iż budując zbiornik na deszczówkę, który tylko w okresach ulewnego deszczu będzie napełniony i narażony na działanie wpływu wód gruntowych, powinien on być zabezpieczony przed wyporem wód gruntowych. W przypadku kiedy na danym terenie wody gruntowe nie występują lub też ulokowane są dosyć głęboko, możemy zastosować materiały z tworzyw sztucznych przybierających różne formy, np. skrzynki rozsączające owinięte folią lub rury kanalizacyjne szczelnie zaślepionych dużych średnie złożonych w poszczególne moduły. Zaletą stosowania materiałów z tworzyw sztucznych i wykorzystywania ich jako zbiorników podziemnych to ich uwaga wpływająca na szybkość i łatwość montażu całego układu. Ma to kluczowe znaczenie i w znaczący sposób przekłada się na wartość kosztową całej inwestycji. Dla przykładu podam, iż waga jednej skrzynki to pojemność około 272 l, co daje wagę około 15 kg w przeliczeniu na jeden metr sześcienny to tylko 55 kg samego materiału jako budulca do zgromadzenia jednego metra sześciennego wody opadowej. Wynik ten dla systemów rurowych jest mniej korzystny, ale na podobnym poziomie i stanowi bardzo szybki i tani sposób budowy podziemnych zbiorników gromadzących deszczówkę.

Kolejne zagadnienia wymuszające zastosowanie danego rodzaju materiału to sposób przykrycia i występujące obciążenia ruchem kołowym poruszających się pojazdów na powierzchni. Nieodzowne - w przypadku wysokiej wody gruntowej i dużego obciążenia komunikacyjnego - jest stosowanie zbiornika wykonanego z żelbetu z uwagi na ich bardzo dużą wytrzymałość, jak i masę uniemożliwiającą działanie wyporu. Jednak w większości przy-

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Kogeneracja w akcji

Piotr Kubski

ABC ogrzewania

● Czym

jest kogeneracja? ● Jak wykorzystuje się kogenerację w branży grzewczej? ● Jak definiujemy trigenerację?

Aktualnym postulatem społecznym, szczególnie w warunkach zrównoważonego rozwoju kraju, jest konieczność oszczędzania energii, gdyż nie tylko chroni istniejące zasoby paliw, ale też przyczynia się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego - zarówno w postaci emisji zanieczyszczeń do atmosfery, jak i w postaci stałych odpadów procesu spalania paliw organicznych. Prowadzi także do ograniczenia szeroko rozumianych szkód górniczych spowodowanych wydobywaniem kopalin.

Równie ważne jest, by procesy energetyczne były realizowane w taki sposób, aby energia napędowa i pojawiające się nośniki energii były wykorzystywane jak najpełniej w granicach technicznych możliwości i opłacalności ekonomicznej.

Właśnie tym tendencjom wychodzi naprzeciw -obserwowany w krajowej ener-

16

getyce zawodowej i ciepłownictwie, a także już nawet w ogrzewnictwie - poważny wzrost zainteresowania skojarzonymi układami rozproszonymi, w których jednocześnie generowana jest energia elektryczna i ciepło użyteczne.

Układ termodynamiczny, w którym zachodzi równoczesne wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła użytecznego o odpowiednim poziomie temperatury, np. w postaci nośnika (zwykle wody) dla potrzeb miejskiego systemu ciepłowniczego lub odbiorców przemysłowych, zwany jest układem kogeneracyjnym lub skrótowo - kogeneracją. A zatem kogeneracja, określana też jako CHP (Combined Heat and Power), jest synonimem skojarzonej gospodarki energetycznej. Natomiast zakład przemysłowy, w którym zachodzi taki jednoczesny proces technologiczny (wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła użytecznego), nazywamy elektrociepłownią.

Zgodnie z podstawami termodynamiki działanie każdego silnika cieplnego (stanowiące podstawowy element elektrowni cieplnej) wymaga współpracy z dwoma źródłami ciepła, górnym i dolnym. Górne źródło wyznacza proces spalania paliwa konwencjonalnego, zaś dolne źródło oparte jest na dostępnym nośniku chłodniczym dla obiegu cieplnego silnika. A zatem silnik cieplny, zużywając energię chemiczną zawartą w paliwie, dostarcza energię mechaniczną oraz wywiązuje niezbędne ciepło odpadowe, które musi być odprowadzane w dolnym źródle ciepła.

Jeżeli tylko dobierzemy poziom temperatury nośnika chłodzącego dolne źródło odpowiednio do występujących potrzeb grzewczych, to uzyskamy w ten sposób możliwość

www.instalator.pl

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

niezbędnej do wytworzenia każdego z tych produktów odrębnie. Trigeneracja ma zatem duże znaczenie dla systemów ciepłowniczych, szczególnie w okresie letnim, ponieważ poprawia ekonomiczność produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem użytkowym przy występującym niskim zapotrzebowaniu odbiorców na to ciepło, ale przy równoczesnym wystąpieniu zapotrzebowania na chłód użytkowy. Taki chłód można uzyskać w absorpcyjnych urządzeniach chłodniczych, które są zasilane ciepłem użytkowym w postaci np. gorącej wody lub spalin o odpowiednim poziomie temperatury. Chłód użytkowy można też uzyskać ze sprężarkowych urządzeń chłodniczych napędzanych energią elektryczną lub mechaniczną.

Znowelizowane Prawo energetyczne [1] definiuje w art. 3. m.in. następujące pojęcia podstawowe takie jak: kogeneracja, ciepło użytkowe w kogeneracji, jednostka kogeneracji, energia elektryczna z kogeneracji, referencyjna wartość sprawności dla wytwarzania rozdzielonego, wysokosprawna kogeneracja. Zainteresowanych odsyłam do wyżej wymienionego Prawa energetycznego. Z dokumentu tego wynika, że w energetyce i ciepłownictwie zaczęto rozróżniać wysokosprawną kogenerację od wytwarzania w skojarzeniu. Jest to spowodowane pojawieniem się odrębnego systemu wsparcia finansowego dla wysokosprawnej kogeneracji. dr inż. Piotr Kubski

Rys. Schemat budowy jednostki kogeneracyjnej.

www.instalator.pl

Bibliografia [1] Ustawa z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne, ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie oceny zgodności (Dz. U. 2007, poz. 21, nr 124).

[2] Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 10 grudnia 2014 r. w sprawie sposobu obliczania danych podanych we wniosku o wydanie świadectwa pochodzenia z kogeneracji oraz szczegółowego zakresu obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji.

17

ABC ogrzewania

skojarzonego wytwarzania ciepła użytkowego i energii mechanicznej zamienianej (nieco później w generatorze) na elektryczną.

W odróżnieniu od gospodarki rozdzielonej, polegającej na oddzielnym wytwarzaniu energii elektrycznej (w elektrowni kondensacyjnej) i ciepła użytecznego (w kotle), właśnie dzięki zespołowej ich produkcji (w elektrociepłowni) gospodarka skojarzona realizuje wymóg oszczędnego i przyjaznego dla środowiska naturalnego wykorzystania surowców energetycznych.

W wyniku wysokiego stopnia przetworzenia pierwotnej energii chemicznej zawartej w paliwie kopalnym na użyteczne jej nośniki (energia elektryczna i ciepło użytkowe) gospodarka skojarzona w znacznym więc stopniu przyczynia się do zmniejszenia zużycia, czyli oszczędności, energii pierwotnej, a w ten sposób do poszanowania zarówno zasobów surowcowych, jak i środowiska naturalnego.

Technologicznym rozszerzeniem kogeneracji jest tzw. trigeneracja (także trójgeneracja), czyli skojarzone technologicznie wytwarzanie trzech produktów: ciepła, energii elektrycznej lub mechanicznej oraz chłodu użytkowego. Ma ona na celu zmniejszenie ilości i kosztu energii pierwotnej

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Pompownia deszczówki

ABC zagospodarowania wody deszczowej

● Jak

zbudowane są przydomowe przepompownie wody deszczowej? ● Na co zwrócić uwagę podczas ich montażu? ● Czy przydomowa przepompownia wody deszczowej musi być odpowietrzana?

Przydomowe przepompownie wody deszczowej (zwane też pompowniami) to urządzenia, które są wykorzystywane wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości wykonania grawitacyjnego odpływu wód opadowych.

