ima~amaMDL baMgaLUr} maaisak Mitramandal Bengaluru Monthly
kxT\Ta pauYpa itasaro maaca- 2013 Editorial Contact: editor@mitramandal.in
Website: www.mitramandal.in Facebook: mitramandalbengaluru@groups.facebook.com Yahoo Group: mitramandal_indiranagar@yahoogroups.com email: mitramandal.bengaluru@gmail.com Katta Logo Graphic & Composition Š Mahesh 2013
kxT\Ta pauYpa itasaro
maaca- 2013 vaOcaairk
inarMtana sauKaacaI gaur]ikxllaI
ivaMga kxmaaMDr vasaMta naarayaNa doSamauKa (inavaR<a) ||
.
||
. .
"
"
"
. .
.
. "
?
, .
.
".
. .
.
. .
.
. ,
. .
. "
.
,
,"
.
.
.
,
.
.
." .
. .
. . "
,
,
,
.
,
.
.
.
? "
.
"
. .
'
,
.
'
. . .
.
2
kxT\Ta pauYpa itasaro
maaca- 2013
inarMtana sauKaacaI gaur]ikxllaI
cont...
, . .
. ?
. .
. .
," . ,
.
.
. .
.( .
.
. ,"
.) ,
(
) ."
"
?"
. .
.
.
. ,
.
.
"
"
. .
" "
?
.
. .
.
.
, " .
?"
. . . . .
"
"
. .
. "
" .
3
kxT\Ta pauYpa itasaro
maaca- 2013 lailata
jaIvanacak` saaO. pallavaI JaoMDo
4
kxT\Ta pauYpa itasaro
jaIvanacak`
cont...
Sabd
kxivataa
maQauismataa AByaMkxr
Sabd Asao, Sabd tasao, SabdMacao maaohipasao, kuxNaI tyaMacao Gao[- vasao || Sabd kxQaI kxivataotaIla fuxlapaaKarI vaKaa-Mcao BaavarMga manaspaSaIEa`avaNasar jaSaI barsao || kuxNaI mhNataI Sabd idlaa vacana jasao ramaacao tarajaUta maga tyaManaa pa`aNaMacao maapa Asao || Sabd tasao QaIracao dotaI kxQaI saMjaIvana kuxNaI baMaQao SabdJaulao svapnaMacao saMmaaohna ||
Sabd kxQaI AMgaa[mana inaBa-r AaSvaasana Sabd tasao pa`omaacao pa`aja>x fuxlaMacaI iSaMpaNa || Sabd kxQaI AiBamaMi~ata taojaacao Sai>xr}pa jahrI kxQaI SabdSar maja XaNaata ivaMQataata || Sabd Sabd japalaolaa iSaMpalyaatalaa maaotaI manaacyaa taLGarata SabdMacaI Ea`ImaMtaI || na baaolataa Sabd kxQaI Aqa- manaata {tartaao ‘SabdaivaNa saMvaadu’ kxQaI itaqaoca bahrtaao ||
a
AA
k
a a g K x
maaca- 2013
[ [
5
kxT\Ta pauYpa itasaro
maaca- 2013
‘rmaabaa[-‘ ekx ‘ivaSaoYanaama’ ‘qao{}r’laa jaa{}na sataIcao vaRMdavana paahUna Aalyaavar AaiNa saQyaa saur} Asalaolyaa ‘{Mca maaJaa Jaaokxa’ hI maailakxa paahNaaro baroca laaok (tyaatalyaa tyaata BaajaI icartaa icartaa isairyala paahNaa%yaa Anaokx kxakuMxcaI saMKyaa jaasta) “rmaabaa[-”yaa vyai>xmatvaabaVla Aaja AiQakxarvaaNaInao ekxmaokMxanaa caukxIcaI maaihtaI dotaanaa