Magazyn Instalatora 4/2019 by Magazyn Instalatora

www.instalator.pl

nakład 11 015

0 19 4. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 4 (248), kwiecień 2019

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”: systemy rurowe 2 kanalizacja wewnętrzna 1

l Nadmuch czy promieniowanie? l Miejsce dla pompy l Renowacja kominów l Kamień w instalacji l Strefowanie sieci l Zawory do gazu

Szanowni Czytelnicy Wybór rodzaju instalacji rurowej doprowadzającej zimną i ciepłą wodę, a także czynnik w systemie grzewczym oraz gaz jest szczególnie istotny już na etapie projektowania z uwagi na miejsce zabudowy i potencjalne koszty napraw i szkód, które mogą powstać w przypadku jej awarii. Jak potwierdza to jeden z autorów ringu poświęconego instalacjom rurowym: „Większość instalacji jest ukryta pod tynkiem, podłogą czy w przestrzeni sufitów podwieszanych. (...). Ewentualna awaria instalacji podposadzkowych czy ukrytych w ścianach może kosztować inwestora wiele więcej niż nawet najdroższy materiał, który mogliśmy użyć. Wybór systemu rurowego powinien być przemyślany”. Jakie zastosować rury do instalacji? Jak je połączyć: spawać, skręcać, zgrzewać, a może zaciskać? Na te i inne pytania odpowiedzi postarają się udzielić eksperci pierwszego z ringów... A na ringu numer dwa - drugi koniec rury, czyli rozwiązania służące do odprowadzania zużytej wody i ścieków w budynku. W tym przypadku mamy do czynienia z wieloma elementami instalacji. Są to stelaże podtynkowe, syfony, odwodnienia (liniowe, punktowe, ścienne), pompy i przepompownie, pomporozdrabniacze... Znajdują one zastosowanie m.in. w kuchniach, łazienkach, pralniach. Według jednego z autorów: „(...) montaż prysznica bez barier w nowym budownictwie nie jest problemem. Nie jest to takie oczywiste w starym budownictwie (...). Często kanalizacja grawitacyjna przebiega powyżej nowego odpływu prysznicowego, przez co ścieki nie mogą do niej spływać. Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie kratki ściekowej z pompą...”. Inwestor stojący przed wyborem systemu ogrzewania obiektów wielkokubaturowych może wybierać spośród wielu rozwiązań technicznych opartych o odmienne procesy fizyczne: przewodzenie, konwekcja, promieniowanie. W dwugłosie branżowym z serii „Jestem za, a nawet przeciw...” zaproszeni autorzy podjęli się przedstawić Państwu zalety i wady ogrzewania z wykorzystaniem promienników wodnych i aparatów grzewczo-wentylacyjnych. Z kolei zaproszeni eksperci w Poradniku ABC „Magazynu Instalatora”podjęli temat wentylacji z odzyskiem ciepła. Artykuły są krótkie i esencjonalne, ale więcej informacji uzyskacie Państwo, kontaktując się z bezpośrednio z nimi. Zapraszam do lektury... Sławomir Bibulski

Na okładce: © Andriy Popov /123RF.com

Ring „MI”: systemy rurowe do z.w., c.w., c.o., gazu... s. 6-19

l Tłoczenie i zasysanie (Stary dylemat - pompa na zasilaniu czy powrocie?) s. 20 l Płyta grzewcza (Ogrzewanie podłogowe) s. 22 l Pompa ciepła z ciepłą wodą (Instalacje c.w.u.) s. 24 l Rola instalatora (Program „Czyste Powietrze”) s. 26 l Pompa i ogień (Bezpieczeństwo pracy instalacji ochrony przeciwpożarowej) s. 28 l Odpowiadam, bo wypada... s. 32 l Nadmuch czy promieniowanie? (Jestem za, a nawet przeciw...) s. 34 l Fachowo i kompleksowo (strona sponsorowana firmy Viessmann) s. 36 l Opłacalne wsparcie (strona sponsorowana firmy Kostrzewa) s. 38

Ring „MI”: odprowadzanie ścieków w budynku s. 40-55

l Nowości w „Magazynie Instalatora” s. 56 l Twardy kamień do zgryzienia... (Jakość wody w domowych instalacjach wodociągowych) s. 58 l Strefowanie sieci (Wpływ ciśnienia na wielkość poboru wody) s. 60 l Konieczność izolacji (Chemia budowlana i uszczelnianie instalacji) s. 62

Renowacje kominów s. 66

ISSN 1505 - 8336

l Zawór do gazu (Instalacje gazowe przemysłowe) s. 64 l Komin do renowacji (System odprowadzania spalin do wymiany) s. 66 l Co tam Panie w „polityce”? s. 68

019 4. 2 www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4 Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70 Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, kom. +48 502 74 87 41 https://www.facebook.com/MagazynInstalatora/ Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5 Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W maju na ringu: energooszczędne systemy grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne...

Ring „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych rura, złączka, złączka zaprasowywana, złączka na wcisk

Comap Oferta systemu opartego na rurach wielowarstwowych COMAP została rozszerzona. Wprowadzono w niej pomysłowe rozwiązania, które ułatwią codzienną pracę instalatorów i zapewnią całkowitą niezawodność sieci. Firma Comap, która w tym roku obchodzi swoje 25-lecie działalności w Polsce, wprowadziła dwa nowe rodzaje złączek mosiężnych i z PPSU dla systemu instalacyjnego MultiSkin. Linia COMAP MultiSkin to rozwiązania o wysokiej wydajności, pozwalające oszczędzać czas i ograniczać koszty pracy instalatorów. MultiSkin to gama rur wielowarstwowych do instalacji sanitarnych, centralnego ogrzewania i systemów chłodzących. W ramach tego systemu Comap oferuje rury wielowarstwowe, które mają średnice od 14 mm do 75 mm. Wszystkie posiadają rdzeń aluminiowy zgrzewany doczołowo - zapewnia

to uzyskanie perfekcyjnie okrągłych rur o jednolitej grubości, braku odkształceń na zgięciach i wysokiej wytrzymałości mechanicznej. Jakość zgrzewu każdych 10 cm rury jest badana z wykorzystaniem prądów wirowych. Dzięki temu rury są lekkie i wytrzymałe - łąPytanie do... W jakim czasie można wykonać połączenie w systemie MultiSkin? czą wszystkie zalety rozwiązań z tworzyw sztucznych i metalu. Ich niska masa i praktyczne pakowanie to wygoda przy transporcie na miejsce wyko-

nywania instalacji. Uwaga! Rury wielowarstwowe MultiSkin mogą być stosowane wyłącznie ze złączkami COMAP MultiSkin. Rury Comap w tym systemie są dostępne w kilku konfiguracjach: bez izolacji, preizolowane (6 lub 13 mm) i w peszlu. Rozwiązania wielowarstwowe COMAP mają 10-letnią gwarancję producenta. I jeszcze jedna kwestia, o której rzadko się mówi: w porównaniu do rur miedzianych istnieje mniejsze ryzyko kradzieży - rury z miedzi są trzykrotnie droższe od rur tworzywowych wielowarstwowych.

Nowe, pewne połączenia Nowe, wysokiej jakości mosiężne i syntetyczne złączki przeznaczone do rur systemu MultiSkin, które są miłym akcentem urodzinowym firmy, mają następujące cechy: l demontowany pierścień Visu-Control - dobra pozycja narzędzia (profil TH) + wskaźnik zaciśnięcia, l o-ring z EPDM, funkcja „niezaciśnięte, nieuszczelnione”, l okienko rewizyjne - gwarancja, że rura została odpowiednio wsunięta, l pierścień ze stali nierdzewnej - bardzo wysoka odporność na korozję, l kompatybilność z profilami TH, H i U i narzędziami różnych marek, l korek ochronny - chroni złączkę podczas transportu i zabezpiecza o-ringi przed zanieczyszczeniem, www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

nany jest z tworzywa PPSU (zgodność ze normami UE). Posiadają one specjalne wzmocnienia zapewniające odpowiednią wytrzymałość. Złączki mają poprawioną hydraulikę, przez co udało się ograniczyć straty ciśnienia średnio o 4,4%! Ponadto złączki posiadają specjalny ogranicznik, który utrzymuje rury w miejscu po zaciśnięciu złączek.

l oznaczenia laserowe - gwarancja czytelnych oznaczeń i identyfikowalności produktu.

Złączka do rur wielowarstwowych - mosiężna Mosiężne złączki zaprasowywane można stosować w instalacjach o średnicach od 14 do 75 mm. Jest to perfekcyjne rozwiązanie do domów jednorodzinnych. Posiadają one korpus mosiężny CW617N (zgodność ze normami UE). Korpus jest cynowany, co ma wpływ na estetykę i zabezpieczenie wnętrza złączki przed korozją. Złączki mosiężne mają poprawioną hydraulikę, dzięki czemu ograniczono straty ciśnienia, a specjalne wyprofilowa nie chroni o-ring podczas instalacji rury.

Złączka do rur wielowarstwowych - z PPSU Syntetyczne złączki zaprasowywane (PPSU) mają zastosowanie w instalacjach o średnicach od 16 do 32 mm. Doskonale nadają się do instalacji w budynkach mieszkalnych. Korpus wyko-

www.instalator.pl

Syntetyczne złączki na wcisk - MultiSkin Gama złączek syntetycznych oferuje średnice od 16 to 26 mm. Wciskane rozwiązanie pozwala uzyskać połączenia w mniej niż siedem sekund bez użycia narzędzi i z uniknięciem ryzyka związanego ze spawaniem. Dzięki poprawionej hydraulice straty ciśnienia ograniczono średnio o 5% w stosunku do wcześniejszej gamy złączek syntetycznych zaprasowywanych. Pierścień VisuControl® umożliwia naoczną weryfikację połączenia (czerwony wskaźnik zmienia się na biały, gdy rura jest podłączona). Złączki wyposażone są w korek zabezpieczający złączkę przed zanieczyszczeniem.

Czas to... System MultiSkin, w skład którego wchodzą rury wielowarstwowe oraz złączki (mosiężne i syntetyczne), stworzony został w laboratoriach Comap z myślą o profesjonalistach. Jest łatwy w instalacji (elastyczność i lekkość), estetyczny (brak konieczności malowania i niskie ryzyko kradzieży). Znajduje zastosowanie do transportu następujących mediów: l woda pitna: temperatura pracy: od 5 do 95°C, ciśnienie pracy: 10 barów;

l ciepła

woda, woda lodowa: temperatura pracy: od -10 do 95°C, ciśnienie pracy: 10 barów; l sprężone powietrze (o zawartości oleju do 25 mg/m3): temperatura pracy od -10 do 70°C, ciśnienie pracy: 10 barów. W przypadku innych zastosowań należy się skontaktować z naszym działem technicznym. Lider rozwiązań wielowarstwowych firma Comap wyprodukował i wprowadził na rynek ponad 100 milionów złączek i 200 milionów metrów rur. Nasze produkty i systemy są opracowywane w biurach projektowych grupy we Francji, Włoszech, Hiszpanii i w Chinach (każde z nich jest wyspecjalizowane w określonym zakresie). Nasze produkty oferowane są poprzez sieć sprzedaży w ponad 20 krajach. W Europie dział sprzedaży tworzy ponad 150 osób. Comap posiada rozbudowaną sieć logistyczną w Europie wspierającą dystrybucję. Dzięki temu zawsze możesz być pewien, że produkt otrzymasz na czas. Comap zapewnia też usługę wsparcia inwestycji od wstępnego projektowania po instalację. Połączenia Comap zaprasowywane i na wcisk można wykonać w mniej niż 7 sekund. Nie ma ryzyka występującego przy lutowaniu złączek. Przy kilkudziesięciu zaciskach już widać efekty, a co dopiero przy instalacji, w skład, której wchodzi kilkaset połączeń. Artur Grabowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Dziś na ringu „MI”: systemy rurowe w instalacji wewnętrznej ogrzewanie płaszczyznowe, podłogówka, złączki, rura

Duro Duro SYSTEM jest kompleksową ofertą systemu ogrzewania grzejnikowego i płaszczyznowego. Jego podzespołami są wysokiej jakości rury wielowarstwowe, złączki zaprasowywane i skręcane, rozdzielacze ze stali nierdzewnej wraz z układami pompowymi, szafki rozdzielaczowe oraz automatyka. Produkcja rur wielowarstwowych Duro odbywa się na liniach szwajcarskiej firmy Nokia-Mailleffer. Do ich wytworzenia fabryka w obydwu warstwach wykorzystuje polietylen sieciowany PE-Xb z wkładką aluminiową spawaną doczołowo. Dla utrzymania wysokich standardów jakościowych stosujemy surowce uznanych światowych producentów: DuPont, Novelis.

złączki, a połączenie pozostaje bezpieczne. Bardzo ważne jest to, by obie warstwy rury były wykonane z polietylenu sieciowanego (PE-X), bowiem złączka zaciska jednocześnie warstwę wewnętrzną i zewnętrzną rury wielowarstwowej. Na bazie rur PE-Xb/Al/PE-Xb produkowane są rury Dn 16 w izolacji 6 mm w kręgach 50 i 100 m, Dn20 w izolacji 6mm w

pracy z włoskim producentem ICMA. Złączki wykonane są z mosiądzu CW516N o podwyższonej odporności zarówno na uszkodzenia mechaniczne, jak i na odcynkowanie oraz korozję naprężeniową. W odróżnieniu od wielu firm korzystających ze standardowego NBR przy produkcji o-ringów, uszczelnienia złączek DURO wykonane są z sieciowanego EPDM. Ten surowiec zapewnia wytrzymałość złączek na przegrzewy do 150˚C oraz odporność na starzenie i pękanie. Tuleje złączek są wykonane ze stali kwasoodpornej AISI304 odpornej na związki żrące zawarte w cementach. Wszystkie materiały złączek są dopuszczone do kontaktu z wodą przeznaczoną do celów spożywczych. Nowością w ofercie firmy są zestawy kolan przyściennych z uchwytem mon-

Rura Stosowanie polietylenu sieciowanego PE-Xb zarówno w warstwie wewnętrznej, jak i zewnętrznej zapewnia systemowi Duro bezpieczne połączenie kształtki i rury w zakresie temperatur do 110°C i ciśnienia do 10 barów. Brak obustronnego sieciowania w części z innych stosowanych w ciepłownictwie systemów powoduje zmianę konsystencji warstwy niesieciowanej w wyższych temperaturach i zagraża wysunięciem się rury z zacisku kształtki. W zakresie interesujących nas w ogrzewnictwie temperatur (80110°C) polietylen taki zmienia konsystencję na półstałą, co powoduje, że siła zacisku, a więc siła połączenia rura-złączka, spada drastycznie. Patrząc przez pryzmat jego zastosowania w ogrzewnictwie, najważniejszą informacją jest to, iż dzięki sieciowaniu polietylen przestaje być termoplastem i jest wytrzymały na przegrzewy do 110°C. Rura utrzymuje grubość ścianki pod zaciskiem

kręgach 50 m, Dn 25 i Dn 26 w izolacji 9 mm w kręgach 25 m. Wszystkie rury w izolacji dostępna są w kolorze niebieskim i czerwonym (fot. 1). Rury są certyfikowane przez Instytut AENOR w Hiszpanii.

Złączki zaprasowywane Złączki zaprasowywane (profile szczęk: H, U, TH) do rur wielowarstwowych są produkowane przy współPytanie do... Ile wynosi okres gwarancji na system?

tażowym o rozstawach kolan 100 mm i 150 mm (fot. 2). Okres gwarancji na Duro SYSTEM wynosi 15 lat.

