powered by:
jaargang 105 mei 2023
02
Kantoor Business Magazine Nieuwe tabakswet verandert de retail Healthy working; de stand van zaken Kan de omzet in de branche stabiliseren (of groeien)?
EDDING ZET ZAKELIJK EN EDUCATIEF TEKENEN OP DE KAART Sinds 1918 hét vaktijdschrift voor de handel in kantoor- en aanverwante artikelen
www.kantoornet.nl
Meer dan 700 budgetvriendelijke producten Ontdek het assortiment op onze website
Adveo Nederland BV - Victorialaan 15, 5213 JG - ’s Hertogenbosch - inf.nl@adveo.com - www.adveonet.nl
VOORWOORD
Colofon KBM is een uitgave van
Kerkenbos 1015L, 6546 BB Nijmegen Telefoon +31 (0)24 34 54 150 www.kantoornet.nl Twitter: @KBM_Magazine UITGEVER Joost Heessels HOOFDREDACTEUR Joost Heessels EINDREDACTEUR Emiel te Walvaart Emiel@magentacommunicatie.nl SALES & MARKETING Michiel Korsten michiel@magentacommunicatie.nl MEDEWERKERS Martijn Kregting, Antal Giesbers, Peter Damman, Huug Duin, Hans Hooft, Hans-Erik de Kruijff, Emiel te Walvaart VORMGEVING Wendy van Cuijk Studio DePho DRUK Veldhuis Raalte ABONNEMENTEN & ADRESWIJZIGINGEN magenta@mijntijdschrift.com 088-2266682 onder vermelding van tijdschrift en NAW-gegevens. Een abonnement wordt automatisch verlengd, mits 2 maanden voor de vervaldatum via mail of post opgezegd.
Voor jou tien anderen…. De tijd dat een werkgever bovenstaande opmerking kon maken als het gedrag van een werknemer hem niet aanstond, ligt voor het gevoel ver achter ons. Tegenwoordig is het de werknemer die dit zijn baas naar het hoofd kan slingeren als hem iets niet bevalt. Machtsverhoudingen verschuiven voortdurend, alles is altijd in beweging. Dat geldt in de relatie tussen leveranciers en handel en dus ook in de relatie tussen werkgevers en werknemers. Voor werkgevers in de kantoorbranche is dat overigens niet per se een verkeerde ontwikkeling. Werkgevers moeten hun stinkende best doen om werknemers tevreden te houden. De werknemer is duidelijk in de lead. Zo hoorde ik dat veel bedrijven enorm veel moeite moeten doen om hun personeel naar kantoor te laten komen. Veel van hen vinden het wel lekker om thuis te werken en als dat de baas niet bevalt, jammer voor hem. Dat betekent dat facilitair managers zich in allerlei bochten moeten wringen om het leuk te maken op kantoor. En zo te zorgen dat hun mensen tenminste af en toe naar kantoor komen. Dat heeft veel gevolgen voor inrichting én voor de aandacht voor het welzijn van kantoorwerkers. Daarover praten we uitgebreid in deze editie. Werknemers gemotiveerd houden doe je ook door ze een goed pakket aan opleidingen te geven. Een mooi voorbeeld daarvan is VodafoneZiggo. Die geeft zijn werknemers een vrij besteedbaar opleidingsbudget. Ook onze branche heeft een goed voorbeeld om mensen goed op te leiden en zo te motiveren voor het werken in onze branche. De Novaka Academy timmert de laatste tijd flink aan de weg en steeds meer geïnteresseerden loggen hier in om een van de online opleidingen te volgen. Goed voorbeeld doet goed volgen. Dus werkgevers in de kantoorbranche, sluit je aan bij dit initiatief en vraag je personeel dat ook te doen. Kennis is macht, en dat geldt ook in dit geval.
ADMINISTRATIE administratie@magentacommunicatie.nl ALGEMENE INFORMATIE info@magentacommunicatie.nl Onze algemene leverings- en betalingsvoorwaarden zijn gedeponeerd bij de KvK in Arnhem onder nummer 09109239. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuistheden in deze uitgave.
Joost Heessels
ISSN 0929-7871 © Copyright 2023
KBM • MEI 2023
3
Carolin Exhibitor Marketing
y r e n o i t a t #weloves
THE BRANDS ARE BACK IN TOWN NÜRNBERG 11. – 14. OCT 2023 incl. eXtra-Day
www.insights-x.com
JOIN US!
Inhoud Nieuws 6 Algemeen 39 42
Productnieuws Kantoorplein
Events 13 Spotlight 15 16 18
Euroshop Officers World Quantore
Bedrijven in beeld 34 Aptiq ; een nieuwe Nederlandse speler
26
40
Iconische BIC 4 Colors met de tijd mee
Coverstory
20 edding
Debat 28 Debat over healthy working/ergonomie
18
Informatief 22 Duitse handel groeit, hoe zit dat in Nederland? 36 Tabakswet 44 Servicewijzer Column 24 De fax van Eric Herni
40
34
26 46
Marcel Mulder ziet kansen voor tijdschriften-verkoop Nog even dit....van Peter Damman
20 KBM • MEI 2023
5
NIEUWS
IDC: Printermarkt herstelt sterk in vierde kwartaal
de afzonderlijke segmenten in de West-Europese printermarkt, groeiden inkjetprinters – voor zowel particuliere als zakelijke klanten – met 14,3 procent in het vierde kwartaal van 2022.
Volgens IDC herstelde de WestEuropese printermarkt zich in het vierde kwartaal. Volgens de marktonderzoekers steeg de omzet met 13,2 procent ten opzichte van vorig jaar, niet voldoende om de zwakke ver-
koopcijfers van de eerste drie kwartalen te compenseren. Volgens IDC werden vorig jaar 16,7 miljoen printers verkocht in West-Europa. Dit komt overeen met een daling van 4,1 procent. Kijkend naar
Over het jaar als geheel noteerde de markt echter een daling van 5,7 procent. De verkoop van laserapparaten in West-Europa steeg in het vierde kwartaal van 2022 met 10,9 procent. Over het jaar als geheel bezien kende de lasermarkt een lichte groei van 0,2 procent. Van de fabrikanten blijft HP aan de top met een marktaandeel van 33,6 procent. HP blijft marktleider met 33,6%. Terwijl Brother zijn marktaandeel stabiel houdt, kunnen Canon en Epson gemakkelijk winnen.
Eerste Adveo Roadshow 2023 zeer geslaagd Bezoekers, de aanwezige leveranciers en Adveo kijken tevreden terug op de eerste beurs in de reeks roadshows, die distributeur Adveo dit voorjaar op verschillende plaatsen in Nederland en België organiseert. De eerste bijeenkomst was maandag 3 april in het Mercure hotel in Zwolle Adveo lijkt te slagen met de nieuwe opzet waarbij de klant wordt opgezocht in de eigen regio. Met 4 geplande roadshows in Nederland en 3 in België was de aftrap in Zwolle. Een hoge opkomst in combinatie met de uitgebreide mogelijkheid voor de aanwezige leveranciers om kennis en infor-
matie te delen met de bezoekers wordt gewaardeerd. Met name de interesse van de klanten in de marktontwikkelingen en groeimogelijkheden wordt als positief ervaren. Daarnaast zijn er de geselecteerde bezoekersacties waar ze direct wat
mee kunnen, voor zichzelf maar ook richting hun eigen klant. Onder de bezoekers in Zwolle is een bestelling ter waarde van € 300 verloot en Ruud Willebrand van A1Office was de gelukkige winnaar.
Frank Heus stopt eind april bij Bison Na 10 jaar country director Benelux neemt Frank Heus afscheid van Bison en Bolton Adhesives, zo meldt de DIY nieuwssite Mixonline. Hij start binnenkort als Commercial Director Europe aan de slag gaan bij HG. Heus werkte eerder bij Henkel en PPG en boekte bij Bison en Bolton Adhesives grote successen in diverse markten. "Met een enthousiast team van gedreven professionals realiseerde hij met zijn typerende entrepreneurial dynamiek grote omzetgroei
6 KBM • MEI 2023
en wist hij het lijmen en kittenmerk top-of-mind te maken met diverse spraakmakende acties. Heus was de initiatiefnemer van de Topmerkendag bij Gamma Weert, de voortrekker van de zeepkistenrace van Red Bull, de Mud Masters, de Zwarte Cross en heel veel acties en promoties op point-of-sale in DHZ-retail, stationery en food", aldus Mixonline. Heus is ook zeer actief binnen het bestuur van de brancheorganisatie Officers World.
Koninklijke Ahrend tekent voor netto-nul CO2 Eugène Sterken, CEO van Koninklijke Ahrend heeft samen met de top van vooraanstaande Nederlandse bedrijven de Net-Zero Science Based Targets van het Science Based Targets-initiatief (SBTi) getekend. Hiermee werkt Koninklijke Ahrend toe naar een waardeketen in 2050 die in lijn is met het Klimaatakkoord van Parijs. Naast Koninklijke Ahrend verbinden ook andere bedrijven zich aan deze doelstellingen: Intergamma, PostNL, Trivium Packaging, Stahl, Dura Vermeer, TBI, Verstegen Spices & Sauces, EVBox, Media. Monks, CSU, Tzorg, Zizo en TAUW.
ALSO en Jabra sluiten partnership in de Benelux ALSO kondigt de samenwerking aan met Jabra, marktleider in audio-, video- en samenwerkingsoplossingen voor bedrijven en consumenten. De hoogstaande audio-oplossingen van Jabra zullen nu ook verdeeld worden door ALSO aan B2B klanten in de Benelux. Met dit partnership wordt ALSO’s portfolio voor Video Collaboration & Headsets uitgebreid met de Jabra headsets, speakerphones en videoconferentie-oplossingen. Jabra, marktleider en onderdeel van de Deense GN Group, vergroot zo zijn professioneel distributienetwerk in de Benelux en zet verder in op expansie.
NIEUWS
Office Centre boedel brengt ruim 3,6 miljoen euro op Na het faillissement vorig jaar van Office Centre is er nog veel geld binnengekomen uit de veiling van winkelvoorraden en inventarissen. Dit blijkt uit het tussentijds verslag van de curator, dat deze week is gepubliceerd. Tegenover de opbrengsten stond bijna 1,7 miljoen euro aan kosten. Een deel van de opbrengsten is uitgekeerd aan huisbank en pandhouder ABN AMRO. Ook de
Bijna helft werknemers denkt dat AI hun baan zal vervangen
Volgens een wereldwijde studie naar het vertrouwen in AI (Artificial Intelligence) gelooft 42% van de mensen dat AI banen in hun werkgebied zal vervangen of belangrijke aspecten van hun werk zal uitvoeren. Desondanks denken veel mensen positief over AI. Een derde van de mensen gelooft dat ze nooit AI op de werkplek gebruiken, en nog eens 13 procent twijfelt. Nederlanders staan volgens het onderzoek zeer wantrouwend tegenover AI, maar 18 procent gelooft er onvoorwaardelijk in, tegenover 66 procent in landen als India en China. Nederland staat ook helemaal onderaan op het gebied van awareness. 58 procent heeft hier van AI gehoord, tegenover gemiddeld 82 procent in het onderzoek met Zuid-Korea en China op bijna 100 procent. Aangetekend moet worden dat het onderzoek uit eind 2022 dateert, dus voor de grootschalige introductie van ChatGPT. De gegevens zijn gebaseerd op het wereldwijde onderzoek Trust in Artificial Intelligence: A Global Study van de University of Queensland en KPMG Australia.
leveranciers die hun voorraad hadden verpand kunnen rekenen op een vergoeding. De verrekening daarvan wordt nog bepaald. In de vijfde verslagperiode heeft de afrekening van de veilingen van de winkelvoorradenen inventarissen plaatsgevonden. De bruto-opbrengst van de inventaris bedraagt € 1.089.623,62 (inclusief btw). De bruto-opbrengst van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde voorraad bedraagt € 142.075,80
(inclusief btw) en van de verpande voorraad € 2.518.519,72 (inclusief btw). Terzake de btw-component van de opbrengst van de verpande voorraad, ter hoogte van € 437.098,46, is de verleggingsregeling door het veilinghuis toegepast. De kosten voor het te gelde maken van de winkelinventarissen en - voorraden bedroegen € 1.689.945,48 (inclusief btw. Na evenredige ver-
deling van deze kosten over de bruto-opbrengsten, bedraagt de netto opbrengst van de inventaris € 598.611,11 (inclusief btw), van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde voorraad € 78.052,78 (inclusief btw) en van de verpande voorraad € 946.511,31 (exclusief btw). De opbrengst van de inventaris en van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde voorraad is ontvangen op de faillissementsrekening.
Böttcher reageert op stijgende inkoopprijzen; meer directe import uit Azië "Vanwege de grotendeels overdreven prijsstijging prijzen sommige grote merkfabrikanten zich dit jaar uit de markt", zegt Udo Böttcher, oprichter en CEO van Böttcher AG tegenover het Duitse vakmagazine Cebra. In de toekomst zal de Duitse online verkoper van kantoorgerelateerde produkten zijn goederen steeds vaker rechtstreeks uit Azië importeren en tegelijkertijd kwaliteitsproducten van importeurs aan het assortiment toevoegen. De B2B-specialist reageert op de recent sterk gestegen
inkoopprijzen van bekende merkfabrikanten. Oprichter en CEO van het bedrijf Udo Böttcher legt uit: “We zien dat veel van onze zakelijke klanten steeds vaker overstappen op goedkopere artikelen. Door de grotendeels overdreven prijsstijging prijzen sommige grote merkfabrikanten zich dit jaar uit de markt. Ons doel is om
onze klanten altijd een hoge en betrouwbare kwaliteit te kunnen bieden tegen aantrekkelijke prijzen. We zullen daarom snel en verantwoordelijk reageren in het belang van onze klanten.” Als gevolg daarvan wil Böttcher AG nu steeds meer zijn toevlucht nemen tot inkoop uit Azië of via importeurs.
Bambook en YourSurprise winnen Shopping Awards 2023 Onlangs zijn tijdens een feestelijk gala-avond in Grand Hotel Huis ter Duin de winnaars bekend gemaakt van de Shopping Awards 2023. In de groep Kantoorartikelen & Inrichting won Bambook de eerste prijs, gevolgd door respectievelijk 123inkt en Kortingsticker.nl. Bambook is in 2014 opgericht door vier vrienden met als idee een notitieboek te ontwikkelen dat uitwisbaar en eindeloos te beschrijven is. Inmiddels levert het bedrijf naast diverse soorten notebooks ook een range aan accessoires. In de groep Cadeaus stak YourSurprise er als winnaar boven uit. Gevolgd door FOR YOU GIFTS en de Dutch Museum Gift Shop. In de groep Elektronica & Telecom
ging in de categorie Telecom Smartphonehoesjes.nl met de eer strijken, met T-Mobile en PhoneMarket.nl op een eervolle tweede en derde plaats. In de categorie Elektronica won Print-
About, gevolgd door Computerzaak als tweede en Expert op de derde plaats.
KBM • MEI 2023
7
NIEUWS
Meerderheid werkend Nederland print minimaal vanwege ontbossingszorgen Meer dan de helft (56%) van de werkende Nederlanders print op het werk minimaal vanwege zorgen over ontbossing. Bijna twee op de vijf (37%) vinden dan ook dat er binnen de eigen organisatie te veel wordt geprint. Dit blijkt uit onderzoek van De Printgroep, de grootste
onafhankelijke distributeur van print oplossingen in de Benelux, onder ruim 1.100 werkende Nederlanders die weleens printen op hun werklocatie. Het printen van documenten kan binnen veel organisaties een stuk duurzamer. Zo vindt 37 procent van de werkende Nederlanders dat
papier binnen de organisatie niet voldoende duurzaam wordt gebruikt en vindt dertien procent dat er veel meer printers op de werklocatie staan dan nodig. Bijna één op de drie (30%) is zelfs voorstander van een printvrij kantoor.
Soennecken biedt abonnementsmodel voor koffie en IT
De Duitse inkoopvereniging voor kantoorartikelen Soennecken heeft een nieuwe business unit gelanceerd op basis van een 'as-a-service'-mo-
del. De organisatie heeft het aanbod van het beheerde documentgebied (voorheen kopiëren en printen), Nordanex IT-services, wat in 2018 onder
de vlag van Soennecken kwam en Kaffeemeister-kantoorkoffiebedrijven gebundeld in een enkele eenheid genaamd Managed Workplace Solutions. In 2016 startte Nordanex al het initiatief ‘Nordanex Managed IT Services’. Onder de vlag van Nordanex zijn 300 aangesloten IT-partnerbedrijven aangesloten, waarin zij een deel van hun inkoop bundelen middels raamovereenkomsten met leveranciers. Kaffeemeister is het landelijke platform voor de koffieleveranciers binnen de Soennecken geledingen. Dit bredere initiatief zal ondersteuning bieden aan leden van de coöperatie en andere geïnteresseerde resellers die mogelijkheden voor terugkerende inkomsten willen ontwikkelen en de afhankelijkheid van transactionele verkopen willen verminderen. De Managed Workplace Solutions-business wordt geleid door Christian Weiss, Managing Director van Nordanex.
Hybride werknemers leven gezonder Uit recent onderzoek blijkt dat hybride werken leidt tot gezondere werknemers, met meer tijd voor beweging, slaap en gezond eten. Onderzoek van IWG, ‘s werelds grootste aanbieder van flexibele werkplekken, onder meer dan 2.000 hybride werknemers, toont aan dat de tijdwinst door minder woon-werkverkeer leidt tot
8 KBM • MEI 2023
meerdere gezondheidsvoordelen, waaronder gewichtsverlies, betere kookgewoonten, een betere mentale gezondheid en meer slaap. De gemiddelde werknemer die hybride werkt krijgt nu 4,7 uur lichaamsbeweging per week, vergeleken met 3,4 uur voor de pandemie. slaapt ook langer: de extra tijd die elke ochtend in bed wordt doorgebracht
staat gelijk aan 71 extra uren in totaal oftewel 19 minuten meer slaap per dag. De eetgewoonten zijn ook sterk verbeterd. 70% van de ondervraagden zegt dankzij hybride werken de tijd te hebben om elke dag een gezond ontbijt klaar te maken.
Uitgaven aan pc's, tablets en mobiele telefoons dalen in 2023 met 5 procent Volgens gegevens van TradingPlatforms.com zullen de wereldwijde uitgaven aan pc's, tablets en mobiele telefoons in 2023 naar verwachting met 5% dalen, na een daling van 10% vorig jaar. Dat betekent dat de totale uitgaven aan IT-apparaten in twee jaar tijd met bijna 150 miljard dollar gedaald. De investeringen in smartphones groeien wel met 6 procent. Omdat de inflatie de koopkracht van de consument blijft afbrokkelen, blijft de wereldwijde vraag naar IT-apparatuur, zoals pc's, tablets en mobiele telefoons, laag. Nu de consumentenbestedingen worden teruggeschroefd en er massaontslagen vallen in verschillende sectoren, zullen de wereldwijde uitgaven voor IT-apparatuur dan ook voor het tweede jaar op rij dalen.
