De 3D Communicatie Dag by Maters & Hermsen Bedrijfsjournalistiek

De 3D Communicatie Dag Samen op zoek naar antwoorden â&#x20AC;&#x153;Bullshit doe je maar in je eigen tijdâ&#x20AC;?

Praktisch leren van elkaar

Misverstanden de wereld uit

Inhoudsopgave

Colofon

Pag 3

Voorwoord

Concept en redactie:

Pag 4

Verwachtingen en hoop

Pag 6

Laat de sleutelbos rammelen! Openhartig cliĂŤntverhaal en experts over het verhaal van de decentralisaties

Pag 10

#3DCOM14: De 3D Communicatie Dag in tweets

Pag 12

Fotoverslag

Pag 14

Uit de werksessies

Pag 16

Rondetafelgesprekken: praktisch leren van anderen

Pag 20

En, kwamen de verwachtingen uit?

Maters & Hermsen Journalistiek, Leiden Art direction & opmaak:

Pankra, Den Haag Fotografie:

Serge Ligtenberg, Den Haag In opdracht van het Ministerie van BZK en de VNG

Met zijn allen om tafel In het hele land bereiden gemeenten zich voor op de decentralisaties op het gebied van zorg, jeugd en werk die vanaf 1 januari 2015 een feit zijn. Vanaf dan zijn gemeenten verantwoordelijk voor deze nieuwe taken. Een goede informatievoorziening en communicatie hierover is belangrijk. Op de 3D Communicatie Dag gingen we op zoek naar antwoorden op de vraag: hoe doen we dat, communiceren over de drie decentralisaties? Deze vraag is niet alleen belangrijk voor gemeenten, maar ook voor het Rijk en de VNG. Daarom is kennis uitwisselen en elkaar inspireren cruciaal bij deze grote transities. We willen van elkaar leren. Het hoe en waarom van de decentralisaties bespreken, misverstanden aan de kaak stellen en vragen beantwoorden. Dat is gelukt op deze communicatiedag. En we maakten ook een begin met de vertaalslag naar de inwoners, onderwerp in verschillende werksessies. Meer dan 400 communicatieadviseurs van gemeenten en veldpartijen, het Rijk en de VNG gingen openhartig met elkaar in gesprek over de juiste aanpak in communicatie, Op woensdag vond De van Decentralisaties Dag plaatsideeën in de veelheid van informatie 28 en mei het bereiken doelgroepen. Succesvolle en ’s-Hertogenbosch. Een dag vol inspiratie en informatie die gemeenten initiatieven werden gedeeld, kaartjes uitgewisseld. Daarvoor was de dag bedoeld: vragen helptkoppelen om de drie zo goed mogelijk in te voeren. aan antwoorden endecentralisaties samen nieuwe inzichten verwerven. In nauwe samenwerking met hetdrie Rijk en de VNG is deze 3Dopgesteld Communicatie Dag Er waren deze dag speciale programma’s één voor georganiseerd.ambtenaren Het programma is ontworpen meten alle betrokken ministeries, de VNG en één voor wethouders één voor raadsleden. individuele gemeenten. Het was een positieve, inspirerende dag die smaakte naar meer. voor uw aanwezigheid Feedback uit de werksessies Bedankt en rondetafelgesprekken vindt u al kort in dit magazine, de rest zal nog worden verspreid onder de deelnemers. In september vinden er nog regionale bijeenkomsten plaats, maar voor nu hebben we elkaar een eerste keer rond de tafel gevonden. Raadsleden- van de WethoudersWe hopen dat Ambtenarendit digitale magazine helpt om de succesvolle samenwerking programma programma programma 3D Communicatie Dag opnieuw te beleven en verder te verspreiden, ook bij collega’s die niet in Apeldoorn aanwezig waren.

Sicco Louw, directeur communicatie BZK Vera de Witte, directeur communicatie VNG Ronald Plasterk

Martin van Rijn

Jetta Klijnsma

Fred Teeven

Annemarie Jorritsma

Verwachtingen en hoop Wat verwacht u van vandaag? We peilden de meningen ’s morgens bij binnenkomst.

Manuela Lima communicatieadviseur gemeente Diemen

Johan Simon communicatieadviseur Simon Communicatie

“We zitten allemaal met dezelfde vraagstukken. Ik hoop hier te horen welke oplossingen er al zijn en waar ik nog iets van kan leren. Kennisuitwisseling en inspiratie staan voor mij centraal. Het is niet de bedoeling het wiel steeds opnieuw uit te vinden. Ik wil best practices horen.”

