OFM 01/2019 by Magenta Communicatie

Inspiratiemagazine voor de kantooromgeving jaargang 14 - voorjaar - 2019 - officemagazine.nl

De werkplek op weg naar 2040 Op zoek naar het lelijkste kantoor Ergonomie & kantoor Gevecht om de flexplek onbeslist

Transformeer ieder bureau in een actieve werkplek met een Zit-Sta werkplekoplossing uit de Lotusâ&#x201E;˘ -serie Elke Lotus is makkelijk in gebruik, simpel aan te passen en werkt perfect. Met minder moeite meer uit de werkdag halen wordt mede mogelijk gemaakt door de Lotus van Fellowes. Moeiteloos productiever en actiever werken.

Lotus DX

Ontdek meer op www.fellowes.com

Lotus RT

Lotus

Lotus VE

Voorwoord

Colofon Office magazine is een uitgave van

Kerkenbos 1015L, 6546 BB Nijmegen Telefoon +31 (0)24 34 54 150 www.officemagazine.nl Twitter: @OfficeMagazine.nl UITGEVER Joost Heessels HOOFDREDACTEUR Joost Heessels Joost@magentacommunicatie.nl EINDREDACTEUR Huug Duin SALES & MARKETING Simone Brands, (024) 3454150, simone@magentacommunicatie.nl MEDEWERKERS Huug Duin, Hans-Erik de Kruijff, Hans Hooft, Emiel te Walvaart. VORMGEVING Wendy van Cuijk Wendy@magentacommunicatie.nl DRUK Vellendrukkerij BDU Barneveld. ABONNEMENTEN & ADRESWIJZIGINGEN abonnement@magentacommunicatie.nl Een abonnement wordt automatisch verlengd, mits 2 maanden voor de vervaldatum via mail of post opgezegd.

Van inrichting naar internet Het is alweer een kleine 15 jaar geleden dat wij van Magenta ons kantoor verhuisden. En op het moment dat ik dit schrijf, staan de verhuisdozen naast me opgestapeld, omdat we na 15 jaar een nieuw kantoorpand gaan betrekken. Wat is er in die 15 jaar veel veranderd. En dan beperk ik me even tot de benadering van een bedrijf tot haar werkplekken. Ik ga even terug in de tijd. Vijftien jaar geleden maakten we ons enorm druk om het meubilair, de inrichting, de vloerbedekking, de raambekleding en al dat soort zaken. En niet ten onrechte. Het Desso tapijt wat nu nog op de vloer ligt, ziet er kwalitatief net zo goed uit als de eerste dag. Wat waren we trots op ons nieuwe kantoor….tot we erachter kwamen dat indertijd KPN er heel andere levertijden op na hield dan de gemiddelde kantoorvakhandel. Na te veel werkdagen en heel veel gevloek hadden we eindelijk werkend internet op ons nieuwe adres. In die tijd kwam je daar nog mee weg, maar nu is datzelfde internet leidend geweest in het zoeken naar een ander pand en de datum van verhuizing. Meubilair, vloerbedekking, leuk, als het internet maar werkt… In de tussentijd hebben we de verandering meegemaakt naar mobiel en flexibel werken. Flexwerken is bij ons (nog) nooit aangeslagen, omdat iedereen toch wel graag een eigen plekje heeft. Papierloos…ik denk dat we minder printen, maar nog steeds een heleboel. En mobiel werken heeft wel degelijk tot verandering geleid. Iedereen kan vanaf elke plek inloggen, we communiceren via whatsapp met elkaar en ook buiten de kantoortijden blijft de zakelijke communicatie op gang. Stond vroeger de uitstraling van je kantoor centraal, nu gaat het veel meer om communicatie en samenwerken. De meubels en accessoires waarmee je dat doet, doen er minder toe. Daar moet de kantoorbranche maar eens goed over nadenken.

Joost Heessels

ADMINISTRATIE Silvia Wijers administratie@magentacommunicatie.nl ALGEMENE INFORMATIE info@magentacommunicatie.nl Onze algemene leverings- en betalingsvoorwaarden zijn gedeponeerd bij de KvK in Arnhem onder nummer 09109239. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuistheden in deze uitgave. ISSN 22131477 © Copyright 2019

OFFICERS

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 3

In deze editie

Office inspiratie

OFFICEMAGAZINE

Voorwoord

Formule-E

Inspiratie

Nieuws

8 Google: vertaaltool van spraak naar spraak - ZOMER 2018

Vakhandel van de maand

Panel: Ergonomie & kantoor

Gevecht op flexplek

onbeslist

Welbevinden in plaats

van ergonomie

Vakhandel van de maand

Ontzie het milieu,

juist bij printen

Inhoud

De werkplek op naar 2040

Inzicht in kosten document

management

Het lelijkste kantoor van

Nederland

De werkplek op weg

naar 2040

Op zoek naar het lelijkste kantoor

Nieuwe generatie scanners

Printermarkt wakker

schudden

OFFICEMAGAZINE

- ZOMER 2018 5

Office inspiratie

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Office inspiratie

Formule-E is een nieuwe racesport

die erg lijkt op Formule 1, maar dan met elektrische autoâ&#x20AC;&#x2122;s. Deze nieuwe discipline wint de laatste jaren sterk aan populariteit en kreeg dit jaar een uitbreiding van het bestaande onderkomen in Londen. Dat vereiste een complete refit van de kantoren, waarbij flexibiliteit van werken, fun en duurzaamheid centraal stonden. Dat gecombineerd met het donkergrijs en felblauw wat de E-sport kenmerkt. Wat duurzaamheid betreft, er is gewerkt met led-verlichting en de vloerbedekking is gemaakt van gerecyclde waterflessen en vissersnetten.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 7

Office inspiratie

Fun meets Function In de wereld van tech en toepassingen struikel je over de gadgets. Vaak overbodig, maar soms ook erg handig voor in het dagelijks zakelijk gebruik. De redactie van Office Magazine speurt dan ook voortdurend naar handige tools, die je werk soms een stuk leuker of efficiënter kunnen maken. We zetten de belangrijkste hier op een rij.

Vouw ‘m maar op, die laptop Een opvouwbare smartphone bestaat al, maar nu is er ook laptop met opvouwbaar scherm: de Lenovo ThinkPad X1. Het merk zegt ook de eerste fabrikant te zijn die een laptop met opvouwbaar scherm heeft ontwikkeld. Het voordeel: een compacter formaat. Naast dat je de ThinkPad als een gewone laptop kunt gebruiken, kun je hem helemaal of gedeeltelijk opvouwen. En in alle posities is het toestel gewoon te gebruiken. Lenovo ziet het nieuwe device als aparte categorie en niet als hybride-model of tablet. De nieuwe ThinkPad is volgens het merk in het bijzonder geschikt voor de zeer mobiele professional die de beste tools eist. Verwacht wordt dat de ThinkPad in 2020 op de markt komt.

Google: vertaaltool van spraak naar spraak Google introduceert Traslatotron, een tool die het mogelijk maakt spraak in één taal direct om te zetten in een andere taal. Iedereen kent Google Translate, maar dit nieuwe concept gaat een stuk verder. De spraak wordt namelijk direct omgezet via AI in de spraak in de andere taal. In feite omvat het spraakherkenning, machine translation en zogeheten text-to-speech synthesis in één. Bijzonder is ook dat het de karakteristieken van de stem in de originele taal meeneemt naar de nieuwe taal. Google werkt al enkele jaren aan de ontwikkeling van deze tool. Het moment van introductie voor de markt lijkt nu heel dichtbij.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Office inspiratie

Weersverwachting op basis van miljoenen signalen Afgelopen winter werd Chicago verrast door een storm met een recordhoeveelheid sneeuw. Terwijl de weersverwachting niet verder kwam dan een sneeuwlaagje van twee centimeter. Ook op het vliegveld leidde dat tot het annuleren van meer dan zevenhonderd vluchten. Maar één vliegtuigmaatschappij had het beter voor elkaar. In plaats van de traditionele weersvoorspellingen lieten zij zich leiden door Climacell. Een bedrijf uit 2015 dat de afgelopen jaren een technologie heeft ontwikkeld waarmee ze toegang hebben

tot miljoenen signalen van mobiele telefoons en andere draadloze apparaten. Het bedrijf gebruikt de kwaliteit van die signalen als een proxy voor lokale weersomstandigheden, zoals neerslag en luchtkwaliteit. Ook worden afbeeldingen van straatcamera’s geanalyseerd. Het bedrijf claimt weervoorspellingen aan te bieden die zestig procent nauwkeuriger zijn dan die van bestaande leveranciers.

E-bike, maar je ziet het niet De meeste elektrische fietsen zien er niet bijster hip uit en verraden al van grote afstand dat de bestuurder elektrisch wordt ondersteund. De Nua Electrica Stealthy E-Bike heeft de naam al mee en nergens aan de buizen en het frame is te zien dat de lichtgewicht e-bike (veertien kilo) een hulpmotor heeft. Maar die zit er wel degelijk: goed voor 25 kilometer trapondersteuning. Hiermee wil je wel naar je werk.

Een tv speciaal voor millenials

Auto met afneembare batterij Italië staat onder meer bekend om de productie van mooie auto’s. Tegenwoordig gaat het niet alleen meer om de looks: een auto moet het milieu ook zo min mogelijk belasten. Een maker uit Italië heeft een wel heel bijzonder elektrisch vervoermiddel ontwikkeld: De Birò. Een vierwieler die volledig is gemaakt van gerecycled materiaal. De batterij is afneembaar en kan dus los van het voertuig worden opgeladen. De range van dit vervoersmiddel is 100 kilometer en de maximumsnelheid 60 km/u. Een echte stadsauto dus. Hij is gemakkelijk te parkeren, bijvoorbeeld in de breedte in een parkeervak. En er is een speciale app ontwikkeld, die je in staat stelt de auto te delen met je vrienden en familie.

Veel millenials hebben geen tv meer in huis. Maar Samsung denkt er nu eentje te hebben ontwikkeld die elke jonge wereldburger aanspreekt. De Sero is een 43-inch Q-led tv die je zowel horizontaal als verticaal (breedbeeld) kunt bekijken. Horizontaal is het een soort groot smartphone-scherm waarop je applicaties kunt bekijken die je gewend bent om verticaal op je telefoon te bekijken, zoals Instagram of Snapchat. Het toestel is dan ook net als je smartphone te kantelen: het beeld kantelt mee. De Sero is ontwikkeld op basis van onderzoek onder millenials. Voorlopig is hij alleen nog in Korea te krijgen, voor zo’n 1.400 euro.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 9

nieuws

Office Centre opent vestiging in ROC Zadkine te Rotterdam

Office Centre heeft onlangs zijn veertigste vestiging geopend, ditmaal in ROC Zadkine te Rotterdam. De winkel wordt gerund door studenten van deze school.

Richard Houppermans, Algemeen Directeur Office Centre, licht het nieuwe initiatief toe. “We zijn in groot Rotterdam met vijf vestigingen aanwezig. Bovendien is Office Centre partner van Feijenoord, dus we zijn stevig in de havenstad verankerd. Daarnaast denken we dat we met deze samenwerking iets teruggeven aan de gemeenschap door bij te dragen aan het opleiden van jonge mensen. Anderzijds zien we ook dat dit onze toekomstige nieuwe medewerkers of potentiële nieuwe klanten zijn.” De basis voor deze samenwerking met ROC Zadkine werd enkele jaren gelden gelegd. “Er

Red Dot Award voor numo van aeris De nieuwste zit-innovatie van aeris, de objectstoel numo, krijgt bij de Red Dot Awards in de categorie Product Design de hoogste onderscheiding: Best of the Best. De premium award van de grootste designerwedstrijd ter wereld is door een internationale jury aan 80 van 5500 ingediende producten uit 55 landen toegekend en vormt daarmee een bewijs voor het eminente design en de baanbrekende vormgevende kwaliteit van de numo, stelt aeris. De experts werden evenzeer overtuigd door de veelvuldige individuele mogelijkheden die de numo met onderstel- en kleurvarianten vormgeven.

numo combineert modern, tijdloos design met een nieuw, buitengewoon bewegingsmechanisme. Dankzij dit mechanisme volgt de designstoel de natuurlijke bewegingen van zijn bezitters naar voren en terug en zorgt zo voor positieve schommelingen. Op de numo zit je niet alleen gemakkelijk maar ook bewegend, en wel op kantoor, bij meetings en conferenties evenals thuis aan de eettafel. De objectstoel brengt beweging in het dagelijks leven waar dat tot dusver niet mogelijk was. De vijf kleuren vier onderstelvarianten bieden bovendien ruimte voor individuele mogelijkheden tot vormgeving.

Ahrend versterkt positie in Frankrijk Koninklijke Ahrend, de Nederlandse inrichter van duurzame en vitale werkomgevingen, verstevigt haar positie in Frankrijk met een forse uitbreiding van haar verkoopteam, een nieuwe showroom in Parijs én een verkoopkantoor in Marseille. Sinds Ahrend in 2016 is gestart in Frankrijk is gebleken dat de directe marktbenadering en de toonaangevende Ahrend producten goed aansluiten bij de vraag van het Franse bedrijfsleven, aldus de inrichter. Net als in andere metropolen wereldwijd neemt ook in Parijs de vraag naar onderscheidende vitale werkomgevingen toe. Ahrend denkt met deze uitbreiding en haar

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

toegevoegde waarde hiervan te kunnen profiteren en haar marktaandeel in Frankrijk duidelijk te kunnen vergroten. Met de aanstelling van 13 ervaren commerciële medewerkers heeft Ahrend zijn team in Frankrijk verviervoudigd. Daarmee wil Ahrend haar ambitie en vertrouwen in de Franse markt voor duurzame en vitale werkomgevingen onderstrepen. In de metropool Parijs wordt binnenkort een grote showroom geopend en met een kantoor in Marseille wordt ook de tweede zakelijke regio van Frankrijk ontsloten. Hiermee heeft Ahrend naar eigen zeggen een ideale positie o

was destijds al eens contact met de school. Door de terugkeer naar de naam Office Centre zijn de relaties weer aangetrokken en is op relatief korte termijn deze samenwerking tot stand gekomen.” Deze winkel is op een specifieke doelgroep gericht: studenten en docenten. Het assortiment is daar dan ook op afgestemd. “We verkopen een paar honderd artikelen, niet te vergelijken met een gewone Office Centre. Ook is er een specifiek assortiment, juist gericht op de studenten. Het betreft bijvoorbeeld ook kleinverpakkingen/losse pennen en praktische verbruiksartikelen.”

Hoge Raad geeft 123Inkt gelijk in rechtzaak HP Printerfabrikant HP heeft voor de rechter definitief in het stof gebeten in een zaak tegen het Nederlandse 123Inkt over technologie in zijn inktpatronen, zo meldt de Telegraaf. De Amerikanen hadden het inktbedrijf ervan beschuldigd inbreuk te hebben gemaakt op octrooi op technologie in bepaalde chips die het gebruikt. Nadat eerder de rechtbank en het hof de eis van HP al hadden afgewezen, besliste deze week de Hoge Raad in het voordeel van 123Inkt in de zaak. Hiermee lijkt de strijdbijl overigens niet begraven. De goedkopere huismerkcartridges van 123inkt in 25 verschillende modellen HP Officejet printers geven sinds deze week een foutmelding na een recente firmware update. Er is echter niets mis met de huismerkcartridges en beschadigd zijn ze al helemaal niet, aldus 123inkt. Maar klanten met deze cartridges kunnen helaas ook niet printen. Dit soort updates wordt volgens de leverancier ‘bewust’ door HP uitgerold met als doel huismerkcartridges te weren en de gebruikers te doen geloven dat huismerkcartridges van een slechtere kwaliteit zijn. Deze week hoopt 123inkt.nl overigens alweer aangepaste cartridges te leveren, zodat klanten de huidige kunnen omruilen. De vraag is of dat het einde of een nieuw begin is van een kat-en-muis spel. (lees het achtergrondverhaal op www.officemagazine.nl)

nieuws

Jalema neemt Duits Dataplus over

Onderzoek Mindspace: behoefte aan aangepaste kantoortuin

Jalema BV heeft Dataplus GmbH uit Pfullendorf (DE) overgenomen. Dataplus is op de Duitse markt een grote speler op het gebied van bedrukte én onbedrukte kantoorartikelen.

Jarenlang werd gedacht dat een open kantoortuin het contact tussen werknemers zou bevorderen en de productiviteit ten goede zou komen. Uit recent onderzoek van Mindspace – wereldwijd aanbieder van flexibele werkplekken – blijkt echter dat werknemers behoefte hebben aan een kantoortuin met voldoende aanpassingen.

Met deze overname zet Jalema de bestaande productielijnen van Dataplus voort en gaat de organisatie met vertrouwen de toekomst tegemoet. Met deze overname breidt het assortiment van Jalema fors uit. Directeur Joan Westendorff is trots op deze overname: “Het mooie van Dataplus is het gegeven dat we niet alleen ons machinepark en ons assortiment uitbreiden, maar ook nieuwe markten gaan bedienen. Zo maakt Dataplus bijvoorbeeld menukaarten voor horecagelegenheden en bedrukte PP-producten voor onder andere golfbanen.” Dataplus is sterk in de productie van producten gemaakt uit polypropyleen (PP). Tot de collectie behoren onder meer mappen, ringbanden, hechtmappen en verzamelboxen in diverse soorten en maten. Daarnaast verzorgt Dataplus veelvuldig maatwerk voor haar klanten.

Als werkgever zijn geen vergaande aanpassingen nodig om tegemoet te komen aan de wensen van je werknemers. Zo geeft 23 procent van de ondervraagde werknemers aan behoefte te hebben aan stilteruimtes waar ze ongestoord kunnen werken. Ook vergaderruimtes om rustig te kunnen overleggen met collega’s en privé-telefoonruimtes staan op de wensenlijst van menig medewerker. Luidruchtige collega’s zijn de grootste afleiding op de werkplek. Ruim de helft van de ondervraagden (51 procent) stoort zich aan lawaaiige collega’s, terwijl 43 procent last heeft van constante onderbrekingen door medewerkers. Het design van een kantoorruimte kan een grote impact hebben op de productiviteit en de tevredenheid van werknemers. Ruim een kwart (27 procent) van de medewerkers tussen de 18

en 24 jaar oud wees wel eens een potentiële werkgever af vanwege de uitstraling van een kantoor of het gebrek aan faciliteiten. 22 procent van deze groep verliet ooit een werkgever om dezelfde reden, tegenover twaalf procent van de kantoormedewerkers tussen de 35 en 44 jaar oud. Onderzoeksbureau Team Vier deed – in opdracht van Mindspace, aanbieder van Office-as-a-Service-oplossingen – onderzoek naar de impact van de kantooromgeving op de productiviteit en de tevredenheid van Nederlandse kantoormedewerkers. In totaal werden 1.067 medewerkers uit verschillende sectoren ondervraagd..

Aanbesteding gemeenten voor 526 miljoen printjes De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voert een Europese aanbesteding uit voor de levering van printdiensten aan Nederlandse gemeenten. In het strategiedocument is geschat dat het in deze aanbesteding om ongeveer 2350 Multi Functional Printers gaat, met 562 miljoen printpagina’s. De schatting wordt in de loop der tijd bijgesteld op basis van het aantal gemeenten dat deelneemt aan de aanbesteding Gemeenten en deelnemingen mogen zich vanaf juni 2019 inschrijven op deze aanbesteding. In het najaar van 2019 wordt de Europese aanbesteding gepubliceerd. Uiteindelijk neemt VNG maximaal vier leveranciers in de raamovereenkomst op. De overeenkomst gaat in 2020 van start en heeft een looptijd van drie jaar, met

de mogelijkheid tot één jaar extra verlenging. De aanbestedingstrategie is op 19 april 2019 gepubliceerd. Een minicompetitie Bij afloop van een huidig contract van een deelnemer wordt er een minicompetitie gehouden binnen de nadere aanbesteding. De hieruit voorkomende nieuwe overeenkomst kent een looptijd van drie tot maximaal zeven jaar. Leveranciers en andere betrokkenen konden tot eind mei reageren op het strategiedocument van GT Print.

Gemeentelijke Telecommunicatie. Die bestaat uit vertegenwoordigers van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven. Eerdere aanbestedingen van GT zijn: GT Mobiele Communicatie (mobiele telefonie), GT Vaste Communicatie (vaste telefonie en lijnverbindingen), GT Connect (telefooncentrales en omnichannel communicatie) en collectieve onderhandelingen (geen aanbesteding) voor Microsoft 365 werkplek licenties. Naast GT Print vinden ook aanbestedingen voor het 14+Netnummer en GT Software Broker plaats.

Gemeentelijke Telecommunicatie De aanbesteding wordt uitgevoerd door VNG Realisatie, onder aansturing van de stuurgroep

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 11

Pannel

Vier vragen aan vier specialisten

Ergonomie & kantoor Hoe laten we de computergebruiker in dit digitale tijdperk gezond en doeltreffend werken? Hoe maken we de werknemer en werkgever bewust dat een gezonde werkhouding leidt tot productiviteit, creativiteit en minder ziekteverzuim? We legden een viertal stellingen voor aan vier specialistische bedrijven die ergonomische producten en diensten leveren.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Pannel

De deelnemers:

Vincent Bons is CEO van R-Go Tools gevestigd in Leerdam. Het bedrijf ontwikkelt ergonomische hulpmiddelen voor gezond beeldschermwerk en levert via een wereldwijd netwerk van partners. Het Rotterdamse bedrijf Backshop is al zo’n 25 jaar adviserend distributeur en leverancier van onder meer ergonomische kantoormeubelen en -artikelen. Als eerste bedrijf in Nederland richtte Backshop zich volledig op de mens achter de computer. Aan het woord is Alex Rodi, Human Factors Expert en eigenaar van het bedrijf. In2Brands is specialist in de ontwikkeling en distributie van ergonomische producten en gerelateerde kantoorartikelen. Vanuit het Brabantse Heesch levert het bedrijf haar assortiment aan een netwerk van dealers en projectinrichters. We spreken met marketing manager Ilse Langius.

gezonde tools gebruiken wordt het risico op lichamelijke klachten als gevolg van beeldschermwerk verminderd. Daarnaast verhogen de tools de productiviteit en welzijn.”

“Ergonomie op zichzelf moet niet alleen het uitgangspunt zijn, een prettige en comfortabele werkomgeving om optimaal te kunnen presteren des te meer.” John van Hooft

John van Hooft is CEO van ErgoDirect en BakkerElkhuizen gevestigd in Vught, onderdeel van Office Athletes BV. ErgoDirect en BakkerElkhuizen bieden ergonomische producten en zijn daarnaast kennispartner op het gebied van ergonomische werkplekinrichting.

John van Hooft van ErgoDirect & BakkerElkhuizen, bevestigt dat het stimuleren om meer te bewegen, efficiënter te werken en een goede (werk)houding aan te nemen, de productiviteit en creativiteit verhogen. Het verbetert de concentratie en vermindert lichamelijke ongemakken. Ilse Langius van In2Brands vult aan: “Dit alles kan leiden tot minder ziekteverzuim. Alles valt of staat met de juiste inventarisatie en wensen en een gedegen maar ook door een ieder gedragen plan van aanpak.”