W porównaniu do dużych, w pełni zautomatyzowanych pompowni występujących w układach kanalizacyjnych - pompownie przydomowe są urządzeniami raczej nieskomplikowanymi. Choć wydają się one być prostymi w montażu i eksploatacji, mogą w praktyce sprawić pewne problemy zarówno instalatorowi, jak i użytkownikowi.

W tym artykule przedstawimy najważniejsze aspekty związane z tą tematyką.

O zastosowaniu przydomowej pompowni powinniśmy pomyśleć nie tylko, gdy istnieje potrzeba przepompowania zebranej z rur spustowych czy też z odwodnienia terenu wody opadowej, która spływać ma następnie do zbiorników retencyjnych lub do kanalizacji, ale również wtedy, gdy mamy do rozwiązania np. problem z nadmiarem wody deszczowej gromadzonej w podziemnym zbiorniku retencyjnym, której

18

nie ma można odprowadzić grawitacyjnie lub gdy układ awaryjnego rozsączania jest nieskuteczny ze względu na słabą przepuszczalność gruntu. W takich sytuacjach możemy wodę wypompować w teren, aby uruchomić tzw. infiltrację terenową, lub całkowicie poza teren działki. W skrócie więc pompownie są potrzebne wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości odprowadzenia wód grawitacyjnie. ● Budowa Występujące najczęściej na rynku przepompownie przydomowe do wody deszczowej mają kształt pionowego walca i nie przekraczają wysokością 3 metrów.

Istotne jest zastosowanie odpowiedniej średnicy walca ze względu na kilka kwestii: zbyt małe wymiary utrudnią bądź uniemożliwią pracę serwisanta wykonującego przeglądy lub naprawy, niezapewnione też będzie swobodne unoszenie się pływaka uruchamiającego pompę.

Niemniej ważne jest też zapewnienie odpowiedniej pojemności zbiornika pompowni tak, ażeby w razie awarii pompy pojemność zbiornika była w stanie zapewnić retencję wody przez określony czas. Większość oferowanych dziś na rynku pompowni jest wykonana w średnicach 315, 400, 600 lub 800 mm. Dobór pompowni to jednak przede wszystkim dobór odpowiedniej pompy. Ważne są takie parametry pompy jak konstrukcja, wydajność i wysokość podnoszenia. Pewne jest, iż do wody deszczowej nie musimy stosować pompy z rozdrabniaczami stosowanymi w pompowniach na ścieki surowe. Jednak w wodzie deszczowej pojawiają się drobne

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

monty mogące istotnie wpłynąć na zwiększenie się ilości spływającej wody. ● Zastosowanie Pompownie przeznaczone do pompowania wody deszczowej spływającej zazwyczaj z obszaru jednej posesji nie pracują tak często i regularnie jak np. pompownie ścieków bytowych. Ścieki deszczowe, które nie wydzielają nieprzyjemnych zapachów, nie stanowią tak dużego dyskomfortu w momencie ewentualnej awarii jak ścieki sanitarne, przy których każda awaria skutkuje problemami z normalnym korzystaniem z WC i innych przyborów sanitarnych oraz np. z przydomowej oczyszczalni ścieków. W związku z powyższym pompownie wody deszczowej często są wyposażane w jedną pompę, która zasilana jest jedną fazą oraz nie posiadają automatyki i sygnałów alarmowych (ewentualnie wyposażone są w prosty układ z drugim pływakiem, który przy przepełnieniu komory podniesie się, uruchamiając sygnalizację świetlną). Stąd warto uczulić użytkownika, by regularnie sprawdzał układ, szczególnie przed okresem letnim, w którym występują intensywne ulewy, a także po ich zakończeniu, by nie przeoczyć ewentualnych usterek. Jeżeli użytkownik rzadko przebywa w miejscu zainstalowanej pompowni lub też woda, którą ma odpompować pompownia, spływa z dużej powierzchni, to można rozważyć zastosowanie układu zbudowanego z dwóch pomp i sterowania, które posiada m.in. funkcje: zabezpieczenia silnika, dwóch trybów pracy (automatycznego i ręcznego) i, co zapewne najistotniejsze, modułu sygnalizacyjno-alarmowego (sygnalizuje przeciążenie oraz przepełnienie). ● Montaż Montaż przydomowej pompowni do wody deszczowej nie jest skomplikowany i przypomina instalację zbiornika na ścieki,

19

ABC zagospodarowania wody deszczowej

zanieczyszczenia mechaniczne takie jak ziarnka piasku, liście itp. Ryzyko uszkodzenia pompy przez dużą ilość zanieczyszczeń piaskowych możemy zminimalizować, stosując filtracje na rurach spustowych, m.in. osadniki podrynnowe oraz filtry umieszczone wewnątrz pompowni lub ewentualnie w studzience przed pompownią. Wydajność pompy musi być na tyle duża, by w momencie napływu wody podczas obfitych opadów atmosferycznych komora pompowni nie przepełniła się, a cała dopływająca ciecz została wypompowana. Odpowiednia wysokość podnoszenia umożliwi odprowadzenie wody w docelowe miejsce. Dużym ułatwieniem dla instalatorów jest obecność na rynku kompletnych pompowni z kilkoma wariantami pomp. Najczęściej występujące urządzenia na rynku mają wydajność od kilku do około 20 m3/h i podnoszenie od ok. 5 do 25 m. Optymalny dobór pompy jest niezbędny nie tylko ze względów technicznych, ale również ekonomicznych, gdyż jednocześnie pozwoli na jej optymalną pracę oraz zapobiegnie nadmiernemu zużyciu energii elektrycznej, czyli zbędnym kosztom.

Przy planowaniu odpowiednich wymiarów pompowni oraz parametrów pompy powinno się wziąć pod uwagę nie tylko istniejący stan obiektu, posesji czy działki, ale również wszelkie planowane zmiany, czyli np. przebudowy, rozbudowy lub re-

ABC

ABC zagospodarowania wody deszczowej

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

deszczówkę lub przydomową oczyszczalnię ścieków. Jednak przy wyborze konkretnej pompowni, a później podczas jej instalacji, należy zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii. Pierwszym ważnym czynnikiem wyboru konkretnego rozwiązania są lokalizacje dopływu i rurociągu tłocznego.

Należy tak dobrać pompownię, aby zakres regulacji jej wysokości był wystarczający dla konkretnych warunków. Niektóre pompownie posiadają możliwość lub wręcz konieczność wykonania otworu na dopływ w zależności od zapotrzebowania na miejscu montażu. Należy pamiętać, żeby tak umiejscowić komorę pompowni, aby pojemność retencyjna nie była zbyt mała, tzn. wlot do komory nie następował na takim poziomie, który sprawi, że zanim podniesie się pływak pompy, woda zacznie cofać się w rurociągu tłocznym. Elementy wewnątrz pompowni powinny być tak umiejscowione, aby nie doszło do żadnych zakłóceń pracy pływaka oraz jego zahaczenia bądź zablokowania o ściany komory.

Należy pamiętać również o poziomie przemarzania gruntu w danej lokalizacji geograficznej, a konkretnie o potrzebie wykonania elementów instalacji na bezpiecznej głębokości. ● Odpowietrzenie Każda pompownia powinna mieć swoje odpowietrzenie. Nie należy ulegać namowom inwestorów, którzy sugerują, aby kominek wentylacyjny był jak najniżej nad powierzchnią terenu. Choć montaż pompowni odbywa się najczęściej w okresie letnim, to sama pompownia ma za zadanie pracować cały rok: kominek wentylacyjny umieszczony zbyt blisko gruntu może zostać przykryty np. pokrywą śnieżną i wówczas nie będzie spełniał swojej roli. Należy pamiętać również o odpowiednim zabezpieczeniu komory przed oddziaływaniem wód gruntowych lub najazdem pojazdów koło-

20

wych - jeżeli taki jest możliwy lub planowany w miejscu umieszczenia pompowni. ● Estetyka Pewnego rodzaju niewygodą dla przyszłych użytkowników przydomowych pompowni może być dodatkowa pokrywa, która pojawi się np. w trawniku. Aby zminimalizować negatywne estetyczne odczucia właściciela posesji, można wykonać w miejscu zamontowanej pompowni np. ozdobny pas wysypanych kamieni lub żwiru. Pokrywa nie będzie widoczna z poziomu terenu, a w momencie konieczności jej otwarcia w celach przeglądu, serwisu lub naprawy będzie można ją szybko odsłonić. Dodatkowym atutem konkretnego rozwiązania będzie pokrywa wyposażona w zabezpieczenie przed otwarciem przez dzieci.