Exertis AV gaat distributie verzorgen van EPOS producten in de Benelux Exertis AV gaat de distributie verzorgen van de zakelijke oplossingen van EPOS, op het gebied van Unified Communication and Video Collaboration. EPOS ontwikkelt een brede range hoogwaardige headsets, speakerphones en videoconferencing-oplossingen. De onderneming differentieert zich in de markt door de eigen EPOS BrainAdaptTM-technologie.
NIEUWS
OPI reikt Europese Awards uit in Amsterdam
Vierde generatie in directie familiebedrijf Assmann
Tijdens het goedbezochte EOPA Presentation Dinner, georganiseerd door het internationale vakmagazine OPI in het Okura in Amsterdam, zijn onlangs weer een aantal prijzen uitgereikt aan personen, bedrijven en produkten die er het afgelopen jaar op het internationale toneel uitsprongen. Het event vond gelijktijdig plaats met OPI Partnership 2023, waarbij fabrikanten hun assortiment konden tonen en bespreken met distributeurs en resellers uit heel Europa.
De Duitse kantoormeubelfabrikant Assmann Büromöbel herstructureert de directie.
•
• • • •
• De EOPA 2023 winnaars op een rij • Business Product of the Year: ACCO Brands EMEA – Leitz Ergo Range • Wholesaler of the Year: PBS Holding • Marketing Campaign of the Year: Pilot Corporation of Europe – So Easy Highly commended: Avery UK – Think Safe, Work Safe • Marketplace/Platform of the Year: Unite Highly commended: Amazon • Initiative of the Year: Sylvamo Europe – 2022 Comics Rule!
•
Highly commended: Lyreco – Lyreco Goodness Supplier Support Programme Sustainability Excellence – Vendor: Exacompta Highly commended: The Cheeky Panda Sustainability Excellence – Reseller: Commercial Reseller of the Year: Böttcher Vendor of the Year: tesa Young Executive of the Year: James Day, Sales & Marketing Director, Durable UK Business Leader of the Year: Kenneth Borup, CEO, Lomax Industry Achievement: Dr Benedikt Erdmann, Group CEO, Soennecken
De jury telde ook diverse Nederlandse branchegenoten, Dennis Albers ( Hoofd inkoop en category Management, Quantore), Paul Gouka (VP EMAC & International Sales, ACCO Brands) en Pieter Wolters (VP, EU Vendor Management & Procurement Director, Head of Merchandising & Procurement Benelux, Staples Solutions)
Schneider Schreibgeräte GmbH breidt uit naar India Schneider Schreibgeräte GmbH tekende in maart in New Delhi een samenwerkingsovereenkomst met Luxor Writing Instruments Pvt. Door de samenwerking krijgt Schneider uitgebreide toegang tot een van de grootste en meest aantrekkelijke consumentenmarkten ter wereld. Ltd Indiase consumenten profiteren van de kwaliteit en techniek "Made in Germany", evenals duurzame productie, die ook door Schneider in India wordt gepromoot. De samenwerking omvat de distributie van het Schneider-merkassortiment Made in Germany en de licentieproductie van geselecteerde Schneider-producten voor exclusieve distributie op de Indiase markt, evenals in Sri Lanka en Nepal. Daarnaast levert Schneider systeem-
componenten uit eigen productie, die in de Luxor-producten worden ingebouwd. Indiase consumenten profiteren van de kwaliteit en techniek "Made in Germany", evenals duurzame productie, die ook door Schneider in India wordt gepromoot. Gedelegeerd gespecialiseerd personeel zorgt voor de gebruikelijke hoge kwaliteitsnormen voor de lokaal geproduceerde Schneider-producten.
Op de foto; Christian Schneider en Pooja Jain Gupta
Op 15 februari van dit jaar trad Karla Aßmann als 4e generatie van de familie officieel toe tot de leiding van het familiebedrijf als algemeen directeur. In een dubbele leidinggevende verkooprol zullen zij en Michael Vo-
gel, voormalig algemeen directeur van Assmann Digital, de algehele verantwoordelijkheid voor de nationale verkoop op zich nemen. Op middellange termijn zal Karla Aßmann, als vierde generatie van de familie, het lot van de kantoormeubelfabrikant uit Mell sturen.
Kort nieuws John Harteveld sluit XBC Sneek en stapt over naar een baan bij Canon, waar hij Teamleader Sales Canon Business Center Noordoost wordt. Na 16 jaar gewerkt te hebben bij Xandit, startte hij XBC Sneek in augustus 2021. De relaties worden ondergebracht bij de XBC Arnhem-Hengelo combinatie. Wouter Dijk heeft de functie van General Manager ad interim bij Xerox Nederland BV. en dochterbedrijf Veenman BV. overgenomen van Wilco van Bezooijen. Wilco van Bezooijen is nu als Chief Commercial Officer bij De Circular IT Group Holding aan de slag.
team verder uitbreiden om Xerox in Limburg een toonaangevende positie in de markt te geven. Klanten van Wehkamp gaan vanaf eind april betalen voor het retourneren van aangekochte artikelen, zo vertelt CEO Graham Harris van de webshop tegen de regionale krant De Stentor. Het gaat weliswaar maar om 50 eurocent per geretourneerd artikel, dat kan misschien nog omhoog als dat te weinig effect sorteert. De verwachting is dat meer aanbieders dit beleid gaan overnemen.
Robert van der Burg wordt per 1 mei 2023 de nieuwe directeur van Wiesner-Hager Benelux. Hij volgt dan Marcel van Oploo op, die de afgelopen vijf jaar de directie van de producent van kantoorinrichting leidde. Robert heeft 25 jaar ervaring in de wereld van projectinrichting en heeft 18 jaar gewerkt als accountmanager bij Casala.
Konica Minolta Business Solutions heeft Kiyotaka Suhara benoemd tot nieuwe President van de Europe Organization. Hij volgt de huidige president Tadahiko Sumitani op. Suhara werkte bij Boston Consulting, en recent als CEO van de Japanse voetbalbond. Hij was ook President en CEO van Kinko's Japan, waar hij Konica Minolta's succesvolle overname van het bedrijf van FedEx leidde.
Raymond van Beers maakt ruim een jaar na de start van zijn organisatie bekend dat naast het bestaande Xerox Business Center Brabant in ’s-Hertogenbosch volgende week in Sittard het tweede filiaal opent. Dit Xerox Business Center Limburg is gevestigd in het Kantorenpark Sittard. Stef Vrancken gaat als commercieel directeur zijn lokale netwerk inzetten en het
Product content syndicator Icecat, bekend van de online content op het gebied van onder meer IT- en Telecom hardware en kantoorartikelen, heeft vanaf nu Elsa Frozenbrain als nieuw bestuurslid. Dit niet-statutaire bestuurslid is uniek omdat het een kunstmatige intelligentie (AI)-systeem is en de titel Chief AI Officer (CAO) draagt bij het aan NPEX-genoteerde bedrijf.
KBM • MEI 2023
9
Exclusief merk van Quantore www.biaretto.com
Haal het beste uit je werkdag
Biaretto is een heerlijke koffie van de beste bonen. De smaak van Italië in een kopje. Geniet van Biaretto koffie op het werk of thuis en haal het beste uit je dag. Het Biaretto assortiment bestaat uit diverse soorten koffie (van bonen tot snelfilter en biologische varianten) en toebehoren zoals cups en bekers, chocomix, koekjes, chocolade en suiker- en melksticks.
NIEUWS
Lyreco partner Olympische Spelen 2024
Brother marktleider in West-Europa
De verkoop van Brother A4-laserprinters was tussen 1 oktober en 31 december 2022 goed voor 30% van de totale laserprintermarkt in West-Europa. Volgens de WW HCP Tracker van International Data Corporation (IDC), verkocht Brother in het laatste kwartaal van 2022 meer dan 395.000 laserprinters in West-Europa. Dit is een stijging van 13% (13,9 %) t.o.v. het vorige kwartaal, waarmee Brother marktleider is en directe concurrent HP met 2 procent overtrof in de totale markt van laserprinters.
Recent maakte distributeur van werkoplossingen Lyreco bekend dat het partner is geworden van de Olympische en Paralympische Spelen die in 2024 in Parijs worden gehouden. Als onderdeel van deze grote samen-
werking zal de leverancier de organiserende teams en internationale delegaties voorzien van meubilair, persoonlijke beschermingsmiddelen, klein materiaal en benodigdheden voor kantoren, accommodatie en
wedstrijdterreinen. In het persbericht schat Lyreco de operatie op 360.000 producten en 760 ton goederen bestemd voor een zestigtal vestigingen in Frankrijk.
Technologische investeringen onvoldoende gericht op het verbeteren van de werkbeleving Optimale werkbeleving essentieel voor aantrekken en behouden personeel In veel organisaties blijven de technologische investeringen voor het verbeteren van de werkbeleving achter. En dat terwijl een optimale werkbeleving cruciaal is voor het aantrekken en behouden van talent. Dit blijkt uit recent onderzoek van Ricoh, dat
werd uitgevoerd door Opinium en geanalyseerd door het Centre for Economics and Business Research (CEBR). Aan het onderzoek deden 1000 werknemers en 250 beslissers van Nederlandse organisaties mee. 41% van de werknemers zegt dat de introductie van nieuwe technologieën binnen hun organisatie niet het gewenste effect heeft op hun
werk(beleving). Mogelijk zijn werkgevers onvoldoende op de hoogte van de wensen en behoeften van hun werknemers als het gaat om digitale transformatie. En kunnen zij hier daarom geen passende invulling aan geven. Technologische investeringen leiden hierdoor vaak niet tot het gewenste resultaat.
Softwarebedrijf Klippa lanceert partnerprogramma voor slimme documentverwerking Softwarebedrijf Klippa heeft de lancering aangekondigd van het Klippa Partner Netwerk. Dit partnerprogramma is ontwikkeld om de samenwerking te bevorderen tussen Klippa en bedrijven die software leveren voor het digitaliseren van bedrijfsprocessen, zoals boekhoudprogramma’s, iPaaS, Low-Code en RPA platformen.
Binnen het Klippa Partner Netwerk zijn er drie verschillende partnermogelijkheden. Business Partners leveren Klippa’s Intelligent Document Processing (IDP) oplossingen en -diensten aan hun klanten. Technology Partners integreren Klippa’s technologie naadloos in hun eigen oplossingen, wat resulteert in do-
cumentautomatisering op schaal en met meer waarde voor klanten. Implementation Partners hebben de mogelijkheid om samen te werken met Klippa's team om ervoor te zorgen dat hun klanten met succes Klippa-oplossingen implementeren en hun gewenste resultaten bereiken.
Durable gecertificeerd als koolstofneutraal bedrijf
Durable is gecertificeerd als koolstofneutraal bedrijf. ClimatePartner kent de status toe vanaf 1 februari 2023. De samenwerking tussen Durable en ClimatePartner had als doel om de CCF (beter gekend als de CO2-voetafdruk) te bepalen van het hoofdkantoor, de logistieke site én de productiesite. Deze werd als voldoende laag beschouwd om vanaf 1 februari 2023 te mogen spreken van een koolstofneutraal bedrijf. Het Duitse adviesbureau ClimatePartner helpt haar klanten bij het berekenen en verminderen van de CO2-uitstoot en het onverminderd compenseren van de uitstoot. Dit maakt producten en bedrijven CO2-neutraal.
KBM • MEI 2023
11
BOP AWARDS 2023
MELD JE NU AAN!
Na 18 jaar zijn de Benelux Office Products (BOP) Awards een begrip in de markt voor kantoor- en aanverwante producten. De waardering voor de Awards zijn groot. Maar we gaan dingen anders doen! In 2023 gaan we de focus verbreden, zodat bijvoorbeeld ook leveranciers van meubilair, van ICThardware (denk aan videoconferencing) en van een brede range facilitaire producten aan kunnen sluiten! Daarnaast hebben we de categorieën aangepast: • Business Supplies • • •
(voorheen Computer Supplies en Office Supplies)
Healthy Work Products Office Interior Office Machines
• •
Stationary Products Hybrid Working Solutions
(inclusief Visual Communications Products)
•
Best Initiative of the Year
• • •
Sustainable Products Innovation Award Sales Personality of the Year
(voorheen marketing awards)
Mei is in de kantoorbranche de maand dat de nieuwe inzendingen voor de awards worden aangemeld. Aanmelden kan tot 31 mei op de website; www.kantoornet.nl/bopawards
www.bopawards.nl
EVENT
Spotlight verbreedt focus in stationery en office
De vorige maand in Autotron Rosmalen georganiseerde vakbeurs Spotlight krijgt een steeds interessanter aanbod op het gebied van stationery, met een knipoog naar office. Tijdens het event waren in de gangpaden ook duidelijk meer vakgenoten uit de branche aanwezig. Zij konden terecht voor interessante producten en inspiratie. De beurs trok 1.469 bezoekers die 923 bedrijven vertegenwoordigden.
Een van de nieuwe aanbieders op deze achtste editie van Spotlight was Adveo, die tevreden terugblikt op de beurs en volgend jaar zeker weer van de partij zal zijn. Ook interessant was de aanwezigheid van aanbieders als Brepols, Verhaak, Depesche, American Greetings, Lannoo Graphics, Libris Blz., Artige en Royal Talens. Maar ook bij Lediberg, Leuchtturm en Abodee zagen we een aantal interessante producten voor de winkelvloer. Opvallend ook de aanwezigheid van Paperclip. Per saldo waren er 100 exposanten, een stijging van 10 procent. De vakhandel is steeds meer op zoek naar nieuwe productgroepen die het goed doen in de winkel, zo merken ook de aanwezige leveranciers. Reden voor de beurs ook om de aandacht langzaam maar zeker te verschuiven. Waar in het verleden woondecoratie en bijvoorbeeld baby-artikelen de overhand hadden, krijgt het event steeds meer het karakter van een stationery event. Een van de aanjagers hiervoor is Libris Blz., die met een eigen stand aanwezig was en ook als aanjager actief is. Een van de nieuwe activiteiten was een spellenplein, mede geïnitieerd door spellengroothandel Boosterbox. Hier waren alle grote spellenleveranciers present, zoals Ravensburger en Jumbo, die in het kort hun producten uitlegden.
Tevreden
Beursorganisator Bas de Bruin is alweer druk met de volgende editie, maar kijkt met een goed gevoel terug. “ We hebben echt super veel enthousiaste reacties van de huidige deelnemers en bezoekende geïnteresseerde partijen gehad. Ook veel vanuit (klein) office, luxe pennen en schrijf-
De volgende editie wordt van 17 tot 19 september georganiseerd, weer in het Autotron in Rosmalen.
waren. We hebben denk ik een mooie eerste stap gezet met de uitbreiding van het aanbod met stationery, wenskaarten en office. Zowel het aanbod als de juiste bezoekers hiervoor lieten dit zien. Daarnaast zijn er dus veel bezoekende toeleveranciers geweest die hun deelname interesse kenbaar hebben gemaakt. Daarom denken we het aanbod voor zowel stationery, office als wenskaarten de komende edities verder te kunnen uitbreiden.”
Serieus platform
Bas de Bruin constateerde voorafgaand aan de beurs al dat de bezoeker steeds vaker vraagt naar een groter aanbod van stationery én office. ‘Tijdens de vorige editie hadden we al wat meer stationery-exposanten dan voorheen. Toen trokken we veel bezoekers vanuit Primera, Bruna, The ReadShop en Libris Blz. De standhouders kregen hele positieve verhalen terug van de bezoekers. Mede hierdoor is de groep stationery-aanbieders flink gegroeid voor het aankomende event. Bovendien is Libris Blz. een samenwerking met ons aangegaan, waarbij hun winkels actief werden uitgenodigd voor de beurs en worden gemotiveerd om naar het Autotron te komen. Uiteraard is Spotlight ook interessant voor andere retailketens, kantoorboekhandel en boekwinkels.’ In ons land bestaat er momenteel geen serieus platform voor stationery en office. ‘Daar willen we met Spotlight verandering in brengen. De komende edities gaan we werken aan een groter podium voor deze doelgroep. We willen het gevoel van Stationery, Office & Convenience Days weer terugbrengen.”
KBM • MEI 2023
13
Kantoor Business Magazine
ALTIJD OP DE HOOGTE VAN DE LAATSTE ONTWIKKELINGEN!
Iedereen heeft zijn eigen favoriete platform om het nieuws en de achtergronden in de sector te volgen; Website, nieuwsbrief, Linkedin, Facebook, Twitter, Instagram. KBM heeft haar online platformen zo ingericht dat je het laatste nieuws op elke plek het eerst krijgt. Zo hebben onze online media kanalen een bereik van ruim 20.000 volgers. Dat naast de wekelijkse nieuwsbrief naar zo’n 3.500 mailadressen en de (geheel vernieuwde) website!
Hieronder onze online kanalen op een rij
Website www.kantoornet.nl De website van KBM is recent compleet vernieuwd. Overzichtelijker, sneller en mooier.
Social media:
Linkedin pagina KBM https://www.linkedin.com/company/kantoornet/ Linkedin Groep OFFICE https://www.linkedin.com/groups/1803923/ Twitter KBM https://twitter.com/KBM_Magazine Facebook KBM https://www.facebook.com/KBM-104841255011901/ Instagram KBM kbm_voor_kantoor Issuu online magazine https://issuu.com/magentapublishing
Nieuwsbrief KBM Elke week het laatste nieuws uit de branche in je mailbox (Aanmelden via het formulier op de homepage van de website)
Voor leveranciers die een succesvolle online- en printcampagne willen doen in de sector bieden we optimaal bereik. Voor directie en marketeers die marketing op maat willen, biedt KBM Marketing as a Service. Zo richten we SEO/SEA en Linkedincampagnes in, bouwen en onderhouden we websites en verzorgen we teksten en persberichten. Meer info via info@magentacommunicatie.nl of 024-345 41 50
EVENT De grootste vakbeurs ter wereld voor investeringsmiddelen in de retail, EuroShop 2023 in Düsseldorf is succesvol afgesloten. Er waren circa 1.830 exposanten. In totaal reisden meer dan 81.000 vakbezoekers uit alle vijf continenten naar de Rijn voor de beurs, die eens in de drie jaar plaatsvindt.