Wat levert een investering in ergonomie op voor een bedrijf? De experts zijn het direct met elkaar eens: een investering in ergonomie is een investering in mensen. “Veelal het grootste en belangrijkste kapitaal van iedere organisatie”, steekt Alex Rodi van Backshop van wal. “Door ervoor te zorgen dat de werkplek aangepast is aan de behoefte en taken van de werknemer(s) creëer je een veilige werkomgeving omgeving, waarin de balans tussen ontspanning en inspanning bewaakt kan worden.” Vincent Bons van R-Go Tools: “Gezonde mensen zijn de basis voor een gezond bedrijf. Door te zorgen dat medewerkers de juiste

Hoe zou je ergonomie moeten toepassen in je bedrijf zodat het tot het beste resultaat leidt? John van Hooft: “Ergonomie op zichzelf moet niet alleen het uitgangspunt zijn, een prettige en comfortabele werkomgeving om optimaal te kunnen presteren des te meer. We geloven dat het een manier van werken is. Een comfortabele, inspirerende, stimulerende en ergonomische werkomgeving vergroot het werkplezier, productiviteit en creativiteit. Het gaat er om dat de volledige werkomgeving de werknemer in staat stelt om optimaal te werken én te bewegen, zowel mentaal als fysiek”. Ilse Langius: “Als je een kantoor werkplek voorziet van de juiste middelen vanaf de werkplek of vergaderruimte (zit/sta) tot de stoel of zit sta hulp en de inrichting van de werkplek met o.a. een monitorarm, goede muis en toetsenbord, concepthouder of bij een laptop

werkplek de juiste laptophouder. Maar denk ook aan verlichting, koeling en verwarming, pauzes (pauze software). Maar ook niet geheel onbelangrijk is training en bewustwording van een ieder in de organisatie. Je kunt wel de juiste middelen ter beschikking stellen maar als de gebruiker niet weet hoe het gebruikt moet worden sla je de plank volledig mis.” Vincent Bons: “De basis van implementatie van ergonomie is een risico-inventarisatie: Ken de veiligheidsrisico’s van elke functie en verminder deze risico’s. Daaruit zal blijken dat beeldschermwerk wel degelijk risico’s geeft op lichamelijke klachten met verzuim tot gevolg. Op basis hiervan kan curatief worden gekeken hoe om te gaan met mensen die klachten hebben en daarnaast vooral worden gekeken hoe klachten kunnen worden voorkomen. Het analyseren van de 5 W’s is een goede basis voor een inventarisatie van de risico’s van beeldschermwerk: Werktijden, Werktaken, Werkdruk , Werkplek en Werkwijze” Alex Rodi: “Door alleen te investeren in de juiste hulpmiddelen (toegespitst op de werkzaamheden, cultuur in het bedrijf en lichamelijke eigenschappen van de gebruikers) behaal je niet direct het beste resultaat. Door werknemers te informeren over de verantwoordelijkheid die zij zelf hebben ten aanzien van hun gezonde werkplek, hen te motiveren om goed gebruik te maken van de geboden hulpmiddelen en hierbij te blijven begeleiden, behaal je uiteindelijk het beste resultaat. Dat wil zeggen; het hoogste rendement op de investering, zowel bedrijfsmatig als persoonlijk voor de werknemers. Een goede training ontzorgt de werkgever, door kennissessies te organiseren en preventiemedewerkers van bedrijven op te leiden, zodat zij ook zelf de preventieve stappen kunnen nemen om mensen gezond te laten werken. Moet je als werkgever ergonomie oplossingen proactief inzetten of pas als er problemen zijn? “Ergonomie is niet iets van alléén de werkgever”, vindt Ilse Langius. “De werknemer is net zo verantwoordelijk en het moet altijd in samenspraak gaan om het beste resultaat te bereiken.” “De werkgever zou de juiste hulpmiddelen

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 13

Pannel

“Ergonomie is niet iets van alléén de werkgever”, Ilse Langius. preventief moeten inzetten om te voorkomen dat klachten optreden”, is Vincent Bons van mening. John van Hooft deelt die opvatting: “Voorkomen is beter dan genezen maar voorkomen levert ook méér op voor zowel werknemer als werkgever. Als een comfortabele, inspirerende, stimulerende én ergonomische werkplek de norm is binnen een organisatie komt dit ten goede aan de overall prestatie. Optimaal werken én bewegen verbetert creativiteit en prestatie en gaat klachten tegen. Juist in de tegenwoordig veel voorkomende flexibele werkomgeving, zonder vaste werkplekken, dient er nog meer aandacht te zijn voor ergonomisch werken en bewegen. Het intensieve gebruik van (hybride) laptops en tablets vereist niet alleen maatregelen die werken op kantoor maar juist maatregelen die overal werken (any time, any place). Staat het (laptop)scherm wel op de juiste hoogte? Kan het toetsenbord los van het scherm worden gebruikt? Wordt er voldoende afgewisseld tussen werken én bewegen (pit stops)? Noem maar op. Bij flexibele werkomgevingen komt meer kijken dan het uitdelen van (hybride) laptops en tablets. Teveel bedrijven laten hier kansen en productiviteit liggen terwijl ergonomie hier zijn waarde direct bewijst; dankzij ergonomisch werken met laptops wordt de productiviteit met 17% verhoogd (Lindblad, 2003) en neemt het werkcomfort significant toe (Lindblad 2003, Boersma 2003). Alex Rodi: “Uiteindelijk heeft iedere werkgever de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Aangezien dit nogal een breed begrip is, zijn hier verschillende interpretaties aan te geven en kan men

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

kiezen voor een preventief of curatief model. Naar onze mening is het enorm van belang om preventieve maatregelen te nemen en binnen de organisatie te zorgen voor de juiste middelen en kennis om de “problemen” voor te zijn. Werknemers in Nederland moeten steeds langer doorwerken en het is de verantwoordelijkheid van de werknemer om ervoor te zorgen dat zij dit in goede gezondheid kunnen doen, zodat men tijdens het werkzame leven en ook hierna van het leven kan genieten. Bij werknemers met lichamelijke klachten is het nog belangrijker om snel in te grijpen en de werkplek aan te passen aan de behoefte en taken van de werknemer. Op deze manier kunnen de lichamelijke klachten mogelijk afnemen en/of kun je ervoor zorgen dat deze klachten niet langer hinderlijk zijn bij het uitvoeren van de werkzaamheden.” Hoe maak je de werkgever en werknemer bewust van het nut van ergonomie? Vaak zijn medewerkers zich niet bewust van hun houding tijdens beeldschermwerk en de risico’s van een verkeerde houding. Hiervoor is het belangrijk een goede training te verzorgen. Hiermee wordt bewustzijn verhoogd,”aldus Vincent Bons. Ilse Langius herkent dit: “In eerste instantie moet je laten zien wat het nut is van ergonomie je moet het tastbaar maken in de vorm van training en bewustwording. De medewerker opleiden in het gebruik van alle hulpmiddelen is een must voor het slagen van dit hele project en niet alle medewerkers zijn het zelfde.” Ook Alex Rodi erkent het belang van training:

“Uiteindelijk heeft iedere werkgever de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving” Alex Rodi

“Wij verzorgen workhops voor (bedrijfs-) fysiotherapeuten, (para-)medici en arbo-artsen om meer bewustzijn te creëren over de inzet van ergonomische hulpmiddelen. Vaak zijn deze beroepsgroepen nog onwetend over de verschillende mogelijkheden die er zijn om lichamelijke klachten te verhelpen of te voorkomen en mensen op het gezonde manier aan het werk te houden.” Hij benadrukt ook de rol van de overheid: “Door verschillende publicaties als deze wordt het belang van ergonomie aangetoond. Echter, vanuit de overheid moeten de regels rondom

“Vaak zijn medewerkers zich niet bewust van hun houding tijdens beeldschermwerk en de risico’s van een verkeerde houding. Hiervoor is het belangrijk een goede training te verzorgen. “ Vincent Bons een veilige en gezonde beeldschermwerkplek duidelijker bepaald worden. Neem als voorbeeld de Scandinavische landen, waar de regels rondom de computerwerkplek veel duidelijker zijn. Daar is bijvoorbeeld een zit-sta bureau de standaard, zodat werknemers gefaciliteerd worden in hun keuze om het beeldschermwerk zittend of staand uit te voeren.” John van Hooft sluit af: “Meten is weten; er zijn tientallen onderzoeken die het nut en de voordelen van ergonomisch werken voor werknemer én werkgever aantonen. Is de wetenschappelijke overtuiging niet voldoende? Onderbouw het dan met ervaringen in de praktijk door verschillende mogelijkheden te testen binnen uw organisatie. Het levert u direct een beeld van de voordelen en welke maatregelen passen bij uw mensen en organisatie. Daarnaast draagt uw aandacht voor ergonomie bij aan uw goed werkgeverschap; een laptop krijgen we allemaal, maar ergonomisch kunnen werken én bewegen maakt uw organisatie speciaal.”

Office inspiratie

Gevecht om de flexplek onbeslist (vooralsnog…) Flexplekken of niet; daar lijkt het soms om te gaan bij de inrichting van kantoren. Recent had de Volkskrant met de titel Open Inrichting nog een groot artikel hierover. Tegenstanders van flexplekken roeren zich geregeld op social media. Uit onze data blijkt dat de ‘stillen’, de groep tevreden respondenten, ongeveer net zo groot is als de ontevredenen. En daar tussen zit nog een hele groep die neutraal is. “Hoe scoort onze organisatie ten opzichte van andere bedrijven?” Het is een vraag die we regelmatig horen bij een evaluatie van een werkomgeving. Wanneer u een Werkomgevingsdiagnose (WODI) laat doen, wordt de gemeten beleving van uw werkomgeving en de ervaren productiviteit vergeleken met die van andere organisaties. Hiervoor maken we gebruik van de actuele CfPB Werkplek Benchmark. De benchmark biedt een referentiewaarde, waarmee u een scherper beeld krijgt in verbeterpunten en sturingselementen om de werkomgeving (verder) te optimaliseren.

Kantoren meer dan een grote open ruimte

Sandra Brunia is onderzoeker en projectleider beleving, gedrag en doelstellingen huisvesting bij het Center for People and Buildings

Figuur 2: CfPB Benchmark Combikantoren met flexibele werkplekken ‘ondersteuning productiviteit door de werkomgeving’ 2019

Gebruik van de data als managementinstrument

De WODI database bestaat uiteraard uit meer dan alleen de 30 meest recente cases. Anno januari 2019 zitten er in totaal 241 (voornamelijk Nederlandse) casestudies met ruim 40.500 respondenten in de WODI database. Uw organisatie kan zich vergelijken met enige organisatie uit de WODI database. U kunt eigen streefcijfers (ambities) vaststellen op basis van de ambities van andere organisatie. U kunt uw organisatie vergelijken met het gemiddelde van alle representatieve cases in de database, met vergelijkbare typen organisaties of juist met alleen die cases die bovengemiddeld positief scoren. Zo wordt een benchmark op maat gemaakt.

De flexplek is niet alleen een herrieachtige open vlakte met bureaus en overlegzitjes (beter bekend als de kantoortuin). Combikantoren met flexibel werkplekgebruik worden gekenmerkt door een mix van werken overlegplekken. Wat vindt u van die mix?

Verantwoording: CfPB Benchmark 2019 in opzet gewijzigd Figuur 1: De gemiddelde tevredenheid en ontevredenheid in combikantoren met flexibel werkplekgebruik over de aantallen en het aanbod van verschillende soorten werken overlegplekken (benchmark 2019).

Ondersteunt het kantoor uw werk?

Biedt de werkomgeving ondersteuning aan de werkprocessen in de organisatie? Wat doet het kantoor met uw eigen productiviteit en met die van het team? Wat doet het met creativiteit en het samen werken aan de ontwikkeling van ideeën, de kennisdeling en de communicatie met collega’s (figuur 2)?

Vanaf 2019 vergelijken we nieuwe cases enkel met de 30 meest recente (en representatieve) onderzoekscases, zodat er altijd een actueel beeld is. Vergelijking wordt gedaan met de 30 cases die een vergelijkbaar kantoortype vertegenwoordigen: Combikantoren met flexibel werkplekgebruik Traditionele (kamer)kantoren met vast werkplekgebruik Combikantoren met vast werkplekgebruik

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 15

Ergonomie

Welbevinden in plaats van ergonomie Tegenwoordig lezen we steeds vaker over burn-outs, stress. Is een gezonde, ergonomisch verantwoorde werkplek dan niet meer relevant, achterhaald door en mentale overbelasting? Integendeel, ergonomie is een uitermate belangrijke factor bij de inrichting van de werkomgeving. Voortschrijdend inzicht heeft echter geleid tot een meer omvattende, holistische benadering van de werkomgeving. Daarom wordt tegenwoordig de term wellbeing, welbevinden gebruikt. Discomfort, veroorzaakt door slechte ergonomie en/of te hoge werkdruk, heeft een negatieve invloed op de productiviteit van de medewerkers. Met als gevolg een slechter bedrijfsresultaat. Daarom is het onbegrijpelijk dat wereldwijd nog geen 10% van alle werknemers gebruik kan maken van

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

wellnessproducten en -diensten (volgens het Global Wellness Institute, zie https://globalwellnessinstitute.org/industry-research/2018-global-wellness-economy-monitor Want ziekteverzuim als gevolg van een onprettige werkomgeving kan aanzienlijke kosten met zich meebrengen, daarom is het zorgen voor een ergonomisch verantwoorde werkomgeving een slimme investering in plaats van geldverspilling.

Fout

Een veel voorkomende fout echter is dat men met het aanbieden van ergonomische voorzieningen denkt dat het zo wel klaar is. De werkgever heeft in zijn optiek alles gedaan wat hij volgens de zorgplicht moet doen, en misschien wel meer. Maar weet hij of zij wel of het allemaal effect heeft gehad? Ofwel: worden de effecten wel gecontroleerd? Is het ziekteverzuim inderdaad gedaald? Hebben de medewerkers minder (of liever: geen) discomfort, of willen/durven ze niet meer te klagen omdat ze van die mooie voorzieningen hebben

Ergonomie

gekregen en vinden dat ze geen recht meer hebben om te klagen? Overigens: de 80-20 regel is berucht: 20% van de mensen zal altijd wel iets vinden om over te klagen. Een andere fout is dat er niet regelmatig wordt gekeken of de mensen nog wel op de juiste, door een ergonoom voorgeschreven, manier op hun werkplekken zitten dan wel staan, en de spullen op de juiste manier gebruiken. Mensen vervallen snel in hun oude patronen, en dan hebben goede voorzieningen ook geen zin.

Technologie

De grootste verandering van de werkplek en het werken op zich is veroorzaakt door de technologische ontwikkelingen van de afgelopen decennia. Dankzij het internet en de nieuwe devices kunnen we tegenwoordig overal werken waar we maar wifi hebben. Die trend wordt met name gevoed door de zogeheten millennials, de jongeren die inmiddels de grootste groep vormen van alle werkenden. Zij bepalen hoe we die technologie toepassen in het werk, van de devices die we gebruiken (meer laptops, mobiele smartphones en tablets) en betere voorzieningen zoals tablethouders, zit-sta oplossingen, apps en software die ons aansporen tot meer pauzes en/of bewegen, tot waar we werken (meer taakgerichte ruimtes, open offices of juist aparte zitjes voor samenwerken, al of niet op afstand middels videoverbindingen).

kuiten, heupen en rug. Want met een zit-sta tafel alleen ben je er niet. Wil je echt optimaal profiteren van zo’n tafel, moet je de juiste ergonomische aanvullingen hebben, zoals anti-vermoeidheidsmatten. Deze bieden het lichaam naast ondersteuning en comfort ook functies die regelmatig bewegen aanmoedigen door een andere houding aan te nemen. Daarnaast is het sowieso aan te raden, vaker van de werkplek te gaan, bijvoorbeeld om even naar een collega te lopen in plaats van die een mailtje te sturen. Over regelmatig bewegen gesproken: op de markt zijn diverse oplossingen om te bewegen tijdens het werken. Zoals het fietsbureau: een leuke gadget, maar of het zo ergonomisch verantwoord is, daar is men het nog niet over eens. Het gaat dus feitelijk niet alleen om de meest bekende producten (het zit-sta bureau, de speciale muis, een goede stoel), maar veel meer over een totaaloplossing: een holistische benadering. Gelukkig wordt het belang van een gezonde werkplek in de breedste zin van het woord door de meeste werkgevers wel onderkend en worden maatregelen meer proactief in plaats van curatief genomen. Een bedrijf dat welbevinden van zijn medewerkers voorop stelt, zal geen moeite hebben de goede werknemers te behouden en nieuwe te kunnen aannemen.

Nekklachten

De vraag is of dit allemaal wel bijdraagt tot het welbevinden van de werknemer. Je kunt dankzij die voorzieningen wel overal en altijd werken, maar doe je dat dan ook op ergonomisch verantwoorde wijze? Die laptop/tablet/smartphone ligt makkelijk op schoot, maar zit/lig je dan ook wel lekker? Denk aan de keukentafel met rechte stoel! Bekend is al de tablet-nek: teveel en te vaak buigt de gebruiker zich naar het kleine scherm, met nekklachten tot gevolg. Tot diep in de nacht zit de gebruiker op zijn of haar smartphone te loeren, met slaapproblemen tot gevolg. Onderzoeken hebben al uitgewezen dat te veel en te lang turen op zo’n schermpje bijziendheid kan veroorzaken.

Zitten

De bekendste kreet op het gebied van ergonomie op de werkplek is: zitten is het nieuwe roken. Daar zijn al veel reacties op gekomen, meer positieve dan negatieve. Vandaar dat menig ondernemer zijn werknemers verblijdde met een in hoogte verstelbaar bureau, of een oplossing die daarvan was afgeleid. Veel mensen gingen dus staand werken (want dat hoorde toch zo?), met als gevolg dat ze last kregen van

Bepalende factoren

Ergonomie – wellbeing – wordt bepaald door een grote verscheidenheid aan factoren. De belangrijkste, met enkele voorbeelden: • inrichting (open office, routing, meubilair, planten, ramen, kleuren, vloerafwerking) • verlichting (overhead tl, invallend zonlicht) • klimaat (tocht, hitte, ‘vuile’ lucht) • apparatuur en accessoires (monitorarm, scherm, toetsenbord, muis) • werkblad (materiaal, niet in hoogte verstelbaar, formaat) • stoel (te weinig of teveel instelmogelijkheden, verkeerde stoel) • gebrek aan privacy of mogelijkheid om geconcentreerd te kunnen werken • geen mogelijkheid tot ‘socializing’ (geen koffiecorner of apart zitje) • slechte schoonmaak (vuil op de werkplek, overvolle prullenbakken, smerige toiletten) • onvoldoende bewegen/ontspannen • slechte voeding • en ja, ook: irritante collega’s en te hoge werkbelasting.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 17

vakhandel van de maand

Vakhandel van de maand: Topkantoor Repro Creatief

‘Het gaat om een gezonde verhouding tussen diensten en detailhandel’ Je kunt het zo gek niet bedenken of Topkantoor Repro Creatief heeft het. Deze vakhandel, al veertig jaar een begrip in ’t Gooi, is hét adres voor kantoorartikelen en -meubelen. Ook de creatieve klanten komen er graag. Met een afdeling Repro én een veelheid aan artikelen gericht op schilderen, tekenen, kleuren en boetseren, staat Topkantoor Repro Creatief ook bekend als het Walhalla voor de creatieveling. Maar er zijn meer redenen waarom klanten graag een bezoek brengen aan de winkel in Bussum. De teller van het aantal artikelen staat op ruim 100.000. En wat niet op voorraad ligt, dat bestellen ze in een mum van tijd bij. We durven te stellen dat Topkantoor Repro Creatief een van de breedste assortimenten van Nederland heeft. Wanneer we directeur Eric Buscher vragen hoe hij dit organiseert, krijgen we meer

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

informatie over zijn stijl van managen. “Ik vind het belangrijk dat mijn personeel zelf keuzes kan maken. Zij krijgen veel vrijheid en mogen tot het uiterste gaan. Mits het verkoopt natuurlijk,” vertelt Eric. “Omdat ik veel verantwoordelijkheid bij mijn medewerkers leg, krijgen zij het gevoel alsof ze in hun eigen winkeltje staan. En vanuit

deze gedachte zet iedereen alles op alles voor de hoogste klanttevredenheid!”

Service als hoogste goed

Topkantoor Repro Creatief gaat ver voor een klant. Service is het hoogste goed, aandacht en meedenken de sterkste pijlers. “We doen alles om in de behoeften van de klant, zakelijk of particulier, te voorzien. We vragen altijd wat iemand uiteindelijk wil hebben. Waar is de klant naar op zoek? En welke artikelen passen daar het beste bij? Voor een bouwtekening wordt bijvoorbeeld niet hetzelfde papier gebruikt als voor een poster of banner." De vakhandel streeft ernaar dat iedere klant tevreden de deur uitloopt, met het juiste product,

vakhandel van de maand

Nieuwe ontwikkelingen

het juiste advies of de juiste oplossing voor op kantoor. “Daaronder verstaan we ook een complete aankoop. We vinden het vervelend wanneer een klant een penseel koopt om een nieuw schilderij te maken, en zich bij thuiskomt realiseert dat hij ook een palet en schildersezel nodig had.”

Meer dan kantoorartikelen

Een assortiment van 100.000 artikelen lijkt zeer compleet. Toch doet Topkantoor Repro Creatief meer om zijn klanten te ontzorgen. Zo organiseert de vakhandel in Bussum bijna dagelijks een cursus of workshop. Vaak gericht op de creatieve doelgroep, die haar schildertechniek wil verbeteren. Ook beschikt Topkantoor Repro Creatief over een PostNL-postkantoor, waar alle postzaken geregeld kunnen worden en waar zakelijke klanten terechtkunnen voor hun postbus. Eric Buscher combineert daarmee verschillende takken van sport. En dat maakt Topkantoor Repro Creatief een interessante partner voor bedrijven die een project uit willen besteden. “Wanneer een bedrijf een mailing wil versturen, kunnen wij deze mailing opstellen bij onze afdeling Repro. We vouwen deze voor de klant en stoppen hem in een passende envelop. In ons postkantoor frankeren we de mailing als partijpost. We kunnen daarmee het hele pakket uit handen nemen. Dat is onze onderscheidende factor.”

Eric is ervan overtuigd dat het aanbieden van diensten essentieel is voor een succesvol bestaan van bedrijven in onze branche. Hij zoekt continu naar kansen en waar mogelijk grijpt hij deze. Zo kunnen zijn klanten vanaf juli ook bij Topkantoor Repro Creatief terecht voor een kluis van Safe-locker. “Safelocker is ons nieuwste initiatief. Klanten huren dan een kluis om kostbare bezittingen in op te bergen. De kluiskamer is goed beveiligd en voldoet aan strengste eisen die Safelocker en klanten stellen. Ik vind dat een kantoorvakhandel daar een logische winkel voor is. Onze klanten hoeven namelijk maar één handeling toe te voegen aan wat ze normaal toch al doen."

De markt van de traditionele kantoorartikelen wordt minder. Dat is volgens Eric niet erg, mits je daar als ondernemer maar rekening mee houdt. “Ik ben met Topkantoor Repro Creatief voor alles in. Laat de grootste uitdaging maar komen. Wij staan vooraan,” lacht hij.

Op de vraag of er nog meer ontwikkelingen op de agenda staan, kan Eric nog geen antwoord geven. “Ik denk dat we afhankelijk zijn van de economie. In deze grillige tijd is het belangrijk om snel te handelen. Als blijkt dat er behoefte is aan een autowasserette, dan kunnen we bij wijze van spreken zelfs die dienst toevoegen."

