Maite DomĂnguez
IZENA:____________________________________ DATA:______________________ TALDEA:____________________
Materiaren propietateak (ariketak) 1.- Egia (E) ala Gezurra (G)? • Gorputz baten materia-kantitatea bolumenaz adierazten da. • Unibertsoko gorputz guztiak materiaz eratuta daude. • Materia bereko gorputzek dentsitate ezberdinak dituzte. • Metro karratua (m2 ) azalerak neurtzeko magnitudea da. 2.- Izenda itzazu ondorengo substantziak bereizteko lagungarri diren bost propietate (propietate bereizgarriak edo intentsiboak): b) Diamantea eta urrea: c) Ura eta alkohola: d) Kuprea eta gasolina: e) Ura eta zilarra: 3.- Materiaren ondorengo propietateak sailka itzazu: Kolorea – usaina – tamaina – gardentasuna – distira – forma – tenperatura – gogortasuna – disolbagarritasuna – dentsitatea – Pisua – bolumena – hedadura – egoera fisikoa giro tenperaturan . Propietate orokorrak Propietate bereizgarriak
4.-Ondorengo propietaten artean zeintzu dira magnitude fisikoak eta zeintzu ez? Direnetarako zeintzu dira NS-ko neurri-unitateak?: • Edertasuna: • Zaporea: • Maitasuna: • Bolumena: • Tenperatura: • Adorea: • Denbora: • Luzera: • Masa: • Edertasuna: • Azalera: • Dentsitatea:
MAGNITUDEAK 5.- Izenda itzazu neur daitezkeen materiaren sei propietate eta neurtu ezin diren beste sei. Neur daitezkeen propietateak Neurtu ezin diren propietateak
6.- Ondorengo materiaren propietateen artean azpimarra itzazu neur ditezkeenak. Luzera – azalera – azelerazioa – teperatura – edukiera –lodiera – kolorea – zaporea– altuera – abiadura – edertasuna – denbora – mina – masa. 7.- Osa ezazu ondorengo taula hau: Materiaren Magnitudea Neurtzeko propietatea tresna Eraikin baten garaiera
Neurriunitatea
Neurketaren adierazpena
Tona -Kg – g 7 m3 Denbora Gela baten azalera Kl – l - ml 12ºC Mahai baten zabalera 47 km/h Orduak egunak
8.- Idatz ezazu neurri-unitaterik egokiena kasu bakoitzean. • Gela bateko airearen bolumena:_____________ • Ur baso baten edukiera:______________ • Paperezko folio baten azalera:______________ • Futbol partidu batek irauten duen denbora:______________ • Boligrafo baten materia kantitatea:____________ • Bi hiriren arteko distantzia:_______________ • Horma baten azalera:_____________ • Txanpon baten masa:______________ • Zopa jateko koilara baten edukiera:____________ • Poxpolu kutxa baten bolumena:______________ • Ur biltegi baten edukiera:______________ • Urrezko eraztun baten masa:_____________ 9.- Eman itzazu bataz besteko neurriak: • Zure ohearen zabalera:____________ • Institutuan zauden egun bateko denbora:_______________ • Zure gelaren azalera:____________ • Zure gorputzaren tenperatura:___________ • Hortzak garbitzeari ematen diozun denbora:______________ • Kalkulagailu baten masa:____________ • Ikasgela baten bolumena:_____________ • Boligrafo baten luzera:______________ • Zure logelako horma baten luzera:______________ • Zure logelaren garaiera:_____________ • Zure koadernoaren zabalera:____________ • Zure koadernoaren lodiera:_____________
MAGNITUDE FISIKOEN NEURRI-UNITATEAK (ariketak) 10.- Azpimarra itzazu magnitudeak: Luzera – denbora – beldurra – iluntasuna – poztasuna – masa – edukiera – oroimena – jatortasuna – azalera – abiadura – bolumena 11.- Zeintzu dira NSn ondorengo magnitude fisikoen neurri-unitateak? *Masa:_________ *Luzera:_________ *Hedadura (azalera):_________ *Bolumena:________ *Denbora:_________ *Tenperatura:_________ *Abiadura:________ 12.- Ordena itzazu ondorengo neurriak txikitik handira: a) 3,07 m – 3,1 m – 3,007 m – 0,307 m – 30,7 m – 3,03 m
