Katta April 2013

ima~amaMDL baMgaLUr} maaisak Mitramandal Bengaluru Monthly

kxT\Ta pauYpa caaOqao eipa`la 2013 Editorial Contact: editor@mitramandal.in

Website: www.mitramandal.in Facebook: mitramandalbengaluru@groups.facebook.com Yahoo Group: mitramandal_indiranagar@yahoogroups.com email: mitramandal.bengaluru@gmail.com Katta Logo Graphic & Composition Š Mahesh 2013

kxT\Ta pauYpa caaOqao

saMMskxar ekxda kxaya JaalaM, maulao darataca ik`xkoxT KaoLta haotaI. tyaamaQyao CaoTUhI KaoLta haotaa. CaoTUcyaa baabaMakxDo kxsalao tarI kxama haotao mhNaUna pailakxDcyaa AaLItaIla idnaUkxakxa BaoTayalaa Aalao. tyaanaMa AMgaNaataca CaoTU idsalaa. idnakU akxaMnaI tyaalaa ivacaarla,M 'Aro CaoTU tauJao baabaa GarI Aahota kxMa?' CaoTU baGataao mhNaUna Garata gaolaa. tyaanao baabaManaa saMaigatalaM, “baabaa taumhalaa BaoTayalaa idnaUkxakxa Aalatoa”. baabaaMnaa kxsalaI tarI gaDbaD hatoaI. tyaMacyaa manaata idnaUkxakxManaa BaoTayacaM navhtaM. baabaa mhNaalao, “tyaManaa saMaga, baabaa baahor gaolaota”.

CaoTU baahor yao{na mhNaalaa, “baabaManaa ivacaarlaM tar baabaa mhNataata, baabaa baahor gaolaota mhNaUna saMaga”. hoo saMBaaYaNa darMata paa{la Takxlaolyaa idnaUkxakxManaI eokxlMaca. tyaManaa KaUpa vaa[T- vaaTlao. baabaaMnaI tyaanaaM kxTvalao paNa CaoTUlaa ekx QaDahI iSakxvalaa. saaoyaInausaar KaaoTM baaolaNyaacaa. jaao doNaa%yaanao idlaa va GaoNaa%yaanao Gaotalaa ha daoGaanaMahI kxLta nakxLta GaDUna Aalaolaa saaopaskxar mhNajao sasMkxar. sasMkxaracao AQyayana ikxMvaa AQyaapanaacao QaDo igarvaNyaacao vaga- nasataata. saMskxaracaa vaarsaa AMgaBaUta Asaavaa laagataao. tyaacaa Ea`IgaNaoSaa Aa[-cyaa gaBaa-taUnaca haotaao. Aapalyaa GarkuxlaataIla Aapalyaa parmaipa`ya Aa[-àvaiDlaaMcyaa va jaoYz naatalagaaMcyaa pa`tyaok x caaMgalyaa kxamaataUna kxaovaLyaa vayaataIla kxaovaLyaa manaavar saMskxarbaIja r]jata Asataata. tyaMacaI yaaogya irtaInao japaNakU xkxr]na jaaopaasalao paaihjao. eKaada kxsabaI kxMuBaar svata:cyaa hstakxaOSalyaanao icaKalaavar vaogavaogaLyaa pa`ik`xyaa GaDvaUna kxaoNatyaahI Aakxaracao KaNaKaNaIta GaT saulaBapaNao GaDivataao, ASaIca pa`ik`xyaa GaraoGarI inarMtar caalaU zovalaI paaihjao. laaoKaMDalaa pairsaspaSa- Jaalyaasa tyaacao sauvaNaa-ta r]paMatar haotao ho savaa-Mnaa &aata Aahoca. ekx~a kuxTuMbapaQdtaI hI saMskxaracyaa dRYTInao AitaSaya caMagalaa pairNaama saaQaNaarI Aaho. AajaIàAajaaobaa, Aa[-àvaiDla, kxakxaàkxakUx, Baa{]àbahINa, caulata Baa{]àbahINa, AatyaaàmaavaSaI, maamaaàmaamaI yaa maaNasaMacao GarataIla vaagaNao, {zNao, basaNao, baaolaNao, caalaNao, KaaNao, ipaNao, SaojaarI, ima~a, naatalagaMabaraobarcao saMbaMQa, AapaulakxI, Aaitaqya, ekxmaokMxacyaa BaavanaMacaI kxdr, ekxmaokMxacaa Aadr, pa`oma, tyaaga, saMyama, sahnaSaIlataa, ekxmaokMxataIla samajaUtadarpaNaa, ivavaokxvaR<aI, sahkxaya-, sahjaIvana ASaa Anako x gauNaaMcaI Anauk rNa pa`ik`xyaa inarMtar caalaU Asatao.

eipa`la 2013 lailata E`aI. iD.vhI.kxaOlavakxr

Karo paaihlao tar sasMkxaracaa Kaijanaa ' tauJao Aaho taujapaaSaI | pair taU jaagaa caukxlaaSaI ||' Asao Asataanaa, baahor]na sasMkxar haoNao hI gaaYoT GaDNacoa naahI.Garcyaa laaok ManaI AapalyaataIla vaadivavaad, taMTo , BaaMDNao, kxuitsata baaolaNao, Anaud\gaar, AroravaI, AnaIita, KaaoTopaNaa, kxama, kx`aoQa, [-Yaa-, matsar, AhkM ar, Aaid ivakxar drU zvoaNaoca KaUpa caMagalao. ASaa vaa[-T ivakxarManaa qaara doNao mhNajao Aapalyaa paZuIla ipaZyaManaa tyaaMcaa vaarsaa doNao haoya. AsaM mhNataata, “jao GaDivatao tao Gar haoya. Gar mhNajao sama[-ta SaMatapaNao taovaNaa%yaa jyaaotaIMcao saMskxar maMidr haoya”. Gar va GarMataIla sava- GaTkx yaa savaa-Mcaa roSamaI PNaanaubaMQa GaÕ vhavaa, _Z vhavaa. Asaaca savaa-Mcaa pa`amaaiNakx pa`yatna Asalaa paaihjao. yaasaazI Gar AaiNa GarataIla GaTkx yaamaQyao sausaMvaad AsaNao fxar maaolaacao Aaho. tyaamauLo Baavainakx Aaolaavaa inamaa-Na haotaao. jar AapaulakxI, pa`oma, maayaa, mamataa, ijavhaLa, maaNasuakxI Aaid fxLo GarataIla AanadMacyaa JaaDalaa lagaDtaIla tar Qanya taoMcaI Gar!

Aapalyaa maulaabaaLMasaazI paOsaa saazivaNyaapaoXaa, maluaabaaLaMnaa GaDivaNaaro Aa[-vaiDla Ka%yaaAqaa-nao Qanya haota. BaagyavaMta haota. maulaabaaLManaIhI Aapalao Karo ihta kxSaMata Aaho ho AaoLKaUna maagacaalalaa paaihjao. tar tyaMacaohI {dMD hao[-la. jyaa paalyaavar {<ama saMskxar haotaata, tao paalya sad\QamaI-, sad\ivacaarI, sad\vata-naI haotaata.

ASaI maulao savaa-naaca hvaI hvaISaI Asataata. Asao jar Jaalao tar AanadMacao DaohI AanadM targMa.

2

kxT\Ta pauYpa caaOqao

saMMskxar

eipa`la 2013 vaOcaairk

cont...

saQyaa ivaBa>x kuxTuMbapaQdtaImauLo maulao saMkuxicata vaR<aIcaI haotaata. 'maI maaJyaapaurtaa' ha svata:caaca fx> ivacaar fxaofxavataanaa idsaUna yaotaao.

GarataIla sava- sadsya, ima~a, naatalaga, paahuNao, SaojaarIàpaajaarI yaMacaohI ihta saaMBaaLUna caalaNao mhNajaoca sasMkxar paZMrIcaI vaaT caalaNao haoya. ekxda ekx~a kuxTuMbaacaI kxlpanaa samajalaI kxIx vaogaLyaa Garata rahUnahI tao ekx~a yaotaata, kxaya-k`xma kxrtaata, sauKadu:Kao vaaTUna Gaotaata, maga ha vaarsaa pauZcyaa ipaZIpaya-Mta paaohcavaNyaacaI jabaabadarI paolaNyaasa tao sava- Sai>xinaSaI Bai>xinaSaI samaqa- haotaataca.