idsataata. ‘{Mca maaJaa Jaaokxa’maQalyaa rmaabaa[-ca pauZo Amaoirkoxlaa gaolyaa AaiNa tyaManaI ‘rmaabaa[- sak-xla’ sqaapana koxlao ASaI caukxIcaI ivaEvasanaIya maaihtaI (!!!) naukxtaIca ekxa kxakUMxkxDUna imaLalaI. tasaoca “maharaYT/acyaa paihlyaa ‘paMiDtaa rmaabaa[-‘ yaManaI saovaasadna sqaapalao”AsaohI ekx kxakUx mhNaalyaa. taoMvha malaa paihlaa pa`Sna paDlaa kxI Aataa JaI TIvhI vaalao Amaoirkoxlaa jaavaUna SauTIMga kxrNaar kxI kxaya! paNa naMtar Qyaanaata Aalao kxI {tsaahacyaa Barata tyaa kxakUMxnaI daona rmaabaa[-M ekxca samajaUna maaozoca AtaulanaIya kxama koxlao Aaho. tasaoca saovaasadna vaalyaa “Hyaa” rmaabaa[- yaa “tyaa” paMiDtaa rmaabaa[- naahIca Aahota AaiNa maga yaa sava- Kyaatanaama va kxta-bagaar ASyaa malaa maaihta Asalaolyaa vaogavaogaLyaa rmaabaa[-Mcao yaaogya rItaInao smarNa kxrNyaasa maI saur}vaata koxlaI. tyaabaVlacao ho iTpaNa. maaJyaa javaL Asalaolyaa maaihtaIvar KaalaIla majakUxr AaQaairta Aaho. yaaKaorIja Anya kxaoNaI ‘rmaabaa[-’ Asalyaa tar tyaabaVla maaihtaI naahI. vaacakMxanaI Ayaaogya va caukxIcao vaaTlao tarIhI dur]staI AvaSya saucavaavaI.
rmaabaa[- 1 rNaijata dosaa[-McaI svaamaI kxadMbarI AalaI AaiNa sava- vaacakMxanaa paoSavao GaraNyaatalyaa ‘rmaabaa[-M’bad\la maaihtaI JaalaI. tatkxalaIna kxagadpa~ao tapaasaUna kxadMbarI ilaihlaI AsalyaamauLo tyaa maaihtaIbaVla kxaoNaalaahI SaMkxa naahI. saaolaapaUrcyaa iSavaajaI ballaaL jaaoSaI yaMacyaa yaa kxnyaocaa 1753 saalaI 9 iDsaoMbar yaa idvaSaI paihlyaa maaQavarava paoSavyaMaSaI ivavaah Jaalaa. 1766 tao 1767 cyaa drmyaana maaQavaravaMacyaa kxnaa-Tkx maaoihmaota tyaa maaQavaravaMacyaa samavaota haotyaa. pataIcyaa Aayaur-araogya va {tkxYaa-saazI tyaa satata {paasataapaasa kxrIta. tyaa ekx gaRihNaIca haotyaa Ana\ rajakxarNa vaa samaajakxarNaata tyaManaI laXa idlao naahI. tyaanaa maUlabaaL navhtao. AtaulanaIya paitaBa>xI AaiNa AtaIva [-EvarinaYza ho tyaMacao maaozo gauNa haotao. pataIcyaa kxlyaaNaasaazI {paasataapaasa, va`tavaOkxlyao kxrNao, yaataca tyaMacao AayauYya vyataIta Jaalao. 18 naaovhoMbar 1772 yaa idvaSaI maaQavaravaMacyaa maRtyaUnaMtar tyaa sataI gaolyaa va tyaavaoLI baMaQalaolao sataIcao vaRMdavana ‘qao{}r’ yaoqao Aaho. dudO-vaanao tyaMacaI ekxhI tasabaIr {palabQa naahI.