Przydomowe pompownie wód opadowych są elementami nieskomplikowanymi, ale ważnymi dla komfortu właścicieli i użytkowników posesji. Warto więc zadbać o dostosowany do potrzeb posesji dobór urządzenia, a także jego właściwą instalację, a następnie systematyczne przeglądy i konserwację. Wybór rozwiązań najtańszych, jak to często bywa, może okazać się kosztowny z punktu widzenia ich późniejszej eksploatacji i serwisowania.

Mariusz Piasny

www.instalator.pl

nr 6/72019

ABC Magazynu Instalatora

Na szumy i bulgotanie

Maciej Domagała

są zalety kanalizacji niskoszumowej? ● Jak zastosowanie tego typu instalacji wpływa na koszty?

Jednym z tematów, który praktycznie nie istnieje w realizacji budynków jednorodzinnych, jest instalacja kanalizacji niskoszumowej, bo każdy wie, że gdy spłuczka się napełnia, to musi szumieć, a jak się spuszcza wodę, to musi piętro niżej bulgotać w kanalizacji. W nowoczesnych konstrukcjach domów pasywnych stosuje się rewelacyjne docieplenia, uszczelnienia budynków, rekuperacje i pompy ciepła. Zewnętrzne ściany są grube, ale w nich nie można prowadzić kanalizacji ze względu na tworzenie mostków cieplnych.

Wewnętrzne, o grubości 12-17 cm, nie pozwalają na ukrycie rur kanalizacyjnych. I jeszcze te kanały wentylacji mechanicznej...

Pytam znajomego instalatora: czemu nie zrobiłeś tych pionów z niskoszumówki? Bo nie było o tym mowy. A deweloper wie, jak domy sprzedawać, natomiast nie zna się na typach kanalizacji. Temat zaginął.

Bywa tak, że piony kanalizacyjne przechodzą przez salon, a poziomy kryją się

www.instalator.pl

Maciej Domagała

21

ABC instalacji kanalizacyjnej

● Jakie

w sufitach podwieszanych. Owszem, można je zaizolować wełną mineralną i zabudować płytami kartonowo-gipsowymi. Ale po co? Taka izolacja może chłonąć wilgoć i wymaga sporego nakładu pracy. Wystarczy wykorzystać odpowiednie rury niskoszumowe do wykonania pionów kanalizacyjnych i newralgicznych poziomów. Ich konstrukcja gwarantuje cichą pracę instalacji. Najtańsza instalacja generuje hałas około 35 dB (poziom hałasu mierzony na zewnątrz rury wg normy EN 14366).

Dla przykładu: szept ma poziom około 30 dB. Dostępne w naszym kraju rury o parametrze 12 dB są droższe 2-3 razy od tych najtańszych rur kanalizacyjnych. Wykonując z nich nawet połowę całej instalacji, podniesiemy koszt materiałów np.

2-krotnie. Robocizna zmaleje o koszt materiału i wykonania izolacji akustycznej, co w efekcie podniesie cenę o około 1/4.

Dla wymagającego klienta można wybrać superciche rury kanalizacyjne dostępne na naszym rynku o parametrze 6 dB. Tak więc taka instalacja jest niema. I proszę mi wierzyć, jeśli tylko miałem możliwość rozmowy z inwestorem, bez większego trudu przekonałem go do zastosowania instalacji niskoszumowej.

Sam jestem klientem i wiem, jakie znaczenie ma możliwość wyboru, a dom to nie samochód, który będę wymieniał co kilka lat. Na dodatek wszystkie instalacje podtynkowe mają być w miarę nowoczesne i sprawne nawet za 20 lat. Bo ich wymiana to kataklizm w domu.

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC instalacji rurowych

Stal w natarciu Stal do montażu instalacji wodociągowych występuje jako stal ocynkowana (rury ze szwem lub bez szwu). Natomiast do budowy instalacji ogrzewczych jako stal czarna (również ze szwem lub bez). Ochronna warstwa cynkowa stali zabezpiecza rury stalowe przed niszczącym działaniem środowiska zewnętrznego i wewnętrznego prowadzącym do przedwczesnej korozji.

Do największych zalet rur stalowych w instalacjach sanitarnych należą: ● bardzo duża wytrzymałość na rozciąganie, zginanie i ściskanie - umożliwia to układanie dość długich odcinków przewodów bez dodatkowych uchwytów; ● odporność na działanie obciążeń mechanicznych; ● brak możliwości przedostawania się tlenu przez ścianki rury do wnętrza instalacji; rury są antydyfuzyjne; ● odporność na promieniowanie słoneczne (UV); ● odporność na działanie wysokich temperatur - z rur stalowych wykonuje się instalacje wody użytkowej zimnej i ciepłej (do 55 °C), jak również instalacje ogrzewcze (z rur stalowych czarnych); ● najniższy wśród materiałów instalacyjnych współczynnik rozszerzalności cieplnej [0,013 mm/(m * K)], co oznacza wydłużenie 1 metra odcinka rury o 0,65 mm przy wzroście temperatury wody o 50 °C; ● dobre przewodnictwo cieplne; w przypadku instalacji wody ciepłej i ogrzewczej należy bezwzględnie stosować izolację termiczną o odpowiedniej grubości ścianki; zapobiega to stratom

22

ciepła; zastosowanie izolacji termicznej na rurach przewodzących wodę zimną zapobiega zjawisku pocenia się rur i powstawaniu wilgoci wokół przewodów; ● bardzo niska cena złączek stosowanych do połączenia rur; ● szeroka gama materiałów uszczelniających połączenia (pakuły wraz z pastą lub pokostem, nić uszczelniająca, klej anaerobowy, taśma teflonowa); ● rury nie absorbują nieprzyjemnych zapachów tak jak ma to miejsce w tworzywach sztucznych; ● niewrażliwość na tłuszcze i substancje ropopochodne; ● stal jest niepalna; ● bardzo wysoka odporność na ciśnienie; ● rury stalowe można poddawać recyklingowi; ● bogaty asortyment stali, z których wykonywane są rury (od konstrukcyjnych węglowych zwykłej jakości, poprzez niskostopowe do wysokostopowych, łącznie z odpornymi na korozje i żarowytrzymałymi, stosowanymi w aparaturze chemicznej i podobnej); ● stal jest doskonałym materiałem do budowy instalacji tryskaczowych.

Rury ze stali można łączyć za pomocą łączników z żeliwa białego. Łączniki gwintowane muszą być uszczelniane tradycyjnie za pomocą konopi zaimpregnowanych specjalną pastą lub pokostem.

Szczeliwem może też być taśma teflonowa lub specjalny sznur nylonowy do połączeń gwintowanych. Koszt uszczelnienia takiego połączenia (w zakresie małych średnic) wynosi kilka groszy.

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

wodu. Temperatura wody wewnątrz rur ocynkowanych nie powinna przekraczać 55 °C. Powyżej tej temperatury następuje przyspieszone zniszczenie wewnętrznej ocynkowanej powłoki ochronnej rury. Z przeprowadzonych badań dla rur ze stali ocynkowanej wynika, że w temperaturze do 50 °C cynk na powierzchni wewnętrznej przewodu tworzy warstwę, która przyczepiając się do metalu, ma działanie ochronne przed korozją. Powyżej temperatury wody wynoszącej 55 ºC warstwa cynku odspaja się, staje się luźna i ziarnista, co wywołuje pogorszenie ochrony stali przed korozją.

W temperaturze 60-70 °C następuje zmiana biegunowości, która osłabia ochronną powłokę cynkową.

Stalowe rury instalacyjne wykonuje się jako lekkie, średnie lub ciężkie, różniące się grubością ścianek przy tej samej średnicy zewnętrznej, a tym samym mają różne dopuszczalne wartości ciśnień roboczych. Rury do budowy instalacji wodociągowych w celu zabezpieczenia ich przed korozją powleka się na zewnątrz i wewnątrz ochronną warstwą z cynku.