Aajakxala ivaBa>x kuxTuMbapaQdtaI AaiNa tyaata caaOkxaonaI ikxMvaa i~akxaoNaI kxuTMbuao Asacoa sava-~a ica~a idsatao. tyaata Aa[-àvaiDla daoGaohI naako rIàvyavasaaya inaima<aanao Garabaahro. ASaataca FlaT^ sasMkxRtaI. FlaT^vaalyaaMnaa tar SaojaarIhI maahIta nasataao. tyaamauLo AapaaoAapa kMxahI drvaajao baMd rhataata va TI.vhI.cao drvaajao AapaaoAapa {GaDlao jaataata. maga kxaya paaihjao tao yaapaoXaa kxaya nakxao tao sagaLo samaaor, Asao ica~a pahavayaasa imaLtao. Aataa yaataUna Aamhalaa AamacaI saMskRxtaI GaDvaayacaI Aaho. iTkxvaayacaI Aaho. “kxaya- kxzINa Aah,o mhNaUnaca tao kxrNyaasa yaaogya Aaho.”

rmaabaa[- ranaDo

‘rmaabaa[‘- ekx ‘ivaSaoYanaama’ maaca- kxT\TapaasaUna pauZo...

rivaMd` AByaMkxr

rmaabaa[- 3 paMiDtaa rmaabaa[- yaMacyaaca samakxalaIna mhNaavyaata ASaa AaNaKaI ekx ‘rmaabaa[-‘ mhNajao, rmaabaa[-saahoba ranaDo. jaanaovaarI 1862 maQyao saMagalaI ijalHyaata ‘kuxlao-kxr’ kuxTuMbaata tyaa janmalaa Aalyaa. tatkxalaIna rIitairvaajaa pa`maaNao tyaMacao lagna Ea`I mahadova gaaoivaMd ranaDo yaMacao baraobar Jaalao. tyaavaoLosa maulaIMnaa iSakxivaNyaacaa pa`Gaata navhtaa. tyaamauLo tyaa paUNa-paNao AiSaiXata haotyaa. parMtau tyaMacao pataI AitaSaya ivad\vaana gaRhsqa haotao (va pauZo tao mauMba[- {cca nyaayaalayaata nyaayamaUtaIpaNa Jaalao) va is~ayaManaI iSakxavao Asao tyaMacao mata haotao. AspaRsyataa, baalaivavaah, sataI Asao AinaYT pa`qaMaivar}Qd mahadovarava ranaDo AMadaolana kxrIta haotao. evaZyaa ivaWana gaRhsqaacaI AapaNa baayakxao Aahaota va Aapalyaalaa marazI ilaihtaa, vaacataa, QaD baaolataahI yaota naahI yaacaa tyaManaa saMkxaoca hao[- va tasao tyaManaI baaolaUnahI daKaivalao. mahadovarava ranaDo yaManaIhI baayakxaocao mhNaNao eokxlao va italaa iSakxivaNyaacaa caMgaca baMaQalaa. tyaManaa mahadovaravaManaI kxaoTa-taUna parta Aalyaavar marazI va [Mga`jaI BaaYaa, [itahasa, BaUgaaola, gaiNata Asao savao ivaYaya iSakxivalao. baa[-sauWa ASyaa ija_Icyaa kxI tyaMa marazI tar iSakxlyaaca paNa [Mga`jaI Ana\ baMgaalaI BaaYaa hI tyaManaa yaovaU laagalyaa. is~ayaManaI iSakxlao paaihjao ho pataIcao mata tyaManaa paTlao va tyaManaI tyaa _YTInao samaaja sauQaarNaa kxrNyaasa saur}vaata koxlaI. mauMba[- yaoqaIla pa`qa-naa samaajaata tyaa kxama kxr} laagalyaa. mauMba[- maQaIla Aaya- maihlaa samaaja tyaManaI saur} koxlaa. ihMdU laoDIja saaoSala, ilaTrrI @labahI saur} koxlaa. maihlaMasaazI BaaYaa, iSavaNakxama, hstakxlaa, saamaanya&aana iSakxtaa yaavao mhNaUna tyaManaI vaga- saur} koxlao.

1901 maQyao maaQavaravaMacao inaQana Jaalyaavar tyaa Kacalyaa. paNa pataI inaQanaa naMtar tyaMacao samaaja sauQaarNaocao va`ta pauZo caalaivaNyaacaa inaQaa-r tyaManaI koxlaa. ekx vaYaa-naMtar tyaa kMxbar baMaQaUna samaaja kxayaa-laa laagalyaa. D^a@Tr ramakRxYNa gaaopaala BaMaDarkxr, D^a@Tr Baajaokxr va Anya samaajasauQaarkMxacyaa ivanaMtaIlaa maana dovaUna tyaManaI mauMba[- maQyao 1904 saalaI Baarta maihlaa pairYadocao AQyaXapad BaUYaivalao. saovaasadna saaosaayaTIcaI sqaapanaa ho tyaMacao AaNaKaI ekx mahtvaacao kxama Aaho.(pauZo tyaa saMsqaocaI mauMba[- maQao SaaKaa inaGaalaI). tyaanaMtarcao kxaLata is~ayaMacao iSaXaNa, tyaMacao kxayadoSaIr h@kx, is~ayaMacao samaana saamaaijakx sqaana va laaokxjaagaRtaI yaa Xao~aMata KaUpa kxama koxlao.

AajaarpaNaata Aapalyaa vaiDlaMacaI ikMxvaa BaavaacaI SauEa`UYaa AapaNa kxrtaaoca maga paircaairkxa (nasa-) ho kxama kxmaI djaa-cao kxsao Asao

3

kxT\Ta pauYpa caaOqao

‘rmaabaa[‘- ekx ‘ivaSaoYanaama’ ivacaarIta tyaManaI pauYkxL is~ayaManaa yaa paoSaata jaaNyaasa {<aojana idlao. paihlaI BaartaIya paircaairkxa saovaasadna maQalaI ivaVaiqa-naI haotaI ho laXaata Gaotalao paaihjao. yaamaagao tyaMacao Aqakx pairEa`ma va laaokinaMda JaolaNyaacao QaaDsa najaro AaD kxrtaa yaota naahI. saNaavaaracyaa idvaSaI baalasauQaar gaRhata jaa{}na taoqaIla maulaManaa suaga`asa Anna doNao, r}gNaalayaataIla raogyaManaa fxLo, fuxlao, paustakox doNao, tyaMacyaa baraobar pa`omaanao saMBaaYaNa kxr}na tyaManaa QaIr doNao ASaI kxamaohI tyaa kxrIta. 1913 saalacyaa duYkxaLata madta kxrNao, AaLMdIcyaa vaarkx%yaManaa madta vhavaI mhNaUna saovaasadnaataIla svayaMsaoivakxMacyaa baraobar pa`tyaokx AaYaaZI, kxaita-kxI vaarIcyaa vaoLolaa jaataInao hjar rhata Asata. is~ayaManaa inavaDNaUkx laZvataa yaavaI AaiNa tyaManaa mataacaa AiQakxar Asaavaa yaasaazI tyaManaI 1921 maQyao mauMba[- [laaKyaata caLvaL koxlaI haotaI. tasaoca maulaIMnaa paUva- pa`aqaimakx va pa`aqaimak xiSaXaNa sa>xIcao Asaavao, baalaivavaah haovaU nayaota ASaa sauQaarNaMacyaa saazI caLvaL kxrNaa%yaMapaOkxI tyaa pa`mauKa kxaya-kxtyaa- haotyaa. koxinayaa AaiNa ifxjaI maQyao xkxama xkrNaa%yaa majaurMacyaa pa`SnaMabaabata mauMba[- [laaKyaacyaa gavhna-r baraobar tyaManaI cacaa- koxlaI haotaI. sava- samaajaanao tyaMacyaa kxamaacaI pa`SaMsaa koxlaI tarI, maI maaJyaa pataIcaI saavalaI Aaho Asaoca tyaa saMagata Asata. tyaMacyaa yaa samaajakxayaa-caI dKala GaovaUna Baarta sarkxarnao tyaMacyaa janma SataabdI vaYaa-ta tyaMacyaa smaRtaI pa`Ityaqa- ekx Tpaala itakxIThI pa`isaW koxlao Aaho.

eipa`la 2013 cont...

ilahayalaa, vaacaayalaa iSakxivalao. baabaasaahoba [MglaMDlaa gaolao Asataa tyaa BaavaakxDo rhata Asata. pataIcyaa pa`kRxtaIba_la satata kxaLjaI AsalyaamauLo tyaa {paasa kxrIta Asata. SainavaarI fx>x paaNaI ipaNao va {DdacaI DaL KaaNao Asao AaNaKaI ekx va`ta tyaa kxrIta. tyaMacao DaoLo, hata va ivacaar satata baabaasaahobaMacyaa ba_la vaaTNaa%yaa icaMtaomauLo naohmaI naohmaI haoNaa%yaa saBaa saMmaolanaMacaa tyaManaa vaIT yao[- va pairisqataIcaa raga paNa yaota Asao. paNa baabaasaahoba tyaMacaI samajaUta GaalaUna tyaMacaI BaItaI AnaazayaI Aahota ho tyaManaa paTvaUna dota Asata.