“Ik ben benieuwd naar de status van de communicatie rond de 3D’s. Ik geef zelf advies over communicatie in het sociale domein, onlangs nog over de Participatiewet. Veel communicatie tussen organisaties loopt parallel aan elkaar. Ik ben benieuwd hoe de gemeente de regie gaat nemen en hoe ze gesprekken gaat voeren met andere partijen.”

Martien van der Laan communicatieadviseur gemeente Zuidhorn

Eltjo Smit gemeente Marum er ast webm

“Het is een grootse, complexe verandering waar we voor staan. Vandaag ga ik op zoek naar goede voorbeelden en praktijkervaringen. Welke communicatiestrategie en -middelen kies je? Ik hoop er goede suggesties en informatie uit te halen die we in onze regio – een samenwerkingsverband van vier gemeenten – kunnen gebruiken. Met de voorbeelden van vandaag kunnen we straks verder in onze werkgroep.”

“Ik verwacht dat dingen goed duidelijk worden: wat gaat er nou precies veranderen en hoe kan ik die informatie zo goed mogelijk overbrengen op onze website? Online dienstverlening is steeds belangrijker. Hopelijk komen daar goede voorbeelden van voorbij. Mijn grootste zorg? Ik hoop dat het menselijk blijft.”

Florentine de Maar communicatieadviseur gemeente Den Helder

Monique Met communicatievrijwilliger Stichting Welzijn Putte n

“Ik wil oplossingen van anderen horen. En is er een ander woord voor ‘sociaal domein’? Ik mis nog een landelijke taskforce. Een gezamenlijke aanpak met een couleur locale, dat lijkt mij onmisbaar. Samen met drie gemeenten hebben wij gekozen voor een regionale aanpak. Wij willen een publiekscampagne voeren. Daarvoor zoek ik nog twee communicatiebureaus. We willen onze bewoners zo breed mogelijk informeren en hun eigen kracht activeren.”

“Ik ben hier oriënterend. Voor de Stichting Welzijn Putten schrijf ik columns over wisselende onderwerpen, waaronder de transities. Hier hoop ik kennis over het onderwerp te vergaren en hoe ik dat het beste kan vertalen naar tekst. Wat zijn de ontwikkelingen en welke rol kunnen wij daarin spelen? Wij houden ons bezig met vrijwilligerswerk, mantelzorg, ouderen en maatschappelijke stages; dat willen we duidelijk profileren naar de gemeente.”

Daisy Nieuwenhuijzen 3D communicatieadviseur orn Ho te een gem

Jur Engels medewerker bestuursz aken en communicatie gemeen te Leek

“Deze drie decentralisaties mogen we een grote uitdaging noemen: het is complex, vindt op veel lagen plaats, een gigantische transformatie in onze maatschappij. Ik hoop handvatten te krijgen om de communicatie zo professioneel en actueel mogelijk vorm te geven. Lastig, want de tijd haalt ons voortdurend in. De vraag: hoe zorg je ervoor dat je alle doelgroepen op het juiste moment met de juiste boodschap betrekt, is voor mij leidend.”

“Ik hoop tips te krijgen over hoe je ingewikkelde boodschappen overbrengt aan een breed publiek. Ik ben benieuwd naar het tempo waarop alles gerealiseerd moet worden. Vanuit Den Haag komen steeds nieuwe zaken door. We weten als gemeente pas sinds kort hoeveel geld we krijgen. Ik hoop hier inzichten te krijgen in hoe de komende maanden verder gaan verlopen. Kern voor nu: veel onrust!”

Laat rammelen die sleutelbos! De decentralisaties zijn een hele kluif voor communicatieadviseurs van gemeenten. De factor C, het I-deel, CORV: het 3D-jargon vloog door de zaal van Theater Orpheus. Hoe zetten we dat om in taal die ook voor tante Sjaan te begrijpen is? Hoe krijg je misverstanden de wereld uit? Gemeenten worstelen met dezelfde problemen, maar gebruiken verschillende sleutels om tot oplossingen te komen. Experts van individuele gemeenten, het Rijk en VNG geven tips over hoe we veranderingen om kunnen zetten in begrijpelijke taal en roepen op tot het delen van ervaringen.