Złączki skręcane Oferta firmy obejmuje również złączki skręcane, które standardowo wyposażone są w podwójne o-ringi, podobnie, jak w przypadku złączek zaprasowywanych, wykonane z EPDM sieciowanego. Zarówno złączki zaprasowywane, jak i skręcane posiadają gratowane gwinty zewnętrzne, oraz są indywidualnie pakowane. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Rozdzielacze Rozdzielacze Duro (fot. 3) wykonane są ze stali kwasoodpornej 304/1.4301, szczotkowanej o grubości ścianki 1,6 mm. Wszystkie są testowane na szczelność ciśnieniem 8 barów. Ich wyposażenie zawiera: metalowe, obrotowe zawory spustowe, odpowietrzniki, wysokiej jakości wskaźniki przepływu, zawory regulacyjne oraz solidne uchwyty z gumowymi wkładkami tłumiącymi. Opcjonalnie rozdzielacze można wyposażyć w dokładnie dopasowane pod względem charakterystyk przepływu układy pompowe. Dla redukcji miejsca montażowego i wielkości szafek rozdzielaczowych, układy pompowe wyposażone są w dolne przyłącza zasilania i powrotu. Wyposażone zostały one w trzydrogowe termostatyczne zawory mieszające Calido (zakres temperatur 23-43°C) lub ESBE (zakres temperatur 2043°C), pompy Circula lub Wilo oraz termometr umożliwiający kontrolę nastawionej temperatury zasilania. Nowością w gamie pomp Circula przeznaczonych do układów mieszających jest elektronicznie sterowana pompa serii Mercurio. Innowacyjnym rozwiązaniem w tym typoszeregu pomp jest tuleja inspekcyjna umieszczona w osi wału. Umożliwia ona dodatkowe odpowietrzanie przy pierwszym starcie instalacji oraz pozwala na manualny rozruch wału pompy w przypadku jego zablokowania zanieczyszczeniami i długim przestojem.

www.instalator.pl

Szafki Solidne szafki wykonane są z blachy stalowej ocynkowanej, a lakierowane proszkowo na kolor biały (RAL9010). Oferowane są w trzech rodzajach: natynkowe i natynkowe niskie (obydwie z regulacją wysokości) oraz podtynkowe - z regulacją głębokości. Wszystkie szafki posiadają odejmowane drzwiczki oraz standardowo wyposażone są w zamek z przecięciem lub zamek typu „YALE”. Produkty objęte są 5-letnią gwarancją.

Automatyka Kompleksowa oferta obejmuje również automatykę europejskiego lidera

w zakresie efektywnych rozwiązań sterowania parametrami pracy instalacji. W jej zakres wchodzi automatyka w technologii przewodowej lub w technologii radiowej, zawierająca szeroką gamę termostatów pokojowych, listew przyłączeniowych oraz siłowników termicznych. Nowej generacji siłowniki TS+ posiadają wiele cech i funkcji, dzięki którym zyskały sobie przychylność instalatorów. Są odporne na wodę i kurz - zgodnie z klasą ochrony IP54. Możliwy jest ich montaż w dowolnej pozycji, nawet do góry nogami. Siłowniki posiadają także standardowe podłączenia M30 x 1,5. Można je otwierać i zamykać ręcznie, co jest

przydatne podczas czynności rozruchowych i serwisowych. Dostępne są w wersji 230 V i 24 V.

Osprzęt Istotny w przypadku każdego rozdzielacza jest osprzęt w postaci zaworów kulowych. W naszej ofercie znajdują się zaprojektowane przez nas zawory nowej generacji CALIDO seria S30, wśród których nowością są zawory z półśrubunkiem i o-ringiem. Posiadają one system bezpieczeństwa, w którym konstrukcja i montaż trzpienia zapobiegają wypchnięciu go z korpusu na skutek nagłego wzrostu ciśnienia w instalacji. Dla zwiększenia bezpieczeństwa pracy trzpienie zaworów wyposażono w podwójne uszczelnienie: na górze zastosowano tradycyjną dławicę umożliwiającą manualne doszczelnienie, natomiast na dole trzpienia zastosowano nowoczesne uszczelnienie dynamiczne, w którym siła doszczelnienia zwiększa się wraz ze wzrostem ciśnienia między kulą a korpusem. Maksymalna temperatura pracy zaworów wynosi 150°C, a ciśnienie nominalne 30 barów. Zawory posiadają europejski certyfikat CE. Dystrybutorom systemu Duro firma zapewnia doradztwo techniczne oraz profesjonalne szkolenia dla instalatorów. Jakub Gronek Fot. 1. Rury Duro system PE-Xb/Al/PEXb w izolacji. Fot. 2. Zestaw kolan przyściennych z uchwytem montażowym Duro System. Fot. 3. Rozdzielacz Duro System. Fot. 4. Siłownik termiczny TS+ Duro System. Fot. 5. Zawór kątowy z o-ringiem seria S30.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Dziś na ringu „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych łączniki rurowe, żeliwo ciągliwe, złączki gwintowane

Gebo Każda instalacja rurowa składa się z elementów, które można łączyć na różne sposoby. Wciąż jedną z popularnych metod do budowy instalacji i jej łączenia jest zastosowanie rur stalowych ocynkowanych i czarnych (do instalacji ogrzewczych) łączonych za pomocą łączników z żeliwa. Technologia wykonania instalacji z rur stalowych ocynkowanych i czarnych (do instalacji ogrzewczych) łączonych za pomocą łączników z żeliwa, mimo iż jest pracochłonna ma wiele zalet mających wpływ na ostateczną decyzję wyboru tego systemu przez instalatora lub inwestora. Są to m.in.: l sztywność instalacji i wysoka odporność na uderzenia i uszkodzenia mechaniczne, l duża dostępność materiałów (złączek) na rynku, l stosunkowo niski koszt systemu, l duża odporność na wysokie temperatury, l wysoka wytrzymałość gwintu na zerwanie i odkształcenia podczas montażu, l dobra odporność na działanie czynników korozyjnych, a tym samym dłuższa żywotność. W poniższym artykule chciałabym przekonać Państwa do zastosowania w instalacjach wykonywanych z rur stalowych ocynkowanych i czarnych (do instalacji ogrzewczych), łączników gwintowanych marki Gebo Fittings z żeliwa ciągliwego.

Do wyboru... Linia łączników gwintowanych Gebo Fittings, w skład której wchodzą złączki żeliwne ocynkowane oraz czarne to seria produktów, która znajduje zastosowanie w połączeniach gwintowanych, a szczególnie w instalacjach: cieczy, powietrza, wody, palnych gazów, węglowodorów i innych substancji z zachowaniem warunków granicznych

ciśnienia i temperatury. W praktyce, często spotykamy się z sytuacją konieczności podjęcia wyboru pomiędzy szeroką gamą wyrobów istniejących

na rynku, przy czym większość z producentów i dystrybutorów przedstawia swój produkt jako najlepsze z możliPytanie do... Jakie parametry muszą spełniać wysokiej jakości złączki żeliwne stosowane w instalacjach rurowych wewnętrznych?

wych rozwiązanie. Czym zatem wyróżniają się złączki Gebo Fittings? W artykule przedstawiamy Państwu kilka istotnych informacji, dotyczących pełnej charakterystyki i obszaru zastosowań naszych łączników, wierząc, że informacje zawarte w naszym opisie pozwolą na dokonanie świadomego wyboru spomiędzy dostępnego na rynku asortymentu. Złączki Gebo Fittings występują na rynku w dwóch wersjach: ocynkowanej (Platinum Line) oraz czarnej (Black Line). Materiał złączek to wysokiej jakości żeliwo ciągliwe czarne (EN-GJMB-350-10) zgodne z normą PN-EN 10242, oznaczone wzorem konstrukcyjnym „A”, co oznacza, że armatura tej klasy spełnia następujące warunki: l typ żeliwa: EN-GJMW-400-5 lub EN-GJMB-350-10, l gwint zewn. stożkowy zgodny z ISO 7/1, l gwint wewn. walcowy (ISO 7/1), l minimalna grubość powłoki cynkowej: 63 μm, l określone w normie cechy wymiarowe, l indywidualne przetestowanie każdej złączki w płynie pod ciśnieniem testowym 5 barów, l indywidualna kontrola pod kątem odkształceń, l zaliczenie testu losowo wybranej złączki na wytrzymałość 100 barów (37,5 bara w przypadku dwuzłączki), l wyrób producenta posiadającego certyfikat ISO 9001/2.

Co wyróżnia Gebo Fittings Zgodnie z wymogami normy PN-EN 10242 złączki gwintowane Gebo pokryte są cynkowaną powłoką ochronną, która nanoszona jest metodą ogniowo-zanurzeniową. Dzięki temu powierzchnie wewnętrzne naszych łączników są gładkie, wolne od pęcherzy, zadziorów cynku oraz wszelkich powww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

zostałości niemetalicznych. Co je jednak wyróżnia spośród innych tego typu produktów na rynku? Otóż Gebo Fittings wyróżnia dodatkowa powłoka cynkowa (nanoszona po wykonaniu gwintów), która jest wynikiem poddania złączek procesowi elektrogalwanizacji cynkowej. W efekcie tego wykonane gwinty są jeszcze lepiej zabezpieczone przed korozją, a całe powierzchnie złączek wolne od oleju i smarów. Ponadto taką złączkę cechuje estetyczny wygląd, nie ma również potrzeby dodatkowej konserwacji. Łączniki Gebo Fittings cieszą się bardzo dużą popularnością ze względu na trwałość żeliwa, wytrzymałość mechaniczną i odporność na uderzenia. Gebo Fittings mają szerokie zastosowanie w połączeniach gwintowanych (instalacje: cieczy, powietrza, wody, palnych gazów, węglowodorów i innych substancji z zachowaniem warunków

4 (248), kwiecień 2019

granicznych ciśnienia i temperatury). Można je stosować w instalacjach wewnętrznych oraz na zewnątrz budynków. Odbiorca otrzymuje zatem niezwykle trwały i solidny produkt.

Zakres pracy i zalety Zakres parametrów pracy: od -20°C do 120°C ciśnienie maksymalne wynosi 25 [bar], l od 120°C do 300° zakres ciśnienia to: 20-25 [bar]. Gwinty przyłączeniowe Gebo Fittings są zgodne z normą ISO 7/1, natomiast gwinty mocujące (zewnętrzny i wewnętrzny gwint walcowy G) są wytwarzane zgodnie ze standardami ISO 228/1. W ofercie Gebo można znaleźć bardzo szeroką gamę typów i rozmiarów złączek gwintowanych. Są to np.: kolanka (nakrętno-wkrętne, redukcyjne), łuki (wkrętne, nakrętno-wkrętne), l

dwuzłączki z uszczelnieniem płaskim i stożkowym, trójniki,m.in. nakrętno-redukcyjne czy nakrętno-łukowe, mufy redukcyjne i nakrętne, różnego rodzaju nyple, korki, zaślepki, kryzy, nakrętki oraz półśrubunki do pomp i inne. Najpopularniejsze typy i rozmiary sprzedawane są od ręki, a niektóre z nich dostępne są w sprzedaży jednostkowej. Rozmiary złączek (zależnie od typu) dostępne są w średnicach od ¼ aż do 6". Wszystkie łączniki Gebo Fittings pakowane są w oznakowane kartony i woreczki chroniące przed zabrudzeniem. Dzięki temu transport łączników jest bardzo wygodny, po rozpakowaniu są one również gotowe do montażu. Certyfikaty potwierdzające wysoką jakość łączników Gebo Fittings oraz możliwość stosowania w instalacjach wodnych to: l niemiecki certyfikat DVGW, l Atest Higieniczny HK/W/0021/01/2017 wydany przez Państwowy Zakład Higieny. Dodatkowo każdy typ łączników Gebo Fittings ma stworzoną dedykowaną kartę katalogową, w której zawarte są szczegółowe dane i wymiary. Po więcej informacji zapraszamy na naszą stronę internetową oraz do kontaktu z działem obsługi klienta Gebo. Teraz można stanąć w ringu, w którym to klienci - najlepsi odbiorcy i specjaliści, osoby najbardziej wiarygodne - dokonują wyboru producenta oraz systemu. Artur Chomczyk

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ring „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych strop drewniany, ogrzewanie podłogowe

Giacomini Klienci często zadają pytanie dotyczące możliwości posiadania komfortowego ogrzewania podłogowego np. w łazienkach, które znajdują się w kamienicach w centrach miast. Na podobny problem napotykają właściciele popularnych domów z bali czy też domów z prefabrykatów. Odpowiadając na zapotrzebowanie rynku, firma Giacomini wprowadziła nowy system ogrzewania podłogowego o nazwie SPIDER SLIM dedykowany właśnie budynkom, w których występuje strop drewniany. Do tej pory przy wyborze rodzaju ogrzewania podłogowego inwestor miał do dyspozycji jedynie system suchy oparty na specjalnym wyprofilowanym styropianie wraz z podwójnymi arkuszami blachy. Jednak to rozwiązanie nie do końca spełniało oczekiwania, głównie ze względu na skomplikowany montaż oraz wysoką cenę. Dlatego też konstruktorzy w firmie Giacomini, opracowując nowy system, wprowadzili możliwość wykorzystania wylewki anhydrytowej, co jednocześnie znacznie zmniejszyło obciążenie stropu. Całkowita wysokość wylewki wraz z rurami i matą konstrukcyjną wynosi zaledwie ok. 19 mm. Tę niewielką wartość udało się osiągnąć dzięki specjalnej konstrukcji płyty systemowej opartej na szkieletowej budowie (rys.), umożliwiającej wypełnienie wolnej przestrzeni, co z kolei gwarantuje wysoką wytrzymałość na ściskanie (klasa C25) oraz zginanie (klasa F6). Architekci i projektanci instalacji grzewczych mogą wykorzystać powyższe rozwiązanie praktycznie na każdym stropie drewnianym, gdyż ciężar konstrukcyjny wynosi jedynie ok. 32 kg/m2. Montaż podłogi grzewczej zaczynamy od ułożenia płyty OSB (lub wykorzystania istniejącej podłogi drewnianej). Miejsca połączenia płyt należy wypełnić np. masą akrylową, tak by następna warstwa, czyli środek gruntujący, nie dostała się pod strop i tym

samym nie uszkodziła izolacji stropu lub nie spowodowała powstania zacieków na suficie (piętro niżej). Na tak przygotowaną powierzchnię należy wylać ok. 3 mm samopoziomującej warstwy z włókien (M4 special fiber) i ponowie zagruntować. Następnie rozkładamy płytę systemową SPIDER SLIM. Posiada ona na spodniej części ożebrowania klej, który gwarantuje stabilność konstrukcji podczas zalewania jastrychu.