AajaUbaajaUcyaa dar}DyaMacyaa ~aasaamauLo tyaMacyaa kuTuMibayaMacao haoNaaro hala tyaManaa pahavata nasata. tyaManaI baabaasaahobaManaa saucaivalao, dar} ipaNaa%yaa nava%yaManaa baayakMxanaI Garata GaovaU nayao, dar} ipaNaa%yaa BaavaManaa baihNaIMnaI Garata GaovaU nayao. baabaasaahobaManaa ha tyaMacaa svataM~a ivacaar AavaDlaa. tao pauZo mhNaalao, dar} ipaNaa%yaa maulaManaa AayaManaI Garata GaovaU nayao. tyaMacyaa Aaga`hamauLo baabaasaahobaManaI dar}baMdIsaazI jao AMadaolana koxlao, BaaYaNao koxlaI tyaata tyaManaI hIca vaa@yao savaa-Mnaa eokxivalaI. paMZrpaUrcyaa dovaLata dSa-naalaa jaataa na AalyaamauLo KaT\TU Jaalaolyaa rmaabaa[-McaI samajaUta baabaasaahobaManaI kuxSalataonao kxaZlaI haotaI. tao mhNaalao, AapaNa Aapalyaa kxta-Rtvaanao dusaro paMZrpaUr inamaa-Na kxr}, jaoqao jaayalaa kxaoNaacaI parvaanagaI laagaNaar naahI. AtaulanaIya paitaBa>xI AaiNa AtaIva [-EvarinaYza ho tyaMacao maaozo gauNa haotao.

rmaabaa[- 4 tyaaca saumaarasa AaNaKaI ekx rmaabaa[- Aapalao AayauYya vaogaLyaa pa`kxaro jagata haotyaa. tyaMacao naava ‘ramaIbaa[-’ paNa lagnaanaMtar tyaMacao naava ‘rmaabaa[-’ zovaNyaata Aalao. tyaMacyaa pataIcao naava D^a@Tr Baaimarava ramajaI AMabaoDkxr, BaartaIya rajyaGaTnaocao iSalpakxar.

rmaabaa[- AMabaoDkxr kxaokxNaataIla dapaaolaI javaL rahNaa%yaa iBakUx Qaao~ao yaMacaI kxnyaa Asalaolyaa ‘ramaIbaa[-’, 1908 saalaI rmaabaa[- AMabaoDkxr Jaalyaa. tyaManaa yaSavaMta naavaacaa pau~a haotaa. tyaa iSakxlaolyaa navhtyaa. paNa GarcaI s~aI iSakxlaI paaihjao Asao saMagaUna baabaasaahobaManaI tyaManaa

AajaarI paDlyaavar tyaa QaarvaaD mau@kxamaI hvaapaalaTasaazI gaolyaa va taoqaIla vasaitagaRhata kxarBaar paahU laagalyaa. ekx idvasa BaajaIpaalaa, taola, maIz kxahIhI naahI mhNaUna tyaa cak`xavalyaa. tyaManaa samajalao kxI vasaitagaRhacao Anaudana Aalaolao naahI. AaiNa {QaarI qakxlyaamauLo dukxanadar saamaana do[-naasao Jaalao. taabaDtaaoba tyaManaI hataatalyaa saaonyaacyaa baMagaDyaa kxaZUna gahaNa zovaayalaa laavalyaa va Aalaolyaa paOSaataUna sava- kxarBaar caalaU zovalaa. pauZo ha Aajaar, Xayaacaa Aaho Asao inadana Jaalao. pataIcyaa kxlyaaNaasaazI {paasa taapaasa, va`ta vaOkxlya kxrNao va Xaya AaiNa gairbaImauLo Aalaolaa ASa>xpaNaa yaataca tyaMacao AayauYya vyataIta Jaalao. 1935 saalaI tyaMacao mauMba[- mau@kxamaI ‘rajagaRh’ yaa inavaasa sqaanaI inaQana Jaalao.

ASaa yaa sava- ‘rmaabaa[-‘. sava- javaLjavaL samakxalaIna, pa`tyaokxIcyaa ADcaNaI saarKyaaca, tyaa dUr kxrNyaacao maaga-hI javaLjavaL samaana.

4

kxT\Ta pauYpa caaOqao

eipa`la 2013

‘maO~a kxqaMacao’

vaOcaairk

kxqaa, gaaoYT, kxhanaI, sTaorI sagaLoca Kar tar ekxmaokMxacao samaanaAqaISabd. paNa Co.... Sabd kxsalao hI tar {QaaNalyaa vaa%yaagata manaalaa sqalakxalaacyaa mayaa-da AaolaMaDUna Alagad BaUtakxaLata naoNaarI jaadUca. maga vaya, iSaXaNa, paOsaa, pa`itaYza hI sagaLI kRxi~ama baMQanao ApaaoAapa gaLUna paDtaata AaiNa pa`tyaokxacyaa manaata r}MjaI GaalaU laagata AllaD, AvaKaL baalapaNa. taao {naaD idvasa, ‘SauBaM kxraoita’cyaa saMskxaranao {jaLlaolyaa saMQyaa AaiNa AajaIàAajaaoMbaMacyaa rMjakx gaaoYTIMnaI manaata sadOva jaagaRta Asalaolyaa ra~aI. tyaa BaabaDyaa vayaata [ta@yaa AfxaT, bahurMgaI kxqaar]paI KajaInyaaca sava-ca baalagaaopaaLManaa KaUpa Apa`upa AsataM.mMalaa tar vaaTayaca, AajaIàAajaaoMbaMakxDo raoja navaIna gaaoYTI saMagaNaara jaaducaa idvaa Asaola kxI fx>x gaaoYTIMnaI gacca BarlaolaI AilabaabaacaI gauha tyaManaa saapaDlaI Asaola? ‘Kaula jaa isamaisama’ Asa mhNaUna malaahI Aata jaataa Aala tar.... naahI paustakx, naahI SaaLa gaaoYTI eokxta, KauSaala laaoLa | Asa ra~aMidvasa gaaoYTIMcyaaca ihMdaoLyaavar Jaulaayala kxaya bahar yao[-la! Aqaa-ta ha kxlpanaaivalaasahI gaaoYTIMvarca AaQaairta haotaa ho Aataa samajataya. saarMaSa kxaya, tar fuxlaNaa%yaa pa`tyaokx jaIvaacaI paihlaI maO~aI haotao taI yaa gaaoYTIMSaIca. baaLalaa paihlaa Gaasa Barvaayalaa tyaatalaoca kxa{}àica{} yaotaata. parIraNaIkxDo gaaoD paapaa GaotalyaaiSavaaya tyaa icamaNapaapaNyaa imaTtaca naahIta. baaLacao paihlao baaNaodar, inaScayaI paa{}la paDtao tao hI rama, kRxYNa, iSavaajaI rajao yaMacyaa saMgataItaca. pauZo ikxSaaor vayaata ica~akxqaa, Ad\Bauta kxqaa, naIitakxqaa, SaaOya-kxqaa, rhsyakxqaa, iva&aanakxqaa Asao yaa kxqaamaO~aIcao navanavaIna AaivaYkxar AapaNaasa qa@kx kxrtaata. eOna ga`IYmaata hasyaQaarMacaI mau>x {QaLNa kxrNaa%yaa ivanaaodI kxqaMamauLo {nhaLI sauT\Tyaa AivasmarNaIya haotaata. tar mahaivaValayaIna maaorpaMKaI, {tkxT idvasa tarla pa`omakxqaMacyaa saMgataIta AiQakxca gaihro Baasataata.ivakxasaacyaa pa`tyaokx vaLNaavar hI AaEvaasakx maO~aI ASaI AapalaI saaobata kxrtao. yaa pa`vaasaataIla Aapalao ADKaLNao, qaMabaNao, QaDpaDNao, tarIhI navyaa {maodInao navaI saur}vaata kxrNao yaa saa%yaalaaca taI maUkx pa`aotsaahna dotao. Asaa AaSvaasakx hata paazIvar}na ifxrlyaavar AvaGaD vaLNaMavarIla vaaTcalahI saaopaI haotao AaiNa mhNaUnaca kxI kxaya yaa saKaIcaI svata:caI Aqaa-ta kxqaocaI jaDNaàGaDNa AByaasaNao, AnauBavaNao ha AanaMd saaohLa haotaao. kxqaocyaa ivakxasaacao pa`amauKyaanao maaOiKakx parMpara AaiNa ilaiKata vaaÈ\ maya Asao daona s~aaota AaZLtaata. Aaidma kxaLI BaaYaocaa ivakxasa