EUROSHOP 2023 BEVESTIGT BELANG VAN DE FYSIEKE WINKEL
Dat er nog steeds een grote markt is voor de inrichting van winkels, blijkt uit onderzoek van het Retail Institute EHI: Ondanks een uitdagend economisch klimaat met materiaaltekorten, knelpunten in de bevoorrading en aanzienlijke prijsstijgingen, investeren retailers miljarden in hun winkels. "De investeringsbehoefte voor een nieuwe winkel is de afgelopen jaren met wel 20 procent toegenomen, met name in levensmiddelen-, drogisterij- en prijsgerichte speciaalzaken", vertelt Claudia Horbert, hoofd van de onderzoeksafdeling winkelplanning en -uitrusting bij de EHI en auteur van het onderzoek Laden-Monitor 2023.
Investeringen in de miljarden
Retailbedrijven in Duitsland investeerden in 2022 in totaal 9,12 miljard euro in de bouw, techniek en uitstraling van hun winkels. Op dit moment zijn er vooral nieuwe openingen in food-, drogisterij- en prijsgerichte specialistische markten. In de textiel-, schoenen- en sportdetailhandel stegen de inrichtingskosten met 22 procent tot 653 euro/m2 verkoopprijs. Ook in andere sectoren van de non-foodhandel zijn de kosten met 20 tot 50 procent gestegen, niet in de laatste plaats vanwege de enorme prijsstijgingen op de inkoopmarkten.
Goede beurs
"We zijn zeer verheugd dat EuroShop, vooral met het oog op de huidige uitdagingen voor de detailhandel, opnieuw zijn functie als 's werelds toonaangevende vakbeurs heeft waargemaakt", aldus Erhard Wienkamp, directeur van de Messe Düsseldorf. “De exposanten uit 55 landen maakten unaniem melding van buitengewoon goede contacten en een duidelijke investeringsbereidheid bij de vakbezoekers. Het aandeel bezoekers uit de detailhandel steeg met 9 procent tot meer dan 50 procent. Ook de exposanten prezen de hoge mate van internationaliteit: 68 procent van het EuroShop-publiek
De volg ende EuroSho p vindt p laats in Düsse ldorf van 22 tot 26 febru ari 2026 . Meer informa tie op www.e urosho p.de.
kwam uit het buitenland. Vooral de toename van bezoekers uit Zuidoost-Azië, Afrika en Noord-Amerika was verheugend. In totaal kwamen vakbezoekers uit 141 landen naar EuroShop 2023, waaronder zelfs uit Brazilië, Australië en Nieuw-Zeeland.
Duurzaamheid
"EuroShop bewees opnieuw zijn bijzondere positie als inspiratiebron voor de detailhandel", aldus Michael Gerling, voorzitter van de adviesraad van EuroShop en directeur van het EHI Retail Institute. "Na drie moeilijke jaren staan retailers voor belangrijke investeringen voor de toekomstige thema's digitalisering, energiebeheer en duurzaamheid", vat Gerling samen. EuroShop 2023 bood alles wat overeenkomt met de wensen van de hedendaagse klant: klanten houden er nog steeds van om zich in winkels onder te dompelen in belevingswerelden en emotioneel aangesproken te worden. Aan de andere kant willen ze echter niet afzien van het gemak, de snelheid en de hoge mate van personalisering van online winkelen, waardoor de digitalisering op bijna alle gebieden van de detailhandel een enorme vlucht heeft genomen. EuroShop weerspiegelde deze transformatie duidelijk. Buzzwords als Smart Shopping, Connected Retail, Seamless Shopping of Customer Centricity waren alomtegenwoordig op de beursstands. Ook het thema duurzaamheid liep als een rode draad door alle onderdelen van de EuroShop van dit jaar. De exposanten toonden aan dat duurzame winkelinrichting niet alleen loont op het gebied van klimaatbescherming, maar ook veel stof biedt voor storytelling, van innovatieve, biologisch afbreekbare winkelinrichtingsmaterialen tot etalagepoppen gemaakt van grondstoffen op basis van Ocean Waste. Daarnaast stond het thema energiebesparing centraal, met name in de koelvitrine en de winkelverlichting.
KBM • MEI 2023
15
EVENT
SNELHEID CENTRAAL BIJ BOEIENDE OFFICERS WORLD BIJEENKOMST
De onlangs in Rotterdam bij de Zuiver Groep gehouden bijeenkomst van de branche organisatie Officers World stond vooral in het teken van snelheid. Zo ging marktonderzoeker Joost Slagt van IRi in sneltreinvaart door al de laatste ontwikkelingen in het retaillandschap, kregen de leden van Zuiver-topman Dave Kroon inzicht in de snelle wereld van online marketing en was het Tim Coronel, die als een van de snelste mannen van Nederland de aanwezigen boeide met anekdotes én interessante zakentips.
16
KBM • MEI 2023
EVENT Na het welkomstwoord van Officers World voorzitter Peter Damman stelde Frank Heus de eerste gast voor. Joost Slagt moest nog even de kaken stijf op elkaar houden, want een dag na zijn presentatie werd de nieuwe merknaam van IRi onthuld. Na de fusie in augustus vorig jaar onthulden Information Resources, Inc. (IRI) en The NPD Group (NPD) de nieuwe gecombineerde bedrijfsnaam: Circana.
Consument steeds bewuster
Slagt ging tijdens zijn presentatie vooral in op de algemene marktontwikkelingen. Wat gebeurt er in de supermarkt en vooral, hoe ontwikkelt het consumentengedrag zich. Door inflatie zijn producten in de supermarkt gemiddeld 8 procent duurder geworden, wat heeft geleid tot 3,5 procent volumedaling van de verkoop. 2022 laat hierdoor 4 procent omzetgroei zien. De prognose in omzet is voor 2023 naar verwachting +2,0 procent. In 2024 wordt een daling verwacht van -2,5 procent, wat volgens Slagt veroorzaakt wordt door het verdwijnen van de tabaksverkopen in de supermarkt. Dit gaat een flinke impact hebben op de service balie. Het blijkt verder dat de gemiddelde consument veel bewuster bezig met aankoop, 50 procent langer in de winkel blijft en wel minder winkels bezoekt. We zijn met zijn allen ook meer koopjesjagers aan het worden; Prijsgevoeligheid en prijsbewustzijn nu heel belangrijk Slagt benadrukt dat in 2030 de helft van de volwassenen tot de gemaksgeneratie behoort. Dat betekent dat naast prijs ook beleving een belangrijke factor speelt. Mede daarom wordt veel geëxperimenteerd op het gebied van technologie. Dit begint al bij het binnenkomen van een winkel, naar digitale schapkaartjes en eindigt bij de zelfscan. Ook circulair en recycling worden steeds belangrijker. De invoer van statiegeld op blik zal volgens hem grote impact hebben in 2023. Als aanloop naar de volgende spreker wist de onderzoeker aan het eind nog te melden dat Red Bull 35 procent meer blikjes energy drank verkoopt als Max Verstappen een Formule-1 Race wint.
Parijs-Dakar als speeltuin
Die spreker was niemand minder dan Tim Coronel, die samen met zijn tweelingbroer Tom bekend is uit de racewereld. Maar de tweeling bestiert, grotendeels ondersteunt door nog twee broers, ook nog een klein zakelijk imperium met onder meer een kartbaan in Huizen. Daarnaast waren ze in het verleden actief in online verkoop. “We hebben diverse bedrijven en zijn een beetje boefjes, net als in het racen. Zo was Philips in Frankrijk een B-merk en konden we het daar 30 procent goedkoper inkopen. Totdat daar een stokje voor werd gestoken.”, vertelt Tim lachend. Al vanaf 2007 is
hij actief als deelnemer in Parijs-Dakar, waarbij hij enkele malen won in zijn categorie (soloklassement) Hij reed de race een aantal malen met zijn broer en de eerste keer met zijn vrouw als navigator. Na zijn avonturen rond Parijs-Dakar te hebben verteld, geeft Coronel de leden van Officers World een inkijkje in de driver data van Max Verstappen. Boeiende informatie, die de aanwezigen straks extra inzichten geeft tijdens de reces. Ook hij sluit af met een bruggetje naar de laatste spreker van de boeiende middag, door wat tips te geven over het gebruik van social media. De racende tweeling heeft namelijk een enorm bereik op de diverse socials. “Gebruik deze media niet alleen om je product aan te prijzen, maar ook om mensen te helpen en leuke dingen te doen. Dat maakt je sympathiek. Een product weggeven doet het ook altijd goed”, besluit hij enthousiast.
Innovatieve marketing
De leden van Officers World zijn deze keer te gast bij het iconische mediabureau Zuiver in Rotterdam. Dave Kroon, eerder directeur bij Talpa en SBS en nu partner van het iconische mediabureau Zuiver Group uit Rotterdam, praat de members bij over media, marketing en web development. Zuiver telt drie takken; Zuiver Media (off line, out of home etc), Wind Mee (online marketing) en Modern Minds (e-commerce en web-development). Zo is de groep in staat om media, online marketing en web development samen te smelten om succesvolle merken te creëren voor hun klanten. Onder die klanten grote spelers als Bison, Red Bull, Hansgrohe, Electroworld en Facilicom. Zuiver is erg innovatief en ontwikkelt veel eigen tools om haar klanten te supporten. Zo is een eigen rapportagetool gebouwd met een dashboard om data rond campagnes te analyseren en deze vervolgens te vertalen naar een meer effectieve campagne. Kroon noemt als voorbeeld De Beekse Bergen, waar bijvoorbeeld weersomstandigheden invloed hebben op horeca bestedingen. Een campagne voor bezoekerswerving kan daar dan voortdurend op worden aangepast. Een andere tool koppelt demografische data aan lokale media, zodat je organisaties met veel lokale vestigingen, zoals de Hypotheker, Domino’s of Regiobank, per vestiging op maat media kan laten inkopen. Een derde tool is MediaAlarm, waarmee de klanten van Zuiver last minute aanbiedingen van diverse media in hun mailbox krijgen. Kroon benadrukt dat het belangrijk is om aan je merkbekendheid te werken en niet alleen aan conversie. “We hebben hier 400 merken en degenen die afgelopen jaren niet aan hun merkbekendheid hebben gewerkt hebben het heel moeilijk. “ Na de presentaties was het tijd voor de netwerkborrel en een smakelijk buffet, waarbij kon worden nagepraat over de boeiende presentaties én de ontwikkelingen in de branche.
KBM • MEI 2023
17
EVENT
25E RELATIEDAG VAN QUANTORE SUCCESVOL Maandag 17 april vond voor de 25e keer de Quantore Relatiedag plaats. Het jaarlijks terugkerende relatie-event kende wederom een mooie toeloop. DeFabrique in Maarssen was dit jaar de sfeervolle locatie voor dit evenement, waar naast de Algemene Ledenvergadering ook de beurs plaatsvond. Meer dan 70 leveranciers zorgden voor een flinke dosis inspiratie en toonden hun nieuwste artikelen. De dag werd knallend afgesloten door gastspreker Bas Nijhuis. De traditiegetrouwe Quantore Awards gingen dit jaar naar Canon, Durable, HSM en Essity.
Samen bouwen
Samen met leveranciers en leden wil Quantore verder bouwen aan een sterke, veerkrachtige en duurzame coöperatie. Tevens een terugkerend onderwerp op de Algemene Ledenvergadering van de coöperatie. Zowel de Algemene Ledenvergadering als de beurs kenden een zeer goede opkomst. De Algemene Ledenvergadering was de start van de dag, waarbij door Algemeen directeur Arnold Theuws in vogelvlucht werd teruggekeken op het afgelopen jaar. Tijdens deze jaarrede werden ook de doelstellingen voor 2023 met de leden gedeeld. Na een volle agenda en de vaste verplichtingen, was het tijd voor ontspanning. In de sfeervolle industriële setting van DeFabrique konden bezoekers genieten van een goedverzorgde lunch. Op de beurs werden alle noviteiten en ontwikkelingen van de productleveranciers aangeprezen en goede gesprekken gevoerd. Tijdens de rijdende pubquiz konden bezoekers hun kennis testen over duurzaamheid,
18
KBM • MEI 2023
EVENT Fotograaf: Nico Alsemgeest.
Quantore Awards 2023
Tijdens de nazit en afsluiting reikte gastspreker en topscheidsrechter Bas Nijhuis de Quantore Awards 2023 uit. Een belangrijke waardering voor leveranciers. De award voor Leverancier van het Jaar ging naar Canon, die werd geprezen om het meedenken in nieuwe mogelijkheden. Ook op het gebied van marketinginitiatieven wordt Canon bijzonder gewaardeerd. HSM mocht de award voor
‘Samen verder bouwen’, dat is waar het bij deze inspirerende editie van de Relatiedag om draaide.'
Beste operationele prestatie in ontvangst nemen, verdiend door hun uitstekende leveringsperformance. Durable sleepte de prijs voor de Beste commerciële prestatie in de wacht, een betrouwbare en oplossingsgerichte partij. Essity werd met de Duurzaamheid award beloond voor alle inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen. Zo werd een hoge EcoVadis score behaald en ontvingen ze diverse sustainability awards.
Op de foto (v.l.n.r.): Bas Nijhuis (Gastspreker), Marco van Helten (Durable), Onno Beentjes (Canon), Johan van Hest (Essity) en Patrick Nijhuis (HSM).
een steeds belangrijker onderwerp bij zowel Quantore als leveranciers en leden. De dag werd in stijl afgesloten met een humoristische, indrukwekkende show van topscheidsrechter Bas Nijhuis. Er volgde nog een informele borrel, waar werd bijgepraat met iedereen.
KBM • MEI 2023
19
COVERSTORY
MEER AANDACHT VOOR DE KRACHT VAN BEELD EDDING ZET ZAKELIJK EN EDUCATIEF TEKENEN OP DE KAART
Elk kind kan eerder tekenen dan schrijven of lezen. De mens verwerkt beeld veel beter en sneller dan tekst. Woorden ondersteund met beeld brengen de boodschap beter over. Visuele communicatie is in opkomst, waar het aloude tekenen heel goed bij past. edding springt hierop in met een uitgebreide campagne over zakelijk tekenen en tekenen in het onderwijs. ‘Met onze markers en highlighters hebben we er de juiste producten voor’, meent Age Yska, marketingmanager bij edding. ‘Voor de dealer creëren we zo meerwaarde met de edding-stift of -marker.’ ‘We worden tegenwoordig verbaal en schriftelijk, in woorden, overstelpt met informatie’, stelt Age Yska, marketing edding. ‘Opmerkelijk is dat je hiervan slechts een fractie onthoudt. Sinds het bestaan van de mens denkt hij of zij in beelden, zoals de prehistorische grottekeningen. Door tekst en beeld te combineren kun je veel dingen veel beter onthouden. Dat is het mooie van visuele communicatie. edding staat voor de ‘power of expression’. Met de edding-marker maak je je gedachten als het ware visueel. We willen het bedrijfsleven graag meenemen is ons verhaal van visuele communicatie. Je ziet een trend dat steeds meer organisaties starten met het visualiseren van meetings, lessen of de agenda. Ook komt live tekenen, om bijvoorbeeld een samenvatting te maken, tijdens events op. Of notulen waarbij tekeningen en tekst worden gecombineerd.’
Visuele taal
edding richt zich in dit kader op twee pijlers: zakelijk tekenen en tekenen in het onderwijs.
20
KBM • MEI 2023
Yska noemt vijf redenen. 1. Visuele taal spreken we allemaal, welke taal je ook spreekt; 2. beelden zorgen voor collectief geheugen; 3. tekeningen helpen om overzicht te krijgen en de informatie te ontwarren; 4. ons brein is gek op beelden, beelden worden veel sneller verwerkt dan tekst; 5. mensen zien dat ze gehoord worden, een meeting wordt met tekenen veel levendiger en interactiever. ‘Iedereen kan tekenen’, weet Yska. Er zijn verschillende momenten in het werk waarop tekeningen zinvol zijn in te zetten. ‘Bijvoorbeeld om de opbrengst van een bijeenkomst visueel samen te vatten. Of om een presentatie te ondersteunen, zodat luisteraars voor zich zien wat er wordt bedoeld. Ook is het handig bij brainstormsessies of samen een proces zichtbaar te maken, zoals een customer journey. En tekenen kan ook van pas komen als je zelf je aandacht bij de vergadering wil
houden.’ Volgens Yska is het voor een breed scala aan professionals toepasbaar; van consultants tot directeuren, van trainers tot medewerkers die veel overleggen. ‘Op school zat je nog volop te tekenen, maar daarna versloft dat. Dat is zonde, want het is zo belangrijk, ook in de rest van je loopbaan. En werk moet leuk blijven, met tekenen breng je ook een fun-factor.’
Visueel ABC
edding werkt samen met Huis van Verbeelding om mensen te inspireren. ‘Zij hebben een methode ontwikkeld waarmee iedereen kan leren tekenen’. Met het zogeheten visueel ABC kan je in principe alles tekenen. ‘Dan hebben we het over een punt, lijn, pijl, vierkantje, rondje, driehoekje, boogje, slang en spiraal. Yska benadrukt dat oefenen heel belangrijk is. ‘Daarmee train je jezelf’. Op edding.com/visualpower staan alle vormen en iconen die je helpen bij het toepassen van tekeningen bij het werk. Ook komt edding met templates op flipcharts, die samen met het Huis van de Verbeelding zijn gemaakt. edding heeft een pakket passende producten die het zakelijk tekenen kracht bijzetten. Zo is er de keuze uit edding-whiteboard-, flipboard-, glass- en papermarkers en highlighters. Dit wordt ondersteund door een inzamelsysteem voor lege
COVERSTORY Fotografie: Joni Israeli Illustraties: Huis van Verbeelding
markers en stiften. ‘Het hervullen van markers is een belangrijk thema. Onze markers kun je bijna allemaal hervullen met refill-inkt. Daarnaast kun je al onze markers recyclen. Hiervoor stelt edding de Ecoline recyclebox ter beschikking voor onze dealers.'