Sztywność całej konstrukcji jest na tyle wysoka, że można po niej choPytanie do... Jaki rodzaj ogrzewania podłogowego wodnego, opartego o rurę tworzywową, najlepiej zastosować w budynku ze stropem drewnianym?

dzić bez szkody dla rozmieszczonego orurowania ogrzewania podłogowego. Należy tutaj wspomnieć o braku konieczności używania klipsów do rur i tackera, gdyż specjalnie wyprofilowane korki płyty systemowej uniemożliwiają rurze wypięcie się z

niej. Kolejnym atutem jest możliwość uruchomienia ogrzewania zaledwie po upływie ok. 4 godzin od wykonania wylewki, co znacznie przyspiesza prace wykończeniowe. Przypomnę tutaj, że w przypadku jastrychów cementowych uruchomienie instalacji może nastąpić najwcześniej po 21 dniach, a w przypadku jastrychów anhydrytowych o standardowych wysokościach - po 7 dniach. Wysoka jakość systemu grzewczego SPIDER SLIM oparta na armaturze Giacomini potwierdzona jest 15letnią gwarancją producenta. Ponadto szkolenia w Akademii Giacomini są dla instalatorów znakomitą okazją do rozwiania wszelkich wątpliwości, a także zapoznania się ze wszystkimi nowościami oraz poszerzenia wiedzy technicznej. Marcin Jóskowski Fot. Szkieletowa budowa płyty systemowej SPIDER SLIM. Rys. Przekrój ogrzewania podłogowego SPIDER SLIM. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ring „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych system instalacyjny, rura PE-RT, płyta systemowa, rozdzielacz

Herz HERZ należy dzisiaj do grona najbardziej rozpoznawalnych i cenionych marek w swojej branży, oferując nowoczesną armaturę i niezawodne systemy instalacyjne. Produkty marki Herz wytwarzane są w 30 wyłącznie europejskich zakładach produkcyjnych. Od 1990 roku polska filia firmy HERZ - spółka HERZ Armatura i Systemy Grzewcze - wprowadza na rynek polski szeroki asortyment nowoczesnej armatury regulującej, zapewniającej racjonalne, a więc oszczędne gospodarowanie energią cieplną. Każdy z oferowanych wyrobów objęty jest 5-letnim okresem gwarancyjnym, a w przypadku instalacji wykonywanej w systemie HERZ PipeFix przez instalatora poPytanie do... Dlaczego warto inwestować w system rurowy wysokiej jakości? siadającego autoryzację firmy - okres gwarancji zostaje wydłużony do lat 10. l System HERZ PipeFix Jednymi z najważniejszych elementów systemu HERZ PipeFix są najwyższej jakości uniwersalne rury z tworzywa sztucznego i aluminium o średnicach od 10 do 75 mm. Wielowarstwowe rury HERZ przeznaczone są do wykonywania instalacji grzewczych (grzejnikowych oraz powierzchniowych) oraz instalacji sanitarnych (rury Herz posiadają atest PZH). Rury HERZ są wyjątkowo ekonomiczne w użyciu - cechuje je również trwałość i niezawodność. Najwyższa jakość rur ma szczególne znaczenie w przypadku wykonywania sys-

temów ogrzewania powierzchniowego (tzw. mokrego), w których rura pracuje pod warstwą wylewki. Zastosowanie rur wielowarstwowych marki HERZ w prawidłowo wykonanej instalacji zapewnia wieloletnią, komfortową pracę całego systemu. Ponadto warstwa aluminium stanowi doskonałą ochronę przed przenikaniem tlenu z powietrza do wody w instalacji. Rury z warstwą aluminium „zapamiętują” nadany kształt i nie sprężynują, co ułatwia montaż instalacji. Drugi z podstawowych komponentów tworzących system HERZ PipeFix to kompletny system mosiężnych złączy zaprasowywanych (nierozłącznych) i skręcanych (rozłącznych). Firma Herz, bazując na wieloletnim doświadczeniu w produkcji złączy rurowych, produkuje według własnych, opatentowanych rozwiązań wysokiej jakości radialne złączki zaprasowywane z mosiądzu odpornego na wypłukiwanie cynku, z tuleją ze stali szlachetnej. Złączki te dostępne są niemal we wszystkich kształtach i rozmiarach - dopuszczone są do łączenia rur z tworzywa sztucznego w prawie wszystkich instalacjach w budynkach, analogicznie jak rury wielowarstwowe HERZ. Połączenie rury za pomocą złączek Herz zostało dokładnie zbadane pod kątem zgodności z europejskimi normami i dopuszczone do

użytkowania przez niezależne, uznane laboratoria zewnętrzne. l Nowości w systemie W 2018 roku firma HERZ poszerzyła ofertę systemu HERZ PipeFix o kilka ciekawych rozwiązań. Nowe elementy systemu HERZ PipeFix to: - HERZ-LINE - pięciowarstwowa rura PE-RT (z barierą antydyfuzyjną), dedykowana do wykonywania instalacji ogrzewania podłogowego z wykorzystaniem mat systemowych; - HERZ-8631/8632 - nowa seria rozdzielaczy ze stali szlachetnej do ogrzewania i chłodzenia powierzchniowego (od 2 do 12 obiegów) w wyjątkowo atrakcyjnej cenie;

- HERZ-INFLEX-BCK - uniwersalna wielowarstwowa rura HERZ w otulinie izolacyjnej ze spienionego polietylenu; - HERZ-SOLOTOP i HERZ-COMBITOP - płyty systemowe z folii polistyrenowej oraz płyty termoizolacyjne. Aby uzyskać więcej informacji o produktach marki Herz, zapraszamy do regularnych odwiedzin strony internetowej, naszego fanpage’a na Facebooku oraz kanału HERZ na YouTubie. Zapraszamy również do udziału w organizowanych cyklicznie szkoleniach produktowych zarówno w polskiej centrali firmy HERZ w Wieliczce, jak i w każdym dogodnym dla Państwa miejscu w Polsce. Dariusz Odroń

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ring „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych ogrzewanie podłogowe, obiekty sakralne, dylatacje

Kisan Obiekty sakralne są budynkami, które mają z za- góry w przestrzenie nieużytkowe, położenia niezwykle bardzo długi czas użytkowania. zostając w przestrzeni użytkowej. Dlatego wymagają zastosowania sprawdzonych produktów, zapewniających wieloletnią i bez- Oszczędności eksploatacyjne Ogrzewania podłogowe daje nam awaryjną pracę. Firma Kisan doskonale się wpioszczędności eksploatacyjne, jednaksuje w to miejsce, mając już prawie 30-letnie do- że konieczne jest stosowanie się do zaświadczenie w produkcji rur wielowarstwowych dla instalacji sani- sad użytkowania wynikających ze spetarnych, jak również doświadczenie w postaci wiedzy merytorycznej cyfiki tego ogrzewania. Należy unikać wyłączania instalacji i dozdobytej podczas realizacji bardzo dużej liczby budynków tego typu. całkowitego puszczenia do zbytniego wychłodzenia Obecne wymagania dla kościołów można pozyskać z normy PN-EN 12831:2006 „Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego”. Opisano w niej sposób wykorzystania pomieszczeń, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone do stałego pobytu ludzi, znajdujących się w okryciach zewnętrznych. Jako przykłady pomieszczeń podano magazyny i składy wymagające stałej obsługi, hole wejściowe, poczekalnie przy salach widowiskowych (bez szatni) i kościoły. Według tej grupy pomieszczeń/budynków powinno się przyjmować w kościołach projektową temperaturę wewnętrzną na poziomie θint,i = 12°C. Jednakże inwestorzy zazwyczaj wolą instalację przygotowaną „z zapasem”, przyjmując temperaturę przy warunkach obliczeniowych na poziomie θint,i = 15 ÷ 16°C. Wcale nie oznacza to, że instalacja będzie kiedykolwiek pracować przy takim parametrze. Obliczając całkowitą projektową stratę ciepła przestrzeni ogrzewanej musimy zastosować współczynnik poprawkowy dla wysokich przestrzeni ogrzewanych fh,i. Wartość tego współczynnika zależy od dwóch parametrów: wysokości przestrzeni ogrzewanej i rodzaju zastosowanego systemu ogrzewania. Współczynnik ten w skrajnych przypadkach, na przykład przy systemie ogrzewania konwekcyjnego wymuszo-

nego, osiąga wartość na poziomie 1,60. Wtedy korygowana wartość całkowitej projektowej straty ciepła jest powiększona aż o 60%. Przekłada się to wprost na wymaganą moc, czyli konieczną wielkość źródła ciepła, a zatem również zużycie paliwa, dając po prostu większe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Tylko w przypadku zastosowania systemu ogrzewania podłogowego współczynnik poprawkowy wynosi 1,00, niePytanie do... W jaki sposób prawidłowo dobrać ogrzewanie podłogowe pracujące w obiekcie sakralnym? zależnie od wysokości pomieszczenia. A więc tylko ogrzewanie podłogowe nie wymusza przewartościowania zapotrzebowania na ciepło w budynku. Oczywiście wynika to z fizyki pracy ogrzewań podłogowych, gdzie mamy do czynienia w głównej mierze z oddawaniem ciepła na drodze promieniowania, a w mniejszym stopniu konwekcji. Dzięki temu ciepło nie ucieka nam do

budynku. Ogrzewanie budynku tylko i wyłącznie w dni „aktywne”, czyli niedziele, wygeneruje bardzo duże koszty wynikające z konieczności ogrzania posadzek do temperatury pozwalającej na skuteczne ogrzewanie budynku. Ze względu na duży zład w instalacji oraz dużą bezwładność ogrzewania podłogowego oczywiste jest, że proces ponownego nagrzewania jest długotrwały i kosztowny, ponieważ wymusza na źródle ciepła pracę z pełną mocą przez wiele godzin.

Stabilizacja klimatu Ogrzewanie w sposób ciągły, ale „niepełny” stabilizuje klimat wewnętrzny. W dni robocze tygodnia, ze względu na niższą frekwencję wiernych, możliwe jest utrzymywanie temperatury poniżej temperatury projektowej, zazwyczaj na poziomie 5 ÷ 8°C dla osiągnięcia oszczędności. Podniesienie temperatury do poziomu projektowej, czyli 12°C na dni „aktywne”, przy „ciepłej” instalacji ogrzewania podłogowego jest efektywne i ekonomiczne.

Wilgotność Wilgotność bezwzględna X jest podstawowym parametrem określającym zawartość wilgoci w powietrzu [g/kg]. Jednakże to wilgotność względną parametryzowana w [%] jest wielkością właściwie opisującą warunki panujące w pomieszczeniu www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wartość 100% określa punkt, gdy przy danej temperaturze powietrze nie jest już w stanie wchłonąć więcej wilgoci i pozostała wilgoć pojawia się w skroplonej postaci na powierzchniach, np. przegród i wyposażenia w pomieszczeniu. Sytuacja ta ma miejsce podczas nabożeństw w zimne dni, gdy wierni oddają do powietrza dużą ilość pary wodnej w wydychanym powietrzu, a równolegle nie zwiększa się wystarczająco temperatura powietrza. Następuje wtedy wspomniane już wykraplanie wilgoci. W przypadku gwałtownego ogrzewania powietrza wszelkiego rodzaju grzejnikami konwektorowymi z wymuszonym przepływem obniżamy w bardzo szybki sposób poziom wilgotności względnej, powodując gwałtowne przesuszanie się farb, drewna, tynków, czyli oddalamy się od punktu 100%. Jednakże wszelkie zdobienia, malowidła i płaskorzeźby nie lubią gwałtownych zmian temperatury i zmian poziomu wilgotności względnej, bardziej preferują stabilny, „muzealny” klimat. I tutaj pomaga nam duża bezwładność ogrzewania podłogowego i idąca za tym stabilność temperatury, która pozwala na utrzymanie dzieł sztuki w dobrej kondycji.

4 (248), kwiecień 2019

dylatowanie poszczególnych płyt grzewczych. Dylatacje powinny być zaplanowane w sposób jak najbardziej naturalny pomiędzy płytami, kolumnami. Należy również przestrzegać podstawowych zaleceń dla płyt grzewczych zawartych w normie dotyczącej ogrzewań podłogowych. Chodzi tu o maksymalną wielkość płyty grzewczej 40 m2, maksymalny stosunek boków 2:1, maksymalną długość dłuższego boku 8 m.

Długość w pętli Dylatacje Przy zastosowaniu ogrzewania podłogowego istotne jest odpowiednie

Stosując rury wielowarstwowe firmy Kisan, należy pamiętać o maksymalnych długościach rur w pętlach grzew-

STUDZIENKA ŚCIEKOWA Z POMPĄ

MOŻNA! PRYSZNIC BEZ BARIER RÓWNIEŻ W STARYM BUDOWNICTWIE! Brakujący odcinek rury kanalizacyjnej o odpowiednim spadzie został zastąpiony kratkąściekowąz pompąi rurą. Pentair Water Polska Sp.z o.o. Tel.: +48 32 295 12 00 www.jung-pumpen.pl

Marcin Ciuchnowicz

ie! an ąz wi oz e r yjn ac ow Inn

PLANCOFIX

czych: dla rury o średnicy 16 x 2 mm maksymalną zalecaną długością jest 120 m, natomiast dla rury 20 x 2,25 mm długość ta wynosi 150 m. Pozostałe elementy systemu Kisan, również produkowane w Polsce, takie jak złączki, rozdzielacze i układy mieszające, pozwalają na wykonanie sprawdzonej i bezpiecznej instalacji ogrzewania podłogowego. Dział techniczny firmy chętnie udzieli pomocy w zakresie projektowania i wykonywania instalacji ogrzewań płaszczyznowych, dzieląc się swoimi doświadczeniami zdobytymi podczas zrealizowanych projektów.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Dziś na ringu „MI”: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych system zaciskowy, rura, złączka, zaciskarka

SANHA Firma SANHA od wielu lat zapewnia niezmiennie wysoką jakość w obszarze kompletnych systemów instalacyjnych. Nasze rury i złączki są znakomicie rozpoznawalne na rynku i cieszą się sporym uznaniem wśród firm instalacyjnych w całym kraju. Teraz, aby jeszcze bardziej ułatwić wybór instalatorom, nasza oferta została wzbogacona o dwa kolejne systemy instalacyjne - NiroTherm® i NiroTherm® Industry. Z reguły w zamkniętych systemach grzewczych mają zastosowanie rury i złączki ze stali węglowej ocynkowanej. Jeśli zapewniona jest prawidłowa eksploatacja instalacji, tj. brak dostępu tlenu, wymagana jakość wody, prawidłowe prowadzenie i izolacja przewodów, nie powinno dojść do uszkodzeń i przerw w pracy instalacji. Bywa jednak tak, że warunki, w jakich pracują

przewody instalacji, mogą spowodować ich uszkodzenia. Jeśli np. dojdzie do uszkodzenia, czy zawilgocenia izolacji, bądź instalacja prowadzona jest bez zabezpieczenia w agresywnym środowisku, nie trzeba długo czekać na pierwsze usterki. Pytanie do... Jaki system zaciskowy najlepiej sprawdzi się w instalacjach o wysokich wymaganiach?

W przypadku stosowania systemów ze stali węglowej w obszarach zagrożonych wilgocią, jak na przykład w jastrychu, może dojść do korozji zewnętrznej. Dalego zgodnie z normami krajowymi, zasadami sztuki instalatorskiej oraz wytycznymi SAHNA odnośnie do izolacji rurociągów, należy zawsze zapewnić ochronę rur przed kontaktem z wilgocią. Nie jest to jednak sprawa prosta. Ochrona taka jest bowiem często kosztowna, czaso- i pracochłonna, a w natłoku prowadzonych prac budowlanych narażona na uszkodzenie. Dlatego też alternatywą może być tu nasz nowy system ze stali szlachetnej NiroTherm®. Rury i złączki wykonane są tu ze sprawdzonego materiału, jakim jest stal nr 1.4301, wg PN-EN 1008 (AISI 304). Jest to stal nierdzewna chromowo-niklowa X5CrNi18-10 o wysokiej odporności na korozję w środowisku atmosferycznym wody i pary wodnej, roztworów alkaicznych oraz niektórych kwasów organicznych i nieorganicznych. Dzięki temu nowy system nadaje się do zastosowania szczególnie w obszarach zagrożonych wilgocią. Zapewnia pewne i bezpieczne połączenie bez ryzyka wystąpienia korozji zewnętrznej oraz z wyraźnie mniejszym nakładem na wykonanie izolacji przewodów. Seria 91 000 NiroTherm® to optymalne rozwiązanie dla instalacji grzewczych, chłodzących oraz sprężonego po-

wietrza. Seria złączek wyposażonych w o-ring z EPDM nadaje się także do łączenia z szerokim asortymentem pozostałych rur systemowych z naszej oferty - NiroSan®, NiroSan®-ECO, NiroSan®-F i NiroTherm®. Seria 98 000 NiroTherm® Industry z oringiem z FKM i czerwonym oznakowaniem „HT” - sprawdza się w zastosowaniach przemysłowych i instalacjach transportujących media o wysokiej temperaturze. Obszary zastosowań: l otwarte i zamknięte instalacje grzewcze i chłodzące; l instalacje sprężonego powietrza do 25 mg oleju w m3 powietrza - seria 91 000; l instalacje sprężonego powietrza bez ograniczenia olejowej klasy czystości powietrza - seria 98 000; l instalacje przemysłowe.