saaO. maanasaI fxDkox

haoNyaapauvaI- maanavaI BaavaàBaavanaa koxvaL AiBanaya AaiNa ivaiSaYT padnyaasaataUna vya>x haota. pauZo BaaYaocaI jaaoD imaLalyaavar gaV, naaTya, AaiNa naRtya ASaa i~avaoNaI saMgamaata iBajalaolyaa iSakxarkxqaa rMgaU laagalyaa. ‘inasaga-‘ ha maanavaI jaIvanaataIla mahtvapaUNa- GaTkx. tyaamauLo naOsaiga-kx Sa>xIMnaa idlaolao dOvaI r}pa, dovataMacyaa janmakxqaa, tyaMacao ekxaca vaoLI kxaopaIYT, tarIhI Ba>xvatsala, kxlyaaNakxarI r}pa ASaa ivaYayavaOivaQyaaWaro kxqaa ivakxisata haota gaolaI. yaa kxaLataIla kxqaMacao vaOiSaYTya mhNajao tyaManaa laaBalaolao gaoya r}pa haoya. yaacao vaaÈ\ mayaIna pauravao AapaNaasa pa`qamavaod mhNaUna jagana\maanya AsaNaa%yaa PgvaodIya saU>xMamaQyao ([Md`saU>x 2.2, var}Nasau>x maMDla 7) AaZLtaata.

Anaur}pa Sabd, TaLyaMacaa taala Qarayalaa laavaNaara zokxa, zo@yaavar iqarkxNaarI paavalao AaiNa AanaMdivaBaaor hao{}na naacaNaaro mana. yaa gaoya kxqaa parMparonaoca pauZIla kxaLata Saas~aIya naRtyaSaOlaI mhNaUna ivakxisata Jaalaolyaa ‘kxqakx’ naRtyaalaa janma idlaa Asao mhTlao tar vaavagao zr} nayao. kxqakxcaI vyaaKyaaca ASaI kxI ‘kxqaa kxho saao kxqakx kxhavao’. pauZo kxaLanaur}pa naRtyaacaI kxqaavastau , tyaacao saamaaijakx saMaskRxitakx saMdBa- badlalao. rcanaa Saas~aIyataokxDo JaukxlaI. tarIhI naRtyaacao baIja ‘maanavaI manaata {caMbaLNaa%yaa BaavanaMacao {tsfuxta- saadrIkxrNa’ hoca Asalyaanao kxqakx naRtyaSaOlaI pa`oXakMxanaa AajahI Baavatao, AiQakx javaLcaI vaaTtao. ya&aIya kxalaKaMData ekxahUna AiQakx idvasaMacao ya&aanauYzana saur} Asataanaa satatacyaa maM~apazNaanao iSaNalaolyaa ba`ÓvaRMdacao tasaoca taoqao {paisqata janasamaudayaacao GaTkxaBar manaaorMjana kxrNaa%yaManaa saUta, bandI ASaI saM&aa haotaI. vaod, pauraNakxaLataIla taojasvaI PYaI, parak`xmaI rajao yaMacyaa cair~agaayanaaWaro tao savaa-Mcao mana irJavata. parMtau tyaMacao kxaya- koxvaL kxqaa saMagaNyaapaurtaoca mayaa-idta navhtao tar [itahasaacao jatana va saMrXaNa tyaManaI yaa maaQyamaaWaro koxlao.

Ea`IramacaMd`ManaI AarMBalaolyaa rajasaUya ya&apa`saMgaI ramacair~a gaayana kxrNaaro lavaàkuxSa ho tyaacaoca sava-pairicata {dahrNa haoya. ivakxasaacyaa pauZIla Tppyaata SaotaIcyaa SaaoQaanaMtarca maanavaI jaIvana Ka%yaa Aqaa-nao isqaravalao, nagaro vasalaI, Aaiqa-kx sauba<aa pa`apta JaalaI. tyaabaraobarca paOsaa ha saamaaijakx pa`itaYzocaa inakxYa zrlaa. taao imaLvaNyaasaazI caMagalyaa maagaa-saaobata vaamamaagaa-caahI AvalaMba hao{} laagalaa. yaaca vaLNaavar kxqaonaohI manaaorMjanaabaraobar janajaagaRtaIcaa paiva~a vasaa hataI Gaotalaa. maMgalamaya pahaT hirnaamaanao AiQakxca paavana kxrNaara vaasaudova, Aa[- jagadMbaocaa jaagar kxrNaaro gaaoMQaLI, naaqaMacaI gavaLNa,Baar}Do, ikxta-na Asao maharaYT/Iya laaokxkxlaapa`kxar, AMaQa`pa`doSa, kxnaa-Tkx Baagaata pa`cailata hirkxqaa, baurakxqaa

5

kxT\Ta pauYpa caaOqao

eipa`la 2013

‘maO~a kxqaMacao’ cont... (taMbaao%yaacyaa saaqaInao kxqaa inar}paNa), tasaoca taaimaLnaaDUmaQaIla ivallaupaT\Tu, C<aIsagaZ maQaIla paMDvaanaI ASaa Anaokx maaQyamaMataUna kxqaonao saamaaijakx dMaiBakxtaovar, duYT pa`vaR<aIMvar hllaa caZvalaa. paartaM~yakxaLatahI laaokMxacyaa manaata doSapa`omaacao sfuxilaMga jaagaRta kxrNyaata eOitahaisakx AaKyaanao, SaaOya-kxqaa, paaovaaDa yaMacaI BaUimakxa mhtvapaUNa- zrlaI. mad`asamaQyao iba`iTSaMakxDUna AaiNa hOd`abaadmaQyao inajaamaakxDUna yaa laaokxkxlaMavar laadlaolaI baMdI, svaataM~ya caLvaLItaIla tyaMacao yaaogadana AQaaoroiKata kxrNaarI Aaho. maa~a Aajacyaa iva&aanaàtaM~a&aana yaugaata, fxasT AaiNa [nsTMT cyaa jamaanyaata koxvaL laaokxkxlaa mahaotsavaMapaurtaoca ho kxlaa saadrIkxrNa mayaa-idta raihlyaanao hI samaRQd parMpara laaopa paavaNyaacaI Sa@yataa inamaa-Na JaalaI Aaho. mhNaUnaca ASaa pairisqataItahI ha JaoMDa fxDkxta zovaNyaasaazI Aapalao AayauYya vaocaNaa%yaa SaahIr ivaz\zla {mapa yaa va ASaMasaarKyaa Anaokx manasvaI kxlaavaMtaManaa laoKaainaima<aanao maanaacaa maujara. ekxa AMgaanao maaOiKakx parMparocaa vaolau Asaa gaganaavar caZta Asataanaaca tyaalaa ilaiKata vaaÈ\ mayaacaohI AiQaYzana laaBalao. laoKana, maud`Na SaaoQaamauLo paustakxr}paanao kxqaMacao jatana kxrNao sahja saaQya Jaalao. laaokxkxlaa pa`kxarMamaQaIla kxqaavastau ramaayaNa, mahaBaarta, pauraNao yaavarca pa`amauKyaanao AaQaairta haotyaa. tyaamauLo kxqaa ivakxasaacao ho daona s~aaota ekxmaokMxapaasaUna vaogaLo kxQaIca navhtao.mMaa~a BaartaIya kxqaa saaihtyaacao maUL paaScaatya kxqaMamaQyao AaZLtao ha gaOrsamaja dUr kxrNyaasaazI ilaiKata vaaÈ\ mayaacyaa ivakxasaacaahI qaaoD@yaata AaZavaa GaoNao {icata zrola. [tar sausaMskRxta doSaMaSaI taulanaa koxlaI Asataa, Baartaata fxar pa`caIna kxaLapaasaUna kxqaa saaihtyaalaa vaaÈ\ mayaIna djaa- pa`pta Jaalaa haotaa.