Over Topkantoor Repro Creatief Sinds 1975 is Topkantoor Repro Creatief, toen nog ‘Repro’ genaamd, een begrip in Bussum. Aanvankelijk bleef de service beperkt tot reprografie. Later werd het assortiment kantoorartikelen toegevoegd en gestaag uitgebreid tot het huidige aanbod van ruim 20.000 artikelen. In 2005 werd het aanbod verrijkt met creatieve materialen voor amateur- en professionele kunstenaars. Nadat de naam in 2006 gewijzigd werd in Topkantoor Repro Creatief, groeide de winkel door tot de huidige omvang van 800 vierkante meter en 14 medewerkers. De repro-afdeling en het postkantoor, inclusief postbussen, werden aan de dienstverlening toegevoegd. Bij Topkantoor Repro Creatief is de klant nu ook aan het juiste adres voor cursussen, workshops, drukwerk en zelfs safelockers. Alles onder een dak voor particuliere en zakelijke consumenten.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 19

Producten

Slimme methoden om aantasting van milieu te minimaliseren

Ontzie het milieu, juist bij het printen van documenten We printen en kopiĂŤren wat af, ondanks de dreigende milieucatastrofes. Toch kunnen we maatregelen treffen om de belasting van het milieu bij printing zoveel mogelijk te beperken.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Producten Tekst: Hans-Erik de Kruyff

Uitstoot van CO2, emissies van ozongassen, uitputting van grondstoffenvoorraden, onbeheersbare afvalbergen; deze en andere bedreigingen hangen als donkere wolken boven de printers en multifunctionals in uw organisatie. Het is langzaamaan wel duidelijk dat we het milieu moeten ontzien. En dat kan ook, zelfs bij het op papier afdrukken van informatie. Daarvoor moeten enkele stappen worden gezet, zowel in het voortraject op weg naar de aanschaf en installatie van documentsystemen, als ook in de periode dat deze systemen in uw organisatie in bedrijf zijn. Ten eerste is het goed dat iedere individuele kantoorwerker zich afvraagt of bepaalde documenten wel zo nodig moeten worden geprint. Velen hebben de (slechte) gewoonte om zo goed als alle informatie op papier af te drukken. Met software als die van Nuance Equitrac kunt u afdwingen dat individuen, teams en afdelingen zich aan bepaalde printquota houden.

Technologie

Het tweede dat u kunt doen is serieus kijken naar welke technologische ontwikkelingen voor minder belasting van het milieu zorgdragen. In de afgelopen halve eeuw was de xerografische technologie (met laserbelichting van

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 21

NIEUW PRINTAB®

TABSTIKKERS A B C D E F G H J

Download de PRINTAB® template en start met het maken van uw tabjes.

Print uw tabjes op de PRINTAB® tabstickers vellen.

A C D E

WAAROM PRINTAB® TABSTIKKER GEBRUIKEN? J

• Gebruik van eigen tekst • Invulbaar met horizontale template voor ordners • Invulbaar met verticale template voor bakjes tab • Ook handmatig te beschrijven • Te gebruiken op: Insteekhoezen, L-mappen en Showtassen • Efﬁcient en kosten besparend A

F G

Voeg de PRINTAB® D D E E tabjes toe aan uw G G H H project

V V W W Kan alle overtollige Y Y Z Z tabbladen vervangen! 2 2 3 3

TECHNISCHE GEGEVENS STIKKER: Dikte papier 2 x 72 gram 30 stikkers op A4 formaat afmeting schrijfvlak 30 x 29 mm

TEMPLATE: 4 regels beschrijfbaar 8 karakters per regel

www.printab.nl

Producten

een intermediaire beelddrager en het gebruik van toner die verhit wordt) dominant. Zeker, deze tonersystemen hebben goede kwaliteiten in het dagelijkse gebruik. Maar deze indirecte technologie is niet per se de gunstigste als het om de milieubelasting gaat. Weliswaar hebben onder meer HP, Konica Minolta en OKI toners ontwikkeld die al op vrij lage temperaturen hechten, maar er moet nog steeds verhit worden. In de afgelopen jaren hebben bijvoorbeeld Canon, HP en vooral Epson veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van inkjettechnologie voor de kantoorpraktijk. Inkjet is een direct afdruksysteem (minder onderdelen) dat geen hitte behoeft (minder energieverbruik), geen ozon uitstoot en met minder verpakkingsmaterialen toe kan. Wel kiest u bij voorkeur een inkjet printer of multifunctional met een grote inktvoorraad, zoals de XL-cartridges, of beter nog, de relatief grote inktbussen van Epson. Dit vermindert het afval, spaart tijd uit die gemoeid is met het steeds wisselen van cartridges, en is een stuk goedkoper bovendien.

stoffen effectief tegen te gaan. Onder het hoofdstuk ‘recycling’ vallen ook de verpakkingsmaterialen. Zowel de printers en multifunctionals zelf, als de benodigde toners en (in mindere mate) inkten vragen om veel verpakkingsmaterialen. OKI, maar bijvoorbeeld ook Xerox, halen als het even kan die verpakkingen op bij de klant om ze later opnieuw te gebruiken of, als dat niet lukt, de materialen op enigerlei wijze te recyclen.

Duurzaamheidprogramma’s

Tot slot is het nuttig om de websites van de diverse leveranciers te raadplegen, want de meeste schrijven daar vol enthousiasme over hun inspanningen op het vlak van milieu en

duurzaamheid. Behalve over hun activiteiten rond recycling en remanufacturing leest u ook over hun duurzaamheidsprogramma’s, die nogal uiteenlopend van aard zijn. Zo hanteert Konica Minolta het milieubesparingsprogramma Ecovision 2050 voor de lange termijn. Voor het actief terugdringen van de CO2-uitstoot bij de fabricage en het gebruik van documentsystemen ontwikkelde Ricoh het ‘Sustainable Optimalisation Programme’. Toshiba Tec claimt al geruime tijd CO2-neutraal te werken dankzij uitgebreide duurzaamheidsprogramma’s in Afrika en Zuid-Amerika. Door deze en andere programma’s te vergelijken kunt u een keuze maken die het meeste aansluit bij het duurzaamheidsbeleid van uw eigen organisatie.

Recycling

Ten derde is het raadzaam om na te gaan wat de diverse producenten presteren om het milieu te ontzien en om duurzaamheid in hun productie- en distributieprocessen te omarmen. Hier kan onderscheid worden gemaakt naar machines en verbruiksmaterialen. Onder meer Canon, HP en Xerox doen veel moeite om gebruikte inkten/of tonercartridges bij hun klanten terug te halen, om ze vervolgens te vullen en rijp te maken voor een volgende levenscyclus. Dit minimaliseert de verspilling van grondstoffen. Bij de ontwikkeling van vele printers en multifunctionals wordt al op de tekentafel rekening gehouden met een volgende levensfase van de afzonderlijke onderdelen, of van de machine in haar geheel. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat voor materiaalsoorten wordt gekozen die gemakkelijk te recyclen zijn. Op die manier kunnen grondstoffen meermalen worden gebruikt. Een variant op recyclen is remanufacturing, waarbij de gehele machine na een economische of technische levensduur onderhanden wordt genomen om haar geschikt te maken voor een tweede of zelfs derde levensfase. Alweer, buitengewoon nuttig om verspilling van grond-

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 23

Producten

Vele keuzemogelijkheden vragen om voorbereiding bij aankoop

Nieuwe generatie mobiele scanners in opkomst Nieuw zijn ze niet, scanners voor gebruik onderweg, maar wel flink vernieuwd, onder meer met WiFi-extensies. Dit levert extra gebruiksgemak en gebruiksmogelijkheden op. Het scannen (digitaliseren) van papieren documenten doen we deels om eenmaal af te komen van die ontoegankelijke papierberg ergens in de kelder van het kantoorpand: Het papieren archief waar je eindeloos kunt zoeken naar bepaalde documenten, soms zonder die ooit te vinden. Scanning is ook heel interessant sinds we informatie razendsnel via digitale kanalen kunnen verspreiden, gericht op één bepaald persoon, of bestemd voor een in principe immens grote doelgroep. Scanning staat voor ordening, efficiënte opslag en toegankelijkheid van informatie, maar -minstens zo belangrijk- ook voor het eenvoudig delen en distribueren van informatie. Voor scanning gebruiken we meestal de multifunctional op kantoor, of -als die aanwezig is- de ‘dedicated’ kantoorscanner. Maar we zijn lang niet altijd op kantoor; zelfs steeds minder. Daarom zijn en worden er mobiele scanners ontwikkeld die licht en uiterst compact zijn en daarmee gemakkelijk kunnen worden meegenomen voor gebruik onderweg. De meeste

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

mobiele scanners vindt u in de ADS- en DS-series van Brother, de imageFORMULA P-serie van Canon, de WorkForce serie van Epson en de ScanSnap serie van Fujitsu. Veel modellen zijn niet veel groter of zwaarder dan een flinke reep chocolade. De meeste kosten ergens tussen de € 130 en € 330. Zij kunnen diverse soorten documenten scannen, van standaard A4 documenten tot visitekaartjes. Veelal hebben zij de benodigde software voor digitaliseren, beeldverwerking en connectiviteit ‘aan boord’, waardoor zij probleemloos op ieder notebook kunnen worden aangesloten.

USB en/of WiFi

Tot voor kort werden de mobiele scanners via een USB-interface met een notebook verbonden. Via de USB-verbinding werden en worden de software en de digitale informatie geleid, en wordt de scanner bovendien ook van elektrische voeding voorzien. Onder meer de Canon imageFORMULA P-20811 en de Fujitsu ScanSnap S1300 werken op die manier. Tegenwoordig is het meer gebruikelijk om de uitwisseling van informatie tussen scanner en notebook via WiFi te geleiden. Dit verhoogt het gebruiksgemak. Met de WiFi uitbreiding kun je bijvoorbeeld ook scannen zonder dat het notebook wordt gestart. Consequentie is wel dat de WiFi-scanner een eigen voedingsbron moet hebben. De Brother DS-920DW, de Epson

Producten Tekst: Hans-Erik de Kruyff

WorkForce ES-60W en de ScanSnap iX100 van Fujitsu zijn voorbeelden van met WiFi uitgeruste mobiele scanners. Canon heeft een andere oplossing: Haar mobiele scanners zijn gericht op USB-aansluiting op een notebook of PC, maar door gebruik te maken van de WU10 uitbreiding ontstaat er een autonome scanner die draadloos functioneert. De WU10 extensie voorziet de scanners van stroom en WiFi-faciliteiten, die ervoor zorgen dat de scans niet alleen naar een notebook of desktop PC kunnen worden gestuurd, maar ook naar tablets, smartphones en naar cloud-domeinen.

Aandachtspunten

De diverse mobiele scanners hebben elk zo hun eigen-aardigheden, zodat u enige aandacht moet besteden aan de specificaties bij het keuzeproces. Het USB en/of WiFi vraagstuk hebben we al behandeld. De fysieke gegevens (gewicht, afmetingen) kunnen van belang zijn, vooral als u de scanner in uw notebooktas wil kunnen vervoeren. Hoe klein ze ook zijn, diverse modellen staan het toe dat u een stapeltje documenten in het apparaat legt, dat de paginaâ&#x20AC;&#x2122;s vervolgens automatisch scant. Vaak -maar niet altijd dus- kan de scanner diverse soorten en formaten documenten door elkaar heen verwerken. De scansnelheid is nooit enorm hoog, maar een tiental of zelfs enkele tientalen images per minuut zijn haalbaar. Daarbij is de instelling van de scanresolutie van grote invloed: Bij een lage resolutie gaat het rap, maar bij een hoge resolutie wordt het geduld op de proef gesteld. Ook de meegeleverde software vraagt enige aandacht. Alle scanners kunnen zowel op een Windows als op een Mac notebook of desktop PC worden aangesloten. Voor communicatie met andere devices is een WiFi verbinding nodig. Let erop of er plug-ins aanwezig zijn voor directe aansluiting op uw favoriete software, zoals Evernote en SharePoint. De meeste mobiele scanners kunnen de gedigitaliseerde informatie in uiteenlopende formats wegschrijven, van PDF, via Jpeg en Tiff, tot aan OCR. Check of uw favoriete format geboden wordt. Tot slot controleert u of de door u gewenste beeldcorrecties (rechtzetten en/of roteren van scheve of gekantelde paginaâ&#x20AC;&#x2122;s etc.) en mogelijkheden voor automatische indexering geboden worden. Dit laatste is van groot belang voor het snel terugvinden van scans.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 25

Benelux Office Products Awards 2019 Wie o wieâ&#x20AC;Ś Wie worden dit jaar de winnaars van de Benelux Office Products? De spanning stijgt. Het winnen van een Benelux Office Products Awards is niet alleen een erkenning voor een product, maar ook een kans voor optimale marketing. Zet daarom 10 oktober vast in uw agenda. Wilt u erbij zijn of eventpartner worden? Kijk op www.bopawards.nl.

Praktische informatie Uitreikingen

De uitreiking vindt plaats op donderdag 10 oktober 2019 tijdens de speciale Benelux Office Night.

Releasedatum

Algemene informatie Inschrijving producten gesloten Locatie: volgt

De producten en concepten moesten tussen 1 juni 2018 en 31 mei 2019 zijn uitgebracht (geldt niet voor de categorie Best Performing Product).

Voor wie?

De Benelux Office Products Awards zijn bedoeld voor fabrikanten, leveranciers en distributeurs in het office-kanaal.

www.bopawards.nl

Nieuws

WijVerhurenPrinters.nl schudt zakelijke printermarkt wakker De nieuwe speler WijVerhurenprinters.nl betreedt de markt voor zakelijke printers en multifunctionals met Managed Print Services via internet. Het bedrijf richt zich op het MKB en de professionele printhuizen. De eerste resultaten laten zien dat WijVerhurenPrinters.nl voorziet in een grote behoefte bij ondernemers aan gemak, transparantie en superieure service. “Met WijVerhurenPrinters.nl gaan wij de markt openbreken en vernieuwen”, zegt oprichter Duck den Hoed. “De printermarkt is niet meegegroeid met de behoeften van de zakelijke gebruiker. Een ondernemer wil online kunnen kijken en regelen, gemakkelijke financiering, betalen voor gebruik en proactieve support. Dat, in plaats van een niet-transparant aanbod, moeilijke offertes en onleesbare contracten, een accountmanager met een dikke auto over de vloer en eindeloos moeten wachten tot het apparaat geleverd is.”

Nieuw model

Het traditionele model van indirect/direct sales en een uitgebreid apparaat van resellers en business partners voldoet volgens Den Hoed niet meer en hij kan dat als veteraan in de printermarkt weten. Na een carrière van 30 jaar bij Xerox, met als laatste rol Manager Partner Marketing & Sales, heeft hij de markt zien veranderen. Boden eerdere ontwikkelingen in de printerwereld grote kansen aan de fabrikanten en hun business partners – denk aan de overgang naar printen in kleur, en van analoog naar digitaal – de trends van nu naar ‘alles wordt een service’ (XaaS) en naar e-commerce plaatsen het kanaal voor grote uitdagingen.

printers en multifunctionals, mogelijkheden voor gemakkelijk kiezen, configureren en afnemen, en naadloze integratie met de logistieke systemen van de fabrikanten. Dat zijn momenteel marktleiders Xerox en HP. Met andere fabrikanten lopen gesprekken. In feite is WijVerhurenPrinters.nl het onafhankelijke e-commerce verkoopkanaal van de aangesloten fabrikanten. De feitelijke service delivery doet de fabrikant van het systeem dat de klant heeft gekozen.

Tipping Point

WijVerhurenPrinters.nl is een klein jaar actief en gaat nu vol gas geven. Om de groeiversnelling te financieren, heeft Den Hoed investeerder Olav van Doorn aangetrokken. Van Doorn heeft in 2017 zijn toenmalige bedrijf Custom Connect verkocht aan GTT. Hij heeft een substantieel belang in WijVerhurenPrinters.nl genomen en komt daarmee terug in de markt waar zijn loopbaan ooit begon. “Ik ben mijn carriere begonnen in sales bij Xerox. Duck was mijn mentor. Het is natuurlijk geweldig leuk om na zoveel jaren samen wat op te bouwen”, zegt Van Doorn. “Bovendien spreekt het disruptieve mij sterk aan. Ik heb daar met Custom Connect veel ervaring in opgedaan, toen wij een heel nieuwe aanpak introduceerden in dataen telecommunicatie. Ik heb gezien hoe snel de groei dan kan gaan. WijVerhurenPrinters.nl heeft grote kansen. Wij zijn met dit platform de eersten in Europa en we willen snel massa bereiken om ons concurrentievoordeel te versterken. Hoe eerder we het tipping point hebben bereikt, hoe beter.”

Deze uitdagingen worden nauwelijks aangepakt. “En dus is er volop ruimte voor een nieuwe speler die alle moderne concepten uit de consumentenwereld op het gebied van e-commerce, ketenintegratie en klantenservice vertaalt naar Managed Print Services voor de zakelijke markt. Met Bol.com en CoolBlue als voorbeelden hebben wij WijVerhurenPrinters. nl opgezet”, zegt Den Hoed.

Razendsnel

Het resultaat is een website met een compleet aanbod van

Duck den Hoed (links) en Olav van Doorn: “WijVerhurenPrinters.nl is in feite het onafhankelijke e-commerce verkoopkanaal van de aangesloten printerfabrikanten.”

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 27

www.insights-x.com

? Y R E N O I T A T S E V YOU LO

Het hele jaar de branche in beeld: www.insights-x.com/en/newsletter

Vragen? Neem contact op met uw contactpersoon voor de Benelux: van Ekeris Expo service b.v., Gerti Maierl, T: +31 (0)23-525 85 00, E: info@vanekeris.com

Nieuws

Tool geeft inzicht kosten document management Veel Nederlandse MKB bedrijven lijken niet of beperkt op de hoogte van het eigen printgedrag en bijbehorende printkosten binnen de organisatie. Daarnaast heeft digitalisering van documentstromen en werkprocessen een hoge prioriteit binnen deze organisaties. Een merkonafhankelijke tool biedt een oplossing. Printerfabrikant Brother combineert deze twee uitdagingen door haar klanten te voorzien van inzicht in de huidige afdrukomgeving en de werkprocessen binnen de organisatie. De gedetailleerde en visuele informatie helpt enerzijds om alle elementen die van invloed zijn op de kosten in kaart te brengen en deze waar mogelijk te verlagen. Anderzijds helpt deze data om het digitaliseren van informatie verder te professionaliseren.

Advies op maat

Brother kan op snelle, simpele wijze het huidige printergebruik in beeld brengen en data analyseren middels JetAdvice Manager. Hierdoor ontstaat inzicht in de huidige printkosten en de totale eigendomskosten van het printerpark (TCO). Op basis van vakkundig advies kan er vervolgens een maatwerk printoplossing samengesteld worden die aansluit op de behoeften van de klant en printkosten drastisch verlaagd. Een goed voorbeeld hiervan is de analyse van A3 gebruik. Veel organisaties maken gebruik van multifunctionele A3 apparatuur, terwijl het daadwerkelijke gebruik van A3 onder de 0,5% van het totale afdrukvolume ligt. Dit heeft een behoorlijke impact op de TCO.

Merkonafhankelijk

Het verzamelen van data alleen is niet voldoende. Inzicht en het nemen van beslissingen op basis van de juiste informatie waarmee resellers en eindgebruikers geholpen

kunnen worden, is de echte toegevoegde waarde”, aldus Mark Kouwenberg, Sales Director van EuroForm A/S. “Daar waar Managed Print Services aanvankelijk ging over een consolidatie van apparaten en het realiseren van initiële besparingen, staan vandaag de dag vooral duurzaamheid, beveiliging, continuïteit en het ondersteunen van de dagelijkse processen hoog in het vaandel bij de eindgebruiker.” De kracht van JetAdvice Assessment is dat het volledig merkonafhankelijk werkt en voorziet in diepgaande informatie omtrent afdrukomgevingen. Ondernemingen hebben vaak een gediversifieerde afdrukomgeving, met printers van verschillende fabrikanten. Omdat Brother MPS-software alleen met Brother apparaten werkt, kan er dankzij JetAdvice een veelzijdige oplossing aangeboden worden.

Positief effect

Het stroomlijnen van de workflow kan een zeer positief effect hebben op de productiviteit van werknemers. Door inefficiënties en knelpunten in kaart te brengen, kan Brother diverse slimme oplossingen bieden. Denk hierbij aan document management en archiveeroplossingen in de vorm van geavanceerde scanopties via het netwerk of in de cloud. Daarnaast biedt Brother diverse professionele solutions voor het beveiligen van printdata.

Over Brother

Brother Nederland is een toonaangevende speler in de printermarkt en heeft een kantoor in Amstelveen. Via een netwerk van resellers zijn de Brother producten en services beschikbaar in Nederland. Brother is wereldwijd een van de grootste fabrikanten van inkjet- en laserprinters, labelprinters, scanners en diverse oplossingen. Alle productiefaciliteiten zijn gecertificeerd volgens ISO 14001. Brother producten worden gekenmerkt door hoge kwaliteit, duurzaamheid en geavanceerde technologische innovaties.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 29

Office inspiratie

Op zoek naar het lelijkste kantoor van Nederland Op 1 mei, vanouds de Dag van de Arbeid, startte Ditt Officemakers een zoektocht naar ‘Het Lelijkste Kantoor Van Nederland’! De social media pagina’s van het organiserende Ditt Officemakers stroomden vol en op dit moment zijn er al meer dan 30 officiële aanmeldingen, die kans maken op een complete make-over ter waarde van 10.000 euro.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Office inspiratie

Iedereen verdient een gezond en inspirerend kantoor. Een plek waar je iedere dag met plezier naartoe gaat. Iedereen werd daarom uitgedaagd om zijn of haar kantoor in te sturen voor de competitie. Op 21 juni wordt de winnaar bekend van een heuse office-make-over. “Samen maken we vervolgens van dit ‘lelijkste kantoor van Nederland’ het mooiste, het fijnste, het prettigste, het meest inspirerende kantoor van Nederland: een kantoor dat werkt!”, aldus de organisatie. Wie vond dat hij of zij werkte op ‘een lelijk kantoor’, of vond dat zijn werkplek echt niet meer kon, stuurde de afgelopen zes weken via de sociale media kanalen van Ditt Officemakers een foto of een filmpje van dat ‘lelijke kantoor’, van die onmogelijke werkplek. Een deel van de inzendingen is hier te zien. Een brede en deskundige jury, bestaande uit vertegenwoordigers van alle partners van deze actie, kiest uit de binnengekomen inzendingen ‘Het Lelijkste Kantoor Van Nederland’. Van dat lelijke kantoor maakt een team van ontwerpers, kantoorinrichters en interieurbouwers van Ditt Officemakers vervolgens iets moois. Voor een bedrag ter waarde van 10.000 Euro knappen wij daadwerkelijk de gewonnen werkruimte op en maken ze een plan om het ‘Lelijkste Kantoor van Nederland’ om te turnen tot misschien wel ‘Het Mooiste Kantoor van Nederland’. Vrijdag 14 juni maakt de jury haar lijst van ‘de 10 lelijkste kantoren van Nederland’ bekend. Vrijdag 21 juni volgt de bekendmaking van ‘Het Lelijkste Kantoor Van Nederland’ Maandag 24 juni start de make-over.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 31

Office inspiratie

De werkplek op weg naar 2040 De ontwikkelingen rond de werkplek gaan in de 21e eeuw verder en verder, gedreven door technologie, maar ook door sociale en economische factoren. De inrichting van het kantoor zal in die ontwikkelingen mee moeten gaan, maar liever nog daar op anticiperen.