Warunki pracy kształtek systemowych NiroTherm® i NiroTherm® Industry przedstawiono w tabeli. Stosowana przez SAHNA stal szlachetna 1.4301 zapewnia najwyższą ochronę przed korozją zewnętrzną. Dzięki temu nakłady na prace izolacyjne są znacznie mniejsze niż w przypadku systemów ze stali węglowej. Redukuje to zatem czas i koszty pracy. Jarosław Czapliński www.instalator.pl

ECADEMY

ZDOBĄDŹ 200 PUNKTÓW WIN & EARN PODCZAS SZKOLENIA NA PLATFORMIE ECADEMY Wymieniaj punkty na rozmaite nagrody Nasz nowy program lojalnościowy Win & Earn pozwala zdobyć 200 punktów za ukończenie każdego zadania na platformie szkoleniowej Ecademy, a także za udział w wybranych wydarzeniach firmy Grundfos. Możesz je później wymieniać na rozmaite nagrody.

4010826_GPL_GFI_Q1_Ad_WIN_EARN_207x293mm_5mmBleed_ART02_PAB.indd 1

200

punkt WIN & ów EARN!

3/11/19 5:36 PM

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ring „MI”: systemy instalacji rurowych woda użytkowa, ogrzewanie, instalacja gazowa

Viega Firma Viega jest producentem wielu rodzajów złączek do zastosowania praktycznie w każdej instalacji zarówno w budynku mieszkalnym, biurowym, jak i instalacji przemysłowej. Wybór instalacji jest szczególnie istotny ze względu na miejsce ich zabudowy i ewentualne koszty naprawy instalacji i szkód budowlanych, jakie mogą powstać w przypadku awarii instalacji. Większość instalacji jest ukryta pod tynkiem, podłogą czy w przestrzeni sufitów podwieszanych. Tylko bardzo mała część instalacji sanitarnych, grzewczych czy chłodu jest odkryta i łatwe jest określenie ich stanu technicznego, a ewentualne naprawy są stosunkowo łatwe do wykonania. Ewentualna awaria instalacji podposadzkowych czy ukrytych w ścianach może nas kosztować wiele więcej niż nawet najdroższy materiał, który mogliśmy użyć. Wybór systemu rurowego powinien być przemyślany. Jakie zastosować rury do instalacji; jak je połączyć: spawać, skręcać, zgrzewać, a może zaciskać? Złączki firmy Viega mogą być użyte do łączenia rur wykonanych z miedzi, stali czarnej, stali odpornej na korozję, polietylenu czy klasycznej stali ocynkowanej.

Wysoka precyzja wykonania Wspólną cechą wszystkich naszych wyrobów jest wysoka precyzja wykonania, co skutkuje trwałością połączeń, a dobór materiałów, z których wykonywane są nasze wyroby, gwarantuje odporność na korozję, nawet gdy mamy do czynienia z wodą o wysokiej agresywności, na przykład złączki gwintowane czy przedłużki wykonywane z brązu, czyli materiału, który w odróżnieniu od mosiądzu czy stali ocynkowanej jest odpor-

ny na oddziaływanie korozyjne agresywnych wód wodociągowych. Dzięki zdolności brązu do wytwarzania na wewnętrznej powierzchni rur ochronnej warstwy katodowej system Sanpress gwarantuje długowieczność instalacji, zapewniając jednocześnie wysoki standard higieniczny.

Instalacja wody pitnej l

Stal ocynkowana Stal ocynkowana jest jeszcze stosowana w instalacji wody pitnej ze względu na stare nawyki zarówno wykonawców, jak i projektantów. Trwałość takiej instalacji pomoże nam oszacować norma PN-EN 12502-3. Dowiadujemy

Fot. 1. Efekty korozji i złogi wapniowe w rurach ocynkowanych ciepłej wody użytkowej. się z niej, że korozja wżerowa rozpoczyna od temperatury 35°C niezależnie od składu wody wodociągowej, a z kolei wartości chlorków, siarczanów, azotanów i zasadowości ogólnej decydują o intensywności procesów korozyjnych. Chodzi o stopniowe pozbyPytanie do... W jaki sposób Państwa firma dba o trwałość instalacji c.w.u. podczas eksploatacji i przegrzewów?

wanie się warstwy cynku i odsłanianie tym samym rury czarnej. Są rejony kraju, gdzie materiał ten nie może być stosowany w instalacji wody zimnej. Chodzi tu na przykład o rejony Warszawy zasilane wodą z Wisły, a także Inowrocław, Kłodawa, Nowa Sól, Świnoujście, Kołobrzeg i wszystkie inne miejsca, gdzie wodociągi korzystają ze studni głębinowych znajdujących się w sąsiedztwie pokładów soli. W instalacji ciepłej wody użytkowej materiał ten nigdzie nie powinien być stosowany. l Miedź Zgodnie z wytycznymi COBRTI mamy trzy kryteria stosowalności miedzi odnośnie do składu wody pitnej. Odczyn ma być wyższy od 7, azotanów ma być mniej niż 30 mg/l i stosunek zasadowości ogólnej do siarczanów ma być większy od 2. Stosowanie miedzi w instalacjach wody pitnej łączy się także ze spełnieniem pewnych warunków: - Prędkości przepływu ograniczone do 1 m/s w poziomach i pionach oraz do 2 m/s - punkty czerpalne. Tymczasem nowa norma PN EN 806 sugeruje podniesienie prędkości przepływu ze względów higienicznych odpowiednio do 2 i 4 m/s. - Łączenie rur miedzianych przy pomocy złączek lutowanych lutem twardym prowadzi do przegrzania materiału rury i kształtki, powodując degradację materiału i obniżenie właściwości fizycznych. Rozwiązaniem zabezpieczającym przed przegrzewaniem miedzi jest stosowanie złączek zaprasowywanych Profipress. Łączenie rur następuje na zimno, dzięki czemu struktura miedzi pozostaje nienaruszona podczas prac montażowych. l Lepsze, trwalsze, bezpieczniejsze W instalacjach wody użytkowej coraz częściej stosuje się stal odporną na korozję 1.4521. Porównując do miedzi, nie wymaga niskich prędkości przepływu (zalecenia PN-EN 806-3) i ma niższą rozszerzalność cieplną. Viega www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

oferuje dwa rodzaje rur ze stali odpornej na korozję (ferrytyczne i austenityczne) oraz dwa systemy kształtek zaprasowywanych - Sanpress (brąz) oraz Sanpress Inox (stal odporna na korozję). l Tworzywa sztuczne Instalacja c.w.u. jest najtrudniejszą ze względów eksploatacyjnych instalacją dla rur z tworzywa, gdyż poddana jest oddziaływaniu temperatury przez cały rok 24 godziny na dobę (dotyczy części podlegającej cyrkulacji), a właśnie temperatura jest czynnikiem degradującym ten materiał. Ponadto instalacja musi być odporna na przegrzew (70ºC w każdym punkcie czerpalnym). Norma PN EN ISO 21003-1 podaje maksymalną temperaturę pracy w instalacji c.w.u. 80ºC, ale czas oddziaływania nie może przekroczyć jednego roku przez całe życie instalacji. Norma PN EN 806-2 wprowadza dwie klasy rur z tworzywa. Klasa pierwsza ma temp. projektową 60°C i klasa druga ma temperaturę projektową 70°C. Firma Viega już teraz produkuje tylko rury klasy drugiej - Smartpress - w wersji 10 barów (norma PN EN ISO 21003-1 dopuszcza 4, 6, 8, 10 barów).

Instalacja c.o. i wody lodowej Najpopularniejsza i najczęściej stosowana w dużych instalacjach grzewczych czy wody lodowej jest stal niestopowa, potocznie określana jako stal czarna. Z rur stalowych wykonuje się instalacje od wielu lat, a dużych średnicach rzędu DN 100 czy większych stal jest praktycznie jedynym materiałem rur instalacyjnych w tego typu instalacjach. Ze względu na coraz mniejszą liczbę spawaczy firma Viega wprowadziła na rynek system kształtek zaprasowywanych Megapress przeznaczonych dla grubościennych rur czarnych. Kształtki są wyposażone w ceniony przez wykonawców system SC-Contur pozwalający wykryć niezaprasowane połączenia. Kształtki zaprasowywane umożliwiają wykonanie instalacji w znacznie krótszym czasie co jest szczególnie istotne, gdy brakuje wykwalifikowanej siły roboczej. Łączenie rur grubościennych bez użycia ognia umożliwia wykonanie remontu instalacji w budynkach niewyłączonych z użytkowania na czas wykonywanych prac instalacyjnych. Tradycyjnie wykonywanie www.instalator.pl

4 (248), kwiecień 2019

polietylenowych, co w przypadku instalacji wody użytkowej.

Instalacje gazowe

połączeń spawanych wymaga spełnienia szeregu zabezpieczeń przeciwpożarowych i BHP, które zwykle uniemożliwiają jednocześnie przebywanie osób postronnych w sąsiedztwie. Wszystkie powyższe cechy posiada także nasz system Prestabo przeznaczony dla rur cienkościennych. System Prestabo służy do wykonywania instalacji centralnego ogrzewania, wody lodowej i sprężonego powietrza. Rury i złączki systemu Prestabo wykonane są ze stali niestopowej pokrytej zewnętrznie warstwą cynku, które jest zabezpieczeniem przed korozją. System Prestabo może być użyty do budowy wszystkich zamkniętych obiegów centralnego ogrzewania i wody lodowej. Nie może być jednak zastosowany do instalacji wody użytkowej, o

czym przypomina czerwony przekreślony znak kranika na każdej kształtce i rurach. Wykonanie instalacji w systemie Prestabo, Profipress, Sanpress, Sanpress Inox czy systemie rur polietylenowych Smartpress jest tak samo bezpieczne, szybkie i wygodne. l Miedź w instalacjach c.o. Instalacje grzewcze z rur miedzianych najprościej i najbezpieczniej połączyć przy pomocy tych samych złączek zaprasowywanych Profipress, co w instalacjach wody użytkowej. l Tworzywa sztuczne System Smartpress jest uniwersalny. Instalacje grzejnikowe możemy wykonać w tym samym systemie rur

Firma Viega jako pierwsza wprowadziła na rynek polski złączki zaprasowywane do gazu Profipress G. Złączki Profipress G możemy stosować zarówno w domkach jednorodzinnych, jak i w budownictwie wielorodzinnym. W budynkach wielorodzinnych rurociągi z miedzi możemy stosować tylko za gazomierzami. To część instalacji, której wykonanie jest najbardziej kłopotliwe, zwłaszcza podczas remontów. Wykonanie instalacji przy pomocy złączek zaprasowywanych Profipress G w mieszkaniach, w których mamy zabudowy drewniane, tapety czy meble, jest zdecydowanie bezpieczniejsze i mniej kłopotliwe.

100% pewności, 0 pomyłek Chcąc zapewnić 100% pewność połączenia, Viega wprowadziła do kształtek zaprasowywanych system SC-Contur. Wszystkie kształtki zaprasowywane (rury metalowe oraz polietylenowe) są tak zbudowane, że każde połączenie, które zostało przez przeoczenie niezaprasowane, będzie ujawnione jako nieszczelne podczas napełniania. Jest to rozwiązanie szczególnie cienione przez wykonawców. Doświadczenie monterów daje im świadomość ryzyka wykonania instalacji pod tynkiem bądź w posadzce. W porównaniu z połączeniami lutowanymi, spawanymi czy skręcanymi oszczędzamy czas, a Viega gwarantuje, że połączenie jest trwałe i bezpieczne. Viega, opracowując i produkując złaczki zaprasowywane, kieruje się przede wszystkim kryterium bezpieczeństwa. Zaprasowując złączkę Viega na rurach miedzianych, ze stali nierdzewnej, rurach ze stali czarnej niestopowej, a także rurach PE-Xc, każdy będzie miał pewność, że instalacja będzie porządna i bezpieczna. Viega znajduje także zastosowanie instalacji gazów technicznych: do sprężonego powietrza, argonu, acetylenu, azotu dwutlenenku węgla metanu czy helu. Ponadto możemy stosować do instalacji olejowych, amoniaku czy biogazu. Adam Brząkowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Stary dylemat - pompa na zasilaniu czy powrocie?

Tłoczenie i zasysanie W związku ze zmianami parametrów pracy instalacji grzewczej i stosowaniu nowoczesnych kotłów montaż pompy na zasilaniu jest rozwiązaniem optymalnym. Pytanie, gdzie lepiej zainstalować pompę obiegową instalacji centralnego ogrzewania (na rurze zasilającej czy powrotnej) miało w swoim czasie istotne znaczenie. Dotyczy to przede wszystkim czasów, w których królowały instalacje systemu otwartego zasilane kotłami na paliwo stałe. W takich instalacjach montaż pompy na powrocie znajduje pewne uzasadnienie. Pompa na powrocie pracuje na niższej temperaturze wody grzewczej. Chroni to pompę przed przegrzaniem.

Przegrzanie na zasilaniu Niestety zjawiska takie zdarzają się, gdy pompa jest umiejscowiona na zasilaniu. Starsze kotły na paliwo stałe nie gwarantowały utrzymania temperatury wody na poziomie dopuszczalnym dla określonej pompy. W efekcie dochodziło do uszkodzenia wirników standardowo wykonywanych z tworzywa sztucznego lub zatarcia wału na skutek braku smarowania - odparowanie wody w głowicy. Pamiętajmy, że pompy obiegowe bezdławnicowe wyposażone są w łożyska ślizgowe smarowane pompowaną wodą. Brak wody lub odparowanie jej w komorze łożyskowej powoduje zatarcie łożysk. Instalacje grzewcze systemu otwartego nie zawsze gwarantowały też poziom ciśnienia roboczego właściwego dla określonej temperatury wody grzewczej. Wysokość położenia naczynia wzbiorczego ograniczona była bowiem konstrukcją budynku. W efek-

cie tworzyły się idealne warunki do kawitacji dla pompy pracującej na wysokich parametrach. Pamiętajmy, że maksymalna temperatura, na którą projektowano instalacje, to 90°C. Nawet niewielkie przekroczenie tej temperatury w okresach szczytowego zapotrzebowania na ciepło mogło skutkować uszkodzeniem pompy. Montaż na powrocie mógł zabezpieczyć pompę przed tymi zagrożeniami. Paradoksalnie nie w pełni zabezpieczał przed kawitacją. Na rysunku 3 widzimy znaczne zaniżenie ciśnienia przed pompą, co mogło prowadzić do kawitacji nawet w stosunkowo niskiej temperaturze.