‘Baarta’ ha sava-ca kxqaa saaihtyaacaa maUlas~aaota nasalaa, tarI ivaivaQa doSaMataIla Anaokx kxqaMacaa maahorGar Aaho. jaasaofx yaakxaoba yaa ivaWanaacyaa matao maQyayaugaata pa`cailata Asalaolyaa Anaokx yauraopaIya kxqaMacao maUL baaOQdjaatakxMamaQyao saapaDtao. baaonaofx yaa jyau paMiDtaacyaa matao jaagaitakx kxqaa vaaÈ\ mayaacao AtyaMta pa`acaIna AiQaYzana BaartaIya vaaÈ\ mayaata Aaho. tyaacyaa yaa isaQdMataalaa ‘[MiDyainasT iqaArI’ Asao mhNataata. tar baonafxcyaa matao, sava- laaoikxkx ikMxvaa paarMpaairkx kxqaa BaartaataUna yauraopaata Aalyaa. kxqaa saaihtyaacaa {gama vaOidkx kxalaKaMDataca Jaalaa haotaa hI gaaoYT spaYTca Aaho. taoca ivaQaana AiQakx tapaSaIlavaar kxravayaacao Jaalyaasa Asao mhNataa yao[-la kxI kxqaMacao maUL PgvaodataIla saMvaadsaU>xata (ivaEvaaima~a nadI 3.33, yamaàyamaI 10.10 [tyaadI) ikxMvaa ba`ah\maNa

ga`MqaataIla ‘Sauna:Saopa AaKyaana’ (eotaroya ba`ah\maNa 33.1.à6) [tyaadI Baagaata saapaDtao. paSaukxqaMacao maUL hI CMadaogya {painaYdataIla satyakxamaàjaabaala kxqaota (4.4.à9) AaZLtao. Hyaa kxqaota satyakxamaanao kxahI &aana vaRYaBaàhMsaMakxDUna pa`apta kxr}na Gaotalyaacaa {llaoKa Aaho. Qama- pa`caarasaazI Asalaolyaa baaOQdQamaa-taIla jaatakxkxqaa yaaca vagaa-ta yaotaata. Hyaa kxqaa [.sa.paUva- dusa%yaa SatakxapaasaUnaca Aistatvaata haotyaa ho baah-ta staUpaavar kxaorlaolyaa naIitakxqaManaI isaQd koxlao Aaho. kxqaMacyaa dusa%yaa vagaa-ta samaaivaYT haoNaaro paMcataM~a, ihtaaopadoSa ho baaoQapa`Qaana saaihtya ‘AQaItao yaM [dM inatyaM naIitaSaas~aM Ea`uNaaoita vaa | na paraBavamaapnaaoita Sak`xadipa kxdacana ||’ (jaao naohmaI yaa naIitaSaas~aacao AQyayana kxrtaao, inadana tao eokxtaao, tyaacaa saaXaata [Md`akxDUnahI kxQaIhI paraBava haota naahI) ASaI yaa paSaukxqaMacaI qaaorvaI. Saja-naSaIlataa, AXaya AaiNa mau>x kxlpanaa, camatkRxtaI, gaMBaIr va ivanaaodI GaTnaMacaI kxaOSalyapaUNa- inaima-taI yaa gauNavaOiSaYTyaMamauLo saMskRxta kxqaasaaihtya vaogaLo {zUna idsatao va mhNaUnaca ivaEvasaaihtyaataIla sqaanaacyaa dRYTInao tyaalaa AnanyasaaQaarNa mahtva pa`apta Jaalao Aaho.

ASaI hI AapalaI samaRQd kxqaa parMpara. saMskRxta BaaYaotaUna janmaasa Aalaolao, kxalaanaur}pa ivaivaQa BaartaIya BaaYaMata bahrlaolao, inarpaoXa, inaYkxama vaR<aInao maanavajaataIcyaa kxlyaaNaacao va`ta AMgaIkxarlaolao ho AXaya maO~a yaugaayaugaMacao....... !

Aataa maagao vaLUna paahtaanaa vaaTtaM, maaJyaa baalamanaIcao gauipata AaoLKaUna AajaIàAajaaobaManaI maaJa baaoT ‘AXarhataI’ saaopavalaca nasata tar? vaacanasaMskRxtaISaI paircaya hao{}na kxqaasaKaISaI PNaanaubaMQa jauLlaaca nasataa tar?? yaa samaRQd vaarSaacaI AaoLKa paTlaIca nasataI tar??? AayauYyaacyaa ASaa saunyaa maOifxlaIcaI kxlpanaa kxrNaohI AvaGaD Aaho. ekx maa~a KarM, ‘vaacanao ivacaar samaRQd, vaacana haoya satpaa~a | vaacanao pa`aiNamaa~a sauSaIla haotaI ||’ mhNaUnaca hI vaacanasaMskRxtaI, ha samaRQd vaarsaa maagacyaa ipaZInao Aapalyaa hataI saupaud- koxlaa, taaoca saaihtyavasaa ‘{taNaar naahI, maataNaar naahI, Gaotalaa vasaa TakxNaar naahI’ ASaI Sapaqa Gaalata pauZcyaa ipaZIkxDo saaopavaNao hI AapalaI jabaabadarI Aaho. jaIvana savaa-MgasauMdr kxrNaara ha inama-L, AtaUT BaavabaMQa, ho ‘maO~a kxqaMacao’ AapaNaa savaa-Mnaa laaBaao hIca tyaa dyaaGana [-SvarcarNaI pa`aqa-naa.

6

kxT\Ta pauYpa caaOqao

‘AanaMd’ AanaMdI ha svaBaava Aatmasaata vhayalaa havaa. AanaMdI rahNyaacaI savaya jaDayalaa hvaI. paNa AanaMd Gyaayalaa vaoL nasataao. kxarNaM barIca AsaU Sakxtaata. paNa AanaMdasaazI maaojakxIca kxarNaM, yaalaa savaya kxravaI laagatao. ‘fuxlalaa paha saBaaotaI AanaMd jaIvanaacaa | taao AanaMd iTpaNyaacaI dRYTI hvaI ||’ jaIvanaata sava- ivasar}na gaaoD gaaNaM gauNagauNata jaayacao. lahana maulaM inaragasa, AanaMdI vaR<aIcaI Asataata. tyaamauLo taI AanaMdI Asataata. vaRQd AajaIàAajaaobaa, naatavaMDanaa gaaoYTI saMagataanaa AanaMd Gaotaata. maga tyaa kxalpanaIkx Asaaota kxI paaOraiNakx, AanaMd {paBaaogaNao Aaga`h Asataao. paNa AapaNa jasao jasao maaoz haotaao tasao AanaMdalaa paarKao haotaao. AanaMd CaoTa Asataao paNa taao maaozyaa gaaoYTIta SaaoQaayalaa laagataao. AanaMd kxNaakxNaana iTpaayacaa Asataao va XaNaaXaNaanao SaaoQaayacaa Asataao.

Aapalyaalaa maa~a taao TnaaTnaata hvaa Asataao. ‘Kaa[-na tar taupaaSaI naahItar {paaSaI’, navaIna iTpsa AacarNaata AaNaNyaata AanaMd Asataao. inasagaa-ta AanaMd BarBar}na raihlaa Aaho. “dotaa ikxtaI GaoSaIla dao kxranao”. ihvaaLyaata kxaovaLyaa {nhacaa AanaMd, Ea`avaNaata Ea`avaNasarI, paaOiNa-maolaa caMd`acaI kxaor, japaanamaQao caMd`dSa-naacaa AanaMd Gaotaata.

eipa`la 2013 lailata saaO. AnauraQaa doSapaMaDo

BaivaYyaacaI iBataI yaapaasaUna mau>x hao{} taovhMaca AanaMd AnauBavaU Sakxtaao. vata-maana kxaL BarBar}na jagaayaca Asataao. maOfxla gaaNa eOkxayalaa gaolaao tar irXaa kxSaI imaLola yaata laXa maga AanaMd kxsaa GaoNaar. ‘dova dovaLata ica<a KaoTrata’. AayauYya jar inayamaManaI kxrkxcaUna baaMQalao tar AanaMd saMpalaaca. Aalaa XaNa paUNa-paNao AayauYyaata AanaMd imaLvaayacaa Asataao.