Do połączenia rur stalowych stosujemy połączenia gwintowane stałe i rozłączne.

Koniec rury nacina się gwintem rurowym stożkowym. Do łączenia stosowane są złączki wyposażone w gwint rurowy cylindryczny. Aby uzyskać szczelne połączenie pomiędzy oboma gwintami, należy nanieść materiał uszczelniający (włókna konopne lub lniane nawilżone pokostem) lub inne materiały, takie jak taśma teflonowa, kleje anaerobowe, pasty. W miejscach, gdzie instalacja ma być rozłączna, należy stosować dwuzłączki (śrubunki, holendry). Rury i kształtki do instalacji produkowane są w zakresie średnic 10-100 mm.

Bolesław Bąk

23

ABC instalacji rurowych

Stal czarna (niezabezpieczona przed korozją) jest doskonałym materiałem do budowy instalacji ogrzewczych (w systemach otwartych), w których zastosowano kotły opalane paliwem stałym (np. kotły na węgiel, koks, drewno). Za jej zastosowaniem przemawia głównie odporność na bardzo wysokie temperatury, gazoszczelność oraz wytrzymałość na temperaturę. Spora wytrzymałość mechaniczna tego materiału przemawia za tym, aby wykonywać z tego materiału instalacje poprowadzone w miejscach narażonych na bardzo wysokie temperatury, wandalizm i zniszczenie. Takimi miejscami są m.in. stare obiekty użyteczności publicznej, szkoły, internaty, korytarze, piwnice, więzienia itp., w których nie ma możliwości poprowadzenia rur pod istniejącą podłogą lub zakrycia rur w szachtach instalacyjnych.

W starych modernizowanych lub remontowanych obiektach stal doskonale spełnia swoje zadanie. Rury stalowe są idealne do budowy instalacji przeciwpożarowych (tryskaczowych).

W jednej instalacji można łączyć łączniki i rury różnych producentów. Należy pamiętać, że stal jest podatna na korozję.

Inwestor czy projektant instalacji przed podjęciem decyzji co do wyboru materiału instalacyjnego powinien uzyskać informacje, czy woda wodociągowa zasilająca budynek posiada własności agresywne w stosunku do materiału, z którego projektuje wykonanie instalacji. Informacje takie projektant powinien uzyskać w odpowiednim przedsiębiorstwie wodociągowym, a w przypadku niemożności uzyskania takiej informacji powinien skierować się do wyspecjalizowanej jednostki. Dotyczy to przede wszystkim rur, które rozprowadzają wodę o stosunkowo niskim poziomie pH (poniżej 7). Może to powodować uszkodzenie powłoki cynkowej wewnątrz prze-

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC kotłów na paliwa stałe

Pomyśl o rozruchu!

Na wstępie chciałbym wyjaśnić, co oznacza pojęcie rozruchu kotła. Ogólnie jest to uruchomienie kotła wraz z armaturą dodatkową instalacji centralnego ogrzewania ze stanu zimnego wychłodzonej instalacji grzewczej do stanu normalnej eksploatacji. W zależności od stopnia zaawansowania wykonanej instalacji oraz typu i mocy kotła rozruch taki do stanu końcowego może trwać od kilku do kilkunastu godzin. Oczywiście w sytuacji, gdy kocioł będzie uruchamiany kolejny raz, czyli nie będzie to nowo zabudowane urządzenie, przed rozruchem wpierw należy upewnić się, czy wszystkie elementy kotła oraz instalacji są sprawne. Z pewnością sprawdzić musimy: ● ciśnienie oraz poziom wody w instalacji grzewczej; ● poprawne działanie zaworu bezpieczeństwa oraz schładzacza instalacji (jeżeli taki został zainstalowany; może nim być wężownica schładzająca z zaworem termostatycznym lub sam zawór schładzający termostatyczny); ● poziom wody „strażaka“ oraz działanie zaworu termostatycznego, jeżeli taki został zainstalowany do zalewania wodą zasobnika

24

paliwa w stanie awaryjnym - cofanie żaru w stronę zasobnika paliwa; ● drożność komina oraz łącznika od kotła do komina (rury dymowej), a także samego wymiennika ciepła kotła; ● szczelność sznurów uszczelniających drzwiczki kotła; ● stan techniczny wymiennika ciepła, wcześniej dobrze oczyszczonego z wszelkich nieczystości oraz osadów powstałych po spalaniu, oraz poddanego wizualnej ocenie; ● stan podajnika ślimakowego - czy nie uległ korozji, zwłaszcza w kotłach z automatycznym podawaniem paliwa eksploatowanych eko-groszkiem oraz groszkiem węgla brunatnego; ● stan szczelności palnika retortowego, rynnowego oraz innego, w którym mogłoby dojść do rozszczelnienia oraz nieprawidłowego spalania palnika; ● stan techniczny kolana palnika retortowego - czy wewnątrz nie znajdują się osady mogące wpływać korzystnie na zerwanie zawleczki lub klina motoreduktora; ● stan techniczny kolana palnika retortowego - czy nie uległo przetarciu i rozszczelnieniu; ● czystość mieszacza palnika gwarantującą poprawny przepływ powietrza do spalania od wentylatora nadmuchowego do rusztu, na którym realizowany jest proces spalania; ● poprawne działanie instalacji nawiewnowywiewnej; ● działanie zaworów mieszających oraz ich napędów (jeżeli takie są); zawory mieszające powinny być regulowane w łagodny sposób, bez sytuacji bezruchu, zakleszczenia zaworu (zapieczenie lub „zastygnięcie” zaworu); w tym celu warto jest poruszać okresowo

www.instalator.pl

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

oraz praca urządzeń pomocniczych, w tym siłowników na zaworach mieszających, termostatów pomieszczeniowych, regulacja sterowników kotłów w tym dobór parametrów ogrzewania, a także regulacja systemu pogodowego, określenie zakresów możliwych do zmiany parametrów pracy, kompleksowe szkolenie z obsługi oraz konserwacji kotła. Nowo powstała instalacja uruchomiona przez nieuprawnionego do tego człowieka wzbudzać może niepokój co do działania kotła oraz procesów regulującozabezpieczających instalację grzewczą. W momencie, gdy mamy do czynienia z rozbudowanym regulatorem pracy kotła oraz instalacją, pomocne jest wyjaśnienie przez uprawnionych instalatorów algorytmów działania regulatora również w sytuacjach alarmowych. Wiele firm produkujących kotły grzewcze wymaga gwarancyjnie tak zwanego pierwszego uruchomienia kotła, co może być nieodpłatne dla użytkownika, podczas którego ocenia się jakość wykonanej instalacji oraz ewentualnie uprzedza się o konsekwencjach w działaniu podczas stwierdzonych w kotłowni wątpliwości odnośnie do wykonania systemu. W takich sytuacjach przy nieprawidłowo wykonanej instalacji zagrażającej ludzkiemu życiu serwisant może odstąpić od uruchomienia kotła do czasu poprawy popełnionych błędów.

Podczas pierwszego uruchomienia kotła przy jego wygrzewaniu spodziewać należy się wody lub przynajmniej wilgoci, która jest skutkiem zbyt dużej różnicy temperatur między gorącymi spalinami a zimnym wymiennikiem ciepła kotła. Stan taki może trwać nawet i jedną godzinę po uruchomieniu kotła. Przy pierwszym uruchomieniu nowo zakupionego kotła trzeba przygotować się na zapach wypalającej się farby, którą od wewnątrz pokryty został korpus kotła.

Marcin Foit

www.instalator.pl

25

ABC kotłów na paliwa stałe

takim zaworem nawet wtedy, gdy kocioł nie jest eksploatowany; ● działania pomp obiegowych itp.

W kotłach z podajnikiem ślimakowym zaleca się raz w sezonie smarowanie połączenia tulei motoreduktora z trzpieniem podajnika ślimakowego w celu uniknięcia problemów z wyjęciem ślimaka w chwili, gdy będzie wymagana wymiana podajnika spowodowana korozją lub wytarciem. Dodatkowo w kotłach z palnikami retortowymi i rynnowymi zaleca się, aby przed sezonem grzewczym wymienić zawleczkę zabezpieczającą silnik motoreduktora przed jego uszkodzeniem w chwili zakleszczenia się podajnika ślimakowego. Ubiegłoroczna, „pracująca“ już wcześniej na odkształcenia zawleczka z pewnością będzie miała niższą wytrzymałość, która skutkować będzie szybszym jej zerwaniem oraz zatrzymaniem pracy kotła.

