IZENA:_______________________________________ TALDEA:_________________ Maite Domínguez
1
BIZIA IRAUNARAZTEA 1.1. Izaki bizidunak eta bizi-funtzioak. 1.2. Izaki bizidunen konposizio kimikoa. 1.3. Zelulari buruzko ezaguera, historian. 1.4. Nolakoak dira zelulak? 1.5. Nutrizio zelularra. 1.6. Nutrizio autotrofoa eta heterotrofoa. 1.7. Fotosintesia. 1.8. Arnasketa zelularra. 1.9. Zelula ugalketa
1.1. Izaki Bizidunak eta bizi-funtzioak
izan daiteke
hala nola harriak
osatuz IZAKI BIZIAK dituztela EZAUGARRIAK ANTOLAKETA MAILA
2
1. 2. Izaki bizidunen konposizio kimikoa eratuta
ZELULAZ
hauetan
osatuta
bereizten ditugu ORGANIKOAK
nagusienak izanik
URA (% 65)
soilik bizidunak
KARBONOA – C
dira
LIPIDOAK
PROTEINAK
dira
dira
dira
FOSFOROA - P SUFREA - S
ENERGIA ITURRIA
eratuta AMINOAZIDOZ
GLUKOSA POLISAKARIDOAK
FOSFOLIPIDOAK
MOLEKULA HANDIAK
MOTAK
ADN gordez
eratuta
hainbat funtzio EGITURAK
ARN lagunduz
3
1.3. Zelulari buruzko ezaguera, historian ZELULA gehienak
horregatik TEKNIKAK GARATU behar ezagutzeko HISTORIAN
1666. ROBERT HOOKE
1675. ANTONY van LEEUWENHOEK
XIX. (1838) SCHLEIDEN - SCHWANN eta
aurkitu
ikusi zuen zeudela adierazi eta osatu BIZIDUN TXIKI-TXIKIAK
4
1.4. Nolakoak dira zelulak?
ZELULAK
FORMAZ
izan daitezke MOTA ASKOTAKOAK
gehienak
du
oso desberdinak
MIKROSKOPIKOAK
neurtzeko unitatea edo
MINTZ PLASMATIKOA
MATERIAL GENETIKOA (ADN eta ARN) BARNEALDEA
OSO KONPLEXUAK
honek bertan ZELULAREN FUNTZIONAMENDUA
animalia-zelula eta betetzen dituzten ERREGULATU
ORGANULUAK MITOKONDRIOAK
ERRETIKULUAK
nola dagoen kontuan hartuz ZELULA PROKARIOTOA (Nukleorik ez)
5
1.5. Nutrizio zelularra NUTRIZIO ZELULARRA
deritzo
betetzeko behar dira
ZELULAK
direla behar duen
eraldatzeko
SUBSTANTZIAK
METABOLISMOA
erabiliak
bereiztuz ANABOLISMOA
lortzeko PROZESUA
EGITURAK ERATZEKO
bihurtu KONPOSATU TXIKIAGOAK lortuz
bihurtu SUBSTANTZIA KONPLEXUAK HAZTEKO ETA EGITURAK OSATZEKO
horretarako erabiliz ENERGIA
6
1.6. Nutrizio autotrofoa eta heterotrofoa NUTRIZIOA izan daiteke HETEROTROFOA hartuz hartuz behar duten
KANPOKO MATERIA EZ-ORGANIKOA
MATERIA ORGANIKOA
sortu
eginez
1.7. Fotosintesia FOTOSINTESIA (K)
da
du hauetan erabiliz
SUBSTANTZIA ORGANIKOAK
GARRANTZI HANDIA
askatzen baitu eta
bihurtzeko gertatzen da hau soilik
bereiztuz
H2O, CO2 eta GATZ MINERALAK bihurtuz
GAINONTZEKO BIZIDUNEK burutu ahal izateko
ARGITAKO ALDIA honetatik sortuz ILUNPEKO ALDIA
ALMIDOIA LIPIDOAK eta bizi-funtzioetarako
7
1.8. Arnasketa zelularra ARNASKETA ZELULARRA da
egiten dute
SUBSTANTZIA ORGANIKO KONPLEXUAK
degradatu bihurtuz MATERIA EZ-ORGANIKOA eta
gordeko dira
horrela
erabiliz
ZELULEK
DEGRADATU (Ez-organiko bakunagoak)
lortzeko
erabiliko dituzte
lortzeko
PROZESUA gertatzen delarik
sortutako
1.9. Zelula-ugalketa ZELULA-UGALKETA
da
desberdintzen dugu
ZELULA AMA BATEK
MATERIAL GENETIKOA
ORGANISMO ZELULABAKAR.
