Trzy slowa Garaba Dorje by Manibooks

Garchen Rinpocze

Trzy słowa Garaba Dorje Esencja wielkiej doskonałości

Garchen Rinpocze – lama tradycji drikung kagju, urodzony we Wschodnim Tybecie w 1936 roku. Więziony przez 20 lat w chińskim obozie pracy, po uwolnieniu starał się gorliwie odbudowywać we Wschodnim Tybecie klasztory drikung kagju. Od 1997 roku naucza także na Zachodzie. Spotyka się ze spontanicznym uznaniem, okazywanym przez ciągle wzrastająca liczbę uczniów, wynikającym z bezgranicznej życzliwości jego serca. Wyjaśnienia, wskazówki, instrukcje Garchena Rinpocze są czymś więcej niż tylko zwykłą teorią, przekazuje je wprost ze swojego doświadczenia i dojrzałego serca. Garchen Rinpocze łączy w sobie esencję wszystkich nauk tradycji kagju i ningma.

TRZY SLOWA GARABA DORJE_okladka.indd 1

manibooks.pl

„Trzy słowa...” tybetańskiego mistrza Garaba Dorje prowadzą bezpośrednio do całkowitego przeobrażenia, doświadczonego naszym własnym umysłem. Garchen Rinpocze przekazuje nam sens tego wyznania na podstawie słynnego komentarza Dza Patrula. Praktyka prowadzi od właściwego poglądu, poprzez właściwą medytację do właściwego działania. Zatrzymanie umysłu w jego naturze i rozpoznanie w niej siebie może nas wyzwolić z zaciemnień aktywności myślowej i zakłócających uczuć. Umysł wyzwala się z wszelkich ograniczeń także poprzez niezmierzone współczucie i miłosierną dobroć. Dzogczen – wielka doskonałość, często porównywana ze środkową ścieżką i mahamudrą – wielką pieczęcią. Poleganie na nauczycielu oraz pomieszanie widoczne niekiedy u tych, którzy pragną otwierać się na dharmę, ukazuje, jak ważne jest koncentrowanie się na streszczaniu nauk. Właśnie tak postępował Garab Dorje, pierwszy mistrz dzogczen w naszym systemie świata. W swoim dziele „Trzy słowa trafiające w znaczenie” charakteryzuje mądrość prawdziwej natury percepcji, prawdziwej natury naszej własnej świadomości. W wyjaśnieniach do tego tekstu Garchen Rinpocze odnosi się do komentarza największego tybetańskiego uczonego i mistrza Dza Patrula (1808-1887).

25.09.2014 09:31

Garchen Rinpocze

TRZY SŁOWA GARABA DORJE

Seria Ofiarowane z głębi serca słowa mądrości Tom 3

Garchen Rinpocze

TRZY SŁOWA GARABA DORJE Esencja wielkiej doskonałości

Poznań 2014

Tytuł oryginału niemieckiego: Die Drei Worte des Garab Dorje. Die Essenz der Großen Vollendung Seria Ofiarowane z głębi serca słowa mądrości z pouczeniami Garchena Rinpocze, opublikowane przez Fundację Tara Z tybetańskiego przełożył Jürgen Manshardt Copyright 2009 © by Tara Foundation, Düsseldorf, All rights reserved Copyright © dla polskiego wydania – Fundacja Mani

Tłumaczenie: Anna Maślankowska Redakcja merytoryczna: Kanzen Redakcja i korekta polonistyczna: Anna Gocek Skład: Marlena Schreiber Wydawnictwo ManiBooks Fundacja Mani ul. Strzelecka 41/5 61-846 Poznań www.manibooks.pl www.fundacjamani.pl Wydanie pierwsze Poznań 2014 ISBN: 978-83-64640-03-2

Niniejsza książka jest tekstem dharmy, dlatego powinna być traktowana z szacunkiem. Informacje na temat właściwego obchodzenia się z tekstami dharmy można znaleźć na stronie: www.fundacjamani.pl

SPIS

TREŚCI

WSTĘP . . . . . . . . . . . ...................................................................................... 9 TRZY SŁOWA . . .................................................................................. 11 WEWNĘTRZNY I ZEWNĘTRZNY LAMA POGLĄD, MEDYTACJA I DZIAŁANIE

..........................................

................................................