W przypadku, gdy rozruch kotła jest dokonywany pierwszy raz, ważne jest, aby był on przeprowadzony przez autoryzowanego serwisanta lub instalatora mającego odpowiednie uprawnienia. Podczas takiego uruchomienia należy dodatkowo przeprowadzić szereg czynności związanych z poprawną pracą kotła, takich jak regulacja spalania paleniska, odpowiedniego doboru mocy palnika w kotłach z automatycznym podawaniem paliwa, odpowiednia regulacja

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Kabina bez brodzika

ABC instalacji łazienkowych

Łukasz Szypowski ● Jakie

są zalety zastosowania odpływu liniowego w kabinie prysznicowej bez brodzika? ● Jakie parametry mają odpływy niskiej zabudowy?

Nowoczesne łazienki nie są już jedynie pomieszczeniami o charakterze sanitarnym, stają się coraz częściej prywatnymi salonami kąpielowymi. Kabinę prysznicową możemy wyposażyć w brodzik lub zamontować odpływ prysznicowy na poziomie posadzki.

Bardzo popularnym rozwiązaniem do wykonania prysznica bez brodzika jest odpływ liniowy, który pozwala na swobodną aranżację wnętrza. Obecnie dostępne, markowe odpływy liniowe oferują bogactwo akcesoriów.

Dzięki temu możliwe jest wykonanie różnych wariantów: długich, krótkich, narożnych lub w formie litery „U”. Odpływ liniowy stosowany do wykonania prysznica bez brodzika może posiadać elementy dodatkowe.

Mogą to być np.: ● elementy zamykające - przy jego zastosowaniu możemy uzyskać wydłużenie odpływu przy montażu jednostronnym (w niektórych modelach do 140 cm); w przy-

26

padku montażu dwustronnego możemy uzyskać odpływ do 160 cm; ● łącznik - w przypadku połączenia dwóch odpływów tego typu możliwe jest uzyskanie odpływu o długości 240 cm; dodatkowo, wykorzystując dwa elementy zamykające, można uzyskać odpływ o długości 280 cm; jednocześnie wydajność odwodnienia podwaja się, osiągając imponujące parametry: od 0,8 do 1,6 l/s; możliwa jest także (przy pomocy łącznika) realizacja bardzo krótkiego odpływu o długości od 80 cm, charakteryzującego się wysoką wydajnością odpływu; wysoką wydajność odpływu można w tym wypadku osiągnąć poprzez połączenie dwóch odpływów, skróconych do długości 30 cm; ● łącznik kątowy (np. 90˚) - umożliwia łączenie odpływów pod kątem prostym; dzięki temu rozwiązaniu możliwe jest uzyskanie odpływu narożnego lub w kształcie litery „U”.

Realizację odprowadzenia wody z poziomu posadzki w przypadku kabiny prysznicowej bez brodzika można uzyskać także za pomocą odpływów punktowych. Zastosowanie specjalnych nasadek pasujących do odpowiednich odpływów umożliwia osiągnięcie idealnie jednolitej posadzki. Niektóre dostępne na rynku rozwiązania zamiast tradycyjnego rusztu posiadają wkładkę do wypełnienia płytkami. Dzięki temu odpływ staje się niemal niezauważalnym elementem posadzki. Możliwość stosowania różnorodnych materiałów wykończeniowych, takich jak płytki ceramiczne, kamień czy szklane dekory, daje architektom wnętrz nieograniczone możliwości aranżacji. Nasadka renomowanego producenta wytrzymuje obciążenie

www.instalator.pl

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

niającymi, które pozwalają uzyskać szczelne połączenie wpustu z folią w płynie.

Innym pomysłem na aranżację łazienki jest zastosowanie kabiny prysznicowej z brodzikiem płaskim lub głębokim. Tutaj także mamy bardzo szeroki zakres produktów, z których możemy skorzystać.

Dostępne są odpływy brodzikowe do brodzików o otworze o różnych średnicach, np.: 52, 65 i 90 mm. W przypadku wyboru brodzika głębokiego odpływy brodzikowe umożliwiają spiętrzenie wody do wysokości 100 mm. Dzięki temu dzieci mogą się wygodnie w nim kąpać.

W odpływach brodzikowych do brodzików o otworze odpływowym ø90 mm na uwagę zasługują odpływy, które charakteryzują się wysoką wydajnością odpływu oraz wyrafinowanym wzornictwem. Pokrywy odpływów cechuje piękna forma, prosty montaż i stabilne mocowanie. Nadają się one idealnie do odbioru wody pryszniców strumieniowych oraz deszczownic. Syfony te mają bardzo prostą konstrukcję, która umożliwia wyczyszczenie syfonu od góry. Do czyszczenia syfonów nie należy stosować środków żrących (o pH ≤ 4). Ta sama zasada tyczy się także wpustów podłogowych punktowych i liniowych. Środki chemiczne mogą uszkodzić elementy odpływu, powodując tym samym utratę jego szczelności. W konsekwencji wiąże się to z dodatkowymi kosztami i poważnymi pracami remontowymi w łazience.

Na uwagę zasługują też odpływy o niskiej wysokości zabudowy (tylko 60 mm). Są to idealne rozwiązania, które sprawdzają się podczas modernizacji łazienki. Mimo niewielkich rozmiarów odpływu wysokość zasyfonowania wynosi 30 mm, przy wydajności odpływu 0,5 l/s. Łukasz Szypowski Fot. z arch. Viega.

www.instalator.pl

27

ABC instalacji łazienkowych

do 300 kg i można ją wypełnić każdym materiałem o grubości od 5 do 30 mm. Woda odpływa poprzez wąską, umieszczoną na całym obwodzie krawędź pomiędzy pokrywą a posadzką. Pomimo jej niewielkiej szerokości wydajność odpływu może wynosić od 0,4 do 0,5 l/s. Klient może zawsze dobrać odpowiedni do określonej sytuacji montażowej korpus podstawowy, wersję uszczelnienia, nasadkę i ruszt. Odpowiednio dobrane ruszty nadają się zarówno do super płaskich odpływów łazienkowych o wysokości montażowej np. 62 lub 70 mm, jak i do modeli o wysokiej wydajności, używanych w obiektach użyteczności publicznej. Stosowane są również z powodzeniem w odpływach przeciwpożarowych, balkonowych i tarasowych, zawsze stanowiąc atrakcyjny element aranżacji. Decydując się na kabinę prysznicową bez brodzika, musimy pamiętać o odpowiednim uszczelnieniu posadzki.

Odpływy markowych producentów posiadają specjalne kołnierze wraz z matami uszczel-

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

ABC pomp ciepła

Lód w ogrzewaniu?

Duża część sprzedawanych pomp ciepła to urządzenia typu solanka-woda, a więc bazujące na dolnym źródle w postaci kolektora gruntowego poziomego lub odwiertów pionowych. W obu przypadkach wykorzystywane jest ciepło ziemi. Dobór powierzchni kolektora lub sumarycznej głębokości odwiertów zależny jest od wymaganej ilości energii. W obu przypadkach niedoszacowanie niesie za sobą dość poważne konsekwencje.

Prace związane z wykonywaniem kolektora gruntowego podlegają zgłoszeniu organom administracji geologicznej (staroście) przed ich rozpoczęciem. W przypadku odwiertów pionowych dodatkowo prace wiertnicze związane z pozyskaniem ciepła Ziemi wykonywane są na podstawie projektu geologicznego. Odwierty wykonywane są w oparciu o Ustawę z dnia 4.02.1994 r. „Prawo Geologiczne i Górnicze” (Dz. U. nr 27 poz. 97), z późniejszymi zmianami, tj. wg stanu prawnego na dzień 10 września 2008 r. oraz stosowne przepisy wykonawcze: Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 19.12.2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz. U. nr 153, poz.