zatituz
sortzen dituzte
garrantzitsua
handituz
ADN-k gordez
ZELULAREN NUKLEOA zatituz MATERIAL GENETIKOA bi kopia
sortzeko edo berritu PROZESUA motak ERDIBIKETA
zuzenduz HONDATUTAKO ATALAK
ZELULAREN JARDUERA
eratuz
eratzen ditu
8
IZAKI BIZIDUNEN EGITURA ETA BIZI-FUNTZIOAK 1.- Aukera ezazu erantzun zuzena: 1.-Izaki bizidunak eratzen dituen oinarrizko eta ezinbesteko unitatea, hauxe da: a) Masa. b) Energia. c) Zelula. d) Bihotza. 3.-Zelula bakar batek honakoa bezalako organismo bat era dezake: a) Paramezioa. b) Pinua. c) Intsektua. d) Lehoia. 5.-Landareak honi esker elikatzen dira: a) Murtxikatzea. b) Fotosintesia. c) Erlazioa. d) Zurrupatzea. 7.-Hortaz, landareek: a) Bero handia behar dute. b) Argia behar dute. c) Mugimendua behar dute. d) Petalo asko behar dituzte. 9.-Zelulek nukleoan azido nukleikoa duten filamentu batzuk dituzte. Zer izen dute? a) Kloroplastoak. b) Kromosomak. c) Zentrioloak. d) Mitosia.
2.-Zelulek ez dute: a) Mintzik. b) Nukleorik. c) Zitoplasmarik. d) Biznagarik.
4.-Izaki bizidun guztiek betetzen duten funtzioa hauxe da: a) Zirkulazioa. b) Ordenazioa. c) Transpirazioa. d) Nutrizioa. 6.-Izaki bizidunen beste funtzio bat da: a) Ugalketa. b) Dimentsioa. c) Erretentzioa. d) Zigorra. 8.-Nola ugaltzen da zelula? a) Zatiketaz. b) Kenketaz. c) Batuketaz. d) Biznagaz. 10.-Lehenengo mailako bioelementuak dira: a) C, H, O, N. b) O, C, H, Na. c) C, H, Na, N. d) Guztiak.
11.-Bizidunon ugalketaren eta herentziaren ardura, 12.-Biomolekula ugarienak dira honakoak: honakoek dute: a) Gluzidoak. a) Gluzidoek. b) Lipidoak. b) Lipidoek. c) Proteinak. c) Proteinek. d) Azido nukleikoak. d) Azido nukleikoek. 13.-Animaliek lau fasetan betetzen dute nutrizio-funtzioa, hauexek dira (ordenarik gabe): a) Digestioa. b) Zirkulazioa. c) Arnasketa. d) Iraizketa Erlazioa. Arnasketa. Ugalketa. Zirkulazioa Arnasketa. Ugalketa. Iraizketa Arnazketa Iraizketa. Erlazioa. Zirkulazioa Digestioa 14.-Arnasketan, hauxe igortzen dugu: 15.-Fotosintesia egiteko, hauxe behar du landare a) O2 batek: b) CO2 a) O2 c) H2 b) CO2 d) He c) Ongarria. d) Azido nukleikoak.
9
2.- Geranio baten adar bat moztu eta lurpean sartzen badugu, landare berria sortuko da. Zer ugalketa-mota da hori?
3.- Zer dira elementu biokimikoak? Zein beste izen dute?
4.- Zein da gluzidoen funtzio nagusia? Aipatu gluzidotan joria den elikagairen bat.
5.- Zer da fotosintesia? Zein izakik egiten dute?
6.- Zein elikadura-mota da fotosintesia?
7.- Zein substantzia da ezinbestekoa fotosintesia gerta dadin?
8.- Pospoloekin erretzen bazara, min ematen dizu eta eskua kentzen duzu, funtzio bat betetzen ari zarelako. Zer funtzio?
9.- Zer da erdibiketa?
10
10.- Osatu esaldi hauek: a) Izaki bizidun guztiak ………………………. eta …………………... egiten dira. b) Izaki bizidun guztiek antzeko konposizio kimikoa dute, …………………………………. oinarri. c) Izaki bizidun guztiak ……………………… izeneko unitate mikroskopiko batez edo gehiagoz osaturik daude. d) Izaki bizidun guztiek hiru bizi-funtzio egiten dituzte: …………………………………….., ……………………………………….. eta ……………………………………….. 11.- Erantzun galdera hauei: a) Zer dira zelulak?.
b) Zer da nutrizioa?
d) Zer da harreman-funtzioa?