b) 1 hm – 1 cm – 1 km – 1 mm – 1 m – 1 dm
13.- Osa itzazu ondorengo berdinketak a) 80 dam = __________m = ___________dm = __________cm b) 600.000 dm = __________m = __________dam = _______hm c) 27 cm = _________mm =___________hm = __________m d) 400 hm = _________km = ___________m = __________cm 14.- Adieraz itzazu NS-ko neurri-unitatean ondorengo neurriak: a) 54,3 dam= b) 8,73 km = c) 6000 dm = d) 300,28 dam = e) 5,3 hm = f) 2500 mm = 15.- Adieraz itzazu km-tan ondorengo neurriak : a) 54,3 hm= b) 8,73 m = c) 6000 dm = d) 300,28 dam = e) 5,3 cm =
16.- Ordena itzazu txikitik handira: 4,5 km – 45 dam – 0,45 hm – 45.000 m – 4.500 cm
17.- Lotu gezien bidez baliokideak: 300 m 300 mm 300 dam 300 hm 300 cm
18.- Bete itzazu hutsuneak: a) b) c) d) e) f) g) h)
450 m + _______________ = 1 km 175 m + ________________ = 1 km 7,8 m + ________________ = 1 dam 2,75 dm + ______________ = 1 m 7 dam + _______________ = 1 km 25 cm + _______________ = 1 m 3,4 dam + ______________ = 1 hm 68 m + _______________ = 1 km
30 km 3 hm 3.000 mm 3 dm 3.000 m
MASA (ariketak)
19.- Ordena itzazu ondorengo neurriak txikitik handira: 5 kg - 0,5 t - 500 g - 5.000 mg - 40 dg - 0,06 hg
20.- Osa e) f) g) h)
itzazu ondorengo berdinketak 0,8 dag = __________g = ___________dg = __________cg 9500 dg = __________g = __________dag = _______hg 27000 cg = _________mg =___________hg = __________g 0,004 t = _________kg = ___________g = __________cg
21.- Adieraz itzazu NS-ko neurri-unitatean ondorengo neurriak: g) 64,3 dag= h) 8,73 t = i) 45000 dg = j) 600,28 dag = k) 5,3 hg = l) 250000 mg = 22.- Adieraz itzazu g-tan ondorengo neurriak : a) 54,325 hg= b) 8,73 dg = f) 9000 mg = g) 0,28 t = h) 8,3 cg =
EDUKIERA (ariketak) 23.- Eman kl-tan: a) 9.000 l = _____________ b) 134,75 hl = _____________ c) 0,222 dal = _____________ d) 275,85 dl = _____________ e) 550.000 ml = ____________ f) 8.400 cl = ____________ g) 3 l = _____________ 24.- Osa a) b) c)
itzazu ondorengo berdinketak: 2,15 ml = ____________cl = ___________l = __________dal 5.000 l = ___________cl = ___________ml = __________hl 0,15 kl = ____________cl = ___________l = __________dal
AZALERA (ariketak) 25.- Osa itzazu ondorengo berdinketak: a) 2 km2 = _________hm2 = __________dam2 = _________ m2 b) 7 m2 =__________dm2 = __________cm2 =__________ mm2 a) 0,04 dam2 =___________km2 = ______________dm2 26.- Osa ezazu : a) 2000 m2 =________dam2 =__________hm2 =_________km2 b) 600.000 cm2 = ________dm2 = ________ m2 = _______dam2 27.- Lotu gezien bidez:
3000 m2 0,03 dam2 0,30 km2 0,0003 km2 3000 cm2 30 hm2
30 dm2 30 dam2 3.000 dam2 300 dm2 30 hm2 0,030 hm2
28.- Adieraz itzazu NS-ko neurri-unitatean ondorengo neurriak: a) 0,25 hm2 = ______________ b) 5478000cm2 = ______________ c) 0,00046 km2 = ______________ d) 45,6 dam2 = ____________ e) 93500000 mm2 = _______________ f) 32597,25 dm2 = ______________
BOLUMENA (ariketak) 29.- Osa itzazu ondorengo berdinketak: a) 5 km3 = _________hm3 = __________dam3 = _________ m3 b) 2,7 m3 =________dm3 = __________cm3 =__________ mm3 b) 230000 dam3 =___________km3 = ______________hm3 30.- Osa ezazu : a) 34000 m3 =________dam3 =_________hm3 =_________km3 b) 600.000 cm3 = ________dm3 = ________ m3 = _______dam3 31.- Lotu gezien bidez:
25.000 m3 25 dam3 2,5 km3 0,000025 km3 25.000.000 cm3 0,000025 hm3
25.000.000 dm3 2.500.000 dam3 0,025 dam3 25.000 dm3 0,025 hm3 25.000 m3