WESSEL TIELEMAN: “Bullshit doe je maar in je eigen tijd” De zaal is donker. Uit de speakers klinkt een geluidsfragment van Wessel Tieleman, een bijzondere jongeman uit Arnhem. Zijn moeder liet hem als vijf maanden oude baby alleen achter. Via Jeugdzorg en een kindertehuis belandde Wessel bij een pleeggezin. Als tiener was Wessel “anders” en werd hij gepest. Hij had ADHD, en PDD NOS, een verzamelnaam voor aandoeningen in het autistisch spectrum. Dan komt Wessel het podium op, om live zijn verhaal te doen. Dankzij rake begeleiding door het Rijksinstituut Beschermd Wonen en met steun van zijn pleegouders en vriendin heeft hij geleerd om te gaan met zijn beperkingen. Waar Wessel een jaar geleden nog in de Wajong vertoefde, dopt hij nu zijn eigen boontjes. Hij woont op zichzelf en heeft een baan. Gastheer Sicco Louw vraagt op het podium van Theater Orpheus naar de grote droom van Wessel. “Een eigen broodjeszaak beginnen. Daar hoop ik medewerkers te begeleiden die net als ik een afstand tot de arbeidsmarkt hebben.” Het liefst wordt Wessel rechttoe rechtaan benaderd. “Bullshit doe je maar in je eigen tijd.”

LAURETTE SPOELMAN: “Zorg dat menselijke maat niet verdwijnt”

Een mooie opgave voor de communicatie, vindt dagvoorzitter Louw. Hij richt zich tot de zaal: “Hoe kunnen we het beste communiceren over de decentralisaties? We zijn vandaag bij elkaar om hierover van gedachten te wisselen en van elkaar te leren.” Zijn volgende gasten zijn Laurette Spoelman en Karin Sleeking, vertegenwoordigers van respectievelijk BZK en VNG. Zij lichten toe waarom en hoe de decentralisaties vorm moeten krijgen.

Laurette Spoelman, programmamanager bij het ministerie van BZK, houdt een pleidooi voor de menselijke maat. Ze vertelt het verhaal van een vriend met MS: “Hij kreeg een rolstoel van de ene regeling, maar het kussentje kwam weer vanuit een andere regeling, de AWBZ, dat paste dus niet.” Ook wilde hij zijn dochtertje graag nog zelf van school halen met de fiets. Hij had wel recht op een scootmobiel, maar wilde liever een goedkopere aanpassing van zijn bakfiets. Ook dat was niet mogelijk. “Alles wordt straks door één partij geregeld: de gemeente. Door de decentralisaties wordt het mogelijk per geval te kijken wat er nodig is en wat mensen zelf nog kunnen. We moeten er met zijn allen voor zorgen dat de menselijke maat niet verdwijnt in het nieuwe beleid. ”

KARIN SLEEKING: “Elkaar zoveel mogelijk helpen” Vanaf 1 januari zijn gemeenten verantwoordelijk voor toegang tot de zorg, inkoop en aanbesteding, communicatie en risicomanagement. Karin Sleeking, programmamanager bij de VNG, benadrukt dat er al veel informatie beschikbaar is en er veel van elkaar te leren valt. Ze noemt het voorbeeld van het Keerpunt, een initiatief van de gemeenten Delft, Rijswijk, Midden-Delfland, Westland, Leidschendam-Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. Zij informeren hun bewoners hiermee over de veranderingen in de zorg en ondersteuning.”

GUIDO RIJNJA “Doe meer met ongeveer”

Op de vraag waarom die informatie niet centraal online te vinden is, antwoordt Karin Sleeking dat er een communicatieplatform is van de VNG waar gemeenten informatie kunnen uitwisselen. “We moeten elkaar zoveel mogelijk helpen. Ook al is in de praktijk elke gemeente anders.” Laurette Spoelman voegt toe dat het Rijk en de VNG volgende week een 3D communicatieinformatiekaart zullen verspreiden.