Przyszło nowe! Obecnie montowane instalacje grzewcze są wolne od tego typu zagrożeń. Są to przede wszystkim instalacje w systemie zamkniętym, w których możemy ustalić ciśnienie robocze na optymalnym dla pompy poziomie. Powszechnie stosowane kotły gazowe wyposażone są w sterowniki gwarantujące utrzymanie maksymalnej temperatury wody grzewczej na bezpiecznym poziomie. Wreszcie powszechnie stosowane obniżanie parametrów wody grzewczej sprawia, że pompa pracuje w

komfortowych warunkach. Wszystkie te czynniki sprawiają, że montaż pompy na zasilaniu jest powszechnie stosowaną praktyką w domowych instalacjach grzewczych. Praktykę tę zdecydowanie wspierają producenci kotłów, oferując kotły fabrycznie wyposażone w pompy właśnie na przewodzie tłocznym.

Dlaczego montuje się na zasilaniu? Otwarte pozostaje jednak pytanie, co sprawia, że tak chętnie pompy obiegowe instalowane są na przewodzie zasilającym. Dość powszechna opinia wskazuje, że lepiej, gdy pompa „pcha”, niż „zasysa” wodę w obiegu. Jest w tym przekonaniu nieco prawdy. Spójrzmy na rysunek 1. Obrazuje on w dużym uproszczeniu rozkład ciśnienia w obiegu grzewczym. Wysokość podnoszenia (ciśnienie dyspozycyjne) pompy zużywana jest w obiegu na pokonanie oporów tarcia w rurociągach i oporów miejscowych. Niebagatelne znaczenie ma też miejsce wpięcia naczynia wzbiorczego, które określa ciśnienie spoczynkowe instalacji. Część instalacji pracuje na ciśnieniu niższym od spoczynkowego, a część na wyższym. W wypadku, gdy pompa zamontowana jest na zasilaniu, w obiegach panuje wyższe ciśnienie, co zabezpiecza niekorzystnie położone fragmenty obiegu przed zasysaniem powietrza przez ewentualne nieszczelności. Ponadto ciśnienie dyspozycyjne przy „wejściu” na instalację jest w tym wypadku najwyższe w całym obiegu. Ułatwia to regulację przepływów w poszczególnych obiegach grzewczych i pomaga złagodzić skutki niezrównoważenia hydraulicznego instalacji. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Pompa na powrocie W wypadku, gdy pompa zamontowana jest na powrocie, znaczne fragmenty instalacji pracują z zaniżonym ciśnieniem. W skrajnym przypadku przy niskim ciśnieniu roboczym instalacji może dojść do wspomnianego już zasysania powietrza lub odparowania wody w niekorzystnie położonych grzejnikach. Ciśnienie dyspozycyjne w tym wypadku pomniejszone jest o opory hydrauliczne kotła lub wymiennika ciepła. Rozkład ciśnienia w omawianych wariantach montażu pompy obiegowej możemy prześledzić na rysunkach 2 i 3. Widoczne jest wyraźnie zaniżone ciśnienie przed pompą montowaną na powrocie.

www.instalator.pl

4 (248), kwiecień 2019

Rysunki ukazują spadki ciśnienia na poszczególnych elementach obiegu oraz przyrost ciśnienia spowodowany pracą pompy. W wypadku zamontowania pompy na zasilaniu, a naczynia wzbiorczego przed pompą w instalacji panuje ciśnienie wyższe od ciśnienia spoczynkowego. Daje to optymalne warunki pracy instalacji opisane już wcześniej. Inaczej wygląda rozkład ciśnienia pokazany na rysunki 3 - pompa na powrocie. Widzimy, że ciśnienie w całym obiegu jest nisze od ciśnienia spoczynkowego. W skrajnym wypadku niskie ciśnienie przed pompą może doprowadzić do kawitacji nawet przy temperaturze znacząco niższej niż temperatura zasilania.

Bardzo istotną rolę w rozkładzie ciśnienia odgrywa miejsce wpięcia przeponowego naczynia wzbiorczego. Na rysunku 4 widzimy jak obniżyło się ciśnienie w instalacji pomimo zachowania układu pompy na zasilaniu w wypadku zmiany miejsca podłączenia naczynia wzbiorczego.

Podsumowanie Podsumowując, można stwierdzić, że w związku ze zmianami parametrów pracy instalacji grzewczej i stosowaniu nowoczesnych kotłów montaż pompy na zasilaniu jest rozwiązaniem optymalnym. Ryszard Gawronek

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Ogrzewanie podłogowe

Płyta grzewcza

może być większy niż 2:1, czyli bardziej preferowane są płyty o regularnych kształtach - bardziej kwadraty niż prostokąty.

mieszczać w przeciwnych kierunkach i doprowadzić do uszkodzenia rur, dlatego też konieczne jest poprowadzenie ich w rurach osłonowych typu peszel na długości około 50 cm. Należy pamiętać, że tak zabezpieczone rury powinny przechodzić przez profile dylatycyjne w pomieszczeniach oraz w otworach drzwiowych pomiędzy pomieszczeniami.

Taśma na obwodzie

Pętle grzewcze

Wykonując płyty grzewcze, konieczne jest zastosowanie na ich całym obwodzie taśmy brzegowej, która oddziela podłogi pływające od ścian. Przejmuje ona zwiększanie objętości przy podgrzewaniu, ograniczając napór na ściany konstrukcyjne budynku. Taśma posiada przymocowaną dodatkowo zakładkę z folii PE służącą do uszczelnienia połączenia taśmy brzegowej z izolacją poziomą - musi ona zostać wyłożona na warstwę izolacyjną, a nie pod lub pomiędzy te elementy. Zakładka zapobiega przenikaniu do styropianu wody zarobowej z jastrychu oraz wilgoci. Większe płyty grzewcze dzielimy za pomocą profilu dylatacyjnego. Nie jest to nic innego jak taśma przyścienna zamocowana w stopce pozwalającej na stabilny montaż na warstwie izolacyjnej. Taśmy posiadają wzdłużne nacięcia, umożliwiają łatwe i precyzyjne usunięcie nadmiaru taśmy, ale dopiero po nałożeniu warstwy wykończeniowej posadzki - płytek ceramicznych, paneli itp.

Mając już zaplanowane płyty grzewcze, należy zaprojektować pętle grzewcze. Ich maksymalne długości są zależne od średnicy stosowanej rury, dla przykładu wynoszą one: dla średnicy zewnętrznej rury 14 mm - max. 80 m, dla 16 mm - max. 120 m, a dla rur 20 mm - max. 150 m. Długości te wynikają z kryteriów ekonomicznych użytkowania i ogólnie przyjmuje się, aby nie przekraczać strat ciśnienia na poziomie 25-30 kPa. Ułożenie zbyt długich pętli skutkuje niedogrzewem pomieszczeń i jest bardzo trudnym problemem do poprawy. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie większej pompy obiegowej o wyższej wydajności i ciśnieniu dyspozycyjnym. Niestety przekłada się to na zwiększony pobór mocy elektrycznej potrzebnej do napędu. A co gdybyśmy zwiększyli temperaturę zasilania ogrzewania podłogowego? Wszak norma pozwala na wprowadzenie czynnika grzewczego do takiej instalacji o temperaturze nawet do 55°C. Owszem, mogłoby to nam sprawę rozwiązać, ale tylko częściowo. Wielce prawdopodobne jest, że wystąpiłoby miejscowe przegrzanie posadzki uniemożliwiające korzystanie z niej. Należy pamiętać, że wspomniana już norma dotycząca ogrzewań podłogowych PN-EN 1264 określa maksymalne wartości temperatury posadzki w zależności od sposobu

Podstawą sprawnie i skutecznie działającej instalacji ogrzewania podłogowego jest poprawne jej zaplanowanie w oparciu o ustalone wcześniej założenia. Ogrzewanie podłogowe to system, który daje komfort użytkowania i wymierne oszczędności eksploatacyjne. Jednakże pomimo tych jakże ważnych zalet posiada również swoją ciemną stronę - praktycznie niemożliwe jest, bez dużych nakładów finansowych, wprowadzenie jakichkolwiek zmian do istniejącej już wadliwej instalacji. W przypadku ogrzewania podłogowego niezwykle ważne jest, aby już na etapie planowania, a potem wykonawstwa, postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami i zaleceniami.

Dylatacje Przy zastosowaniu ogrzewania podłogowego istotne jest wykonanie odpowiednich dylatacji poszczególnych płyt grzewczych, czyli ich podział. Dylatacje powinny być zaplanowane w sposób jak najbardziej naturalny, pomiędzy płytami, kolumnami. Na etapie projektowania powinny zostać dokładnie zwymiarowane płyty grzewcze. Ze względu na znaczącą rozszerzalność cieplną płyt, mogącą nawet w skrajnych przypadkach doprowadzić do przesunięcia ścian konstrukcyjnych budynku, należy się stosować do normy, od kilku lat obowiązującej w Polsce, dotyczącej ogrzewań podłogowych PN-EN 1264. Podane tam warunki co do wielkości i kształtu płyt grzewczych podyktowane są rozszerzalnością cieplną posadzek i ich wytrzymałością. Norma mówi, iż maksymalna powierzchnia jednej płyty grzewczej nie może być większa niż 40 m2, dłuższy bok płyty nie może mieć więcej niż 8 m, a kształt płyty - maksymalny stosunek boków - nie

Przyłącza Przyłącza, czyli rury tranzytowe zasilające inne płyty, a przechodzące przez granicę kolejnych płyt grzewczych, muszą być odpowiednio zabezpieczone ze względu na ruchy termiczne płyt grzewczych. Sąsiądujące płyty grzewcze mogą się prze-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

czyli materiałem o niskim oporze cieplnym, nie możemy na tak przeliczoną płytę grzewczą położyć warstwy wykończeniowej w postaci parkietu, gdyż drewno ma znacznie większy współczynnik oporu cieplnego. Spowoduje to niedogrzew pomieszczenia. Odwrotna sytuacja jest możliwa, czyli płytki zamiast parkietu, jednakże jest niekorzystna inwestycyjnie - większa ilość rury, większa liczba pętli grzewczych, większe rozdzielacze, instalacja będzie przewartościowana. Choć trzeba zaznaczyć, że komfort oddawania ciepła z takiej instalacji będzie znacznie lepszy ze względu na możliwość przyjęcia niższej temperatury zasilania spowodowany mniejszym oporem okładziny. Należy jeszcze dodatkowo wspomnieć, że mogą się pojawić przypadki, gdzie ogrzewanie podłogowe nie będzie w stanie pokryć zapotrzebowania na ciepło. Najlepszym tego przykładem są łazienki pomieszczenia o ograniczonej powierzchni płyty grzewczej w stosunku do powierzchni pomieszczenia, gdzie dodatkowo panuje wyższa temperatura w znaczący sposób ograniczająca wydajność ogrzewania podłogowego. Powiązane jest to ze strumieniem ciepła z powierzchni grzewczej, który jest tym większy, im większa jest różnica temperatur między nią a temperaturą powietrza.

Źródło ciepła

użytkowania pomieszczenia. Na przykład dla pomieszczeń w strefie stałego pobytu ludzi jest to 29°C, a dla stref brzegowych, czyli powierzchni dogrzewających pomieszczenie, które nie są miejscami dłuższego pobytu ludzi, jest to 35°C.

Okładzina posadzki W tym momencie koniecznie wspomnieć trzeba o wpływie wierzchniej okładziny posadzki na wydajność ogrzewania podłogowego. Zakładając, że podłoga zostanie wykończona płytkami ceramicznymi, www.instalator.pl

Tutaj dochodzimy do kolejnego ważnego punktu, źródła ciepła dla naszej instalacji. Instalacja zaprojektowana pod kątem kotła, gazowego bądź stałopalnego, ze względu na możliwość uzyskania wyższych temperatur, co przekłada się na większe rozstawy rur i ich mniejszą ilość, kompletnie nie sprawdzi się na przykład dla pompy ciepła, która pracuje na znacznie niższych parametrach, gdzie zasilanie powinno być na poziomie maksymalnie 40°C, a różnica pomiędzy powrotem na poziomie 8°C. Pompa ciepła nie będzie działać w swoim optymalnym zakresie pracy i będzie to praca z niskim współczynnikiem wydajności COP. Tak jak już wspomniano, instalacja ogrzewania podłogowego zasilana ni-

skimi temperaturami będzie instalacją bardziej rozbudowaną (więcej pętli grzewczych). Rury zasilające będą miały większe średnice, ponieważ będą musiały dostarczyć tę samą ilość ciepła, ale o niższej temperaturze w większej ilości. Występuje tu też kolejna możliwość popełnienia błędu niedoszacowanie średnicy przewodów zasilających ogrzewanie podłogowe od źródła niskotemperaturowego ciepła.

Rozdzielacze Zazwyczaj montowane rozdzielacze ogrzewań podłogowych mają średnicę 1 cala lub 1 ¼ cala. Z doświadczeń firm instalacyjnych wynika, że przy tak niskich parametrach i dużych przepływach jak w pompach ciepła można montować rozdzielacze o maksymalnej liczbie obiegów 8. Rozdzielacze ogrzewań podłogowych powinny być wyposażone w elementy regulacyjne w postaci przepływomierzy lub zaworów odcinająco-regulacyjnych. I to za pomocą tych elementów należy wyregulować przepływy w poszczególnych pętlach. Regulacja polega na ustawieniu przepływów wynikających z zapotrzebowania na ciepło, jak i długości pętli grzewczych. W żadnym wypadku nie należy kierować się zasadą, że wszystkie pętle mają mieć ten sam przepływ. Przepływy powinny być wcześniej przeliczone w projekcie instalacji. Dodatkowo stosowane na drugiej belce, zazwyczaj powrotnej, zawory termostatyczne pozwalają na montaż siłowników termoelektrycznych będących elementami wykonawczymi termostatów zamontowanych w pomieszczeniach. Nie należy jednak uważać, że wyregulują one pętle. Będą one tylko zamykać lub otwierać zawory, powodując niestabilne przepływy w pozostałych pętlach. Wbrew pozorom sytuacja jest analogiczna do regulacji grzejnika: nastawa wstępna zaworu (przepływomierz) ustala przepływ maksymalny, a głowica termostatyczna (termostat - siłownik) doregulowuje w określonym zakresie parametr. Podstawą sprawnie i skutecznie działającej instalacji ogrzewania podłogowego jest wcześniejsze jej zaplanowanie w oparciu o ustalone wcześniej założenia. Fot. Kisan.

Marcin Ciuchnowicz

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Instalacje ciepłej wody użytkowej

Pompa ciepła z ciepłą wodą Ogół urządzeń do przygotowana c.w.u. dzielimy na urządzenia głównie indywidualne oraz centralne, bowiem niektóre z nich mogą wystąpić jednocześnie w obu tych grupach.

rzystująca np. powietrze z wnętrza budynku. Dodatkową zaletą takiej pompy ciepła jest możliwość jej zastosowania do ochłodzenia powietrza wewnątrz budynku.

W dzisiejszym artykule będę kontynuował tematykę rozpoczętą w poprzedniej publikacji pt. Bufor czy zasobnik? („Magazyn Instalatora” 3/2019 - przyp. red.), a dotyczącej ciepłej wody użytkowej i odnawialnych źródeł energii.