12.- Idatzi izaki bizidun hauek duten nutrizio mota (autotrofoa edo heterotrofoa). a)………………………………………..
c) ……………………………………….
b)…………………………………………….
d) ………………………………………….
13.- Erantzun. Izaki bizidunen zein bi mota daude, nutrizioaren arabera? 1………………………………………………………… 2……………………………………………………….. 11
14.- Lotu, gezien bidez, bi zutabe hauetako elementuak, nutrizio motaren ezaugarriak kontuan hartuz. Autotrofoak • Heterotrofoak •
* Fotosintesia egiten dute. * Beste izaki bizidunez elikatzen dira.
15.- a) Idatzi bi organismo autotroforen izena. b) Idatzi bi organismo heterotroforen izena.
16.- Adierazi esaldi hauek zuzenak (Z) ala okerrak (O) diren: …..……Ugalketa sexugabean bi izakik hartzen dute parte. …….... Ugalketa sexugabean banako bakar batek hartzen du parte. ………. Sexu bidezko ugalketan sexu desberdineko bi izakik hartzen dute parte. ………. Izaki bizidun guztiok zelula bakar batez osatuta gaude. ………. Zelula unitate bizidun txikiena da. ………. Zelula guztiak beste zelula batzuen zatiketaren ondorioz sortzen dira. ………..Zelula eukariotoek ez dute nukleorik. ………. Zelula prokariotoek ez dute nukleorik. 17.- Erantzun galdera hauei: a) Zer elementuz daude osatuta izaki bizidun guztiak? ………………………………, ……………………………………, ………………………………. eta ……………………………….. b) Zer motatakoak izan daitezke izaki bizidunak osatzen dituzten substantziak? * ………………………………………………. * ………………………….………………… 18.- Osatu taula hau: Elementua Karbonoa
Sinboloa H O
Nitrogenoa 19.- Lotu, gezi bidez, bi zutabe hauetako elementuak.
Substantzia ez-organikoak • Substantzia organikoak •
* Lipidoak * Gluzidoak * Gatz mineralak * Azido nukleikoak * Proteinak * Ura 12
20.- Osatu eskema hau:
21.- Osatu esaldia hitz hauek erabiliz:
……………………………………………… guztiok ………………………….. osatuta gaude; zelulak unitate ……….. …………….. ……………...enak dira. 22.- Zelulak hiru bizi-funtzioak egin ditzake. Zein dira hiru funtzio horiek?
23.- Osatu esaldi hauek: a) Mintz plasmatikoa zelula ……………………………………………. duen estalkia da; gainera, zelula ……………………………. babesten du. b) ……………………………. likido likatsua da, eta bertan ……………………………. izeneko egiturak daude; zelularen zenbait …………………………………. egiten dituzte. c) Material genetikoak zelularen ………………………………….. kontrolatzeko eta erregulatzeko ………………………. du.
13
24.- Aditu honako taula honi eta erantzun galdereei:
A) Begiratu aurreko taulari, eta osatu esaldiak: a) Zitoplasmak ………………………………….. ditu. b) Mitokondrioek …………………………………….. sortzen dute. c) Nukleoak …………………………………… du. d) Kloroplastoetan ………………………………… egiten da. B) Idatzi zeri dagozkion deskribapen hauek, animalia-zelulari, landare-zelulari ala biei. a) Mitokondrioak ditu: ………………………………………………………………… b) Bakuoloak ditu: ………………………………………………………………… c) Mintz plasmatikoa du: ………………………………………………………………… d) Nukleoa du: ………………………………………………………………… e) Zelula-pareta du: ………………………………………………………………… f) Zitoplasma du: ………………………………………………………………… g) Kloroplastoa du: ………………………………………………………………… 25.- Erantzun galdera hauei: a) Zer dira izaki bizidun zelulabakarrak? b) Zer dira izaki bizidun zelulaniztunak?