vaOcaairk rivaMd` AByaMkxr
rmaabaa[- 2 yaanaMtar naava Gyaavao laagatao tao pa`Kyaata paMiDtaa ‘rmaabaa[-M’cao. tyaMacaa janma kxnaa-Tkxata 23 eipa`la 1858 gaMgaamaUL yaoqao Jaalaa. tyaMacyaa vaiDlaMacao naava AnaMtaSaas~aI DaoMgaro va Aa[-cao naava laXmaIbaa[-. is~ayaManaa saMskRxta iSakxvaU nayao Asao samajaNaa%yaa samaajaacyaa ivar}Qd jaa{}na “is~ayaManaa iSakxvaU nayao Asao kxaoNatyaahI Qama-gaM`qaata ilaihlaolao naahI” Asao zamapaNao bajaavata AnaMtaSaas~aInaI Aapalyaa patnaIlaa va maulaIlaa saMskRxta iSakxvalao. tyaamauLo tatkxalaIna samaajaanao tyaManaa vaaLIta Takxlao va DaoMgaro kuxTuMba gaava saaoDUna jaMgalaata rahU laagalao. dudO-vaanao DaoMgaro paita va patnaI lavakxrca inava-talao va rmaabaa[- va tyaMacao Baa{] paaorkox Jaalao. saMpaUNa- Baartayaa~aolaa inaGaalao. daoGaManaI javaL javaL 2000 maOlaMacaa paayaI pa`vaasa koxlaa. yaa pa`vaasaata kxlakx<aa yaoqaIla mau@kxamaata sqaainakx sauiSaiXataManaI tyaMacyaa saMskRxta &aanaacaI pairXaa GaotalaI va tyaMacaI ivad\va<aa paahUna tyaManaI tyaManaa ‘sarsvataI’ va ‘paMiDtaa’ yaa padvyaa idlyaa. baMgaala pa`MataMataca tyaMacyaa Baavaacao ima~a Ea`I ibaipana ibaharI maoQaavaI yaMacyaa baraobar sana 1880 maQao tyaManaI ivavaah koxlaa. parMtau Ea`I maoQaavaI ho parjaataIya Asalyaanao taoqaIla ba`aHmaNa samaajaanao tyaManaa vaaLIta Takxlao. tyaa ivavaah saMbaMQaataUna tyaManaa ekxa kxnyaartnaacaa laaBa Jaalaa. parMtau dudO-vaanao Ea`I maoQaavaI yaMacaa maRtyaU Jaalaa va tyaa kxlakx<aa saaoDUna pauNao yaoqao Aalyaa. paNa pauNaokxrManaIhI tyaMacyaa vaastavyaalaa ivaraoQa koxlaa. pairNaamaI tyaa pauNyaajavaL koxDgaava mau@kxamaI rahU laagalyaa. taoqao tyaManaI ivaQavaa, inaraiEa`ta, pairtya>xa ASaa sava- is~ayaManaa AaQaar doNyaasaazI ‘mau>xIsadna’ naavaacaa AaEa`ma saur} koxlaa. taoqao sauwa tyaManaa saamaaijakx ~aasa hao{} laagalaa va tyaManaI iKa`staI Qama- svaIkxarlaa va Aapalao ivaQavaa, inaraiEa`ta, pairtya>xa ASaa sava- is~ayaManaa AaQaar doNyaacao kxama tyaManaI saur}ca zovalao. iKa`sta JaalaIsa tar taU Aataa gaLyaata k`x^asa Gaala Asao kxaoNaI saucavataaca tyaManaI tyaalaa saafx nakxar idlaa. 1887 maQyao tyaa [MglaMD maQaIla ‘caoltaonhama’ ifxmaola kx^alaoja maQyao saMskRxta cyaa pa`aQyaaipakxa mhNaUnakxama kxr} laagalyaa. 1886 maQyao tyaa Amaoirkoxta gaolyaa AaiNa tyaMacyaa BaartaataIla kxamaalaa Aaiqa-kx madta imaLNyaasaazI taoqao ekx saMsqaa sqaapana JaalaI. 1889 maQyao tyaa Baartaata parta Aalyaa va Aapalao ‘mau>xI imaSana’cao paUvaI-caoca kxama tyaManaI saur} zovalao. 1919 maQyao tyaMacyaa saamaaijakx kxayaa-caI dKala iba`TISa sarkxarnao GaotalaI va tyaManaa “kOxsar e ihMd” padkx do{}na gaaOrivaNyaata Aalao. drmyaana tyaManaI baayabala cyaa marazI BaaYaMataracao kxama saur} koxlao. parMtau yaa qaaor samaaja saoivakoxcaa 1922 maQyao maRtyaU Jaalaa. 1989 maQyao BaartaIya Tpaala Kaatyaanao tyaMacyaa smaRtaI pa`Ityaqaekx Tpaala itakxIT hI pa`isaQd koxlao Aaho.