Wykorzystanie biomasy

Zastosowanie pompy ciepła Rozwiązanie takie zapewnia wysoki komfort użytkowania, choć jest dość drogie. Bogactwo oferty rynkowej obejmuje szereg pomp ciepła współpracujących z różnymi dolnymi źródłami ciepła (powietrze, woda gruntowa, grunt lub nawet ścieki szare). Możliwe są tu następujące warianty: l podstawowy, czyli pompa ciepła służy jednocześnie jako wspólne źródło ciepła dla celów c.o. i c.w.u., przy czym zbiornik c.w.u. jest zintegrowany z pompą ciepła, tzn. ulokowany jest wewnątrz jej obudowy, l pompa ciepła również służy jednocześnie jako wspólne źródło ciepła dla celów c.o. i c.w.u., ale zbiornik c.w.u. jest osobnym elementem instalacji, l zbiornik c.w.u. też jako oddzielny element, ale zasilany z odrębnego źródła ciepła, np. kolektorów słonecznych z dodatkowym wspomaganiem cieplnym. Pierwsze z tych rozwiązań jest predysponowane do stosowania w typowych budynkach jednorodzinnych (do powierzchni ok. 200 m2), przy systemach o niewielkiej mocy grzejnej (do kilkunastu kW). Ze względu na kompaktową budowę pojemność zbiornika nie może być duża (nie przekracza ok. 200 dm3), co przy dużym zapotrzebo-

waniu mieszkańców na c.w.u. wiąże się z niedogodnością w postaci mało komfortowej zwłoki czasowej występującej przy większym jednorazowym poborze ciepłej wody w oczekiwaniu na kolejne nagrzanie podobnej porcji. Dla uniknięcia takiej sytuacji i podniesienia temperatury wody w zasobniku wykorzystuje się wbudowane grzałki elektryczne, zwykle o mocy 6-9 kW Drugie rozwiązanie stanowi oddzielny, wolno stojący zbiornik, ściślej mówiąc - podgrzewacz c.w.u. - zasilany z pompy ciepła o odpowiednio większej mocy, obsługującej również instalację c.o. W takim przypadku stosuje się zasobnik o pojemności ok. 300-500 dm3, co odpowiada przeciętnym potrzebom dobowym mieszkańców. Woda użytkowa w zbiorniku jest podgrzewana wężownicą zasilaną z pompy ciepła, przy czym niekiedy stosuje się grzałki elektryczne o mocy 6-9 kW. Niekiedy pompy ciepła, przy ograniczeniu ich podstawowej mocy cieplnej (realizowanej przez sprężarkę), są wyposażane w konwencjonalne grzałki elektryczne też o mocy 6-9 kW. Mogą one służyć do pokrycia szczytowego zapotrzebowania na ciepło grzejne (ponad nominalną moc pompy) albo też do zwiększenia mocy grzejnej na przygotowanie c.w.u. Wreszcie trzecie rozwiązanie, typowe dla większych instalacji grzewczych (powyżej 20 kW), przeznaczone również do budynków jednorodzinnych, stanowi zbiornik c.w.u. zasilany z oddzielnego źródła ciepła. Dla okresu poza sezonowym ogrzewaniem, wymagającym podstawowego źródła ciepła, ciekawym rozwiązaniem źródła ciepła dla zaopatrzenia w c.w.u. jest pompa ciepła powietrze-woda, wyko-

Wykorzystanie biomasy dla potrzeb przygotowania c.w.u. może mieć miejsce w kominkach współpracujących z konwencjonalnymi kotłami, bowiem sam kominek zwykle nie jest w stanie przygotować wystarczającą ilość ciepłej wody. Biomasą jest tu wyłącznie drewno opałowe (o niskiej jakości technologicznej oraz odpadowe) zwykle w postaci dokładanych ręcznie do kominka szczap lub brykietów drzewnych, jeśli taką możliwość przewiduje jego konstrukcja. Kominki są nie tylko efektownym elementem aranżacyjnym wnętrza mieszkania, ale także stosunkowo niedrogim i ekologicznym źródłem ciepła. Nic dziwnego, że stały się już standardem w nowo budowanych domach. Kominek może być rozpalany okazjonalnie, dla przyjemności lub po to, by ogrzać pomieszczenie, zwykle salon, w chłodniejszy dzień, gdy instalacja c.o. nie jest jeszcze uruchomiona. Może zatem pełnić funkcję pomocniczego źródła ciepła, a niekiedy nawet awaryjnego. Może też stanowić dobre uzupełnienie ogrzewania podłogowego, które względnie wolno podnosi temperaturę wnętrza. Kominek, posiadając tzw. wkład wodny, jako wpięty do instalacji, c.o. może uzupełniać ogrzewanie całego domu, zaś jako wpięty do instalacji c.w.u. może wspomagać zaopatrzenie w ciepłą wodę. Zastosowanie płaszcza wodnego w kominku umożliwia wykorzystanie go do przygotowania ciepłej wody użytkowej w zasobniku. Moc cieplna takich kominków zwykle wynosi od kilkunastu do nawet 40 kW. Trzeba pamiętać o tym, że nie www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

jest ona stała i zależy od ilości znajdującego się w palenisku paliwa oraz fazy jego spalania. Ale kominki z płaszczem wodnym (jak kotły na paliwa stałe) ze względów bezpieczeństwa powinny pracować w instalacjach grzewczych systemu otwartego, czyli takich, w których woda instalacyjna ma kontakt z atmosferą w otwartym naczyniu wzbiorczym. Jednak w zmienionym w 2009 roku rozporządzeniu [2] w sprawie WT, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wprowadzono możliwość zabezpieczania instalacji z kotłami na paliwa stałe (a więc także kominkami z płaszczem wodnym) o mocy do 300 kW przeponowym naczyniem wzbiorczym, pod warunkiem wyposażenia ich w urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła (na przykład wężownice schładzające). Aby nie trzeba było rezygnować z zalet systemów zamkniętych (wyższa sprawność, trwałość, ułatwiona regulacja i niższe koszty eksploatacji) tak-

4 (248), kwiecień 2019

że w instalacjach z kominkami, które takich urządzeń nie mają, w układach grzewczych stosuje się dodatkowy przeponowy wymiennik ciepła oddzielający dwa obiegi wodne - jeden przez kominek (w układzie otwartym), drugi przez grzejniki (w układzie zamkniętym).

Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych Słońce można efektywnie wykorzystywać zarówno do otrzymywania ciepła, jak i wytwarzania energii elektrycznej. Urządzenia służące do konwersji energii promieniowania słonecznego na efekty użyteczne przynoszą znaczne oszczędności w stosunku do źródeł konwencjonalnych oraz zmniejszają ogólne zanieczyszczenie środowiska. Rozpowszechnionym sposobem wykorzystania promieniowania słonecznego są zestawy solarne oparte o panele fotowoltaiczne, które przekształcają

energię promieniowania w energię elektryczną. Można ją następnie wykorzystać do zasilania wszelkich domowych odbiorników elektrycznych, ale także do ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody. Intensywność promieniowania słonecznego jest uzależniona od pory roku, pory dnia i poziomu zachmurzenia. Stąd też porą zimową, gdy zużycie ciepła i energii elektrycznej jest największe Słońce świeci nie tylko słabo, ale i krótko, a także dużą cześć dostarczanej energii stanowi tzw. promieniowanie rozproszone, co istotnie ogranicza wydajność instalacji. Ustawienie panelu, tzn. kąt względem kierunku południowego i nachylenia w pionie, wskazano już przy omawianiu kolektorów słonecznych. Tematka będzie kontynuowana w następnym artykule. Bibliografia została podana w internetowym wydaniu artykułu na www.instalator.pl. dr inż. Piotr Kubski

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Program „Czyste Powietrze” - czas na wymianę systemu ogrzewania

Rola instalatora Chyba każdy z nas chce oddychać czystym powietrzem i mieć do dyspozycji urządzenia, które nie zatruwają środowiska, a jednocześnie wykorzystują odnawialne źródła energii. Ważna jest także możliwość pozyskania dotacji inwestycyjnej na modernizację instalacji. Kończy się sezon grzewczy 2018/2019. To dobry moment, aby pomyśleć o modernizacji systemu grzewczego u klientów. Szczególnie jeśli chodzi o możliwość wymiany instalacji ze starym „kopciuchem” w oparciu o dotacje, np. w ramach programu „Czyste Powietrze”. Większość osób, w tym klientów/inwestorów, jest zorientowana w kontrolach dotyczących czystości środowiska. Przypomnę tylko o zwiększonych uprawnieniach Straży Miejskiej, która ma prawo skontrolować palenisko, a także skład opału, w zakresie potwierdzenia ewentualnych materiałów niedopuszczalnych do spalania, np. śmieci czy plastiku. W przypadku potwierdzenia używania w procesie spalania w domowych kotłach, kominkach, piecach wolnostojących niedozwolonych materiałów mogą być nakładane mandaty karne w wysokości do 500 zł. Straż Miejska wyposażona została w specjalistyczne pojazdy oznaczone nazwą „Straż Miejska Ochrona Środowiska”. Na wyposażeniu takich „lotnych brygad” znajdują się specjalne drony z podwieszonymi czujnikami do pomiaru zawartości pyłów oraz analizy składu chemicznego spalin wydostających się z kominów. Pomiar dokonywany na odległość pozwala na wyłapanie niedozwolonych substancji pochodzących ze spalania, np. plastiku.

łowni i budynku, w którym wykorzystuje się centralne ogrzewanie? Przede wszystkim instalator może, na chwilę obecną, przyczynić się do właściwej oceny technicznej i pomocy w uzyskaniu dotacji na wymianę nieefektywnych i trujących źródeł ciepła, jakimi są stare piece i kotły. Dodatkowym aspektem programu „Czyste Powietrze” jest ochrona najbliższego otoczenia skupisk ludności, głównie w obszarach zabudowy domkami jednorodzinnymi, w których wykorzystywane są właśnie piece na węgiel lub domowej roboty paleniska do spalania różnych palnych materiałów. Program skierowany został głównie przez duże miasta do właścicieli, a także zarządców takich budynków, którzy w zakresie wymiany źródła spalania mogą uzyskać dofinansowanie.

Przykładowe warunki dofinansowania zaprezentowano w tabeli 1. Należy wyraźnie zaznaczyć, że intensywność dofinansowania uzależniona jest od dochodów właścicieli danego obiektu mieszkalnego wg zamieszczonego w tabeli 2 układu procentowego. Rozliczanie dofinansowania jest analizowane tak samo jak w programie „Rodzina 500+”. Instrukcja dofinansowania jest dostępna w każdym urzędzie gminnym.

Koszty przygotowania Należy jednakże pamiętać nie tylko o swoich potrzebach i chęciach, ale też o kosztach przygotowania do takiego programu. Do podstawowych kosztów zaliczyć musimy: l Przygotowanie analizy wstępnej i audytu energetycznego > 1000 zł l Dokumentacja projektowa, tech.bud. związana z inwestycją > 1000 zł l Dokumentacja związana z modernizacją instalacji wew. i źródła ciepła > 1000 zł l Ekspertyza ornitologiczna chiropteologiczna > 1000 zł.

Kluczowa rola branży Jaka jest rola instalatora, który dokonuje okresowego przeglądu kot-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Dodatkowo pojawiają się koszty związane z posiadaniem poświadczenia własności: l Odpis z księgi wieczystej (uproszczony) - 30 zł l Odpis z księgi wieczystej (pełny) 60 zł l Wypis z rejestru gruntów 50 zł l Wypis z rejestru gruntów z wpisem do księgi wieczystej - 150 zł l Wyrys z mapy zasadniczej 2 egz. około 100 zł l Odpis z aktu notarialnego - ok. 70 zł. O ilości załączników decyduje zawsze indywidualnie inspektor oceniający przedkładany wniosek.

Instalator decyduje Ocena projektu i dokumentacji techniczno-budowlanej może być opracowana przez samego instalatora pod warunkiem posiadania przez niego stosownych uprawnień budowlano-instalacyjnych.

4 (248), kwiecień 2019

Należy też zwrócić uwagę na fakt, że do wskazanej analizy dopuszczane są tzw. „uprawnienia energetyczne”, które nie mają wiele wspólnego z uprawnieniami rzemieślniczymi - kwalifikowanymi na tytuł mistrzowski. Takie uprawnienia zdobywa się w okresie odbycia praktyki zawodowej po minimum 7 latach, zaś uprawnienia energetyczne po 2 dniach szkolenia. Koncentrując się na zaletach wprowadzanych zmian, instalator tak naprawdę decyduje o tym, jaki rodzaj źródła ciepła preferuje dla danego odbiorcy, biorąc pod uwagę cały zakres optymalizacji. Dążeniem każdego z nas jest obniżenie kosztów eksploatacji do minimum i uzyskanie maksymalnej niezawodności przy minimalnej emisji spalin „low emission” lub „zero emission”. Takie działania mają przynieść w skali mikro, ale taż makro, wyeliminowanie trujących spalin z otoczenia, likwidację smogu, a tym samym obniżenie takich chorób społecznych,

jak nadciśnienie, choroby płuc, bóle głowy, zaburzenia pracy wątroby itp. Wnioski o dofinansowanie w danym roku kalendarzowym są realizowane np. w Warszawie z Funduszu Biura Ochrony Środowiska m. st. Warszawy. Jednakże dofinansowanie z puli Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej są finansowane na bieżąco. WFOŚiGW realizuje projekt do 30.06.2029 r. Planowany okres spłaty pożyczki nie powinien przekraczać 15 lat, a jego maksymalne oprocentowanie nie powinno być niższe niż 2% w skali roku. Dofinansowaniu podlegają inwestycje, które rozpoczęte zostały nie wcześniej niż 12 miesięcy przed datą złożenia wniosku. Dofinansowania połączone są nie tylko z funduszami lokalnych budżetów miast i gmin, ale przede wszystkim z kapitałem przekazywanym przez Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wniosek w tej sprawie można złożyć do dowolnej jednostki. Warto jednak pamiętać, że jakakolwiek inwestycja powinna być w tym zakresie poprzedzona tzw. okresową kontrolą urządzeń grzewczych i źródła ciepła, wynikającą z zapisu art. 61 i 62 Prawa budowlanego. Protokół takiej kontroli może wykonać każdy uprawniony instalator. Zbigniew Tomasz Grzegorzewski

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Bezpieczeństwo pracy instalacji ochrony przeciwpożarowej

Pompa i ogień Głównym zadaniem instalacji ochrony przeciwpożarowej jest zapewnienie dostawy wody do ręcznych lub automatycznych systemów gaszenia, tj. hydrantów czy instalacji tryskaczowych. Jednym z głównych problemów systemów ochrony przeciwpożarowej jest ich projektowanie i wykonywanie w duchu kompromisu pomiędzy bezpieczeństwem użytkowników a ceną inwestycji. Jednym z podziałów systemów ochrony przeciwpożarowej może być rozróżnienie na instalacje Io ochrony instalacji hydrantowej wewnętrznej, automatycznych systemów gaszenia w formie instalacji tryskaczowej oraz zewnętrznych systemów hydrantowych. Podział ten jest na tyle wygodny, że pozwala na wstępne określenie grupy użytkowników zdolnych do przeprowadzenia akcji gaśniczej.

elementu termoczułego. Wypływ wody z dyszy ma wpływ na spadek ciśnienia i tym samym uruchomienie się pompowni przeciwpożarowej. Niezbędne jest więc zapewnienie stałego ciśnienia oraz odpowiedniego natężenia przepływu przez cały czas trwania pożaru. Rozwiązania te charakteryzują się najwyższym po-

Hydranty i zawory hydrantowe

Systemy tryskaczowe W przypadku systemów tryskaczowych jest to najbardziej komfortowa i bezpieczna forma polegająca na automatycznym zadziałaniu punktowych zraszaczy w przypadku wykrycia ognia / czadu / wzrostu temperatury (w zależności od zastosowanego systemu detekcji). Rozwiązanie to pozwala na ugaszenie ognia w zarodku i nie wymaga wykrycia punktu zapalnego przez mieszkańców, użytkowników bądź straż pożarną. Zastosowanie systemów tryskaczowych usprawnia czas reakcji, który w tym przypadku jest na wagę złota oraz pozwala na dostarczenie wody do punktu zapalnego. Instalacje tryskaczowe są całkowicie bezobsługowym, automatycznie załączającym się systemem gaszenia pożaru. Dzięki budowie głowicy tryskacza wypływ wody następuje wyłącznie wtedy, gdy wzrost temperatury otoczenia spowoduje zadziałanie

dardami projektowania w Polsce jest Polska Norma PN-En 12845, niemiecki VdS oraz amerykańskie NFPA i FM. Niezależnie od wybranego standardu projektowania urządzenia stosowane w Polsce do celów ochrony przeciwpożarowej muszą posiadać certyfikat zgodności CNBOP. Niestety w związku z dużymi kosztami inwestycyjnymi, rozbudowanym systemem oraz dużą ilością punktów odbioru wody, które to należy zastosować, systemy tryskaczowe wykorzystywane są głównie w budynkach o podwyższonym standardzie, halach magazynowych oraz obiektach biurowo-usługowych.

ziomem bezpieczeństwa w przypadku wewnętrznych zapłonów.