Hoe vertaal je die wetten nu naar de bewoner? Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst, beschrijft hoe we Wesselwise verder gaan. “Eerst bepaal je wat de communicatieve opgaven zijn en wat er al aan bronnen beschikbaar is.” “Zijn we in de fase van storm, vorm of norm?” vraagt Rijnja de zaal. Er is een transformatie gaande, maar de juiste vorm van communicatie is nog onduidelijk. Volgens hem moeten we ons hierin laten leiden door de meest prangende vragen. “Als misverstanden top of mind zijn, moet je die benoemen en zo werken vanuit de vragen die ertoe doen.” Guido Rijnja geeft de sleutels tot een goede communicatie. “We hebben allemaal gemeenschappelijke doelen: informatie op maat aanbieden, eigen kracht van bewoners aanspreken en sterk samenspel. Nu moeten we van de tekentafel naar een goede praktijk. Misverstanden zijn de werkelijkheid, het is dus zaak die aan te spreken.” Ook stipt Rijnja het belang van rapid response aan: werk alvast met wat je hebt om de meest dringende vragen te beantwoorden. “Het liefst willen we alle informatie zo compleet mogelijk leveren, maar ik denk: doe meer met ongeveer.” Tot slot benadrukt hij het belang van delen. “De communicatie-community kan je verder helpen. Kijk wat er al beschikbaar is, maar deel ook je eigen ervaringen. Lokaal liggen veel verhalen al voor het oprapen.” Wilt u ondersteuning van VNG en het Rijk? Mail naar otd@vng.nl

Hoofdlijnen van de drie wetten

WMO Michiel Geschiere, ministerie van VWS, presenteert veranderingen in de Wmo. “De gemeente gaat het deels zelf invullen. Een cliënt doet een melding. Dan volgt er een verplicht onderzoek in de vorm van een keukentafelgesprek. Aanvraag cliënt, gemeente besluit.” Geschiere stipt een belangrijk punt aan over de communicatie: “Over de decentralisaties bestaan allerlei misverstanden, het is belangrijk om daarmee te beginnen. Mensen denken bijvoorbeeld dat de omgeving verplicht zorg moet bieden. Niet waar. Of: als je veel inkomen of vermogen hebt, kom je niet in aanmerking voor Wmo. Niet waar. Sommige mensen denken dat wanneer het geld bij de gemeente op is, de cliënt geen ondersteuning meer krijgt. Onzin. De Wmo zou geen rechtszekerheid bieden voor de cliënt en leiden tot willekeur. Ook niet waar! Laten we er samen ons best voor doen deze misverstanden centraal de wereld uit te krijgen.”

Ook de hoofdlijnen van de drie wetten werden kort gepresenteerd op de 3D Communicatie Dag. De presentaties en nadere informatie zijn te vinden op communicatieplatformgemeenten.nl.

PARTICIPATIEWET Esther van der Voort, beleidsmedewerker participatie en re-integratie (SZW) presenteerde kort de geplande veranderingen in de Participatiewet. Het moderniseren van de WWB naar Participatiewet is gestoeld op het uitgangspunt dat iedereen arbeidsvermogen heeft. “Er komen andere regelingen met nieuwe uitgangspunten voor toetsing en criteria. Iedereen kan meedoen, het liefst in regulier werk. De instroom in de WSW stopt. Je komt alleen in aanmerking voor Wajong als je helemaal geen arbeidsvermogen hebt. De overige mensen komen in de Participatiewet.”

Meer informatie over de Wmo vind je op: invoeringwmo.nl

Poppenkast

Meer informatie over de Participatiewet vind je op: samenvoordeklant.nl

De Vlaamse poppenspeler Armand Schreurs vatte het ochtendprogramma treffend samen. Met slechts twee poppen nam hij de sprekers op de hak.

JEUGDWET “De huidige Jeugdwet is een versnipperd stelsel. De samenwerking rond het gezin schiet tekort. De druk voor de gespecialiseerde zorg is te hoog, er wordt te snel gemedicaliseerd. Nu wordt het één verantwoordelijke partij: de gemeente.” Zo opent Natalie Jonkers, projectleider transitie jeugdzorg (VWS), haar toespraak over de nieuwe Jeugdwet. Ze geeft concrete aanbevelingen over de communicatie naar bewoners. “Vier dingen zijn cruciaal. Allereerst: voor hulp bij opvoeden en opgroeien moet u bij de gemeente zijn. Waar precies, is per gemeente verschillend. Dat kan bijvoorbeeld een huisarts of wijkteam zijn. Leg dat goed uit. 2015 is een overgangsjaar: had iemand recht op zorg, dan houd die deze zorg bij zelfde hulpverlener. Daarnaast verandert het systeem van cliënten die ergens aanspraak op maken in een zorgplicht voor de gemeente. De regels over beschikking zijn afhankelijk van verordening.” Meer informatie over de Jeugdwet vind je op: voordejeugd.nl

3D Communicatiedag in tweets

#3DCOM14 Sabine van den Berg @SabinevdBCom #3DCOM14 ervaringsverhaal Wessel toont belangrijkste uitdaging voor communicatieprofessional bij transitie: menselijke element meenemen.