Beeld beproefde methode
Een ander belangrijk aandachtsgebied voor het tekenen is het onderwijs. ‘Hier is het helemaal belangrijk dat leerlingen de leerstof die wordt verstrekt, ook onthouden. Hierbij zijn visuele lesmethodes essentieel. Lesgeven met tekeningen geeft een bijzonder leereffect. Dit heet dual coding. Cognitief onderzoek toont aan dat je informatie die je aanbiedt in woord én beeld veel langer blijft hangen. Het gaat niet om het tekenonderwijs, maar om de gewone lessen waarin je beeld en woord gebruikt. Dit geldt voor zowel de docent als de leerling. Je ziet tegenwoordig dat veel scholieren een klein whiteboardje hebben, waar ze antwoorden moeten opschrijven of dingen op tekenen.’ Dat visuele communicatie in opkomst is in het onderwijs zag Yska op de NOT-beurs. ‘Daar waren veel aanbieders op dit gebied vertegenwoordigd. Men ziet dat meer gebruik van beeld een beproefde methode is in het onderwijs. Het boek ‘Teken je les’ van Rachel Levi is een mooi voorbeeld; je les in een tekening samenvatten. Bovendien kun je al tekenen voordat je kunt lezen en schrijven. Het geheugen voor plaatjes wordt het eerst getraind bij een jong kind.’
eindgebruiker. Om er samen voor te zorgen dat we als bedrijf wat meer visueel gaan denken. De drempel is bij edding laag; we willen ervoor zorgen dat iedereen hiermee aan de slag gaat. Je kunt een edding-marker op iedere straathoek kopen. De eerder genoemde productgroepen van edding passen naadloos bij deze campagne.’ De eerste reacties op de tekencampagne zijn volgens Yska zeer enthousiast. ‘Zo is het bij diverse zakelijke klanten al goed ontvangen. De eerste gesprekken met het onderwijs zijn ook veelbelovend. Iedereen ziet het nut ervan in.’ Yska verwacht veel van de marketingcampagne van edding, dat in het recente verleden verschillende keren is onderscheiden voor spraakmakende campagnes. ‘Er is ook volop online-ondersteuning met banners, beeld en tekst. Ook zijn er LinkedIn-teksten beschikbaar voor de dealer die kant-en-klaar kunnen worden gepost. En vanzelfsprekend wordt de hele campagne samengevat in één tekening’, besluit Yska.
Campagne
Vanaf mei gaat edding echt ‘los’ met een campagne. ‘We brengen verschillende speciale dealerpakketten uit, die onder meer bestaan uit twee informatieboekjes over zakelijke tekenen en tekenen in het onderwijs, iconen, templates en banners. Zo zijn er pakketten als ‘Power up your presentation’, ‘Power up your meeting’ of ‘Power up your lesson’. Hiermee willen we de dealer ondersteunen bij het overbrengen van dit verhaal naar de
KBM • MEI 2023
21
MARKTONTWIKKELINGEN
ZAL DE MARKT VOOR KANTOORARTIKELEN GELIJK BLIJVEN OF DALEN? De Duitse kantoorboek- en -vakhandel heeft al jaren last van dalende verkopen. Van 2012 tot 2022 is het marktvolume met bijna 22 procent gedaald, zo blijkt uit een resultaat van het actuele "Industry REPORT Paper, Office Supplies and Stationery 2023" van Marketmedia24 uit Keulen. De studie laat echter ook positieve signalen zien: de door de pandemie veroorzaakte omzetverliezen zijn het afgelopen jaar niet alleen afgenomen, maar in sommige gevallen ook weer positief geworden. Dit zegt niet alles over de Nederlandse situatie, maar onze economie lijkt in veel opzichten vergelijkbaar met die van onze oosterburen. We duiken in dit artikel wat dieper in de cijfers. Lees gerust mee.
Prijsstijging zorgt voor een sprong in de verkoop
Na een forse omzetdaling laat de markt voor papier, kantoor en schrijven in 2022 een enorme groei zien, zo blijkt uit een ander recent onderzoek, het IFH-brancherapport "PBS Article 2023”. Maar we mogen niet te vroeg juichen, zo waarschuwen de onderzoekers, want de omzetsprong houdt verband met de stijging van de consumentenprijzen en wordt verder aangejaagd door de stijgende prijs van papier. Het betreft Duitse cijfers, maar ze geven ook een indicatie van de situatie in ons land. Het nieuwe “Industry report PBS article” van IFH KÖLN in samenwerking met werkgeversorganisatie BBE Handelsberatung laat zien dat de markt voor papier, kantoor en schrijven werd gevormd door deze veranderingen in het kader van de pandemie: De drastische omzetdaling in 2020 volgde in het volgende jaar met een lichte plus. Dat de markt na deze ontwikkelingen kon groeien tot circa 13,7 miljard euro in 2022, komt vooral door de gestegen consumentenprijzen.Die marktomvang is ook een aardige indicatie voor de omvang van de Nederlandse markt, die altijd in nevelen is gehuld maar naar schattingen toch wel 2 miljard euro bedraagt. Mogelijk wat aan de lage kant, immers, Duitsland telt iets meer dan vier keer zoveel inwoners als wij.
22
KBM • MEI 2023
En hoewel de algemene omstandigheden crisis gedreven blijven, heeft Volker Jungeblut, directeur van de Duitse equivalent van Novaka, de Vereniging van de kantoorboekhandel, er vertrouwen in "dat 2023 een goed jaar voor de sector kan worden als we erin slagen de inflatie af te remmen". Een hoop die wordt onderstreept door het ‘best case’ scenario van de Marktetmedia-experts uit Keulen. Volgens dit scenario kan de verkoop van schrijfwaren tegen 2030 stijgen tot bijna 12,4 miljard euro. Hoewel ze dan 15 procent onder het jaar voor Corona (2019) zullen liggen, is dat nog altijd ruim 6 procent hoger dan nu.
MARKTONTWIKKELINGEN
Cruciaal voor merken
Onder de distributiekanalen is de vakhandel voor kantoorbenodigdheden onmisbaar vanuit het oogpunt van de merkenindustrie, zo stellen de onderzoekers. Ten eerste kopen de mensen hier niet alleen naar behoefte, maar de merken kunnen zich hier ook met een bijzondere presentatie onderscheiden. En ook gezien door de ogen van de Duitse consument speelt de vakhandel de hoofdrol, zoals uit de huidige onderzoeksresultaten blijkt: Zowel voor papier (50,5 procent van de vermeldingen), kantoor- en schoolartikelen (62,4 procent) en schrijfwaren (60,8 procent) als voor bijna alle 18 onderzochte doelgroepen. In termen
van marktbelang heeft deze winkelformule sinds 2012 4,3 procentpunten van haar marktaandeel verloren, maar recentelijk (2022 ten opzichte van 2021) wisten de kantoorvakhandelaren een omzetstijging van 2,1 procent te realiseren. Daarmee is de vakhandel de enige handelsformule in de markt die vorig jaar als groep een positief boekjaar kon rapporteren. Marketmedia24 is echter voorzichtig over de ontwikkeling van de kantoorboekhandels op de langere termijn. Zelfs in het beste scenario zal het marktaandeel tegen 2030 dalen. Met ongeveer 3 miljard euro ligt de omzet dan bijna 30 procent lager dan in het beste jaar tot nu toe, 2019.
Het consumentenonderzoek wijst op nieuwe tijden voor de communicatiekanalen en reclamemaatregelen van de branche. Zo vindt 58,2 van de deelnemers aan de enquête gedrukte brochures zeer belangrijk of belangrijk, terwijl sociale mediakanalen voor een grote meerderheid onderaan staan. Ook voor jongeren (tot 24 jaar) zijn reclamefolders belangrijke informatiebronnen, maar 46,8 procent van deze doelgroep vindt bijvoorbeeld TikTok een zeer belangrijk of belangrijk informatiemiddel. Maar nog belangrijker voor hen zijn de ervaringen en aanbevelingen van vrienden, familie en collega's.
Wisselende resultaten leveranciers in 2022 Ook een aantal leveranciers zijn verplicht hun cijfers te geven. Hieronder een korte opsomming, waarbij de meesten ook hier een groei zagen. Voor het boekjaar 2023 rapporteerde Steelcase een omzet van $ 3,23 miljard, een organische verbetering van 17% ten opzichte van 2022. Amerika liep voorop, met een stijging van 20% tot $ 2,34 miljard, terwijl EMEA met 13% steeg tot $ 610 miljoen. De Europese papierproducent
Exacompta Clairefontaine realiseerde in 2022 een double-digit omzet- en winstgroei. De omzet steeg 15 procent, de winst met maar liefst 60 procent. Ook voor het lopend boekjaar 2023 is de onderneming positief. Voor 2022 rapporteerde de in Frankrijk gevestigde groep een omzet van € 835,6 miljoen, een stijging van 15%. ACCO Brands Corporation zag de omzet vorig jaar groeien met 1 procent, het vierde kwartaal van 2023 presteerde slecht met een omzetda-
ling van 8 procent. De winst daalde vorig jaar van 228 naar 176 miljoen euro. Voor 2023 verwacht het bedrijf een vergelijkbare omzetdaling van 3% tot nul. edding zag de winst in 2022 aanzienlijk dalen tot €4 miljoen, 40% lager dan in 2021. De omzet van de groep bedroegen afgelopen jaar €159,2 miljoen, ongeveer 7% hoger dan in 2021, Met name de Business Unit Collaboration @ Work (COWO) heeft met het hoofdmerk "Legamaster" voor het eerst het pre-Coro-
na-niveau overschreden. Maar ook de business units Office & Industry Supplies (OFIS) en Creative & Home (CREHO) groeiden fors. Etikettenspecialist Avery - eigendom van CCL Industries - rapporteerde in 2022 een omzet van 675 miljoen dollar, dat is 28,9% hoger dan een jaar eerder. De stijging kwam grotendeels op het conto van overnames, hoewel de organische groei nog steeds 7,1% bedroeg. In Europa steeg de omzet met enkele procenten.
KBM • MEI 2023
23
COLUMN
Fax… “Kan ik hier documenten printen”, vraagt een man bij de toonbank. Wij hebben geen printer, dus moet ik hem teleurstellen. “Een kopieerapparaat misschien?” Nee, ook niet. Nauwelijks vraag naar en als je er wel eentje hebt is het doorgaans één en al ellende. Toen ik vroeger op de Ferdinand Bolstraat van Amsterdam werkte, hadden wij een kopieerapparaat staan. Los van doorlopende storingen, was het ook een bron van ergernis en irritatie voor zowel de klant als voor ons. Kan hij niet vergroten en verkleinen? Heb je geen geel papier? Kan het niet wat donkerder of lichter? Ik heb per ongeluk te vroeg op de start knop gedrukt. Ik heb maar één kwartje bij mij. Hij maakt toch maar één kopietje, want dit is erg vertrouwelijk. Mag ik voor de zekerheid even achter die deurtjes kijken? Ik heb per ongeluk een kopie van de achterkant gemaakt, krijg ik nu mijn geld terug? Heb ik vijftig kwartjes nodig als ik vijftig kopieën wil maken? Willen jullie er steeds even een muntje ingooien? Dan kan ik ondertussen mijn boodschappen doen.
24
KBM • MEI 2023
Ik heb gisteren vier kopieën gemaakt maar ik heb ze achteraf niet nodig. Kan ik ze terugbrengen? Je wilt niet weten hoeveel problemen een kopieerapparaat kan geven. Vaak staan ze bij een supermarkt, maar ook daar doen ze het vaker niet dan wel. Mensen gooien er vreemde munten in, plat getimmerde bierdoppen en geven het apparaat een schop als het eindresultaat hun niet bevalt. Vandaar dat bijna niemand er meer
aan begint. Daar komt bij dat heel veel mensen tegenwoordig thuis zelf een printer met scanner hebben of heel simpel met telefoon of tablet een kopie kunnen maken. Naast kopieën en printjes vraagt een enkeling ook of wij misschien een fax hebben staan. Een fax! Dat is een apparaat dat al met al geen al te lang leven heeft gehad. Met de opkomst van het internet en de mail is die in zeer korte tijd totaal overbodig geworden. Toch zijn er nog mensen die ze willen gebruiken en denken
“Geen fax? Welke boekwinkel heeft er nu geen fax?”
COLUMN
dat een boekwinkel de uitgelezen locatie is om zo’n apparaat te vinden. “Ik wil graag een fax versturen. Hoeveel kost dat bij jullie?” Een man staat voor de toonbank met een vel papier in zijn handen. Ik leg uit dat wij geen fax hebben en hem dus niet kunnen helpen. “Geen fax? Welke boekwinkel heeft er nu geen fax?” De vraag is echter verkeerd. Hoeveel boekwinkels hebben wél een fax? “Ik denk 99,4% van de boekwinkels, meneer. Mogelijk dat er ergens op Texel of Terschelling nog eentje staat.” Hij kijkt mij vol verbazing aan. “Nou, dat lijkt mij sterk. Je kunt toch nog wel ergens een fax versturen in Nederland?” Persoonlijk durf ik dat te betwijfelen, maar je weet maar nooit. Misschien dat er in Zeeland een museum bestaat met antieke voorwerpen. Bij een loket met gelukstelegrammen en een ratelend morseapparaat. “Ik heb werkelijk geen
idee, meneer. Ik heb zelf al een jaar of vijftien geen fax apparaat meer gezien en zou niet weten waar u terecht kan. Niet in Almere-Haven in ieder geval en wij zijn het oudste deel van Almere. Dat zegt wel genoeg, denk ik zo.” “Hoe moet ik dit dan versturen?”, vraagt hij teleurgesteld. Ik stel voor om de brief in een envelop te doen en er een postzegel op te plakken. “Nee”, zegt hij echter. “Het moet er vandaag zijn en dat gaat met de post niet lukken.” Ik opper de mogelijkheid om het per mail te versturen. Dan hebben ze het ook binnen een paar tellen. “Ik heb geen computer”, zegt hij echter en laat zien dat het papier inderdaad volledig is volgeschreven. En geen fax, denk ik bij mijzelf. “Misschien heeft iemand in uw kennissenkring een computer en een scanner?” Blijkbaar had hij dat eerder op de dag allemaal al bedacht en was een fax de enige overgebleven oplossing. “Of zelf brengen”, opper
ik nog als allerlaatste mogelijkheid. Daarna waren mijn ideeën wel zo’n beetje opgedroogd. “Nou, aan u heb ik duidelijk ook niet veel”, zegt hij uiteindelijk tegen mij. Ik kijk hem na terwijl hij met grote passen mijn winkel verlaat. In gedachten gooi ik vanachter de toonbank een zware faxrol naar zijn hoofd.
i n r e H c i Er
Eric Herni is eigenaar van Boekhandel Eric Herni (The Read Winkel Almere-Haven)
Accountmanager Zuid Kangaro KTC bv is fabrikant en importeur van topmerken voor thuis en kantoor. Door het aanbieden van een compleet en uitgebalanceerd aanbod van producten voor thuis en kantoor, wordt Kangaro KTC bv gezien als totaalleverancier voor wederverkopers. De distributie van deze topmerken verloopt uitsluitend via wederverkopers. Ter versterking van onze afdeling Verkoop Buitendienst zijn wij op zoek naar een
Accountmanager regio Zuid In deze uitdagende functie ben je verantwoordelijk voor je eigen rayon in het zuiden van Nederland. • Je maakt afspraken en bezoekt bestaande klanten • Je denkt na over potentiële nieuwe klanten • Door regelmatig contact bouw je aan de relatie met je klanten • Je voert op een gestructureerde wijze verkoopgesprekken • Je kunt goed luisteren, doorvragen en analyseren • Je denkt mee met je klanten en geeft hen advies • Je onderhandelt met de klant over prijzen en andere voorwaarden • Je overtuigt klanten en haalt orders binnen • Je verzorgt de aftersales bij jouw klanten • Je werkt offertes uit en volgt deze op • Je werkt samen met je collega’s van de binnendienst
Functie profiel: • Je bent enthousiast, resultaatgericht en weet van aanpakken • Je bent commercieel en klantvriendelijk • Je bent betrokken en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel • Je hebt uitstekende communicatieve vaardigheden • Je bent creatief en denkt in oplossingen Wat bieden wij • Een veelzijdige, uitdagende functie binnen een dynamisch bedrijf • Prettige werksfeer • Prima salaris • Auto, telefoon, iPad en laptop • Fulltime functie met zicht op een vaste aanstelling Herken jij jezelf in bovenstaand profiel? Stuur dan je CV met motivatie naar: Kangaro KTC BV T.a.v. Lieke Pasman Industrieweg 85 7202 CA ZUTPHEN L.Pasman@kangaro-ktc.nl
RETAIL
Is er nog wel toekomst voor de verkoop van tijdschriften?
Marcel Mulder is sinds 1 juli 2022 manager Inkoop non-books bij Libris BLZ. Daarvoor was hij category manager bij Audax voor de formules AKO, Bruna, Read Shop, Plantage Boekhandels, Vivant. Verantwoordelijk voor een kwalitatief en kwantitatief passend assortiment voor de productgroepen Cartridges, Verzenden, Printpapier, Multimedia, Wenskaarten, Additioneel assortiment gift & cadeau. Hiervoor was hij bij RDC assortimentsmanager kantoorartikelen, wenskaarten, tijdschriften, gift, spellen, hobby, muziek en DVD.
26
KBM • MEI 2023
De jaren dat de omzet in tijdschriften maar blééf stijgen liggen nu wel achter ons. Wanden van meer dan 9 strekkende meters zijn niet meer van deze tijd. Of juist wel, is het tijd voor een echte gespecialiseerde winkel in tijdschriften? Boekhandels als Libris Binnert Overdiep en Libris Pet! Hoogeveen hebben enorme collecties en zijn er nog steeds succesvol mee.
RETAIL
Wat is er veranderd na Covid?
Er is al jaren een daling in de totale afzet, maar de sluiting van winkels tijdens de lockdowns in de Covid periode hebben de tijdschriften categorie hard geraakt. Wij bij Libris Blz. hebben gemerkt dat consumenten, nadat de non food winkels weer open mochten, hun weg niet direct terug vonden. Een tijd lang konden consumenten voor tijdschriften alleen terecht in de supermarkt, waar een beperkt assortiment beschikbaar is. Dat is ook de reden dat de tijdschriftendistributeurs afgelopen najaar een categorie brede tijdschriftencampagne hebben geïnitieerd, samen met tabaks- en gemak winkels en (kantoor)boekhandels. Hiermee hebben we samen met de andere partners de hele tijdschriftencategorie bij non-food winkels onder de aandacht gebracht. Het is tijd om collectief als vakhandel deze productgroep weer op de kaart te zetten, niets doen is geen optie, schouders eronder! Het retail landschap is constant in beweging. Op dit moment hebben foodretailers ook een groot aandeel in de verkopen, maar naar verwachting zal dit aandeel de komende jaren minder worden. Voor (kantoor)boekhandel en gemak winkels biedt dit juist op termijn een grote kans voor de categorie tijdschriften.