De werkomgeving wordt vandaag de dag bepaald door een aantal trends, en trends komen en gaan. Daarom is het maar de vraag of de state-of-the-art werkplek van vandaag over 5 of tien jaar nog wel enige relevantie heeft. In een innovatief partnership van de universiteit van Cincinatti, BHDP Architecture en diverse andere ondernemingen kregen studenten in de richtingen architectuur, sociologie, techniek en design de opdracht, gezamenlijk huidige en toekomstige trends te signaleren en te benoemen. Het project kreeg de werktitel ‘The Future of Work’. (bron: FMJ Magazine, July/ August 2018).

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Trends

De studenten concludeerden dat de kantooromgeving de volgende trends volgt: - Natuur in de werkomgeving Planten hebben een enorm positief effect op de medewerkers. Zo werd een stijging van maar liefst 12 procent in de productiviteit gemeten, en nam het gevoel van wellbeing met 88 procent omhoog. Daarnaast werd het positieve effect op de luchtkwaliteit genoemd, en de eigenschap om geluiden te dempen. Overigens is ook in ons land het zogenoemde biophilic design sterk in opkomst, waarbij natuurlijke materialen worden gebruikt in de inrichting.

Superblocks Hoewel dit fenomeen zich voornamelijk in Amerika voordoet, kennen we hier ook de concentratie van kantoorpanden in een autovrij gebied zoals de Zuidas in Amsterdam. Daar bevinden zich dan ook restaurants en eetcafeetjes. De parkachtige aankleding tussen de panden nodigt uit tot wandelen (lopend vergaderen!) of lunchen in de open lucht. Freelancers Over vijf tot tien jaar zal de helft van de werkenden in Amerika bestaan uit freelancers die werken op projectbasis. Ook in ons land zien we die trend ontwikkelen: zzp’ers. Het trendy ‘agile’ werken gaat ook uit van projecten

Office inspiratie

waarbij mensen uit meerdere disciplines tijdelijk samen werken. Freelancers missen echter de saamhorigheid van het kantoorleven, het werken met (vaste) collega’s. Vandaar ook de opkomst van de zogeheten derde werkplekken: ruimtes en werkplekken die per uur of dagdeel gehuurd kunnen worden. Extreme weersomstandigheden De klimaatverandering zorgt mogelijk voor problemen waar nog niet actief over wordt nagedacht. Hier in Nederland merken we dat nog niet zo extreem, maar wateroverlast door stormen, overmatige hitte door stijgende temperaturen en dergelijke kunnen grote impact hebben op de manier waarop de kantoorpanden in het algemeen en de werkomgeving in het bijzonder wordt gerealiseerd. Robotisering De toenemende automatisering en de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en het Internet of Things zorgt ervoor dat werknemers meer ‘contact’ hebben met machines dan met menselijke collega’s. De kantoorinrichters moeten er dus voor zorgen dat menselijke interactie niet alleen mogelijk is, maar zeker wordt gestimuleerd. Bijvoorbeeld door open plan offices, aparte zitjes en huiskamerachtige ruimtes waar kan worden vergaderd, gebrainstormd of gewoon gechilld. Mix van generaties De kantooromgeving moet aangenaam zijn voor meerdere generaties. In de praktijk houdt dit in een mix van cubicle-achtige werkplekken (of

‘gewoon’ kleine kantoortjes waar twee of drie mensen in werken), taakgerichte ruimtes en plekken waar samengewerkt kan worden. Comfort Comfort op de werkplek is veel meer dan een zit-statafel en een ergonomische muis en stoel. Flexibiliteit en individueel comfort zullen cruciaal zijn. Dat vraagt om aanpasbare werkplekken en een innovatieve aanpak. Denk aan variaties in kleuren, verlichting en temperatuur.

Hergebruik

Grotere ondernemingen hadden vaak grote kantoorpanden waar zij alleen in zaten. Door de flexibilisering van de arbeidsmarkt komen steeds meer van die enorme kantoorkolossen (deels) leeg te staan. Het is dus zaak dat nieuw gebouwde panden al rekening houden met hergebruik, dat wil zeggen dat ze gemakkelijk (lees: kostenefficiënt) om te bouwen zijn voor meerdere gebruikers.

Werkomgeving 2040

Ook in Nederland worden en werden diverse onderzoeken gehouden. Zo werden in 2016 de resultaten van een grootschalige internationale studie gepresenteerd van CBRE Global Workspace Solutions naar de werkomgeving in 2040 (Whitepaper van Facto.nl). De Smart Workplace zal in dat jaar worden gekenmerkt door: • Flexibele arbeidcontracten; • Meerdere manieren van samenwerken:

• •

•

virtueel, holografisch en persoonlijk; Keuzevrijheid van de werknemer in plaats en tijd van werken; Services afgestemd op de individuele werknemer middels technologische voorzieningen; De werkomgeving biedt een beleving die wordt versterkt door het samenkomen met collega’s; Samenwerken op hightech werkplekken met interactieve videoconference voorzieningen; Gezondheid en welzijn staan centraal.

De studie gaf op basis van de resultaten ook aanbevelingen voor de facility managers en de architecten van de toekomst. Het komt erop neer dat er meer aandacht moet zijn voor het welbevinden van de mensen in flexibel ingerichte kantoren die voorzien zijn van allerlei technologische hoogstandjes, van sensoren en slimme verlichting tot een alomtegenwoordig IoT.

Het is dus zaak dat nieuw gebouwde panden al rekening houden met hergebruik, dat wil zeggen dat ze gemakkelijk (lees: kostenefficiënt) om te bouwen zijn voor meerdere gebruikers.

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 33

Office inspiratie

Voor wat betreft de werkplek gaat het er om, vast te stellen wat de meest effectieve ervaring (beleving) en voorwaarden zijn voor optimale prestaties van de medewerkers en de organisatie. Alle bovengenoemde trends kunnen daar onder gevat worden. Hoe die beleving kan worden gerealiseerd, kan alleen op basis van een analyse van wat de medewerkers nu feitelijk zoeken in hun werkomgeving, wat hen daarin blij maakt. De Amerikaanse kantoormeubelproducent Steelcase heeft die behoeftes opgesteld in een matrix, vergelijkbaar met de pyramide van Maslov: van onder naar boven: • Basis technologie: internet en elektriciteit • Verschillende ruimtes voor verschillende taken: samenwerken, privacy en comfort • Ondersteuning door de organisatie: keuzevrijheid in werkplek en device • Wellbeing: fysiek, cognitief en emotioneel.

Wellbeing op kantoor wordt met name gerealiseerd middels de WELL-certificering van gebouwen (zie Well Building Standard).

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019

Van uniform naar individueel Over het algemeen, op basis van en aanvullend op het bovenstaande kunnen we stellen dat de inrichting van de werkomgeving van een uniform concept (iemand zei eens: ‘One size fits nobody’) transformeert naar kleurrijke co-working plaatsen waar naast aandacht voor het individu een community wordt gekweekt van collega’s waarbij welbevinden, kennisoverdracht, sociaal contact, creativiteit en innovatie de hoofdthema’s vormen. De nieuwe lichting werknemers zoekt in een baan: • keuzevrijheid in device, werkplek en werktijden; • flexibiliteit, ontsnappen aan monotonie • betekenisvolle taken en relaties; • welbevinden: ergonomie en aangename werkomgeving; • authenticiteit, natuurlijke materialen; • betrokkenheid: de werknemer is ook ondernemer, duurzaamheid is belangrijk. Technologie is een grote drijfveer, met de komst van 5G zal het onderlinge contact en de effectiviteit alleen maar toenemen, en dus de productiviteit. In de media vinden we de laatste tijd ook artikelen over de toegevoegde waarde die een kantoorhond kan hebben: die zou dan voor meer ‘gezelligheid’ zorgen. Er wordt zelfs geopperd dat een aquarium hetzelfde effect kan hebben, en meer rustgevend is. Passend bij de logo’s van het bedrijf zou een bank dan bijvoorbeeld kunnen kiezen voor goudvissen, een printerfabrikant voor inktvissen… Wat voor een onderneming de beste, meest effectieve oplossing is voor de inrichting van de werkomgeving is afhankelijk van het soort bedrijf, de activiteiten van de verschillende (groepen) medewerkers en natuurlijk ook de beschikbare middelen. Een checklist of enquête op basis van bovenstaande criteria zou daarbij kunnen helpen.

Office inspiratie

Wat is de Well Building Standard? In het leven geroepen door Delos, bestaat de Well Building Standard uit zeven categorieën. Daarin wordt niet alleen gekeken naar het ontwerp en operaties van gebouwen, maar ook naar welke invloed ze hebben op de gezondheid en welzijn van mensen. De zeven categorieën zijn: Lucht: Hier worden de benodigdheden vastgesteld in gebouwen die schone lucht bevorderen en die bronnen van luchtvervuiling van binnen verminderen. Water: Wordt er veilig en schoon water geleverd door de implementatie van de juiste filtratietechnieken? Well kijkt ook of er regelmatige testen zijn die ervoor moeten zorgen dat inzittenden de optimale waterkwaliteit krijgen voor allerlei gebruik. Voeding: Er moet vers en gezond voedsel aanwezig zijn, met beperkte ongezonde ingrediënten. Ook moeten betere eetgewoonten worden aangemoedigd. Licht: Deze categorie vraagt om een minimale beperking van het circadiaan

ritme van het lichaam, verhoging van de productiviteit en de zorg voor een goede nachtrust. Fitness: Een gebouw moet de mogelijkheid bieden voor fysieke bezigheden voor alledaags gebruik. Een actief leven moet worden ondersteund en stilzittende gewoonten ontmoedigd. Comfort: Hier worden de benodigdheden vastgesteld voor afleidingsvrije, productieve en comfortabele binnenomgevingen. Gemoed: Optimaliseert cognitieve en emotionele gezondheid door ontwerp, technologie en behandelingsstrategieën. De Well Building Standard kan worden toegepast op veel verschillende vastgoedsectoren. De huidige standaard is geoptimaliseerd voor commerciële en institutionele kantoorgebouwen. De kosten van een certificering hangen af van het type project en de grootte ervan en kunnen variëren van 1500 euro tot tienduizend euro. Bron: www.domotica.nl

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 35

De UHD-formule

EEN NIEUWE DEFINITIE

*meetwaarden kleurbereik in absolute termen over inkjetafdrukken

Navigator verbetert het papieroppervlak voor slimmere inktabsorbtie, zodat u profiteert van unieke, revolutionaire afdrukresultaten. Met Navigator UHD wordt de afdrukkwaliteit met tot wel 40% verbeterd*. NAVIGATOR. WE KNOW, YOU GROW

Productnieuws

Minder fysieke ongemakken met UltraBoard 950 van BakkerElkhuizen

Het nieuwe compacte toetsenbord van BakkerElkhuizen verbetert de werkhouding dankzij het slanke ontwerp en vermindert de belasting van de onderarmen. Met het begin van de lente is het hoog tijd voor een frisse wind in het kantoor: Ergonomische kantoorbenodigdheden zoals het nieuwe UltraBoard 950 helpen - een lichte toetsaanslag, twee USB-poorten en een rustig, modern design kenmerken het nieuwste product van BakkerElkhuizen. In tegenstelling tot de standaard toetsenborden is het toetsenbord niet voorzien van een numeriek toetsenbord, maar richt het zich door zijn smallere vorm op zijn compactheid. Dit verkleint de afstand tot de muis, wat leidt tot een betere zithouding en ontlasting van de onderarmen. Dit bevordert productiever werken voor het individu op de werkplek. De toetsen hebben een lichte aanraking, dankzij het schaarmechanism. Bovendien zijn donkere letters op een lichte achtergrond geplaatst om het lezen voor de gebruiker te vergemakkelijken. www.bakkerelkhuizen.nl

Nieuwe mobiele labelprinters van Brother

Brother introduceert twee nieuwe mobiele RJ printers, speciaal voor personeel dat onderweg of op locatie over specifieke printmogelijkheden moet beschikken. De modellen printen zelfklevende labels of bonnen tot maximaal 10,4 cm breed. Dankzij de stevige behuizing en hoge printsnelheid zijn de printers geschikt voor een groot aantal toepassingen binnen diverse branches. Mobiele printers hebben naar eigen zeggen een positief effect op de productiviteit en efficiëntie van bedrijven met werknemers op locatie of in de openbare ruimte. Door het direct printen van ontvangstbewijzen, orderbevestigingen, aankoopnota’s en tickets kunnen zaken direct worden afgehandeld, zonder de back office te belasten. Daarnaast kunnen betrokkenen of klanten meteen ter plekke worden voorzien van de juiste documenten. Met de introductie van deze nieuwe modellen beschikt Brother over een breed assortiment mobiele RJ printers. De volledige RJ lijn bestaat uit acht compacte mobiele printers, gericht op de behoeften binnen diverse branches, als de retail, logistiek, magazijnen, openbare dienstverlening en veiligheidsdiensten. www.brother.nl

Meer beveiliging bij imageRUNNER ADVANCE-platform van Canon

Canon Europe, wereldwijd marktleider in imaging solutions, introduceert de derde versie van haar derde generatie imageRUNNER ADVANCE-platform, voorzien van de nieuwste v3.8 firmware. Dit uitgebreide portfolio van 26 producten en 7 series biedt geavanceerde beveiliging en een intuïtieve interface voor alle apparaten. Deze derde versie biedt bovendien upgrades voor elk systeem uit de bekroonde imageRUNNER ADVANCE serie. Gegevensbescherming staat hoog op de agenda van bedrijven en organisaties. De derde versie van imageRUNNER ADVANCE bevat daarom een reeks preventieve maatregelen die organisaties in staat stellen kwetsbaarheden in de beveiliging voor te zijn. De nieuwste generatie imageRUNNER ADVANCE systemen beschikt over de belangrijke beveiligingsfuncties van eerdere uitvoeringen, waaronder encryptie van harde schijven (HDD’s) met FIPS140-2 validatie om gegevens automatisch te versleutelen. Tot de extra beveiligingsfuncties behoort de verificatie van het systeem bij het opstarten. Gebruikers kunnen programma’s veilig openen op basis van Root of Trust (ROT). Deze geïntegreerde beveiligingsfunctie verhindert dat hackers de beveiligingssystemen van MFP’s, die vaak waardevolle informatie over een organisatie bevatten, kunnen omzeilen. www.canon.nl

OFFICEMAGAZINE

- VOORJAAR 2019 37

Productnieuws

Rexel Momentum: papier snel en veilig vernietigen zonder vastlopen

Als gevolg van de invoering van de AVG zijn zowel bedrijven als consumenten zich meer bewust geworden van de privacyrisico’s die samenhangen met het beheren en vernietigen van data. ACCO Brands springt hierop in met de nieuwe Rexel Momentum-serie papiervernietigers. De fabrikant constateert dat de vraag naar een veilige papiervernietiger aanzienlijk is toegenomen. Met de introductie van de Rexel Momentum-serie is er nu een papiervernietiger die naar eigen zeggen als enige de speciale anti-vastlooptechnologie combineert met een lange werkduur. Zo neemt het veilig vernietigen van papier nog maar weinig tijd in beslag en kan eenvoudig in het reguliere bedrijfsproces worden geïntegreerd. De nieuwe gebruiksvriendelijke Rexel Momentum papiervernietigers kunnen meerdere vellen in één keer verwerken, tot wel 20 vellen in één keer. De speciale anti-vastlooptechnologie voorkomt dat te veel vellen tegelijk ingevoerd kunnen worden. In combinatie met de extra lange werkduur en de eenvoudige bediening via een intuïtief tiptoetspaneel, biedt de Rexel Momentum een grote gebruiksvriendelijkheid en efficiënte documentenstroom. www.rexeleurope.com

Duraframe® Wallpaper: informatiekader voor gevoelige oppervlakken

Op Paperworld 2019 in Frankfurt heeft Durable zijn nieuwste Duraframe®-creatie voorgesteld. Duraframe® Wallpaper kan met vier zelfklevende strips worden opgehangen aan gevoelige materialen zoals behang, hout of beton en kan losgemaakt worden zonder enige lijmresten na te laten. Ideaal voor plekken waar informatiematerialen voor korte tijd op muren en deuren worden geplaatst. Tot de toepassingsgebieden behoren muren, deuren en meubels in kantoren, hotels en restaurants, de medische sector, onderwijsinstellingen en het hele scala aan dienstverleners. Duraframe® Wallpaper wordt geïntroduceerd in de formaten A4 en A3 en in de kleuren zilver en zwart. Bij de levering zijn vier extra zelfklevende strips inbegrepen. Het kader openen, een document invoegen, het kader sluiten, en klaar! Met Duraframe® is het professioneel presenteren van informatie en promoties snel geregeld. Het informatiekader is verkrijgbaar in vele verschillende versies, maten en kleuren, zodat er een passende oplossing is voor elke toepassing. www.durable.nl

Duurzame monitorarmen voor iedere ergonomische werkplek

De nieuwste monitorarmen van BakkerElkhuizen, de Premium Office Armen, zorgen ervoor dat we op de juiste kijkhoogte en -afstand werken waardoor we minder onze nek en ogen belasten. Met steeds meer flexplekken en minder vaste werkplekken is er extra aandacht nodig voor het scherm. Volgens de fabrikant zijn de belangrijke kenmerken van deze arm: eenvoudig en flexibel in te stellen, uitbreidbaar naar meerdere schermen en een gasveerarm. Wordt er veel gebruik gemaakt van meerdere programma’s tegelijk dan is het advies om met meerdere schermen te werken. Het assortiment van BakkerElkhuizen omvat een Premium Office Single and Premium Office Dual. Moderne uitstraling door een slank en strak ontwerp. Het gebruik van een monitorarm werkt stukken comfortabeler en verhoogt de productiviteit met 10% in vergelijking met een verkeerde kijkpositie en -houding. Tevens zijn de Premium Office Armen voor maar liefst 98% recyclebaar en wordt het geproduceerd van duurzame materialen. www.bakkerelkhuizen.nl

OFFICEMAGAZINE

- WINTER 2018

Kosteloos toegang tot het Quantore assortiment! Dealershop.cib.nl is de online winkel van CIB Centraal InkoopBureau speciaal voor de kantoorvakhandel. Het CIB levert al sinds 1937 totaaloplossingen voor de kantooromgeving. In deze gebruiksvriendelijke webshop vindt u als dealer in kantoorartikelen alles wat u nodig heeft. U wilt uw kantoorartikelen snel kunnen bestellen en ontvangen, op het door u gewenste afleveradres. En u verwacht uiterst scherpe prijzen. Als lid van inkoopvereniging Quantore kunnen we u dit allemaal garanderen. Quantore B.V. is de grootste voorraadhoudende in- en verkooporganisatie van kantoorartikelen in de Benelux. Uw voordelen: • Geen lidmaatschapskosten • Ruim 23.000 artikelen uit voorraad leverbaar • Dropshipment mogelijkheden • Levering binnen 1 werkdag • Gratis verzending vanaf € 250,- ex BTW • Telefonisch bereikbaar voor al uw vragen

CIB Centraal InkoopBureau BV Postbus 330 2700 AH Zoetermeer dealershop.cib.nl

telefoon: 079 36 38 400 e-mail: dealershop@cib.nl

TGG

Klaar voor de toekomst ontzorgen • samenwerking • versterking • service

Diensten zoals Telecom Expense Management (TEM) en inkoopvoordeel rondom hardware, software, beheerfuncties en RFP-adviezen. Dát is wat Telegrootgebruik B.V. (TGG) biedt. Dat doet zij als serviceorganisatie voor de leden van BTG.

Maar we gaan verder. We groeien sterk in onze regiefunctie binnen het ICT-Telecom-ecosysteem. We bieden en ontwikkelen nieuwe producten en diensten, op maat en afgestemd op de vraag van de markt. Vraag gerust wat we voor ú kunnen betekenen!

www.telegrootgebruik.nl

TGG

COLUMN

I spy with my little eye

Evert Jan Westera is eigenaar van Contera Advies IT-Telecom Consultancy & Projectmanagement. Hij was hiervoor onder meer IT-manager bij de Tweede Kamer en was in die hoedanigheid Telecom Manager van het Jaar geworden.

“Wilt u ook een navigatie systeem?” Vroeg de medewerker van het verhuurbedrijf in Reijkjavick. Op de website van het verhuurbedrijf had ik al gelezen dat volgens hen de Apps op je telefoon niet betrouwbaar zouden zijn. Maar, als zuinige Nederlander, bedank ik vriendelijk en mijn smartphone leid me overal feilloos naar toe. Onze mobiele apparaten maken continu verbinding met allerlei systemen. We maken gebruik van de meest actuele informatie en we worden gewaarschuwd als er iets aan de hand is. De actuele vraag is nu: “Wie kan er nog meer bij mijn telefoon?”. De VS beschuldigd Huawei van spionage of in elk geval het risico dat zij telecommunicatie apparatuur gebruiken om te spioneren of zelfs te saboteren. IT beheerders roepen, “geen Huawei toestellen!”. De pers zit er boven op, maar wat is er nu werkelijk aan de hand? Gebruikt Huawei zijn telecom apparatuur om te spioneren? “Bewijs dat Huawei dit daadwerkelijk doet, is nooit geleverd”: zegt Frank Groenewegen beveiligingsonderzoeker van Fox-IT in een interview met de Volkskrant. Uit de Snowden-documenten weten we dat de Amerikaanse diensten dit soort dingen ook doen. En zij zijn vast niet de enige. Een vergelijkbare discussie werd onlangs ook gevoerd over het beveiligingsbedrijf Kaspersky. Je gaat je afvragen hoe veilig je eigenlijk nog bent. Is je data maar vooral je persoonlijke informatie nog wel van jou, of kijkt elke geheime dienst met je mee? IT bedrijven spenderen miljoenen aan de beveiliging van systemen. Wetgeving probeert te voorkomen dat onbevoegde personen toegang krijgen tot persoonlijke data. Ongeacht of ze deze wel of niet gaan gebruiken. Tegelijk lezen we dat de dezelfde regelgeving de overdracht van zorgdossiers belemmerd. Recent heeft dit gebrek aan informatie bij een TBS kliniek misschien wel geleid tot gruwelijke misdrijven die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden.

aangesloten en delen of vergaren informatie. Het is lastig om in gesprek iemand een nieuwtje te vertellen, want ze hebben het al gelezen op Facebook of NU.nl We willen deze ontwikkeling ook. Mijn navigatiesysteem moet mij tijdig omleiden bij files en niet pas als ik al stil sta ergens op de snelweg. Ik verwacht ook dat ik kan vertrouwen op mijn parkeer-app. Maar ik zit dan weer niet te wachten op allerlei reclame berichten van artikelen die ik op het Internet bekeken heb of zelfs inmiddels al het gekocht. Connectiviteit heeft dus een keerzijde. Het houdt je op de hoogte maar je bent ook niet meer anoniem. Veel gebruikers hebben hun webcam op de Laptop afgeplakt uit angst dat iemand van buitenaf deze overneemt en je bespioneerd. Kortom we zitten in een dilemma. Een die vooral vanuit commerciële en/of politieke belangen wordt uitgevochten tussen landen zoals de VS, China en Rusland. Ze beschuldigen elkaar voor iets waar ze zelf ook mee bezig zijn. Hoewel het bewijs hiervan natuurlijk niet voor het oprapen ligt. De vraag is hoe wij, als consument of zakelijke gebruiker, met deze informatie omgaan. Laten we ons beïnvloeden door sensationele berichten in de media of behouden we toch een beetje vertrouwen in de overheid en de beveiligingsmaatregelen die we nemen. We willen de nieuwste technologie blijven gebruiken en liefst zoveel mogelijk blijven innoveren? “Gemak dient de mens”, is immers het gezegde? Maar wat we uit alle huidige media hype in elk geval kunnen leren, is dat blind vertrouwen onvoldoende is. We zullen moeten nadenken over hoe we omgaan met informatie op onze smartphone, laptops, smartwatch en welke andere IT middelen dan ook. We moeten maatregelen blijven nemen en blijven waken voor spionerende ogen van individuele personen en overheden. Er vanuit gaande dat ze mee kijken natuurlijk.