32.- Adieraz itzazu NS-ko neurri-unitatean ondorengo neurriak: g) 0,000008 hm3 = ______________ h) 3867000cm3 = ______________ i) 0,000957 km3 = ______________ j) 31,6 dam3 = ____________ k) 84600000 mm3 = _______________ l) 46783,25 dm3 = ______________
BOLUMENA-EDUKIERA (ariketak) 33.- Lotu itzazu baliokideak diren neurri-unitateak: BOLUMENA
EDUKIERA
m3 dm3 cm3
litro kilolitro mililitro
34.- Adieraz itzazu l-tan ondorengo neurriak: a) 4 m3 = _____________________________ b) 1,45 dm3 = _____________________________ d) 0,25 dam3 = _____________________________ e) 0,006 hm3 = _____________________________ f) 5,2 m3 = _____________________________ g) 5.000 dm3 = _____________________________ h) 0,090 hm3 = _____________________________ i) 0,0001 km3 = _____________________________ 35.- Adieraz itzazu ml-tan ondorengo neurriak: a) 2,345 m3 = _____________________________ b) 0,956 dam3 = _____________________________ c) 6.000 dm3 = _____________________________ d) 790.000 cm3 = _____________________________ e) 62,45 cm3 = _____________________________ f) 50.000 mm3 = _____________________________ g) 0,000006 hm3 = _____________________________ h) 0,0008 dam3 = _____________________________ 36.- Adieraz itzazu cm3 –tan: a) 0,0037 kl =______________________________ b) 98,36 l =_______________________________ c) 75 ml =__________________________ d) 0,076 hl =______________________________ e) 874 dl =__________________________ f) 93,67 dal =__________________________ g) 0,7 cl =_________________________
DENBORA (ariketak) 37.- Zenbat segundu dira? a) Ordu erdi bat =_______________________________ b) Ordu laurden bat =_____________________________ c) Hiru ordu laurden =___________________________ d) 15 min eta 30 s =_____________________________ e) Ordu bat eta erdi =___________________________ f) 15,5 min =__________________________________ g) 1,5 ordu =__________________________________ h) Bi ordu eta laurden =__________________________ i) 1,75 ordu =_________________________________ j) 5 minutu eta erdi =___________________________ k) 2,25 ordu =_________________________________ l) Ordu bat eta hiru laurden =_____________________ m) 7 min eta 15 s =______________________________ n) 4,75 min =__________________________________ o) 7,25 min =__________________________________ p) 4 min eta 45 s =______________________________ 38.- Zenbat ordu dira ? a) 7.200 s =___________________________________ b) 330 min =___________________________________ c) 10.800 s =___________________________________ d) 4.320 s =____________________________________ e) 180 min =____________________________________ f) 450 min =____________________________________ g) 5.400 s =____________________________________ 39.- Zenbat minutu dira? a) 270 s =____________________________ b) Ordu bat eta erdi =___________________ c) 90 s =____________________ d) 600 s =___________________ e) 1,5 ordu =_________________ f) Hiru ordu laurden =_________________ g) Ordu laurden bat =__________________ h) Bi ordu eta erdi =___________________ i) 0,75 ordu =_______________________ j) 0,25 ordu =_______________________ k) 2,5 ordu =________________________ l) 5 ordu eta 30 min =_____________________ m) 5,5 ordu =_________________________
DENTSITATEA (ariketak) 1.- Neurri berdinak dituzten bi ontzi betetzen ditugu: bat urez eta bestea kuprez. Uraren dentsitatea 1 g/ cm3-koa da eta kuprearena 8,9 g/ cm3-koa. • Zer ontzitan dago masa kantitaterik handiena? Zergatik? •
Zer substantziak okupatzen du bolumenik handiena? Zergatik ?