1777). Z wykonanych prac, w oparciu o

28

Rozporządzenie z dnia 23.08.2005 r. w sprawie określenia przypadków, w których konieczne jest sporządzenie innej dokumentacji geologicznej (Dz. U. nr 116, poz.

983), sporządzana jest dokumentacja geologiczna w związku z wykorzystaniem ciepła Ziemi, która przekazywana jest organom administracji geologicznej. Potencjalnie mogą mieć zastosowanie również: Ustawa Prawo Wodne, jeżeli w rejonie prac istnieją strefy ochronne ujęć wodnych, a w decyzjach o ich ustanowieniu istnieją zapisy dotyczące prac wiertniczych w ich obrębie, Prawo ochrony środowiska, np. ograniczenie wierceń w obszarach leśnych ze względu na okresy lęgowe, Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, jeżeli w miejscowym planie zagospodarowania zostały sformułowane ograniczenia.

Rozwiązaniem alternatywnym jest tzw. zasobnik energii, zwany także zasobnikiem lodu. Rozwiązanie do pomp ciepła o mocy grzewczej do 17 kW oparte jest o „dzwon” betonowy o objętości około 12 m3, który wypełniony jest wodą wodociągową w ilości 10 m3. Dzwon montowany jest w gruncie na głębokości około 4 m w odległości nie większej niż 3 m od budynku. W całej objętości zbiornika zanurzona jest wężownica, którą przepływa czynnik niezamarzający pomiędzy „dzwonem” a pompą ciepła.

Woda stanowi więc dolne źródło dla pompy ciepła. W zmianie temperatury mamy około 116 kWh energii, natomiast dodatkowe 930 kWh w energii przemiany fazowej w lód. Warto przy tej okazji dodać, że zamarzanie wody w „dzwonie” może mieć miejsce, szczególnie w trakcie dłuższego okresu

www.instalator.pl

nr 6/72019

Magazynu Instalatora

kW/K („czysta” konwekcja) dla prędkości wiatru 1,5 m/s. Przez kolektor przepływa ten sam czynnik niezamarzający co przez pompę ciepła, a maksymalna osiągana temperatura nie przekracza 60°C (maksymalna temperatura postojowa).

Do współpracy z tak wykonanym dolnym źródłem ciepła dedykowane są pompy ciepła wyposażone w elektroniczne zawory rozprężne, które w znacznie lepszy sposób radzą sobie ze zmianami temperatury w dolnym źródle ciepła i zapewniają wysokie efektywności pracy pompy ciepła. Automatyka pompy ciepła powinna posiadać funkcję chłodzenia instalacji. Trzeba pamiętać, że lodowa woda na koniec sezonu grzewczego stanowi idealne źródło chłodu na gorące letnie dni. Zasobnik lodu spełnia zatem podwójne zadanie.

Analiza pracującej od ponad roku instalacji z zasobnikiem lodu o pojemności 170 m3 i pompą ciepła o mocy grzewczej 120 kW pokazuje, że energia uzyskiwana z kolektora powietrznego stanowi większość wykorzystywanej energii (wykresy).

Zasobnik lodu może stanowić bardzo dobrą alternatywę dla klasycznych dolnych źródeł ciepła przeznaczonych do pomp ciepła typu solanka-woda. Prace montażowe są mniej kłopotliwe, w zdecydowanie mniejszym stopniu dewastują otoczenie domu, a dodatkowo nie wymagają projektu prac geologicznych. Rynek niemiecki od pewnego czasu stosuje i rozwija tę technologię. Przyczyną są coraz większe problemy formalne związane z wykonywaniem odwiertów, a także ich późniejszą eksploatacją. Jest więc kwestią czasu, zanim rozwiązanie z „zasobnikiem lodu” stanie się popularne w Polsce. Firmy wiertnicze powinny zatem poważnie rozważyć wprowadzenie takich innowacji do swojej oferty.

Dawid Pantera

www.instalator.pl

29

ABC pomp ciepła

występowania niskich temperatur zewnętrznych. W trakcie zamarzania lód tworzy się równomierną warstwą wokół wężownicy, a wzrost powierzchni lodu kompensuje coraz gorszą skuteczność przekazywania ciepła.

Tak na marginesie: współczynnik przekazywania ciepła wody wynosi 0,6 W/(m * K), natomiast lodu - prawie 4 razy więcej: 2,33 W/(m * K). Nie ma jednak co porównywać z metalami, np. miedź 394, a srebro nawet 429 W/(m * K).

Woda w „dzwonie” nie może stanowić jedynego źródła energii dla pompy ciepła i konieczne jest uzupełnienie instalacji. To dodatkowe, a tak naprawdę podstawowe, źródło energii stanowią tzw. kolektory powietrzne. Ich konstrukcja nie jest niczym nowym, a pierwsze schematy z ich wykorzystaniem pochodzą z 1978 roku.

Kolektory powietrzne wykorzystują energię zarówno promieniowania słonecznego, jak i powietrza. Nie posiadają one przykrycia, jak to jest w przypadku klasycznych kolektorów słonecznych, a ich budowa może być w niektórych przypadkach bardzo toporna, np. rozwinięta rura PE na dachu stanowi w gruncie rzeczy kolektor powietrzny. Zestaw oferowany w pakietach z „zasobnikiem lodu” posiada powierzchnię około 12 m2 brutto i charakteryzuje się współczynnikiem mocy o wartości 0,16

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Temperatury pracy

Bartosz Polaczyk

ABC chemii budowlanej

● Czym

jest płynna folia używana do hydroizolacji? ● Jakie są optymalne warunki prowadzenia prac z użyciem chemii budowlanej? ● Jak temperatura i wilgotność wpływa na proces wiązania?

Płynna folia uszczelniająca to dyspersja specjalnych żywic, czyli aby związać, musi oddać wodę. Proces ten uzależniony jest nie tylko od temperatury powietrza, ale także od wilgotności oraz od stanu podłoża (a może być ono wilgotne lub suche, szczelne lub chłonne). Jeżeli obniżymy temperatury, proces schnięcia tego produktu wydłuży się, jeżeli do tego podniesiemy wilgotność w pomieszczeniu (np. z powodu braku wentylacji czy też zamkniętych okien), to wyrób ten wysychać będzie przez kilkanaście godzin (zamiast kilku). A jeżeli do tego dodamy podłoże (czyli mur, tynk), które będzie świeże, z nieodparowaną wilgocią technologiczną, to dodatkowo wydłużymy ten czas.

Jeśli używa się materiałów budowlanych, wszyscy powinniśmy sobie zdać sprawę, że

30

w różnych temperaturach i wilgotnościach produkty będą się różnie zachowywać. Ten, kto wykonuje prace często, wie o tym. Jeżeli okazjonalnie - może się okazać, że jakiś wyrób zaskoczy go swoim zachowaniem. Optymalne warunki prowadzenia prac, zapisane w prawie każdej karcie technicznej, wynoszą od +5 do + 25 ˚C, czasem dochodzą do +30 ˚C (w zależności od produktu). Cóż, ta górna granica jesienią rzadko jest spotykana. Należy zauważyć, że zakres ten dotyczy także wbudowywanych materiałów, podłoża oraz wody zarobowej. Na szczęście, prowadząc prace wewnątrz, tak zmienne warunki prac nam nie grożą. O czym jeszcze warto pamiętać?

Ano o tym, że temperatury > 5 ˚C zapewniają optymalne warunki do wiązania cementu.

Wraz ze wzrostem temperatury proces wiązania i schnięcia przyśpiesza, oczywiście do pewnej granicy, gdzie produkty takie szybciej wysychają, niż wiążą, czego konsekwencją jest tzw. spalenie zaprawy (będzie mieć niskie wytrzymałości mechaniczne).

Proces wiązania w przypadku takich zapraw jest mniej zależny od wilgotności, zresztą przy dużych wilgotnościach produkty cementowe nabierają mocy (betony, wylewki pielęgnuje się przecież przez ograniczenie schnięcia, zraszanie). Duża wilgotność spowoduje, że produkt nie musi wysychać. Niestety bardzo długie schnięcie sprawia, że woda wraz z jonami wapnia (które znajdują się w każdej zaprawie na bazie cementu) migruje na powierzchnię.

