Magazyn Instalatora 3/2019

www.instalator.pl

nakład 11 015

019 3. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 3 (247), marzec 2019

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”: ogrzewanie i wentylacja klasy premium

l Dobór „podłogówki” l Magnetyzery do wody l Bufor czy zasobnik? l Kompensacja rurociągu l Stelaże w łazience l Mocowanie komina

DESIGN KOMFORT ŁATWA INSTALACJA

TEMPOFLUX 2

ZAWÓR CZASOWY 3 L/6 L DO SPŁUKIWANIA BEZPOŚREDNIEGO

Design: rozeta z chromowanego mosiądzu Komfort: spłukiwanie zawsze dostępne, delikatne uruchamianie, niski poziom hałasu Łatwa instalacja: wielomontażowa skrzynka podtynkowa Oszczędność wody: podwójny przycisk 3 l/6 l z możliwością regulacji do 2 l/4 l Do kompletowania z miską ustępową z Inoxu

Odporność na wandalizm: instalacja podtynkowa, niewidoczne mocowania, opływowe kształty Więcej informacji na delabie.pl

Szanowni Czytelnicy Badania przeprowadzone w ubiegłym roku przez instytucje i agencje badawcze wskazują na to, że Polacy, wybierając produkt z kategorii premium, oczekują od niego bardzo wysokiej jakości. Jedna z firm producenckich, oferująca swoje wyroby na rynku instalacyjnym, „przepytała” współpracujących nią instalatorów o ich preferencje dotyczące kryterium wyboru danego produktu (branżowego oczywiście). Okazało się, że aż 92% odpowiedziało, że przy wyborze asortymentu grzewczego kluczową rolę odgrywa jakość i trwałość. Polacy bogacą się najszybciej w całej Europie (tak mówią badania), dlatego chętniej kupują produkty z tzw. wyższej półki.

W tym wydaniu „Magazynu Instalatora” zaproponowaliśmy firmom przedstawienie tych urządzeń grzewczych i wentylacyjnych, które można zaliczyć do klasy premium. Są więc: pompy ciepła (powietrzne i gruntowe), kotły na paliwa stałe, systemy wentylacji z odzyskiem ciepła, ogrzewanie płaszczyznowe. Które artykuły (produkty) i jakie argumenty użyte przez autorów przekonają Państwa? Prosimy o e-maile, listy i komentarze pod artykułami na portalu www.instalator.pl Jednym ze sposobów ochrony instalacji i urządzeń przed osadami kamienia jest zastosowanie magnetyzerów. Nakładkowe, bezprądowe magnetyzery są montowane od ponad 20 lat na instalacjach stalowych, z tworzywa i miedzi. Jak podaje autor artykułu pt. „Magnetyczne uzdatnianie”, w badaniach naukowych dotyczących procesu wytrącania się i osadzania węglanu wapnia, przeprowadzonych ponad 20 lat temu, „stwierdzono, że stałe pole magnetyczne powoduje zmiany w szybkości zarodkowania i narastania kryształów węglanu wapnia oraz zmianę ich formy krystalograficznej z kalcytu na aragonit. We wszystkich układach pole magnetyczne powodowało zmniejszenie liczby osadzonych kryształów”.

Samodzielność w korzystaniu z łazienki i toalety to dla każdego człowieka niezmiernie istotna kwestia. Osoby starsze czy też z niepełnosprawnościami mają z tym szczególny problem, ale dzięki pomysłom producentów na rynku dostępne są produkty ułatwiające korzystanie ze wspomnianych pomieszczeń. Takim usprawnieniem może być zastosowanie odpowiedniego montażu toalety na ruchomym stelażu podtynkowym, czy też odpowiednio wyprofilowanej umywalki ze specjalnym syfonem. Zapraszam do lektury artykułu pt. „WC w górę, WC w dół...”.

Eksperci w ABC „Magazynu Instalatora” wzięli pod lupę pompy i przepompownie do ścieków. Krótkie informacje tylko zarysowują tę szeroką tematykę. Zapraszamy do kontaktu...

Sławomir Bibulski

4

Na okładce: © belchonock/123RF.com

l

Ring „MI”: ogrzewanie i wentylacja klasy premium s. 6-17

l Współpraca popłaca (Kominek z płaszczem i kocioł kondensacyjny) s. 18 l Odpowiadam, bo wypada... s. 20 l Bufor czy zasobnik? s. 22 l Ciepła płyta (Ogrzewanie ścienne) s. 24 l Komfort z prądem (Dobór i montaż elektrycznego ogrzewania podłogowego) s. 26 l Armatura w instalacji c.w.u. s. 28 l Kompensacja w rurociągu s. 30 l Wybór systemu ogrzewania domu jednorodzinnego s. 34 l Rejestracja i rozliczenia (Podzielniki kosztów ogrzewania) s. 36 l Stabilnie w branży (Rynek instalacyjnogrzewczy w Polsce w 2018 r.) s. 38 l Przejście na wyższy poziom... (strona sponsorowana firmy Kostrzewa) s. 40 l Innowacyjne konstrukcje (strona sponsorowana marki Calido) s. 41

l

Stelaże podtynkowe s. 52

l Nowości w „Magazynie Instalatora” s. 42 l Filtr i magnetyzer (Jakość wody w domowych instalacjach wodociągowych) s. 44 l Agresywność w instalacji (Wtórne zanieczyszczenie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi) s. 46 l Magnetyczna nakładka (Bezpieczne uzdatnianie wody) s. 48 l Armatura pod... tynkiem (Zabudowa podtynkowa w budynkach użyteczności publicznej) s. 50 l Stelaż podtynkowy na każdą porę życia s. 52 l Zaprawa przy kominie (Chemia budowlana i wysokie temperatury) s. 54

l

Mocowanie kominów do budynku s. 58

ISSN 1505 - 8336

l Nasady kominowe s. 56 l Przywiązanie do komina s. 58 l Przeglądy instalacji gazowej i kominowej s. 62 l Kominek w salonie s. 64 l Co tam Panie w „polityce”? s. 66 l Biometan z biogazowni s. 68 019 3. 2 www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4 Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70 Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, kom. +48 502 74 87 41 https://www.facebook.com/MagazynInstalatora/ Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5 Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

5

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary.

Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W kwietniu na ringu: systemy rurowe w instalacjach wewnętrznych/odprowadzanie ścieków w budynku...

Ring „MI”: pompy ciepła klasy premium pompa ciepła, powietrze-woda, gruntowa pompa ciepła

Bosch Wśród coraz bardziej popularnych na rynku grzewczym sposobów ogrzewania budynków są pompy ciepła. Aktualnie w Polsce wzrost sprzedaży powietrznych pomp ciepła jest dwucyfrowy, czego nie notuje się w praktycznie żadnym innym segmencie urządzeń grzewczych.

Pompy ciepła wpisują się również w trend ekologiczny. W czasie pracy pomp ciepła nie zachodzi żaden proces spalania, a zatem nie ma emisji żadnych splin, a co za tym idzie - nie przyczyniają się do powstawania efektu smogu. Z tego powodu marka Bosch postanowiła wprowadzić na rynek urządzenia pod tą marką.

W ofercie można znaleźć pompę ciepła powietrze-woda o nazwie Bosch Compress 7000i AW, składającą się z dwóch elementów. Jeden jest umieszczony na zewnątrz budynku. To w nim następuje odbiór energii z powietrza i przeniesienie jej na wyższy poziom temperaturowy, który pozwala efektywnie zasilać instalację grzewczą.

Dostępne są 4 moce grzewcze. Drugi

6

element znajduje się w wewnątrz budynku. Dostępne są 4 wersje, które wyposażone są w sterowanie, pompy obiegowe, elementy zabezpieczające instalację grzewczą. Dodatkowo dwa z nich posiadają wbudowany zasobnik ciepłej wody ze stali nierdzewnej.

Bosch Compress 7000i AW to urządzenie wyróżniające się pod wieloma względami. Z punktu widzenia klienta na pewno bardzo interesujący będzie atrakcyjny wygląd. Jednostka wewnętrzna projektowana została w nowoczesny sposób. Przedni front urządzenia jest zupełnie płaski wykonany z hartowanego szkła, a jego górne i dolne krawędzie są zaokrąglone. Dostępne są dwa kolory: biały i czarny. Na szklanej tafli umieszczone są symbole, przedstawiające stan pracy pompy ciepła. Pod szklaną obudową znajduje się główny regulator pompy ciepła HPC400. Dostęp do niego uzyskuje się poprzez pociągnięcia za uchwyt. Na panelu regulatora, można programować pracę urządzenia pod kątem centralnego ogrzewania, chłodzenia, ciepłej wody, współpracy z instalacją fotowoltaiczną, instalacją solarną czy podgrzewaniem basenu. Każdy mo-

del wyposażony jest standardowo w moduł do zdalnej komunikacji. Jeśli do urządzenia zostanie podłączona sieć internetowa, to za pomocą aplikacji Bosch EasyRemote można dokonywać zmian w ustawieniach za pomocą smartfona lub tabletu.

Technologia klasy premium Oprócz atrakcyjnych cech wizualnych oraz funkcji pompa ciepła Bosch Compress 7000i AW to również urządzenia bardzo zaawansowane technologicznie. Każda jednostka dzięki inwerterowi może modulować mocą grzewczą, dostosowując ją do zapotrzebowania na ciepło budynku. Układ chłodniczy wyposażony jest w dwa elektroniczne zawory rozprężne, które bardzo precyzyjnie regulują układ chłodniczy odpowiedzialny za odbiór i przekazywanie energii do obiegu grzewczego (c.o.). Współczynnik określający sezonową efektywność pracy pomp ciepła osiaga nawet SCOP = 5,15, co oznacza, że urządzenie przekazuje do systemu grzewczego 5 razy więcej energii, niż potrzebne jest do jej działania, a zatem działa bardzo oszczędnie.

Bosch Compress może pracować do temperatury powietrza -20°C. Jeśli jednak wystąpi niższa temperatura, to urządzenie jest wyposażone w dodatkowe źródło ciepła, które zabezpiecza dostawy energii do instalacji c.o. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Połączenie tych wszystkich cech daje wyjątkowe urządzenie, którego montaż jest porównywalny do montażu każdego innego urządzenia grzewczego.

Jeszcze jednym „powietrznym” rozwiązaniem oferowanym w marce Bosch jest pompa ciepła Bosch Compress 3000 AWS. W odróżnieniu od urządzenia Compress 7000i AW jest ono skonstruowane w technologii split, co oznacza, że część pompy ciepła znajduje się na zewnątrz budynku, a część wewnątrz. Compress 3000 AWS pozwala zaoszczędzić bardzo dużo energii, ponieważ moc pompy ciepła jest modulowana zależnie od zapotrzebowania dzięki zastosowaniu technologii inwerterowej. Produkcja ciepła zachodzi przy bardzo wysokiej efektywności – współczynnik COP przy temperaturze powietrza zewnętrznego +7°C wynosi nawet 4,81, co bezpośrednio wpływa na obniżenie kosztów eksploatacji. Zintegrowana pompa obiegowa i nowy regulator pompy ciepła HPC400, który pozwala na doskonałe współdziałanie z instalacją fotowoltaiczną, wpływają również na energooszczędność. Opcjonalnie dostępny jest także moduł internetowy, umożliwiający zdalne mobilne sterowanie systemem za pośrednictwem aplikacji Bosch Easy Remote. Urządzenie automatycznie dostosowuje swoją moc (w zakresie modulacji od 25 do 100%) do aktualnego zapotrzebowania i optymalizuje zużycie energii. Pompa została przygotowana do pracy w klimacie skandynawskim, dlatego jej wysoka efektywność zachowywana jest w całym zakresie temperatur pracy, tj. aż do -20°C. Oprócz funkcji ogrzewania urządzenie można wykorzystać latem do chłodzenia dzięki rewersyjnej pracy układu chłodniczego. Jednostkę zewnętrzną Bosch Compress 3000 AWS można połączyć z czterema różnymi jednostkami wewnętrznymi, które są dostosowane do szczególnych wymagań nowych i modernizowanych budynków.

Nieistotne, czy w połączeniu z istniejącym pojemnościowym podgrzewaczem wody, czy z podgrzewaczem zintegrowanym w urządzeniu - Bosch Compress 3000 AWS idealnie nadaje się również do przygotowania c.w.u. Zapotrzebowanie przestrzenne urządzenia jest niewielkie - jednostka zewnętrzna zajmuje niedużą przestrzeń poza budynkiem, a jednostkę wewnętrzną można bez problemu instalować w dowolnym pomieszczeniu wewnątrz (np. w www.instalator.pl

3 (247), marzec 2019

pralni czy piwnicy). Pompy Bosch Compress 3000 AWS są oferowane w 4 mocach grzewczych: 6, 8, 11 i 13 kW. Łącznie urządzenie dostępne jest w 16 zestawach, co umożliwia dobór do niemal każdego rodzaju instalacji grzewczej.

Zwieńczeniem oferty marki Bosch są pompy ciepła czerpiące ciepło z gruntu za pomocą glikolu. Typoszeregi Bosch Compress 6000 LWM oraz Compress 6000 LW przeznaczone są do ogrzewania obiektów jedno- lub wielorodzinnych, a także do mniejszych obiektów użyteczności publicznej oraz do podgrzewania wody użytkowej. Model ten obejmuje moce od 6 do 17 kW. Urządzenia cieszą się dużą popularno-

ścią dzięki innowacyjnej konstrukcji.

Dodatkowo typoszereg urządzeń Compress 6000 LWM łączy zalety dwóch urządzeń: pompy ciepła i zasobnika ciepłej wody, ponieważ oba znajdują się w jednej obudowie. Zasobnik wody ma pojemność 185 litrów, jest wykonany ze stali nierdzewnej i dodatkowo ma wbudowaną anodę inercyjną.

System optymalizacji pracy Dynamic Pump Control podczas działania pompy ciepła dba o to, aby uzyskiwała ona jak najwyższy współczynnik COP. Dzięki wysokiemu współczynnikowi wydajności (COP) urządzenie pracuje oszczędniej, co przenosi się na konkretne korzyści finansowe dla użytkownika.

Wg normy EN 14511 w warunkach 0/35 pompy osiągają współczynniki COP o wartości nawet do 4,8! Dodatkowo pompy Compress 6000 wyposażone zostały w elektroniczne pompy obiegowe klasy A dolnego i górnego źródła, które wpływają na obniżenie zużycia energii przez całe urządzenie. System sterowania w pompach ciepła oparty jest na regulacji pogodowej. Oznacza to, że urządzenia Pytanie do...

W jakim kierunku powinny się rozwijać wysokiej klasy pompy ciepła? dostosowują temperaturę w instalacji grzewczej do warunków pogodowych, z czego również wynikają wymierne oszczędności. Oprócz innowacji zastosowanych wewnątrz pompy ciepła, po-

zwalających na bardziej oszczędną pracę, sterowanie dba także o to, aby urządzenia pracujące poza obrębem pompy ciepła spełniały ten warunek. Oznacza to, że pompy obiegowe podczas sezonu grzewczego nie pracują non stop, lecz tylko wtedy, kiedy jest to konieczne, co wpływa na kolejne oszczędności.

Wszystko pod kontrolą!

Regulator pompy ciepła umożliwia kontrolowanie dwóch obiegów grzewczych w standardzie, a zatem, jeżeli chcemy mieć w instalacji dwie różne temperatury, np. w grzejnikach i instalacji podłogowej, to bez dokupowania dodatkowych elementów sterujących można uruchomić taką regulację. Jeżeli instalacja wymaga większej liczby obiegów grzewczych, to automatykę można rozbudować o sterowanie dwoma dodatkowymi obiegami grzewczymi. Każdy z obiegów grzewczych może wówczas mieć swój indywidualny regulator pokojowy. Dodatkowo, stosując odpowiednie akcesoria, pompa ciepła realizuje funkcje podgrzewania basenu i chłodzenia pasywnego. Może także współpracować z innym źródłem ciepła. Przy takiej współpracy określamy punkt biwalentny, czyli temperaturę zewnętrzną, po przekroczeniu której ma uruchamiać się dodatkowe źródło ciepła. Regulator pompy ciepła pozwala również na połączenie dwóch pomp ciepła w kaskadę bez żadnych dodatkowych modułów sterujących. Kontroluje on również ilość wytworzonej energii przez pompę ciepła, a zatem użytkownik ma kontrolę nad tym, na jakie cele pompa ciepła produkuje najwięcej energii.