Kansen voor de winkel
Al enige tijd zien wij dat winkels kiezen voor een kleiner assortiment, omdat de categorie dalende is. De daling van de omzet in de categorie tijdschriften zit echter voornamelijk in de toptitels. Bij een sanering blijven de toptitels behouden, omdat dit de grootste omzetmakers zijn en worden juist de specialistischere titels gesaneerd, waarmee een boekwinkel zich kan onderscheiden in het marktgebied. Vervolgens daalt de omzet nog verder, omdat men deze omzet kwijt raakt en de toptitels in omzet dalen. Dit is een vicieuze cirkel die schadelijk is voor de gehele categorie. Indien een winkel zich wil onderscheiden van de (food) retailer die om de hoek zit, dan is behoud van een specialistisch breed assortiment van belang.
Tijdschriften online
Print is nog steeds springlevend en leidend, echter, online wordt ook steeds belangrijker. Aldipress en Betapress zijn distributeur in de losse verkoop en daarom hebben ze zelf geen focus op online. Er zijn wel steeds meer uitgevers die online een fysiek of digitaal tijdschrift aanbieden. Bij Libris Blz. volgen we alle ontwikkelingen uiteraard op de voet en komt dit onderwerp natuurlijk regelmatig ter sprake samen met Aldipress en Betapress. Als ik kijk wat voor omzetaandeel boeken hebben online bij Libris Blz., dan zou dat de redding kunnen betekenen voor de tijdschriftenmarkt. We zien bij Libris Blz. dat er steeds meer meters uit de winkels verdwijnen, kleinere collecties, minder aanbod. 3.500 titels liggen er bij Audax in Gilze op de plank, gemiddeld 600 titels in de winkel, ik zie online kansen voor de backlist die op de plank ligt. Ik kan me voorstellen om het totale assortiment online via onder meer Libris.nl en BLZ.nl, Bruna. nl, Readhop.nl, primera.nl online aan te bieden en bestellingen vanuit Audax in de kratjes mee te sturen naar de winkel. Ook kan een ondernemer bij een online order de bestelling claimen in zijn / haar verzorgingsgebied en vanuit de winkel leveren.
de laagste in de boekhandel, kosten, derving, arbeidsloon eraf en dan blijft er echt netto weinig over.
Oplossing • • • • •
Toch maar meters inkrimpen en een marge rijke productgroep ernaast? Niet iedere dag levering Geen Recht van Retour (RVR) Afrekenen op basis van verkoop scanning Eigen assortiment samenstellen
De huidige kostenontwikkelingen zijn ongekend. Wij kijken dan ook naar alle mogelijke kostenbesparingen in de gehele keten. De ontwikkeling van de brandstofprijzen zorgen bijvoorbeeld voor een enorme kostenpost maar ook de stijgende papierprijzen, loonkosten en totale inflatie hebben een grote impact op de gehele categorie.
Wordt het niet eens tijd dat Aldipress en Betapress bij Audax een soort CB functie gaat krijgen. Zo kun je als organisatie zelf afspraken maken met de uitgevers, marge bepalen, collecties bepalen, wel of geen RVR, zelf ondernemen. Volgens Betapress zitten er nog steeds veel voordelen aan recht van retour. Het risico voor winkels is laag, tijdschriften zijn een ‘vers’ product met in veel gevallen een grillig verkooppatroon. Kijkend naar andere categorieën heeft overgang zonder RVR ervoor gezorgd dat de omzet verder is gedaald en ook lege schappen oplevert, omdat winkels voorzichtiger gaan inkopen. Nee-verkopen zorgen vervolgens weer voor een verdere daling. Ik ben het hier niet mee eens, op het moment dat je zelf bepaalt wat het assortiment is en je kunt op basis van scanning je assortiment bijsturen en herbevoorraden, dan ben je je ook bewust van wat je verkoopt en inkoopt. Nieuwe titels kun je via het portaal toevoegen, een titel laten uitlopen zet je in het portaal op uitlopend. Kijk naar CB met boekenassortiment daar gaat het al jaren goed, of Boosterbox als groothandel voor puzzels en spelen.
Betapress werkt met een assortimentsoptimalisatietool, waarmee ze nog beter de uitzet naar de winkels kunnen aansturen. Doel is om efficiënter te leveren en daarmee retouren vanuit de winkels te beperken. Wij waken er daarbij voor dat er wel zoveel mogelijk omzet wordt behouden en dat het pluriforme aanbod in stand blijft. De marge op tijdschriften is na cadeaukaarten
De tijdschriftenwereld zal moeten veranderen, dit kan alleen om als vakhandel en distribiteurs en uitgevers te gaan samenwerken. Magazine Media Associatie kan het ook niet alleen, volgens mij hebben we een algemeen belang en moeten we als zelfstandige boekhandels (LibrisBlz.), ketens, uitgevers en distributeurs om de tafel om het tijdschrift te redden!
Hogere kosten
KBM • MEI 2023
27
Magenta Communicatie
HET COMMUNICATIE BUREAU MET DE AANDACHT DIE JE VERDIENT Je kent je markt, je doelgroep en je weet wat je wil bereiken. Het ontbreekt je aan tijd en expertise om de communicatie met de markt goed in te vullen. Magenta Communicatie is dé specialist als het gaat om vorm, inhoud en rendement van jouw content.
Content creatie
Content distributie
Social media marketing
Branding storytelling
Online marketing
Offline marketing
Lead generation
www.magentacommunicatie.nl
HEALTHY OFFICE
VEEL BEWEGING EN DYNAMIEK ROND HEALTHY OFFICE Gezondheid en welbevinden op de werkplek, wel of niet op kantoor werken. Vraagstukken die de gemoederen in de branche flink bezighouden. Zoveel bedrijven, zoveel policies op dit gebied. Corona zwengelde de aandacht voor het spraakmakende thema nog meer aan. Wat te doen nu we weer normaal naar kantoor gaan en er meer files staan dan in 2019? Er vallen nog genoeg stappen te maken, vooral in de samenwerking van overheid, bedrijfsleven en leveranciers. Vijf branchegenoten debatteren over deze problematiek, met Joost Heessels als moderator.
KBM • MEI 2023
29
HEALTHY OFFICE
Marloes van Hulst:
‘Door corona is het gezondheidsbewustzijn natuurlijk gegroeid; niet alleen qua fysiek welbevinden, maar ook wat betreft mentale weerbaarheid’ Marloes van Hulst (Backshop) Joost Heessels: ‘De afgelopen paar jaar is er heel veel gebeurd rond de werkplek. In 2020 moest ineens iedereen thuis gaan werken wegens corona. Hoe lang dat ging duren wist eigenlijk niemand, maar het nam uiteindelijk een behoorlijke periode in beslag. Vervolgens vroegen bedrijven zich af wat te doen als mensen weer terug gaan naar kantoor. Inmiddels is het zover dat iedereen weer terug mag naar kantoor. En als je de files door de week ziet, dan denk je dat ook iedereen dat massaal doet. Wat is er de afgelopen drie jaar veranderd in de markt waarin jullie actief zijn?
Henk Smit (Humanscale)
Anouk van Berkel (Fellowes)
30
KBM • MEI 2023
Henk Smit (Humanscale): ‘Na de roemruchte toespraak van Mark Rutte in maart 2020, toen iedereen thuis moest blijven, stortte de vraag in. En dat werd ook niet gecompenseerd door de vraag naar ergonomische producten voor de thuiswerkplek. Onze producten, die in een premium marktsegment zitten, worden niet aangeschaft door mensen voor thuis. Vorig jaar hebben we echt een inhaalslag gehad, toen mensen weer naar kantoor gingen en allerlei projecten weer op gang kwamen. Op dit moment hebben we een andere situatie in de markt, waardoor er weer andere factoren een rol spelen in vraag en aanbod.’ Tom van Maris (BakkerElkhuizen): ‘‘Als pioniers in de wereld van ergonomie waren we altijd al wel bezig met mobiel werken en hebben we verschillende laptophouders ontwikkeld. Dus toen het thuiswerk echt opkwam, hebben wij er wel profijt van getrokken. Maar ondertussen is de markt van aanbieders van laptophouders en andere accessoires enorm gegroeid. Zat je destijds hierop te googlen, kreeg je 20 verschillende modellen laptophouders. Als je het woord nu intoetst, dan heb je wel 100 modellen. Ik herinner
HEALTHY OFFICE
me de afgelopen jaren echter als een enorme dynamische tijd, met ook heel veel onzekerheid. Nu ben ik benieuwd hoe organisaties omgaan met het dilemma van wel of niet op kantoor werken.’ Björn Bakker (Vepa): ‘Vepa is wat meer gericht op de (nieuw)bouw. Toen corona uitbrak kwam de bouw, in tegenstelling tot ongeveer alle andere sectoren, niet stil te liggen. In tegendeel eigenlijk. En al deze nieuwe gebouwen moesten ook ingericht worden. De vraag was wel: hoe gaan we eigenlijk inrichten Onze interieurstudio moest opeens aan de slag met coronaproof inrichtingen. Dat was anders dan wat we gewend waren, maar heel leerzaam. Je zag echter een tweespalt. Enerzijds bedrijven die zeiden dat ze nooit meer massaal naar kantoor gaan en het personeel bijna alleen maar thuis liet werken, dus zo min mogelijk werkplekken op kantoor. Anderzijds, bedrijven die in die tijd flinke groei doormaakten, zoals ICT, lieten de inrichtingsprojecten gewoon doorgaan. Of je had organisaties die besloten het kantoor aan te pakken, terwijl de medewerkers thuiswerkten. Voor thuiswerkplekken hadden we ook wel klanten, maar die waren vaak beperkt in het budget. Hier moesten dus keuzes gemaakt worden en deze viel niet altijd direct op een werkplek, maar bijvoorbeeld op een bureaustoel. Het is dan ook niet per definitie zo geworden dat iedere medewerker twee werkplekken had.’ Anouk Van Berkel (Fellowes): ‘We zagen een enorme verschuiving in de mix van producten die we leveren. Er werd inderdaad enorm veel gezocht naar laptophouders en die hebben we dan ook veel uit voorraad verkocht. Bepaalde
Anouk van Berkel:
‘De werkgever begint vaker in te zien dat zowel thuis als op kantoor de werkplek goed gefaciliteerd moet worden’
retailbedrijven speelden erg goed in op de thuiswerker, zoals Coolblue. Die heeft direct een online omgeving ontwikkeld waar bedrijven voor hun medewerkers op maat gemaakte ondersteuning kunnen aanschaffen. En de laatste tijd zien we weer een kentering dat de werkgever begint in te zien dat ze zowel thuis als op kantoor de werkplek goed moeten faciliteren.’
kijken. Want je ziet wel met ‘the war on talent’ dat organisaties heel huiverig zijn om echt beleid te maken. Dus te zeggen: je moet twee dagen naar kantoor. Want als ze de vrijheid afpakken, die ze nu verworven hebben, dan vertrekken gewoon heel veel mensen. Bijna elke organisatie is aan het bekijken hoe richtlijnen te geven. Maar in sectoren
Van Maris beaamt dit laatste. ‘Bedrijven komen terug op de korte-termijn aanpak van thuiswerken, want nu moeten ze serieus beleid gaan maken rondom het hybride werken. Sommigen hebben het meteen goed gedaan, merk ik. Die hebben de basics op orde en gaan nu kijken naar verbeteringen.’
Henk Smit:
Marloes van Hulst (Backshop): ‘De situatie is nu tweeledig. Er is een tekort aan werknemers, dus de werkgevers willen een goede werkomgeving faciliteren om maar goede mensen aan te trekken. Dat is ook iets wat de jonge generatie aantrekt. Daarnaast faciliteren ze dus het thuiswerken, maar tegelijkertijd willen ze ook de werkplek zo aantrekkelijk mogelijk maken om de mensen juist naar het kantoor te krijgen. Dus ze zitten een beetje in een spagaat. Bij Backshop zien we wel vaak en-en: we mogen voor zowel het kantoor als de thuiswerkplek leveren.’ Heessels: Ik zag zelf een groot verschil in het beleid tussen de grote bedrijven en het MKB. Ik denk zelfs regionaal gezien. Bakker: ‘In het begin was corona nog niet in het noorden van Nederland, niet per definitie mijn werkgebied, gearriveerd. Het ging hier vooralsnog door op dezelfde voet, terwijl het zuiden heel erg terughoudend was. Later was dit gelijkwaardiger. Ook is er een verschil qua grootte van bedrijven. MKB-bedrijven hebben vaak niet de budgetten voor onvoorzien uitgaven als voor thuiswerkplekken. De grote bedrijven, zoals de multinationals, waren daar wel mee bezig.’ Heessels: Nu we vanaf de zomer vorig jaar weer wat normaal zijn gaan doen, is het hybride werken nog niet uitgekristalliseerd. Er is nog geen norm hoe we dat met z'n allen gaan doen. Maar hebben jullie dat gevoel ook? Van Maris: ‘Het scheelt per bedrijf. Er zijn natuurlijk wel sectoren waar bedrijven naar elkaar
‘Veel organisaties zijn er nog helemaal niet aan toe om het hybride werken conceptueel in te bedden, omdat ze er geen beeld van hebben’ waar veel druk is op werknemers, durven ze geen voortrekkersrol te vervullen. ‘En daarom gaan toch veel bedrijven investeren in een aantrekkelijk kantoor om mensen daarnaar terug te halen, om elkaar te ontmoeten. Of er worden weer concentratiewerkplekken gefaciliteerd. Belangrijk is het om vanuit visie en ambitie te kijken naar de manieren waarop je kunt (samen) werken. Volgens mij is het voor werkgevers geen optie meer om geen beleid te hebben of niks te doen.’ Heessels: Maar ze moeten zich ook laten leiden door wat de werknemers willen. Van Maris: ‘Ja, sowieso, dat thuiswerken, dat gaat gewoon niet meer verdwijnen, dat is duidelijk. Alleen, hoe ga je die balans vinden? De ene is daar wat voortvarender in dan de andere. Was er maar één trend. Dan was het ook voor ons als leveranciers een stuk makkelijker om er op in te springen. Letterlijk elke organisatie heeft er een ander idee over.’ Smit: ‘Voorheen hadden we een trend: het
KBM • MEI 2023
31
HEALTHY OFFICE
flexibele werken of later het nieuwe werken. Dat is nu ook al 25 jaar oud, dus is helemaal niet nieuw meer. En het hybride werken is eigenlijk hetzelfde, oude wijn in nieuwe zakken, zou ik zeggen. Maar de bedrijven die destijds overschakelden op het flexibele werken deden dat vanuit een hele bewuste keuze en bouwden daar ook heel geleidelijk aan een concept en een gewenning voor hun werknemers. Die concepten waren bedoeld vanuit het idee om niet iedereen een vaste werkplek te geven, omdat veel medewerkers er maar twee of drie dagen per week zijn. En ik heb het gevoel dat heel veel organisaties er ook nog helemaal niet aan toe zijn om het hybride werken conceptueel in te bedden, omdat ze er geen beeld van hebben.’ Bakker: ‘Je ziet dat het steeds meer richting de ontmoeting en de leuke zitjes gaat op kantoor, ten koste van het aantal werkplekken. De bezettingsgraad speelt ook een rol, daar is geen eenduidigheid over. Dat verschilt erg per type bedrijf of per sector. We zetten ook meer in op die nieuwe behoeften. Wij geloven erin dat de kantooromgeving veel mooier en leuker gemaakt kan worden. Het gaat dan om minder werkplekken, maar ze zijn wel veel specialer. Dus dat zie je in de vormgeving terugkomen. Maar we springen ook in op de thuiswerkplek. Er wordt altijd maar vanuit gegaan dat iedereen thuis een ruimte had om een werkplek neer te zetten. We hebben er op ingespeeld door een eigen Homefit te ontwikkelen.’ Van Hulst: ‘De trend was al wel ingezet om zogeheten clubhuizen, ontmoetingsplekken, te bouwen. Een beetje Google-achtig, het kon allemaal niet zo gek mogelijk om mensen aan te trekken. Nu zie je wel dat het een heel ander doel heeft gekregen: het zijn echt ontmoetingsplekken geworden binnen de grote organisaties en hiervoor gaan mensen naar het werk. Het is hetzelfde maar met een ander doel.’ Van Berkel: ‘Veel mensen, die het niet fijn vinden
Tom van Maris:
om thuis te werken, willen juist op kantoor kunnen werken, maar met kantoren die alleen maar ontmoetingsplekken worden, is dat niet gemakkelijk. Hierin moet een organisatie een balans zoeken. Wat is nu de functie van het kantoor?’ Van Hulst: ‘Door corona is het gezondheidsbewustzijn natuurlijk gegroeid. Dus je ziet wel dat vitaliteitsbeleid, well-being policies, dat soort dingen, steeds meer aandacht krijgen bij organisaties. Het gaat niet alleen om fysiek welbevinden, maar ook om mentale weerbaarheid. Ook thuis willen mensen op een gezonde manier werken. Daar is wel meer aandacht voor bij werkgevers. Dat het bewustzijn groter is geworden, blijkt uit de status van onze laptophouder. Die is nu meer een commodity is geworden. Iedereen kocht op een gegeven moment zo'n houder. ‘En ik denk ook dat mensen juist mondiger zijn geworden. Ze weten nu beter wat er allemaal mogelijk is. Wij merken dat mensen duidelijker zijn. Ze vragen nu echt met een reden om een aangepaste stoel, niet alleen omdat de werkgever die faciliteert.’ Van Berkel: ‘Vitaliteit is ook veel meer dan een ergonomische werkplek. Het gaat ook om gezonde lucht, het faciliteren van flexibel werken, gezonde lunches en andere zaken.’ Smit: ‘Oké, het bewustzijn is veel groter, dat is duidelijk. Maar er moet nog beleid gemaakt worden.’ Van Maris: ‘In gesprekken met sommige grote organisaties verbaas je er wel eens over dat, als ze gaan investeren in een thuiswerkplek, ze niet voor zit-sta bureaus gaan. Ik snap dat het een behoorlijke investering is. Een hele thuiswerkdag zitten, dan krijgen mensen pas echt klachten. Het lijkt me een no-brainer om daar juist wel een zitsta bureau neer te zetten.’