Względna i absolutna bodhicitta .................................................... 23 Spokojne spoczywanie i nadzwyczajny wgląd ............................... 25 Medytacja . . . . . . .................................................................................. 28 Działanie . . . . . . . . .................................................................................. 29 Osiągnięcie stanu buddhy ............................................................... 33 Zintegrowanie niesprzyjających okoliczności na ścieżce .............. 35 Właściwy pogląd ............................................................................. 40

ODDECH I SUBTELNA ENERGIA WIATRÓW ..................................... 49 ZAŁĄCZNIK Nadzwyczajne nauki mądrego i chwalebnego króla – Dza Patrul Rinpocze..................................................................... 55 7

POGLĄD,

MEDYTACJA I DZIAŁANIE

Wyjaśniam pogląd, medytację i działanie w oparciu o znaczenie imienia mojego rdzennego lamy oraz wszystkich lamów linii przekazu. Dza Patrul Rinpocze w komentarzu do „Trzech słów trafiających w znaczenie” używa imion swojego rdzennego lamy oraz mistrzów linii, by wyjaśnić trzy zagadnienia, określające sposób zachowania: pogląd (tyb. lta ba), medytację (sgom pa) i działanie (spyod pa). Dza Patrul Rinpocze mówi: „Imię mojego lamy w doskonały i wyczerpujący sposób opisuje mądrość poglądu, medytacji i działania”. Na podstawie imienia rdzennego lamy i mistrza linii można przebudzić rigpę oraz przejść ścieżkę praktyki. Treść tego imienia wraz z jego znaczeniem zawiera w sobie cały przekaz, dlatego: Pogląd to Longchen Rabjam: wszechogarniający, rozległy, otwarty bezkres. Patrul Rinpocze mówi, że prawdziwy pogląd charakteryzuje wszechogarniający, rozległy, otwarty bezkres. Jest to pogląd wielkiej doskonałości, dzogczen. Przy czym tybetańskie słowo, oznaczające ‘przenikliwy’ lub ‘wszechogarniający’ to rabjam (rab’byams), a ‘rozległy, otwarty 19

bezkres’ po tybetańsku to longchen (klong chen). Jeden z rdzennych guru Dza Patrula Rinpocze nosił imię Longchen Rabjam (klong chen rab’byams pa, 1308 – 1363). Co rozumiemy pod pojęciem przenikliwy, rozległy i otwarty bezkres? Dharmadhatu – prawdziwą naturę umysłu. Wszystko staje się wszechprzenikające w taki sam sposób, poprzez wyzwolenie z konceptualnych sformułowań i myślowych projekcji. Prawdziwa lub wewnętrzna natura umysłu jest często określana jako „esencja zrealizowanego szczęścia” (sanskr. sugatagarbha) lub „natura buddhy”. Istnieją wprawdzie różne określenia, ostatecznie jednak dotyczą tego samego. W terminologii tantr ten punkt został opisany odmiennie. Mówią one: Long chenpa to wszechogarniający, rozległy, otwarty bezkres, równoznaczny z rigpa ying (rig pa dbyings), przestrzenią lub sferą wewnętrznej świadomości. Wewnętrzną świadomość porównuje się do bezgranicznej przestrzeni, obie są podobnie rozległe i wszystko przenikające. Materialny obiekt, mały jak pojedynczy atom, wszystko, co zawarte w przestrzeni, zjawiska sansary i nirwany, są jak rigpa i jak wewnętrzna świadomość – wszechprzenikające i wszechobejmujące. Istotne jest kolejne pojęcie dzogczen, mianowicie „równość takości” (tyb. chos nyid mnyam pa nyid) lub inaczej, przestrzeń lub sfera wewnętrznej świadomości, czyli „równość dharmaty”. W zasadzie mówimy tylko o kolejnym określeniu prawdziwej natury umysłu, która zawiera w sobie wszystkie zjawiska. Samej prawdziwej natury 20