AanaMd kxa imaLta naahI? mana {dasa, ASaMata, Asvasqa, inaraSa kxaya haotao, naomakx kxaya hvaya taoca kxLta naahI. ivarMgauLa hvaa. Garata, samaajaata rmamaaNa haoNao. ima~apairvaar hvaa, vaacana, laoKana, navao SaaoQa ho sava- hvao Aapalyaa javaLca Asataata. paNa AapaNa SaaoQata naahI. AMtarIcyaa AanaMdaSaI naatao jaaoDNao hIca garja. yaSa, vaOBava, AanaMdacaI kxarNao navhota. paOSaanaI AanaMd ivakxta Gaotaa yaota naahI. AanaMd ivakxa{} nasataao. iTkxa{} Asataao taaoca Kara AanaMd. manaalaa kxabaUta zovaNao fxar mahtvaacao. kxaoMdNaata, baMQanaata zovaavao mhNajao mana maaokxLo kxr} Sakxtaao.

AanaMd AnauBavaNyaasaazI vaogavaogaLo pa`kxar pa`cailata Aahota.

1. saptasaUr saata janma paurola evaZa. 2. Saas~aIya saMgaIta tar AanaMdacaI layalaUTca. 3. saMgaIta mana:SaMataI, Aaitmakx AanaMd doNaaro Aatmyaacyaa BaaYaota gaataa Aala naahI tarI eOkxNyaacaa AanaMd vaogaLa. AavaDtaI kxlaa AanaMd inamaa-Na kxr}na pa`aotsaahna imaLtao. saNavaar, ekx~a jamaNao, fxTakox, ikxllaa banaivaNao, AakxaSa kMxidla banaivaNao yaMata vayaaomayaa-da na zovataa AanaMd XaNa vaocaNao. gaNapataIlaa Aarasa kxrNao, manaaorMjana kxaya-k`xma kxrNao, yaata maaOja majaa kxrNao ha AanaMd vaNa-na kxr} Sakxta naahI. {paBaaogaayalaa hvaa. inasagaa-caI saaobata, saMgaItaacaI saaqa, paustakxacaI jaaoD, AavaD inamaa-Na kxr}na AanaMd imaLvaU Sakxtaao. manaacaI kxvaaD maaokxLI AsaavaI. BaUtakxaLacyaa smaRtaI AaiNa

7

kxT\Ta pauYpa caaOqao

‘saaonacaafxa’ kxa^laojamaQao Aamacyaa baoMcavar basaNaarI taI. maaJyaa maOi~aNaIcyaa SaaLotaIla mhNaUna Aamacyaa baoMcavar. [takxca itacaM naata.M maaJaI maOi~aNa mhNanUa AsaM kxahI Kaasa vagoaL naataM navhta.M ba%yaapaOkxI sqalUa, SaatMa svaBaavaacaI. taSaI taI AsalaI vaa nasalaI tarI fxrkx paDayacaa naahI kxaoNaalaaca. maaJyaa taI laXaata AalaI, javoha itanaM sava- ivaYayaata AiQakxaiQakx gaUNa imaLvalao tavoha KapUa AaScaya- vaaTlaM malaa. paNa vagaa-laa itacaM saaoyar saUtakx navhta.M maaJaM maa~a kxutauhla vaaZU laagalaM AaiNa maga italaa jaaNanUa GaoNyaasaazI yaotaa jaataa, italaa yaa naa tyaa kxarNaanao Aamacyaa gau`pamaQao saamaavaUna GaoNyaasaazI, maI kxahInaakxahI inaima<a SaaoQaU laagalao. taI yaayacaI paNa AgadI AsaUna nasalyaasaarKaI. maga malaa tao AaNaKaInaca Aavhanaatmakx vaaTU laagalaM. paNa tarI samaaor]na pa`itaik`xyaa maa~a fxarca qaaoDyaa. {gaaca eKaado smaa[la... bassa\ !... [takoxca. malaa naohmaI pa`Sna paDo, 'evaZI huYaar maulagaI AaiNa ASaI kxaM ?', eKaada Zga yaavaa ina hLUca inaGaUnahI jaavaa, AsaM itacaM vaagaNaM, yaoNaM jaaMNaM. satata ekx dID vaYa- maaJaI KaTpaT caalaU haotaI paNa itacyaata kxahI fxrkx naahI. kxQaI kxQaI maI ekxTIca Asalao kxI malaa svata:caIca caID yaayacaI. 'nasatao {pad\vyaapa kxrayacao kxSaalaa? kxSaasaazI?', AsaM malaa vaaTayacaM paNa parta itacaa SaaMta, kuxzotarI Aatalyaa Aata hrvalaolaa caohra paaihlaa ikx maI paar ivarGaLUna jaayacaI. haotaa haotaa kxa^laojacaM SaovaTca vaYa- AalaM AaiNa laasT [yarcaa kxal^ajoa Do haotaa. AamhI sagaLyaanMaI zrvalaM kxI Cana Cana saaDyaa naosanUa kxal^ajoa Dolaa yaayaca.M nahomaI pa`maaNao fxLacaI ApaXoaa na kxrtaa italaa hI maI KapUa Aagah` kxolaa. 'yao barM kxa, na@kxI yao kxa^laoja Do laa. sagaLyaaMcaM saaDyaa naosaayaca zrlaMya. AgadI maaJyaasaazI tarI yaoca taU.' paNa malaa kxlpanaa haotaI. maaJaM baaolaNaM ikxtapata taI manaavar Gao[-la kuxNaasa za{]kx. maa~a kxa^laoja Dolaa malaa AaScayaa-caa Qa@kxaca basalaa. taI AalaI AaiNa tao sawua saaDI naosaUna. 'Ahao AaScaya-ma\|' ga`upamaQalao sagaLoca caikxta Jaalao haotao. maga kxaya, sagaLyaa saKyaacMaa itacyaa BaaovataI icavaicavaaT. hasya, ivanaaod Ana\ caoYTa. paNa tarIhI taI fxarSaI hsalaI naahI ikx baaolalaIhI naahI. [takxI Cana idsata haotaI taI. tyaa idvaSaI gau`pamaQao

eipa`la 2013 lailata saaO. vaOSaalaI saavakxar

saTMor Aaf^ x AT^/@^ Sana taIca. malaa AsaM vaaTla,M KapUa kxahI tarI gavasalaM. vaaTlaM, ihlaa Aaja AapaNa maaNasaata AaNalaMx, javaLcaM koxlaM. paNa taI kxahI maaJyaaSaI baaolalaI naahI AaiNa naohmaIcaM smaa[lahI idlaM naahI. Asaoca idvasa gaolao. baGataa baGataa vaYa- saMpalaM. parIXaa sapMalyaa. kxa^laojalaa sauTTI laagalaI AaiNa AamhI saa%yaa maOi~aNaI ekxmaokxaMpaasaUna dUr Jaalaao. sauTTIcyaaca kxaLata maaJaM Acaanakx lagna zrlaM. JaalaM, vaa%yaasaarKaI sagaLyaa maOi~aNaIta baatamaI pasarlaI. maga koxLvaNaacaI baaolaavaNaI JaalaI. lagnaacyaa KarodItahI sagaLyaaMnaI rsa Gaotalaa. paNa +a sagaLyaa kxaLata itanaM kxQaIhI malaa fxanoa kxolaa naahI kxIx svata: kxQaI AalaIhI naahI. Aaja lagna zrlaM mhNaUna tarI taI yao[-la vaaTta haotaM paNa.. paNa kxahIca naahI. kxal^ajoamaQao Asao payatM-a maItar maaJyaa pa`yatnaacMaI parakxaYza koxlaI haotaI paNa tyaa maanaanaM itanao kxQaIca fxarsaa pa`itasaad idlaa navhtaa. mhNanUa sagaLyaa maOi~aNaIMnaa maI lagna zrlyaaca baaolalao KarI paNa maga italaa mau_ama saaMgaavaM AaiNa AavajaU-na pai~akxa paazvaavaI AsaMM kxahI malaa vaaTlaM naahI. pauNyaalaa inaGaayacaa idvasa javaL Aalaa. {Va sakxaLI inaGaayaca haotaM. saMQyaakxaL JaalaI haotaI. sagaLI AavaraAavar caalalaI haotaI. bag^ja BarNa,M kxpaDo AavarNa,M lagnaivaQaIcMaI baarIkx saarIkx tayaarI. kxamaacaI gaDbaDca haotaI. haotaa haotaa ra~aIcao Aaz vaajalao. qaaoDM kxama AaTao@yaata AalaM mhNaUna jara basaavaM mhTla,M taovaZyaata drvaajaacaI baola vaajalaI. 'AgaM baa[-, [ta@yaa {SaIra kxaoNa Aala?M ', ivacaar kxrIta maI Gaa[-Gaa[-nao drvaajyaaSaI gaolao AaiNa drvaajaa {GaDlaa. ekx baa[- haotyaa. vayaskxr, saavaLyaa, Gaamaojalaolyaa. cahora AaoLKaIcaa navhtaa. paNa tyaaMcyaamaagaohI kuxNaItarI haotaM mhNaUna maI hLUca vaakxUna paaihlaM tar taI maaJaI maOi~aNa ...na baaolaNaarI. maI paTk\ na hsanUa svaagata kxola,M ' yaa.. yaa. ,yaa naM Aata. AgaM yao ga.M baOsa na.M tyaa daoGaI Aalyaa. tyaa vayaskxr baa[- itacyaa Aa[- hatoyaa. tyaaMnaa