Jos Bolte @JosBolte #3DCOM14 Nu werksessie “organisatie van communicatie” met leuk voorbeeld “Keerpunt” uit Delft/Rijswijk/ Haaglanden. Herkenbaar!

Nellie van der Moolen @Taalfactor @GuidoRijnja: als misverstanden top of mind zijn, is dát de start van de communicatie #3DCOM14 #FactorC Meest inspirerende spreker. Dank!

Johan Simon @_JohanSimon Rode draad #3DCOM14: ‘ongeveer’ is prima. Wacht niet op de geprinte waarheid, durf te starten met houtskoolschets.

Inge Janssen @IngeJanss Goed om te horen hoe andere gemeenten communiceren over de 3D’s én waar mee geworsteld wordt. Vandaag op de 3D communicatiedag #3DCOM14

Eline Philips @ElinePhilips Communicatieve opgave... Vera de Witte (communicatie VNG) ‘CER brief moet juridisch maar is communicatief niet optimaal handig’ #3DCOM14

Johan Simon @_JohanSimon Alsjeblieft geen landelijke campagne van Rijk over 3D’s. Staat haaks op filosofie decentralisatie. rijk moet gemeenten faciliteren #3DCOM14

Saskia Vonk @saskiavonk #3DCOM14 nuttige dag! Minder info dan gehoopt vanuit ministeries maar des te meer uitwisseling tussen collega’s bij gemeenten. Snel weer?

Rian Joppe @rianjoppe Mooi congres vandaag over info op maat, aanspreken eigen kracht en sterk samenspel #communicatie #decentralisaties #zorg #3Dcom14

Marijke Hellema @MarijkeHellema Vandaag naar #3DCOM14: communicatieve vertaalslag rond 3 decentralisaties van gemeenten naar inwoners. Werk aan de winkel.

Fia Sanders @FiaSanders Wat een complex verhaal. We moeten nog veel vakjargon van ons afschudden voordat we cliënten iets duidelijk kunnen maken. #3DCOM14

Eline Philips @ElinePhilips Op 3D Communicatiedag in Apeldoorn. Stevig programma, én super om heel veel (oud-)collega’s en vakgenoten weer ns te zien! #3DCOM14

Johan Simon @_JohanSimon @guidorijnja noemt communicatie drie decentralisaties ‘Eerste Hulp Bij Ordening’. Spijker op z’n kop. Van storm naar vorm. #3DCOM14

Peggy Verbakel @phjverbakel Vandaag VNG #3DCOM14 over decentralisaties. Grote opkomst. Veel behoefte aan duidelijkheid, informatie en tools. Echt zinvolle bijeenkomst!

Desna Troost @DesnaAtWork Het hoogtepunt van het ochtendprogramma van #3DCOM14 : een fantastische poppenkastvoorstelling. Wie was die man?

UIT DE WERKSESSIES

Kernboodschappen en framing Bij de communicatie over de drie decentralisaties hebben we te maken met verwachtingen en belangenverstrengeling. Elke decentralisatie heeft zijn eigen verhaal. Hoe breng je dat? Monique Neijzen, freelance communicatieadviseur in Voorst, en Matthijs van der Schaft, clustermanager gemeente Haarlemmermeer, introduceren drie knelpunten in de communicatie over de transities. In groepjes bespreken communicatieadviseurs van gemeenten, betrokken organisaties en bedrijven hoe zij omgaan met de problemen.

Het eerste knelpunt wordt aangesneden: vele zenders, chaos dreigt. Wat betekent dat voor de boodschap? Neijzen: “De transities gaan over verschillende domeinen samen, maar de samenwerking is niet helemaal afgestemd. Zo kan er onrust en verwarring ontstaan. Hoe ga je daar als gemeente mee om?” Er wordt geopperd om brieven door de instelling te laten sturen, en relevante

vragen en antwoorden met zorginstellingen te delen. Een communicatieadviseur vertelt: “Mensen vragen de gemeente om antwoorden. In Diemen hebben we daarom alle zorg samen gebracht onder één dak: de Brede Hoed.” Andere tips: vertel wat je niet weet en zoek contact met bewoners. Ook wordt aangeraden náást de juridische brief een communicatieve brief te sturen.