nie powinniśmy jednak postrzegać tak, jakby była pierwotna w sensie „niezależnej” czy „wrodzonej egzystencji”. O wiele bardziej pierwotna natura jest jednoznaczna z pustką, lecz także pustka nie jest czymś, czemu można nadawać etykiety. Cała egzystencja powstaje z pustki, są to właściwości i cechy poglądu mądrości, dlatego powiedziano: Po pierwsze: pogląd jest rozpoznaniem, że wszystkie różnorodne zjawiska sansary i nirwany w rozległym, otwartym bezkresie esencji sugaty – dharmacie są w pełni wolne od powstawania, w równości takości są doskonałe. Dlatego pogląd to Longchen Rabjam – wszechogarniający, rozległy, otwarty bezkres. Odnośnie poglądu rozróżniamy dwa aspekty: wszystko można rozważać ze względnej lub absolutnej perspektywy. W rzeczywistości powinniśmy przyjąć ostateczny, czy inaczej – absolutny pogląd dharmaty. Na względnym poziomie istnieje wszystko, dlatego pojawiają się koncepcje i aktywność umysłu – sansara. Wychodząc z relatywnego poziomu, dochodzimy do zrozumienia, że nie istnieje nic, co jest wrodzone i niezależne. Z punktu widzenia dharmaty wszystkie zjawiska w niezależnej egzystencji są pustką. W tym kontekście egzystencja wszystkich zjawisk nie powstaje sama z siebie. Oto najwyższy pogląd, który musimy urzeczywistnić. Taki punkt widzenia narzuca rozpoznanie natury jaźni jako całkowicie wolnej od powstawania. W wolnym od konceptualnych dążeń stanie umysłu doświadczamy świadomości nie powstrzymywanej zwykłym myśleniem czy projekcjami. Takie postępowanie rozpoznajemy jako „yeshe” lub „pierwotną mądrość” inaczej „naturę buddhy”. Świadomość bez przeszkód rozpoznaje siebie w swojej własnej naturze. 21

Ta fundamentalna natura istnieje od nie mającego początku czasu, w tym sensie istnieje pierwotnie. My natomiast jesteśmy zaślepieni i niewprawieni w rozpoznawaniu prawdziwej natury, wychodzimy z pierwotnego stanu, a umysł bez końca wędruje i zanieczyszcza się konceptualnym myśleniem. „Zaślepiony umysł” to umysł uwikłany we wszelkie aspekty zjawisk. Umysł rozpoznaje sam siebie, docierając do stanu pierwotnej mądrości. Ten umysł rozpoznany przez praktykę wglądu (sanskr. wipaśjana) jest wyciszony i wyzwolony z konceptualnego myślenia. Mówimy wówczas o stanie spokojnego spoczywania (sanskr. siamatha), nieustanne wędrówki umysłu wewnątrz i na zewnątrz ustają, koncepcje wygasają i w końcu doświadczamy spokoju. Możemy osiągnąć niewielki stopień wglądu, wynikający z zatrzymania strumienia myśli, gdy pozostajemy wolni od etykietowania zjawisk, jednakże dopóki nie kultywujemy umysłu oświecenia oraz nie uwolnimy się od awersji i przywiązania, nie doświadczymy ostatecznego wyzwolenia. „Wspaniałe uspokojenie i zatrzymanie” jest możliwe jedynie wtedy, gdy świadomość zaprzestaje kurczowego trzymania się nawykowego przywiązania do projekcji umysłu, jest wypełniona bodhicittą, a umysł spoczywa w swojej pierwotnej naturze.

Względna i absolutna bodhicitta Do pewnego stopnia możemy unikać ludzi zaślepionych emocjami przywiązania czy niechęci. Jednak kiedy ze strony rodziny czy przyjaciół doświadczamy skrajnych emocji przyciągania i odpychania, zachowań uwarunkowanych gniewem i wrogimi skłonnościami, szybko sami możemy znaleźć się na niewłaściwej ścieżce i zacząć popełniać wszelkie możliwe błędy. Musimy rozpoznać umysł oświecenia, by nie dopuścić do tego typu pomyłek. Nie uzyskamy absolutnej bodhicitty ani czystej wizji bez rozwinięcia względnego umysłu oświecenia. Relatywna bodhicitta jest niezbędna, tylko na podstawie względnej bodhicitty doświadczymy bodhicitty absolutnej. Na podstawie tej prawdy Kyobpa Jigten Sumgon Rinpocze stwierdził: Wszystkich nieprzyjaciół, którzy mnie nienawidzą, wszystkie ponownie spotkane istoty o złych intencjach i wszystkich innych obejmuję swoją miłością. Kyobpa Rinpocze wyjaśniał również, że najbardziej istotne są praktyki przygotowujące do pogłębiania wglądu. Jest to słuszne z tego względu, że aby rozwinąć właściwy pogląd, musimy wyzwolić się z przywiązania do utrzymywanego w umyśle pożądania i niechęci. Jeśli rzeczywiście wykonujemy praktyki wstępne, jesteśmy w stanie przezwyciężyć lgnięcie i awersję. Zazwyczaj mamy skłonności do tego, by nie traktować poważnie pozornie mało istotnych spraw oraz niewiele znaczących form przyciągania i niechęci, jednak kwestia rozpatrywania i stosowania tego w praktyce w obrębie własnej rodziny często wygląda zupełnie inaczej. 23