‘Het is voor werkgevers geen optie meer om geen beleid te hebben op het gebied van hybride werken of niks te doen’
32
KBM • MEI 2023
Smit: ‘In een vorige soortgelijke discussie ging het ook heel erg over preventie. Je zou denken dat in deze tijd het bewustzijn bij werknemer en werkgever groter is, en dat er toch behoorlijk geïnvesteerd wordt in het preventieve. Dat ligt 50 procent bij het mentale gedeelte. Goed op je mensen letten, zorgen voor je mensen. En 50 procent in het zorgen dat ze goede producten hebben. En dan kan je ze een beetje pamperen met net iets meer dan ze eigenlijk vragen.’ Heessels: ‘Ik heb de indruk dat duurzaamheid nog steeds in belang toeneemt. Hoe zien jullie dat? Bakker: ‘We zijn druk bezig geweest met een sustainable productlijn. Zo is Hemp is ons meest duurzame product. De combinatie van hennep met biohars zorgt ervoor dat de kuip 100% biologisch, plantaardig en volledig recyclebaar is in dezelfde vorm. Vepa wil zelf als organisatie handen en voeten aan te geven met een eigen duurzaamheidsbeleid, maar ook in onze productontwikkeling nemen is het de belangrijkste pijler. We zijn met verschillende organisaties bezig, want ergonomie en healthy office gaan over de gezondheid van mensen en dan heb je het nu over de gezondheid van de planeet. Dus het past mooi in het totale verhaal.’ Van Maris: ‘Alleen loop je wel tegen het hele oerwoud aan certificeringen aan en wat de overheid allemaal wel niet vereist bij aanbestedingen. Dat is momenteel de waanzin op het gebied van duurzaamheid. Het is een belangrijk thema dat niet gaat verdwijnen, maar je ziet overheden enorm worstelen met certificeringen en dergelijke. Daarmee hebben wij als leveranciers eigenlijk hetzelfde probleem. Het is moeilijk om eenduidig aan te tonen dat je duurzaam bent.’ Van Hulst: ‘Dan gaan bedrijven natuurlijk een rekensommetje of een lijstje maken van: we doen dit en dat, we hebben elektrische auto’s en minder zakelijk vervoer. Maar een van de andere dingen is bijvoorbeeld inrichting van werkplekken. Als je daar ook nog met duurzame materialen kan werken, kun je er op dat vlak een steentje aan bijdragen. Van Berkel: ‘In het kader van duurzaamheid zijn de nieuwe businessmodellen van deze tijd ook belangrijk. We hoeven misschien niet allemaal meer onze kantoorwerkplek te kopen, maar we kunnen ook leasen of huren of een as-a-service model af-
HEALTHY OFFICE
Björn Bakker
‘Bepaalde partijen hebben de perceptie dat second life per definitie de meest duurzame oplossing is, maar dat is niet altijd zo’ Björn Bakker (Vepa)
nemen, waardoor je ook flexibeler je kantoor kan op- of afschalen. Dus ik verwacht dat we daar in de toekomst nog veel meer van gaan zien.’ Bakker: ‘Vepa werkt al langer met deze businessmodellen. We hebben ook terugkoopregelingen ingevoerd. We kunnen nu bij opdrachten aangeven dat, als je na één jaar teruglevert, je dan een bepaald percentage terugkrijgt. Wij garanderen altijd een percentage. Voor de Hemp collectie hebben we een statiegeld regeling dat voor het retour leveren van iedere stoel er een bedrag van €15, - tegenover staat. Onze producten worden circulair en modulair ontworpen. Dat betekent dat we onderdelen eenvoudig kunnen demonteren, vervangen of hergebruiken. ‘En nu zie je dat bepaalde partijen er met hun perceptie van uitgaat dat second life per definitie de meest duurzame oplossing is. Maar dat is niet altijd zo. Dat is dus de volgende stap die de markt moet maken.’ Van Berkel: ‘Naast verduurzaming van de producten kijken we bijvoorbeeld ook naar de transportkosten die ontzettend hoog zijn. Hoe kunnen we de verpakking duurzamer maken? Hoe kunnen we compacter verpakken om het transport goedkoper te maken? En hou kunnen we tegelijkertijd meer vervoeren? Dus we zijn vanuit verschillende hoeken aan het kijken wat kunnen we doen.’ Heessels: ‘We hebben het natuurlijk heel veel over hardware, maar software en hardware worden steeds meer geïntegreerd, zoals voor een hybride vergadering. Is software een productgroep die groeit?
Tom van Maris ((Bakker Elkhuizen)
Van Maris: ‘Bij het optimaliseren van gezondheidsbeleid kan software uiteraard helpen. Software werd ook met het thuiswerken steeds belangrijker. Je moet over de goede tools beschikken om in beweging te komen en op tijd te pauzeren. BakkerElkhuizen heeft bijvoorbeeld Work & Move, waar je mensen geregeld pitstops aanbiedt. Maar wij verwachten, en zien ook, dat sommige bedrijven nu wel die stap maken, omdat mensen meer thuiswerken en daardoor minder onderbrekingen hebben. Je moet mensen bewust maken van hun gedrag en verleiden om te bewegen, het gaat om nudging, en software helpt daarbij.’
Deelnemers • • • • • •
Tom van Maris, BakkerElkhuizen: Henk Smit, Humanscale Björn Bakker, Vepa Anouk van Berkel, Fellowes Marloes van Hulst, Backshop Joos Heessels, moderator
KBM • MEI 2023
33
HEALTHY OFFICE
NIEUW NEDERLANDS MERK APTIQ LEVERT LIFESTYLE ACCESSOIRES VOOR DE WERKPLEK Een nieuw merk voor werkplek-accessoires, kan dat nog in deze tijd van digitalisering? Jazeker, dacht Bart Jan Scholte van Aptiq en vanuit het niets ontwikkelde hij een lijn van fraai vormgegeven lifestyle accessoires voor de werkplek. Te beginnen met een toetsenbord en muis, desk topper, laptopen monitor standaard. Inmiddels worden de eerste exemplaren uitgeleverd. KBM is uiteraard benieuwd naar dit nieuwe merk van Nederlandse bodem en sprak met de oprichter, Bart Jan Scholte
Aptiq B.V. is een Nederlandse startup die stijlvolle en comfortabele werkplek-producten ontwikkelt, ontwerpt en verkoopt. Met als doel om een gezonde, inspirerende en creatievere werkomgeving thuis of op kantoor te creëren. De producten zijn geïnspireerd op de Scandinavische levensstijl en design. Rustige en natuurlijke kleuren, fijne materialen en minimalistische vormgeving. Alles is daarbij gericht op harmonie, rust en minimale afleiding.
Potentieel
Bart Jan Scholte is de oprichter van Aptiq. Hij heeft een achtergrond als merkenbouwer en marketeer binnen organisaties als Auping, Nestlé en Fatboy. “Via Wout Jan Wessels Boer van Findyour kwam ik in contact met de branche. Zij werken veel met ergonomische producten, onder andere bij Backshop. Hij vroeg of ik potentieel zag in ergonomische producten. Veel klanten komen binnen met een negatieve mindset, hebben vaak al lichamelijke klachten. Dat wilden we omdraaien, met producten die je wilt hebben vóórdat je klachten krijgt. Mijn producten noem ik soft ergonomisch, ze zijn voor 80 procent van de mensen geschikt. Daarbij moeten ze stijlvol en comfortabel zijn. Toen het idee eenmaal geboren was om een
34
KBM • MEI 2023
nieuw merk te ontwikkelen, heeft Bart Jan een groot aantal werkplekken thuis en op kantoor geanalyseerd. “Dan zag ik aan de keukentafel een bureaustoel en laptophouder, dat was wel een dissonant. Aan de ene kant willen mensen niet dat hun zorgvuldig ingericht huis er als een kantoor uitziet. Anderzijds worden kantoren steeds meer een ontmoetingsplek, dus willen organisaties daar een huiselijker tintje.”
Assortiment
Op basis van die bevindingen werd een assortiment samengesteld met lifestyle producten voor óp het bureau. Goede bureaus en stoelen zijn er volgens de entrepreneur al genoeg. “Ik zag dat veel van de accessoires niet bij elkaar pasten en ik wilde er juist eenheid in brengen. Dat geeft rust en bevordert de productiviteit en de creativiteit. Wij geloven dat een eigen, stijlvolle en comfortabele werkplek ervoor zorgt dat je productiever en creatiever bent. Je werkt prettiger en blijft langer fit. Daarbij is het wel comfortabel, maar ik wil benadrukken dat het niet de bedoeling dat je er daardoor langer achter je scherm zit. Ik wil in de toekomst dan ook praktische tips gaan geven over hoe je bewust offline kan gaan. En dat je een goede balans vindt in de tijd met en zonder scherm. Om creatief te blijven moet je af en toe
HEALTHY OFFICE
stoppen met werken.” De uitstraling was cruciaal bij de ontwikkeling. Er is gekozen voor een Scandinavische flavour qua look en feel. “Aaibaar, mooi op je bureau en het moet niet te veel afleiden. Diverse kleuren, de hardlopers die mensen in hun interieur gebruiken. Niet te opvallende kleuren die een huiselijk assortiment vormen. Em RAL kleuren zodat architecten er ook mee kunnen werken. We zijn geen leverancier van producten, maar van concepten voor mensen.” Kwaliteit van de producten was ook essentieel, vertelt hij. “Zo ontwikkelden we een stabiele en stevige standaard. Je wilt niet dat je laptop van n paar duizend euro op een wiebelende standaard staat. Zo hebben we een aantal specificaties benoemden en zijn erna gaan zoeken naar leveranciers die dat konden maken.” Over alles heeft Bart Jan nagedacht. Uiteraard ook over de naam, gezien zijn achtergrond als marketeer. “Ergonomie moet passen bij de mens en bij zijn interieur, ‘Passen was dus heilig voor onze producten. To ‘apt’ betekent passen in het Engels. Daarbij moesten onze producten nét iets slimmer zijn, vandaar dat daar’ iq’ aan is toegevoegd. Zo kom je aan Aptiq. Achter elk product zit
een eigen verhaal, zijn net iets slimmer en anders dan bestaande producten. Ik heb ook zelf alles ontworpen, met herkenbare vormen die terugkomen. Dat geldt ook voor het materiaal. Zo ben ik begonnen met een monitorstandaard. Vervolgens bedacht ik dat daar wel een lade inpaste, gemaakt met materiaal van de desk topper mat.
Distributie
Recent is het nieuwe merk geïntroduceerd in Breda op het voormalig hoofdkantoor van Rillstab, waar nu onder meer Rillprint is gevestigd. Niet onlogisch, omdat Aptiq voor distributie en logistiek nauw samenwerkt met een andere tak van Findyour, Backshop. Via hun magazijn worden de verkochte items verstuurd. Daarnaast helpt Backshop met het opzetten van distributie via de kantoor- en projectinrichters. Findyour is ook als investeerder bij Aptiq betrokken. “Ik ben in feite als een satelliet bij hun aangekoppeld.” De marketing richting consumentenmarkt, retail en etail doet Bart Jan zelf. “De eerste orders stromen nu binnen”, vertelt hij trots. Dit is nog maar het begin, zegt Bart Jan tot slot. Het is nu enorm spannend. Ik ben gewend om een merken te bouwen. Normaal stuurde ik daar-
bij anderen aan. Maar nu doe ik veel zelf, met eigen geld en met winkelbezoeken waarbij je soms tegen ‘n muur loopt omdat je een nieuwe markt aanboort. Ik wil ook niet zomaar overal liggen, maar zoek distributiekanalen waar ik het merk kan tonen als concept. De voldoening en energie die ik daarvan krijg maken dit avontuur meer dan de moeite waard. “
KBM • MEI 2023
35
RETAIL
Markt in beweging door aanpassingen Tabakswet
Op 12 april opende in Alblasserdam een nieuwe kadowinkel, Cadeau & meer. Hier worden straks rookwaren, cadeauartikelen, speelgoed, kantoorartikelen, wenskaarten en tijdschriften verkocht. Niks nieuws onder de zon, zo lijkt het. Maar eigenaar Arjan van Es runt pal tegenover de nieuwe zaak een Coop supermarkt. En dat is geen toeval. Het is het zoveelste voorbeeld van een supermarkt die een dergelijke winkel opent of er een overneemt. In veel gevallen als franchisenemer van Bruna, Primera of ReadShop. Hiermee spelen de supermarkten in op de nieuwe Tabakswet, die verkoop van rookwaren in de supermarkt vanaf 2024 verbiedt. We doen verslag van een aardverschuiving in de retail die voor veel retailers goed uitpakt.
36
KBM • MEI 2023
RETAIL
De verwachting is, dat door deze beweging een historische €2,9 tot €2,4 miljard omzet van supermarkten naar tabaks- en gemakszaken verschuift. Die krijgen in een groot aantal gevallen een verdubbeling van de klantenstroom. Toen De Albert Heijn in Pijnacker vooruitlopend hierop de verkoop van tabak stopte, leidde dat tot een verdrievoudiging van de tabaksverkoop bij de lokale Primera. En ook de verkoop van wenskaarten en loten nam sterk toe. Lidl stopte overigens al in oktober 2021 met de verkoop van tabak. Na het ingaan van het verbod op tabaksverkoop voor supermarkten in juli 2024 zullen ander soortige winkels, zoals bouwmarkten of kledingzaken, tabak gaan verkopen. Daar hield het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) in ieder geval al rekening mee bij het indienen van de wet. Het verbod gaat volgens het voorgestelde wijzigingsbesluit namelijk alleen gelden voor ‘verkooppunten bedoeld voor de verkoop aan particulieren en waarvan het assortiment in overwegende mate uit eet- en drinkwaren’ bestaat.
Primera profiteert
Het aantal voorbeelden is legio. In Kampen opende vorig jaar een ondernemer al een Primera-vestiging tegenover zijn CoopCompact supermarkt. Het pand had hij al eerder, vertelde hij indertijd tegenover Distrifood: Ik ben toen gaan onderzoeken of het haalbaar was om hier een Primera te starten, met in mijn achterhoofd die tabakswetgeving”, zegt de eigenaar. “Ik word nu niet meer warm of koud van de tabaksban. Als we straks in de supermarkt geen rookwaren meer verkopen, hebben klanten toch geen reden om de wijk uit te gaan. Daarmee verwacht ik ze ook voor de supermarkt te behouden.” En als na 2030 gemakswinkels ook geen tabak meer mogen verkopen “dan kan ik er een tabaksspeciaalzaak van maken.” Inmiddels heeft deze ondernemer al een derde Primera geopend in Kampen. Zijn eerste Primera nam hij in 2018 al over. Inmiddels overstijgt zijn Primera-omzet die van de supermarkt ruimschoots. Supermarktketen Dekamarkt test op drie locaties in Noord-Holland een samenwerking met tabaksen gemaksformule Primera. In Stompetoren, Wormerveer en Haarlem zijn de afgelopen maanden Primera’s geopend in Dekamarkt-winkels. “Deze samenwerking past heel goed in de formulepositionering van Dekamarkt, waarin service één van de onderscheidende onderdelen is”, citeert
supermarktvakblad Distrifood een woordvoerder van de supermarkt. De Dekamarkt-keten bestaat uit 100 winkels in Noord-Holland, Midden- en Oost-Nederland. In september opende een Primera-vestiging in de Bomenwijk in Delft tegenover een Plus-supermarkt. Dezelfde maand opende Coop-ondernemer Tim Veldhuis in Kampen zijn derde Primera-winkel. In oktober begon Jumbo-ondernemer Joost den Blanken een Primera-winkel in het winkelcentrum Nieuwland, waar ook zijn supermarkt is gevestigd. In augustus deed Hasker de Jong, Jumbo-eigenaar in Noordwolde, hetzelfde door naast de supermarkt een Primera te openen.
Bruna overgenomen
Het is niet alleen Primera, die de verschuiving merkt. In het Brabantse Mierlo besloten Plus-ondernemers Wim en Mirjam van Doornmalen een Bruna-vestiging over te nemen, direct naast de winkel. In april van dit jaar openden Plus-eigenaren Peter en Cindy Wetzels in winkelcentrum Waubach in Landgraaf een nieuwe ReadShop. En in Stompwijk, een dorp in de buurt van Zoetermeer, liet Coop-ondernemer Robert Pruijssers zijn supermarkt verbouwen om verder te gaan onder de vlag van Boon Food Group. “Wij hebben geprobeerd een winkel neer te zetten waar alles te koop is”, zegt Eric Brosius, manager acquisitie bij Boon Food Group, tegen Levensmiddelenkrant. “Met het oog op de toekomst hebben we daarom ook een ruimte met eigen ingang, die over enige tijd omgebouwd kan worden tot tabaksshop.”
Aanpassingen in de winkel
Voorlopig profiteren vooral de tabaks- en gemaksformules als Primera, Bruna en ReadShop van het aanstaande verkoopverbod van tabak in de supermarkt. Primera, dat overigens deels eigendom is van British American Tobacco, maakt per winkel samen met de ondernemer een plan op maat met het oog op 2024, in lijn met het Preventieakkoord. Schrijft Out-of-home Shops op basis van een gesprek met Primera’s formuledirecteur Hans Olberg. “Zo bekijken we bijvoorbeeld in overleg met de ondernemer of er aanpassingen benodigd zijn in de winkel en/of de winkel nog op de juiste locatie zit voor de toekomst”, zegt hij. Maar in samenspraak met supermarkteigenaren worden dus ook veel nieuwe winkels aan de keten toegevoegd, alleen al tien in de tweede helft van 2022. Olberg houdt voor de komende jaren reke-
KBM • MEI 2023
37
RETAIL
“Uiteindelijk zal er een moment komen waarbij tabak uit de gemakswinkels zal verdwijnen”
dat er andere artikelen zoals levensmiddelen, ansichtkaarten, speelgoedkaarten verkocht werden of omdat de winkel als pakketpunt fungeerde.” Eind 2021 waren er daardoor zo’n 158 tabaksspeciaalzaken geregistreerd, tegen 136 aan het begin van het jaar, per saldo dus 22 meer. Webwinkels openen fysieke winkels vooruitlopend op het verbod op online-verkoop van rookwaren en supermarktondernemers wapenen zich met aparte tabakswinkels tegen het verbod op tabaksverkoop in supermarkten per 2024. Zo opende de webwinkel Roken.nl vorig jaar al teen tweede fysieke winkels. Aan de winkel in Emmen, die sinds 2018 bestaat, voegde het bedrijf een filiaal in Groningen toe. In dezelfde periode startte de eigenaren van de Plus-supermarkten in Eibergen en Bussum aan de voerkant van de straat een aparte tabaksspeciaalzaak.
Buurtsuper de klos ning met een flinke volumestijging in de verkopen van rookwaren, maar erkent ook: “Uiteindelijk zal er een moment komen waarbij tabak uit de gemakswinkels zal verdwijnen.” Aangetekend moet worden dat Primera een cooperatie is en werkt met beschermde marktgebieden voor bestaande ondernemers. Dus niet iedere supermarkt eigenaar is welkom.