Inne standardowe funkcje sterownika to: sterowanie czasowe pompą cyrkulacyjną ciepłej wody, sterowanie czasowe instalacją grzewczą, wygrzewanie jastrychu, dezynfekcja termiczna wody, funkcje wakacyjne i wiele innych.

Marka Bosch stawia na rozwiązania przyszłościowe, które będą spełniały oczekiwania klientów pod względem komfortu, oszczędnej eksploatacji oraz przyjazności dla środowiska, dlatego w przyszłości rodzina pomp ciepła będzie się powiększała. Jakość urządzeń marki Bosch jest dodatkowo wsparta przez udzielaną gwarancję, która obejmuje okres do 5 lat.

Grzegorz Łukasik

7

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Dziś na ringu „MI”: wentylacja klasy premium rekuperator, odzysk ciepła, energooszczędność

Buderus Przy wszystkich walorach technicznych urządzeń głównym powodem stosowania wentylacji z odzyskiem ciepła jest zapewnienie prawidłowej wentylacji w budynku, dostarczenie świeżego powietrza, zabezpieczenie budynku przed degradacją substancji budynku poprzez niewystarczającą wentylację przy jednoczesnej oszczędności energii na ogrzewanie.

Rekuperatory marki Buderus Logavent HRV2 to urządzenie pozwalające na komfortową wentylację budynków z jednoczesnym odzyskiem ciepła.

Urządzenia są dostępne w trzech wersjach o różnych nominalnych przepływach powietrza 140 m3/h, 230 m3/h i 350 m3/h, gdzie minimalny przepływ powietrza dla najmniejszej jednostki

wynosi 25 m3/h a maksymalny dla największej 450 m3/h.

Bez rozróżniania wersji!

Dużą zaletą przy zamawianiu urządzenia jest fakt, że nie trzeba rozróżniać wersji prawej lub lewej.

Standardowo dopływ świeżego oraz wyrzut „zużytego” powietrza podłącza się z prawej strony, ale jeśli jest potrzebne podłączenie lewe, to na miejscu instalacji można „przezbroić” urządzenie, co powinno za-

8

jąć kilkanaście minut. Ta funkcja jest również szczególnie przydatna, kiedy w miejscu instalacji zmienia się plan prowadzenia kanałów. W takim wypadku nie trzeba wymieniać urządzenia, ale wystarczy je „przezbroić”. Wszystkie kanały powietrzne w Logavent podłacza się od góry. Tylko w modelu HRV 1402 istnieje dodatkowa możliwość podłączenia dwóch kanałów od spodu urządzenia i dwóch od góry.

Montaż urządzenia może odbyć się na posadzce przy pomocy konsoli podłogowej lub na ścianie z wykorzystaniem wsporników lub listwy do powieszenia. Odzysk ciepła za pomocą wymiennika krzyżowo-przeciwprądowego wg normy EN-PN 13 141-7 wynosi nawet 90%, co pozwala w wysokim stopniu odzyskiwać ciepło z powietrza wentylacyjnego, a co za tym idzie - oszczędzać na kosztach eksploatacji budynku.

Wbudowane w urządzenie Centrala wentylacyjna Logavent posiada wiele elementów wbudowanych w urządzenie. Jednym z nich jest elektryczna nagrzewnica wstępna. Uruchamia się ona tylko wtedy, kiedy temperatura powietrza świeżego spada poniżej -3°C lub kiedy temperatura powietrza nawiewanego spada poniżej 16,5°C. Nagrzewnica Pytanie do...

Jakie są zalety systemu wentylacyjnego z odzyskiem ciepła klasy premium?

ma za zadanie zabezpieczyć wymiennik ciepła przed zamarzaniem wilgoci, co mogłoby zablokować przepływ powietrza przez urządzenie.

Dzięki jej zastosowaniu możliwa jest bezproblemowa eksploatacja rekuperatora nawet do -25°C. Poniżej tej temperatury wentylator czerpiący świeże powietrze z zewnątrz budynku zostaje zatrzymany.

Przydatny by-pass Kolejnym elementem, który jest standardowo wbudowany w rekuperator, jest obejście (by-pass). Jest on szczególnie przydatny, jeśli temperatura powietrza latem na zewnątrz budynku ma niższą wartość niż w pomieszczeniach. W takim wypadku by-pass jest uruchamiany automatycznie i powietrze czerpane nie przepływa przez wymiennik ciepła, lecz omija go, aby nie pod-

grzewać się dodatkowo. Do pomieszczeń nawiewane jest chłodniejsze powietrze spoza budynku.

Podwójny syfon Podwójny syfon to kolejny element dostarczany razem z rekuperatorem, który ma za zadanie odprowadzić wilgoć wykraplającą na wymienniku ciepła. Skropliny kierowane są do dwóch komór, gdzie potem trafiają do syfonu, a stamtąd do odpływu. Cały korpus centrali www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wentylacyjnej wykonany jest ze spienionego styropianu (EPS), który jest materiałem izolującym, co zabezpiecza przed powstawaniem mostków cieplnych i wykraplaniu się wilgoci na obudowie. Jeszcze jedną zaletą materiału EPS jest możliwość jego swobodnego formowania kształtu w czasie produkcji. Komory przepływu powietrza mają wyprofilowane krawędzie, dzięki czemu szum powietrza jest obniżony, co przekłada się na cichszą pracę całej instalacji wentylacyjnej. Jeszcze jednym elementem dostarczanym z urządzeniem jest para filtrów o klasie G4. Po ich zużyciu wymiana jest bardzo prosta i nie wymaga żadnych narzędzi oraz rozbierania urządzenia, dlatego może ją zrobić praktycznie każdy. Jeśli potrzebne są filtry o wyższej klasie filtracji, na przykład dla osób z dolegliwościami alergicznymi, to jako akcesoria są dostępne filtry o klasie F7.

Regulacja i sterowanie Każda jednostka Logavent wyposażona jest również we wbudowany podstawowy regulator pozwalający na samodzielną pracę. Dostępne funkcje sterujące to m.in. praca wg jednego programu czasowego, tryb sterowania manualnego (ustawienie prędkości wentylatora), tryb automatycznego lub ręcznego uruchamiania by-passu, tryb rozpalania kominka, kalibracji wentylatorów. Dodatkowo rekuperator sygnalizuje potrzebę wymiany filtrów.

Jeśli użytkownik chce sterować zdalnie rekuperatorem, może to zrobić przy pomocy pilota bezprzewodowego RCV. Pilot posiada duży wyświetlacz LCD, na którym można odczytywać temperatury z 4 czujników, w które rekuperator jest standardowo wyposażony oraz innych podłączonych czujników. Oprócz funkcji dostępnych dla podstawowego, wbudowanego regulatora przy pomocy RCV można wybrać jeden z 10 programów czasowych oraz regulować inne ustawienia Logavent. Dodatkowymi trybami pracy są: tryb nocny, kiedy w www.instalator.pl

3 (247), marzec 2019

okresie nocnym wentylatory obniżają swoją wydajność i jednocześnie hałas oraz funkcja urlopowa. Pilot bezprzewodowy dostępny jest jako akcesoria.

Najszerszy wachlarz możliwości sterowania rekuperatorem daje program komputerowy „Configuration tool”. Program jest bezpłatny i można go pobrać ze strony internetowej marki Buderus. Po zainstalowaniu programu na komputerze i połączeniu z rekuperatorem za pomocą przewodu USB, oprócz wcześniej wymiennikach funkcji w regulatorze podstawowym lub RCV, użytkownik może zaprogramować własny indywidualny program czasowy lub obserwować na wykresie zmiany parametrów mierzonych na czujnikach.

Instalator lub serwisant ma dodatkowo możliwość wykonania testu przekaźników wszystkich podłączonych elementów lub wykonać kalibrację urządzenia.

Jeśli do urządzenia podłączymy jeden z czujników: CO2, czujnik wilgotności lub czujnik zanieczyszczeń powietrza VOC (dostępne jako akcesoria), to w każdym przypadku sterowania (podstawowe, RCV lub Configuration tool) mamy dodatkowy tryb pracy wg zapotrzebowania.

Oznacza to, że jeśli wartość mierzona

na jednym z czujników wykracza poza ustawioną skalę, to wentylatory zmieniają swoją wydajność.

Komplet kanałów Oprócz samych urządzeń wentylacyjnych firma Buderus dostarcza również kompletny system kanałów do rozprowadzenia powietrza.

System obejmuje: l kanały główne odprowadzające i odprowadzające powietrze do rekuperatora wykonane z EPP w dwóch rozmiarach Ø125mm i Ø160mm, czerpnie i wyrzutnie; l kanały płaskie z tworzywa, który charakteryzuje się małą wysokością 50 mm i dużą możliwością transportu powietrza, co ogranicza ilość stosowanych kanałów; l kanały okrągłe z tworzywa o rozmiarze Ø75mm, które można zaginać w dowolnym kierunku.

Zarówno system kanałów płaskich, jak i okrągłych wykony jest z materiałów antystatycznych i antyalergicznych. Skrzynka rozdzielcza powietrza pasuje do obydwu rodzajów kanałów. Dzięki wysokiej jakości złączkom - uszczelniającym, spasowującym kolejne elementy systemu - nie trzeba ich dodatkowo uszczelniać taśmą, co skraca czas montażu. Przy wszystkich walorach technicznych urządzeń głównym powodem stosowania wentylacji z odzyskiem ciepła jest zapewnienie prawidłowej wentylacji w budynku, dostarczenie świeżego powietrza, zabezpieczenie budynku przed degradacją substancji budynku poprzez niewystarczającą wentylację przy jednoczesnej oszczędności energii na ogrzewanie.

Grzegorz Łukasik

9

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Dziś na ringu „MI”: urządzenia grzewcze klasy premium ogrzewanie budynków, gruntowa pompa ciepła

Dimplex Pompa ciepła stwarza możliwość uzyskania niskich kosztów eksploatacyjnych. System grzewczy oparty na gruntowej pompie ciepła należy projektować w taki sposób, aby urządzenie to pracowało przy jak najniższej temperaturze zasilania. Istotne jest również, aby korzystać z markowych produktów jak najwyższej klasy.

Obiektem do przeprowadzenia analizy techniczno-ekonomicznej zastosowania gruntowej pompy ciepła jest wolnostojący budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 160 m2 znajdujący się w Toruniu w województwie kujawsko-pomorskim, czyli w II strefie klimatycznej. Szczytowe zapotrzebowanie na moc grzewczą dla tego obiektu wynosi 8 kW, natomiast dobowe zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową wynosi 200 dm3/24 h, co daje roczne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzania jego pomieszczeń oraz przygotowania c.w.u. równe 23379,7 kWh/rok. l Podstawowe informacje: Liczbę godzin o danej temperaturze zewnętrznej określono na podstawie informacji ze stacji meteorologicznej Toruń wg danych meteorologicznych NFOŚiGW z okresu 30 lat. Na tej podstawie określono zapotrzebowanie na moc oraz energię grzewczą analizowanego budynku w zależności od temperatury zewnętrznej. Zapotrzebowanie na maksymalną moc grzewczą analizowanego budynku znajdującego się w II strefie klimatycznej dla temperatury obliczeniowej -18°C wynosi 8 kW. Praca urządzenia grzewczego z tą mocą będzie występowała sporadycznie, ponieważ liczba godzin występowania tej temperatury jest minimalna, a co się z tym wiąże - również zapotrzebowanie na energię grzewczą. Największe za-

10

potrzebowanie na energię grzewczą przypada przy temperaturze zewnętrznej około 1°C, wtedy zapoPytanie do...

Jakie koszty eksploatacyjne generuje gruntowa pompa ciepła? trzebowanie na moc grzewczą budynku wynosi około 4 kW. l Analiza techniczno-ekonomiczna systemu grzewczego 1

Rys. 1. Widok zewnętrzny gruntowej pompy ciepła typu SIK 8TES marki Dimplex wraz z osprzętem pakietu DESIGN PLUS (kompletny system grzewczy c.o. i c.w.u.).

Do analizy systemu grzewczego opartego na gruntowej pompie ciepła dla analizowanego obiektu dobrano pompę ciepła model SIK 8TES o mocy grzewczej Q = 7,8 kW i współ-

czynniku COP = 4,8 przy B0/W35 wg EN PN 14511 występującej w pakiecie DESIGN PLUS marki Dimplex (rys. 1) pracującej w systemie monowalentnym. Głównymi elementami pakietu DESIGN PLUS jest gruntowa pompa ciepła SIK 8TES (1), zbiornik buforowy PSP 100E o pojemności 100 l (2) do zabudowy pod pompą ciepła oraz zasobnik c.w.u. WWSP 442E o pojemności 400 l (3) do zabudowy obok pompy ciepła - oba utrzymane w stylistyce pompy ciepła.

Omawiana pompa ciepła pracuje samodzielnie w całym zakresie temperatury zewnętrznej ze względu na stabilną temperaturę gruntu jako dolnego źródła ciepła omawianej pompy ciepła. Przy temperaturze obliczeniowej dla II strefy klimatycznej moc grzewcza uzyskana z pompy ciepła wynosi 7,8 kW (rys. 6).

Pod względem energetycznym największy udział pracy gruntowej pompy ciepła przypada przy temperaturze zewnętrznej około 1°C, natomiast najmniejsze przy temperaturze obliczeniowej II strefy klimatycznej (rys. 3).

Dystrybucja ciepła w analizowanym budynku odbywa się za pomocą płaszczyznowego systemu ogrzewania (podłogówka) pracującego wg krzywej grzewczej, gdzie temperatura zasilania systemu grzewczego zależna jest od temperatury zewnętrznej. Maksymalna temperatura zasilania przy -18°C wynosi 35°C. Gruntowa pompa ciepła poddana analizie typu SIK 8TES pozwala uzyskać średnioroczny współczynnik SCOP dla ogrzewania oraz podgrzewu wody użytkowej dla analizowanego budynku 4,86 (rys. 4).

Przy założeniu ceny energii elektrycznej brutto w wysoko2 ści 0,62 zł, roczne koszty eksploatacyjne opisywanego systemu grzewczego wynoszą 2765,59 zł (rys. 5).

Koszty eksploatacyjne w sposób istotny zależą od www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

3

4

5

systemu ogrzewania budynku, a dzieje się tak, ponieważ współczynnik COP pompy ciepła zależy w głównej mierze od temperatury zasilania systemu.

Ze względu na ten fakt inne koszty eksploatacyjne będą przy ogrzewaniu płaszczyznowym czy grzejnikowym, gdzie temperatura zasilania zależy od temperatury zewnętrznej (krzywa grzewcza), a inne, gdy pompa ciepła będzie pracowała stałotemperaturowo (rys. 2).

Pompa ciepła stwarza możliwość uzyskania niskich kosztów eksploatacyjnych, a czy je osiągniemy, zależy to już od projektowanego systemu grzewczego. Dlatego system grzewczy oparty na pompie ciepła należy projektować w taki sposób, aby urządzenie to pracowało przy jak najniższej temperaturze zasilania jak to jest tylko możliwe. W porównaniu do innych systemów grzewczych gruntowa pompa ciepła model SIK 8TES dla analizowanego obiektu generuje najniższe koszty eksploatacyjne (rys. 7).

Uwaga! Przy koszcie ogrzewania paliwem stałym nie uwzględniono ceny bieżącej obsługi oraz magazynowania paliwa.

Adam Koniszewski

6

7

www.instalator.pl

Rys. 2. Relacja mocy grzewczej gruntowej pompy ciepła model SIK 8TES z zapotrzebowaniem na moc grzewczą analizowanego budynku w zależności od temperatury zewnętrznej.

Rys. 3. Praca gruntowej pompy ciepła model SIK 8TES dla analizowanego budynku w zależności od jego zapotrzebowania na energię wg temperatury zewnętrznej.

Rys. 4. Średniomiesięczny współczynnik SCOP systemu grzewczego opartego na gruntowej pompie ciepła typu SIK 8TES dla analizowanego budynku.

Rys. 5. Koszty eksploatacyjne systemu grzewczego opartego na gruntowej pompie ciepła typu SIK 8TES dla analizowanego budynku.