Jeżeli lama jest przywiązany do rytualnego obiektu, jest to takie samo lgnięcie, jakie wykazuje zwykła sansaryczna istota w stosunku do sansarycznego przedmiotu. Nie istnieją żadne zasadnicze różnice. To samo dotyczy awersji, czyli niechęci. Taką postawę nietrudno praktykować z pełnym żołądkiem i w komfortowych warunkach, szczególnie jeśli ktoś jest lamą, jednak kiedy zaczynają przytłaczać nas nieszczęścia, wówczas stopniowo ukazuje się nasze prawdziwe oblicze. Musimy być naprawdę wolni od pomieszania, zarówno tego, które jest wyraźne, jak i od subtelnego. Pobudzenie i rozproszenie podobne są myśleniu i stwarzaniu pojęć. Tylko wtedy, gdy osiągniemy spokojne spoczywanie, pojawi się urzeczywistnienie. Spokojny umysł, wolny od pobudzenia i zakłóceń, jest podstawą dla prawdziwego nadzwyczajnego wglądu. Jedynie wówczas możemy rozpoznać myślenie w jego pierwotnej naturze.

Spokojne spoczywanie i nadzwyczajny wgląd Wraz z tym rozpoznaniem, tworzenie błędnych pojęć i myślenie stają się coraz słabsze i nie mają już nawykowej tendencji do wzmacniania się, ostatecznie myślenie zanika, powracając do źródła, w którym powstało. Taki stan świadomości spokojnego spoczywania jest wolny od przyciągania i niechęci, tworzy podstawę dla nadzwyczajnego wglądu i prowadzi do wielkiej doskonałości. Spokojne spoczywanie to fundament dla nadzwyczajnego wglądu, dlatego aby go doświadczyć, konieczne jest rozwijanie podstaw. Mądrość nadzwyczajnego wglądu w pustkę powinniśmy łączyć z wielkim współczuciem i miłującą dobrocią, są to zręczne środki nadzwyczajnego wglądu. Ten stan nazywamy „lampą samopowstającej mądrości”. Aby zobrazować przebudzenie własnego stanu umysłu, przywołujemy przykład maślanej lampki, która rozświetla samą siebie, nie istnieje w nas dłużej ani dualizm, ani różnice pomiędzy postrzeganiem i odczuwaniem, ponieważ widzenie i postrzeganie są jednym. Świadomość rozpoznaje samą siebie, swoje własne oblicze, tak jak lampa rozświetlająca samą siebie, która nie potrzebuje innego oświetlenia. Nadzwyczajny wgląd, to stan świadomości wolny od myślenia i konceptualnych wytworów, jest to stan ugruntowany spokojnym spoczywaniem, przenikniętym autentycznym dobrem i współczuciem. Jeśli będziemy rozwijać ten stan, czyli „lampę promieniującej mądrości”, i rozpoznamy pierwotną naturę swojej świadomości, wówczas mądrość będzie wciąż wzrastała. To, co już rozpoznaliśmy, będzie coraz 25

wyraźniejsze i bardziej przejrzyste, tak samo jak mądrość przenikająca nasze serce. Innymi słowy, współczucie i miłująca dobroć będą pogłębiały się i wzmacniały proporcjonalnie do wglądu. Cnota rozpoznania swojej prawdziwej natury cechuje się wglądem, potęgującym siłę współczucia. Jest to nieomylny znak, że jesteśmy na właściwej ścieżce i już dłużej nie utrzymujemy błędnych poglądów. Gdy doświadczamy tego rodzaju świadomości, mądrość wzrasta, a kiedy dojrzewa mądrość, współczucie pogłębia się coraz bardziej. Można podsumować to w ten sposób: w miarę jak będziemy coraz wyraźniej rozpoznawać własną naturę świadomości, będziemy stawać się coraz bardziej współczujący lub też współodczuwający. W ten sposób ostatecznie powstaje jedność mądrości i współczucia lub inaczej – nierozdzielność tych dwóch aspektów. Wszyscy buddhowie manifestują tę niepodzielną jedność, a ich świadomość jest tym w pełni przesiąknięta. Nazywa się to jednością mądrości i metody, która jest porównywana z jednością pustki i współczucia. W każdej sytuacji powinniśmy stosować metodę współczucia i nigdy nie oddzielać się od niej. Powinniśmy wyjaśnić sobie fakt, że aby osiągnąć stan buddhy, bezwzględnie musimy pamiętać o spokojnym spoczywaniu i nadzwyczajnym wglądzie. Nie istnieje inna ścieżka poza zjednoczeniem tych dwóch, tak więc przy pomocy obu tych aspektów mogę wyzwolić swój umysł z abstrakcyjnych wyobrażeń i splamień. Muszę również opierać się na mądrości pustki i nadzwyczajnym wglądzie, dlatego ponownie posługuję się spokojnym spoczywaniem. Tylko jedność mądrości i współczucia umożliwia mi zbliżanie się do natury buddhy, zatem jako metody nieodzownie używam współczucia. 26