Standardy projektowania Standardy projektowania oraz urządzenia gaśnicze stosowane w instalacjach tryskaczowych różnią się od siebie w zależności od kraju. Niektóre z nich są jednak uznawane międzynarodowo. Najpopularniejszymi stan-

Wodne systemy ochrony przeciwpożarowej wykorzystującej hydranty i zawory hydrantowe stanowią najpopularniejszą formę zabezpieczenia w przypadku pożaru. Instalacje hydrantowe możemy podzielić na hydranty zewnętrzne oraz wewnętrzne. Podział ten ma znacznie nie tylko przez lokalizację urządzenia gaśniczego w budynku bądź na zewnątrz. Stałe urządzenia gaśnicze w formie hydrantów wewnętrznych podzielone są na dwa rodzaje rozwiązań stanowiących pierwszą formę ochrony pożarowej bezpośrednio w budynku. Stałe urządzenia gaśnicze w formie hydrantów zewnętrznych przeznaczone są przede wszystkim do zewnętrznego zapewnienia wody do celów pożarowych i obsługiwane są przez staż pożarną.

Ilość wody do hydrantu Gwarantem wypływu wody z węża strażackiego podczas akcji gaśniczej jest zapewnienie odpowiedniej pracy pompowni pożarowej. Pompy powinny charakteryzować się stabilną chawww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

rakterystyką hydrauliczną. Wymagania co do ilości wody do celów przeciwpożarowych określone są w Rozporządzeniu MSWiA w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Określa ono również dwie podstawowe wielkości wypływu z zaworów hydrantowych dla przypadku sieci wodociągowych przeciwpożarowych o średnicy poniżej DN250: l 15 l/s - dla hydrantów zewnętrznych nad- i podziemnych o średnicy DN 100 mm, l 10 l/s - dla hydrantów zewnętrznych o średnicy DN 80 mm. Natomiast dla sieci wodociągowej o średnicy większej niż DN 250, w której nominalna średnica hydrantu powinna wynosić DN 100 lub DN 150, należy zapewnić wydajność nie mniejszą niż 20 l/s. W tym przypadku zasilanie hydrantów zewnętrznych musi być zapewnione przez dwie godziny.

4 (248), kwiecień 2019

Hydrant wewnątrz budynku Hydranty wewnętrzne lub zawory hydrantowe są punktami poboru wody wewnątrz budynku wykorzystywanymi jako narzędzia gaśnicze pierwszej potrzeby. Zawór hydrantowy, montowany głównie w szafce hydrantowej, podłączony jest do zwijanego węża tłocznego za pośrednictwem węża doprowadzającego. Wymaganą ilość wody w instalacjach wodociągowych przeciwpożaro-

wych określa rozporządzenie MSWiA w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Dla wielkości hydrantów wewnętrznych z wężem półsztywnym o nominalnej średnicy: DN 25 - 1,0 l/s - hydranty te należy stosować na każdej kondygnacji budynku wysokiego, DN 32 - 1,5 l/s - zlokalizowane zazwyczaj w garażach. Dla wielkości hydrantów wewnętrznych z wężem płaskoskładanym oraz zaworu hydrantowego o nominalnej średnicy węża DN 52 wymagana ilość wody wynosi 2,5 l/s. Stosowane są one w strefach pożarowych produkcyjnych i magazynowych. W tym przypadku zasilanie hydrantów wewnętrznych musi być zapewnione przez 1 godzinę ciągłego podawania wody. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie minimalnego wymaganego ciśnienia na wyjściu z prądownicy wynoszącego nie mniej niż 2 bary (0,2 MPa).

miesięcznik informacyjno-techniczny

Zapas wody Niezależnie od klas zagrożenia pożarowego budynku niezwykle ważnym aspektem jest zastosowanie pomp/pompowni pożarowej, która zapewni odpowiednie ciśnienie oraz dostarczy niezbędną ilość wody dla systemu, dlatego też instalacja wodociągowa przeciwpożarowa musi być zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej przeciwpożarowej lub ze zbiorników o odpowiednim zapasie wody do celów przeciwpożarowych w sposób bezpośredni lub za pomocą pompowni przeciwpożarowej. Do zasilania w wodę instalacji wodociągowej przeciwpożarowej w budynkach wysokich i wysokościowych powinien być zapewniony zapas wody zgromadzony o łącznej pojemności nie mniejszej niż 100 m3 w jednym lub kilku zbiornikach, przeznaczony wyłącznie do tego celu. W przypadku, gdy sieć wodociągowa gwarantuje wysoką wydajność nie mniejszą niż 10 dm3/s, nie ma konieczności stosowania zbiorników. Tym samym dla budynków wysokich zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV (budynki mieszkalne) dopuszcza się zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej przeciwpożarowej.

Ciśnienie minimalne Znacząca większość instalacji hydrantowych ochrony przeciwpożarowej wyposażona jest w układ podnoszenia ciśnienia, nawet jeśli jest ona zasilana z miejskiej sieci wodociągowej. Związane jest to przede wszystkim z wymogiem zagwarantowania minimalnego ciśnienia wypływu z zaworu hydrantowego wynoszącego 0,2 MPa - 2 barów. Przedsiębiorstwa wodociągowe w dużych miastach zapewniają ciśnienia w zakresie od 2 do ok. 5 barów. Wartość ta może wahać się w zależności od rozpiętości instalacji oraz intensywności rozbiorów. Projektując jednak system zaopatrzenia w wodę pożarową, należy odnosić się do minimalnych gwarantowanych wartości ciśnienia.

Cechy pomp Pompy wykorzystywane w instalacjach ochrony przeciwpożarowej muszą posiadać stabilną charakterystykę hydrauliczną, czyli taką, przy której

4 (248), kwiecień 2019

wraz ze wzrostem natężenia przepływu całkowita wysokość podnoszenia maleje w sposób ciągły, przy czym maksymalna wysokość podnoszenia pompy będzie odpowiadać maksymalnej wysokości tłoczenia pompy przy zamkniętym zaworze po stronie tłocznej. Dodatkowo w przypadku wydajności przekraczających 20 l/s niezbędne jest zapewnienie redundantności pracy układu zarówno hydraulicznego, jak i zasilania. Należy przez to rozumieć, iż w przypadku instalacji o dużej wydajności niezbędne jest zapewnienie pompy rezerwowej (tzw. czynnej rezerwy) oraz zasilania z dwóch odrębnych niezależnych źródeł energii. W praktyce oznacza to, że najpewniejszym sposobem dostawy energii do silników pomp przeciwpożarowych jest zastosowanie pomp z silnikami wysokoprężnymi Diesel oraz zapasu paliwa pozwalającego na pracę pompowni przez minimum 4 godziny. Jak widać, zapisy pracy wymagają zachowania dodatkowego bezpieczeństwa w formie pompy rezerwowej tylko dla dużych instalacji. Jednak czy w tym przypadku kompromis pomiędzy ciągłością pracy a kosztem nie jest zachwiany? Czy budynki charakteryzujące się mniejszym niż 20 l/s zapotrzebowaniem na wodę (20 sztuk hydrantów DN25 lub 13 hydrantów DN32) nie powinny posiadać pompy rezerwowej dla bezpieczeństwa i gwarancji ciągłości pracy? W tym miejscu najczęściej sami odpowiadamy sobie na to pytanie, a projektanci, z którymi współpracujmy, rozumiejąc powagę sprawy, wymiarują pompownie pożarowe w taki sposób, aby układy pompowe posiadały jedną pompę stanowiącą czynną rezerwę.

Zasilanie z sieci wodociągowej Ważnym aspektem przy projektowaniu instalacji przeciwpożarowej jest możliwość zastosowania jednego wspólnego układu podnoszenia ciśnienia zarówno na cele bytowo-gospodarcze, jak również cele pożarowe. Problem może jednak pojawić się w przypadku, gdy wewnętrzna instalacja wodociągowa jest wykonana z materiałów nieodpornych na wysoką temperaturę np. z tworzyw sztucznych. Zgodnie z Rozporządzeniem MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony

przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U nr 109 poz 719) dopuszczona jest możliwość przyłączenia do przewodów wodociągowych instalacji przeciwpożarowej przyborów sanitarnych, pod warunkiem, że w przypadku ich uszkodzenia nie dojdzie do niekontrolowanego wypływu wody z instalacji, a tym samym spadku sprawności bądź całkowitej awarii działania instalacji ochrony pożarowej. Szczególny problem może również stanowić jakość wody będącej w instalacji przeciwpożarowej zasilanej bezpośrednio z sieci wodociągowej miejskiej. Zgodnie z normą PN-EN1717 dotyczącą ochrony przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych woda w instalacji przeciwpożarowej zaliczana jest do 5 kategorii, czyli bezpośredniego zagrożenia dla człowieka związanego z występowaniem substancji mikrobiologicznych i wirusów. Jest to w głównej mierze wynik stagnacji wody w rurociągach. Idealnym rozwiązaniem tego problemu byłoby projektowanie systemów rozdziału instalacji ppoż. od wody pitnej, wyposażonych w tzw. poduszkę powietrzną zabezpieczającą przez mieszaniem się wody. W praktyce dopuszczone są jednak rozwiązania kompromisowe w postaci układów wyposażonych w armaturę sygnalizacyjną oraz odcinającą w formie elektrozaworów lub tzw. zaworów pierwszeństwa. W tym miejscu zasadne byłoby zadanie pytania, jak często mieliśmy możliwość (konieczność) gaszenia pożaru, jak często słyszymy, że miał on miejsce? Z drugiej strony, jak wielkie straty ponosimy, stając się jego ofiarą? Czy forma kompromisu jest akceptowalna? Gros błędów montażowych i instalacyjnych, jak również eksploatacyjnych, związane jest z tym luźno rozumianym kompromisem. Poszukiwania odpowiedniej relacji między system bezpieczeństwa a kosztem zaczyna się już we wstępnej fazie projektowej i zazwyczaj ulega obniżeniu na każdym z kolejnych etapów. Ulegając pokusie redukcji ceny, zwróćmy uwagę, z jakimi kosztami będziemy się musieli zmierzyć, oszczędzając na środkach bezpieczeństwa życia i mienia. Bartosz Tywonek www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie. Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada... Szanowna Redakcjo! W jakim terminie i wymiarze mogę skorzystać z urlopu na żądanie jako pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę? Kiedy najpóźniej zgłosić pracodawcy żądanie udzielenia urlopu w tej formie? Imię i nazwisko do wiadomości redakcji Szanowny Panie! Zgodnie z przepisami prawa pracy na wniosek pracownika pracodawca jest obowiązany udzielić urlopu na żądanie w terminie przez niego wskazanym. Wymiar urlopu na żądanie wynosi 4 dni i przysługuje pracownikowi w każdym roku kalendarzowym. Zgłoszenie urlopu na żądanie może nastąpić w dniu rozpoczęcia urlopu, najpóźniej przed godziną rozpoczęcia pracy przez pracownika. l Uzasadnienie Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej w skrócie kp.) przewiduje możliwość zgłoszenia przez pracownika urlopu „na żądanie”. Zgodnie z zapisem art. 1672 kp. pracodawca jest zobowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonych w art. 1672 kp. nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy. Oznacza to, że urlop wyko-

rzystany w całości u jednego pracodawcy, przy zmianie pracodawcy na nowego nie będzie już przysługiwał. l Istota urlopu na żądanie Istota urlopu na żądanie wyraża się w obowiązku pracodawcy polegającym na udzieleniu na wniosek zgłoszony pracodawcy i w terminie wskazanym przez pracownika w wymiarze nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Stąd elementem charakterystycznym urlopu na żadanie jest obowiązek pracodawcy udzielenia tego urlopu. Oznacza to też, że pracodawca nie może odmówić jego udzielenia. Nieudzielenie pracownikowi urlopu na żądanie w zgłoszonym przez pracownika terminie lub udzielenie go w innym niż wskazany przez pracownika może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika sformułowane w art. 282 par. 1 kp. l Termin zgłoszenia urlopu na żądanie Pracownik, który ma zamiar skorzystać z urlopu na żądanie, nie jest zobowiązany do czekania ze zgłoszeniem wniosku do dnia rozpoczęcia urlopu. Termin określony w art. 1672 kp. jest terminem końcowym, w którym pracownik może zgłosić wniosek o urlop na żądanie. Jest to więc wybór pracownika. Jednak w literaturze przedmiotu przyjmuje się, że pracownik ze względu na obowiązek dbałości o interesy pracodawcy powinien zgłosić wniosek o urlop na żądanie jak najwcześniej, aby pracodawca mógł zaplanować odpowiednio wcześniej pracę przy uwzględnieniu braku pracownika. l Wyłączenie z planowania Pracownik ma prawo do zadecydowania o terminie urlopu jedno-

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora 32

stronnie. Jednocześnie urlop na żądanie nie podlega planowaniu, co oznacza, że 4 dni w roku kalendarzowym pracodawca pozostawia do dyspozycji pracownika i pozostają one poza planem urlopów. l Z orzecznictwa sądowego Na temat urlopu na żądanie w wielu rozstrzygniętych orzeczeniach wypowiedział się Sąd Najwyższy. W jednym z orzeczeń Sąd zaprezentował pogląd, że urlop na żądanie stanowi część urlopu wypoczynkowego i stosuje się do niego regulacje dotyczące urlopów (tak w uzasadnieniu do wyroku z dnia 16 września 2008 r. II PK 26/08). Natomiast w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r. I PK 128/06 Sąd Najwyższy przyjął, że wniosek o urlop na żądanie powinien być zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia przez pracownika pracy według obowiązującego go rozkładu pracy. Późniejsze zgłoszenie wniosku o udzielenie urlopu na żądanie mogą, wg Sądu Najwyższego, przewidywać regulamin pracy albo przyjęta przez pracodawcę polityka zakładowa. W innym wyroku z dnia 7 lutego 2008 r. II PK 162/07 Sąd Najwyższy przyjął, że wniosek o urlop na żądanie powinien zostać zgłoszony najpóźniej do momentu przewidzianego rozpoczęcia pracy zgodnie z obowiązującym pracownika czasem pracy. Anna Słowińska Podstawa opracowania: ustawa z dnia 27 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 2432). Orzecznictwo sądowe: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r. II PK 162/07 www.sn.pl/orzecznictwo, wyrok Sądu najwyższego z dnia 16 września 2008 r. II PK 26/08 www.sn.pl/orzecznictwo, wyroku z dnia 15 listopada 2006 r. I PK 128/06, www.sn.pl/orzecznictwo. Piśmiennictwo: Baran A. i inni, „Kodeks pracy. Komentarz”, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2016. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Dzień dobry, jako wasz wieloletni czytelnik zwracam się do Państwa z kwestią związaną z umiejscawianiem głowicy termostatycznej w grzejniku (zdjęcie). Moim skromnym zdaniem grzejnik z głowicą powinien być obrócony w stronę okna. Może to miejsce też nie jest idealne, ale z pewnością będą w nim panowały warunki zbliżone do warunków w pomieszczeniu i zapewnione będzie swobodne opływanie powietrza wokół głowicy. Proszę o opinię. Ewentualnie o podanie wytycznych czy zasad montażu głowicy. Deweloper twierdzi, że te grzejniki muszą być tak zamontowane i nie ma innej możliwości. W całym budynku tak właśnie zamontowane są głowice na grzejnikach. Z poważaniem, Imię i nazwisko do wiadomości redakcji

Szanowny Panie! Z punktu widzenia pracy grzejnika montaż głowicy termostatycz-

4 (248), kwiecień 2019

nej po jego lewej stronie i jednocześnie w rogu pomieszczenia, nie powinien nieść negatywnych skutków. Grzejniki płytowe wykorzystują zjawisko konwekcji w wyniku której powietrze omywa płyty grzejnika i wywołuje cyrkulację w całym pomieszczeniu. W sytuacji, gdy głowica termostatyczna znalazłaby się po prawej stronie grzejnika na pewno byłoby to dużo wygodniejsze dla użytkownika i z łatwością można by było dokonywać zmiany położenia pokrętła. Jednocześnie głowica jednak trafiłaby w światło okna, co mogłoby narazić ją na uszkodzenia mechaniczne przy szerokim otwieraniu drzwi balkonowych, a w dni słoneczne zaburzyć właściwe odczyty temperatury w pomieszczeniu. Montaż wydaje się być wykonany w sposób przemyślany, gdyż standardem podłączania grzejników dolnozasilanych jest podłączenie pra-

wostronne. W tym przypadku instalacja została poprowadzona do narożnika, a sam grzejnik obrócony lub wykonany specjalnie w wersji lewostronnej. Z poważaniem Robert Skomorowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Jestem za, a nawet przeciw, czyli pokojowe rozmowy o tym, co branżę interesuje...