Rys. 6. Temperatura zasilania systemu grzewczego w zależności od temperatury zewnętrznej oraz systemu dystrybucji ciepła oraz koszty eksploatacyjne: System 1 - ogrzewanie płaszczyznowe, gdzie temperatura zasilania zależy od temperatury zewnętrznej (maksymalna wartość wynosi 35°C); koszty eksploatacyjne: 2765,59 PLN. System 2 - ogrzewanie grzejnikowe, gdzie temperatura zasilania zależy od temperatury zewnętrznej (maksymalna wartość wynosi 55°C); koszty eksploatacyjne: 3242,37 PLN. System 3 - ogrzewanie grzejnikowe, stała temperatura zasilania 55°C w całym zakresie temperatury zewnętrznej; koszty eksploatacyjne: 4895,69 PLN. Rys. 7. Porównanie kosztów eksploatacyjnych analizowanego obiektu ogrzewanego gruntową pompą ciepła model SIK 8TES w odniesieniu do innych systemów grzewczych.

11

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ring „MI”: urządzenia grzewcze klasy premium palnik, pelet, ogrzewanie, kocioł na biomasę

Kostrzewa Palnik Platinum Bio ze zmienną geometrią VG to przełom w technologii grzewczej. Potrafi pracować z różną mocą, w zależności od warunków pogodowych i co najważniejsze - przy każdej mocy zachowuje maksymalną sprawność.

O palniku bez cienia przesady można powiedzieć, że jest najistotniejszym elementem kotła. Mniej więcej tak, jak silnik w samochodzie. Bez mocnego, sprawnego silnika daleko nie pojedziesz. Możesz się też zniechęcić, gdy będzie zbyt wiele palił. Przy konstruowaniu palników każdy szczegół ma znaczenie. Dzięki zastosowaniu zmiennej geometrii uzyskujemy niezwykły rezultat. To tak, jakbyśmy w jednym kotle umieścili kilka różnych palników - każdy na inną pogodę.

Palnik zwiększa i zmniejsza swoje wymiary, co wiąże się ze zmianą długości rusztu palnika - i to jest strzał w dziesiątkę! Dzięki takiemu rozwiązaniu klient ma do dyspozycji jednocześnie ferrari i mini morrisa. Dodatkowo posiada on mechanizm samoczyszczący, a jego optymalny kształt umożliwia skuteczne zagarnianie spieków podczas czyszczenia.

Palnik Platinum Bio VG - pierwszy w Polsce palnik oparty na technologii zmiennej geometrii - jest wynalazkiem chronionym patentem Urzędu Patentowego RP. l Spali najtańszy pelet!

Dzięki technologii VG możemy obniżyć wydatki na zakup peletu. Urządzenie posiada wysoką tolerancję na poziom jakości paliwa, spalając wszelkie dostępne na rynku klasy peletu A1, A2 oraz B. Teraz nie trzeba się specjalnie martwić, jaki rodzaj peletu kupić i od jakiego producenta. Platinum Bio VG spala bowiem najtańsze paliwo, a pelet klasy B można nabyć już za ok. 600 zł za tonę. Palnik dobrze spali najbardziej zanieczyszczone piaskiem pelety drzewne. Urządzenie, spa-

12

lając zanieczyszczone pelety, nie wymaga czasowego wygaszania palnika w celu oczyszczenia z zalegających spiePytanie do...

Dlaczego w kotłach konkurencyjnych nie ma komunikatu o rezerwie paliwa i czyszczeniu popielnika? ków (szlaków) . Czyszczenie palnika następuje w trybie pracy ciągłej. l Nadzór i obsługa kotła na pelet Komfort użytkowania kotła z palnikiem VG dodatkowo powiększa połączenie go z innowacyjnym systemem nadzoru i obsługi kotła. System OMS (Operating Monitoring System) z dużym wyprzedzeniem informuje o kończącym się paliwie w zbiorniku oraz popiele w popielniku.

Użytkownik ma czas na uzupełnienie niedoboru. Komunikat o pracy na rezerwowej ilości paliwa wyświetlany jest w postaci monitu na ekranie regulatora kotła i regulatora pokojowego. Użytkownik ma nawet 20 h na

uzupełnienie paliwa. Jeśli ten czas minie, pelet zostanie zużyty, a kocioł wygaszony, to po uzupełnieniu paliwa kocioł automatycznie się załącza.

Po wyświetleniu komunikatu „zapełnia się popielnik, zaplanuj czyszczenie” użytkownik ma 60 h na oczyszczenie popielnika od momentu powiadomienia. Wszelkie komunikaty dotyczące paliwa oraz popiołu połączone są z alarmem dźwiękowym. System OMS chroniony jest patentem Urzędu Patentowego RP. l Ekologiczne spalanie Palniki Platinum Bio VG - do obrotu handlowego trafiły w grudniu 2016 r. Czas pokazał, że stanowią one idealne rozwiązanie dla systemów grzewczych na biomasę. Obecnie znajdują zastosowanie w kotłach serii EEI Pellets do 32 kW, Mini Bio Luxury, Mini Bio Luxury B, Twin Bio Luxury NE oraz Twin Bio Luxury Compact NE. Najnowszym produktem firmy wyposażonym w palnik w technologii VG jest Twin Bio Luxury Compact NE. Model idealnie pasuje do małych kotłowni - kocioł posiada kompaktowy kształt, a zbiornik na paliwo może być montowany z prawej lub lewej strony kotła. Poszczególne elementy można łatwo przemieszczać dzięki zastosowaniu specjalnych kółek.

Kotły emitują minimalne ilości zanieczyszczeń do atmosfery oraz pozwalają uzyskać klasę efektywności energetycznej A+. Urządzenia legitymują się certyfikatem ekoprojektu jednostki badawczej akredytowanej, co jest przepustką do rządowego programu „Czyste Powietrze”. l Pasuje do innych kotłów Nie zawsze trzeba wymieniać cały kocioł c.o. Jeśli posiadamy automatyczny kocioł na węgiel lub olej opałowy, którego działanie nie jest satysfakcjonujące, warto rozważyć wymianę samego palnika.

Agnieszka Sadłos www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ring „MI”: urządzenia grzewcze klasy premium automatyka, sterowanie, system suchy, ogrzewanie podłogowe

Purmo Z roku na rok rośnie liczba osób, które chętnie de- oprócz spełniania swojej podstawocydują się na produkty premium. Jeszcze kilka lat wej funkcji oferują dodatkowe korzydostosowane do potrzeb klienta kotemu sceptycy uważali, że produkty z wyższej pół- ści, rzystającego z nowych technologii. ki to zbędny wydatek. Współczesny, świadomy konsument wybiera produkty premium przede System grzewczy TS14 R wszystkim ze względu na ich wyższą jakość.

System suchy TS14 R znajdzie zaMarka Purmo w swojej ofercie postawiła przede wszystkim na nowoczesny design, jakość oraz funkcjonalność produktów, przy jednoczesnej możliwości wdrożenia ich zarówno w inwestycjach na rynku pierwotnym, jak i wtórnym.

Automatyka TempCo E3 TempCo E3 - nowy produkt marki Purmo z segmentu SMART Home - to kompleksowe rozwiązanie, dzięki któremu w prosty sposób użytkownik może sterować ogrzewaniem, matami, grzejnikami elektrycznymi, a także oświetleniem i zewnętrznymi urządzeniami, takimi jak zraszacze czy brama garażowa. Purmo w swoim nowym projekcie postawiło przede wszystkim na prostotę i wszechstronność obsługi przy jednoczesnej możliwości wdrożenia systemu zarówno w inwestycjach na rynku pierwotnym, jak i wtórnym. Sercem systemu jest centralny moduł z opcją łączności bezprzewodowej Wi-Fi - Touch E3. Ten niezwykle zaawansowany technologicznie system bez problemu radzi sobie zarówno z obwodami elektrycznymi, jak i hydraulicznymi.

Ta elastyczność umożliwia nie tylko sterowanie komfortem cieplnym w każdym pomieszczeniu, poprzez użycie sterowników dla ogrzewania i chłodzenia, ale także urządzeniami zewnętrznymi.

Aby zapewnić maksymalny komfort, zdecydowano się na bezkompromisowe rozwiązanie - systemem można sterować na www.instalator.pl

odległość, wykorzystując witrynę www i/lub aplikację na smartfona i tablet CleverTouch Gen.2. Obsługa programu jest banalnie prosta i dostosowana do interfejsów dotykowych, dzięki czemu użytkownik nie musi się martwić, że przypadkowo uruchomi coś, co Pytanie do...

Dlaczego klienci częściej zwracają uwagę na produkty „z wyższej półki”? nie jest mu w danej chwili potrzebne.

Rozwiązanie jest szczególnie przydatne, gdy nie ma nas w domu, a potrzebujemy np. otworzyć bramę dla kuriera, podlać trawnik, zgasić światło w kuchni, bo zapomnieliśmy to zrobić przed wyjściem z domu lub ogrzać podłogę przed naszym powrotem. Idealnie wpisuje się to w koncepcję rozwiązań instalacyjnych wysokiej klasy, które

stosowanie zarówno w nowym budownictwie, jak i w budynkach podlegających renowacji. Montaż systemu może odbywać się na istniejącym podłożu lub na izolacji termicznej. System jest lekki i wytrzymały. Rozwiązanie jest kompatybilne tylko z rurą PERT/Al/PE-RT o średnicy 14 mm.

Ogromną zaletą tego rozwiązania jest niewielka grubość, co pozwala na zastosowanie w miejscach z ograniczoną wysokością podłogi. Przy zastosowaniu systemowej płyty nośnej całkowita grubość systemu wraz z wykończeniem podłogi to zaledwie 35 mm.

Podłoga wygrzewana jest do 3 razy szybciej niż w tradycyjnych systemach mokrych ze względu na brak wylewki.

Po zakończeniu montażu i przeprowadzeniu próby ciśnieniowej TS14 R jest gotowy do układania wykończeń podłogi. W przypadku ceramiki dedykowanym rozwiązaniem jest zastosowanie prasowanej płyty nośnej o grubości 5 mm, do której przyklejane są płytki. Panele lub parkiet pływający o minimalnej grubości 15 mm mogą być układane bezpośrednio na profilowanej płycie systemowej. W innych przypadkach należy zastosować płytę suchego jastrychu, na której układa się wykończenie podłogi. Montaż systemu zalecany jest w szczególności w budynkach restaurowanych np. kamienicach, loftach, budynkach historycznych (np. fabrykach przebudowywanych na obiekty użyteczności publicznej, takich jak hotele czy restauracje).

Marcin Kotarski

13

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ring „MI”: urządzenia grzewcze i wentylacyjne klasy premium pompa ciepła, ciepła woda użytkowa, rekuperacja

Nilan Rozwiązania kompletne proponowane przez Nilan to nowoczesne kotłownie, a właściwie „pompownie”, czyli rozwiązania oparte na wysokiej klasy pompach ciepła do ogrzewania, ciepłej wody i rekuperacji.

Od 45 lat Nilan produkuje w Danii wysokiej klasy urządzenia, które łączą nierozerwalnie trzy elementy istotne z punktu widzenia energooszczędnej instalacji. Żaden budynek nie może być efektywny energetycznie bez odpowiednio i spójnego systemu ogrzewania, kontrolowanej wymiany powietrza oraz oszczędnego przygotowania ciepłej wody użytkowej. Takie kompleksowe i spójne podejście do instalacji w budynkach stworzyło właśnie kompaktowe pompy ciepła Nilan, które już dziś są wzorem efektywności energetycznej i funkcjonalności. Nilan posiada w swojej ofercie dwa kompleksowe rozwiązania klasy premium dla budownictwa mieszkaniowego COMPACT P AIR 9 oraz COMPACT P GEO 9.

Na ilustracjach 1 i 2 zaprezentowano Compact P + AIR 9 (kompakt z pompą powietrze-woda, rekuperatorem i zbiornikiem c.w.u.).

Flagowe urządzenie Compact P AIR 9 składa się z dwóch podstawowych modułów: wewnętrznego Compact P zawierającego rekuperator z pompą ciepła, 180-litrowy warstwowy zbiornik na ciepłą wodę oraz 50-litrowy bufor układu centralnego ogrzewania oraz dodatkowego modułu zewnętrznego w postaci pompy ciepła AIR 9 typu powietrzewoda w układzie monobloku. Maksymalna mocy grzewczej zestawu wynosi 12,7 kW, z czego 3,7 kW dla wentylacji i 9 kW dla centralnego ogrzewania.

Moduł AIR 9 zasilający centralne ogrzewanie składa się z pompy ciepła o mocy 9 kW typu powietrze-woda wyposażonej w sprężarkę inwerterową oraz z 50-litrowego bufora, który peł-

14

ni funkcje sprzęgła równoważącego obiegi grzewcze (pośredni pompy ciepła i układu c.o.). Układ ten posiada pompę obiegową obiegu pośredniego, a także steruje pompą centralnego ogrzewania, co pozwala na jeszcze lepsze wykorzystanie potencjału energetycznego zasilanego modulującą pompą ciepła. Specjalne wykonanie hermetycznego modułu zewnętrznego pozwoliło na osiągnięcie SCOP na poziomie 5,11 przy niespotykanie niskim poziomie dźwięku jednostki zewnętrznej 46 dB; plasuje to urządzenie w klasie A+++ na szczycie nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań.

Moduł Compact P to bazowy moduł urządzenia kompaktowego, który wyposażony jest w rekuperator z dodatkową pompą ciepła modułu wentylacyjnego. Compact P zapewnia wentylację do 430 m3/h i za pomocą wymiennika krzyżowego odzyskuje energię z powietrza wywiewanego. Dodatkowo urządzenie posiada wbudowaną w strumień powietrza wywiewanego pompę ciepła. Pompa ta pozwala na podgrzewanie powietrza nawiewanego zamiast nagrzewnicy elektrycznej, tym samym przy pełnej wydajności pozwala ogrzać powietrze zimą, jednocześnie oszczędzając energię. Pompa ciepła modułu rekuperacyjnego zwiększa efekt odzysku do celów podgrzewania powietrza zasilającego (COP > 4 oraz SCOP 5,4).

Pytanie do...

Jakimi zaletami, z punktu widzenia projektanta i instalatora, powinno się wyróżniać urządzenie klasy premium służące ogrzewaniu i wentylacji?

l

Jakość powietrza Obecnie każdy nowy budynek jednorodzinny musi być wyposażony w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, czyli z rekuperacją. Zanim przejdziemy do szczegółów oszczędności energetycznej, warto wspomnieć o niemniej istotnej kwestii jakości powietrza.

Układ wentylacji mechanicznej gwarantuje odpowiedni klimat w budynkach. Głównym jego zadaniem jest odprowadzania zużytego, wilgotnego powietrza o obniżonej jakości i zastępowanie go świeżym, czystym, przefiltrowanym powietrzem. Musimy zdać sobie sprawę, że powietrze w budynkach jest regularnie zanieczyszczane przez wiele źródeł. Sama jakość powietrza zewnętrznego pozostawia wiele do życzenia, ale także wiele cząstek uwalnianych jest z ubrań, nowych mebli, dywanów czy farb, jakimi pokryte są ściany. Wpływ na obniżenie jego jakości mają codzienne czynności, jak sprzątanie, gotowanie czy pranie, oraz urządzenia elektryczne używane w domu, np. telewizory czy komputery.

Poza emisją cząstek największe zagrożenie dla zdrowia mieszkańców stanowi wilgoć. W ciągu dnia jedna osoba wydziela do atmosfery około 2,5 litrów wilgoci, którą trzeba odprowadzić z pomieszczeń. Wyobraźmy sobie biura, gdzie przebywa naraz kilkadziesiąt osób.

Poziom wilgotności względnej wewnątrz budynków zmienia się w zależności od pory roku, ponieważ współczynnik ten uzależniony jest ściśle od temperatury zewnętrznej. W chłodnych miesiącach zimowych zaleca się, aby poziom wilgotności utrzymywał się w przedziale do 40 do 45%. Ważne jest również, aby nie był on niższy niż 20%, ponieważ zbyt mała wilgotność powoduje wysuszanie błon śluzowych, uczucie przesuszonej skóry oraz podrażnienia oczu. l Oszczędność energetyczna rekuperacji www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Poprzez kontrolowanie wymiany powietrza można zaoszczędzić ponad 30% całego zapotrzebowania na ciepło ogrzewania zimą. Jest to ilość energii, jaką musimy przeznaczyć na ogrzanie powietrza wentylacyjnego, które wyrzucane jest na zewnątrz wentylacją grawitacyjną. Układ rekuperacji Nilan pozwala zawrócić do budynku do 96% tej energii, co bezsprzecznie obniża rachunki za ogrzewanie. l Przygotowanie ciepłej wody użytkowej z systemu wentylacji Ilość energii do wytwarzania ciepłej wody użytkowej stanowi duży udział w bilansie energetycznym budynku.