8

kxT\Ta pauYpa caaOqao

‘saaonacaafxa’ maaJaM lagna zrlyaacaM kxLlaM. Aata yaotaa yaotaa tyaa mhNaalyaa,' Aga,M pai~akxa yaayacaI vaaT kuxzo baGata basaayacaM ? mhTlaM, paaosTacao gaaoMQaL haotaata AaiNa tyaataUna dusa%yaa maOi~aNaIMkxDUna kxLlaM ihlaa ikx taU {Vaca inaGaNaar Aahosa pauNyaalaa jaayalaa. mhTla,M nakxao. evaZyaa taumhI jaIvaaBaavaacyaa maOi~aNaI. AapaNa svata:ca jaa{]na BaoTavaM'.

AsaM mhNata tyaa yao{]na basalyaa. baaolataanaa tyaaMnaa qaaoDI Qaapa laagalaI haotaI. maI tyaaMnaa paaNaI idlaM AaiNa tyaanaMtar tyaa gappaa maarIta javaL javaL taasaBar basalyaa haotyaa. tyaatanUaca saarI kxqaa kxLlaI. itacao vaDIla ekxa kxMpanaIta caagMalao AiQakxarI haotao. ekxda Aa^ifxsacyaa kxamaasaazI tao gaavaalaa gaolao Asataa partaIcyaa pa`vaasaata tyaaMcyaa gaaDIlaa ApaGaata Jaalaa AaiNa tao tyaataca gaolao. maaJaI maOi~aNa, itacaI Aa[- AaiNa itacaI paazaopaazcaI caar BaavaMDo paaorkxI JaalaI. Aa[-laa tar fxar maaoza Qa@kxa basalaa. tyaataca pauZo italaa daona vaoLa haT- A^T^k\xsax Aalao. vaDIla gaolyaanaMtar vaaTNyaaMmaQao itacyaa Aa[-caI dIraMkxDUna fxsavaNaUk JaalaI AaiNa tyaa kuxTuMbaacaI ekUxNaca pairisqataI hlaaKaIcaI JaalaI. ASaa yaa pairisqataIta GarataIla savaa-ta maaozI maulagaI mhNaUna maga sahaijakxca itacyaavar saarI jabaabadarI paDlaI. ekxIkxDo iSaXaNaacaa Kaca- tar dusarIkxDo Aa[-cyaa AaOYaQapaaNyaacaa Kaca- ASaa pairisqataIta taI kxahItarI maagaSaaQoata hatoaI. ASaI tyaaMcaI qaaorlaI maulagaI, hI maaJaI maOi~aNa. ho sagaLM kxLlyaavar maaJao DaoLo Bar]na Aalao AaiNa vaaTla,M ' Aro, AapaNa ikxtaI vagoaLyaa Baavanaonao baGata haotaao. AapaNa ihlaa kxQaIca samajaUna GaotalaM naahI.'

eipa`la 2013 cont...

vaaTola. Aga,M itacyaa vaiDlaacMaI itacyaa javaLcaI AazvaNa Aaho taI.' tao eokxtaaca maaJyaa AMgaavar sar\kxna\kxaTa Aalaa Ana\qarqartyaa hataanaM itanaM maaJyaa hataata idlaolaI taI BaoT maI {GaDlaI. Aata ekx saudMr roSamaI skxafx- haotaa. itacaI Aa[- malaa saagMata haotaI, 'Aga,M taulaa maaihta nasaola. ihcyaa vaiDlaaMnaI italaa idlaolaI hI SaovaTcaI AazvaNa barM. tao Aa^ifxsacyaa kxamaasaazI pa`vaasaalaa gaolao haotao naM, tyaacyaaca AaQalyaa idvaSaI tyaanMaI ha saMudr roSamaI skxafx- AaNalaa haotaa itacyaasaazI AaiNa itanaM roSamaanaM naajauk saaonacaaFyaacaI fulaM BarlaIyaota tyaavar. koxvaL tauJyaasaazI barM'.

DbaDbalyaa DaoLyaanao maI tao roSaImabaMQa baGata haotao. roSaImabaMQa? Co,Co.. maaJyaaba_lacao itacao Asalaolao naajaukx tarla BaavabaMQaca haotao tao. qarqartyaa hataanaM maI taao saaonacaaFyaacyaa fuxlaaMnaI Barlaolaa roSamaI skxaf-x hataata Gaotalaa. taI paT\kxna pauZo AalaI AaiNa itanaM taao maaJyaa hataataUna Ga{o]na maaJyaa KaaVMavar pasarlaa. tyaa roSamaI skxafx-maQaUna, tyaa roSaIma baMQaataUna idsaNaarI taI saaonacaaFyaacaI fuxlaM KaUpa KaUpa kxahItarI baaolata haotaI. sagaLIkxDo ekx saugaMQa Bar]na raihlaa haotaa. =dyaatahI na maavaNaara.. saa%yaa KaaolaIBar pasarlaolaa.. haoya.. itacyaa 'saumanaacaa' saaonacaafxa fuxlalaa haotaa.. saaonacaafxa fuxlalaa haotaa..!!

Aaja itacyaa DaLo yaalaa satata paaNaI yaota haotaM. kxarNa maI itacyaapaasaUna drU jaaNaar haotao ..kxayamacaI. itacyaa nahomaI AajaarI Asalaolyaa Aa[-laa ho samajala.M daoGaInMaa rhavanoaa. ASaa isqataIta itanaM Aapalyaa Aa[-laa Aamacyaa Garacao taIna majalao caZayalaa laavalaM AaiNa Gar SaaoQaIta taI AalaI. kxaM? tar koxvaL malaa lagnaacaa Aahor kxrNyaasaazI. itanaM maaJyaa hataata ekx CaoTISaI BaTo zvoalaI. 'Aga,M kxSaalaa h.o kxahI jar]rI naahI.'taSaI taI mhNaalaI, 'naahI. taulaa ho Gyaayalaaca paaihja.o ' itacaI Aa[-paNa mhNaalaI, 'AsaM nakxao gaM kxr]. italaa KaUpa vaa[T-

9

kxT\Ta pauYpa caaOqao

'Aa'àAajjaIcaa!

'Aa' AajjaIcaa? tamu hI mhNaala ho kxaya navaInaca? 'Aa' tar 'Aa[-caa'. hao, hao, Aa Aa[-caa, paNa tasaMca 'Aa' AajjaIcaa sauwa! jaI AajaI Aa[- [takxIca AaiNa Aa[- nasataanaa Aa[-paXo aahI jaasta kxaLjaI Gao{]na vaaZivatao, Aapalyaa naatavaacyaa, naataIcyaa CaoT\yaa CaoT\yaa kRxtaIMcao, lahanapaNaI baaobaDyaa baaolaMacao kxaOtaukx kxrtao. itacyaa gaaYoTInMaI, sasMkxaraMnaI baalapaNaalaa Aakxar dotao, Aapalyaa naatavaalaa vaa naataIlaa eKaada padaqa- AavaDtaao mhNaUna Kaasa svata: kxr}na, tyaacyaa ikxMvaa itacyaa taaoMData taao vaoLovar paDlaa kxI saamaaQaanaanao Bar]na paavatao. tyaacao vaa itacao kxaNoataohI kxama inaiva-GnapaNao paar paDao mhNanUa dvoaalaa CaoTo–maaozo navasa baaolatao tyaa AajjaIcaa!