Nadmuch czy promieniowanie? Inwestor decydujący się na ogrzewanie obiektu kubaturowego może stanąć przed dylematem: jaki system zastosować? Czy zainstalować ogrzewanie nadmuchowe (aparat grzewczo-wentylacyjny) czy też może pójść w kierunku ogrzewania promiennikami wodnym sufitowymi? Co się bardziej opłaca? Dlaczego zdecydować się na to, a nie inne rozwiązanie? Te pytania inwestorzy stawiają m.in. instalatorom, projektantom, pracownikom firm handlowych. Warto się do nich przygotować...

Nagrzewnice wodne nwestor stojący przed wyborem systemu ogrzewania obiektów średnio- i wielkokubaturowych, takich jak hale przemysłowe, magazyny, pawilony handlowe, może wybierać spośród systemów ogrzewania opartych o odmienne procesy fizyczne: przewodzenie, konwekcja, promieniowanie. Przewodzenie cieplne jest to przekazywanie ciepła między dwoma ciałami o różnej temperaturze. W ogrzewaniu konwekcyjnym ciepło oddawane jest do otoczenia w wyniku swobodnego ruchu powietrza. Przy nadmuchowym również wykorzystywane jest zjawisko konwekcji, lecz jest ona zapewniona przez wymuszony ruch medium za pomocą wentylatora. Przy ogrzewaniu promieniowym ciepło przekazywane jest za pomocą promieniowania podczerwonego. Ogrzewanie nadmuchowe opiera się na konwekcji wymuszonej. Wentylator nagrzewnicy zasysa powietrze z pomieszczenia i kieruje je na wymiennik ciepła zasilany czynnikiem grzewczym. Strumień powietrza, omywając aluminiowe lamele, odbiera od nich ciepło i tak ogrzany kierowany jest do strefy przebywania ludzi. Wodne nagrzewnice mogą współpracować z różnymi rodzajami źródeł ciepła. Jest to bardzo ekonomiczny sposób ogrzewania hal i innych pomieszczeń średnio- i wielkokubaturowych. Wodne nagrzewnice powietrza to popularne rozwiązanie z uwagi na swoją skuteczność oraz niskie koszty inwestycyjne. Duża moc grzewcza w stosunku do zajmowanej powierzchni skutkuje zmniejszonymi nakładami inwestycyjnymi oraz pozwala na uproszczenie instalacji grzewczej. Niska bezwładność systemu daje możliwość szybkiego i efektywnego ogrzania pomieszczenia do żądanej temperatury. Nagrzewnice w krótkim czasie są w stanie podnieść poziom temperatury w pomieszczeniu do żądanego poziomu.

Promienniki wodne becnie zauważamy coraz większy trend do budowania hal przemysłowych. Przeznaczenie tych hal to najczęściej produkcja, logistyka oraz handel. Inwestorzy często zastanawiają się nad wyborem ogrzewania. Na rynku dostępne są różne rozwiązania rozmaitych producentów. Sposobami ogrzewania nadal pozostają głównie radiacja lub konwekcja wymuszona albo system mieszany. W przypadku, gdy jest dostępne wodne źródło ciepła w postaci kotłowni lub stacji wymienników ciepła, wybierane są systemy promienników wodnych, ogrzewania podłogowego lub aparaty grzewczo-wentylacyjne. Ciekawym, lecz mało docenianym systemem ogrzewania są wodne promienniki sufitowe. System promienników wodnych pozwala nam na ogrzanie pomieszczeń z zachowaniem prawie jednakowego gradientu temperatury na całej wysokości pomieszczenia. Możliwe jest również obniżenie temperatury powietrza, co wpływa nam na oszczędności zużycia energii cieplnej nawet do 25%. Obniżenie tej temperatury polega na przekazywaniu ciepła poprzez promieniowanie (radiację do płaszczyzn znajdujących się pod promiennikami), nie ogrzewając powietrza wprost, jak dotyczy to konwekcji. Temperatura odczuwalna odpowiada średniej z temperatury powietrza i średniej temperatury otaczających powierzchni otoczenia - promieniowania. Inaczej mówiąc, promieniowanie bezpośrednie i wzrost temperatury powierzchni otaczających powierzchni wywołanych przez promieniowanie cieplne powodują, że temperatura powietrza może być utrzymywana na niższym poziomie bez obniżania komfortu dla człowieka.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Nagrzewnice wodne Urządzenia te charakteryzują się również szerokimi możliwościami montażu oraz kierunkowania strumienia ogrzanego powietrza. Nagrzewnice można montować zarówno na ścianach, jak i pod stropem, dodatkowo kierunkując ciepłe powietrze przy pomocy obrotowej konsoli montażowej lub regulowanych kierownic powietrza. Ogrzewanie nadmuchowe cechuje się również równomiernym rozkładem temperatury w kubaturze obiektu, dzięki czemu nie ma stref niedogrzanych, jak to może mieć miejsce w przypadku stosowania promienników, które działają bezpośrednio tylko na obiekty, które są dla nich „widoczne”. Przykładem może być hala, na której serwisowane są autobusy. Pracownik, gdy jest w zasięgu promiennika, odczuwa jego oddziaływanie. Gdy natomiast będzie musiał zejść do kanału pod pojazdem, nie będzie już czuł bezpośredniego efektu promieniowania. Równy rozkład temperatury w pomieszczeniu może być również istotny ze względów na zastosowane procesy produkcyjne czy wymogi temperaturowe przechowywania określonych produktów. Przykładem zastosowania, gdzie korzystniejsze jest stosowanie promienników, mogą być obiekty półotwarte - np. namioty wystawiennicze. Nagrzewnice wodne nie będą też najlepszym wyborem dla układu małych pomieszczeń przeznaczonych np. do prac biurowych. Praca wentylatora i ruch powietrza nie będą dla osób pracujących w ich bezpośrednim sąsiedztwie zbyt komfortowe. Dodatkowo dostępne są akcesoria zwiększające funkcjonalność nagrzewnic wodnych, np. konfuzory zwiększające ich zasięg. Dostępne na rynku nagrzewnice wodne oparte są na nowoczesnych wentylatorach osiowych, zapewniających niski pobór energii elektrycznej oraz możliwość regulacji ich wydajności. Aby skutecznie wykorzystać taki wentylator potrzebny jest jeszcze inteligentny system regulacji. System taki optymalizuje pracę układu w zależności od warunków na obiekcie. Dostosowuje wydajność wentylatora, umożliwia pracę wybranych urządzeń na podstawie odczytu temperatury zadanej i mierzonej, a nawet umożliwia współpracę nagrzewnic z innymi urządzeniami układu ogrzewania hali, takimi jak destratyfikatory, efektywnie wykorzystując ciepło gromadzące się pod stropem lub ciepło z procesów technologicznych. Szeroki typoszereg urządzeń w połączeniu z zaawansowanymi możliwościami regulacji sprawiają, że ogrzewanie nadmuchowe doskonale sprawdza się w obiektach średnioi wielkokubaturowych różnego przeznaczenia. Najważniejsze korzyści, jakie płyną z zastosowania ogrzewania powietrznego, to: l równomierny rozkład temperatury, l mała bezwładność układu, l wszechstronność zastosowania, l możliwość kierowania strugą ciepłego powietrza, l dostosowanie mocy grzewczej do aktualnych potrzeb, l zaawansowane możliwości sterowania. l Marek Skarżyński, Flowair www.instalator.pl

4 (248), kwiecień 2019

Promienniki wodne Przykład. W typowym pomieszczeniu mierzona temperatura powietrza w pomieszczeniu ma temperaturę +20°C, a otaczające powierzchnie ścian są zwykle chłodniejsze od powietrza (mając około 15°C). Przebywając w pobliżu przegród chłodzących odczuwana jest realnie niższa temperatura. W pomieszczeniu z zainstalowanymi promiennikami powierzchnie znajdujące się pod nimi mają temperaturę 20°C, natomiast temperatura powietrza może być utrzymywana na poziomie 2-4 K poniżej temperatury 20°C. Przy temperaturze 16-18°C odczuwalny jest co najmniej taki sam komfort jak przy temperaturze powietrza na poziomie 20°C. Warto zestawić oba rozwiązania w formie zalet i wad: l Promienniki wodne Zalety: - przyjemne odczuwanie temperatury dzięki promieniowaniu cieplnemu, - niewielkie ruchy powietrza, brak zawirowań cząstek kurzu, - brak zagrożenia pożarem lub eksplozją, - bezobsługowa praca, - brak generacji hałasu, - brak podłączeń elektrycznych, - system nie wymaga miejsca na podłodze,ścianach, - niewielki gradient temperatury, - dobra regulacja temp. dzięki małej pojemności wodnej. Wady: - utrudniony montaż na dużych wysokościach, - utrzymanie minimalnego przepływu na poziomie co najmniej 300 l/h, - wymagana jest dobra regulacja hydrauliczna poszczególnych promienników. l Aparaty grzewczo-wentylacyjne Zalety: - szybkie nagrzewanie powietrza, - regulacja wilgotności powietrza, - mniejsza ilość urządzeń. Wady: - ogrzewanie całej kubatury pomieszczenia, - konwekcja wymuszona wzbudzająca wszelkie zanieczyszczenia w pomieszczeniu, - częściowo przegrzewane miejsca, - zwiększony hałas ze względu na pracę wentylatorów; im większa ilość wentylatorów, tym zwiększony hałas, - utrzymywanie się tzw. „ciepłej poduszki powietrznej” pod stropem. Na wybór systemu ogrzewania może wpływać wiele różnych argumentów technicznych oraz cenowych. Każdy z systemów ma swoje wady oraz jeszcze więcej zalet. Część systemów bardziej nadaje się do pomieszczeń magazynowych, a część do pomieszczeń produkcyjnych (lecz nie zawsze). W przypadku pracy przemysłowej siedzącej lub o małej ilości ruchu lepszym rozwiązaniem byłoby ogrzewanie promiennikami wodnymi niż aparatami grzewczo-wentylacyjnymi. l Arkadiusz Żmuda, Kampmann

strony sponsorowane miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (248), kwiecień 2019

Kompletny system grzewczy Viessmann

Fachowo i kompleksowo Rosnące ceny energii i większa świadomość ekologiczna skłaniają inwestorów do wyboru urządzeń energooszczędnych. Zalicza się do nich m.in. pompy ciepła, panele fotowoltaiczne i rekuperatory. Urządzania te mogą ze sobą skutecznie współpracować, tworząc system grzewczy o efektywności dochodzącej nawet do klasy A+++. Odpowiedni dobór i połączenie w jeden kompatybilny system wszystkich urządzeń i elementów domowej instalacji grzewczej zapewni nam korzyści w postaci ich bardzo wydajnej pracy oraz niskich rachunków za ogrzewanie.

Energia ze źródeł odnawialnych Pompy ciepła to urządzenia grzewcze gwarantujące wysoki komfort użytkowania systemu grzewczego oraz energooszczędne i ekologiczne wytwarzanie ciepła. Najniższe wydatki związane z zakupem i montażem tego typu urządzeń zapewnia powietrzna pompa ciepła. Vitocal 200S jest urządzaniem typu split, czyli rozdzielonym na dwie jednostki. Dzięki temu w domu zainstalowane są tylko elementy niegenerujące hałasu, chronione przed zamarznięciem. Moduł zewnętrzny pompy ciepła Vitocal 200-S już w odstępie

trzech metrów osiąga próg 35 dB, który jest praktycznie niesłyszalny. Dzięki temu pompa może być stosowana również w gęstej zabudowie, np. na osiedlach domów szeregowych. Produkcję ekologicznego prądu z energii promieniowania słonecznego umożliwią nam panele fotowoltaiczne Vitovolt 200. Wytworzony za ich pomocą prąd może być użytkowany przez wszystkie odbiorniki w domu, w tym również przez pompę ciepła. Uruchomi się ona, gdy domowe urządzenia elektryczne nie zużyją całego prądu słonecznego i wykorzysta się go do ogrzewania pomieszczeń lub wody użytkowej.

Wentylacja z rekuperacją Stałą wymianę powietrza w domu bez ryzyka jego wychładzania i wzrostu kosztów ponoszonych na ogrzewanie zapewni rekuperator Vitovent, odzyskujący ciepło z po-

wietrza wywiewanego z budynku. Zasilany i sterowany przez regulator pompy ciepła może również korzystać z darmowego prądu słonecznego. W rekuperatorze można również zabudować układ hydrauliczny, za pomocą którego pompa

ciepła będzie tanio dogrzewać powietrze nawiewane do pomieszczeń, np. podczas silnych mrozów.

System zdalnie zarządzany Aby sterować pracą domowej instalacji grzewczej, np. za pomocą smartfona oraz aplikacji mobilnej ViCare, wystarczy doposażyć system grzewczy w moduł Vitoconnect 100. Jego zastosowanie pozwoli nam nadzorować pracę domowej instalacji praktycznie z dowolnego miejsca. Wybór kompletnego systemu grzewczego Viessmann to nie tylko energooszczędne ogrzewanie, ale również korzyść w postaci kompleksowej i fachowej obsługi. Obejmuje ona m.in. pomoc w doborze systemu, usługi autoryzowanych instalatorów oraz fachowy serwis. Dodatkowe bezpieczeństwo użytkownikom systemu grzewczego Viessmann zapewni Programu Wydłużonej Gwarancji, która obowiązuje przez 5 lat od uruchomienia urządzeń. www.ekosystemdomu.pl

strona sponsorowana

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...