Obecnie dla czteroosobowej rodziny to ponad 3 tys. kWh potrzebnej energii rocznie. W urządzeniach Compact P Nilan poszedł o krok dalej od konkurencji, wykorzystując pompę ciepła rekuperatora. Urządzenie przygotowuje ciepłą wodę, niejako przy okazji korzystając z pompy ciepła umieszczonej w module rekuperatora, zużywając przy tym średnio 1081 kWh/rok.

Pompa ciepła modułu wentylacyjnego ogrzewa 180-litrowy zbiornik c.w.u. z COP > 3,4. Latem ładowanie może odbywać się przy okazji chłodzenia zupełnie za darmo. l Wartość dodana - chłodzenie powietrza Pompa ciepła modułu wentylacyjnego Compact P posiada jeszcze jedna zaletę. Z uwagi na to, że posiada ona odwracalny obieg chłodniczy, pozwala na chłodzenie nawiewanego do pomieszczeń powietrza. Nowe domy są dobrze izolowane, a przez to łatwe do ogrzania. Z drugiej strony jednak nie łatwo pozbyć się ciepłego powietrza, kiedy latem na zewnątrz jest cieplej niż wewnątrz. Ze względu na niewielką ilość powietrza system nie działa jak klasyczna klimatyzacja, ale ponieważ powietrze przy okazji chłodzenia jest osuszane, to daje to dużo lepszy komfort niż zwykła wentylacja pasywna bez pompy ciepła.

Na ilustracjach 3 i 4 zaprezentowano Compact P + GEO 9 (kompakt z pompą glikol-woda, rekuperatorem i zbiornikiem c.w.u.).

W ofercie Nilan występuje również urządzenie w wersji współpracującej z wymiennikami gruntowymi Compact P GEO 9. Moduł Compact P jest identyczny jak opisane wyżej rozwiązanie, czyli zawiera rekuperator z pompą ciepła, 180-litrowy warstwowy zbiornik na www.instalator.pl

3 (247), marzec 2019

2

1 ciepłą wodę. W tym wypadku układ centralnego ogrzewania opiera się o pompę GEO 9 typu glikol-woda zamontowaną wewnątrz modułu Compact P. Maksymalna mocy grzewczej zestawu wynosi 12,7 kW, z czego 3,7 kW dla wentylacji i 9,0 kW dla centralnego ogrzewania.

Moduł GEO 9 zasilający centralne ogrzewanie składa się z pompy ciepła o mocy 9,0 kW typu glikol-woda wyposażonej w sprężarkę inwerterową oraz z 17-litrowego bufora. Pompa wyposażona jest w pompę obiegową układu obiegu glikolu, a także steruje

3 pompą centralnego ogrzewania. Specjalne wykonanie hermetycznego modułu zewnętrznego pozwoliło na osiągnięcie SCOP na poziomie 5,49. Klasa energetyczna urządzenia to A+++ . l Przewagi nad konkurencją: - Jeden sterownik CTS 700 Touch obsługuje pracę wszystkich modułów i funkcji urządzeń Compact P AIR 9 i Compact GEO 9. Urządzenie samo może kalkulować, które źródło energii jest w danym momencie najbardziej efektywne do wymaganego przez użytkownika komfortu. Jeżeli trafi się chłodniejszy dzień w lecie lub w okresach przejściowych wiosną albo jesienią, kiedy wystarczy ogrzać dom powietrzem, to załączana jest pompa ciepła w rekuperatorze. Jeżeli potrzebujemy więcej ciepła lub po prostu ciepłą podłogę w łazience, urządzenie załączy pompę ciepła do centralnego ogrzewania. Najnowszy sterownik CST 700 TOUCH z ekranem dotykowym posiada niezwykle czytelne funkcję nastaw na ekranie startowy, przez co zmiana parametrów

jest możliwa natychmiast bez błądzenia po „menu”. Steruje rekuperatorem, pompą ciepła do ogrzewania, produkcją ciepłej wody oraz jakością powietrza.

- Oszczędność miejsca. Zwarta konstrukcja i liczne funkcje połączone zostały w jedną bryłę, co daje minimalne wymagania na przestrzeń montażową oraz szybką i łatwą instalację.

Kompaktowa jednostka Compact P AIR9 i Compact P Geo rozwiązuje kwestie ogrzewania, chłodzenia, ciepłej wody użytkowej a także wentylacji z rekuperacją aktywną, zachowując naj-

4 wyższą efektywność energetyczną i to na powierzchni 0,54 m2.

- Koszty montażu, termin i czas realizacji oraz jakość to istotne kwestie, z którymi spotyka się zarówno inwestor, jak i instalator, montując dla niego energooszczędną pompę ciepła, rekuperator czy instalację przygotowania ciepłej wody użytkowej. Kwestie te nabierają zupełnie nowego znaczenia szczególnie przy obecnej koniunkturze na rynku instalacyjnym.

Aby ułatwić instalatorowi sprawny i szybki montaż instalacji oraz uniknąć błędów i pomyłek, Nilan zdecydował się zamknąć wszystkie potrzebne w nowoczesnym domu funkcje w jednym urządzeniu i dostarczyć je na budowę w jednym opakowaniu, tak aby łatwo i sprawnie podłączyć urządzenie.

- Żywotność pomp ciepła Nilan projektowana jest na 30 lat eksploatacji, dlatego już dziś rozwiązania marki Nilan muszą wybiegać w przeszłość.

Jacek Kamiński

15

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ring „MI”: urządzenia grzewcze klasy Premium kocioł na paliwo stałe, kocioł peletowy, piąta klasa

ZMK SAS Polski producent kotłów na paliwa stałe firma ZMK SAS w swojej ofercie posiada urządzenia grzewcze, które zaliczyć można do klasy Premium. Spełniają one oczekiwania najbardziej wymagających klientów, oferując im jakość z „najwyższej półki”.

Przykładem kotłów SAS, które z racji swojej jakości można zaliczyć do urządzeń grzewczych klasy Premium są modele: COMPACT, BIO COMPACT, SPARK, BIO SPARK, EFEKT, BIO EFEKT oraz SOLID i BIO SOLID. Produkowane są one z komponentów i materiałów wysokiej jakości oraz wyposażone w osprzęt pozwalający na komfortowe użytkowanie.

ST-296 lub ST-281C do kontroli pracy z poziomu pomieszczeń mieszkalnych. Kompaktowe wymiary

COMPACT i BIO COMPACT Ceniony na rynku peletowy kocioł BIO COMPACT doczekał się swojego zapowiadanego odpowiednika w wersji na eko-groszek. Model COMPACT dostępny jest w mocach 10, 12, 15, 20 i 25 kW w dwóch wersjach - z czopuchem do tyłu bądź do góry bezpośrednio z dekla izolacji (fot. 1) Sprawne palenisko kotła w postaci retorty stałej pozwala na spalanie takiej ilości eko-groszku, jaka jest niezbędna do utrzymania zadanej przez użytkownika na regulatorze temperatury. Kocioł wyposażony jest w funkcjonalny dotykowy sterownik TECH ST-555. W standardzie regulator pozwala sterować pracą instalacji grzewczej wyposażonej w 4 pompy obiegowe, 2 zawory mieszające wraz z funkcją sterowania pogodowego (czujnik zewnętrzny krzywa grzewcza). Dodatkowym atutem jest wbudowany moduł Ethernet do zdalnej kontroli pracy kotła oraz całej instalacji z dowolnego miejsca na świecie za pomocą aplikacji eModul, jak również możliwość podłączenia regulatora pokojowego TECH

16

Fot. 1.Kocioł COMPACT. umożliwiają montaż i eksploatację w małej kotłowni, a rozwiązania konstrukcyjne (m.in. wyczystka boczna w wersji z czopuchem do góry) ułatwiają czyszczenie i codzienną obsługę kotła. Zaletą pracy kotła jest prosta

obsługa polegająca na okresowym uzupełnianiu paliwa w zasobniku i usunięciu popiołu z szuflady popielnicowej bez konieczności wygaszania kotła. Po rozpaleniu kocioł nie wymaga stałej obsługi (a jedynie wykonywania codziennych czynności kontrolnych), a jego eksploatacja może odbywać się w zasadzie w sposób ciągły w całym sezonie z uwzględnieniem przerw na okresowe czyszczenie. Kocioł spełnia restrykcyjne normy emisji zanieczyszczeń oraz sprawności energetycznej.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, w modelu peletowym BIO COMPACT obecnym na rynku od ponad roku w 2 mocach 10 i 12 kW wprowadzone zostały kolejne moce 15, 20, 25 kW - tu również mamy dowolność wyboru usytuowania czopucha kotła, dzięki czemu użytkownicy są w stanie optymalnie dobrać dowolny kocioł do potrzeb grzewczych budynku i warunków technicznych pomieszczenia kotłowni.

Niska kotłownia to już nie problem!

Częstym problemem, z jakim borykają się użytkownicy kotłów na paliwo stałe chcący wymienić swój dotychczasowy kocioł jest niewystarczające miejsce w kotłowni. Szczególnie w starym budownictwie kotłownie nie zawsze przystosowane są do montażu kotła podajnikowego, którego gabaryty są większe niż w przypadku kotła tradycyjnego. Problemem może się okazać zwłaszcza wysokość kotłowni. W tym przypadku sprawdzą się nowe kotły 5 klasy SPARK na eko-groszek i BIO SPARK na pelet o mocach w zakresie 12-36 kW. Kotły SPARK i BIO SPARK przeznaczone są dla użytkowników poszukujących kotła posiadającego certyfikat EcoDesign w atrakcyjnej cewww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

micznym, co w połączeniu z otworami rewizyjnymi ułatwia czyszczenie kotła. Zasobnik opału z obniżoną linią załadunku paliwa ułatwia uzupełnianie opału i obsługę w niskiej kotłowni. Kocioł wyposażony jest w standardzie w funkcjonalny, a zarazem prosty w obsłudze sterownik TECH ST580 zPID z możliwością aktualizacji oprogramowania, obsługą zaworu, 4 pomp obiegowych, sterowaniem pogodowym oraz opcją rozbudowy o moduł ST-505 lub Wifi RS i obsługi zdalnej kotła z aplikacji eModul.

EFEKT i BIO EFEKT Fot. 2. Kocioł BIO SPARK.

Efektywne spalanie w tych kotłach zapewnia konstrukcja z elementami ceramicznymi i turbulatorami dla wysokiej sprawności i ograniczenia emisji spalin, którą połączono z kompaktowymi gabarytami urządzenia.

Typoszereg opracowano tak, aby za-

nie. Niewielkie wymiary - szczególnie wysokość - umożliwią montaż nawet w niskiej kotłowni, dzięki czemu kotły z nowej serii sprawdzą się zarówno w nowo budowanych domach, jak i modernizowanych kotłowniach.

Kotły SPARK wyposażone są w podajnik nowego typu - retortę stałą do spalania eko-groszku, a w kotłach BIO SPARK (fot. 2) zastosowano znany z pozostałych kotłów peletowych samoczyszczący palnik SAS MULTI FLAME wyposażony dodatkowo w system kontroli przepływu powietrza (Air Flow Control) i fotokomórkę (czujnik ognia) - fot. 3.

Fotokomórka pozwala na Fot. 3. Palnik peletowy MULTI FLAME stałą kontrolę obecności płomienia oraz sterowanie m.in. pro- pewnić dobór urządzeń dla zapocesem rozpalania w oparciu o bezpo- trzebowania na moc 14, 17, 23, 29, średni obraz stanu paleniska. Czujnik 36, 42 i 46 kW. Dostępność w wersognia skraca czas potrzebny do roz- ji z czopuchem z tyłu lub do góry palenia paliwa, zwiększa żywotność za- ułatwia montaż, a poziomy układ kapalarki, obniża zużycie energii elek- set wymiennika zapewnia wygodne trycznej oraz pozwala na szybkie czyszczenie. W kotle BIO EFEKT przejście kotła w cykl pracy w sytua- wysokie parametry spalania zapewcji wygaszenia paleniska bądź reakcji nia sprawdzony palnik peletowy SAS układu sterowania w przypadku awa- MULTI FLAME. W kotłach EFEKT rii. Wentylator nadmuchowy wraz z i BIO EFEKT istnieje możliwość zasystemem kontroli przepływu po- mówienia (bez dodatkowych opłat) wietrza pozwala na precyzyjną regu- wersji ze skośną klapą kosza zasylację ilości powietrza, a w razie poPytanie do... trzeby - korektę dawki podawanego Czym charakteryzują się kotły paliwa. Wymiennik ciepła składa się na pelet klasy Premium? z poziomych oraz pionowych przegród wodnych wraz z wyłożeniem cerawww.instalator.pl

Fot. 4. Kocioł BIO SOLID. powego. Zasobnik zyskuje obniżoną linię załadunku, co ułatwia uzupełnienie opału i obsługę kotła w niskiej kotłowni. Dodatkowym atutem jest zmniejszenie wymaganej wysokości nad zasobnikiem opału w celu pełnego otwarcia pokrywy w porównaniu ze standardowym zasobnikiem z płaską klapą.

SOLID i BIO SOLID Kotły SOLID oraz BIO SOLID to automatyczne kotły odpowiednio na eko-groszek i na pelet charakteryzujące się wysoką sprawnością i efektywnością procesu spalania. W kotle SOLID zastosowano retortę obrotową do spalania eko-groszku, a w kotle BIO SOLID (fot. 4) - palnik peletowy MULTI FLAME. Kotły peletowe wyposażone są w dotykowy kolorowy sterownik TECH ST555P. W standardzie regulator pozwala sterować pracą instalacji grzewczej wyposażonej w 4 pompy obiegowe, 2 zawory mieszające wraz z funkcją sterowania pogodowego.

Wbudowany moduł Ethernet do zdalnej kontroli pracy kotła oraz całej instalacji za pomocą aplikacji eModul, jak również możliwość podłączenia regulatora pokojowego to dodatkowa funkcjonalność kotła SAS. Michał Łukasik

17

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Dubeltowe ogrzewanie - kominek z płaszczem wodnym i kocioł kondensacyjny

Współpraca popłaca Wybierając źródła ciepła do ogrzewania budynku, bierzemy pod uwagę nakłady inwestycyjne, jak i sposób eksploatacji budynku. Na etapie budowy instalacji centralnego ogrzewania częstym rozważeniem jest zastosowanie kominka z płaszczem wodnym do ogrzewania budynku - umożliwia to pokrycie 100% zapotrzebowania na energię cieplną dla budynku.

Rozpatrując wybór systemu grzewczego z kominkiem z płaszczem wodnym jako jedynego źródła ciepła, trzeba pamiętać, że takie rozwiązanie wiąże się z zapewnieniem ciągłości pracy w trakcie sezonu grzewczego, co wymaga przygotowania składu opału na cały sezon grzewczy. Dodatkowo należy mieć świadomość, że w przypadku wyjazdu użytkowników budynku może dojść do nadmiernego wychłodzenia instalacji grzewczej i ewentualnego uszkodzenia wodnej instalacji grzewczej.

Z kotłem korzystniej Korzystniejszym rozwiązaniem, z punktu widzenia użytkownika, jest zastosowanie kominka jako wspomagania ogrzewania budynku przy użyciu gazowego kotła kondensacyjnego.

Na rysunku przedstawiono przykładowy schemat hydrauliczny, w którym zastosowano kominek z płaszczem wodnym współpracujący z kondensacyjnym kotłem gazowym.

Pokazany na schemacie kominek z płaszczem wodnym o mocy często przewyższającej aktualne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania wody użytkowej powinien współpracować z zasobnikiem buforowym wody grzewczej. Kominek wielokrotnie jest elementem wystroju pomieszczenia, w którym jest zamontowany, a co za tym idzie - sposób eksploatacji różni się od zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku.