26. Lotu, gezi bidez, zutabe hauetako elementuak: * Animaliak Izaki bizidun zelulabakarrak• * Landareak Izaki bizidun zelulaniztunak • * Bakterioak 27.- Azpimarra itzazu bioelementuak: Karbonoa – ura- nitrogenoa –kaltzioa – hidrogenoa – oxigenoa – fosforoa – sufrea 28.- Azpimarra itzazu biomolekulak: Karbono dioxidoa – ura –gatz mineralak – zelulak – karbono hidratoak – lipidoak – proteinak - fosforoa – azido nukleikoak. 14
29.- Osatu taula hau:
30.- Zure ustez, bizidun guztien ezaugarria al da lekualdatzeko gaitasuna?. Arrazoitu erantzuna.
31.- Ba al dago bizidunetan bakarrik dagoen molekularik? Zeintzuk dira?
15
32.- Osatu materia bizidunaren antolaketa-mailen eskema.
33.- Irakurri esaldiak, eta aukeratu esaldi bakoitza osatzeko aukera egokia. a) Gihar-ehuna …………………………………………………….. osatzen dute.
b) Gihar-sistema …………………………………………………… osatzen dute.
c) Giharrak gihar-ehunak osatutako ……………………………… dira.
34.- Osatu esaldiak; erabili hitz hauek:
nutrizioa, ugaztunak, zelulaz, zalulanitzak, ugalketa, zelulabakar, funtzioak, bakterioak, jatorria, mikroskopio, harremana. - Izaki bizidun oro _____________ osatuta dago; izaki bizidun soila zelula bakar batez osatuta dago eta ______________ deritzo; esate baterako, ________________, paramezioak eta amebak dira horrelakoak. - Izaki bizidun horiek _______________ izeneko tresna erabiliz soilik ikus ditzakegu. Izaki _________________ deritze zelula anitzez osatuta dauden organismoei; besteak beste, landareak, intsektuak eta ________________ dira horrelakoak. - Zelulak izaki bizidunen berezko ______________ egiten ditu: __________________, _________________ eta _______________. - Zelula orok beste zelula batean du _________________. 16
35.- Osatu eskema falta diren hitzak idatziz.
36.- Izaki bizidunak, zelula kopuruaren arabera, bi multzo handitan sailkatzen dira. Zein multzotan? Eman multzo bakoitzeko izakien adibideak.
37.- Laburtu izaki bizidun kontzeptuari buruz dakizuna: a) Izaki bizidunek betetzen dituzten funtzioak:
b) Izaki bizidunen materia (konposizio kimikoa):
c) Izaki bizidunen egitura:
38.- Ba al dago hiru bizi funtzioetako bat egiten ez duen izaki bizidunik? Pentsatu eta arrazoitu erantzuna.
17
39.- Osatu bizi funtzioei buruzko honako taula: nutrizioa, erlazioa eta ugaltzea. Idatzi bakoitza zertan den. Bizi funtzioak Funtzioa Zertan den
40.- Osatu gizakiaren antolamendu-mailei buruzko taula. Bilatu ariketa hau osatzeko behar duzun informazioa:
Maila
Antolamendu-mailak Adibideak
1. 2. 3. 4. 5.
41.- Aurreko atalean aipatu duzuna baino antolamendu-maila soilagorik duen izaki bizidunik ba al dago? Zein dira?
42.- Ba al dago soil-soila izategatik antolamendu maila zelularrik ere ez duen izaki bizidunik? Zergatik? 18
43.- Aipatu teoria zelularraren hiru printzipioak:
44.- Zer asmakizunari ezker aztertu ahal ziren zelulak?
45.- Izaki bizidun guztiek behar dute materia eta energia. Zertarako?
46.- Adierazi zelula-mintzaren funtzioei buruz dakizuna eta idatzi esaldi hauek zuzenak Z) ala okerrak (O) diren. _______Zelularen barnealdea eta kanpoaldea bereizten ditu. _______Zelula kanpoaldetik erabat isolatzen du. _______Zelula mugatzen du eta forma ematen dio. _______Kanpotik barnera doazen substantziak soilik erregulatzen ditu. _______Zelula zer motatakoa den adierazten du. _______Substantzia-igarotzea erregulatzen du: zelularen barnetik kanporakoa eta kanpotik barnerakoa. 47.- Egia (E) ala Gezurra (G)? _______Landare baten nutrizioa heterotrofoa da. _______Nutrizio funtzioan oinarrituta, organismo bizidunak behar dituen energia eta materia lortzen ditu. _______Fotosintesiaren bidez zelula autotrofoak gai dira beren materia organikoa sortzeko. _______Zelula prokariotoek ez dute nukleorik. _______Zelula eukariotikoek nukleo bereizia dute. _______Mintz zitoplasmatikoa bakuoloak inguratzen dituen mintza da. _______Zelulek arnasketa zelularraren bidez lortzen dute energia. _______Mintz zitoplasmatikoaz gain, animalia-zelulek zelula-pareta dute. _______Organismo zelulanitzetan zelulak ehunetan elkartzen dira.