k`xmaSa: 6
kxT\Ta pauYpa itasaro
maO~aIcaI saMMkxlpanaa badlataoo Aahoo kxa?
maaca- 2013 lailata
saaO. AnauraQaa doSapaMaDo
7
kxT\Ta pauYpa itasaro
maI paOOzNaI
maaca- 2013 maahItaI
saaO. AidtaI paLsaulao
8
kxT\Ta pauYpa itasaro kxivataa
Aa[-caa spaSaEa`I yataIna saamaMta pauZo paDNaa%yaa pa`tyaokx paavalaalaa ekx layabaQd taala Aaho jaaNaIvaocyaa taovatyaa jyaaotaIlaa BaavanaocaM saMtata taola Aaho jaIvanaacyaa ABaMgaalaa, manaacyaa maRduMgaalaa Aa[-caa spaSa- Aaho || hrekx Evaasaata, pa`tyaokx inaEvaasaata Aa[-caa AaBaasa Aaho manaacyaa paapaud`yaManaa japaNaara inataMata ivaEvaasa Aaho =dyaacyaa spaMdnaManaa, kxaLjaacyaa vaodnaManaa, Aa[-caa spaSa- Aaho || AayauYyaacyaa ivavaMcanaMacaI, ivaTMbanaMacaI, kuxcaMbaNaMacaI caZaAaoZ Aaho inaZa-valaolyaa paaYaaNaiSaLManaa {QdaracaI Aataur AaoZ Aaho AaEvasta manaaMnaa, jaIvanaacyaa kxNaakxNaManaa Aa[-caa spaSa- Aaho ||
kxahI KavacaTaoo@taI
maaca- 2013 ivanaaodI
Ea`I Ea`Iinavaasa sapao` 1. ekxda jaa^ja- banaaD- Saa^nao ivansTn\a caical-alaa inamaM~aNa paazvalao: "maaJyaa navaIna naaTkxacyaa paihlyaa pa`yaaogaacaI daona itaikxTo paazvata Aaho. ekx taumhMalaa, AaiNa ekx taumacyaa ima~aalaa... kxaoNaI Asalaaca tar." caical-acaM Saa^laa {ttar: "paihlyaa pa`yaaogaalaa yao{] Sakxta naahI. dusa%yaa pa`yaaogaalaa AvaSya yao[-na... Jaalaaca tar!" 2. caica-la: "tyaacyaakxDo malaa na AavaDNaaro sava- sadgauNa Aahota, AaiNa malaa AavaDNaara ekxhI duga-uNa naahI." 3. na^nsaI e^sTr (iba`iTSa ha{sa Aa^fx kxa^mansa maQaIla paihlaI maihlaa) AaiNa caica-la maQyao baroca vaad haota Asata. ekxda taI tyaalaa icaDUna mhNaalaI: "taU jar maaJaa navara Asataasa, tar maI taulaa ivaYa paajalaM AsataM." tyaavar taao {ttarlaa: "jar taU maaJaI baayakxao AsataIsa, tar maI tao (na@kxI) ipa{]na TakxlaM Asata.M "
Aa[-cyaa baaoTanao AaKalaolaI AayauYyaacaI idSaa Aaho AaQaarvaDacyaa paarMbyaManaa inata paalavaNaarI AaSaa Aaho jaIvanaacyaa pataMgaalaa, idSaabaQd ivahMgaalaa Aa[-caa spaSa- Aaho ||
4. @lar^osa Dr^ao: "maI kxQaIca kuxNaalaa ijavao maarlaM naahI, paNa baroca maRtyaUlaoKa maI fxar AavaDInao vaacalao Aahota."