18

Ważny bufor Aby połączyć dwa aspekty stosowania kominka, pojemność zasobnika buforowego nie powinna być mniejsza niż 20-25 dm3 na każdy kW mocy cieplnej kominka. Oznacza to, że dla kominka o mocy cieplnej 17 kW pojemność bufora powinna mieć ok. 340-425 dm3. Kominki z płaszczem wodnym w przypadku przegrzania (braku odbioru ciepła) wygaszają się i tym samym obniżają walory estetyczne zastosowania takiego źródła ciepła. Zasobnik buforowy wody grzewczej umożliwi odbiór i magazynowanie nadmiaru ciepła, a przez to ograniczenie zużycia gazu przez kocioł gazowy, ponieważ ciepło zmagazynowane będzie mogło być wykorzystanie do ogrzewania pomieszczeń w okresie, kiedy kominek będzie wygaszony.

nego rozwiązania. Obecnie stosowane rozwiązania konstrukcyjne umożliwiają montaż kominka z płaszczem wodnym w tzw. układzie zamkniętym, zabezpieczonym wężownicą schładzającą. Takie rozwiązanie spowoduje zabezpieczenie źródła ciepła przed przegrzaniem poprzez przepływ przez wymiennik wody wodociągowej. Ciepło odbierane jest z płaszcza wodnego i zrzucane bezpośrednio do studni zrzutowej. Zadziałanie układu zabezpieczającego umożliwia ochronę kominka przed nadmiernym wzrostem temperatury w sytuacji, kiedy nie ma możliwości odbioru ciepła z układu. W tak zabezpieczonej instalacji może jednak dochodzić do dość znacznych skoków ciśnienia, gdy intensywnie palimy w kominku. Dlatego też instalacja powinna być zabezpieczona dodatkowo w przeponowe naczynie wzbiorcze, którego pojemność winna wynosić ok. 10% pojemności całego zładu oraz zawór bezpieczeństwa. Jeżeli ciśnienie wody w instalacji wzrośnie do ciśnienia maksymalnego, zawór bezpieczeństwa ma za zadanie obniżyć ciśnienie w układzie poprzez wyrzucenie nadmiaru wody. W trakcie prawidłowej eksploatacji instalacji zawór bezpieczeństwa pozostaje zamknięty.

Bezpieczna instalacja Zapewnienie bezpiecznej eksploatacji kominka z płaszczem wodnym lub innego kotła na paliwo stałe wymaga zastosowania specjal-

Istotne elementy Przedstawiony na schemacie bufor wody grzewczej zasilany jest przez kominek z płaszczem wodnym. Ciepło ze zbiornika buforowego transportowane jest bezpośrednio na belkę rozdzielacza.

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest podgrzewanie wszystkich obiegów grzewczych bezpośrednio z zasobnika buforowego. Bardzo ważne jest, aby na obiegach grzewczych w budynku była możliwość regulacji temperatury na zasilaniu, np. poprzez zabudowanie na każdym obiegu zaworu mieszającego, ponieważ woda grzewcza w zasobniku buforowym przekracza 60°C. Woda o www.instalator.pl

Porada od firmy:

miesięcznik informacyjno-techniczny

takiej temperaturze nie może być podana bezpośrednio na obieg ogrzewania podłogowego. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy zapewnić efektywną pracę instalacji, jak również ograniczyć zużycie gazu, ponieważ wykorzystywać będziemy ciepło zgromadzone w buforze wody grzewczej podgrzanej przez kominek z płaszczem wodnym. Kocioł gazowy będzie włączał się tylko w przypadku braku odpowiedniej temperatury w zasobniku buforowym. Jednakże połączenie dwóch źródeł ciepła w jednej instalacji wymaga zastosowania sprzęgła hydraulicznego, które będzie pełniło rolę odseparowania obiegu, a co za tym idzie - woda grzewcza podgrzewana przez kominek z płaszczem wodnym nie będzie podnosiła temperatury w kotle. Dzięki połączeniu króćca zasilającego z zasobnika buforowego wody grzewczej z powrotem do sprzęgła hydraulicznego kocioł grzewczy będzie włączany tylko w momencie, kiedy temperatura na czujniku temperatury sprzęgła hydraulicznego będzie poniżej wartości wymaganej. Temperatura ta jest przyjmowana według najwyższej wymaganej wartości na wszystkich obiegach grzewczych ustalanej według zaprogramowanej krzywej grzewczej niezależnie dla każdego obiegu instalacji centralnego ogrzewania.

Współpraca tych urządzeń jest możliwa tylko w przypadku zastosowania dodatkowej automatyki, dzięki której nie będzie dochodziło do włączenia się kotła gazowego podczas wykorzystywania kominka z płaszczem wodnym. Trójdrogowy zawór przełączy zastosowany na powrocie z instalacji centralnego ogrzewania umożliwi zamknięcie przepływu przez buforowy zasobnik wody grzewczej w przypadku, kiedy temperatura w nim będzie niższa od wartości nastawionej jako wartość graniczna, np. 30°C. W takim przypadku kocioł gazowy przejmie rolę jedynego źródła ciepła na cele centralnego ogrzewania.

Co z c.w.u.?

Drugim, niemniej istotnym celem instalacji grzewczej jest przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Współpraca kotła gazowego z kominkiem z płaszczem wodnym możliwa jest przez zastosowanie zasobnika biwalentnego, który wyposażony jest w dwie niezależne wężownice do podpięcia źródeł ciepła. O ile w okresie sezonu grzewczego jesteśmy w stanie zapewnić podgrzew www.instalator.pl

wody użytkowej podczas pracy kominka, to w okresie letnim konieczność zapalenia w kominku w celu podgrzania ciepłej wody użytkowej może być uciążliwa dla użytkowników budynku. Najczęstszym rozwiązaniem jest podłączenie zasilania z kominka z płaszczem wodnym do dolnej wężownicy, dzięki czemu możemy podgrzać cały zasobnik, który w tym przypadku nie powinien być mniejszy, niż 200-300 dm3, natomiast kocioł gazowy powinien być podłączony do górnej wężownicy, a w związku z tym możliwe będzie szybsze osiągnięcie wymaganej temperatury wody użytkowej.

Innym rozwiązaniem sposobu ładowania podgrzewacza wody użytkowej jest zastosowanie zasobnika monowalentnego, którego ładowanie będzie realizowane bezpośrednio z belki rozdzielacza, a co za tym idzie - wystarczy zastosowanie jednej pompy obiegowej.

Oczywiście w takim przypadku podgrzew wody użytkowej będzie realizowany dłużej, ale ograniczymy dzięki temu nakłady inwestycyjne na dodatkowe pompy obiegowe.

Walcz z zabrudzeniem!

Dodatkowo należy pamiętać, że każda instalacja kominka z płaszczem wodnym, czy też kotła gazowego powinna być zabezpieczona przed zabrudzeniami stałymi z instalacji. W związku z tym zaleca się, żeby na rurze wracającej do źródła ciepła zastosować filtry/separatory zanieczyszczeń. Takie zabezpieczenie zapewnia, że osady powstające w instalacji centralnego ogrzewania nie będą odkładały się na ścianach źródła, nie będzie więc dochodziło do miejscowego przegrzewania się urządzenia.

Zastosowanie kominka z płaszczem wodnym współpracującym z gazowym kotłem kondensacyjnym umożliwia pokrycie zapotrzebowania na energię cieplną budynku zarówno na cele ogrzewania, jak i ciepłej wody użytkowej, w zależności od potrzeb użytkownika zmniejszając przy tym wykorzystanie paliw kopalnych dzięki wykorzystaniu biomasy na cele podgrzewu wody użytkowej, jak również przygotowania ciepła do ogrzewania budynku. Takie rozwiązanie ma uzasadnienie przy częstym wykorzystaniu kominka z płaszczem wodnym jako źródła ciepła dla budynku.

Jakub Pawłowicz

W jaki sposób można bezpiecznie odprowadzić skropliny z kotłów kondensacyjnych?

Pompy Sanicondens MINI, PLUS, PRO i BEST pozwalają na bardzo proste i szybkie podłączenie do kotłów kondensacyjnych. Dzięki nim nie ma problemu z kondensatem powstającym w wyniku pracy kotła. Zdarza się, że piony kanalizacyjne oddalone są od kotła i odprowadzenie skroplin w sposób grawitacyjny nie jest możliwe. Częstym przypadkiem jest instalacja kotła w piwnicy, gdy instalacja wod.-kan. znajduje się powyżej kotła. Wówczas urządzenia z serii Sanicondens są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania kotłowni.

Sanicondens Mini jest najmniejszym urządzeniem, które przepompowuje skropliny do wys. 2 m i na odległość do 20 m, moc 35 W. Sanicondens Plus to większe i mocniejsze urządzenie o mocy 60 W, pozwala na przetłaczanie kondensatu: 4,5 m w górę i do 50 m w poziomie. Można podłączyć do niego alarm (dźwiękowy lub wizualny). Sanicondens PRO to nowość w ofercie. Jest to urządzenie o nowej konstrukcji i zwiększonym zbiorniku na kondensat do 2 l. Posiada parametry tłoczenia jak w przypadku urządzenia PLUS, a jego wydajność to 345 l/h. Sanicondens Best jest to pompa o mocy 60 W zaopatrzona w neutralizator skroplin. Przetłacza skropliny do 4,5 m w pionie i do 50 m w poziomie.

Dzięki 4 wejściom przystosowuje się do każdego typu instalacji. Dodatkowy kabel umożliwia dołączenie urządzenia sygnalizującego awarię. Pompa Sanicondens Best składa się z pompy Sanicondens Plus i pojemnika neutralizującego wypełnionego granulkami. Kwaśny kondensat przechodzi przez czynnik zobojętniający (węglan wapnia i magnezu), gdzie dalej tłoczony jest z neutralnym pH. SANINEUTRAL przeznaczony jest do neutralizacji kondensatu z kotłów kondensacyjnych. Produkt ten służy do eliminacji kwaśnego kondensatu, przed jego odprowadzeniem do kanalizacji, szamba lub oczyszczalni ścieków.

Działa na zasadzie grawitacyjnego przepuszczenia kondensatu przez złoże neutralizujące bez użycia pompy. Może być stosowane razem z pompami Sanicondens MINI, PLUS I PRO. Marcin Wojciechowski www.sfapoland.pl rubryka sponsorowana

19

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie. Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada...

Droga Redakcjo!

Czy od 1 stycznia 2019 roku obowiązują nowe formy zawiadamiania o kontroli zasadności wydania zaświadczenia lekarskiego stosowanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych? W jaki sposób ZUS może dokonać zawiadomienia ubezpieczonego?

Z góry dziękuję za odpowiedź.

Imię i nazwisko do wiadomości redakcji

Szanowny Panie!

Tak, od 1 stycznia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wprowadził nowe formy zawiadamiania o kontroli zasadności wydania zaświadczenia lekarskiego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może dokonać zawiadomienia ubezpieczonego drogą pocztową, poprzez pracowników Zakładu, a także przez inne upoważnione osoby oraz drogą telefoniczną. Zawiadomienie ponadto może nastąpić poprzez środki komunikacji elektronicznej, a także przez pracodawcę. l Uzasadnienie Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej w skrócie ZUS). Od 1 stycznia 2019 roku ZUS wprowadził nowe formy zawiadamiania ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika ZUS albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych celem kontroli zasadności wydania zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy. Nowe formy zawiadamiania przez ZUS mogą nastąpić poprzez operatora pocztowego w formie pisemnej, pracowników ZUS lub inne upoważnione osoby telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, poprzez pracodawcę.

20

l Wzór zaświadczenia o czasowej nie-

zdolności do pracy Zgodnie z art. 55 ustęp 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej w skrócie u.ś.u.s.ch.m.) zaświadczenie lekarskie jest wystawiane zgodnie ze wzorem ustalonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w formie dokumentu elektronicznego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS. Wystawiający zaświadczenie lekarskie przekazuje zaświadczenie lekarskie na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Zasadność wydania zaświadczenia lekarskiego może być przedmiotem kontroli ze strony ZUS. l Kontrola prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy Zgodnie z przepisem art. 59 ust. 1 u.ś.u.s.ch.m prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy ZUS. W celu kontroli lekarz orzecznik ZUS może: 1) przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego: a) w wyznaczonym miejscu, b) w miejscu jego pobytu; 2) skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta ZUS; 3) zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie;

4) zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie. l O przeprowadzenie kontroli może wystąpić pracodawca O przeprowadzenie kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich dla celów wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy, do ZUS może wystąpić pracodawca. Zakład informuje pracodawcę o wyniku postępowania. l Obowiązek udostępnienia dokumentacji medycznej Ubezpieczony w przypadku kontroli jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną lekarzowi przeprowadzającemu badanie. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie - zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność.

Zaświadczenie wystawione w wyniku kontroli jest wystawiane w formie dokumentu elektronicznego. l Wezwanie za zwrotnym potwierdzeniem odbioru Jedną z form zawiadamiania przez ZUS ubezpieczonego o chęci weryfikacji zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy jest - zgodnie z art.

59 ust. 5 u.ś.u.s.ch.m - wysyłane do ubezpieczonego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru wezwanie, w którym określono termin badania przez lekarza orzecznika albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

badań zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie. Ponadto jeśli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność. l Dodatkowe nowe formy zawiadamiania od 1 stycznia 2019 r.

Od 1 stycznia 2019 r. obowiązują nowe formy zawiadamiania. Mianowicie w ustawie z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym dokonano zmiany ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W ww. ustawie wprowadzono dodatkowe sposoby zawiadamiania ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika ZUS albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Zawiadomienie zawiera informację o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10 ustawy. Dotyczy to sytuacji, gdy zaświadczenie lekarskie traci swoją ważność w trakcie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań oraz w przypadku, gdy ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku. l Formy przekazywania zawiadomień Zawiadomienia, o których mowa powyżej, ZUS przekazuje przez: 1) operatora pocztowego - w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2188); 2) pracowników ZUS lub inne upoważnione osoby; 3) pracodawcę.

Zawiadomienie przekazywane przez operatora pocztowego ZUS przekazuje ubezpieczonemu w formie pisemnej. Natomiast zawiadomienie przekazywane przez pracowników ZUS lub inne osoby upoważnione bądź pracodawcę przekazywane jest telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2017 r. poz. 1219 oraz z 2018 r. poz. 650). www.instalator.pl

3 (247), marzec 2019

Powyższe zawiadomienia mogą być przekazane, pod warunkiem że odpowiednio numer telefonu ubezpieczonego lub jego adres elektroniczny są znane podmiotowi dokonującemu doręczenia. Zawiadomienie w formie pisemnej przesyłane jest na adres pobytu ubezpieczonego w okresie czasowej niezdolności do pracy, wskazany w zaświadczeniu lekarskim. l Zawiadomienie w formie telefonicznej lub za pomocą komunikacji elektronicznej Zawiadomienie przekazywane telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest dokonywane odpowiednio na numer telefonu ubezpieczonego lub na adres elektroniczny, przy czym zawiadomienie przekazane telefonicznie ma skutek doręczenia, jeżeli rozmowa była rejestrowana, a ubezpieczony wyraził zgodę na nagranie. Zawiadomienie przekazane za pomocą środków komunikacji elektronicznej ma natomiast skutek doręczenia, jeżeli doręczający otrzymał potwierdzenie jego otrzymania przez ubezpieczonego. l Obowiązek podania adresu pobytu przez ubezpieczonego Zgodnie ze zmianami ubezpieczony jest zobowiązany podać wystawiającemu zaświadczenie lekarskie adres pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy, jeżeli adres udostępniony na profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub znajdujący się w dokumentacji medycznej ubezpieczonego różni się od adresu pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy. Ubezpieczony jest zobowiązany ponadto poinformować płatnika składek oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych o zmianie adresu pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy, w trakcie niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.

Anna Słowińska, ekspert prawa ochrony zdrowia i ochrony praw człowieka Podstawa opracowania: 1. Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r., poz. 2244).

2. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 1925).

Szanowna Redakcjo!

Przeczytałem artykuł w „Magazynie Instalatora” o instalacjach gazowych w budynkach. Szukałem w przepisach informacji, ale nie mogę znaleźć odpowiedzi na takie zagadnienie - czy w budynku wielorodzinnym, na klatce schodowej, na instalacji od gazomierza do mieszkania, wykonanej z rury stalowej skręcanej, dopuszczalne jest ze względu na jej sporą długość zamontowanie dwuzłączki (śrubunku)? W przepisach jest, że za gazomierzem rury mogą być łączone za pomocą połączeń gwintowanych, a dwuzłączka taką jest. Jak to interpretować? Proszę o odpowiedź.

Imię i nazwisko do wiadomości redakcji

Szanowny Panie!