19
48.- Defini itzazu ondorengo kontzeptuak: a) Organismo zelulabakarra:
b) Organismo zelulanitza:
c) Zelula prokariotoa
d) Zelula eukariotoa:
e) Nutrizio autotrofoa:
f) Nutrizio heterotrofoa:
g) Zelula:
49.- Lotu gezien bidez: 1.-Zelula prokariotoa
a.-Zelula ugariz osaturikoa
2.-Zelula eukariotoa
b.-Nukleoduna
3.-Animalia zelula
c.-Kloroplastoak ditu
4.-Landare zelula
d.-Materia organikoa produzitzeko gai da
5.-Izaki zelulabakarra
e.-Ez du nukleorik
6.-Izaki zelulanitza
f.-Ez du zelula-paretarik
7.-Izaki autotrofoa
g.-Ez da materia organikoa sortzeko gai
8.-Izaki heterotrofoa
h.-Zelula bakarrez osaturikoa
20
50.- Osatu esaldiak: -
-
-
-
Materia biziduna osatzen duten elementurik ugarienak honako hauek dira: ____________, _____________, ____________, __________, ___________ eta ___________; horietako bereizgarriena hau da: ____________ Izaki bizidun guztiak ________________-z osatuta daude; biziaren unitaterik txikienak dira horiek. Zelula-kopuruari erreparatuz gero, izaki bizidun ____________ eta _____________ daude. Bestalde, zelulak bi motatakoak dira: __________________ eta _______________. Izaki bizidunak mailaka antolatuta daude. Zelulak elkartu egiten egiten dira eta hauek eratzen dituzte: ____________; horiek___________ eratzen dituzte, eta horiek ere elkartu egiten dira, eta ____________ eratzen dituzte. Fotosintesia landare-zelulen ______________-etan betetzen da. Informazio genetikoa zelulen ________________-an gordetzen da. Zelulak elkartzen dira __________________ eratzen. Landareen zelula-pareta ________________ deuturiko karbono hidratoaz usatuta dago __________________ zelulen zitoplasman daude, eta zelulen zenbait funtzio betetzen dituzte. __________________ animalia-zelula inguratzen duen geruza mehea da. Zelulen barrualdeko ingurune likidoa _________________ da. _________________ landare-zelulen kolore berdeko organuluak dira. Landareen kolore berdea _______________ izeneko pigmentuari zor diote. ___________________ prozesuaren bidez zelula ama erdibitu egiten da, eta bi zelula berri sortzen dira. Esporulazioaren ondorioz sortutako zelula umeei ____________ deritze. Ura izaki bizidunen barne-likidoen osagai nagusia da, esaterako ________________-rena. Gatz mineralek _____________ eratzen dituzte, besteak beste, krustazeoen eta moluskuen oskolak. Zenbait gluzidok egitura-funtzioa dute; esaterako__________-k. Gluzido hori landare-zelulen paretetako osagaia da. Zenbait lipido zelula-mintzen osagaiak dira; besteak beste ________________ eta ________________. Zenbait proteinak, hots, ________________-k, erreakzio kimikoak erregulatzen dituzte.
21
51.- Aukera ezazu erantzun egokia: 1.- Nola deitzen da zelula inguratzen duen mintza? * Bakterio-mintza * Zelulosa-pareta * Mintz plasmatikoa * Iraizketa-pareta 2.- Nola deitzen da zelularen barruko ingurune likidoa? * Zitosola * Plasma * Zitoplasma * Ura 3.- Hauetariko zein ez da zelularen organulu bat? * Golgiren aparatua * Erretikulu endoplasmatikoa * Zitoplasma * Mitokondrioa 4.- Fotosintesia betetzen dute: * Landareek bakar-bakarrik * Landareek eta algek * Landareek, algek eta zenbait Bakteriok * Landareek, algek eta bakterio Guztiek 5.- Hauetariko zeintzuk ez dira kinadak? * Ukipenezkoak * Entzumenezkoak * Hazkuntzakoak * Argizkoak
6.- Egitura edo prozedura hauetariko zeinek ez du zerikusirik ugalketa sexualarekin? * Zigotoa * Gemazioa * Ernaltzea * Enbrioia 7.- Prozedura honetan tamaina berdineko bi zelula sortzen dira: * Esporulazioa * Gemazioa * Erdibiketa 8.- Bakterioek dute, soilik: * Zelula eukariotoa * Kloroplastoa * Zelula prokariotoa * Mitokondrioa 9.- Bizi-unitateak dira: * Biomolekulak * Zelulak * Bioelementuak * Zelulen nukleoak 10.- Zein da zuzena? * Animaliek zein landareek arnasketa zelularra betetzen dute * Landareek ez dute arnasketa zelularra betetzen, fotosintesia egiten dute * Algek ez dute arnasketa zelularra betetzen * Animaliek ez dute arnasketa zelularra betetzen
52.- Zer zelula-motak dute zelula-pareta? Zer funtzio du pareta horrek?