AajaI mhTlao kxI fx>x laaD, kxaOtauk , pa`oma, maayaa hoca Aazvatao, naahI kxa? raga, icaDicaD, saMtaapa, maar yaa ekx vaoL Aa[-cyaa Baavanaa AsaU Sakxtaata paNa AajaIcaa AaiNa yaa sagaLyaacaa kxahI sabMaQMaca naahI ho gaRihtaca Asatao. Aapalyaa maulaacao vaa maulaIcao 'maUla' mhNanUa naatavaMDaMba_la inasaga-ta:ca itacyaa manaata [takxI maayaa, pa`oma inamaa-Na haota Asaavao kxa? kxI itacyaa vayaaevaZo vaya Jaalyaavar samaaor idsaNaa%yaa maaoh, mad, matsar ASaa BaavanaMacaa AjaUna spaSa-hI na Jaalaolyaa inaragasataocaa italaa maaoh paDta Asaavaa. kxaoNa jaaNao! parvaa ekxa kxaOTMuiMbakx snaHoyaaMkxDo gaolao haotao. tyaa GarataIla AajaIcao AaiNa 4 vaYaac-yaa naataIcao AtaTU naatao baiGatalao. CaoTISaI tanaU SaaLotaUna yaayacaI, AajaI vaaT baGata haotaI. taI yaayacyaa AaQaI. AalyaanaMtarhI itacyaa CaoTyaa CaoTyaa kRxtaIMcao kxaOtaukx kxrta haotaI. tanaUcyaa savayaIMcao AavajaU-na vaOiSaYTya saMagaNaarI, 'maI lahanapaNaI AgadI ASSaIca haota'o Asao saaMganUa naataIcyaa r]paanao Aapalao lahanapaNa paunha ekxda AnauBavaNaarI taI AajaI AaiNa 'tanaU cala maaJyaa GarI, taulaa gammata daKaivatao' Asao mhTM lyaavar 'AajaIlaa paNa nao{]yaa!'

Asao mhNata AajaIlaa ibalagalaolaI tana!U ikxtaI saduM r haotao tao naatao!

eipa`la 2013 lailata saaO.saaOdaimanaI parMajapao

kxSaI yaoNaar?

SaaLota Asataanaa “AajaIcyaa javaLI GaDyaaL kxsalao Aaho camatkxairkx!” ikxM vaa “maQalaI vaYa-o gaLUna paDtaata, kxalapaTacaa jauLtaao Qaagaa, paOzNaIcyaa caaOkxDyaManaao, AajaIlaa maaJao kxuSala saaMgaa”. ASaa kxivataa iSakxtaanaa, vaacataanaa, tyaaM cyaaba_la ivaSaYoa AapaulakxI vaaTayacaI. Aataa GarataIla 'AajaIcao' Aistatvaca jar AinaiEcata Jaalao Asaola tar kxivataota navyaanao tao kxsao yaoNaar?

AjaUnahI yaa kxivataa vaacalyaa ikx XaNaaQaa-ta mana BaUtakxaLata jaatao. AajaIpaaSaI roMgaaLU laagatao. maaJaI AajaI jaa{]na Aataa 18 vaYa-o JaalaI tarI SaaLtoa jaataanaa maaJyaa GaTT\ vaoNyaa GaalaUna, garma garma varNaBaata jao{] GaalaNaarI AajaI, dupaarI daravar yaoNaara Karvasa maaJyaasaazI Ga{o]na zovaNaarI AajaI, 'kxMadapaaoh'o kxrayalaa iSakxivaNaarI AaiNa maga maI koxlaolao paaoho 'Jakxasa' Asao mhNaUna dad doNaarI AajaI, taasana\ taasa maaJyaaSaI kx^rma KaoLNaarI AajaI. ASaI itacaI ikxtaItarI r]pao Aazvata rhataata.

KarMca, AajaIjavaL lahanaacao maaozo haoNao yaata majaaca vaogaLI. taI SabdMataUna saMagataa yaoNyaasaarKaI naahI. AajaIcyaa kxaoDkxaOtaukxata AaiNa sahvaasaata fuxlalaolao Asao baalapaNa malaa laaBalao yaata maI svata:laa KaUpa naiSabavaana samajatao. Asao AivasmarNaIya baalapaNa sagaLyaManaa imaLao ASaI manaaomana pa`aqa-naa kxrtao.

idvasaoMiMdvasa maazoz\Icyaa maazoz\I haota jaaNaarI Sahro AaiNa lahana haota jaaNaarI 'Gar'o AaiNa 'mana'o, yaa danohImauLo ikx kxaya, Aaja pa`tyaokx Garata 'AajaI' ho vyai>xmatva Asaolaca Asao Kaa~aIpaUva-kx saMagataa yaota naahI, partMau yaamauLo baccaokMxpanaI ikxtaI gaaoYTIMnaa maukxtao Aaho Asao vaarMvaar vaaTtao. 'sTaorIbaUkx' maQaUna gaaoYT vaacataa yaotao, vaacaUna daKaivataa yaotao, partMa,u AajaI Aaja navaIna gaaYoT, Asaa hTT\ kxr}na, AajaIlaa ibalaganUa ekoxlaloyaa gaaYoTIta kxaya majaa Aaho ho yaa CaoTyaManaa kxsao kxLNaar? javaLcyaa 'pa^aSa' iDpaaT-maoMTla sTaoAr maQaUna AakxYa-kx hvaabaMd barNaItalao AMabyaacao laaoNacao paOsao do{]na AaNataa yaotao. paNa Kaasa mao maihnyaata hapaUsacyaa kOxrIcao AajaInao Gaatalaolao taajao laaoNacao, tyaacaI cava sTaAormaQalyaa laaoNacyaalaa

10

kxT\Ta pauYpa caaOqao

kxT\Ta

Da^. ijataoMd` baargajao

gajaubaabaasa, kxQaI maMgaoSa, tar kxQaI Ajamaya kxa cahacaI tahana Aajakxala Baagata naahI irkxamapaNaata Aqa- SaaoQaNaa%yaa gappaMacaa kxT\TahI kxQaI rMgatanaahI ivarLNaa%yaa Qaurata BautakxaL SaaoQataanaa vaaTtao SaoAr koxlyaaiSavaaya kxSaacaI tallaf Baagata naahI iTMgala TvaaLI kxr]nahI taumhI duKaavaNaar naahIta yaacaI Kaa~aI haotaI mhNaUnaca h@kxacyaa QaagyaManaI baMQalaolaI AapalaI maO~aI haotaI maihnyaacyaa saurvaataIsa MO yaayacaI taoMvha paaTI- kxrayalaa taumhIca haotaa maihnyaacyaa SaovaTI paOsao saMpaayacao taoMvha {Qaar maagaayalahI taumhIca haotaa.

eipa`la 2013

pa`aja>x

kxivataa saaO. AMjalaI koxsakxr

maaiJayaa AMgaNaI {Baa ga pa`aja>x ra~aIcyaa kuxSaIta caMadNao pa`aSaIta svaagataa {Yaocyaa savaa-Mgao fuxlaUina DaOlata Daolaanao {Baa taao pa`aja>x ||1|| pahaT sama[- qaMD tyaa vaa%yaata vaaT ha kuxNaacaI darI ga baGataao?

Aar> {Yaosa baGaUina KauLa ha svaagataa itacyaa darI iSaMpaItaao saDa ||2|| naajaukx Qavala sauroKa fuxlaa tyaa koxSarI sauMdr naajaukx tao doz gaMQaanao BairlaI [valaI fuxlao taI svaagataa kuxNaacyaa rMagaaoLI roiKataI ||3|| Aar> x{Yaocyaa BaaLI taao SaaoBataao gaganaI saUyaa-caa kuMxkUxma taIlakx gaMQaIta fuxlataI Apaao-naI rvaIsa pa`sanna Baavao ha paUjaa ga maMaiDtaao ||4|| sauvaasaacyaa saMgao tyaa pa`aja>x fuxlaMacaI manaacyaa gaaBaarI gauMifxtao maalaa maI dohacyaa dovaLI Ba>xInao Baavaanao maaJyaa ga dovaacaI baMaiQalao paujaa maI ||5||

taumaca duKaNyaataIla gaoJaIMga DbyaataIla SaoAirMga AaiNa BaMaDNaataIla DoAirMga Karca manaalaa caTkxa laavaUna jaata Aqa-hIna gappaMacaa AqahLuhLU Dgamagau laagataao AaiNa maga laXaata yaota jao Aqa-hIna AsataM taoca svaaqa-hIna AsataM

11