W przepisach, a dokładnie w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. - Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 z póź. zm. (tekst jednolity Dz. U. 2015 poz. 1422) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie §163 pkt. 4 - jest napisane: „W budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, budynkach w zabudowie zagrodowej i budynkach rekreacji indywidualnej przewody instalacji gazowej, a w pozostałych budynkach tylko przewody za gazomierzami lub odgałęzieniami prowadzącymi do odrębnych mieszkań lub lokali użytkowych, powinny być wykonane z rur, o których mowa w ust. 2, łączonych również z zastosowaniem połączeń gwintowanych lub z rur miedzianych łączonych przez lutowanie lutem twardym. Dopuszcza się stosowanie innych sposobów łączenia rur, jeżeli spełniają one wymagania szczelności i trwałości określone w Polskiej Normie dotyczącej przewodów gazowych dla budynków”. Wyraźnie widać, że w opisanym w pytaniu przypadku dopuszczalne są połączenia gwintowane, bez znaczenia jest rodzaj zastosowanej kształtki: trójnik, kolano, dwuzłączka. Oczywiście każde takie połączenie jest potencjalnym źródłem nieszczelności, dlatego należy w miarę możliwości ograniczyć liczbę połączeń gwintowanych.

Pozdrawiam!

Anna Omilianowicz

21

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Instalacje ciepłej wody użytkowej

Bufor czy zasobnik?

Ogół urządzeń do przygotowana c.w.u. dzielimy na urządzenia głównie indywidualne oraz centralne, bowiem niektóre z nich mogą wystąpić jednocześnie w obu tych grupach.

Wśród urządzeń do indywidualnego (miejscowego) zaopatrywania się w c.w.u. zaliczamy podgrzewacze przepływowe oraz podgrzewacze pojemnościowe, które mogą być nawet zasilane energią elektryczną. Szczególnie przy małym zapotrzebowaniu na ciepłą wodę stosujemy elektryczne, przepływowe podgrzewcze wody instalowane w punktach jej poboru.

Z kolei do drugiej grupy zaliczamy konwencjonalne kotły grzewcze, a wśród nich klasyczne kotły dwufunkcyjne, jednofunkcyjne z zasobnikiem wody oraz dwufunkcyjne, zintegrowane z zasobnikiem wody (warstwowym), a poza kotłami także kominki współpracujące z wężownicą przygotowującą c.w.u. Urządzenia te, oczywiście poza kominkami, mogą być zasilane paliwem głównie gazowym lub (niekiedy) stałym, a także energią elektryczną.

W tej samej grupie znajdują się jeszcze urządzenia grzewcze wykorzystujące systemowe ciepło zdalaczynne, ciepło odpadowe z procesów przemysłowych, zasoby energii odnawialnej (OZE), w tym energię słoneczną (kolektory słoneczne) i szeroko rozumianą biomasę (kotły i kominki) oraz pompy ciepła wykorzystujące energię otoczenia (powietrze, woda gruntowa i grunt). Możliwe są różne sposoby łączenia wskazanych urządzeń grzewczych tworzących złożone (hybrydowe) źródło ciepła, co zapewnia bogata oferta rynkowa.

Typowe źródła ciepła dla c.w.u.

Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie kotła gazowego, oczywiście na terenie, gdzie do dyspo-

22

zycji jest krajowy lub lokalny system gazoenergetyczny.

Dla typowego domu jednorodzinnego, jak i mieszkania w tzw. starym budownictwie, z niezbyt rozległą instalacją c.w.u., zamieszkanego przez dwie lub trzy osoby, popularnym rozwiązaniem jest dwufunkcyjny kocioł gazowy z wbudowanym przepływowym podgrzewaczem wody użytkowej.

Dwufunkcyjne kotły na olej opałowy stanowią rzadkość na rynku grzewczym, stąd ich znikoma popularność w warunkach krajowych.

Dla odpowiednio dużego domu z kilkoma łazienkami zalecany jest kocioł jednofunkcyjny z dodatkowym podgrzewaczem wykorzystującym wężownicę zasilaną gorącą wodą z kotła lub z dwoma wężownicami, by dodatkowo zapewnić zasilanie z kolektorów słonecznych lub w inny sposób zorganizować lub wykorzystać dostępne strumienie ciepła. Taki układ źródła ciepła jest możliwy dla wszystkich typowych paliw (gazowych, ciekłych, stałych) oraz dla urządzeń zasilanych energią elektryczną.

W ofercie rynkowej można spotkać jeszcze inny charakterystyczny model kotłów (gazowych). Posiadają one wbudowany (zintegrowany) podgrzewacz przepływowy, taki jak w kotłach dwufunkcyjnych, i dodatkowo zasobnik c.w.u. do jej magazynowania. Rozwiązanie to zapewnia komfort zaopatrywania się w c.w.u. w sposób podobny do jej przygotowywania w tradycyjnym podgrzewaczu pojemnościowym, ale o znacznie większej pojemności.

Na rynku dostępne są różne konwencjonalne urządzenia, które umożliwiają gromadzenie już przygotowanej ciepłej wody użytkowej. Najpopular-

niejszymi z nich są: zasobniki c.w.u. i zbiorniki buforowe, natomiast do samego przygotowania c.w.u. służą różne wymienniki ciepła.

Zasobnikiem ciepłej wody użytkowej jest zwykle stalowy zbiornik, o właściwie dobranej pojemności, zapewniający pełny komfort korzystania z ciepłej wody bez względu na rozległość instalacji czy ilość punktów poboru wody. W zależności od zastosowanego źródła ciepła zasobniki różnią się budową oraz zasadami działania. W przypadku tego rozwiązania woda jest ogrzewana w zewnętrznym źródle ciepła i przekazywana do zasobnika, ponieważ nie posiada on wbudowanego wymiennika ciepła. Dla zwiększenia efektywności działania zasobnika ważne jest zastosowanie odpowiedniej izolacji ograniczającej straty ciepła.

Z kolei zbiornikiem buforowym jest zbiornik, który swoim kształtem przypomina zasobnik ciepłej wody użytkowej. Taki bufor ciepła może być nawet równocześnie lub tylko naprzemiennie zasilany z kilku odrębnych źródeł ciepła: kotła na paliwo stałe, kolektorów słonecznych lub pompy ciepła, ponieważ może efektywnie współpracować zarówno z wysoko, jak i niskotemperaturowymi źródłami ciepła.

W zbiornikach buforowych, w odróżnieniu od zwykłych zasobników, magazynowana jest woda grzewcza, czyli nie użytkowa. Natomiast przepływająca woda użytkowa podgrzewa się w wężownicy znajdującej się w górnej części zbiornika buforowego.

Najważniejszą cechą bufora ciepła jest warstwowy układ wody. Woda gorąca jest lżejsza od zimnej, dlatego też, jeśli warstwę wody gorącej umieści się stacjonarnie ponad warstwą wody zimnej, to w takim układzie nie dojdzie do wymieszania warstw, a woda gorąca nigdy nie ogrzeje wody zimnej od góry, mimo że bezpośrednio się stykają.

Bufor zatem przechowuje ciepło z niewielkimi stratami i pozwala pobrać www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

wodę w dowolnych ilościach dokładnie wtedy, gdy jest potrzebna. Na wyjściu z bufora na instalację odbiorczą instaluje się automatyczny termostat, który podaje strumień ciepła w taki sposób, by utrzymać stałą temperaturę w pomieszczeniach ogrzewanych. Sterowanie grzaniem budynku staje się równie precyzyjne, jak przy ogrzewaniu gazowym czy elektrycznym.

Dzięki warstwowemu układowi wody nie jest konieczne nagrzanie całej pojemności bufora do wysokiej temperatury, aby móc pobierać z niego ciepło, bowiem najcieplejsza woda zawsze znajduje się w górnej części tego zbiornika.

Warto pamiętać, że instalacja z buforem musi posiadać odpowiednio duże naczynie wzbiorcze, bowiem w takim przypadku znacznie ulega powiększeniu objętość wody grzejnej w stosunku do układu bez bufora.

Wreszcie wymiennikami - stosowanymi najczęściej w węzłach cieplnych - są urządzenia, które zapewniają ciepłą wodę użytkową w momencie wystąpienia zapotrzebowania na nią. Woda po podgrzaniu dostarczana jest od razu do punktu poboru. Dzięki temu nie ma potrzeby zapewnienia dodatkowego miejsca na zasobnik. Zwykle wymienniki realizują względnie niewielkie zapotrzebowanie na moc grzewczą, ale w związku z tym maksymalny pobór wody jest również ograniczony.

OZE i c.w.u.

Obok konwencjonalnych (na tradycyjne nośniki energii) urządzeń służących do wytwarzania c.w.u. są dostępne urządzenia wykorzystujące odnawialne zasoby energii: kolektory słoneczne, pompy ciepła, konwencjonalne kotły współpracujące z kominkami oraz panele z ogniwami fotowoltaicznymi.

Urządzenia takie, odpowiednio dobrane, mogą być zarówno samodzielnym źródłem ciepła dla systemu przygotowania c.w.u., ale też mogą wspomagać konwencjonalny układ oparty na kotłach.

Zaletą ich stosowania może być: - zauważalne obniżenie kosztów eksploatacji, szczególnie gdy wspomagają układ oparty na drogich nośnikach (gaz płynny, energia elektryczna), www.instalator.pl

3 (247), marzec 2019

- zwiększenie wygody korzystania z instalacji, np. w przypadku kotłów na paliwo stałe, które nie będą używane poza sezonem grzewczym, - poprzez odpowiednie wzbogacenie dotychczasowego układu następuje znaczna poprawa jego efektywności energetycznej, której towarzyszy zauważalny efekt ekologiczny.

Warto podkreślić, że wybór konkretnego rozwiązania zależy nie tylko od zaplanowanego celu, ale i od szeroko rozumianych lokalnych uwarunkowań, np. takich jak konieczność zajęcia dodatkowej powierzchni użytkowej budynku lub połaci dachu, ale wymaga też zwykle zauważalnych, dodatkowych nakładów inwestycyjnych. Zamiana źródła ciepła na bardziej ekologiczne może też być wsparte dostępnymi środkami finansowymi pochodzącymi z gminnego programu typu „Czyste powietrze”.

Zastosowanie kolektorów słonecznych to najpopularniejszy sposób obniżenia kosztów przygotowania c.w.u. Jednak wobec krajowych warunków nasłonecznienia kolektory nie są w stanie całkowicie zastąpić innych sposobów uzyskiwania c.w.u. W niekorzystnych warunkach pogodowych, występujących nawet podczas lata (kilkudniowe okresy pochmurnej lub deszczowej pogody), wstępnie podgrzaną wodę (dzięki kolektorom) trzeba jeszcze w klasyczny sposób dogrzać.

Kolektory słoneczne odpowiednio dobrane do ilości mieszkańców i ich nawyków higienicznych w skali roku mogą pokryć około połowy zapotrzebowania na ciepłą wodę, a w okresie letnim prawie pełne. W przypadku 4 mieszkańców zwykle przyjmuje się 2-3 kolektory.

Dochodzi jeszcze konieczność właściwego wyboru połaci dachu do potrzeb instalacji solarnych (z kolektorami lub ogniwami fotowoltaicznymi), bowiem optymalnie powinna być ona skierowane na południe, choć dopuszcza się odchylenie o ok.

50o na wschód lub zachód, a wówczas konieczna jest kompensata w postaci zwiększenia powierzchni. I tak przy wskazanym odchyleniu na zachód powierzchnię trzeba zwiększyć o 10%, gdy na wschód - korekta powinna wynosić 20%.

Promieniowanie słoneczne powinno padać na powierzchnię absorbera ko-

lektora pod kątem prostym. Kąt padania zależy od pory roku i dnia. Zimą słońce znajduje się nisko nad horyzontem i najlepsze byłoby prawie pionowe ustawienie instalacji odbiorczej, zaś latem odwrotnie. W związku z tym wybiera się ustawienie uniwersalne, wynoszące ok. 45°. Poszczególni producenci kolektorów podają ich charakterystyki energetyczne oraz oczekiwaną wydajność cieplną określonego zestawu.

Kolejnym wymogiem jest posiadanie miejsca na większy niż standardowy zasobnik, o pojemności 1,5-2 razy większej niż dobowe zużycie wody. Przy 4osobach stanowi to ok. 300 dm3, ale przy zasobniku wyłącznie w wersji stojącej. Taki zasobnik musi być skonstruowany w sposób dostosowany do potrzeb instalacji solarnej oraz innego sposobu dogrzewania wody. Zwykle spotykamy w nim dwie osobne wężownice grzewcze. Niższa z nich ma tak dobraną powierzchnię, i to większą, by skutecznie przekazywać ciepło do wody od płynu solarnego nagrzanego w kolektorze. Druga wężownica, mniejsza i położona wyżej, jest zasilana przez kocioł lub inne podobne źródło. Ma ona na celu dogrzać wodę użytkową, gdy jej temperatura nie jest odpowiednio wysoka.

W kolejnym artykule temat będzie kontynuowany. dr inż. Piotr Kubski Bibliografia: [1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002, nr 75, poz. 690).

[2] Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2015, poz. 1422).

[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2017, poz. 2285).

[4] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz. U. 2015 r., poz.

376).

[5] Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017, poz. 2294).

23

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Ogrzewanie ścienne... i nie tylko

Ciepła płyta Niniejszy artykuł poświęcony jest systemowi ogrzewania ściennego realizowanego w technologii suchej. Określenie „suchy” Montaż Płyty ogrzewania ściennego nawiąże się z technologią jego realizacji. Grzejnik ścienny jest wyleży mocować na konstrukcji nośnej, konywany bez wykorzystywania tynku w postaci półpłynnej z odpowiedniej do zabudowy suchej dodatkami modyfikującymi. wewnątrz budynku. Konstrukcję nośną stanowią listwy blaszane W tradycyjnym systemie ogrzewa- wprasowane w wyfrezowane rowki (analogicznie jak przy systemie nia ściennego - mokrym - rura grzew- płyt. Płyty grzewcze, zwane także pa- montażu płyt gipsowo-kartonocza jest mocowana do przygotowanej nelami grzewczymi, przeznaczone są wych) lub drewniane mocowane ściany i pokrywana warstwą tynku w do bezpośredniego montażu na kon- pionowo do ścian. Odległość potaki sposób, iż po zakończeniu robót strukcji nośnej na ścianie, suficie między listwami montażowymi winbudowlanych stanowi integralną część lub podłodze. Panele są dostępne w na wynosić połowę szerokości płyprzegrody budowlanej. wymiarach 2000 x 625, 2000 x 310 ty, czyli 31,2 cm. Przestrzeń poSystem suchy natomiast między listwami mocująopiera się na prefabrykowacymi należy wypełnić manych płytach grzewczych teriałem izolacyjnym - sumocowanych do ściany, anagerowana jest wełna milogicznie do systemu płyt neralna w postaci sprasogipsowo-kartonowych. Są to wanej. Płyty grzewcze mozasadnicze różnice pomięcuje się do konstrukcji dzy systemami w zakresie oraz wzajemnie klei. technologii, ale nie jedyne.

Co kilka płyt należy zaSystem suchy ogrzewania pewnić luz dylatacyjny ok.