Speciaalzaken
Maar ook de specialistische tabaksverkoper is in beweging. In 2021 registreerden 56 tabaksspeciaalzaken zich, blijkt uit het Inspectierapport uitstalverbod 2021 van de NVWA. Tegelijkertijd werden 34 registraties ingetrokken. In 8 gevallen was dat omdat bij inspectie was gebleken dat de winkels niet aan de eisen voor registratie voldeden, “om-
Op dit moment zijn er circa 16.000 tabaksverkooppunten. Dat worden er 5.600 minder in 2022 door het besluit van het vorige kabinet om sigarettenautomaten te verbieden. In 2024 stopt de verkoop van tabak in circa 6.400 supermarkten. Het tabaksverbod pakt dramatisch uit voor buurtsupers. Tabak maakt in deze winkels een belangrijk deel van de omzet uit (gemiddeld 14 procent).Mogelijk verdwijnen er vijfhonderd supermarkten in kleine dorpen. Dat blijkt uit onderzoek dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) liet uitvoeren naar de gevolgen van het verbod. Kleine supermarkten met een hoog aandeel omzet uit tabak, die geen tabakswinkel op loopafstand hebben, moeten waarschijnlijk gedwongen stoppen doordat er veel minder klanten komen. ‘Het verdwijnen van de lokale supermarkt zal ook de aanloop bij andere winkels en horeca
doen inzakken. De sluiting kan daardoor negatieve gevolgen hebben voor de leefbaarheid in buurten en kleine dorpen. Ook voor de ondernemers zelf heeft het stoppen grote gevolgen’, zo valt te lezen in het rapport over het beperken van de tabaksverkoop. Het was al langer bekend dat de verkoop in supermarkten vanaf 2024 wordt verboden en dat vanaf midden 2023 online geen tabak meer mag worden verkocht. Sigarettenautomaten zijn al taboe sinds vorig jaar. Tot 2030 mogen bijvoorbeeld benzinestations en 'gemakswinkels' nog wel rookwaren verkopen. Het is de inzet van het kabinet om na 2030 gefaseerd de verkoop van tabak af te bouwen, achtereenvolgens bij tankstations en tabak- en gemakszaken, waarna alleen speciaalzaken nog tabak kunnen verkopen. Op dit moment zijn er zo’n 2.100 bemande tankstations die tabak verkopen en circa 1.600 tabak- en gemakszaken en speciaalzaken. Hieronder circa 500 Primera’s, 260 Bruna’s en 140 vestigingen van de ReadShop (cijfers 2020). In 2021 wordt onderzocht hoe de afbouw na 2030 het beste vorm kan krijgen, met aandacht voor de economische impact en regionale spreiding van speciaalzaken, zodat een volgend kabinet daarover kan besluiten.
Gezondheidswinst De wijzigingen op de Tabakswet zijn al in 2020 aangekondigd. De toenmalige verantwoordelijke staatssecretaris Blokhuis: “We vinden het nu een gek idee dat je ooit kon roken in de trein of een restaurant. Ik ben er van overtuigd dat we later ook zo zullen terugkijken op het kopen van sigaretten in een supermarkt. Aan overal sigaretten kunnen kopen, komt in de toekomst een einde. Daarmee wordt het voor rokers en ex-rokers makkelijker om de verleiding te weerstaan. Voor kinderen wordt het moeilijker om er überhaupt mee te beginnen. Met dit besluit en de koers die we vandaag hebben ingezet, voorkomen we heel veel onnodige sterfgevallen en medisch leed.” De verwachting is dat dit tot 2030 zorgt voor zo’n 120.000 minder rokers: een enorme gezondheidswinst, aldus de staatssecretaris indertijd.
38
KBM • MEI 2023
PRODUCTNIEUWS
Videoconferencing bar Owl Labs integreert met 360-graden video- en audio-apparaten Owl Labs lanceert de Owl Bar, een videoconferencing bar met voorwaarts gerichte camera, microfoon en speaker. De Owl Bar integreert met de Meeting Owl en de recent gelanceerde Whiteboard Owl. Daarmee is dit de eerste camera van zijn soort op de markt die draadloos koppelt met een 360-graden camera in het midden van een vergaderruimte. De Owl Bar werkt op zichzelf of in combinatie
met andere Owl Labs apparaten, en is compatibel met alle grote videoconferencing-platforms. Het Owl Labs-ecosysteem gebruikt de AI-gedreven Owl Intelligence System (OIS)-software om automatisch van camera te wisselen en de aanwezige deelnemers optimaal in beeld te brengen wanneer ze spreken en bewegen. Dit bevordert oogcontact en voorkomt zijaanzichten.
Jabra breidt de Evolve2-serie verder uit
Jabra breidt de Evolve-serie uit met drie nieuwe Evolve2-headsets, de Jabra Evolve2 65 Flex, Jabra Evolve2 55 en Jabra Evolve2 50. De nieuwe Evolve2-headsets voorzien gebruikers van de meest essentiële en professionele functies om goed te kunnen focussen en om gesprekken en vergaderingen op elke locatie bij te wonen. De headsets bieden gebruikers het beste geluid voor professioneel gebruik en voor het luisteren van muziek. Van headset wisselen tijdens de pauze of na het werk is dus verleden tijd. De Jabra Evolve2 65 Flex biedt optimale flexibiliteit door het unieke ontwerp met een inklapbare, scharnierende hoofdband en kleinere oorschelpen. De Evolve2 65 Flex is voorzien van de Jabra Air Comfort-technologie en flexibele oorkussens die meebewegen met de gebruiker.
Duurzame Vepa stoelencollectie klaar voor seriematige productie
Hemp van Vepa the furniture factory is de eerste collectie stoelen ter wereld met een kuip die volledig bestaat uit biologisch en plantaardig materiaal, namelijk hennep en biologische hars. Een materiaal dat CO2 opneemt in plaats van uitstoot en volledig recyclebaar is in dezelfde vorm. Vepa is er samen met partner Plantics in geslaagd om de experimentele productiemethode door te ontwikkelen naar een fabricagelijn voor seriematige productie. De vezels uit de hennepplant dienen als grondstof voor de kuip van de stoel. Het voordeel van hennep is dat het groeit zonder kunstmest of bestrijdingsmiddelen, nauwelijks water nodig heeft en het in Nederland wordt verbouwd. Daarnaast is hennep sterk én neemt het CO2 op.
50-jarige Van Esch eerst oprichter met nieuwe kapstok Van Esch bestaat 50 jaar. Als kapstokkenspecialist vier je dat natuurlijk met een nieuwe kapstok. Kapstok HJW is een ode aan van Esch oprichter Hendricus Johannes Wilhelmus van Esch (1928 – 2020), ook wel HJW genoemd. De elegante driepoot van ontwerpduo GECKELER MICHELS ademt de historie en vakmanschap van het familiebedrijf. De drie poten van gepoedercoat staal staan voor de drie generaties van Esch. "50 jaar van Esch is een enorme mijlpaal
die we natuurlijk niet zomaar voorbij laten gaan", vertelt directeur Simon van Esch. "Mijn vader HJW was van huis uit edelsmid en begon van Esch als metaalbewerkingsbedrijf. Daarna namen mijn broer Ad en ik van Esch over en zijn we uitgegroeid tot kapstokkenspecialist. Inmiddels zijn ook onze kinderen werkzaam in het bedrijf. Kapstok HJW is een ode aan mijn vader. Zijn oog voor detail en passie voor vakmanschap leven voort in van Esch."
KBM • MEI 2023
39
ADVERTORIAL
ICONISCH BIC® 4 COLORSBALPEN GAAT MET TIJD MEE DUURZAAMHEID IN HET DNA VAN BIC BIC heeft al verschillende iconische balpennen op zijn conto staan, zoals BIC 4 Colors. De fabrikant blijft deze klassieker, die in 1970 werd geïntroduceerd, door de jaren heen doorontwikkelen. De nieuwste loot aan de BIC 4 Colors-boom is de BIC® 4 Colors Gradient, die in een modern metallic jasje is gestoken. Maar BIC heeft veel meer te vertellen. Augustin Dubois, Marketing Manager BIC Benelux, gaat nader in op de laatste ontwikkelingen trends in het stationerysegment van BIC. Wat zijn de laatste ontwikkelingen binnen BIC op het gebied van duurzaamheid? ‘Duurzaamheid heeft altijd al in het DNA van BIC gezeten. Dit loopt van productconcepten, waarbij we alleen gebruiken wat nodig is als grondstof en productontwerp om langer mee te gaan - bijvoorbeeld maximaal 8 km schrijven voor een BIC® 4 Colors-pen - tot ons Ecolutions-assortiment. Dit BIC® Ecolutions assortiment omvat hoofd- en recyclebare en gemaakt van gerecycleerde materialen BIC® producten. Hiervan hebben er 17 ook een NF-milieu Eco-Label. Dit label onderscheidt de producten die het best presteren op het gebied van de ecologische voetafdruk: duurzaam en met een lage hoeveelheid grondstoffen.’ Nieuwe producten ‘BIC lanceert in 2023 ook gloednieuwe effecten voor de iconische BIC® 4 Colors-balpen. We verwelkomen dit jaar de BIC® 4 Colors Gradient die een breed scala aan decors en effecten completeert die zijn ontwikkeld voor deze iconische balpennen, zoals de BIC® 4 Colors Wood of de BIC® 4 Colors Velours.’ Wat zijn de missie en marktvisie van BIC? ‘Wij brengen eenvoud en vreugde in het dagelijks leven. We creëren
40
KBM • MEI 2023
ADVERTORIAL
BIC 4 Colors Gradient
hoogwaardige, veilige, betaalbare en essentiële producten, die iedereen vertrouwt. Behalve met producten als kleurpennen willen we ook dat consumenten met balpennen en al onze productlijnen hun creativiteit de vrije loop kunnen laten en zich kunnen uiten.’ Wat biedt BIC aan in de categorie stationery? Wat zijn de laatste trends? ‘We bieden een breed scala aan producten en decors die passen bij de laatste trends op de markt. Zo streeft BIC met het Ecolutions-assortiment naar een duurzamere kantoorboekoplossing. BIC presenteert ook verschillende nieuwe kleuren en decors, zoals de pastel, de BIC® 4 Colors Gradient of de Tipp-Ex Mini-pocket mouse Wood. Deze producten spelen allemaal in op de laatste trends in de markt op het gebied van productdesign en consumentenbehoeften.
‘Tegelijkertijd blijft BIC een sterk, iconisch assortiment producten aanbieden dat door klanten en consumenten wordt erkend vanwege hun zeer sterke prijs-kwaliteitverhouding. Dit is essentieel tijdens een inflatieperiode zoals de huidige. Bovendien blijven we beeldbepalende producten ontwikkelen die betaalbaar zijn en ‘waar voor uw geld’ bieden, vooral in de huidige inflatiecontext.’ Welke ondersteuning biedt BIC aan de kantoorboekhandels en detailhandel? ‘Ter ondersteuning van de verkooppunten tijdens de back-to-school periode biedt BIC meerdere visibility tools en animaties aan. Dit om de traffic te stimuleren, de innovaties te tonen en consumenten te helpen het product te vinden waarnaar ze op zoek zijn voor school.’
Classic revisited: de 4-Colors Gradient versie kleedt de traditionele BIC 4-Colors pen aan met een glanzende, moderne, metallic coating, hier in een gradient-versie. Omdat de pen met zijn tijd meegaat, heeft de iconische vierkleurenpen een glanzend laagje gekregen, verkrijgbaar in vijf verschillende metallic kleuren. Zijn vier medium punten van 1,0 mm (blauw, rood, groen, zwart) bieden een kleurrijk en nauwkeurig schrift, ideaal voor een bullet journal. Het ontwerp is iconisch: een rond lichaam dat gemakkelijk vast te houden is, een clip aan de zijkant en een drukknop met een kenmerkend geluid. De BIC 4-Color Gradient pen heeft een lange levensduur; de pen is navulbaar en elke cartridge schrijft gemiddeld 2 km, voor een totaal van 8 km. Deze vijf BIC 4 Colors Gradient pennen zijn naar eigen zeggen van onberispelijke kwaliteit en worden volledig in Frankrijk gemaakt. In 1970 lanceerde de Franse ondernemer Marcel Bich de originele vierkleurenpen, waarmee je in een klik van kleur kunt veranderen, zonder ooit van pen te wisselen. Een briljant idee. Een must-have ten tijde van de lancering, iconisch vandaag de dag. Het wordt al tientallen jaren gebruikt door BIC- klanten over de hele wereld. Inmiddels zijn er miljoenen BIC 4-Color pennen verkocht, maar ze hebben nog steeds een speciale plaats in ieders geschiedenis: de favoriete pen van sommigen, het dagelijkse werkinstrument van anderen, de onmisbare notulist voor schoolkinderen of de metgezel van ontwerpers. Iconisch, het ontwerp van de BIC 4 Colors pen is al van verre te herkennen: rond lichaam, clip om hem aan schriften of borstzakken te hangen, bal doorboord in de punt die het product markeert.
Facts and figures
BIC is het toonaangevende stationerymerk in Nederland met bijna 1 op de 5 verkochte artikelen van BIC. De fabrikant heeft een nog groter aandeel op de markt voor kantoorbenodigdheden, waar BIC goed is voor een kwart van het verkochte kantoorpapiervolume. Het grootste segment in deze categorie zijn balpennen. Dit segment wordt sterk aangevoerd door BIC met 56% van de segmentwaarde in de office-markt.
KBM • MEI 2023
41
KANTOORPLEIN
Huurverhoging nekt winkels in de Mall De flagshipstore van Nijntje in Mall of the Netherlands gaat na twee jaar alweer dicht. Als reden wordt de aangekondigde huurverhoging van 14,3 procent genoemd, die samenhangt met de inflatie. Ook andere winkels verdwijnen binnenkort uit de prestigieuze shopping mall, waar ook Paagman een vestiging van 700 m2 heeft. "Het is na uitgebreid overleg niet haalbaar gebleken om de winkel open te houden", meldt een woordvoerder van Nijntje tegenover Retailtrends. De woordvoerder wijst naast hoge huren ook op tegenvallende omzetten in Mall of the Netherlands.
Tico de Mulder van Multicopy Amsterdam Centrum Ondernemer van het Jaar 2022 Tico de Mulder, eigenaar van Multicopy The Communication Company | Amsterdam Centrum, is uitgeroepen tot Franchisenemer van het Jaar 2022. De ondernemer kreeg op de Conferentie van
Multicopy in Hotel Vianen de Gerard L. Slot Award 2022 uitgereikt. Deze prijs geldt als belangrijkste onderscheiding binnen de Multicopy-organisatie. Elk jaar publiceert Multicopy de Top 10 van franchisenemers met de hoogste omzetcijfers. Tijdens de Conferentie is deze ranglijst over 2022 bekendgemaakt. Thedor en Nicole Hoksbergen zijn met hun vestigingen in Utrecht Centrum en IJsselstein-Nieuwegein geëindigd op de eerste plaats. De Top 10 in 2022 bestaat uit: Multicopy Utrecht Centrum en IJsselstein-Nieuwegein 1 Multicopy Lelystad en Almere 2 Multicopy Apeldoorn en Ede 3 Multicopy Assen, Emmen en Zwolle 4 5 6 7 8 9 10
Multicopy Bergen op Zoom, Breda, Dordrecht, Roosendaal, Schiedam en Spijkenisse Multicopy Rotterdam Centrum/Zuid Multicopy Amsterdam Centrum Multicopy Alphen a/d Rijn en Zoetermeer Multicopy Diemen en Harderwijk Multicopy Hoofddorp en Haarlem
uit na
Van Dijk & Van Hees sl 116 jaar
n Bosch sluit na 116 Dijk & Van Hees in De Kantoorvakhandel Van Dagblad. De website ef, zo meldt Brabants jaar per 1 mei definiti Hinthamerstraat in het voor klanten. Aan de blijft wel beschikbaar ter. Daarbij zit een zo’n 200 vierkante me ) centrum telt de winkel stbussen. Emmen (70 met plek voor 550 po van PostNL Agentschap d har Ric de 07 leg van Piet Rijkers. In 19 kocht de zaak in 2004 de kantoorvakvan is bas de rij kke een dru Dijk met de start van m verwijst naar de Hees. De tweede naa handel Van Dijk & Van ria van Hees. echtgenote Anna Ma achternaam van zijn
ReadShop Lelystad zoekt nieuw eigenaar De ReadShop in Lelystad komt binnenkort beschikbaar voor een nieuwe eigenaar. De huidige eigenaren, Jos en Ingrid Bos van The ReadShop in de Kroonpassage gaan met pensioen. Uiterlijk 31
augustus trekken ze de deur van de winkel voor het laatst achter zich dicht. Het is de enige boekhandel in het centrum van Lelystad. “Geïnteresseerden nodigen we uit om eens binnen te stappen”,
vertelt het echtpaar tegen de lokale krant Flevopost. “Hopelijk kunnen we onze mooie winkel warm overdragen aan een ander.” Het echtpaar heeft de winkel tien jaar gerund. Daarvoor werkte Jos in het onderwijs. Het werk was iedere dag een feest,’ zegt Ingrid. ‘We hebben heel veel herinneringen die we met ons mee blijven dragen.’
42
KBM • MEI 2023
KANTOORPLEIN
Boekenbon en Primera Cadeaukaart in de prijzen De VVV Cadeaukaart is uitgeroepen tot Giftcard van het Jaar 2023 bij de Giftcard van het Jaar Verkiezing. De uitslag was afgelopen week in de Harbour Club in Amsterdam. Primera werd door de consumenten als beste verkozen in de categorie Supermarkten en Gemakswinkels, de Nationale Boekenbon ging met de eer strijken in de categorie Lezen, Kijken en Luisteren. Afgelopen maand kon de Nederlandse consument stemmen op deelnemende cadeaukaarten. Consumenten hebben massaal gestemd op de VVV Ca-
deaukaart. VVV Cadeaukaart wordt in de verkiezing gevolgd door Bol.com cadeaukaart en De Nationale Bioscoopbon. VVV won niet alleen de overall award, maar werd ook uitgeroepen tot favoriet in de categorie Multi keuzecadeaukaart.
PostNL breidt pakketautomaten in Plus-winkels uit PostNL wil de komende drie jaar honderden extra pakketautomaten plaatsen in Plus-winkels. Naar eigen zeggen kwamen er de afgelopen weken al enkele tientallen nieuwe automaten bij in
supermarkten. Met de combinatie pakketautomaat-supermarkt willen PostNL en Plus het ophalen van een pakket en het doen van boodschappen
vergemakkelijken. De pakketautomaten bevinden zich in de supermarkt en zijn toegankelijk tijdens de openingstijden. Sinds kort heeft PostNL de pakketautomaat toegevoegd als bezorgvoorkeur.