Verkoopverhaal versus kwetsbaarheid. Hoe manage je verwachtingen? “Wees open en realistisch: maak het niet mooier dan het is”, stelt een deelnemer. Er is geen verkoopverhaal mogelijk, maar je kunt de veranderingen wel in perspectief plaatsen door de dialoog met bewoners aan te gaan. Ook wordt ge opperd de professional als ambassadeur in te zetten. De rolverdeling tussen Rijk,

gemeenten, wethouders en aanbieders moet duidelijk worden. Zo kan iedereen verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen communicatie.

Vertaalslag Welke woorden kies je? “Veel commu nicatie is gericht op wat in plaats van waarom”, stelt iemand van GGD Den Bosch. “Heb het over de kwaliteit van

de zorg, de houdbaarheid van ons stelsel en betrokkenheid van de burgers.” Een gemeentemedewerker biedt een ander perspectief: “Voor bewoners is het waarom vaak niet belangrijk. Ze willen weten: waar kan ik terecht? Wat bete kent dit voor mij? Gebruik geen jargon, maar houd het concreet en kort. Spreek niet over 3D’s, maar over veranderingen in de zorg.”

WERKSESSIE: GEDRAGSVERANDERING EN DE PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ

Hoe krijg je mensen in beweging? De participatiemaatschappij. Ga er maar aanstaan. Doe mee, help mee, vraagt de gemeente de inwoners. Maar wie is er eigenlijk tot bijdragen genegen? En hoe kun je een gedragsverandering bereiken?

Wie wil je bereiken? Onderzoek in de gemeen-

Deze vragen staan centraal in de presentatie Gedragsverandering en de participatiemaatschappij van Bert Pol, oprichter van Tabula Rasa, kennis- en adviesorganisatie op het gebied van gedragsverandering en communicatie. Het centrum doet onderzoek naar, ontwikkelt en test gedragsinterventies op het gebied van overheidscommunicatie. Geen werksessie, maar een lesje sociologie deze middag met de lezing van onderzoeker Bert Pol. Echt antwoord krijgt zijn gehoor van communicatiemensen niet op de openingsvraag wat de overheid eigenlijk wil met de participatiemaatschappij. Maar Bert Pol maakt duidelijk dat er een gedragsverandering nodig is, als je wilt dat die burger meer gaat (mee)doen.

te Domburg naar de bereidheid van haar inwoners om activiteiten te doen, wijst uit dat de ‘passieve armeren’ de groep burgers is bij wie je een gedragsverandering wilt bereiken. Bert Pol: “De armeren geven aan dat zij geen tijd of geld hebben om te helpen bij het opruimen van zwerfvuil of het opknappen van straatmeubilair. Zij willen hooguit iets doen voor hun echte naasten.” Deze mensen zijn vaker maatschappelijk afzijdig en stemmen bijvoorbeeld niet of nauwelijks. In deze groep is de gedragsverandering het meest klemmend, stelt Bart Pol.

Wat heeft geen zin? Bij deze groep heeft het geen

Hoe? One size fits all gaat niet op, stelt de onderzoeker. “Je hebt

zin om te informeren en te beargumenteren dat het nodig is, en dat de tijd van burgerparticipatie er nu toch echt aankomt. Het heeft geen zin, omdat het om automatisch gedrag gaat. “Over automatisch gedrag wordt niet nagedacht”, zegt Bert. “Bovendien komen voorlichtingsboodschappen letterlijk niet aan bij lager opgeleiden.”

als gemeente te maken met verschillende typen burgers, die je op verschillende manieren moet aanpakken om een gedragsverandering te bereiken. De juiste uitvoering is een belangrijk aandachtspunt, zo blijkt uit proeven met interventies die gemeenten deden om hun burgers tot ander gedrag aan te zetten.”

Rondetafelgesprekken Grote en kleine gemeenten, ze zoeken allemaal antwoorden op dezelfde vragen. Tijdens de rondetafelgesprekken kregen deelnemers de kans om ervaringen, tips en valkuilen te delen. Een greep uit de aanbevelingen.

Wij schoven aan bij het onderwerp: Hoe bereiken we onze doelgroepen? Eerst wordt er bepaald wie de doelgroep is: de ene gemeente maakt onderscheid tussen cliënten en niet-cliënten, andere gebruiken het bijstandsbestand. Rotterdam doet het nog anders: “Wie is nou die pgb’er? Op basis van gebruik hebben we een doelgroep-segmentatie gemaakt. We weten de kenmerken van elke groep, de communicatie op dit moment en welke informatie specifiek voor hen is bedoeld. Zodat niet elke inwoner vijf verschillende brieven krijgt, maar één complete brief.”