Rys. 1. Panele grzewcze systemu suchego [1, 2] ściennego opiera się na pły3-5 mm. Przestrzeń dylatatach systemowych gipsowocyjną wypełnia się specjalwłókowych o grubości 15 mm z wbu- oraz 1000 x 625. Maksymalna tem- ną masą wypełniającą, która jest eladowanymi rurami grzewczymi. Są to peratura czynnika grzewczego nie styczna. Maksymalna długość zestarury z tworzywa sztucznego wielo- powinna przekraczać 45°C. wu płyt bez dylatacji nie może przewarstwowe z przekładką alukraczać 8 m. Wypełnienie miniową, systemu PEszczelin dylatacyjnych naRT/Al/PE-HD. Średnica zekładane jest z kartusza, ktównętrzna rury grzewczej wyrego nadmiar po wyschnięnosi 10 mm, grubość jej ciu jest usuwany. Dla właścianki 1,3 mm przy grubościwego stwardnienia wyści przekładki aluminiowej pełnienia szczelin dylata0,2 mm. Przekładka alumicyjnych wykorzystywana niowa w ściance rury grzewjest wilgoć zawarta w poczej łączona jest doczołowo wietrzu. Materiał wypełprzez spawanie laserowe. niający absorbuje wilgoć, Płyty gipsowo-włóknowe zachowując elastyczność, co wzmacnianie są włóknami powoduje jego tężenie, aby celulozowymi. W ten sposób umożliwić minimalne przepowstają homogeniczne płymieszczenia termiczne płyt. ty o dużej gęstości. Płyty Płyty są sprasowane pod gipsowo-włóknowe są ciśnieniem i mają ostre ogniotrwałe (F 30) i odporkrawędzie. Do ich nacinane na wilgoć. Rury wielonia należy użyć ręcznej warstwowe są fabrycznie Rys. 2. Mocowanie do ściany paneli grzewczych [1, 2]. piły tarczowej. Płyty mon-

24

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

towane są gładką stroną w jastrychowe pełnią funkcję nośkierunku pomieszczenia. ną i wzmacniają pod względem Do mocowanie używa się mechanicznym płyty grzewcze. systemowych wkrętów do Okładzina (wykończenie) podszybkiego montażu o dłułogi mocowana jest bezpośredgościach 30 lub 45 mm. nio do płyt grzewczych. OkłaDla listew stalowych wydziny muszą być przystosowane korzystuje się wkręty o do ogrzewania podłogowego. długości 30 mm, dla listew Płyty grzewcze ogrzewania drewnianych - wkręty o ściennego mogą być także wydługości 45 mm. Zastosokorzystywane do ogrzewania suRys. 3. Sposób łączenia paneli grzewczych [1, 2]. fitowego z tą różnicą, iż są one wane wkręty muszą mieć odpowiednią geometrię, mocowane od spodu do konkształt i skok gwintu, aby zapewni- Wydajność ogrzewania strukcji nośnej przymocowanej do ły odpowiednią wytrzymałość połąstropu ogrzewanego pomieszczenia. ściennego czenia. Dla uniknięcia przypadkoKonstrukcja nośna może być analowego przewiercenia rury w płycie Wydajność ogrzewanie ściennego giczna jak przy montażu sufitów podwkrętem podczas mocowania na zależy od temperatury czynnika grzew- wieszanych. Na płyty grzewcze w płycie są trasowane wgłębienia. Nie- czego, jego ochłodzenia oraz tempe- przestrzeni tak utworzonego sufitu wykorzystane wgłębienia oraz miejs- ratury pomieszczenia. Przykładowo, podwieszanego należy ułożyć maty ca mocowania po zakończeniu robót przy średniej różnicy temperatury izolacyjne o grubości od 50 do 100 mm. montażowych należy zaszpachlo- między czynnikiem grzewczym a poRównież wać. Głębokość wgłębień jest taka, do chłodzenia aby wkręt po zamocowaniu płyt był System ogrzewawpuszczony na głęnia ściennego można bokość około 2 mm. wykorzystywać także Po zaszpachlowaniu do schładzania ścienszczelin i otworów nego. System suchy montażowych ściaogrzewania ściennego ny grzewcze mogą w pewnym zakresie być malowane, tamoże stanowić konpetowane, flizowane kurencję do systemu lub pokrywane cienmokrego ogrzewania ką warstwą tynku. ściennego. Systemy Rys. 4. Ogrzewanie podłogowe (A) i sufitowe (B) w systemie suchym [1, 2]. te, ze względu na Płyty gipsowo-włóknowe należy ukłaswoją specyfikę zwiądać w temperaturze powyżej +5°C. mieszczeniem wynoszącej 15°C, dla zaną z technologią montażu i cechami, Kolejność czynności montażowych temperatury zasilania 40°C, tempera- wzajemnie się uzupełniają. jest następująca: ułożenie płyt, wy- tury powrotu 30°C i temperatury poPłyty systemowe suche do ogrzepełnienie szczelin dylatacyjnych i mieszczenia 20°C - wydajność zna- wania i/lub chłodzenia ściennego otworów, osuszenie pomieszczenia. mionowa jednej płyty wynosi 92 W. nie różnią się niczym. Natomiast ich odmienne działanie związane jest jedynie z różnymi parametrami Łączenie w szereg W suficie albo podłodze czynnika zasilającego. Gdy system suPłyty ogrzewania ściennego łąPłyty systemowe ogrzewania ścien- chy zasilamy czynnikiem grzewczym, czy się szeregowo (dwie lub trzy pły- nego mogą być adaptowane do ogrze- mamy do czynienia z ogrzewaniem. ty systemowe), tak aby długość jed- wania podłogowego lub sufitowego. W Gdy system suchy zasilamy czynninej pętli ogrzewania nie przekraczała tym celu wykorzystuje się suchy jas- kiem chłodzącym, mamy do czynie55 m. Każdą pętlę ogrzewania ścien- trych powstały z połączenia dwóch płyt nia ze schładzaniem. nego łączy się bezpośrednio do roz- typu Fermacell o grubości 10 mm. PłyW następnym artykule będę kontydzielacza i kolektora w szafce in- ty jastrychowe układa się analogicznie nuował podjętą tu tematykę. stalacyjnej, analogicznie jak pętle jak przy ogrzewaniu podłogowym na liGrzegorz Ojczyk NTTG ogrzewania podłogowego. Zalecane stwach drewnianych ułożonych na jest wykonywanie połączeń w ukła- podłodze, w rozstawie 31,2 cm. Prze- Literatura: dzie Tichelmanna. Płyty łączone są strzeń pomiędzy listwami wypełnia się [1] Zima W., Muniak D., Cisek P., Ojczyk szeregowo za pomocą złączek za- materiałem izolacyjnym. Do zespolo- G., Pacura P.: „Zagadnienia cieplne, hydrauliczne oraz jakości wody w instalacjach prasowywanych i przyłączane bez- nych płyt jastrychowych przyklejane i ogrzewczych”, Politechnika Krakowska pośrednio do rury rozdzielającej lub przykręcane są od góry płyty syste- im. Tadeusz Kościuszki Kraków 2015. zbierającej o średnicy 20 mm. mowe ogrzewania ściennego. Płyty [2] Materiały techniczne Herz. www.instalator.pl

25

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Dobór i montaż elektrycznego ogrzewania podłogowego

Komfort z prądem Elektryczne ogrzewanie podłogowe przeżywa swój renesans. Powodem tych trendów jest bardzo atrakcyjna cena wykonania takiej instalacji. Z drugiej strony ten rodzaj ogrzewania pozwala na uzyskanie maksymalnego komfortu termicznego w pomieszczeniach.

W artykule przybliżę Państwu zagadnienia związane z prawidłowym doborem i montażem instalacji elektrcznego ogrzewania podłogowego.

Pierwszym i zasadniczym tematem jest grubość izolacji termicznej podłogi.

Większość producentów mat i przewodów grzejnych sugeruje, aby grubość izolacji dla domów budowanych na gruncie wynosiła minimalnie 10 cm.

Obecnie stosuje się nawet 30 i 40 cm, co przekłada się oczywiście na efektywność systemu i koszty eksploatacji.

Dla nieogrzewanej piwnicy przyjmuje się 7 cm, a grubość warstwy i między stropami powinna wynosić min. 5 cm.

W drugiej kolejności musimy wybrać określone urządzenia - przewody grzejne lub maty grzejne. Jest to związane z miejscem instalacji urządzenia. Przewody grzejne instalowane są bowiem w warstwie wylewki podłogi, maty natomiast stosuje się bezpośrednio pod materiałem wykończeniowym podłogi, które dzięki małej grubości (około 3 mm) układa się bezpośrednio na przykład pod terakotę w warstwie zaprawy klejowej.

Niezależnie od rodzaju urządzenia, jakie będzie ogrzewało podłogę, musimy ustalić miejsce, gdzie maty i/lub przewody grzejne będą ułożone. Jest to związane ze stałą zabudową w danym pomieszczeniu. Elektryczne ogrzewanie podłogowe powinno mieć możliwość, aby od poziomu podłogi do mebli zostało minimum 5 cm dla swobodnego przepływu powietrza. W innym wypadku urządzenia grzewcze mogą się przegrzewać i z czasem przewody ulegną przepaleniu.

Planując zabudowę, zwłaszcza kuchni czy łazienki, musimy uwzględnić powierzchnię netto do

26

ogrzewania i na tej podstawie dobrać moc, a co za tym idzie - wielkość mat lub przewodów grzejnych. W tym miejscu należy wspomnieć o pewniej generalnej zasadzie doboru i wykonania instalacji, a mianowicie o tym, że nie należy dopuścić do sytuacji, w której przewody grzejne przechodzą przez szczeliny grzejne w pomieszczeniu lub między pomieszczeniami. Dobierając urządzenia grzewcze dla danej powierzchni, musimy tak planować ich ułożenie, aby dla jednego pomieszczenia przewody lub maty grzejne były jednym obwodem grzejnym, a dla drugie kolejnym. Jeśli popełniliśmy błąd i mata dobrana do łazienki się w niej nie mieści, nie możemy kawałkiem wyjść na korytarz, gdyż w tym momencie przetniemy dylatację, co doprowadzi do awarii systemu spowodowanej rozerwaniem przewodów podczas pracy tych dwóch niezależnych powierzchni. Lepiej w takiej sytuacji „zgubić” przewód grzejny maty, układając go w pomieszczeniu łazienki po uprzednim usunięciu z siatki montażowej.

Niedopuszczalne jest również samodzielne ingerowanie w długość mat i przewodów grzejnych. Skrócenie maty i przewodu zgodnie z prawem Ohma spowoduje wzrost mocy jednostkowej urządzenia czterokrotnie na obydwu odcinkach. Taka moc z pewnością nie była założona przez producenta i będzie skutkować awarią.

Maty grzejne to gotowe urządzenia - w tym wypadku przewód grzejny o małej średnicy połączony z przewodem zasilającym jest rozpięty i przymocowany do siatki z włókna szklanego. Przewody zasilające mają ok. 4 m długości. Ca-

łość jest skonstruowana tak, aby maksymalnie ułatwić samodzielny montaż.

Taka budowa pozwala montować maty w warstwie zaprawy klejowej pod np.: terakotę. Siatka ma szerokość 50 cm i w zależności od powierzchni całkowitej poszczególne modele różnią się jej długością. Produkowane są w następujących odmianach: l jednostronnie i dwustronnie zasilane; l o mocy 100 i 160 W/m2.

Maty zostały przystosowane do samodzielnego montażu - w opakowaniu z urządzeniem grzewczym znajdują się rurki i puszka instalacyjna. Decydując się na matę grzejną, klient otrzymuje aż 10 lat gwarancji, a jedynym warunkiem jej uzyskania jest zlecenie wykonania podłączeń elektrycznych instalatorowi z ważnymi uprawnieniami (elektryk). Dokona on przy tym niezbędnych pomiarów i wpisze uzyskane wartości w kartę gwarancyjną.

Sam dobór mat grzejnych jest banalnie prosty. W łazienkach, w których ogrzewanie podłogowe będzie zasadniczym systemem ogrzewczym, powinno się stosować maty o mocy 160 W/m2. W pozostałych pomieszczeniach i w przypadku dogrzewania w łazience wystarczające będą urządzenia 100 W/m2.

Po uważnym zapoznaniu się z instrukcją dołączoną do opakowania powinniśmy dokonać przymiarki „na sucho” maty grzejnej. Dzięki temu będziemy mogli dopasować naszą matę do kształtu pomieszczenia. Dopuszczalne jest rozcinanie siatki - trzeba uważać na przewód grzejny oraz, jeśli jest taka konieczność, częściowe wyprucie przewodu. Niedopuszczalne jest skracanie mat!

Matę układamy przewodem grzejnym skierowanym do dołu, co zabezpieczy go przed ewentualnymi uszkodzeniami podczas rozprowadzania zaprawy klejowej. Pamiętać należy, aby stosować klej przeznaczony do współpracy z ogrzewaniem www.instalator.pl

Porada od firmy:

miesięcznik informacyjno-techniczny

podłogowym - charakteryzuje się on zwiększoną plastycznością. Mata powinna być całkowicie zatopiona w zaprawie klejowej.

Przewody grzejne instalujemy na warstwie izolacji termicznej i paraizolacji. Możemy wykorzystać do tego celu siatki montażowe, na których przewody upinamy w odpowiednich odległościach w zależności od mocy na metr kwadratowy i mocy jednostkowej przewodu. Bardzo pomocne będą do tego opaski kablowe popularnie zwane „zipami”. Należy przy tym pamiętać, żeby nie przyłapać przewodu w szczycie pętlicy, co może doprowadzić do uszkodzenia izolacji kabla. Łapiemy opaskami na początku i końcu pętli. Możliwe jest również wykonanie wylewki w postaci dwuetapowej, wtedy na wylewce wstępnej rozkładamy i mocujemy specjalne listwy montażowe, które dzięki specjalnym uchwytom umożliwiają szybkie zamocowanie przewodów.

Kolejnym krokiem jest wybranie materiału wykończeniowego podłogi. Materiały używane na posadzki nie powinny mieć zbyt dużego oporu cieplnego. Oznacza to, że możemy stosować terakotę, gres, marmur, granit, wykładziny dywanowe, wykładziny z tworzyw sztucznych w specjalnym wykonaniu, wreszcie - mozaikę dębową. W ostatnich czasach powszechne staje się stosowanie elektrycznego ogrzewania podłogowego pod panelami i parkietem. Wiąże się to z koniecznością użycia specjalistycznych produktów, np. parkiet z warstwą przeciwprężną.

Dla osób nielubiących brudzić sobie rąk rozrabianiem zaprawy klejowej można polecić specjalne maty przeznaczone do montażu pod panele i deski warstwowe. Są one skonstruowane w taki sposób, aby ich grubość była minimalna - układa się je na wastwie wyrównującej do paneli lub desek warstwowych. Maty mają ekran elektryczny i cieplny w postaci folii aluminiowej, co z jednej strony pozwala na lepsze rozłożenie ciepła, a z drugiej - zabezpiecza przed ewentualnym porażeniem w przypadku uszkodzenia przewodu. Na tak ułożonych matach rozkładamy folię PET, która zabezpiecza urządzenie www.instalator.pl

przed uszkodzeniem spowodowanym przez pracę pływającej podłogi.

W miejscach, w których ze względu na duże skomplikowanie powierzchni nie da się układać mat grzejnych, możemy zastosować specjalne supercienkie przewody grzejne do wylewek samopoziomujących. Dopuszczalne jest również instalowanie tych przewodów w warstwie zaprawy klejowej do terakoty.

Planując montaż ogrzewania podłogowego, powinniśmy pamiętać o zastosowaniu regulatorów temperatury, które pomogą utrzymać odpowiedni komfort i zmniejszą koszty eksploatacji. Na rynku znajdziemy duży wybór w rozmaitych konfiguracjach: od zwykłych wyposażonych w czujniki podłogowe, powietrzne, które tylko utrzymują zadaną temperaturą, aż po wyrafinowane, wyposażone w mikroprocesor minikomputery, umożliwiające programowanie dobowe, tygodniowe, zliczanie kosztów ogrzewania, same uczące się, w jakim czasie podłoga osiągnie zadaną temperaturę. Obecnie możemy również wybrać urządzenia sterowane przez sieć WiFi za pomocą aplikacji mobilnych.

Podstawowy podział regulatorów na zwykłe i programowalne odnosi się do podziału ogrzewania na zasadnicze i wspomagające. Jeżeli nasza podłoga będzie ogrzewaniem podstawowym należy wybrać regulator zwykły najlepiej z czujnikiem powietrznym. Jeśli decydujemy się na wariant „ciepła podłoga”, czyli dogrzewanie wybranych pomieszczeń, lepiej zastosować regulatory z możliwością programowania dodatkowo wyposażone w czujnik podłogowy. Możemy dzięki temu zautomatyzować czasy załączania podłogi (urządzenie nie grzeje, gdy na przykład nie ma nas w domu).

Pamiętajmy, że aby uzyskać wydłużoną 20-letnią gwarancję, elektryk powinien wykonać pomiary rezystancji izolacji. Powinien on również wykonać połączenie ogrzewania z instalacją elektryczną budynku. Przeglądów instalacji grzewczej dokonuje się co 5 lat razem z przeglądem instalacji eklektycznej.

Arkadiusz Kaliszczuk

Dlaczego warto zainstalować elektryczne ogrzewanie podłogowe?

Elektryczne ogrzewanie podłogowe jest systemem bardzo wszechstronnym. Charakteryzuje się doskonałą sprawnością, co sprawia, że jest bardzo wydajne, a dodatkowo pozwala na lepszą aranżację pomieszczeń w porównaniu z ogrzewaniem konwencjonalnym i zapewnia maksimum komfortu w pomieszczeniach.