Leferink en KP Interieur vernieuwen eigen kantoor: De Werkfabriek Onlangs openden drie generaties Leferink het nieuwe onderkomen van Leferink en KP Interieur in Haaksbergen. De Werkfabriek is de naam van het pand aan de Tolstraat waarin een showroom, kantoor, theater, magazijn en informeel werkcafé zijn gehuisvest. Directeur Mark Leferink: ‘we richten al meer dan 50 jaar werkomgevingen in voor onze klanten. De Werkfabriek is een prachtige inspiratieplek om te ervaren hoe we dat doen’. Niet alleen het kantoor werd compleet verbouwd, ook kwam er een nieuwe gevel en werd het hele buitenterrein aangepakt. Zo is er een laadplein met 4 snelladers, is de tuin aangelegd voor de komst van twee bijenkasten en kan er bij mooi weer buiten op het terras gewerkt worden.
Nieuwe propositie voor N ice Price Office Nice Price Office heet van af nu BUUR. Samen met de vernieuwde uitstraling gaat deze nieu we naam zorgen voor een duidelijkere positionering van het bed rijf. Op deze manier sluit de naam weer aan bij het merk dat we zijn . Zodat we ons verhaal éch t goed naar buiten toe kunnen vertelle n. Beter, sneller én duurzam er. BUUR produceert duurzam e kantoormeubelen lokaal in Nederland. De gehele collectie kan binn en 10 werkdagen worden geleverd en is te bestellen via een bet rouwbaar dealernetwerk. BUUR blijft onveranderd onderdeel van de Fair Fur niture Group. Een groep producenten in kantoor- en schoolmeub ilair met fabrieken in Emmen, Hoogeveen , Wijchen en Breda.
Consumenten kunnen ervoor kiezen hun bestelling in een automaat te leveren als ze niet thuis zijn. De pakketbezorger zegt de automaten in de winkels op den duur ook te gaan openstelle voor andere vervoersbedrijven. Eerder draaide Albert Heijn ook al een proef met pakketautomaten van PostNL. In diezelfde periode in 2021 maakte de vervoerder ook al bekend het aantal pakketautomaten te willen uitbreiden naar zo’n 1500 stuks in 2024.
Lees het allerlaatste nieuw s uit de branche op www.kantoorne t.nl. Hier kun je ook inschrijven voor de wekelijkse nieuwsbrief. KBM • MEI 2023
43
SERVICEWIJZER
the label company
J.Maulstrasse 17 D-64732 Bad Konig (D) M: + 31 6 5468 6068 T: + 49 606 3 502 266 (Nls) k.broekman@maul.nl
Avery Benelux Cobolweg 3, 3821 BJ Amersfoort Tel.: +31 (0)33 720 07 20 e-mail: service@avery.nl www.avery.nl
Gildeweg 11 3771 NB Barnveld T: 0342-820217 info@herma.nl
Producent van MAUL , Hebel • Bureau-verlichting LED, Spaarlamp of halogeen Op, aan of naast elk bureau • Kantoorartikelen Klemmen, klemborden, schrijfmap, boekensteun, bureauaccessoires • Werkplekinrichting Werkplekuitbreiding, beamertafels, voetensteun • Visuele communicatie White-,prikbord, flipover, accessoires • Brief-, pakketwegers MAUL biedt 1000 kantoorartikelen voor BTB en BTC. In de diverse categorieen levert MAUL naast klassieke ook veel innovatieve, kleurrijke maar hoogwaardige producten. Dit assortiment is ook veelal leverbaar in een blister of doosverpakking. Altijd minimaal 2 jaar garantie op het gehele assor-
Avery produceert voor elke gewenste toepassing etiketten en kaartproducten die consumenten helpen met het organiseren van hun dagelijks leven, zowel op het werk als thuis. De meeste producten zijn eenvoudig zelf te bedrukken met de printer of kopieermachine. Daarom biedt Avery gratis gebruiksvriendelijke Avery Design & Print Online software en templates aan via www.avery.eu/print (werkt met PC, Mac en tablet; Android, iPad, Kindle). Avery staat voor kwaliteit en geeft 100% garantie op het storingvrij bedrukken van produc-
Dé specialist voor zelfklevende techniek. HERMA staat voor sterk materiaal, hoogwaardige etiketten en nauwkeurige modulaire etiketteermachines. Wij zijn gespecialiseerd op het hele gebied van de zelfklevende technologie. Sinds 1906 overtuigen wij onze klanten met onze continue keten van knowhow en producten Made in Germany. De innovatieve zelfklevende laminaten, zelfklevende etiketten en etiketteermachines van HERMA bieden ook een oplossing voor uw etiketteertoepassing. Perfectie in detail, kwaliteit en milieu en duurzaamheid staan bij HERMA hoog in het vaandel. Wij nodigen u graag uit om onze wereld met zijn onafhankelijke bereiken te ontdekken en deel te nemen aan de innovatieve ideeën:
timent.
wwww.maul.nl
Dok Noord 4 / C103 9000 Gent Belgium T:+32 (0)9 244 20 30 sales@despec.nl Distributeur Despec is niet langer alleen uw leverancier van inkt & tonercartridges. Wij zijn nog steeds officieel distributeur in printer supplies van alle grote merken zoals HP, Canon & Brother. De afgelopen tijd zijn nieuwe productgroepen & merken toegevoegd aan ons assortiment. Steeds meer kantoorartikelen, accessoires voor het thuiskantoor & IT-accessoires kunt u bij Despec inkopen. U kunt ook kleinere IT-accessoires inkopen voor het inrichten van een (thuis)kantoor. Naast Logitech, kunt u nu ook de muizen & toetsenborden van Cherry bij ons verkrijgen. Ook van Kensington hebben we accessoires in ons assortiment opgenomen, zoals docking stations, muizen, headsets, maar tevens privacy filters en overige ergonomisch accessoires. Neem zeker een kijkje op onze webshop!
www.despec.be
44
KBM • MEI 2023
ten. Wij mogen rekenen op een trouwe aanhang van gebruikers en dat belonen we graag met een cadeau. Veel van onze producten bevatten een voucher die te verzilveren is op www.avery.eu/ cadeau.
www.avery.eu
Manutan is dé Europese leider in B2B e-commerce en gespecialiseerd in artikelen en diensten voor: • Producten voor: kantoor, magazijn, werkplaats, buitenterreinen • Projectinrichting: kantoor, magazijn, werkplaats, buitenterreinen • Vendor Leasing • Business Art Service • Flex Office • E-procurement Manutan heeft een assortiment van meer dan 200.000 producten om werken elke dag leuker, makkelijker, veiliger en succesvoller te maken. Manutan’s alles-in-één product- en dienstenaanbod stelt klanten bovendien in staat om dagelijks efficiënt en duurzaam te werken en aankopen te optimaliseren. De Manutan Group heeft 27 dochterondernemingen in 17 Europese landen. Meer informatie over de Manutan is te vinden op www.manutan.nl.
www.manutan.nl.
www.herma.nl
Vismeerstraat 3A 5384 VL Heesch Nederland Tel: +31 (0)85-4883660 info@in2brands.nl In2Brands is specialist in de ontwikkeling en distributie van ergonomische producten en gerelateerde kantoorartikelen. De focus hierbij ligt vooral op monitorarmen, elektrificatie en werkplekinrichting. Het totaalpakket kan worden aangeboden afgestemd op de wensen van de eindgebruiker. Dankzij de nieuwste technieken blijft het aanbod up-to-date en sluit dit aan op de eisen van de moderne eindgebruiker. In2Brands levert alleen aan dealers en projectinrichters. Door het efficiënt inrichten van haar eigen bedrijfsprocessen kan In2Brands snel en eenvoudig leveren aan klanten, maar ook direct aan diens klanten, via dropshipment.
www.in2brands.nl
SERVICEWIJZER
Secretariaat Officers World Bezuidenhoutseweg 12 2594 AV Den Haag T: 070 – 349 07 54 info@officersworld.nl www.officersworld.nl Officers World is als brancheorganisatie de verbindende schakel in de markt van business supplies voor kantoor. We bieden onze leden een kwalitatief en onafhankelijk platform, waarbinnen we kennis delen, bijeenkomsten organiseren, marktonderzoek faciliteren en andere activiteiten ontwikkelen om onze leden individueel en de branche als geheel te verrijken en versterken. Leverancier, groothandel, vakhandel of retailer? We zijn er voor jouw bedrijf! Ben je een toonaangevende speler in de sector. Sluit je dan aan als lid.
Zilverwerf 15 6641 TC Beuningen (Gelderland) T: 024 678 16 00 info@quantore.com www.quantore.com
De Corantijn 63-G 1689 AN Zwaag support@novaka.nl www.novaka-academy.nl
Met een grote passie voor kantoorartikelen nemen wij de inkoop uit handen van de kantoorvakhandelaar en leveren we artikelen op de slimste manier. Al 100 jaar. Wij willen de marktvoorzien van een optimaal assortiment tegen de meest gunstige prijzen en op de meest efficiënte manier. Dit doen wij middels een uitgebreid assortiment van A-merken en het Quantore private label, geleverd vanuit ons geavanceerd logistiek centrum. Daarnaast bieden wij aanvullende verkoopondersteuning. Ons doel? Samen sterk staan in de markt. Aan die coöperatieve gedachte geven wij invulling, al ruim 100 jaar.
Novaka is al 100 jaar de werkgeversorganisatie voor de kantoor(vak)branche in Nederland. Novaka biedt de volgende diensten. 1. Belangbehartiging leden: komt op voor de belangen van de gezamenlijke kantoorvakhandelaren en kantoorinrichters. Afsluiten collectieve arbeidsovereenkomsten, geven voorlichting over trends en ontwikkelingen en regelgeving relevant voor ondernemers. 2. Collectieve voordelen en Advisering: On-
www.officersworld.nl
Victorialaan 15 5213 JG ‘s Hertogenbosch +31 (0)36 54 91 030 info.nl@adveo.com
www.quantore.com
Jool-Hulstraat 16 1327 HA Almere T: 036- 20 20 120 info@lydis.com www.lydis.nl
www.novaka.nl
Adveo kent u waarschijnlijk al langer qua naam! Wij zijn distributeur in business supplies in de breedste zin van het woord. Wij leveren uitsluitend via onze dealers en focussen ons op partnership. Dat onderscheidt ons namelijk van andere distributeurs. Adveo werkt in 4 landen: Frankrijk, België, Luxemburg en Nederland. Met een assortiment van meer dan 25.000 referenties op voorraad en de uitmuntende logistiek kunnen wij u binnen 24 uur op elke gewenste plek in de Benelux van dienst zijn. WE ZIJN ER VOOR U!
www.adveonet.nl
dersteunen, informeren en adviseren over relevante branche gerelateerde onderwerpen. Arrangementen op het gebied van onder meer arbozorg, juridische dienstverlening en personeelsdiensten. 3. Novaka Academy : Toegang tot het online kennis platform met interactieve vak en functie trainingen en behandeling van actuele onderwerpen, welke continue in ontwikkeling zijn. Verzorgen een breed aanbod van fysieke trainingen en nemen competentiescans af. Ze organiseren themabijeenkomsten en stimuleren kennisuitwisseling. 4. Stimuleren van vernieuwing: Novaka initieert projecten zoals de “nieuwe werkplek”, waarmee de branche op een betekenisvolle innovatieve wijze sterker wordt geprofileerd en geïnspireerd. Leden kunnen gebruik maken van het netwerk van Novaka.
In 2013 is Lydis gestart als distributeur in IP communicatieoplossingen. Door de focus te leggen op de technisch inhoudelijke ondersteuning van onze partners is Lydis snel gegroeid en kan zich nu met recht IP communicatie specialist noemen. Ons assortiment bestaat uit topmerken als Yealink, Spectralink, 2N, Patton en Akuvox. Wij hebben alles in huis om de perfecte communicatieoplossing voor u samen te stellen. Lydis is, met meer dan 25 jaar ervaring, in staat de wensen en behoeften van haar klanten in kaart te brengen en te vertalen naar haar leveranciers. Wij luisteren naar onze klant en denken graag met hen mee in het zoeken naar een passende oplossing.
Leverancier? Hier en op onze website kan een jaar lang uw vermelding staan! Neem voor meer informatie contact op met Michiel Korsten, michiel@magentacommunicatie of 06-41 14 97 71
www.lydis.nl
KBM • MEI 2023
45
NOG EVEN DIT……
Peter Damman
ALS JE DE PRIJS BENT VERGETEN, HEB JE ER NOG STEEDS LOL VAN!
D
e opmars van discount formules in het winkel landschap lijkt niet meer te stoppen. In vrijwel elke branche kun je wel een prijsvechter aantreffen. Ik bezoek zelf ook graag een discount winkel. Als een van de eerste voordelen vind ik dan dat ze op gemakkelijk bereikbare locaties zitten en je er vaak goed kunt parkeren. De eerste stress van een winkelbezoek is daarmee al weg gewerkt. Eenmaal binnen begint het feest. Met plezier en verbazing aanschouw ik het assortiment en de schreeuwerige aanbiedingen. Uiteraard ligt de aandacht volledig op een aantrekkelijke prijs, maar vaak tref je er ook producten aan die door de klassieke aanbieders niet meer worden aangeboden. Dat geldt zowel voor food als non food. En dat maakt het vaak ook zo leuk. Nieuwe producten, lage prijzen, en veel verassingen! Het is lastig om de verleiding te weerstaan en niet iets
te kopen waar je vooraf niet aan gedacht had. Wat discounters overigens ook pijnlijk laten zien is wat de prijs van een product werkelijk kan zijn. Door het inkopen van grote volumes of rechtstreekse import zonder tussenschakels is het voor discounters mogelijk om de producten zeer aantrekkelijk aan te bieden. En ook de fabrikanten van grote merken weten de schappen van deze winkels te vinden. De “markt “heeft altijd gelijk luidt het adagium immers. Je moet daar zijn waar de klant wil kopen. Maar de klant mag niet alles verwachten bij het koopjesjagen. En daar gaat het dan ook vaak mis. De hedendaagse consument is verwend en wil graag weinig betalen en veel ontvangen. En dat gaat niet samen. Een goed product wat vaak langer meegaat of gemaakt is van betere of schonere grondstoffen heeft nu eenmaal een ander prijskaartje. En dat geldt ook voor goede service. Daar moet gewoon voor worden betaald. Het lijkt mij duidelijk dat je bij een fastfood restaurant andere verwachtingen moet hebben dan bij een gerenommeerd restaurant. Uiteindelijk kun je bij beiden eten , maar er is toch zeker een andere belevenis. Maar ook goede diensten dienen meer op waarde geschat te worden. Die zijn tegenwoordig al helemaal niet meer vanzelfsprekend. De vakbekwame servicemonteur, de vriendelijke ober, bouwvakker en elektricien etc. die uitstekende service en kwaliteit leveren verdienen een goede beloning. Als zij slecht presteren kan je dat veel hoofdpijn bezorgen. Vakmensen dienen voor hun kennis en kunde te worden gekoesterd. Het blijft ook altijd gênant om te zien dat veel horeca bezoekers stoïcijns vergeten om de gastvrije hard werkende bediening een fooi te geven. Overigens kan de consument zich ook onverklaarbaar irrationeel gedragen. Voor dure lifestyle producten van luxe merken wordt grof betaald en is men bereid om in de rij te staan om überhaupt de
46
KBM • MEI 2023
winkel in te mogen. Of kaartjes voor een populair festival? In no time uitverkocht en dan nog tegen de hoofdprijs. Het woord discount of sale is daar nog niet uitgevonden.
"Goede diensten dienen meer op waarde geschat te worden" Maar wat moet je dan doen om de grillige consument tevreden te stellen? In ieder geval moet helder zijn waar je voor staat. Bijvoorbeeld door een volledige focus op kosten, reductie van het assortiment , en een goedkoop imago. Of juist de andere kant op. Meer service, meer luxe, status en meer belevening. Echte value retail dus met de daarbij horende hogere prijzen. Maar één ding lijkt mij evident. Als je in het middensegment zit, moet je wel heel erg je best doen om duidelijk te maken wie je nu bent Het lijkt of de consument extreme keuzes maakt tussen discount en value retail. Het midden segment lijkt terrein te verliezen. Daar wil je dus liever niet actief zijn. Welke keuze er ook gemaakt wordt, voor kwaliteit en service zal altijd betaald moeten worden. En terecht! Goedkoop is tegenwoordig allang niet altijd duurkoop. Maar slimme marketeers weten ons toch nog altijd te verleiden tot duurdere aankopen. En als we daar een goed gevoel van krijgen is dat helemaal prima! Mr.drs. Peter Damman is voorzitter Officers World en entrepreneur.
OPI IS SO CONFIDENT YOU WILL GET OUTSTANDING VALUE FROM THIS EVENT THAT WE OFFER A MONEY BACK GUARANTEE “The OPI European Forum is designed to help you better understand and analyse the changes to our sector in the post-pandemic era. Practical takeaways will enable you to make informed strategic decisions to ensure your business continues to succeed” BOOK NOW FOR DISCOUNTED RATES – WITH FREE CANCELLATION UNTIL 1ST MAY
22-24 MAY
EUROPEAN Forum 2023
PESTANA AMSTERDAM RIVERSIDE
The only senior Executive Forum for the business supplies industry addressing our unique challenges alongside matchless networking opportunities. SPEAKERS INCLUDE:
TOPICS INCLUDE:
Robert Baldrey, Independent Industry Expert
State of the industry panel
James Brown, Senior Partner, Managing Director UK, Simon-Kucher & Partners
The relevance of the office and its implications for growth in the workplace channel
Gordon Christiansen, Partner, Highlands Paddy Donnelly, Managing Director, ES Tech Group Mick Heys, Vice President, Imaging & Future of WorkSpace Practice Lead, IDC Christian Horn, Chief Product and Supply Chain Officer, RS Group Alain Josse, Managing Director, Office Supplies Europe, RAJA Group Christian Langvad, Vice President Operations, Schäfer Shop Group Lee Mellor, Vice President Europe, SC Johnson Professional
How to attract younger people with fresh perspectives as the industry pivots and adapts to new opportunities How the right team can solve your biggest challenges Managing price in an inflationary market How ‘Everywhere Commerce’ can drive sales and loyalty The consumerisation of B2B e-commerce and what that means for your business Pricing intelligence – the four things you should be doing now Turnaround and restructuring
Cezary Mońko, President, ACCO Brands EMEA James Rehm, COO, Skuuudle Perry Timms, Founder & Chief Energy Officer People and Transformational HR
For more information and to book, visit www.opi.net/ef2023
VAN PRODUCTEN TOT PERFECTE BUITENINRICHTING Ontdek wat Manutan voor jouw organisatie kan betekenen.
BUITENINRICHTING
MAGAZIJNINRICHTING
WERKPLAATSINRICHTING
Meer weten? Manutan, alles voor iedere werkplek!
KANTOORINRICHTING
Bekijk onze services op manutan.nl/projecten of contacteer ons via offerteteam@manutan.nl.