Communicatie naar de doelgroep Ook de communicatie verschilt per gemeente. Kleinere gemeenten houden bijvoorbeeld ontbijtsessies met de bewoners. Andere voeren een brede campagne, zoals Apeldoorn . Almere

informeert bewoners die daar behoefte aan hebben persoonlijk, zoals mensen met hersenletsel. Ook organiseerde zij een bijeenkomst met communicatieadviseurs, zorgaanbieders en partnerorganisaties. Gemeente Leerdam heeft iets soortgelijks op de planning staan: een overleg met zorginstellingen om te horen wat zij verwachten en om kernboodschappen op elkaar af te stemmen. Prompt worden andere gemeenten ook uitgenodigd voor de volgende sessie.

Valkuilen Beleidsmedewerkers willen soms overcompleet zijn. Ze mogen geen informatie vrijgeven totdat álles zeker is. “Maar via andere kanalen krijgen burgers toch vaak al onjuiste informatie. Om misverstanden uit de wereld te helpen kun je beter informeren met wat je al hebt”, zegt een zzp’er. Een ander oppert het

idee van communicatiekalenders, om te voorkomen dat bewoners elke week een brief krijgen. Zorginstellingen kunnen we inzetten om te helpen bij het informeren. Maar stem kernboodschappen goed af: “Sommige aanbieders werken voor meerdere gemeenten. Elke gemeente heeft weer zijn eigen kleur. Welke kiest een aanbieder?”

Regie Aan de gele tafels gaat het over ‘regie op communicatie’. Is regie niet een utopie, vragen de mensen aan tafel zich hardop af. Want, als je het over regie hebt, over welk niveau heb je het dan? Sommige gemeenten werken met programmateams voor de decentralisaties. Zijn zij daarmee ook verantwoordelijk voor de communicatie rond de programma’s? Ja, vindt een collega uit Leiden, de keus voor speciale teams geeft al de regie aan.

Iemand moet de regie op de communicatie rondom de veranderingen voeren, daarover zijn de communicatieadviseurs het eens. Anders krijg je verschillende boodschappen. Bovendien, merkt een collega uit Almere, hebben de partners van de gemeente er ook behoefte aan. De gemeente lijkt de logische regisseur: partners en betrokkenen zien dit als het centrale punt waar de informatie samenkomt. Een advies: zorg dat je bekend bent met de bron van die informatie en breng die mensen samen. Dat is onze taak als gemeente.

En intern? Belangrijk om niet uit het oog te verliezen, stelt de ronde tafel, zijn de eigen medewerkers. Zij zijn onze eerste communicatiebron. Daarbij zijn zij ook allemaal inwoner, hebben ze kinderen

en krijgen ze met zorg te maken. Zorg dat je regie houdt op de interne communicatie op jouw gemeentehuis, maar kijk ook over de schutting bij andere gemeenten, partners en bijvoorbeeld zorgaanbieders. Net zo belangrijk om daar een vorm van regie af te stemmen, zodat je grip houdt op de informatie. De thuiszorgmedewerker is eerste bron voor de cliënt, die inwoner van jouw stad. Heeft hij vragen en krijgt hij daarop een verkeerd antwoord, dan heb je er weer een misverstand bij.

Tot slot Vera de Witte (VNG): “We kijken heel positief terug op deze dag. Het was inspirerend, te kort en het smaakt naar meer. De behoefte aan delen is breder dan alleen aan deze tafels. Heb je vragen of ideeën over wat je deze zomer nog onderzocht wilt hebben? Geef je dan op

voor de werkgroep. Over twee weken krijgen jullie directe feedback over deze dag. We werken aan de infographic over de Participatiewet en vanaf september organiseren we regionale bijeenkomsten. Laten we zorgen dat we elkaar vinden, net als deze eerste keer rond de tafel.”

En kwamen je verwachtingen uit?