Jony łączą się z dwutlenkiem węgla, tworząc na powierzchni trudno rozpuszczalne sole najczęściej węglan wapnia. Widoczny jest on najczęściej na fugach i innych kolorowych zaprawach. W przypadku fug bardzo łatwo po-

www.instalator.pl

nr 6/72019

www.instalator.pl

Magazynu Instalatora

persyjne (takie jak: farby, gotowe masy tynkarskie, grunty czy też wspomniana wyżej płynna folia) do prawidłowego wiązania wymagają temperatury > 5 ˚C, ponieważ materiały te wiążą pod wpływem odparowania wody. Praca w niskich temperaturach i wysokiej wilgotności powietrza spowoduje, że tynk, farba i grunt nie wysychają. Wentylacja w przypadku tych produktów ma też inny wymiar. W niektórych z nich mogą być lotne związki organiczne. Oczywiście są odpowiednie unijne dyrektywy ograniczające ich zawartość w wyrobach, co nie zmienia faktu, że mogą one tam występować. Dzięki wentylacji polepsza się komfort pracy, po prostu głowa nie boli w trakcie prac. Najczęściej z taką dolegliwością możemy się spotkać w trakcie malowania. Cóż, maluje się szybko, na dużych powierzchniach, stąd parowanie spore i zawartość LZO też jest większa.

W powyższych przypadkach nadmiar wilgoci nie był pożądany, są jednak wyroby, w których trochę wilgoci nie zaszkodzi. Są to pianki poliuretanowe wykorzystywane najczęściej do montażu stolarki okiennej. W każdej z ich instrukcji napisane jest, żeby podłoże lekko zwilżyć wodą, dzięki czemu proces wiązania będzie szybszy. Zwilżyć wodą warto także bardzo suche materiały przed nakładaniem wyrobów cementowych, np. pustaków gazobetonowych lub silikatowych przed murowaniem zaprawami cienkowarstwowymi.

Niezwilżenie wodą ich powierzchni bardzo często powoduje „spalenie” stosowanej zaprawy (nakładana jest grubością warstwy 1-2 mm, a więc mała jej objętość przy dużej powierzchni). Mury zbudowane taką metodą nadają się od razu do ponownego wykonania.

Na koniec jeszcze raz przypomnę, że lepiej instrukcje stosowania czytać przed korzystaniem z danego wyrobu niż po, gdy zauważymy, że coś jest nie w porządku.

Bartosz Polaczyk

31

ABC chemii budowlanej

mylić go z przebarwieniami związanymi ze zmywaniem spoiny zbyt dużą ilością wody.

Wtedy pył zawieszony w wodzie osadza się na jej powierzchni. Jeśli chodzi o wykwity, to niestety nie można ich usunąć, jeśli podłoże nie wyschnie i dodatkowo proces wysalania nie ustabilizuje się. Podobnie zachowują się wyroby gipsowe i anhydrytowe. Gips jest materiałem higroskopijnym, łatwo wodę odda, ale jeszcze łatwiej z powrotem ją wchłonie.

Stała duża wilgotność w pomieszczeniach w trakcie procesu wiązania powoduje, że tynk przestanie wysychać, a także wiązać. Jeżeli proces ten jest zbyt długi, wyrób taki nie osiągnie odpowiednich wytrzymałości mechanicznych, może być miękki, słaby. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do pleśnienia powierzchni tynku. Stąd w przypadku produktów gipsowych istotne jest zachowanie także odpowiedniej wilgotności pomieszczenia po aplikacji, dlatego tak ważne jest wietrzenie pomieszczeń w trakcie schnięcia, paradoksalnie nawet jeśli na zewnątrz jest mróz. Przewietrzanie możliwe jest dopiero po 1, 2 dobie od nałożenia i związania tynku (oczywiście samo wiązanie musi się odbywać w temperaturach dodatnich). Oddawaniu wilgoci technologicznej sprzyja dobrze działająca wentylacja lub włączenie dmuchaw. Wentylacja jest bardziej skuteczna niż osuszacze, a nawet włączenie do tego procesu ogrzewania. W przypadku prac, przy których powinniśmy ograniczać możliwość wytwarzania pary wodnej, raczej nie powinno się używać nagrzewnic gazowych, które powodują właśnie wydzielanie pary wodnej w trakcie spalania. Nagrzewnice gazowe dostarczają dodatkową parę wodną do pomieszczeń, w których i tak wszystkie materiały oddają wodę. Wysychanie jest utrudnione (a wręcz niemożliwe), a gdy temperatura ruszy do góry, to w pomieszczeniach mamy tropiki. Ogrzewanie owszem, ale razem z wentylacją.

Zalecenia te dotyczą materiałów opartych na spoiwie hydraulicznym, produkty dys-

ABC

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Magazyn na butle

Dorota Węgrzyn

ABC wentylacji

●W

jakim stanie może występować gaz zmagazynowany w butlach? ● Jakie są zasady magazynowania gazu w butlach? ● Jak powinien być zorganizowany teren wokół takiego magazynu?

Prace związane z użyciem butli z gazami należą do niebezpiecznych. Ich użytkowanie oraz ich magazynowanie wymaga stosowanie określonych zasad.

W butlach stalowych zmagazynowane są następujące rodzaje gazów: 1. gazy techniczne: acetylen, amoniak, argon, azot, ditlenek węgla, dwutlenek siarki, hel, metan, sprężone powietrze, siarkowodór, tlen, tlen techniczny, tlenek węgla, wodór, gazy spawalnicze, gazy ciekłe.

2. gazy medyczne: - gazy medyczne będące produktem leczniczym: tlen medyczny ciekły i sprężony, podtlenek azotu, mieszanina 50% tlen/50% podtlenek azotu, mieszanina tlenek azotu w azocie;

32

- gazy medyczne będące wyrobem medycznym: dwutlenek węgla do laparoskopii, dwutlenek węgla do krioterapii; - gazy techniczne stosowane w szpitalach: azot ciekły i sprężony, argon sprężony, powietrze sprężone i syntetyczne, dwutlenek węgla techniczny.

Ze względu na to, jaki stan skupienia przybiera gaz wewnątrz butli, dzielimy je na następujące grupy: 1. gaz jest w stanie gazowym w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu (powietrze, argon, azot, hel, tlen); 2. gaz jest skroplony w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu (butan, LPG, propan, dwutlenek węgla, podtlenek azotu), 3. gaz jest rozpuszczony w obojętnym rozpuszczalniku w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu (acetylen), 4. gaz jest skroplony w obniżonej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu (ciekły azot, ciekły tlen, dwutlenek węgla w stanie skroplonym).

Wszystkie ww. butle z gazami posiadają karty charakterystyki, w których opisane są warunki ich przechowywania i magazynowania.

Zasady magazynowania i przechowywania butli z gazami: ● należy je przechowywać w wentylowanych pomieszczeniach z dala od źródeł ciepła, ● nie dopuszczać do kontaktu z materiałami palnymi, tłuszczami i olejami - dotyczy to butli, w których może znajdować się tlen lub mieszanina tlenu z innymi gazami,

www.instalator.pl

ABC

nr 6/72019 ●

b) butle opróżnione z butlami napełnionymi gazami palnymi pod warunkiem ich oddzielnego ustawienia, ● butle muszą być chronione przed nadmiernym przegrzaniem, ogniem, korozją, uszkodzeniami mechanicznymi i zabezpieczone przed przewróceniem lub zsunięciem ze stosu, ● muszą też być chronione przed bezpośrednim działaniem płomieni, iskier i gorącymi cząsteczkami stałymi oraz przed nagrzaniem do temperatury przekraczającej +35°C, ● w przypadku magazynów zewnętrznych wymagane jest zabezpieczenie przed opadami i nasłonecznieniem oraz przed osobami nieupoważnionymi, ● niedopuszczalne jest magazynowanie butli: w piwnicach, na klatkach schodowych, w korytarzach, w przejściach dla pieszych i przejazdach, także w ich pobliżu, w garażach, w wąskich przejściach, w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, na podestach roboczych i innych instalacjach.

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa przy magazynowaniu gazów w butlach i zamkniętych zbiornikach wyjaśnia m.in. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23.12.2003 r. paragraf 11.1 do 11.3.