hr Aavhanaalaa iBaDNyaacaI, ijaMkxNyaacaI paOjaa, Aasa duQa-r Aaho ivajayaI {nmaadpaNa ina paraBaUta mana saamaavaNaaro maayaocao padr Aahota Kad\Kad\tyaa hasyaManaa, gad\gad\tyaa huMd@yaManaa Aa[-caa spaSa- Aaho ||
5. ivalyama fxa^kxnar (Anao^sT hoimangvao bad\d\la): "vaacakxalaa iD@SanarIkxDo paazvaNaara kuxzlaahI Sabd tyaanaM vaaparlyaacaM kxQaI eokxlaM naahI."
BaavaivaEvaManaa paolaNaaro, hlataoJaulatao AsaMKya paUla Aahota gaBaa-r maataIta fxaofxavaNaarI manaaorma svapnaMacaI hUla Aaho BaavanaMacyaa kxZManaa, GaSaatalyaa AavaMZyaManaa Aa[-caa spaSa- Aaho ||
6. sTIfxna ibaSapa: "malaa tauJyaaiSavaaya KaUpaca d:uKaI vaaTtayMa, jaNaU kxahI taU [qaoca Aahosa."
kxacaocyaa dovha%yaata jatana jaIvanamaUlyaMacaM jaIvaapaaD Aaho mahtvaakxMaXaolaa baMaQa Aaho satyaacaa ina nyaayaacaIhI caaD Aaho Aamacyaa AayauYyaalaa, maanavaI Aistatvaalaa Aa[-caa spaSa- Aaho ||
7. jak^ xlanoaaD:- "paunaja-nmaanao dru]sta na kxrtaa yao[-la ASaI tauJyaata kxahIhI KaaoD naahI". 8. Aas^kxr vaa[-lD: "kxahIjaNa ijaqao jaataIla itaqao AanadM dotaata, kxahIjaNa javMoha jaataIla tavMoha." 9. ibalaI vaa[l-Dr: "gaaNyaabadd\l\a tyaacaa kxana vhn^a gaa^Ga saarKaa Aaho." (saMdBa-: gaa^GanaM svata:caa kxana kxapaUna Takxlaa haotaa) 10. ga`a{caao maa@sa-: "maaJaI saMQyaakxaL fxar caaMgalaI gaolaI. paNa taI caaMgalaI saMQyaakxaL AajacaI navhtaI."
9
kxT\Ta pauYpa itasaro
maaca- 2013
paustakx paircaya ‘itacaI kxqaa’ à saMkxlana maMgalaa Aazlaokxr (saaO pa`ItaI gaavaDo) s~aIcyaa jagaNyaacaa gaolyaa SaMBar vaYaa-Mcaa ha saaihityakx [itahasa. r}ZIbaQd paarMpaairkx jaIvanaalaa maagao saaoDUna, navaIna kxaLalaa Anausar}na jagaNyaacaI navaI paQdta Aatmasaata kxrta Asataanaa, AaNaKaI navaIna AaiNa jaTIla pa`SnaManaa saamaao%yaa jaaNaa%yaa itacaM ivaivaQa marazI laoiKakMxanaI koxlaolaM inarIXaNa mhNajao ‘itacaI kxqaa’. yaa kxqaasaMga`hamaQyao naamavaMta laoiKakMxanaI ilaihlaolyaa baara kxqaMacao saMkxlana kxrNyaacao mahtvaacao kxama tar maMgalaa Aazlaokxr yaManaI koxlaoca Aaho paNa yaa paustakxalaa taovaZIca samaqa- ASaI pa`staavanaa sauQda tyaManaI ilaihlaI Aaho. {da. ‘italaa svata:caI AaoLKa navhtaI taoMvha ~aasa fx>x GaradarakxDUna haota haotaa. paNa svata:caI AaoLKa paTlaI AaiNa itaca manahI italaa AiQakx kxYTI banavaU laagalaM. Kar tar mau>x haoNyaacyaa QaDpaDIta AapalyaavarcaI dDpaNa