We leven in wat we noemen een “Connected World”. Steeds meer apparaten worden op het Internet

TELECOMMAGAZINE

Daarnaast is het mogelijk om systemen voor de gek te houden. Een aantal maanden geleden is de veiligheid van een smartphone met gezichtsherkenning getest. Er is een nauwkeurige 3d-kopie van het hoofd van een redacteur van Forbes gemaakt, waarna dit gebruikt is om verschillende Android-telefoons en een Apple iPhone X te ontsluiten (zie foto). Afhankelijk van het licht lukte het bijna altijd om de Android-toestellen om te tuin te leiden. Alleen de iPhone X liet zich niet voor de gek houden. Fabrikanten blijven continue de technieken verder ontwikkelen, maar men geeft meestal ook aan dat de veiligheid van biometrische authenticatie niet 100 procent waterdicht is.

REDACTIE

De les die in ieder geval is te trekken: betrek gebruikers bij de implementatie van nieuwe securitymaatregelen op mobiele devices, zodat er een goede balans blijft tussen veiligheid en gebruiksgemak!

De conclusie is wel dat je biometrische gegevens niet veilig zijn voor partijen met genoeg tijd, geld en motivatie. Het wordt daarom geadviseerd om fysieke authenticatie altijd samen met een pincode of wachtwoord te gebruiken.

Combinatie van authenticatiemethoden

Het combineren van verschillende vormen van authenticatie wordt daarom als veiliger gezien. Dat wordt ook MFA â&#x20AC;&#x201C; Multi Factor Authenticatie genoemd. Zo is voor het doen van bankzaken tegenwoordig een mobiele app in combinatie met een pincode gebruikelijk, dus iets dat je hebt in combinatie met iets dat je weet. Op de achtergrond kan het ook nog zijn dat je IP-adres of geografische locatie wordt gecheckt, om te voorkomen dat iemand uit een ander werelddeel bij je rekening kan. Bij grote bedrijven wordt vaak gebruik gemaakt van een token of een app die een unieke veiligheidscode geeft, voordat je kunt inloggen op systemen. Soms krijg je ook een code via SMS die je moet invullen. Ook hier is het een combinatie van iets dat je weet (wachtwoord) met iets dat je hebt (veiligheidscode). De meeste smartphonefabrikanten maken ook gebruik van meerdere authenticatievormen. Bij het opstarten moet je altijd een pincode invoeren, daarna wordt het mogelijk om ontgrendeling met je vingerafdruk of met gezichtsherkenning te doen. Bedrijven kunnen toestellen ook met behulp van device management of UEM (Unified Endpoint Management) bepaalde vormen van authenticatie laten forceren. Zo is voor het gebruik van zakelijke email op de smartphone bij sommige organisaties een zescijferige pincode verplicht. Of bij het gebruik van Skype moet elke keer met gebruikersnaam en wachtwoord worden ingelogd. Vooral in combinatie met de verplichte lange wachtwoorden is dit soms onpraktisch.

Conclusie

Veiligheid en goede authenticatie zijn cruciaal in onze digitale wereld en bij het veilig gebruik van smartphones. Maar veiligheid en gebruiksgemak staan regelmatig op gespannen voet: als iets heel veilig is, maar lastig is voor de eindgebruiker, dan wordt het niet geaccepteerd. Daarnaast is de wereld van smartphonebeveiliging nog volop in beweging.

Over de auteur Eildert van Dijken is tijdens zijn studie al begonnen met (mobiele) telecom, iets wat in 1992 nog lang niet gebruikelijk was. Direct na zijn studie is hij bij Ericsson begonnen, waar via interessante projecten voor KPN en Telfort de stap is gemaakt naar training. Als trainer heeft hij alle aspecten van GSM, GPRS, UMTS en de toepassing daarvan aan technici en managers mogen uitleggen. Als account manager Enterprise heeft hij overheden, zorginstellingen en de industrie bezocht om Ericsson-producten en -diensten te verkopen. De veranderende markt en technologiestap naar VoIP hebben hem daarbij beziggehouden. Na bijna 12 jaar Ericsson heeft hij de overstap gemaakt naar Comsys Telecom & Media, een bedrijf dat al 25 jaar gespecialiseerd is in telecomdiensten. Sinds 2010 is hij bij Strict actief in Business Development, met als speerpunten mobiliteit, Het Nieuwe Werken, indoor radiodekking en de integratie van communicatie technologie met bedrijfsprocessen. De ontwikkelingen rondom IoT, LTE, 5G en WiFi volgt hij van dichtbij. Vanuit zijn brede kennis van technologie en marktbewegingen beoordeelt hij nieuwe ontwikkelingen!

TELECOMMAGAZINE

Magenta Communicatie

DĂŠ contentspecialist voor uw branche

Wist u dat Magenta naast vakbladen, websites en meetings ook steeds vaker actief is als contentprovider van leveranciers en vakhandels. Wilt u uw (online) zichtbaarheid vergroten? Een betere SEO? Wij leveren op regelmatige basis kwalitatieve content in de vorm van artikelen en berichten. En zorgen dat deze via uw en onze kanalen optimaal onder de aandacht van uw doelgroep komen.

www.magentacommunicatie.nl

afgelopen jaren ook veel veranderingen meegemaakt. De eerste mobiele telefoons hadden allemaal een pincode voor de sim-kaart en eventueel een pincode voor het toestel. De pincode had je nodig als je het toestel aan zette. Een pincode als schermbeveiliging was niet zo gebruikelijk, want dat was alleen maar lastig. In de afgelopen jaren is schermbeveiliging veel normaler geworden, juist omdat we onze toestellen voor allerlei diensten gebruiken. Het gebruik van een ‘swipe’-patroon maakte de pincode makkelijker in gebruik. Maar een pincode of ‘swipe’ is niet altijd even handig, vooral niet in publieke ruimtes. Als je vlak bij iemand staat, is het niet zo moeilijk om zijn ‘swipe’ patroon of pincode te zien. Gelukkig zijn er nu alternatieven met fysieke authenticatie.

Fysieke authenticatie

Er zijn verschillende manieren van fysieke identificatie en authenticatie: vingerafdruk, irisscan, gezichtsherkenning, spraakpatroon, hartslag, DNA… zelfs je manier van lopen is uniek. Toen organisaties schermbeveiliging verplichtten, maakte Apple het ook verplicht om een pincode te gebruiken voor de Apple-ID, zodat gebruikers wel moesten. In die tijd kwam de vingerafdruk als alternatief voor de pincode. Gelukkig was de vingerafdruk- scanner eenvoudig in gebruik en werkte bijvoorbeeld samen met de homeknop. Op andere toestellen zit de vingerscanner aan de achterkant. Bij sommige nieuwe toestellen zit de vingerscanner nu onder het scherm verstopt (zie foto Huawei Mate 20 Pro). Het toestel ontsluiten met je vingerafdruk is meestal heel natuurlijk en werkt tegelijk ook heel snel. De belangrijke aspecten van je vingerafdruk worden als code in een beveiligde chip opgeslagen. Zelfs als je die chip kan hacken, kun je nooit de vingerafdruk terugvinden.

REDACTIE

ongeveer 50 cm van je gezicht worden gehouden, wat een normale afstand is bij gebruik. In een autohouder is het soms minder makkelijk dan een vingerafdruk, ook omdat je bewust naar het toestel moet kijken. Gezichtsherkenning werkt bij de beste systemen door meerdere camera’s te gebruiken, inclusief bijvoorbeeld een infrarood-camera die temperatuur opneemt. De overige fysieke authenticatiemethoden, zoals spraakpatroon, hartslag, DNA of manier van lopen, zijn voor smartphones niet eenvoudig uit te voeren. Alleen voor toegang tot extreem beveiligde systemen (zoals in de film Mission: Impossible - Rogue Nation) worden dit soort zaken toegepast.

Hoe veilig is fysieke authenticatie?

Er is een aantal problemen met fysieke authenticatie. Het eerste probleem is dat je je biometrische eigenschappen niet kunt aanpassen als die gehackt zijn. Er zijn manieren om iemands vingerafdruk te kopiëren, op het internet is daar genoeg over te vinden. Het is niet eenvoudig en kost wat tijd, maar is zeker niet onmogelijk. Het tweede probleem is dat je geen volledige controle hebt over de toegang tot je fysieke eigenschappen. Als je ergens een glas met je vingerafdruk hebt achtergelaten, heb je geen controle over wat daarmee gebeurt.

Een paar jaar geleden werd er druk gewerkt aan identificatie op basis van je iris. Bij een device moest je het toestel op 20-25 cm van je gezicht houden, zodat de irisscanner je goed kon scannen. Een infrarode led, vergelijkbaar met een afstandsbediening, belicht je oog, waarna de iriscamera het patroon van je bloedbanen kan herkennen. De handeling van het richten en scannen neemt al snel een paar seconden in beslag. Omdat dit proces omslachtiger is dan moderne vingerafdruk-scanners of gezichtsherkenning, is het momenteel niet veel in gebruik op smartphones. Sinds een paar jaar is gezichtsherkenning de norm op de duurdere smartphones. Een paar fabrikanten heeft de vingerscanner zelfs vervangen door gezichtsherkenning, om het scherm groter te kunnen maken en de homeknop te verwijderen. Door lief te lachen naar je smartphone, werkt hij (of is het een zij?) meestal mee. Het toestel moet hiervoor op

TELECOMMAGAZINE

REDACTIE

Veiligheid van onze smartphones staat op het spel

Authenticatie cruciaal in goed gebruik smartphone Onze smartphone gebruiken we voor heel veel verschillende dingen. Het geeft toegang tot privĂŠ-informatie (bankzaken), maar ook tot bedrijfsgevoelige informatie. Er zijn verschillende manieren om de informatie op de smartphone te beveiligen. In alle gevallen begint dit met identificatie en authenticatie. In dit artikel willen we verder ingaan op dit proces en op de ontwikkelingen rondom de beveiliging van smartphones. In onze wereld maken we steeds meer gebruik van digitale diensten. Niet alleen ons werk gebeurt steeds meer met behulp van beeldschermen en elektronische communicatie, ook het contact met de overheid gaat steeds vaker digitaal, en zelfs de boodschappen kun je via apps regelen. In alle gevallen is het belangrijk dat jij bent wie je zegt dat je bent, zodat niet iemand anders bij belangrijke gegevens kan komen of in jouw naam iets kan bestellen. Criminelen zijn steeds meer verschoven naar online-activiteiten, en goede bescherming is cruciaal. Authenticatie speelt daar een grote rol in. Vroeger werden wachtwoorden gebruikt om je te authentiseren, vooral in oorlogssituaties is het belangrijk om te zien of je met een vriend of een vijand te maken hebt. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog is een belangrijke generaal aan zijn einde gekomen omdat hij zich bij een wachtpost niet tijdig kon authentiseren. In ons dagelijks leven maken we heel vaak

gebruik van identificatie processen: als we met de trein gaan, onze auto willen openmaken met de afstandsbediening, als we onze smartphone opstarten, als we een pas gebruiken om het bedrijfspand binnen te komen: overal is onze identiteit belangrijk.

Authenticatieproces

Eigenlijk bestaat het authenticatieproces uit drie stappen. Hier is een voorbeeld van het proces om een gebouw binnen te komen: 1. Identificatie: Hallo, ik ben (vul je eigen naam in) - een bepaalde persoon 2. Authenticatie: Ik bewijs dat ik die persoon ben door middel van een geldige pas 3. Autorisatie: Ik krijg toegang tot het gebouw Autorisatie gaat over rechten, bijvoorbeeld over welke delen je toegang hebt. Een normale medewerker mag typisch niet in de IT -ruimtes, een ICT -medewerker mag dit wel. Authenticatie gebeurt meestal op basis van 3 verschillende zaken: 1. Iets dat je hebt (paspoort, beveilingsdongle, ABN AMRO e.dentifier, TAN codes, Rabo Scanner, beveiligingsapps) 2. Iets dat je weet (pincode, wachtwoord) 3. Iets dat jij fysiek bent (biometrische zaken als vingerafdruk, irisscan of gezichtsscan)

Smartphone authenticatie

Authenticatie en beveiliging van Smartphones heeft de

TELECOMMAGAZINE

Hoe test P3 De testmethode van P3, die gebruikt is voor het testen van de Nederlandse operatoren, is het resultaat van meer dan vijftien jaar ervaring in het onderzoeken van mobiele netwerken, nu al in meer dan 80 verschillende landen. De methode is zorgvuldig ontwikkeld om de prestaties en servicekwaliteit van de Nederlandse providers objectief te kunnen evalueren, vanuit het oogpunt van een gewone gebruiker. Dit jaar testte P3 in Nederland van 12 maart tot en met 1 maart. De onderzoeksgegevens werden allemaal verzameld tussen 08:00 uur ’s-morgens en 22:00 uur in de avond. De benchmark werd uitgevoerd in steden, dorpen en op de verbindende wegen tussen deze dorpen en steden. Bij het uitkiezen van de testregio’s is geprobeerd om een significante meting te doen onder zoveel mogelijk Nederlanders. De gekozen testgebieden in de 2019 benchmark beslaan meer dan 6.490 kilometer weg, goed voor een bereik van 5,7 miljoen mensen, oftewel 33,5 procent van de Nederlandse bevolking. P3 voerde de test dit jaar uit met vier verschillende testauto’s, met ieder een rij van 12 verschillende Samsung Galaxy S9 testtoestellen. Acht van deze S9 smartphones werden specifiek gebruikt voor het testen van de spreekkwaliteit, de vier andere S9’s werden ingezet voor het testen van dataservices.

Het testen van spraak

In iedere auto werden twee smartphones per netwerk gebruikt voor spraaktesten; er werden continu gesprekken opgezet van de ene naar de andere auto. De geluidskwaliteit van de verzonden tekstmonsters werd geëvalueerd met behulp van het zogeheten gestandaardiseerde POLQA wideband-algoritme, dat HD-spraak kan testen en voldoet aan de International Telecommunication Union(ITU)-eisen. Alledrie de Nederlandse providers bieden 4G-abonnementen aan. Om het hoge percentage 4G-abonnementen recht te doen, werden tekstmonsters met 4G naar 4G-verbindingen verzameld, en daarnaast ook 4G naar 3G. Als gevolg hiervan moesten toestellen teruggaan van 4G naar 3G, of zelfs 2G. Dit wordt ‘circuit-switched fall back’ of CSFB genoemd. Om een typisch alledaags smartphonegebruik-scenario te simuleren tijdens het uitvoeren van spraaktesten, werd op de achter grond op het toestel ook gecontroleerd data

gebruikt door min of meer toevallig gekozen kleine hoeveelheden webverkeer te generen. De spraaktestresultaten maken 34 procent van de totaalscore uit. Nieuw vanaf 2018 is de toevoeging van het meten van de set-uptijd voor een gesprek.

Het testen van data

Dataoverdracht prestaties werden gemeten door drie smartphones in ieder auto te gebruiken: één toestel per netwerk. De gebruikte radiotechnologie werd standaard in de ‘LTE voorkeursmodus’ gezet om hiermee de normale gebruikerservaring na te bootsen. De webtest bestond uit het bezoeken van 10 verschillende webpagina’s, op basis van de alom-erkende Alexa-rangschikking. Bovendien werd de statische Kepler-webtest gebruikt, zoals in detail gespecificeerd door ETSI (European Telecommunications Standards Institute) voor verdere testdoeleinden. Om de gegevensoverdacht te testen, werden bestanden van 3 en 1MB gebruikt, die zowel werden gedownload als geüpload van en naar een speciale testserver, die bereikbaar was via internet. Bovendien werd de maximale gegevensoverdracht getest door te onderzoeken en bij te houden hoeveel data er werd geüpload en gedownload in 10 seconden. Een geheel ander verhaal is het testen van het afspelen van YouTube-video’s, waarbij rekening gehouden moet worden met het feit dat YouTube dynamisch de resolutie aanpast aan de beschikbare bandbreedte. Dus hield P3, naast het succesvol starten van een YouTube-video, hoe snel dit ging en het naadloos afspelen, ook bij wat de resolutie van de afgespeelde YouTube- video’s was. Alle testen werden gedaan met simkaarten, met daarop het beste mobiele data-abonnement van de geteste netwerken, met de hoogst mogelijke snelheid en grootste hoeveel GB aan data De uitkomsten van de data-testen bepaalden voor 51 procent de eindscore.

TEST

Route en monsters

De testauto’s die in de 21 grote steden en 31 dorpen reden, moesten een vantevoren vastgestelde route rijden. Samen reden de P3 auto’s in totaal 6.490 kilometer, waarvan 2.140 kilometer in de steden en de rest door dorpen en over de verbindingswegen.

Indicatoren voor prestatie en hun verdeling

De manier waarop de eindscore werd bepaald is een reflectie van de geografische verdeling van de Nederlandse bevolking en de rangschikking van de mogelijke gebruiksscenario’s. Daarom werden 600 van de 1.000 maximale punten toegewezen aan de steden, waarvan 240 aan spraak en 360 aan data. Voor de dorpen en wegen waren respectievelijk 200 en 200 punten beschikbaar, waarvan 120 aan de data-testresultaten en 80 voor spraak.

crowdsourcing

Bovendien voerde P3 met behulp van gebruikers crowdsourcing-analyses uit van de Nederlandse netwerken, die 15 procent bijdragen aan de eindresultaat. Ze zijn gebaseerd op gegevens die werden verzameld in december 2018, en in januari en februari 2019. Voor de collectie van crowd data is bij meer dan 800 Android-apps een achtergrond diagnoseprocess geïnstalleerd. Is een van deze toepassingen geinstalleerd op de telefoon van de eindgebruiker, en de gebruiker machtigt de achtergrondanalyse, dan vindt er een gegevensverzameling plaats van 24/7, 365 dagen per jaar. Rapporten worden gegenereerd voor elk kwartier en dagelijks verzonden naar de cloudservers van P3. De rapporten bevatten slechts een klein aantal bytes per bericht, zonder persoonlijk gebruikersgegevens.

Netwerk dekking

Om statistische relevantie te waarborgen, is een bepaald aantal gebruikers en meetwaarden per operator voor elk meet gebied vereist. Als deze drempels niet worden gehaald door een van de operators, telt dit gebied niet mee. We specificeren deze waarden voor de dekking van spraakdiensten (3G en 4G gecombineerd), gegevens (3G en 4G gecombineerd) en alleen 4G.

TELECOMMAGAZINE

TEST

Eindconclusie T-Mobile is de overall winnaar - voor de vierde keer op rij. KPN toont de grootste verbetering van de score in vergelijking met het voorgaande jaar, terwijl Vodafone zijn hoge prestatieniveau behoudt. Voor de vierde keer op rij is T-Mobile de duidelijke winnaar van de P3 connect Mobile Benchmark Nederland - en dat met de hoogste score ooit behaald in een soortgelijke benchmark van P3 wereldwijd. Extra bijzonder, omdat de recente acquisitie en de integratie van Tele2 niet tot een vermindering van de prestaties hebben geleid. Integendeel en dat is zeker niet vanzelfsprekend bij een fusie, benadrukt P3 KPN en Vodafone volgen de winnaar op gepaste afstand. Met hun scores slechts twee punten uit elkaar, zitten ze elkaar op de hielen. Dat en het feit dat alle drie Nederlandse operatoren het predikaat “uitstekend” krijgen, benadrukt het zeer hoge niveau prestatieniveau van de mobiele netwerken van Nederland. Op dit zeer hoge niveau laat de benchmark enkele verschillen zien: Waar T-Mobile de leiding heeft bij alle drie de beoordeelde categorieën, presteert KPN iets beter dan Vodafone in de categorie Voice, terwijl de rangorde andersom is in de categorie Gegevens. In de Crowdsourcing evaluaties verlies Vodafone een paar punten vanwege een terugval in de dienstverlening in augustus, september en oktober 2018. Deze keer liet KPN de grootste score verbetering zien ten opzichte van het resultaat van vorig jaar - maar voor volgend jaar is het weer een open race..

De overall winnaar van de 2019 P3 connect Mobile Benchmark in Nederland is T-Mobile – met het hoogste scorelevel ooit van al onze Mobile Benchmarks. T-Mobile leidt duidelijk in alle geteste disciplines inclusief de nieuw geïntroduceerde crowdsourcing categorie en voert ook het veld aan in de meeste van de onderdelen in de categorieën.

KPN toont de grootste verbetering van de score vergeleken met de resultaten van het voorgaande jaar. In een nek-aan-nekrace met een bijna even sterk Vodafone, scoorde KPN net iets beter in de stem en crowdsourcing categorieën. KPN scoort vooral sterk in de stemtests in kleinere plaatsen en in de datatests op de verbindingswegen.

Effectief zijn de prestaties van Vodafone op hetzelfde niveau als dat van KPN. Vodafone scoort iets beter dan KPN in de datacategorie en toont bijzonder sterk resultaat in de wandeltest uitgevoerd in grotere steden. Een verminderd serviceniveau tijdens de zomer van 2018, kost deze operator punten op het onderdeel crowdsourcing.

Over P3

P3 Communications GmbH uit het Duitse Aken is zonder twijfel de wereldwijde leider in het testen van mobiele netwerken. Het bedrijf maakt deel uit van de P3 Group, met meer dan 3.500 werknemers en een omzet van meer dan 350 miljoen euro. Zeker geen kleine speler dus. P3 test de Duitse netwerken al meer dan 15 jaar en is in 2009 begonnen, samen met het mediaplatform connect, met vergelijkbare testen in Oostenrijk en Zwitserland. In 2014 begon P3 in Australië en Engeland. In 2015 werden de Nederlandse providers voor het eerst getest. Dit jaar test P3 de Nederlandse operatoren nu voor de vijfde keer op rij.

TELECOMMAGAZINE

TEST

Crowdsoursing Voor het eerst maken dit jaar de resultaten van crowdsourcinganalyses deel uit van de totale score. 26.000 Gebruikers in Nederland hebben bijgedragen aan de gegevensverzameling, die plaatsvond tussen december 2018 en februari 2019. Terwijl de drivetests en de looptesten bepalend zijn voor de topprestaties van de onderzochte netwerken, kan de crowdsourcing belangrijke dimensies toevoegen zoals tijd, geografie of variëteit in apparaten en tarifering - indien op de juiste manier gedaan. Voor het verzamelen van publieksgegevens is P3 geïntegreerd in een achtergronddiagnoseproces in meer dan 800 Android-apps. Als een van deze toepassingen is geïnstalleerd op de telefoon van de eindgebruiker, en de gebruiker machtigt de achtergrondanalyse, dan vindt dataverzameling 24/7, 365 dagen per jaar plaats. Rapporten worden elk kwartier gegenereerd en dagelijks verzonden naar de cloudservers van P3. Dergelijke rapporten brengen slechts een klein aantal bytes per bericht voort en bevatten geen persoonlijk gebruikersgegevens. Gebaseerd op het totale aantal inwoners van 17 miljoen mensen, eeheeft n op de 654 inwoners van Nederland heeft bijgedragen aan het verzamelen van 174 miljoen meetpunten. Het beschouwde testgebied vertegenwoordigt 68 procent van de bebouwde kom van het land. Hieronder de conclusies.