W celu uzyskania właściwej ergonomii system musi być wcześniej właściwie zaprojektowany. Pierwszym krokiem jest określenie mocy grzejnej dla poszczególnych powierzchni. Następnie musimy określić aranżację stałej zabudowy w pomieszczeniach, ponieważ ten typ ogrzewania nie jest odpowiedni do montażu pod meblami w całości zajmującymi powierzchnię pod nimi. Ostatnim krokiem jest określenie materiałów wykończeniowych podłogi.

Elektryczne ogrzewanie podłogowe sprawdza się przy każdym rodzaju wykończenia, może być instalowane nie tylko pod terakotą, ale również pod deską warstwową, panelami podłogowymi oraz wykładziną dywanową pod warunkiem dopuszczenia producenta materiału wykończeniowego do współpracy z ogrzewaniem podłogowym.

Ostatnim etapem jest wybór systemu sterowania.

Do dyspozycji mamy proste, manualne regulatory temperatury, jednostki programowalne oraz zaawansowane regulatory temperatury umożliwiające obsługę systemu ogrzewania za pośrednictwem Wi-fi.

Decydując się na elektryczne ogrzewanie podłogowe, możemy wykonać je w wylewce lub bezpośrednio pod materiałem wykończeniowym podłogi. Elektryczne ogrzewanie podłogowe instalowane jest na stosunkowo dużej powierzchni, dzięki cze-

mu system osiąga niskie temperatury. Pozwala to na optymalny komfort termiczny i rozkład temperatury w pomieszczeniu zbliżonym do idealnego. Wpływa to korzystnie na konwekcję powietrza w ogrzewanych pomieszczeniach, dzięki czemu elektryczne ogrzewanie podłogowe jest idealnym wyborem dla osób cierpiących na różnego rodzaju alergie.

Michał Gołaś www.elektra.pl rubryka sponsorowana

27

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Armatura w instalacji c.w.u.

Komfort użytkowania W pierwszej części artykułu dotyczącego armatury w systemach c.w.u. poruszałem tematykę grupy urządzeń odpowiadających za bezpieczeństwo instalacji. Tym razem chciałbym zatrzymać się przy produktach, które w większości przypadków nie są konieczne do prawidłowego działania instalacji, natomiast znacznie poprawiają komfort użytkowania.

Zacznę od zaworów mieszających termostatycznych zwanych również mieszaczami. Głównym ich zadaniem jest regulacja temperatury wody. Każdy zawór termostatyczny wyposażony jest w czujnik temperatury, dzięki któremu dwa strumienie cieczy - zimny i gorący - mieszane są ze sobą w odpowiednich proporcjach. Temperaturę wody zmieszanej ustawia użytkownik przy pomocy specjalnego pokrętła ze skalą. Każda cyfra na pokrętle odpowiada określonej temperaturze.

Ustawiona temperatura utrzymywana jest w sposób automatyczny. Dzięki temu możemy mieć zawsze stałą temperaturę wody zmieszanej, bezpieczną szczególnie dla najmłodszych użytkowników instalacji. Jest to niezwykle przydatne zwłaszcza przy podgrzewaniu wody przy pomocy systemów solarnych, gdzie temperatura wody w zasobniku może osiągnąć nawet 8090°C. Zakres regulacji tych zaworów mieści się w przedziale 30-70°C. Górna nastawa używana jest do dezynfekcji instalacji i usuwania Legionelli - bakterii powodującej ostre zapalenia płuc.

Mieszacze przeznaczone do c.w.u. posiadają dodatkowo funkcję antypo-

parzeniową. Oznacza to, że w przypadku braku wody zimnej np. w wyniku awarii wodociągu mieszacz całkowicie blokuje przepływ wody. Aby urządzenie działało poprawnie, bardzo ważny jest odpowiedni montaż oraz późniejsza konserwacja. Należy pamiętać, aby na króćcach wlotowych do zaworu mieszającego znajdowały się zawsze zawory zwrotne. Uchroni nas to przed nieprawidłową cyrkulacją wody w instalacji c.w.u. (przeciwną do żądanego kierunku). Drugim bardzo ważnym elementem, o jakim należy pamiętać, jest bezwzględny zakaz montażu mieszaczy bezpośrednio nad zbiornikiem ciepłej wody. Może to powodować nieprawidłowe działanie urządzenia. Dlaczego tak się będzie działo? Odpowiedź jest bardzo prosta.

Króciec wody gorącej wychodzący z zasobnika znajduje się zawsze w jego górnej części. Ciepło grawitacyjnie zawsze idzie do góry i w ten sposób będzie ogrzewało odcinek instalacji prowa-

dzący do mieszacza. Czujnik w urządzeniu będzie zatem podgrzany i zamknie dopływ gorącej wody. Po odkręceniu punktu poboru poleci tylko zimna woda aż do momentu, gdy nie schłodzi czujnika. Po jakimś czasie mieszacz znowu zacznie działać prawidłowo. Należy więc stosować tzw. pułapkę cieplną pokazaną na schemacie.

Polega ona na montażu zaworu mieszającego poniżej króćca wychodzącego z zasobnika z zachowaniem różnicy poziomów około 20 cm. W zależności, z jaką wodą mamy do czynienia, mieszacze mogą się zakamieniać. Może to powodować zakłócenia w urządzeniach, a nawet spowodować całkowite jego zablokowanie. Ważne, aby w przypadku takiej sytuacji mieć możliwość szybkiego demontażu urządzenia w celach serwisowych. Na pewno ułatwi nam to wcześniejszy montaż zaworu przy pomocy śrubunków.

Pompa cyrkulacyjna Kolejnym bardzo ważnym urządzeniem poprawiającym komfort korzystania z ciepłej wody jest pompa cyrkulacyjna. Ma ona za zadanie utrzymywanie ciepłej wody cały czas w obiegu, jak najbliżej punktów poboru.

Dzięki temu w łazience oddalonej nawet o kilkanaście czy kilkadziesiąt

Rys. 2. Przykładowe typy instalacji c.w.u.

Rys. 1. Mieszacz termostatyczny.

28

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

metrów od zasobnika ciepła woda popłynie spod prysznica już kilka sekund po jej odkręceniu. Jest to oczywiście możliwe tylko i wyłącznie wtedy, gdy na etapie wykonywania instalacji zostanie zamontowany dodatkowy odcinek rury cyrkulacyjnej. Moce pomp stosowanych w tego typu układach są oczywiście dużo mniejsze niż pomp Rys. 3. Przykładowy schemat instalaobiegowych wykorzystywanych w sys- cji c.w.u. z mieszaczem termostatycztemach grzewczych. Dla domu jedno- nym i pompą cyrkulacyjną. rodzinnego wystarczy mała pompa zużywająca zaledwie od 2 do 7 W. Ze niej, a który odpowiada za cyrkulację względu na wymogi dotyczące mate- ciepłej wody. Na razie go pomijamy riałów przeznaczonych do kontaktu z i wrócimy do niego później. wodą pitną korpusy pomp cyrkulacyjZ racji tego, że instalacja opiera się nych wykonane są z mosiądzu lub na trójnikach i wszystkie punkty postali nierdzewnej. Należy pamiętać, że boru są podłączone do tego samego cyrkulacja ciepłej wody nie jest po- przewodu, nie ma możliwości ich odtrzebna 24 godziny na dobę. Nie po- cięcia. W przypadku awarii lub czyntrzebujemy ciepłej wody po kilku se- ności serwisowych konieczne jest wykundach w czasie, gdy śpimy lub gdy jesteśmy w pracy. Warto zatem pomyśleć o urządzeniach wyposażonych w programatory czasowe lub o dokupieniu prostych programatorów, gdzie jest możliwe czasowe wyłączenie pompy. Zmniejszymy w ten sposób straty ciepła powstałe na skutek cyrkulacji i zaoszczędzimy energię elektryczną. W celach serwisowych pompę należy podłączyć do instalacji w taki sposób, aby w wyniku ewentualnej awarii można było ją łatwo zdemontować. Przed i za pompą należy umieścić zawory kulowe i dodatkowo za pompą zawór Rys. 4. Przykładowy schemat podłączenia zwrotny. stacji uzdatniania wody (zmiękczacza).

Rozdzielacze Obecnie w instalacjach c.w.u. coraz częściej stosowane są rozdzielacze. Do tej pory kojarzyły się one tylko i wyłącznie z instalacją grzewczą.

Jak sama nazwa wskazuje, mają one za zadanie rozdzielać przepływające przez nie medium. Jakie to ma zastosowanie w przypadku wody użytkowej i jak to działa? Większość aktualnych instalacji c.w.u. opiera się na rozprowadzeniu wody dwoma przewodami (woda zimna i gorąca), od których przy pomocy trójników wychodzą odgałęzienia do poszczególnych punktów poboru. Niekiedy pojawia się dodatkowy trzeci przewód, o którym wspominałem wcześwww.instalator.pl

łączenie wody bieżącej w całym budynku. W takim przypadku zastosowanie rozdzielacza jest bardzo przydatne. Możliwe jest wtedy odłączenie poszczególnych części instalacji, np. baterii wannowej czy prysznicowej.

W przypadku instalacji c.w.u. oczywiste jest, że liczba urządzeń wykorzystujących ciepłą i zimną wodę będzie różna. Z tego względu nie stosuje się takich rozdzielaczy jak w przypadku instalacji co. Zazwyczaj montuje się osobną belkę dla wody zimniej i osobną dla wody gorącej. Belki wyposażone są w zawory odcinające dla każdego obiegu. W przypadku instalacji c.w.u. opartej na takim rozwiązaniu dodatkowy przewód cyrkulacji doprowadzany jest do belki rozdzielacza.

Walka z kamieniem Powyżej opisane produkty odpowiadają za odpowiednią temperaturę dostarczanej wody oraz za jej prawidłową dystrybucję. Warto pamiętać, że w przypadku instalacji c.w.u. liczy się również jakość wody, z której korzystamy. Każdy z nas miał lub nadal ma do czynienia z twardą wodą. Zakamienione czajniki, grzałki w pralkach, trudny do usunięcia osad na armaturze łazienkowej oraz na płytkach - są to najczęstsze problemy, z którymi musimy mierzyć się na co dzień. Na szczęście na pomoc przychodzą nam produkty, których działanie polega na zmiękczaniu wody i poprawianiu jej wartości smakowych. Urządzenia tego typu można podzielić na trzy grupy: montowane centralnie (stacje uzdatniania wody), punktowo pod zlewem (np. filtry odwróconej osmozy) oraz wszelkiego rodzaju dzbanki filtrujące, których nie podłączamy do instalacji na stałe. Chciałbym skupić się na pierwszej grupie. Są to stacje uzdatniania wody, które montujemy na zasilaniu wody zimnej do budynku za wodomierzem i reduktorem. Urządzenie dobieramy indywidualnie do zapotrzebowania na wodę użytkową. Bierze się w tym wypadku dwa parametry: zużycie dobowe i chwilowe. Dla 4-osbowej rodziny mieszkającej w domu z dwiema łazienkami przyjmuje się chwilowe maksymalne zapotrzebowanie na około 30 l/min (1,8 m3/h), a maksymalne dobowe na poziomie 600 l.

Dodatkowo każde urządzenie należy po zamontowaniu ustawić według właściwości wody. Konieczne jest zatem oddanie wody do badania lub uzyskanie tych parametrów od dostawcy.

Tego typu stacje posiadają specjalne wkłady filtracyjne, które należy co jakiś czas wymieniać lub uzupełniać.

Podsumowując temat produktów poprawiających komfort korzystania z wody bieżącej, zauważmy, że do każdej instalacji należy podchodzić indywidualnie. Wszystko zależy od specyfiki budynku i wymagań użytkowników.

Jedno jest pewne - produkty te nie są niezbędne, ale znacznie ułatwiają codzienne korzystanie z wody użytkowej. Łukasz Biernacki

29

miesięcznik informacyjno-techniczny

3 (247), marzec 2019

Instalacje rurowe w praktyce

Kompensacja w rurociągu Zaplanowanie i wykonanie prawidłowej kompensacji nie jest proste. Dlatego proponuję przed wykonaniem instalacji dobrze się zastanowić, w którym miejscu niezbędna jest kompensacja wydłużeń i w jaki sposób ją zrealizować.

Każdy materiał pod wpływem zmian temperatury zmienia swoje wymiary.

Przewody rurowe transportujące media o wysokiej lub niskiej temperaturze albo wystawiane na silne oddziaływanie źródeł ciepła (np. nasłonecznienie itp.) bądź chłodu (np. mróz) rozszerzają się bądź kurczą w zależności od zastosowanego materiału. W przypadku instalacji sanitarnych i grzewczych niekorzystne jest przede wszystkim wydłużanie lub skracanie przewodów pod wpływem zmian temperatury czynnika przesyłanego tymi przewodami.

Rozszerzalność liniowa Z naszego punktu widzenia najważniejsza jest rozszerzalność liniowa odcinków rur, którą możemy, a raczej musimy kompensować na kilka sposobów. Rozszerzalność liniową materiałów charakteryzuje współczynnik rozszerzalności liniowej, definiowany jako zmiana długości jednostkowego odcinka przy zmianie temperatury o 1 [K], przy stałym ciśnieniu. Opisuje to zależność i przedstawia rys. 1: a = Dl/(lo * DT) Jako maksymalną różnicę temperatur dla rurociągów należy przyjmować: DT = tmax - tmin [°C] I tak np. dla rurki miedzianej pracującej w przedziale temperatur 0100°C można przyjąć wartość współczynnika rozszerzalności liniowej a = 17 * 10-6 [K-1], tzn. 0,017 mm na jeden metr rury, przy zmianie temperatury o 1°C. Zatem 5-metrowy odcinek rury miedzianej przy zmianie temperatury o 60°C wydłuży się (lub skróci) o ok.

5 mm (Dl = 0,017 * 5 * 60). Nie-

30

znacznie różne wartości uzyskamy dla rur stalowych i nierdzewnych. Jednak współczynniki rozszerzalności liniowej przewodów z tworzyw sztucznych będą do kilkunastu razy większe!

Jeżeli zmiana długości instalacji, uwarunkowana rozszerzalnością termiczną materiału, zostanie w jakiś sposób uniemożliwiona lub utrudniona, wówczas powstałe naprężenia mechaniczne wewnątrz materiału mogą przekroczyć dopuszczalną granicę, co z kolei może doprowadzić do powstania uszkodzeń (najczęściej w formie pęknięć zmęczeniowych). Aby uniknąć tego typu awarii, należy pozostawić wolną przestrzeń umożliwiającą swobodne rozszerzanie się instalacji. Należy zdać sobie sprawę z faktu, iż nieskompensowane wydłużenia powodują tak mocne naprężenia w instalacji, że mogą one doprowadzić nawet do rozszczelnienia połączeń lutowanych!

Aby uniknąć powstawania w instalacjach zbyt dużych naprężeń związanych z rozszerzalnością cieplną, najczęściej stosowanymi rozwiązaniami są: l zaplanowanie kompensacji naturalnej;

l przemyślane rozmieszczenie punk-

tów stałych i podpór przesuwnych; l zamontowanie kompensatorów mieszkowych.

Naturalna kompensacja wydłużeń Naturalną kompensację wydłużeń uzyskuje się, wykorzystując ułożenie rurociągu wewnątrz budynku, np. na załamaniach przewodów w narożnikach pomieszczeń czy też podczas omijania konstrukcji budynku.

Do kompensacji zmian długości rur można często wykorzystać elastyczność samych rur. W tym celu konieczne jest stworzenie ruchomego ramienia o odpowiednich wymiarach poprzez prawidłowe rozmieszczenie punktów stałych. Niezbędne jest w tym wypadku pozostawienie odpowiedniej odległości przewodu od ścian i uchwytów przesuwnych od załamania. W uchwytach przesuwnych rura musi mieć możliwość swobodnego przesuwania się.

Dlatego należy pamiętać o pozostawieniu odpowiedniej długości odcinka swobodnego (rys. 2a i 2b).

Długości odcinków swobodnych A w zależności od wydłużenia l podaje producent rur.

Jeżeli układ budynku nie pozwala na wykorzystanie ułożenia rurociągu do kompensacji naturalnej,

Rys. 1. Rozszerzalność liniowa materiałów. www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...