AiQakx vaaZtaata ha s~aIcaa AnauBava Aaho. saa%yaaca jagaata navaI isqatyaMtaro navao pa`Sna Gao{}na yaota Asataata. paNa s~aIcyaa jaIvanaata itacaa s~aI AsaNaM ha ekx Balaa maaoza pa`Sna kxayamaca Asataao. yaa pa`Snaacaa ivacaar vhavaa. s~aInao svata:taUna baahor yao{}na svata:cyaa jagaNyaacao inarIXaNa kxravao. mauKya mhNajao, AapaNa Karca maaNaUsa mhNaUna jagataao kxa? kxIx ekxivasaavyaa SatakxacaI caahUla laagalaolaI Asataanaa AjaUnahI AapaNa baa[- mhNaUna jagataao yaacaa ivacaar kxravaa ha yaa kxqaMacyaa saMkxlanaacyaa maagacaa hotaU’. ivajayaa rajaaQyaXa, saainayaa, gaaOrI doSapaMaDo, ipa`yaa taoMDUlakxr [. vaogavaogaLyaa laoiKakxManaI vaogavaogaLyaa kxalaKaMData ilaihlaolaI hI kxqaapauYpao SaaoQaUna sauMdr pa`staavanaocyaa haramaQyao gauMfUxna koxlaolaI hI saaihtyapaUjaa vaacanaIya ASaI Aaho, vaogavaogaLo baara rMga AaiNa ba`Sa AsaNaaro mauKapaRYzhI paustakxalaa AgadI samapa-kx vaaTtao.
yaa kxqaa vaacaUna manaata Anaokx ta%hocao gaaoMQaL Gao{}na jagaNaa%yaa s~aI nao qaaoDo AMtamau-Ka vhavao AaiNa AapaNa s~aI Aahaota mhNaUna Aapalyaalaa ho yaoNaar naahI, tao yaoNaar naahI Asao mhNata Aapalyaa gauNaMacaa, bauiQdmattaocaa, kxtaU-tvaSa>xIcaa gaLa GaaoTU nayao haca hotaU tyaMacyaa pa`yatnaMamaagao Aaho Asao tyaa mhNataata.
kxivataa
SabdavaINa AartaI Alakxa doSapaMaDo tauJyaa r]paacao vaNa-na kxrNyaa bahU BaaYaa Ea`mataI maaoryaa, hI tar SabdavaINa AartaI ||Qau`|| naahI sama[-, naahI paNataI naahI inarMajana, naahI vaataI idvya r}paalaa AaovaaLayaa AatmyaacaI jyaaotaI ||1|| naahI duvaa-, naahI saumanao naahI rcanaa, naahI kxvanao Aipa-ta haoNyaa gaNarayaalaa mana kuxsaumao banataI ||2|| naahI gaMQa, naahI {TNao naahI rsaMacao [qao ivahrNao saovaa kxrNyaa ivaGnahracaI caMdnaI dohca hao iJajataI ||3||
yaMataIla ‘Salya’ hI {ima-laa pavaar yaMacaI kxqaa ivaSaoYa AavaDlaI kxarNa Aapalaa samaaja [takxa pauZarlaoalaa Jaalaa tarI AjaUnahI maulagaa naahI Jaalaa tar baayakxaovar, saunaovar naaraja AsaNaaro laaokx idsataata, taoMvha yaa taqaakxiqata f^xava-D samaajaacaI kxIva kxravaISaI vaaTtao. ASaa vaoLI maulaIcaI Aa[- Jaalaolyaa tyaa Aa[-cyaa manaacaI tagamaga jar tyaManaI jaaNaUna GaotalaI tar paaoTata vaaZNaara gaBa- maulaIcaa Asaola tar kxaya hao[-la ASaI QaastaI kuxzlyaaca Aa[-laa vaaTNaar naahI AaiNa ikxtaItarI kuxTuMbao sauKaI haotaIla.
10