Alle operators scoren hoog bij Voice en Data, 4G-coverage kan beter. Alleen bij datadekking (3G plus 4G), neemt KPN een kleine voorsprong op T-Mobile en iets meer afstand van Vodafone. Vodafone daarentegen biedt de beste kwaliteit van 4G Coverage (de waarschijnlijkheid om daadwerkelijk 4G-services te kunnen gebruiken) voor KPN en op enige afstand van T-Mobile. Deze KPI laat nog wat ruimte voor verbetering voor alledrie de Nederlandse netwerken. T-Mobile snelste data in de top 10 procent van het spectrum. In deze categorie, evenals bij de beoordeling van de gemiddelde downloadsnelheden, scoort KPN als tweede en Vodafone volgt op korte afstand. Hier kan een verschil in abonnementen en dus datamogelijkheden van de gebruikers een rol spelen. Goede continue service T-Mobile en KPN, drop Vodafone in de zomer van 2018. Anders dan de rest van de KPI’s strekken de resultaten van het onderdeel data-beschikbaarheid zich uit over negen maanden (juni 2018 tot februari 2019). KPN scoort hierin het beste met slechts één uitval tot maximaal een uur in de waargenomen periode. T-Mobile staat op de tweede plaats met maximaal twee uur in januari. Vodafone leed aan drie uitvallen - waarvan die in augustus en oktober tot 8 uur duurden en nog een in september maximaal een uur.

Alle Nederlandse operatoren behalen hoge cijfers scores voor hun stem- en gegevensdekking. Over het algemeen verzamelt T-Mobile de meeste punten in de crowdsourcing categorieën, waarbij KPN volgt op slechts één punt. Vodafone bereikt ook goed resultaten, maar verliest een paar punten vanwege diverse uitvallen tijdens de zomer van 2018.

TELECOMMAGAZINE

TEST

Data Het volume aan verzonden gegevens groeit snel, waarin het belang van gegevensconnectiviteit steeds groter wordt. Welke operator in Nederland slaagt er het beste in om bij te blijven met de toenemende vraag? Dataconnectiviteit is de meest prestigieuze discipline in onze benchmark, en ook in de marketing van de operatoren. Alledrie de Nederlandse netwerken claimen een groot deel van de bevolking te kunnen voorzien van LTE-diensten – met percentages hoog in de negentig. En alledrie de operators blijven veel investeren in het upgraden en uitbreiden van hun netwerken, om aan de groeiende vraag te voldoen - inclusief de installatie van vroege 5G-netwerkcellen. Alledrie de operators hebben hun 4G-netwerken zo uitgerust dat ze de combinatie van vier LTE-dragers in verschillende frequenties cy bands aan kunnen bieden. arrier Aggregation (of in het kort “4CA”) is de technische basis voor de zogeheten 4G +’ -diensten, die theoretisch gegevenssnelheden tot 1 Gbps ondersteunen. De Samsung Galaxy S9 die we hebben gebruikt voor de metingen, is een zogenaamde LTE-categorie 18- apparaat en kan in het algemeen profiteren van 4CA met download versneld tot 1,2 Gpbs. Echter, T-Mobile Nederland maakt gebruik van specifieke carriercombinaties die niet volledig worden ondersteund door de Galaxy S9 met Android Oreo, die werd gebruikt op het moment van testen. Gebruikers van T-Mobile die upgraden naar de nieuwste Android OS-versie zouden moeten profiteren van nog hogere datasnelheden.

Performance en stabiliteit

De benchmarking kijkt naar de snelheid van van webpagina-downloads ook zoals bestandsdownloads en uploads. Tegelijkertijd beoordeelt P3 de netwerken op beschikbaarheid en stabiliteit, door succesratio’s te meten. Daarboven hebben we de minimale datasnelheden bepaald die beschikbaar zijn in 90 procent van de gevallen, plus de piek-datasnelheden die zouden worden overtroffen in 10 procent van de gevallen. YouTube-evaluaties concentreren zich op succesratio’s, starttijden en weergaven zonder onderbrekingen, evenals de ontvangen gemiddeldevideo resolutie. Hieronder de belangrijkste conclusies. T-Mobile leidt in rijtest in de steden. Net als bij Voice ook hier de leiding voor T-Mobile, met een succesratio van tegen de of precies 100 procent. KPN en Vodafone volgen op de voet. Een gedetailleerd overzicht van de metingen laat zien dat KPN het hoogste aandeel heeft van 4CA - meer dan 30 procent. Vodafone’s 4CAaandeel is iets meer dan 10 procent, maar biedt de breedste bandbreedte (60 MHz). T-Mobile heeft 4CA ook, maar zoals eerder uitgelegd, ondersteunt het niet volledig de Galaxy S9. In de wandeltest in de steden troeft Vodafone T-Mobile nipt af. Nog steeds: beide operatoren presteren op fenomenaal hoog niveau. KPN laat ook goede resultaten zien, maar blijft duidelijker achter bij zijn concurrenten. T-Mobile, de datakampioen buiten de grote steden. In deze discipline staat KPN op de tweede plaats en Vodafone op de derde. Vodafone echter maakt indruk met even hoog succesratio als T-Mobile, terwijl KPN iets meer verbroken verbindingen telt, maar aan de andere kant hogere datasnelheden.

T-Mobile en KPN leiden op de weg. Beiden bereiken hier hoge succesratio’s en snelle datadoorvoer. Vodafone blijft nipt achter op de twee toppers. Treinen kan beter, T-Mobile leidt Zoals al vermeld in de stemcategorie, blijven de resultaten van dit jaar in treinen een beetje achter op die van vorig jaar. T-Mobile scoort (ook hier) duidelijk het beste, KPN staat op de tweede plaats en Vodafone derde. In vergelijking met andere landen presteren de Nederlandse operatoren heel goed, maar vooral in de datacategorie is ruimte voor verbetering.

Data results at a glance Net als in de stemcategorie scoort T-Mobile ook het best in de datacategorie. In alle scenario’s bereikt deze operator bijna 100 procent van de beschikbare punten. Vodafone en KPN volgen op enige afstand, maar dicht bij elkaar. Vodafone toont de beste prestaties in de grote steden in de wandeltest, terwijl KPN een bijzonder hoge score op de wegen laat zien.

TELECOMMAGAZINE

TEST

Voice Veel klanten maken minder gebruik van spraakdiensten dan van data. Echter, wanneer ze daadwerkelijk een telefoongesprek voeren, verwachten ze betrouwbare verbindingen. Slagen deNederlandse mobiele netwerken erin om aan deze verwachtingen te voldoen? Alle drie operatoren in Nederland ondersteunen Voice over LTE (VoLTE). VoLTE verzendt spraakoproepen als datapakketten via een 4G-verbinding. Zo vermijd je de “circuit-switched fallback”, die smartphones forceert om terug te schakelen naar 3G om een telefoongesprek te voeren of te plaatsen. VoLTE ondersteunt ook betere audiocodecs voor operators om hogere spraakkwaliteit aan hun klanten te kunnen leveren. Voor de stemwaardering werd elke aangedreven auto en elk meestuurteam uitgerust met een Samsung Galaxy S9-smartphone per operator. De telefoons in de auto’s bellen een tegenhanger in een van de andere auto’s. De telefoons van de wandeltest-teams, bellen een stationaire tegenhanger. De verbonden testapparatuur registreert succes ratio’s, call setup-tijden en spraakkwaliteit. Om normaal smartphonegebruik te simuleren, vonden gegevensoverdrachten plaats in de achtergrond van de testoproepen. Een paar van de testresultaten. T-Mobile neemt een kleine voorsprong in de stem-rijtest in de grote steden. T-Mobile dankt zijn smalle voorsprong met een call-succesratio van 100 per cent, maar met 99,5 en 99,7 per cent, KPN en Vodafone scoren slechts marginaal minder. Vodafone gaat licht aan kop in de voice wandeltesten in de steden. De wandelresultaten voor T-Mobile en Vodafone waren hoger dan in de rijtest. T-Mobile en KPN aan kop in de rijtest in de overige plaatsen. Terwijl T-Mobile en KPN hier 100 procent van de oproeppogingen zien connecten, bereikt Vodafone een nog steeds zeer goed 99,4 procent. Zeer goede resultaten in de rijtest. Ook hier T-Mobile en KPN aan de leiding, Vodafone staat op de derde plaats. Terwijl de KPI’s dalen in deze veeleisende categorie, zijn ze nog steeds op een zeer hoog niveau. T-Mobile en KPN behalen een all-succes van 99,9, terwijl Vodafone volgt op een korte afstand met een zeer goede 99,6 procent. Alle drie operatoren scoren iets lager bij metingen in de treinen. Maar beter dan in de rest van Europa. Sinds vorig jaar meet de P3 Mobile Benchmark ook de spraak in treinen. In directe vergelijking, alle drie Nederlands operators scoren iets lager in deze discipline dan vorig jaar. Een reden kan zijn dat de testroutes van het jaar zijn anders van die van de vorige jaar - en / of dat meer reizigers extra druk op de netwerken veroorzaken KPN is licht vooruit als gevolg van een oproep succesratio van 98,9 procent en kortere insteltijden voor oproepen. T-Mobile en Vodafone scoren praktisch hetzelfde niveau. Al met al zijn de resultaten op Nederlandse treinen nog steeds duidelijk beter dan die van andere Europese landen zoals Duitsland of het VK.

Voiceresultaten: T-Mobile wint de categorie voice vanwege algemene hoge KPI’s en vooral dankzij hoge call-ratio in steden, steden en op de wegen. Vodafone en KPN volgen op slechts één punt.

TELECOMMAGAZINE

TEST

T-Mobile voor vierde jaar op rij winnaar P3-mobiliteitstest T-Mobile is de overall winnaar van de P3 connect Mobile Benchmark van dit jaar voor Nederland. De operator is hiermee voor het vierde achtereenvolgende jaar nummer 1 en dat met de hoogste score ooit gemeten door P3 wereldwijd. KPN laat de grootste verbetering zien ten opzichte van vorig jaar, terwijl Vodafone zijn hoge niveau vasthoudt. De P3 connect Mobile Benchmark in Nederland laat ook dit jaar sterke resultaten zien. Resulterend in drie keer de kwalificatie “uitstekend”. P3’s netwerkbenchmarks worden in de hele wereld geaccepteerd als zijnde zeer objectief en definiëren de de-facto industrie standaard. De zorgvuldig ontworpen methodiek van de 2019 Mobile Benchmark in Nederland combineert rijtestsen en wandeltestsen voor het registreren

van gedetailleerde spraak en data. Nieuw is de categorie crowdsourcing, waarbij via pre-installed meetpunten in apps van zo’n 26.000 Android gebruikers de resultaten van de drie netwerken op de voet kunnen worden gevolgd. Dit met toestemming en zonder de privacy van de gebruikers te schenden uiteraard. Dit biedt diepgaande inzichten in de algemene dekking van Voice, Dataen 4G-services, downloadsnelheden van echte gebruikers en beschikbaarheid van dataservices. Deze toevoeging aan de test laat de prestatie en dekking daadwerkelijk ervaren door de gebruikers. Deze componenten zijn grondig gewogen om een realistische en gezaghebbende beoordeling te geven van het werkelijke potentieel en de prestaties van het beoordeelde netwerk.

In 2019 hebben we de P3 connect Mobile Benchmark Nederland voor de vijfde keer uitgevoerd. Kan T-Mobile de winning mood doortrekken, voor de vierde keer?(!) En heeft de recente acquisitie van Tele2 invloed op de algehele prestaties?

TELECOMMAGAZINE

Er zijn verschillende manieren, maar de volgende notatie ligt het meest voor de hand: 0546 - 78 89 90 070 - 356 12 20 088 - 123 45 67 06 - 98 76 54 32 0900 - 345 45 85 Dus: netnummer, streepje (met of zonder spaties eromheen) en het abonneenummer in groepjes van twee (eventueel beginnen met drie). Sommigen zetten haakjes rond het netnummer in plaats van het streepje: (070) 356 12 20. In België worden geen streepjes gebruikt; in plaats daarvan staat er een spatie: 03 456 78 90. Er kunnen redenen zijn om de getallen iets anders te groeperen. Bijvoorbeeld omdat het nummer dan makkelijker te onthouden is of omdat daardoor beter zichtbaar is dat een reeks nummers steeds op dezelfde manier is opgebouwd: 072 - 55 66 400, 072 - 55 66 500, 072 - 55 66 600. Gebruik bij connecties met het buitenland de internationale notatiewijze: +31 546 78 89 90 +31 70 356 12 20 +32 3 456 78 90 +31 6 98 76 54 32 Gelukkig, of jammer genoeg, is er geen uniforme aanpak. In het Engelstalige gebied is de notatie overigens heel anders. Daar wordt veel met streepjes gewerkt. Zoals 206-782-8410 Of zo 206/782-8410 206.782.8410 206 782 8410

REDACTIE

Onderstaand advies komt uit “Microsoft Manual of Style for Technical Publication” (206) 782-8410

Nummers noemen

Dan is het ook handig om te weten hoe je een telefoonnummer in een bericht benoemt. Volgens Prisma Voorzetsels (1999) wordt bij een direct telefoonnummer het voorzetsel op gebruikt, en bij een indirect nummer onder: Ik ben bereikbaar op mijn eigen nummer. Ik ben bereikbaar onder het nummer van MIMOSA B.V. Prisma Voorzetsels is echter het enige naslagwerk dat dit onderscheid strikt hanteert. Ook bij een indirect nummer is op mogelijk, en bij directe nummers is onder eveneens heel gewoon. Het voorzetsel op klinkt in de meeste gevallen wat actiever, en heeft daarom (licht) de voorkeur. Op en onder geven antwoord op de vraag: waar kan ik u bereiken? ‘U kunt mij bereiken via telefoonnummer ... ’ is ook mogelijk. Via geeft antwoord op de vraag: hoe kan ik u bereiken? In een zin als ‘U kunt de politie in uw regio bereiken via het algemene nummer 0900-8844’ is via zelfs iets beter dan op, omdat via duidelijker maakt dat wie dit nummer belt, pas na doorschakelen bij de politie van zijn regio terechtkomt.

Meer vergelijkbare voorbeelden: Wilt u meepraten? U kunt reageren op/via telefoonnummer ... U kunt uw vraag stellen op/via telefoonnummer ... Heb je een vraag? Leg hem voor op/via telefoonnummer ... Al uw reacties zijn welkom op telefoonnummer ...

In Nederland is het volgende telefoonalfabet het gebruikelijkst (bij sommige letters bestaan twee mogelijkheden): letter A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y IJ Z

naam Anna, Anton Bernard Cornelis Dirk Eduard Ferdinand Gerard Hendrik Isaak, Izaak Jan, Johannes Karel Lodewijk Maria, Marie Nico Otto Pieter Quotiënt, Quirinus Rudolf Simon Teunis, Theodoor, Tinus Utrecht Victor Willem Xantippe Ypsilon IJsbrand Zaandam, Zacharias

TELECOMMAGAZINE

REDACTIE

Wat is de beste manier om telefoonnummers te noteren? Op de redactie kregen we laatst een mail van een telecompartner. In de handtekening stond een tiencijferig telefoonnummer, aan elkaar geschreven. Echt lastig als je dat nummer moet intoetsenâ&#x20AC;Śvandaar dat we op zoek gingen naar de ongeschreven regels rondom de notatie van telefoonnummers.

TELECOMMAGAZINE

EVENT

Klantcontact centraal bij Artificial Intelligence Begin april verzamelde Avaya zijn klanten en partners uit de Benelux in Wernhout. Ter plaatse draaide het vooral om klantbeleving en hoe bedrijven deze door gebruik van de juiste technologie kunnen verbeteren. Twee technologieën stonden hierbij centraal: cloud computing en artificial intelligence (AI). “Met onze open- platformaanpak zien wij onszelf als enabler voor onze klanten”, aldus Ronald Hoeijenbos, managing director van Avaya Nederland. “Binnen ons Avaya & Friends-programma werken wij nauw samen met partners om klanten te voorzien van de oplossingen die het beste bij hen passen. Vandaag de dag kan en hoef je niet meer op alle technologische vlakken zelf de leider te zijn. Als je een sterk platform en goede partners hebt, zoals wij, kun je klanten stap voor stap op hun weg naar volledige digitalisatie in de cloud begeleiden. Inclusief de toepassing van AI.”

Keuzevrijheid

Wat betreft cloud computing kan Avaya zijn klanten nu volledige keuzevrijheid bieden tussen private cloud, public cloud of hybride. Bijna geen van de huidige klanten, die in Nederland vooral werkzaam zijn in de financiële dienstverlening en de overheid, zet volledig in op de cloud. Klanten maken geleidelijk de overgang van hun huidige situatie naar een infrastructuur die voor een groot deel in de cloud draait. Volgens Hoeijenbos is het belangrijk dat Avaya zijn klanten op hun reis naar de cloud bij elke stap kan begeleiden. Hij ziet ook dat de vraag naar en adoptie van de cloud in Nederland voorloopt op de meeste andere landen, bijvoorbeeld de VS.

Oplossingen voor klantcontact

Voor wat betreft AI is de situatie juist andersom. De VS loopt duidelijk vooruit in technologie en adoptie. In Nederland hebben bedrijven nog vaak een onduidelijk beeld hoe de toepassing van AI eruit gaat zien en wat het hen gaat opleveren. Op de Avaya Experience kwamen vooral drie toepassingen van AI voor klantcontactoplossingen naar boven. Ten eerste chat bots. De chat bots die je vandaag de dag tegenkomt, zijn nog redelijk dom. Stel je een vraag die ook maar een ietsje ingewikkeld is, dan word je meestal direct doorverwezen naar een mens. Dit lijkt echter niet aan de technologie op zich te liggen, maar aan de integratie van AI en de juiste training hiervan. Goede chat bots zijn afhankelijk van een omvangrijke set goede data. Veel organisaties moeten dit soort data eerst nog verzamelen of prepareren, omdat AI slecht overweg kan met ongestructureerde data. Ten tweede gelooft Avaya erg in het succes van taal voor toekomstige klanten-interactie. In plaats van via chat bots zullen we steeds meer op een Alexa-achtige manier door natuurlijk taalgebruik communiceren met bedrijven. Dat zou wel een degelijke paradigmawisseling betekenen. Momenteel gaat de trend voor klantcontact-oplossingen juist richting gebruik van Twitter en chats. Een derde toepassing van AI die steeds belangrijker wordt voor klantcontact, is volgens Avaya de ondersteuning van contactcenter-medewerkers. AI luistert steeds vaker mee, en voorziet straks de agent op het juiste moment van informatie waarmee hij de klant goed kan helpen. AI zal de menselijke medewerkers in klantcontactcenters dan ook niet vervangen, maar steeds efficiënter met hen samenwerken.

TELECOMMAGAZINE

PANEL

Nico Dammers , oneCentral GertJan Coolen, CC4Skype Microsoft Teams wordt op dit moment veel gebruikt voor onderlinge samenwerking tussen meerdere personen (collaboratie). Fysiek is het een aparte omgeving ten opzichte van Skype voor Business, maar dat is van tijdelijke aard. Microsoft werkt hard aan het toevoegen van telefoniefunctionaliteiten aan Teams. Bedrijven kunnen ervoor kiezen om hun lijnen naar Teams te routeren, nadeel is echter dat Teams op dit moment nog geen API heeft om klant contactcenter -functionaliteit toe te voegen. Dit staat op de nabije roadmap van Microsoft. Skype for business op klantlocatie (on premise) wordt door Microsoft actief ondersteund tot 2024. In toekomstige releases komen meer mogelijkheden om met Teams te integreren, zoals federatie, zodat men gebruik kan blijven maken van eventuele gewenste klant/contactcenterfunctionaliteit in combinatie met Teams.

De komende jaren zal je in de markt nog veel S4B tegenkomen, maar Teams is het platform waar Microsoft vol op ingezet heeft. Dat zal de standaard worden en uiteindelijk zal S4B helemaal verdwijnen. Als Voip-operator werkt de Teams-architectuur veel beter en is het ook gemakkelijker te combineren met traditionele vormen van telefonie waardoor features die niet binnen Teams ondersteund worden wel geleverd kunnen worden in combinatie met bijvoorbeeld een Unify- of Avaya-centrale. Ons partnerkanaal kan dus echt op maat gemaakte oplossingen aan bedrijven leveren, met de ‘best of both worlds’ -componenten daarin verwerkt.

Thijs Paree, New Media 2Day “Microsoft Teams heeft op het gebied van Artificial Intelligence hele mooie en zeer aangename toepassingen. Het feit dat het een aparte app heeft die dagelijks wordt gestart bij het opstarten van je laptop en daarbij je bestanden vanuit de cloud kan benaderen alsof men werkt in een verkenner, heeft meerwaarde. Alleen blijkt de overgang naar Microsoft Teams weerbarstiger dan we hadden gehoopt. Microsoft Teams loopt voorop met het opnemen van je meetings, maar blijft achter waar het gaat om het eenvoudig benaderen en opslaan van je contacten. Belangrijk is om als organisatie niet simpelweg een migratie uit te voeren, maar even na te gaan welke stappen je gaat maken. Deze wijziging heeft impact op gebruikers en de functionaliteiten die je krijgt, en die stap terug is minder eenvoudig dan vooruit. Plan deze verandering! Niet voor je organisatie, maar voor de mensen die werken met deze applicatie.”

TELECOMMAGAZINE

PANEL

Teams heeft de features-parity met S4B bereikt in september 2018, wat betekent dat alles wat mogelijk was op S4B, mogelijk is op Teams. Vanuit het oogpunt van telecom kun je binnen Teams nog meer gecertificeerde audio devices koppelen om te zorgen dat gebruikers via het apparaat toegang krijgen tot een nieuwe reeks voicegerelateerde functies, die in Teams worden geïmplementeerd. Klanten kunnen gewoon overstappen naar Teams. Elk voor S4B gecertificeerd audio device werkt plug & play met Teams op een geïntegreerde manier, zoals synchroniseren van belangrijke callfuncties als Mute, Volume, Call Pick-up/ Ophangen, en deze nieuwe Teams-unieke functies worden zeer binnenkort gelanceerd . Vanuit de backend bezien heeft Microsoft S4B Server 2019 gelanceerd en ondersteunt dit nog, maar gelijktijdig biedt Microsoft gedetailleerde richtlijnen over hoe klanten hun overgang van S4B naar Teams kunnen plannen.

Of Teams dezelfde telefonie features heeft als Skype for Business is afhankelijk van het type S4B-implementatie waarmee je het vergelijkt. Kijk je naar de “Cloud PBX S4B-versie” die MS “Phone System” noemt, dan zijn features op een aantal details na gelijkwaardig. Vergelijk je Teams met een on-prem of private hosted (eigenlijk ook on-prem) situatie, dan blijft Teams nog achter. Dat Teams nog niet klaar is voor integratie met third-partyoplossingen, geeft beperkingen. Hier hebben vrijwel alle S4B-oplossingen last van. Zo is onze ToastAR-oplossing nog niet geschikt voor Teams. Inmiddels is er wel een mooie work-aroundoplossing die we samen met Workstreampeople kunnen leveren, maar dat is nog geen oplossing die we full feature kunnen mappen op de S4B-oplossing (icm Anywhere365). Werkt je organisatie nu met een phone-systemsomgeving, dan kun je, voor waar het gaat om de telefonie features, zonder problemen migreren. Maar over het algemeen werken verreweg de meeste klanten op dit moment vanuit een on-prem/privatehostedomgeving en wordt er in 80% van de gevallen extra functionaliteit vanuit A365 geleverd. De kans is dan groot dat ze features zullen missen en of anders moeten gaan werken. Het is belangrijk hier dan even goed onderzoek naar te doen. Even los van de telefonie features, moet je een migratie naar Teams goed voorbereiden, een goed adoptieplan is daarbij onmisbaar. S4B 2015 is mainstream supported tot oktober 2020 en extended support loopt tot oktober 2025. S4B 2019 heeft mainstream support tot 2024. Voor de meeste organisaties is het momenteel het meest raadzaam de komende jaren op een supported versie van S4B te blijven, totdat Teams verder is doorontwikkeld.