2.- Burdinezko iltze bat baso bat uretan sartzekotan, ondoratu egiten al da? Zergatik?. Eta zergatik flotatzen du iltzeak baino askoz ere gehiago pisatzen duen burdinezko lata batek?
3.- Zeinek izango du masa gehiago, kilo bat burdinak edo kilo bat lastok? Zeinek izango du bolumen handiagoa? Eta zeinek dentsitate handiagoa?
4.- Kilogramo bat kotoik eta kilogramo bat berunak bolumen bera okupatzen dutela uste al duzu? Zergatik?
5.- Zeinek dauka dentsitate handiagoa 1 kg berunek ala 1 kg lastok?
6.- Zerk dauka dentsitate handiagoa? Itsasoko ur guztiak ala edalontzi bateko itsasoko urak?
7.- zerk dauka dentsitate handiagoa? Egurrezko zati batek ala dimentsio bereko burdinezko zati batek?
8.- Merkurioak urak baino dentsitate handiagoa badu, zerk hartuko du bolumen handiagoa, 1 kg merkuriok ala 1 kg urak?
9.- Gorputzek uretan flotatzen badute zer baldintzak bete behar dituzte? * * 10.- Zein substantziak dauka dentsitate handiagoa, olioak ala urak? Zeinek flotatzen du bestearen gainean?
11.- Izotzak ur likidoan flotatzen badu, izotzaren dentsitatea urarena baino handiagoa ala txikiagoa da?
12.- Zergatik flotatzen dugu hobeto itsasoko uretan igerilekukoetan baino?
13.- Alkoholak urak baino dentsitate txikiagoa baldin badu ere, ez du uretan flotatzen. Zein izan daiteke gertakari honen azalpena?
14.- Bete itzazu hutsuneak: • Masa _________________ kantitatea da. • Dentsitatea _____________ unitatean dagoen masa da. • Solido batek likido batean flotatuko du haren dentsitatea likidoarena baino _________agoa bada. 15.- a)Zertan dira berdinak diametro bereko bi bola, bat kristalezkoa eta bestea burdinezkoa?: *masan *bolumenean *pisuan b) Zertan bereizten dira diametro bereko bi bola, bat kristalezkoa eta bestea burdinezkoa?: *masa n *bolumenean *dentsitatean c)Zertan dira berdinak aurreko ataleko objektuak? *masa n *bolumenean *dentsitatean d) Zertan dira berdinak 1 kg burdina eta 1 kg kotoia? *masa n *bolumenean *dentsitatean
e) Zertan dira berdinak 1 m3 ura eta 1 m3 merkurioa? *masa n *bolumenean *dentsitatean f) Zertan dira berdinak diametro bereko bi bola, bat kristalezkoa eta bestea burdinezkoa?: *masa n *bolumenean *dentsitatean g) Zertan dira berdinak 1 kg beruna eta 1 kg kortxoa? *masa n *bolumenean *dentsitatean h) Zertan dira berdinak 1 l ur purua eta 1 l itsasoko ura? *masa n *bolumenean *dentsitatean i) Zertan dira berdinak 1 kg ura eta 1 kg merkurioa? *masa n *bolumenean *dentsitatean 16.- Bete ezazu ondorengo taula (substantzia berberaren datuak dira): V (cm3) 150 40 m (g) 120 100 70 Zein da substantziaren dentsitatea? Datuak
Ebazpena
17.- Aluminioaren dentsitatea 2,7 c/cm3-koa bada, zenbateko bolumena okupatzen du 1 kg aluminiok? Datuak Ebazpena
18.- Zenbateko masa dute 7000 cm3 ur puruak? Datuak Ebazpena
19.- 0,1 m3-ko bolumena duen metalezko pieza baten masa 1130 kg da. Erantzun: a) Zein da pieza horren dentsitatea? Datuak Ebazpena
b) Piezaren bolumena 0,25 m3-koa izanik, zer masa izango luke? Datuak Ebazpena