Mahamudra, dzogczen i środkowa ścieżka – wszystkie są esencją medytacji nadzwyczajnego wglądu i spokojnego spoczywania. Wipaśjana i siamatha nie dają nic ponadto. Dla początkujących rozpoznanie prawdziwej i niezrodzonej natury świadomości, jest medytacją nadzwyczajnego wglądu. Przy tym częścią metody jest współczucie, dlatego zawsze podkreślam znaczenie współczucia. Kluczem do praktyki są: miłująca dobroć i współczucie. Wiele lat nauczałem na Zachodzie i zawsze podkreślałem znaczenie praktykowania Trzydziestu siedmiu praktyk bodhisattwy.

Seria

Ofiarowane z głębi serca słowa mądrości Garchen Rinpocze

Garchen Rinpocze

Mahamudra – trzy gwoździe traﬁające w esencję Wyjaśnienia pierwotnej natury

MAHAMUDRA – TRZY GWOŹDZIE TRAFIAJĄCE W ESENCJĘ Wyjaśnienia pierwotnej natury Milarepa jest znany jako „najwspanialszy pośród wszystkich joginów”. We wszystkich tybetańskich tradycjach jest przykładem osiągnięcia całkowitego, doskonałego stanu buddhy w jednym życiu. Garchen Rinpocze przedstawia pieśń Milarepy jako wskazówki serca oświeconych, ofiarowane, by badać umysł i drogę. Pokazuje, jak sami dzięki podążaniu za szlachetnymi działaniami bodhisatwów, paramitami, podstawowymi i praktycznymi radami mistrzów, możemy przeniknąć nasz zwykły świat.

Garchen Rinpocze

Spontaniczna mądrość Odkrywanie mahamudry – oświecone słowa Jigtena Sumgona

SPONTANICZNA MĄDROŚĆ Odkrywanie mahamudry – oświecone słowa Jigtena Sumgona Trudno pokazać mahamudrę, pierwotną naturę świadomości. Jest esencją zarówno pomieszania i cierpienia, jak i przeszłej radości, mimo to, nigdy w żaden sposób nie ulega zmianie. Jest mieszkającą w nas szansą i jeśli ją rozpoznamy wyzwoli nas całkowicie, tak jak nauczał Buddha. W zaprezentowanych tutaj instrukcjach mahamudry Garchen Rinpocze opiera się na klasycznym tekście Jigtena Sumgona (Ratna Shri), założyciela tradycji drikung kagju. Tłumaczy te słowa w inspirujący do praktyki, serdeczny i jasny sposób.

Garchen Rinpocze

Mahamudra nad Gangesem Pieśń Mistrza Tilopy

MAHAMUDRA NAD GANGESEM Pieśń Mistrza Tilopy Mahasiddha Tilopa, jeden z najbardziej znaczących mistrzów Indii, podsumował nauki Buddhy w kontekście rozpoznania własnej natury: fundamentem świadomości jest obecna wszędzie wolność. Ta szansa jest nieporuszona, zawsze dostępna, zwiemy ją wielką obecnością, mahamudrą. Jednakże bez wskazówek mądrości pozostaje niewykorzystana. Pieśń nauk Tilopy na brzegu Gangesu zawierała wskazania dla jego ucznia Naropy i zapoczątkowała tradycję przekazu wiedzy. Naropa przekazał ją tybetańskiemu mistrzowi, tłumaczowi Marpie. Właśnie w tej linii Garchen Rinpocze daje instrukcje nauk mahamudry, przekazując je poprzez działania będące jego przeznaczeniem.

Garchen Rinpocze

Trzy słowa Garaba Dorje Esencja wielkiej doskonałości

TRZY SLOWA GARABA DORJE_okladka.indd 1

manibooks.pl

25.09.2014 09:31