Frank van Veen, Jabra

Patrick Scherbeijn, Ask Roger

Jeroen André de la Porte, SoftApp-distribution Teams heeft vandaag de dag niet de ‘telefonie feature set’ die in Skype for Business voorhanden is. Dit is begrijpelijk omdat Skype for Business sinds 2010 op de markt is en PSTN telefonie in juli 2018 aan Teams werd toegevoegd. Microsoft heeft de benodigde telefoniekennis, maar om deze know-how ‘even’ om te zetten naar een on-line multi-tenantomgeving – lees Microsoft 365 | Office 365 - is er een die tijd en inspanning vergt. Wat opvalt, is de toevoeging van nieuwe functionaliteiten in de afgelopen 6 à 8 weken. Je kunt over, mits de organisatie accepteert dat bepaalde telefoniefuncties nog niet voorhanden zijn. Een mooie tussenoplossing is Teams en Skype for Business in eilandenmodes te plaatsen. Een organisatie maakt dan verantwoord gebruik van beide werelden (het is immers belangrijk om te ervaren). En Skype for Business is niet vertrokken, de 2019 versie is in ons midden.

TELECOMMAGAZINE

PANEL

Expert Panel Skype for Business / Microsoft Teams

SKYPE FOR: BUSINESS OVERBODIG, OF NOG NIET? De collaboratietool Microsoft Teams lijkt zijn voorganger Skype for Business bijna overbodig te hebben gemaakt. Microsoft is, via Office 365, begonnen met het terugdringen van het gebruik van Skype for Business online, bedrijven onder 500 werkplekken worden niet meer automatisch ‘ontsloten’. Maar heeft Teams dezelfde telefonie features die Skype for Business ook had? En kun je zomaar over? Moeten bedrijven die zwaar hebben ingezet op S4B zich nu zorgen maken? Genoeg te vragen aan het TBM Skype for Business Expert Panel.

TELECOMMAGAZINE

het oogcontact herstelt. Die oplossing moet zo eenvoudig en veilig mogelijk zijn, zodat iedereen ermee kan werken. WeSeeDo biedt die oplossing. Compleet met chatfuncties, sturen van bijlages en de mogelijkheid door te verbinden. En het enige dat je nodig hebt, is internet en een camera. En het vraagt weinig bandbreedte.’

Veel voordelen

‘Voor veel van onze klanten betekent het minder reistijd, beter persoonlijk contact en minder miscommunicatie. Daarbij is het eenvoudig te integreren met een REST Api, ook een groot voordeel. En: de online videochat tool van WeSeeDo slaat geen data op, voldoet aan de AVG en is beroepsgeheim proof. Voor veel partijen is het verder van belang dat ze de garantie hebben dat vertrouwelijke gespreksdata niet op Amerikaanse servers worden opgeslagen. Daarnaast is het bedrijf binnenkort gecertificeerd volgens ISO 27001 en NEN 7510. Een single-userklant betaalt voor het meest uitgebreide WeSeeDo- pakket 12 euro/ maand en 10 cent/minuut, of een bedrag van 49 euro voor onbeperkt gebruik.

Resellerkanaal

WeSeeDo gaat vanaf nu ook actief inzetten op het aan boord halen van (meer) resellers. Otten wil uitsluitend verkopen via het kanaal. ‘Dan kunnen wij ons focussen op productverbetering en –uitbreiding en op groei in het buitenland.

LEVERANCIER

springen’.

Winnaar

WeSeeDo Direct

Vers van de pers is het allernieuwste product WeSeeDo Direct. Een heel mooie aanvulling op de standaard WeSeeDo. Deze nieuwe tool is een uitkomst bij calamiteiten en het snel kunnen oplossen van problemen, waarbij een visueel beeld van de situatie op afstand van toegevoegde waarde is. Denk aan het oplossen van een storing of een snelle reactie bij een ongeluk. ‘Stel je hebt een probleem en je belt een servicenummer. Iemand van de helpdesk wil dan met je meekijken. Die stuurt de klant een sms met een link, zodra de link op de telefoon geactiveerd is, kan de helpdesk-medewerker meekijken en opnames of foto’s maken. Als het nodig is, kan alleen de agent de chatfunctie activeren. Ook om rust te bewaren in het gesprek. En ondertussen loopt het telefoongesprek door.”

WeSeeDo is zeker geen onbekende in Telecomland. Na de start ruim twee jaar geleden werden al snel de eerste projecten opgeleverd. Dat bleef niet onopgemerkt. Eind 2017 werd WeSeeDo uitgeroepen tot winnaar in de categorie Best Video Communications Project tijdens de feestelijke uitreiking van de Telecom Inspirience Awards 2017. Het ging daarbij om de unieke videotechniek die WeSeeDo inzet voor het platform Hallo Dokter. WeSeeDo bleek bij de vakjury in de smaak te vallen vanwege de vernieuwende propositie. De jury sprak zelfs van “Video Communications, Next Level. Een super complexe en innovatieve oplossing, toegepast in de hedendaagse problematiek. Een topconcept!” Afgelopen jaar is WeSeeDo tweemaal genomineerd door de vakjury van de Telecom Inspirience Awards 2018! Met de cases van Meldkamer NoordNederland voor de categorie ‘Best Contact Center Project’ en van Fysiotherapie Rijnmond voor de categorie ‘Best Healthcare Project’. www.weseedo.nl

Denk aan België en Duitsland op korte termijn. Tot nu toe doen we een stuk direct sales, maar dat is puur bedoeld om cases op te bouwen. We hebben nu een paar resellers waarmee we veel ervaring hebben opgedaan. We zijn klaar voor groei. We bieden een mooie marge, tot 35 procent bij een abonnement van 24 maanden. Resellers kunnen hiermee upsellen en houden ook de concurrentie buiten de deur. Daarnaast is het makkelijk om hardware mee te verkopen.’ WeSeeDo is er ook als white label. Hierbij krijgt de videotool de look and feel van je eigen organisatie, compleet met logo en huisstijl. Dealers hebben hun eigen WeSeeDo-beheeromgeving om alles te kunnen regelen. Resellers kunnen WeSeeDo als videotool aanbieden aan scholen, advocaten, e-tailers, horeca, ziekenhuizen, dokters, consultants, coaches, etc. ‘Misschien net zo belangrijk: ze kunnen het zelf gaan gebruiken om online hun klanten beter van dienst te zijn of contact te maken met prospects. Een nieuw marktsegment ligt open, aan de reseller om erin te

TELECOMMAGAZINE

LEVERANCIER

WeSeeDo’en in de Dikke van Dale?

Beeldbellen op de juiste manier Communicatie via beeldbellen wint de laatste paar jaar aan populariteit. Maar te vaak wordt het verkeerd ingezet. Webrtc via WeSeeDo is niet de zoveelste tool in de rij van Skype en Facetime, maar voegt persoonlijke communicatie en eenvoud toe. En met succes. WeSeeDo wint aan populariteit. We richten ons op de gezondheidszorg en advocatuur, maar ook op andere markten. Een gesprek met directeur en oprichter Iebele Otten over de kansen voor het kanaal. Klanten zeggen vaak al: ‘ik ga een WeSeeDo’tje met je doen als ze het hebben over een call via onze tool. ‘Het is nog altijd mijn droom dat WeSeeDo’en ooit de Dikke van Dale haalt’, vertelt Otten enthousiast. ‘En wie weet, want het enthousiasme onder gebruikers is groot. WeSeeDo’en is daadwerkelijk iets anders dan Skypen.’

Groeiende behoefte

Otten heeft een achtergrond als instrumentenmaker en is al een aantal jaren actief in de telecom via Eilie Telecom. Hij zag dat er

geen eenvoudige en veilige videotool was, en dat webRTC de mogelijkheid bood om die te bouwen. ‘Natuurlijk zijn er andere videotools en heeft vrijwel elke softpbx met VoIP wel een videotool aan boord, maar dat gaat vaak fout als het een extra platform is. Zo’n platform werkt niet zonder downloads, logins of accountregistraties. En vanuit die frustratie dacht ik: we gaan een 100 procent browser based platform bouwen waarmee de digitale meeting room makkelijker beschikbaar komt.’ Stabiliteit, status, gemak, veiligheid en eenvoud staan centraal.

‘WeSeeDo is er voor alles waar direct en indirect een factuur aan gekoppeld is. Dat kan gaan om een arts, die samen met zijn assistent afspraken op afstand kan beheren en inplannen, compleet met een digitale wachtkamer, waar een klant kan wachten tot hij door de arts in de call wordt gehaald. En verder in elke situatie waar klantcontact op afstand een rol speelt. Buiten afspraken op afstand kun je het ook inzetten voor service of als button op je site, om een beter contact te krijgen met je potentiële klant.’

Persoonlijk contact

Otten benadrukt voortdurend het belang van non-verbale communicatie en persoonlijk contact, dat bij WeSeeDo centraal staat. ‘Dankzij internet kunnen we wereldwijd communiceren. Maar tijdens het mailen, chatten en bellen gaat er belangrijke non-verbale informatie verloren: onze communicatie ‘verarmt’. We hebben een oplossing nodig die onze lichaamstaal weer in beeld brengt en

TELECOMMAGAZINE

COLUMN

The Netherlands, twelve points

De klant is niet dom en heeft dit soort spelletjes direct door. En als dan de implementatie niet slaagt of met veel gemor wordt geaccepteerd dan worden de eindgebruikers voor ‘dom’ versleten.

Heeft u ook zo genoten van het Eurovisie Songfestival en vooral van de finale op 18 mei? Normaal ben ik niet zo’n fan van het evenement, maar nu ging ik er maar eens goed voor zitten. En wat was het spannend. Tot op het laatste moment en de presentatoren maakten er een echt ‘Voice-of-Holland moment’ van.

In mijn projecten zie ik niet zelden dat de afdeling ICT/Informatievoorziening denkt te weten wat de eindgebruiker/klant wil. Of dat er oplossingen worden geboden die niet helemaal aansluiten bij de eisen of wensen, maar die wel passen in de geformaliseerde architectuur of omdat de licentiestructuur zo goed past. Vervolgens moet de oplossing dan nog wel even ‘intern’ verkocht worden als nieuwe gebruikerstool.

We did it! Of eigenlijk, Duncan Laurence en zijn team hebben het gedaan. Volgend jaar vindt het 65e Eurovisie Songfestival plaats in Nederland, dankzij de overwinning van Duncan met het nummer ‘Arcade’.

Nu de confetti en de slingers zijn opgeruimd tijd voor een analyse. Want wat hebben we gezien? De leden van de Eurovisie gemeenschap hebben hun jaarlijkse inzending ingestuurd. Er is hard gerepeteerd, er is gewerkt aan de styling, de appearance, alles moest kloppen. Het ene land slaagde daar beter in dan het andere, de ene inzending was sterker dan de andere en de ene inzending sloot beter aan bij de mainstream smaak in Europa dan het andere. We zagen nog meer, waar we inmiddels aan gewend zijn geraakt: landen die elkaar hoge punten geven omdat ze van elkaar houden, politieke stemmen. En nu toegespitst op onze Duncan, in de halve finale werd hij beter gewaardeerd door de vakjury dan tijdens de finale. En dat terwijl vriend en vijand het erover eens was dat zijn performance in de finale het sterkst was. Ik heb daar geen verklaring voor. Wat mij vooral opviel is dat de waardering van de vakjury de Nederlands inzending liet bungelen tussen de 3e en de 6e plaats en dat dus de kijkers in Europa voor de uiteindelijke winst zorgden in de zenuwslopende laatste minuten. Hoe kan het dat een vakjury er zo anders tegenaan kijkt (en luistert) dan de mensen die de muziek moeten waarderen en uiteindelijk kopen (want het commerciële traject volgt). Heeft de Europese bevolking geen verstand van muziek? Wat heeft de vakjury gehoord wat wij niet hebben gehoord? Of was er toch nog sprake van politiek? Als het aan de vakjury had gelegen had de ‘klant’ niet gekregen wat hij/zij wilde.

Marcel Ederveen Senior Consultant MEcom Consulting (verbonden aan Nivo network architects)

De klant heeft altijd gelijk en we doen het allemaal voor de klant, maar echt luisteren naar de klant en partner zijn van de klant, dat valt nog niet mee. De uitkomst kan dan toch een andere zijn, die niet zo mooi past in dat theoretische architectuurplaatje of met die o zo goedkope licentiestructuur. Echt luisteren naar die interne klant/gebruiker en dan ook nog als partner de meest goede oplossing kiezen levert een hoge mate van tevreden medewerkers op die super gemotiveerd het bedrijfsresultaat opstuwen, waardoor er meer ruimte komt voor innovaties, die weer meer bijdragen tot het bedrijfsresultaat en…. Het blijft verbazingwekkend dat de vakjury in haar beoordeling zo afwijkt van wat de fans willen. Het blijft verbazingwekkend dat ICT-afdelingen met oplossingen komen die zo afwijken van wat de gebruikers willen. Het is aan ons, serviceproviders, consultants, leveranciers, managers ICT, om het gat tussen vraag en aanbod te dichten en zo te zorgen voor tevreden klanten. De medewerkers kunnen niet anders dan accepteren wat hun wordt aangeboden door ICT. De Eurovisie-kijkers konden de vakjury gelukkig nog corrigeren. Ik wens u een empathisch voorjaar.

TELECOMMAGAZINE

REDACTIE

investeren in indoornetwerken veel capaciteit vrijmaakt op de zenders van het buitennetwerk.

Neutral Host

Om de markt vooruit te helpen, heeft een aantal organisaties voorstellen gedaan om als Neutral Host aan de slag te gaan. Er wordt daarbij bijvoorbeeld een indoorsysteem gebouwd met actieve componenten, bedoeld voor alle operators. De Neutral Host-partij zorgt voor de verbinding met de operators en ontzorgt zo de gebouweigenaar. De operators zijn echter niet enthousiast om hierop in te haken, omdat ze daarmee de controle op het radionetwerk eigenlijk overdragen aan een andere partij. Operators hebben namelijk allerlei verplich-

tingen, functionele behoeften en kwaliteitseisen; een ander radionetwerk voldoet daar niet zomaar aan. De eerste plannen voor Neutral Host-oplossingen zijn al enkele jaren geleden gelanceerd, maar het blijft een moeilijke weg.

Indoor 5G

Met de komst van 5G wordt de indoorproblematiek alleen maar erger. 5G In Nederland komt waarschijnlijk op de 700 MHz-band, de 3500 MHz-band en op de 26 GHz-band. De 700 MHz-band heeft maar een beperkte capaciteit voor 5G-verbindingen. De 3500 MHz-band wordt door de huidige indoorinstallaties niet ondersteund (die gaan normaal maximaal tot 2700 MHz). De 26 GHz-bandfrequenties liggen

Over de auteur Eildert van Dijken is tijdens zijn studie al begonnen met (mobiele) telecom, iets wat in 1992 nog lang niet gebruikelijk was. Direct na zijn studie is hij bij Ericsson begonnen, waar hij via interessante projecten voor KPN en Telfort de stap maakte naar training. Als trainer heeft hij alle aspecten van GSM, GPRS, UMTS en de toepassing daarvan aan technici en managers mogen uitleggen. Als Account Manager Enterprise heeft hij overheden, zorginstellingen en de industrie bezocht om Ericsson-producten en -diensten te verkopen. De veranderende markt en technologiestap naar VoIP hebben hem daarbij beziggehouden. Na bijna 12 jaar Ericsson heeft hij de overstap gemaakt naar Comsys Telecom & Media, een bedrijf dat al 25 jaar gespecialiseerd is in telecomdiensten. Sinds 2010 is hij bij Strict actief in Business Development, met als speerpunten mobiliteit, Het Nieuwe Werken, indoor radiodekking en de integratie van communicatietechnologie met bedrijfsprocessen. De ontwikkelingen rondom IoT, LTE, 5G en WiFi volgt hij van dichtbij. Vanuit zijn brede kennis van technologie en marktbewegingen beoordeelt hij nieuwe ontwikkelingen!

zo hoog dat dit signaal niet goed door een coax kan worden getransporteerd. Voor een 5G-indoorinstallatie zijn dus actieve componenten nodig, zoals bijvoorbeeld de Huawei Lampsite-zenders. Op de foto is een 4G-variant te zien die ongeveer even groot is al een WiFizender, maar een groter bereik heeft. Er zijn verschillende manieren om actieve netwerken te bouwen, waarbij operators meer of minder eigenaar van de componenten zijn. Actieve componenten van een ander type of leverancier goedkeuren, is voor een operator heel lastig, omdat alle apparatuur moet voldoen aan hoge kwaliteitseisen en veel testprotocollen moet doorlopen. Op het Mobile World Congres in Barcelona werden ook door grote leveranciers oplossingen gedemonstreerd, waarbij 4G en 5G konden worden gemengd in bestaande frequentiebanden. Hiermee is het niet mogelijk om alle voordelen van 5G te behalen, maar het geeft wel meer mogelijkheden voor de integratie met de huidige netwerken of het gebruik van bestaande antennes. Met name passieve indoornetwerken zouden hiermee potentieel in staat zijn om 5G- signalen te verspreiden.

Conclusie

De wereld van indooroplossingen is op dit moment volop in beweging. Nieuwe initiatieven volgen elkaar op, bestaande netwerken als 2G (GSM) en 3G (UMTS) worden voor een deel afgeschakeld, en door de komst van 5G zijn er weer nieuwe uitdagingen voor gebouweigenaren. De focus van de operators ligt de komende jaren op de uitrol van 5G en verbeteringen in het buitennetwerk. De aandacht ligt daarom maar beperkt op de indoorvoorzieningen die voor veel gebruikers zo belangrijk is. Daarnaast is het realiseren van een goede indoordekking technisch nog steeds uitdagend!

TELECOMMAGAZINE

zuinige beglazing, wat behalve warmte helaas ook radiosignalen heel goed tegenhoudt. Het grootste probleem met indoorgebruikers is het feit dat de verbindingen door de moeilijke connnectiviteit veel meer capaciteit vragen van het buitennetwerk. Bij sommige operators wordt maar liefst 90 procent van de radiocapaciteit gebruikt voor verbindingen met gebruikers die binnen zijn. Omdat deze gebruikers vaak een relatief slechte verbinding hebben, moet het netwerk daar extra voor compenseren. Dit vraagt extra capaciteit. Een alternatief is een indoor antennesysteem, wat ook vaak `DAS’ wordt genoemd, de afkorting van Distributed Antenna Systeem. Kortom: de groei van het verkeer, de relatief hoge capaciteitsvraag op de zenders van het buitennetwerk en de waarde van goede indoordekking voor de gebruikers, maken indoorsystemen belangrijk voor mobiele operators

Wie betaalt waarvoor?

In heel veel landen zijn indoorsystemen inderdaad big business: er wordt geen nieuw pand gebouwd zonder indoorvoorziening. Mobiele operators betalen daarbij voor toegang tot het indoor antennesysteem. Daarnaast installeren zij op eigen kosten basestations om het verkeer lokaal te kunnen afhandelen. Voor tunnels op de snelwegen is zoiets ook geregeld: daarbij leggen operators gezamenlijk een antennesysteem aan en installeren ze hun eigen basestations met zendapparatuur. Voor private en publieke gebouwen in Nederland liggen de verhoudingen heel anders: er is voor zover bekend maar één plek waar operators meebetalen aan de aanleg van het indoorsysteem, namelijk Schiphol. Daarnaast zijn maar een paar plekken waar operators op eigen kosten basestations plaatsen. De Johan Cruijff Arena is zo’n plaats. De operators moeten vaak grote investeringen doen, waarbij het maar de vraag is of dit ooit wordt terugverdiend. Voor

operators is het belangrijk dat er tijdens grote evenementen voor de vele duizenden gebruikersvoldoende netwerkcapaciteit is, dus wordt het toch maar gedaan.Voor veel gebouweigenaren is een indooroplossing dringend gewenst. Om dat te realiseren moeten ze normaliter zelf investeren in het DAS. Tevens moeten ze vaak betalen voor de engineering en installatie van de basestations van de operators. Door operators worden de gebouwgebonden systemen steeds vaker vergeleken met nutsvoorzieningen als gas, water en licht. Ook die gebouwgebonden infrastructuur moet je normaal zelf regelen als gebouweigenaar, de nutsvoorzieningen sluiten vervolgens daarop aan. Als dit niet volgens de

Illegale repeaters zorgen regelmatig voor storingen op het buitennetwerk.

regels is gebouwd (zoals de stroombekabeling of de gasleidingen), kunnen er problemen ontstaan. Een belangrijk issue is dat er bij de operator maar beperkte capaciteit is om indoorinstallaties te faciliteren. Er zijn vele duizenden gebouwen in Nederland die baat zouden hebben bij een indoorinstallatie, terwijl operators misschien 50 tot 100 projecten per jaar aankunnen. Er is maar een beperkt aantal bedrijven die een indooroplossing kunnen bouwen die voldoet aan de kwaliteitseisen van de operators. Maar dat geeft nog geen garantie dat de indoorinstallatie ook daadwerkelijk door de operators wordt aangesloten. Ondertussen is er ook een behoorlijke wildgroei

REDACTIE

ontstaan van illegale repeaters. Het is namelijk mogelijk om een eenvoudig systeem te kopen dat dekkingsproblemen op een kantoor kan verhelpen. Helaas zorgen deze systemen regelmatig voor storingen op het buitennetwerk. Agentschap Telecom is samen met mobiele operators bezig om deze illegale repeaters te deactiveren.

Waarom niet standaardiseren?

Er zijn in Nederland al meer dan tien jaar initiatieven om indoorinstallaties te standaardiseren en de kwaliteitseisen gezamenlijk vast te leggen Ook de brancheorganisatie BTG is sinds een paar jaar met alle operators bezig om een standaard voor indoor te beschrijven, zodat gebouweigenaren beter weten waar ze aan toe zijn. Dit betreft dan puur een passief ontwerp, waarbij het systeem bestaat uit coax kabels, connectoren en antennes. Het publiekelijk beschikbaar stellen van de kwaliteitseisen (zoals in Engeland wel het geval is), stuit op veel weerstand van de operators. Daarnaast is het nog maar een eerste stap. In grote gebouwen zijn passieve systemen namelijk niet goed toepasbaar, omdat coaxkabels maximaal ongeveer 100 meter lang kunnen zijn. Vaak worden dan hybride oplossingen gebouwd, met een deel actief en alleen op de verdieping een passief deel met de antennes. Hiervoor een standaard uitwerken is nog veel lastiger. Dit jaar worden door verschillende operators al 2G- of 3G-netwerken uitgezet, wat ook een grote impact heeft op de bestaande indoorinstallaties, die meestal voor 2G en/of 3G zijn gebouwd. Een ander probleem is dat operators geen extra omzet krijgen door meer (indoor)capaciteit te bouwen. Het is daardoor heel lastig om aan het hogere management en aan de aandeelhouders uit te leggen waarom je daarin geld investeert. Wat helaas vaak vergeten wordt, is dat

TELECOMMAGAZINE

REDACTIE

Hoe regel ik 5G dekking binnenshuis? Binnenkort is 5G niet meer een belofte, maar een realiteit. 5G biedt vooral voordelen door gebruik te maken van hogere frequenties. Helaas zijn het juist deze hoge frequenties die heel moeilijk gebouwen binnen komen. Uit onderzoeken blijkt dat minstens 70 procent van het mobiele verkeer door gebruikers in gebouwen en kantoren wordt gegenereerd. Al dit verkeer wordt met 5G dus problematisch. In dit artikel willen we kijken naar mogelijke oplossingen en manieren die nu al worden toegepast. Verkeersgroei & Augmented Reality

Een grote uitdaging voor mobiele operators is de continue groei van verkeer. Vooral op centrale plekken wordt het mobiele netwerk al zwaar belast. Operators passen daar regelmatig 4 frequentiebanden toe, maar de grenzen van de groei worden al bereikt. Dat is ook een belangrijke reden voor de komst van 5G: door nieuwe frequentiebanden en nog hogere datasnelheden, kan het verkeer verder groeien. Toch ontkomt men er niet aan: om echt hoge 5G-snelheden te halen (tot 20 Gbit/s!) zullen de zendlocaties dichter bij elkaar moeten komen. Overigens gaat het er bij de allerhoogste 5G-snelheden niet om dat één gebruiker 20 Gbit/s krijgt, maar dat het netwerk in staat is om 2000 mensen 10 Mbit/s te geven. Op die manier kunnen we zelfs op hele drukke punten altijd onze video’s blijven kijken. De verwachting is dat we zelfs met Augmented Reality(AR)- of eXtended Reality(XR)-brillen kunnen rondlopen, waarbij het beeld dat we zien continue wordt gevoed door de cloud. De datasnelheid en latency die daarvoor nodig zijn, kunnen alleen door 5G-netwerken worden geleverd.