20.- Kalkula ezazu gorputz baten dentsitatea 20 kg-ko masa eta 2,5 dm 3-ko bolumena dituela jakinda. Eman ezazu emaitza g/cm3-tan. Datuak Ebazpena
21.- Balantza batez 100 cm3 ur dituen probeta baten masa neurtzen dugu eta emaitza 350 g-koa da. Ondoren kanika bat sartzen dugu uretan eta honen maila 150 cm3-tara igotzen da, batuketaren masa 725 g-koa izanez. Irudikatu esperientzia eta aurkitu:
a) Kanikaren bolumena b) Kanikaren masa c) Kanikaren dentsitatea. Datuak
Ebazpena
22.- Kalkulatu substantzia baten dentsitatearen balioa, 44,5 g-ko masa eta 50 cm3-ko bolumena dituela jakinda. Datuak Ebazpena
23.- Kalkulatu 32 cm3-ko bolumena eta 80 g-ko masa dituen gorputzaren dentsitatea. Datuak Ebazpena
24.- Azetonak 0,79 g/cm3-ko dentsitatea dauka. a) 23,3 g azetonak zer bolumen okupatzen du? Datuak Ebazpena
b) Zer masa edukiko du 58,4 cm3 azetonak? Datuak Ebazpena
25.- Gorputz metaliko baten bolumena 50 cm3-koa da eta masa 135 g-koa. Zein da haren dentsitatea? Datuak Ebazpena
26.- Probeta batean 200 cm3 ur neurtzen dira. Ondoren 100 g-ko masa duen harria sartzen da. Ur maila 225cm 3-raino igotzen da. Irudikatu esperientzia eta aurkitu:
a) Zein da harriaren bolumena?
b) Zein da haren dentsitatea? Datuak
Ebazpena
27.- Aluminioaren dentsitatea 2,7 g/cm3-koa baldin bada, zenbateko masa edukiko dute 2 cm3 aluminiok? Datuak Ebazpena
28.- Zer substantziak ditu ondorengo propietateak?: • Metal-distira • Bero-eroalea • Elektrizitate-eroalea • 2,7 g/cm3-ko dentsitatea
29.- Zenbat litro okupatzen dute 7525 gramo urak?. Datuak Ebazpena
TENPERATURA - ESKALAK
Kelvin eskalatik Celsius eskalara pasatzeko ondorengo formula erabiltzen da
t(ยบC) = T(K) - 273 Celsius eskalatik Kelvin eskalara pasatzeko ondorengo formula erabiltzen da
T(K) = t(ยบC) + 273
ARIKETAK 1.- Burutu itzazu ondorengo unitate-aldaketak: a. -125 ºC a K b. 300 K a ºC
c. 200 K a ºC
2.- Zer neurtzen dute eskala Zentigradoak eta Kelvin eskalak? Zeintzuk dira bi eskala hauen arteko aldeak?.
3.- Giza-gorputzaren ohiko tenperatura 37°C-koa. Zein da giza-gorputzaren tenperatura Kelvin eskalan?.
4.-Osatu ondorengo taula: CELSIUS
KELVIN
200 °C -5 °C 400 K 5.- Lurraren batez besteko tenperatura 15ºC-koa da. Zein da horren baliokidea Kelvin eskalan?
6.- Nitrogenoaren irakite-tenperatura 77K da. Zein da horren baliokidea Celsius eskalan?
7.- Lapiko bat ur berotzen dugu 25 °C-tik 80 °C-rA. Zein izan da tenperaturaren bariazioa Kelvin eskalan?
8.- Helioaren irakite-puntua 2,2K-koa da; giro-tenperatuara atsegina 295Kkoa eta Eguzkiaren azaleko batez besteko tenperatura 6.000 K-koa. Adierazi hiru tenperatura haiek eskala zentigradoan.
9.-Adieraz ezazu 25ºC-ko tenperatura Kelvin eskalan.
10.- Sufrearen irakite-tenperatura 444.5ºC da. Zein da horren baliokidea Kelvin eskalan?
11.- Urrearen fusio-puntua 1336 K da. Zein da horren baliokidea Celsius eskalan?
12.- Gas hotz bat –180ºC-ko tenperaturan dago. Zein da horren baliokidea Kelvin eskalan?
13.- Berunaren irakite-tenperatura 1620º C da. Zein da horren baliokidea Kelvin eskalan?