53.- Azaldu zer desberdintasun dagoen elikadurari dagokionez animalia-zelula eta landarezelulen artean.
22
54.- Osatu taula hau eta zehaztu zelula-organuluen funtzioak Zelula-organuluak
Funtzioak Substantzia konplexuak digeritzen dituzten besikulak dira.
Erretikulu endoplasmatiko leuna Mitokondrioak Haren baitan fotosintesia egiten da Bakuoloak
55.- Adierazi zer desberdintasun dituzten animalia-zelulak eta landare-zelulak.
56.- Zertarako behar dute landareek eguzki-argiaren energia?
57.- Zertan bereizten dira zelula prokariotikoak eta eukariotikoak?
58.- Adierazi zein prozesuri dagokion erreakzio kimiko hau. Zein zelula-motatan gertatzen da prozesua? CO2 + H2O + gatz mineralak + argia
→ materia organikoa + O2
59.- Hainbat elementu zelularren jarduerari buruzko ezaguera teorikoak ez zuen aurrera egin XIX. mendera arte. Zergatik?
60.- Aukera ezazu erantzun zuzena:
23
1.- Nukleoa bi zati berdin-berdinetan zatitzen da. * Gemazioa * Esporulazioa * Erdibiketa 2.- Nukleoa hainbat zatitan zatitzen da zelula batzuk sortuz. * Erdibiketa * Esporulazioa * Gemazioa * Askotariko zatiketa 3.- Ondorengo organuluetan gertatzen da fotosintesia: * Mitokondrioak * Lisosomak * Erribosomak * Kloroplastoak 4.- Landare-zelulek ________________aren bidez lortzen dituzte Elikagai organikoak. Horrexegatik nutrizio ____________ dute. * Fotosintesia, heterotrofoa * Fotosintesia, autotrofoa 5.- ______________-aren bidez sartzen dira substantziak zelularen barruan. * Endozitosia * Endometrosia * Osmosia 6.- Organulu honen funtzioa energia sortzea da: * Zitoplasma * Mitokondrioa * Bakuoloa 7.- Zein da landare-zelulen eta animalia-zelulen arteko aldea? * Animalia-zelula eukariotikoa da eta landare-zelula Prokariotikoa. * Landare-zelulak ez du mint zitoplasmatikorik ez eta nukleorik ere. * Zelula-pareta, kloroplastoak. 8.- Zitoplasma‌ * Informazio genetikoa gordetzen du. * Zelularen substantzien sarrera eta irteera erregulatzen ditu. * Zelularen barruko ingurune likidoa da.
24
61.- Adierazi zelulen zer zatik betetzen dituzten honako funtzio hauek: a) Energia lortu:______________________ b) Zeluletara substantziak sartu eta ateratzeko prozesuak erregulatu:_________________ c) Substantzia ez-organikoak substantzia organiko bihurtu:_____ __________________ d) Landare-zelulari itxura eman:________________ e) Zelulen funtzionamendua erregulatzen duen informazioa eduki: ____________________
62.- Adierazi irudi bakoitzeko zelula zer motatakoa den (animalia-eukariotoa / landareeukariotoa / prokariotoa), eta idatzi horien ezaugarri bereizgarriak.
25
63.- Zelularen egitura Eskema hauetan, animalia-zelula bat eta landare-zelula bat ikusten dira. a) Identifika itzazu zelularen atalak
1…………………………………………… 3…………………………………………… 5…………………………………………… 7……………………………………………
2…………………………………………… 4…………………………………………… 6…………………………………………… 8……………………………………………
b)Arrazoitu bi zelula horietatik zein den animalia-zelula eta zein den landare-zelula.
c) Bi zelula horietatik, zeinek du elikadura autotrofoa eta zeinek du elikadura heterotrofoa. Zergatik?
26