Manuela Lima communicatieadviseur gemeente Diemen

Johan Simon communicatieadviseur Simon Communicatie

‘Mijn voornaamste doel: het uitwisselen van informatie en opdoen van inspiratie is zeker geslaagd. De werksessies waren kort, maar er kwam toch veel uit. Gemeenten worstelen met dezelfde problemen: hoe breng je de boodschap over? Wat verandert er nou voor de burger? Komt er niemand in de kou te staan? Elke gemeente geeft zijn eigen invulling. Er is veel versnipperde

‘Geslaagde dag, dit smaakt naar meer. Misschien een vervolg in kleiner verband? Er is veel behoefte aan het delen van ervaringen. Ook is er nog een grote hulpvraag naar het Rijk. Gemeenten willen concrete informatie. Gaat het Rijk nog een landelijke campagne voeren? Er moet nog veel gebeuren, maar het is een dynamisch proces. 1 Januari is niet de einddatum. Het gemeentecommunicatieplatform, dat had deze dag explicieter benoemd mogen worden.’

informatie, daar wordt nog inbreng van het Rijk verwacht.’

Martien van der Laan communicatieadviseur gemeente Zuidhorn

Eltjo Smit rum webmaster gemeente Ma

“De ochtend was nuttig: alle informatie op een rij, met als hoogtepunt de poppenkast. De communicatie vanuit het Rijk blijkt lastig. Als een wet nog door de Eerste Kamer moet, kun je niet veel. De werksessie over gemeente en zorgaanbieders vond ik tamelijk eenzijdig. De voorbeelden waren niet toegespitst op samenwerking met specialistische zorgaanbieders. De communicatie tussen gemeenten en zorgaanbieders naar inwoners moet goed op elkaar worden afgestemd.”

‘Ga aan de slag met misverstanden, een belangrijke les van Michiel Geschiere van VWS. Je kunt een mooi verhaal hebben, maar als er in de hoofden van de mensen een andere boodschap zit? Een belangrijk middel is een gesprek met inwoners en aanbieders; de menselijke maat is van belang. Goede voorbeelden waren Het Keerpunt en gemeente Rotterdam. De verschillen tussen kleine en grote gemeenten waren een eyeopener voor mij. De poppenspeler, die een prachtige en rake reflectie gaf op de ochtendsessie, weergaloos.’

Monique Met communicatievrijwilliger Stichting Welzijn Putte n

Florentine de Maar communicatieadviseur gemeente Den Helder

‘Met name de gesprekken achteraf en tussendoor waren erg leerzaam. Het was een intensieve dag, maar een mooi gevarieerd programma. Soms dacht ik: dat is relevant voor mij of mijn vader, andere dingen waren juist interessant voor mijn werk. In de workshops konden gemeenten veel informatie uitwisselen en voorbeelden geven. Hoe gaan ze verder, hoe hebben ze het aangepakt? Ik heb veel informatie gekregen.’

‘De ochtendpresentaties hadden voor mij geen toegevoegde waarde. De rondetafelgesprekken vond ik wel erg nuttig met aanbevelingen. Over de praktische insteek en tools zou ik graag nog meer horen. Aan het begin van de dag had ik het over een landelijke taskforce. Ik heb vandaag geleerd dat dat zowel voor- als nadelen heeft. Toch moet er meer communicatie komen vanuit het Rijk naar gemeenten. Gelukkig is er het VNG-platform.’

Jur Engels medewerker bestuursz aken en communicatie gemeen te Leek

Daisy Nieuwenhuijzen 3D communicatieadviseur orn Ho te een gem ‘Een mooie opening, de geluidsopname van Wessel. Laten we het menselijke aspect vooral in het oog houden. Ik ben overladen met informatie. Het helpt om scherper te krijgen welke middelen we kunnen inzetten. Bijvoorbeeld de gemeente die een informatiebijeenkomst voor bewoners en partners organiseert, juist terwijl er nog veel onduidelijk is. Het levert veel op als je samen optrekt. Jammer dat sommige sprekers van het Rijk vanochtend onvoldoende de aansluiting maakten naar communicatiemensen bij gemeenten.’

‘Het meest inspirerend vond ik het delen van ervaringen tijdens de rondetafelgesprekken, horen hoe andere gemeenten ook worstelen met dezelfde dingen. Wanneer en hoe doe je wat precies? Ik proefde vandaag een mooie eensgezindheid om er iets goeds van te maken: een enorme klus, maar we gaan ervoor. Belangrijke boodschap: niet het proces, maar concrete informatie is belangrijk voor inwoners. En doe iets met de misverstanden die er kennelijk bestaan.’

Meer weten? De film, foto’s en alle presentaties van de 3D Communicatie Dag vind je op één plaats: communicatieplatformgemeenten.nl

Andere belangrijke links: www.gemeentenvandetoekomst.nl www.vng.nl