Indoordekking

Mobiele operators hebben een netwerk gebouwd dat voornamelijk gericht is op buitendekking. Dit netwerk bestaat uit veel hoge zendmasten met antennes en basestations (de zendapparatuur). Door het behoorlijk fijnmazige netwerk werkt het ook binnen redelijk goed. Moderne gebouwen hebben vaak energie-

TELECOMMAGAZINE

dichter netwerk aan zenders nodig. En omdat in telecom alles in elkaar grijpt, vraagt dat weer veel van het onderliggende glasvezelnet. Want veel mensen beseffen niet dat het grootste deel van de mobiele telecommunicatie via het onderliggende vaste netwerk verloopt. De topsnelheid van 5G in de stad ligt tussen één en twee gigabit per seconde. Omgerekend is dat 125 tot 250 megabyte. Er werd de afgelopen jaren ook gesproken van veel hogere snelheden, zoals tien gigabit per seconde, maar dat zijn geen snelheden die consumenten moeten verwachten. Overigens zijn de grootste voordelen van 5G niet voor de dataverslindende consument, maar voor specifieke toepassingen als - daar zijn ze weer: autonome voertuigen en apparaten, en (medische) handelingen op afstand. Omdat de beeldkwaliteit veel beter wordt, zal ook streaming naar virtual realitybrillen een grote vlucht nemen.

Nog even geduld

5G gaat straks lopen over drie frequentiebanden. Allereerst de UMTS-700 MHz-band, die het beste bereik heeft, maar ook - relatief - de laagste snelheid. Daardoor is deze bijvoorbeeld heel geschikt voor het opzetten van een internet

der dingen-netwerk. De aanzienlijk hogere frequentieband 3,5 GHz heeft een minder groot bereik, maar kan wel veel meer data versturen. En als laatste komt er de 26 GHz-band, die een zeer klein bereik heeft, maar wel weer heel veel data kan overbrengen. Die is dus handig op drukke plekken.

COLUMN

Maurice Schellekens is commercieel manager van KeenSystems. KeenSystems verkoopt oplossingen op het gebied van VoIP/Sip trunking, Hosted PBX, Mobiele Telefonie en Verbindingen exclusief via partners.

De telecom staat bol van de technologische innovaties en 5G gaat weer nieuwe horizonten openen. Dat is mooi om te zien. Wij van KeenSystems houden de ontwikkelingen in de gaten en zullen ze inzetten waar dat nodig en mogelijk is. We houden u op de hoogte.

En wanneer kunnen we al dat moois dan verwachten in ons land? Het Agentschap Telecom die de veiling begeleidt, denkt dat de veiling van de 700 mHz-band al eind dit jaar kan zijn, en van 3,5 GH en 26 GHz eind 2021 of begin 2022. Rijkelijk laat, als je beseft dat de veilingen in landen als Spanje (opbrengst 438 miljoen euro), Zwitserland (335 miljoen euro) al achter de rug zijn. In Italië gingen de frequenties voor maar liefst 6,5 miljard euro van de hand. Voor Nederland heeft T-Mobile als eerste van de operators aangekondigd eind volgend jaar 5G aan te bieden, zodra de 700 MHz-vergunning binnen is. En al dit jaar wil de provider experimenteel 5G uitrollen in Den Haag. De andere providers hullen zich nog in stilzwijgen. 5G Komt er dus al snel, maar voordat de interessante frequenties aangezet worden en dus ook alle bijzondere toepassingen mogelijk zijn, zullen we nog even geduld moeten hebben.

TELECOMMAGAZINE

COLUMN

Hoe ver is ’t nog tot 5G? Zelfs wie niet in de telecom zit, heeft er iets van meegekregen: het Mobile Word Congress. Tijdens dit jaarlijkse feestje van de wereldwijde telecomindustrie loopt de helft van de mensen in Barcelona met een beursbadge rond. En een groot deel daarvan heeft een Chinese of Koreaanse achtergrond. Niet zo gek, als je bedenkt dat het event jaarlijks meer dan honderdduizend vakgenoten aantrekt en dat de grootste telecomreuzen in Azië resideren. Tijdens het event waren er twee belangrijke onderwerpen: Huawei en 5G. Maar: hoe ver is ’t eigenlijk nog tot 5G? En in hoeverre speelt Huawei daarin een rol? Huawei had de grootste, mooiste en meest indrukwekkende stand van de beurs, pal bij de ingang. En dat niet alleen, het regende aankondigingen, introducties en samenwerkingsovereenkomsten. Huawei had duidelijk een mega charmeoffensief ingezet om landen in de hele wereld te overtuigen van zijn kwaliteit én neutraliteit. Ook buiten de beurs strooide Huawei de afgelopen maanden met geld en opdrachten, om bij de Europese overheden in het gevlei te komen. Zo gaan er miljoenen geïnvesteerd worden in een onderzoekscentrum in Nederland, krijgt Groot-Brittanië een investering van enkele miljarden toegeschoven en België krijgt een cybersecuritycenter cadeau. Het mag bekend zijn dat er met name vanuit de VS veel scepsis is over de rol van de Chinese

telecomreus. En de daarbij behorende angst dat er in veel apparatuur van Huawei Chinese spionageapparatuur is verwerkt. Maar de belangen zijn groot voor de Chinese techreus: Huawei-apparatuur en -technologie zit in vrijwel alle telecomnetwerken van de wereld. En op de smartphone-markt is het merk, na Apple en Samsung, de derde grootste speler ter wereld.

5G vraagt forse investeringen

Dat brengt ons direct bij het tweede belangrijke onderwerp in Barcelona: 5G. De komende jaren zal 5G wereldwijd worden uitgerold. Dat betekent forse investeringen in de netwerken. Huawei is, naast de Europese netwerkleveranciers Ericsson en Nokia en het Zuid-Koreaanse Samsung, de belangrijkste leverancier

van telecominfrastructuur. De 5G-netwerken worden gebouwd ‘on top of’ de bestaande 4G-netwerken. En die zijn, zoals gezegd, in de hele wereld voor een groot deel gevuld met apparatuur van Huawei. Met uitzondering van de VS, die Huawei al langer geleden grotendeels in de ban hebben gedaan.

Voordelen

Het was wel een beetje lachwekkend om te zien dat elke introductie op MWC gekoppeld werd aan 5G. Mobiele telefoons en netwerken die klaar waren gestoomd voor 5G, en dat terwijl 5G nog nergens actief is. Wel in tal van testopstellingen, zoals 5Groningen, waar een aantal 5G-testen plaatsvinden. Maar wat ís 5G eigenlijk? De meeste mensen zullen direct denken aan opereren op afstand en zelfrijdende auto’s. Niet zo gek, want de grootste voordelen van 5G zijn de aanzienlijk kortere reactietijd (latency), hogere datasnelheid en hogere capaciteit. De reactietijd gaat van vijftig milliseconden bij 4G naar één milliseconde bij 5G! Die voordelen hebben we te danken aan de hogere frequentie die voor 5G gebruikt wordt. Dat gaat overigens wel weer samen met een kleiner bereik van de antenne. Daardoor is een

TELECOMMAGAZINE

DINL: Telcowet is onuitvoerbaar en slecht voor mkb De voorgestelde Wet ongewenste zeggenschap telecommunicatie is volgens Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL) onduidelijk en ineffectief. De wet is bedoeld om het kwaadwillende buitenlandse partijen onmogelijk te maken de beschikbaarheid, veiligheid of integriteit van telecomvoorzieningen in gevaar te brengen. De belangenorganisatie vindt de wet niet de juiste weg om met zo’n risico om te gaan en pleit voor een grondige herziening van het wetsvoorstel. Dat schrijft DINL in haar standpunt voor de ronde tafel in de Tweede Kamer over deze wet waaraan de stichting deelneemt. De belangenorganisatie vindt dat de impact van het wetsvoorstel niet in verhouding staat tot

Google met vertaaltool van spraak naar spraak Google introduceert Traslatotron, een tool die het mogelijk maakt spraak in één taal direct om te zetten in een andere gesproken taal. Bijzonder is dat het bij de spraakomzetting ook de karakteristieken van de oorspronkelijke stem meeneemt. Iedereen kent Google Translate, maar dit nieuwe concept gaat een stuk verder. De spraak wordt namelijk direct omgezet via AI in de spraak in de andere taal. In feite omvat het spraakherkenning, machine translation en zogeheten text-to-speech synthesis in één. Bijzonder is ook dat het de karakteristieken van de stem in de originele taal meeneemt naar de nieuwe taal. Google werkt al enkele jaren aan de ontwikkeling van deze tool. Het moment van introductie voor de markt lijkt nu wel heel dichtbij.

het beoogde resultaat. Het stelt dat ‘kwade intenties’ niet goed te definiëren zijn, waardoor het valt te betwijfelen of de wet wel uitvoerbaar is. Daarnaast heeft de wet een negatieve impact op het midden- en kleinbedrijf, meent DINL. Michiel Steltman, directeur van DINL, legt uit: ‘De definitie van telecomaanbieders in deze wet is zo breed dat ook alle hosters, datacenters, vertrouwensdiensten en eventuele andere netwerkdiensten er onder vallen. Heel concreet betekent dit dat de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat zeggenschap krijgt over het eigendom en de beheerscontracten van mogelijk duizenden digitale infrastructuuraanbieders, van eenpitters tot multinationals.’

NIEUWS

MobileIron en IDEMIA vereenvoudigen beheer eSIM connectiviteit MobileIron en IDEMIA hebben een samenwerkingsovereenkomst getekend om het beheer van eSIM connectiviteit op Windows-devices te vereenvoudigen. De combinatie van het Unified Endpoint Management (UEM)-platform van MobileIron en de augmented identity-oplossing van IDEMIA biedt organisaties de gelegenheid om keuzevrijheid en modern werken te faciliteren, zonder extra werk te creëren voor de IT-afdeling.

ISDN2 verdwijnt: 50.000 bedrijven uit de lucht

de stekker uit ISDN2 gaat. Gemiddeld duurt het 4 en 16 weken - afhankelijk van het pakket - om volledig over te stappen naar een digitaal alternatief.

niet tijdig actie ondernemen. Het definitief stoppen van ISDN2 betekent dat bedrijven die vóór september geen alternatief regelen, onbereikbaar zijn voor klanten,

investeerders, collega’s en andere geïnteresseerden. Omdat de gevolgen hiervan desastreus kunnen zijn voor desbetreffende ondernemers, luidt Tele2 Zakelijk de noodklok. Het moderniseren van het traditionele telefonienetwerk is een noodzakelijke transitie, in het voorjaar van 2017 werd voor het eerst aangekondigd dat

In september van dit jaar is het gedaan met de traditionele kabel uit de muur die jarenlang toegang bood tot internet en telefonie. Het inmiddels zwaar verouderde ISDN2 is dan voorgoed verleden tijd. Naar schatting van Tele2 Zakelijk blijkt dat 50.000 Nederlandse bedrijven per september letterlijk ‘uit de lucht’ zijn als ze

Vodafone Business biedt volledig bedrijfsnetwerk binnen 24 uur Met het nieuwe platform Vodafone Flex biedt Vodafone Business als eerste bedrijven binnen 24 uur een veilig en betrouwbaar bedrijfsnetwerk inclusief aanvullende communicatiediensten. Klanten kunnen zelf diensten direct naar behoefte aanpassen. Voor een nieuwe vestiging of na een verhuizing moeten bedrijven vaak weken wachten op een veilig en betrouwbaar netwerk, terwijl ze juist zo snel mogelijk operationeel willen zijn. Met het

nieuwe platform Vodafone Flex is de aansluiting binnen 24 uur geregeld, op elk beschikbare internetaansluiting, dus ook bij andere providers. Klanten zitten daarna zelf aan de knoppen. Ze kiezen zelf de gewenste diensten, bijvoorbeeld internet, een spraakdienst (SIP trunk) en een inlogmogelijkheid voor thuiswerkers. Vodafone Business is de eerste in de markt met dit aanbod.

TELECOMMAGAZINE

NIEUWS

Sandberg claimt positie in de de B2B headsetmarkt Met de lancering van de ‘BT Office Headset Pro’ betreedt Sandberg de B2B-markt voor professionele headsets. De headset wordt geleverd met een voet met ingebouwde oplader en gebruikt een draadloze Bluetooth-verbinding. De tweekanaals Bluetooth betekent dat de gebruiker uw mobiel en IP-telefonie tegelijkertijd kunt verbinden. Sandberg is een nieuwkomer in deze markt.

Sales Director Erling Hoff Petersen: “We hebben meer dan 30 jaar ervaring met geluidsproducten. We willen deze ervaring gebruiken om bedrijven goede oplossingen te bieden tegen een goede prijs. Als nieuwkomer in de markt moeten we duidelijk een product aanbieden met een uitzonderlijke prijs-prestatieverhouding.”

Medewerkers staan klagende klanten liefst telefonisch te woord Wanneer een klant contact opneemt met een bedrijf om zijn beklag te doen, helpen Nederlandse klantcontactmedewerkers diegene liever via spraak dan met schriftelijke communicatie, zoals mail of chat. 53 procent kiest voor de telefoon, terwijl 47 procent de voorkeur geeft aan tekst. Mannen gebruiken net iets liever de telefoon voor het afhandelen van klachten (56

procent) dan vrouwen (51 procent). Dit blijkt uit de resultaten van de Customer Contact Radar van PeterConnects, leverancier van communicatiesoftwareoplossingen voor de platformen van Cisco en Microsoft. Dit onderzoek onder ruim 2.600 servicedeskmedewerkers, receptionisten, telefonisten en overige kantoormedewerkers brengt klantcontact internationaal in kaart.

Italiaanse markt goedkoopst voor mobiel postpaid in West-Europa Italië is het goedkoopste land voor postpaid-mobiele diensten in West-Europa geworden, na de lancering van Iliad als vierde operator. Nederland behoort gemiddeld nog steeds tot de goedkopere landen. De jaarlijkse vergelijking van mobiele prijzen tussen 16 Europese landen door de marktonderzoeker toont ook dat exploitanten in de meeste landen steeds meer data opnemen in hun sim-only postpaid-abonnementen, zonder dat de prijzen fors meestijgen.

De jaarlijkse EU Benchmark-studie bekijkt de totale kosten van mobiele bundels (TCO), met én zonder high-end smartphone. Ook worden de laagste en mediane prijzen vergeleken, na correctie voor koopkrachtpariteit (PPP). De mediaan wordt hierbij gebruikt als alternatief voor gemiddeld, omdat de hoogste en laagste prijzen - die een vertekend beeld kunnen veroorzaken - buiten beschouwing blijven.

Raamovereenkomst GT Connect naar Atos De raamovereenkomst voor de gezamenlijke aanbesteding GT Connect is gegund aan Atos Nederland B.V. Gemeentelijke Telecommunicatie (GT) is een initiatief van de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Hardenberg, Rotterdam, Utrecht en VNG. Doel is om voor gemeenten in Nederland telecommunicatie- en ICT-diensten van de beste kwaliteit tegen de laagste kosten te realiseren. Voordat gemeenten de overstap naar GT Connect maken, toetst de VNG, in samenwerking met externe partijen, door middel van een PoD (Proof of Delivery) de functionaliteit en veiligheid van de nieuwe omgeving. Deze PoD loopt van 12 april tot 7 augustus 2019. Gemeenten hebben bij hun aanmelding aangegeven per wanneer zij gebruik willen maken van de diensten onder de raamovereenkomst. Die gemeenten die als eerste gaan, kunnen al vanaf april contact hebben met Atos Nederland B.V.

Aantal fraudes door ICT-specialisten neemt toe Hoffman Bedrijfsrecherche signaleert de laatste tijd een een flinke toename in het aantal fraudeonderzoeken naar ICT-personeel. Een groep die toegang heeft tot zeer vertrouwelijke informatie. Hoffman vindt het dan ook opvallend om te zien dat het aantal screenings van ICT’ers niet toeneemt. ICT-toepassingen worden steeds belangrijker in onze samenleving. ICT-specialisten hebben binnen organisaties dan ook steeds vaker een cruciale rol. En omdat zij toegang hebben tot zeer vertrouwelijke informatie kan dat integriteitsrisico’s met zich meebrengen. Hoffmann signaleert de laatste tijd dan ook een flinke toename in het aantal fraudeonderzoeken naar ICT-personeel. ‘Maar opvallend genoeg zien we het aantal screenings voor deze beroepsgroep niet toenemen’, zo stelt de organisatie.

TELECOMMAGAZINE

twelve points

Marcel Ederveer: The Netherlands,

Hoe regel ik 5G dekking binnenshuis

Hoe ver tot 5G?

Maurice Schellekens:

Nieuws

Voorwoord

14 16 19 20 22 28

INHOUD

Beeldbellen op de juiste manier Panel: Skype for Business Artificial Intelligence Hoe telefoonnummers te noteren P3-mobiliteitstest Veiligheid smartphones op het spel Evert Jan Westera: I spy with my little eye

TELECOMMAGAZINE

Connectivity

Mission Critical

Cyber Security

Aanbestedingen

Wat biedt BTG: •

• • • •

Events, bijeenkomsten, strategische tafels en netwerken Leden & Partners Samenwerking & belangenbehartiging Kennisinstituut & Sourcing Added value & producten en diensten, uitrol via TGG

Kennisinstituut

Internet of Things

Indoordekking

Innovatie

BTG verbindt organisaties in hun gezamenlijke belangen op het gebied van ICT en Telecommunicatie. Binnen BTG bundelen overheidsorganisaties, commerciële bedrijven, kennisorganisaties, leveranciers van telecomdiensten en providers hun wensen, kennis en expertise. BTG is bruggenbouwer in het digitale domein. Hiervoor organiseren we een structurele lobby tussen overheid, leveranciers en leden. Ook bieden we onze leden een netwerk voor ontmoeting en kennisdeling. BTG signaleert trends en vertaalt deze in strategie, duiding en activiteiten. Daarnaast realiseren we ledenvoordeel door de bundeling van vraag en de daarop gebaseerde dienstverlening binnen de BTG-serviceorganisatie TGG.

Heidestein 7 – 3971 ND Driebergen – officemanager@btg.org – Telefoon: 0348 495045 – www.btg.org

VOORWOORD

Colofon Telecommagazine is een uitgave van www.magentacommunicatie.nl

5Gekte Kerkenbos 1015L, 6546 BB Nijmegen Telefoon +31 (0)24 34 54 150 http://www.telecommagazine.nl/ HOOFDREDACTEUR Joost Heessels REDACTIE & MEDEWERKERS Eldert van Dijken, Martijn Kregting, Daniëlle Vogels, Antal Giesbers, Lisette Biesenbeek, Marcel Ederveen, Gijs Ettes, Emiel te Walvaart, Evert Jan Westera SALES & MARKETING Simone Brands, (024) 3454150, simone@magentacommunicatie.nl VORMGEVING Wendy van Cuijk Wendy@magentacommunicatie.nl DRUK Vellendrukkerij BDU Barneveld. ABONNEMENTEN & ADRESWIJZIGINGEN abonnement@magentacommunicatie.nl Een abonnement wordt automatisch verlengd, mits 2 maanden voor de vervaldatum via mail of post opgezegd. ADMINISTRATIE Silvia Wijers administratie@magentacommunicatie.nl

Als toonaangevend medium in de ICT zijn we niet vies van een beetje reuring in de markt. De komst van 5G spant in deze wel de kroon. En dat is niet zo gek,omdat de belofte enorm is. Zelfrijdende auto’s, operaties op afstand. Het zijn voorbeelden die het grote publiek mateloos aanspreken en die ook daadwerkelijk voor grote veranderingen kunnen zorgen. Eerlijk gezegd denk ik dat de uitrol van deze voorbeelden nog wel even op zich laat wachten. Aan de andere kant biedt 5G enorme kansen rondom ICT, omdat er ineens tal van nieuwe toepassingen mogelijk zijn. De voordelen van 5G zijn een aanzienlijk kortere reactietijd (latency), hogere datasnelheid en hogere capaciteit. Overigens vallen die voordelen niet allemaal samen in één van de frequenties, maar zijn verdeeld over de drie frequenties die 5G gaan doorgeven. Het is dus zaak een goede analyse te maken van de behoefte bij een project of een locatie. Inmiddels duikelen de business cases over elkaar heen. In Nederland zijn tal van fieldlabs actief, en de cases in de Rotterdamse haven en rond 5Groningen geven aan dat er al veel startklaar staat of al werkt.. Het is ook zeker de moeite waard om internationaal te volgen waar projecten uitgerold worden. Zeker omdat veel andere landen in Europa al een stuk sneller zijn met de implementatie van 5G. Dat kan snel gaan. Enkele dagen na de veiling in Zwitserland was 5G al actief in de grote steden. Voor de operators is het vaak niet meer dan het omzetten van wat knoppen als de kavels van de veiling verdeeld zijn. Voor iedereen die in de ICT actief is, is

ALGEMENE INFORMATIE info@magentacommunicatie.nl Onze algemene leverings- en betalingsvoorwaarden zijn gedeponeerd bij de KvK in Arnhem onder nummer 09109239.

het dan ook zaak om goed in de gaten te houden wanneer 5G aangaat en waar aansprekende cases zijn waar u binnen uw organisatie het verschil kunt maken.We

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuistheden in deze uitgave.

houden u op de hoogte!

Joost Heessels

TELECOMMAGAZINE

VERBIND INTEGREER VEREENVOUDIG

Ontdek de nieuwste e-BRIDGE Next systemen van Toshiba Technologie voor iedere werkplek door middel van geavanceerde functionaliteit, gebruiksgemak en de laatste technologie op gebied van beveiliging

Meer informatie op www.toshibatec.nl

The right solution for every vision. Sennheiser Business Solutions Integrated Systems Europe I Amsterdam 5â&#x20AC;&#x201C;8 February 2019 Hall 2 Booth B-50 www.sennheiser.com/ise

ISE2019_190x128_OfficeMag_NL.indd 1

03.12.18 09:58

34E JAARGANG // VOORJAAR- 2019

TELECOMMAGAZINE onafhankelijk vakblad over telecommunicatie en netwerken

5g dekking binnenshuis P3-mobiliteitstest Hoe telefoonnummers te noteren Panel: Skype for Business www.telecommagazine.nl