Realizacja projektu budowlanego na wykonanie magazynu butli z gazem wymaga pozwolenia na budowę z uzgodnieniami oraz musi być uzgodniona przez rzeczoznawcę p.poż, w przypadku, gdy strefa magazynowa ma powierzchnię przekraczającą 1000 m2 oraz gęstość obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m2.

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

33

ABC wentylacji

niedopuszczalne jest przechowywanie butli razem z materiałami palnymi i ropopochodnymi, ● butle zapasowe powinny być przechowywane w oddzielnym pomieszczeniu wykonanym z materiałów niepalnych lub wydzielonych miejscach odpowiednio oznakowanych i zabezpieczonych, ● w magazynie muszą znajdować się odrębne strefy dla poszczególnych gazów z wydzieleniem oddzielnych miejsc dla butli pełnych, pustych oraz niedopuszczonych do użytkowania, ● butle należy przechowywać w pozycji pionowej lub prawie pionowej i zabezpieczyć je przed upadkiem (gazy skroplone!), można je też przechowywać w stosach do wysokości 1,5 m, zabezpieczając je przed upadkiem, a zawory przed uszkodzeniem, zakładając na nie kołpaki, ● gazy utleniające i gazy palne muszą być składowane w oddzielnych pomieszczeniach lub miejscach składowych w tym samym pomieszczeniu, lecz rozdzielając te butle, budując ścianę o wytrzymałości REI 120 minut, ● butle z tlenem powinny być przechowywane w wydzielonym pomieszczeniu magazynu ogólnego, nie można ich przechowywać z substancjami o właściwościach palnych, redukujących, żrących i toksycznych, ● w jednym pomieszczeniu mogą być magazynowane: a) butle z gazami palnymi oraz niepalnymi, nietrującymi z wyjątkiem gazów utleniających,

Magazynu Instalatora

ABC wentylacji

ABC Magazynu Instalatora

nr 6/72019

Projekt nowego magazynu powinien zawierać: ● ocenę zagrożenia wybuchem, ● klasę odporności pożarowej, odporności ogniowej i stopień rozprzestrzeniania się ognia elementów budowlanych, ● warunki ewakuacji i oświetlenie awaryjne, ● dobór urządzeń: do ogrzewania, do wentylacji, elektrycznych i instalacji odgromowej, ● wyposażenie w gaśnice, ● zaopatrzenie w wodę, ● wyznaczone drogi pożarowe i ewakuacyjne.

Magazyn do przechowywania butli z gazami powinien mieć: ● ściany z materiałów trudno zapalnych, ● posadzki z materiałów trudno zapalnych niezawierających asfaltu i innych materiałów bitumicznych; nie powinny powodować iskrzenia mechanicznego i wyładowań elektrostatycznych; posadzka wykonana w sposób uniemożliwiający gromadzenie się ładunków elektrostatycznych, np. beton, ● brak kanałów i piwnic poniżej poziomu powierzchni, na której magazynowane są butle z gazami, ● wysokość magazynu lub wiaty powinna wynosić min. 3,3 m, Ponadto magazyn do przechowywania butli z gazami powinien: ● zapewnić oświetlenie, wentylację ochronić przed nadmiernym ogrzaniem, ● zapewnić podział magazynu wg rodzajów gazów oraz wyznaczyć obszary magazynowania butli pełnych, pustych i niedopuszczonych do użytkowania, ● posiadać drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne otwierające się na zewnątrz.

W przypadku klasycznego pomieszczenia magazynowego zagrożonego wybuchem należy: ● zamontować instalację elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, ● nad magazynem zamontować lekki dach z materiałów niepalnych o masie 75 kg/m2

34

rzutu, bez nośnych elementów konstrukcyjnych, ● wykonać ściany oddzielając pomieszczenia zagrożone wybuchem od innych pomieszczeń tak, by były odporne na parcie o wartości 12 kPa. Jak powinien być zorganizowany teren wokół magazynu gazów technicznych? Otóż: ● odległość magazynu od linii elektrycznych o napięciu powyżej 1 kW nie może być mniejsza niż 5 metrów, ● na terenie całego magazynu i w strefie 5 m wokół obowiązuje zakaz palenia, używania otwartego ognia oraz przechowywania olejów, smarów i innych materiałów palnych, ● w odległości do 20 m od magazynu gazów palnych nie mogą znajdować się obiekty użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego lub mieszkalne, a także inne budynki o konstrukcji z materiałów palnych, ● ażurowe kontenery przeznaczone do składowania butli z LPG o łącznej masie do 440 kg powinny znajdować się w odległości większej niż 8 m od obiektów jw., ● magazyny gazów palnych należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych oraz oznaczyć tablicami ostrzegawczymi.

Uwaga! Oddzielnym zagadnieniem są przepisy p.poż dotyczące składowania gazów.

Przepisy i podstawa prawna dotyczące magazynowaniu butli z gazami można znaleźć w: - Rozporządzeniu MSWiA z dnia 07.06.2010 r. (Dz. U. z 2010 r. nr 109, poz.719), - Rozporządzeniu MG z dnia 27.04.2000 r.

(Dz. U. z 2000 r. nr 40 poz.470), - Rozporządzenie MGPiPS z dnia 23.12.2003 r. (Dz. U. z 2004 r., nr 7, poz.59).

Dorota Węgrzyn

www.instalator.pl

nr 6/72019

ABC

Magazynu Instalatora

Tematyka: ogólnopolskie, kompleksowe szkolenie dla monterów sieci i instalacji sanitarnych. Termin: 18.05.2019 - 28.07.2019 r. (6 zjazdów), kurs energetyczny w zakresie grupy I, II, III, kurs lutowania ręcznego, kurs pedagogiczny, kurs przygotowawczy do egzaminu na uprawnienia budowlane. Kontakt: 12 289 04 05, beata.kmiecik@csz.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne z zakresu instalowania i serwisowania kotłów gazowych THERMAGEN są prowadzone w ośrodkach szkoleniowych w Katowicach, Warszawie oraz Nowym Dworze Gdańskim.

Aktualny terminarz dostępny na stronie www.thermagen.pl/dla-profesjonalisty lub u Doradców Techniczno-Handlowych. Zapraszamy po więcej informacji szkolenia@thermagen.pl

Ariston Thermo oferuje programy szkoleniowe, zarówno dla obecnych i przyszłych serwisantów i instalatorów, które pomagają w podnoszeniu kwalifikacji i zaznajamianiu się z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi. Inwestycja w rozwój zawodowy to tworzenie wartości dodanej, pomocnej profesjonalistom w każdym dniu pracy z naszymi produktami. Szczegóły na www.szkolenia.aristonthermo.com.pl

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/

Szkolenia dla projektantów, instalatorów, dystrybutorów i serwisantów z zakresu pomp ciepłowniczych, zaopatrzenia w wodę, ściekowych i przemysłowych oraz systemów pompowych. E-learning: Grundfos Professional/Grundfos Ecademy dla instalatorów i dystrybutorów. Online: Aktualne szkolenia online na www.grundfos.pl w zakładce SZKOLENIA. Kontakt 61 650 13 61, info_gpl@grundfos.com

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Szkolenia dla instalatorów w zakresie technologii produkcji kotłów, ich konstrukcji, rozruchu, zasad działania oraz obsługi urządzeń sterujących kotłami SAS. Po zakończonym szkoleniu każdy uczestnik otrzymuje certyfikat potwierdzający zdobytą wiedzę. Zgłoszenia prosimy kierować na e-mail: małgorzata@sas.busko.pl

Zestaw do ochrony instalacji

Czyści i zabezpiecza elementy w instalacji grzewczej KIT545345 - KIT545346 • Zestaw specjalistycznych preparatów

do stosowania w instalacjach grzewczych wraz z separatorem zanieczyszczeń z pierścieniem magnetycznym. Pozwala na usunięcie zanieczyszczeń, zabezpiecza i zapewnia najwyższą sprawność pracy instalcji.

• Przeznaczony dla nowych, jak i modernizowanych systemów.

• C3 CLEANER Usuwa zanieczyszczenia i kamień już po godzinie od zastosowania.

• C1 INHIBITOR Chroni przez długi czas przed korozją i przed osadzaniem się kamienia może pracować z większością materiałów stosowanych w instalacjach.

Centralne ogrzewanie: serce całego systemu

www.caleffi.com