Konferencja East Matters 2–3 listopada 2017 Instytut Studiów Zaawansowanych, Warszawa
East
Matters Pokojowy eksport i wsparcie dla demokracji przez całe dekady były elementem soft power zjednoczonej Europy wobec jej bliskiego otoczenia i fundamentem jej tożsamości; ich głównym instrumentem była zaś wiarygodna obietnica coraz ściślejszej integracji. Choć teza o rychłej uniwersalizacji projektu demokratycznego od lat budziła kontrowersje, w naszej części świata jego hegemonia długo wydawała się niekwestionowana. Dobitnym tego przykładem była transformacja ustrojowa krajów sąsiedztwa UE po roku 1989; najwięksi entuzjaści liczyli wówczas na włączenie do wspólnoty demokratycznej Rosji i innych niż bałtyckie krajów dawnego ZSRR. Dziś kolejne czynniki burzą ten optymistyczny obraz: głęboki kryzys zachodniego kapitalizmu w połączeniu z rewolucją komunikacyjną podważył legitymację demokracji liberalnej w jej zachodnim wydaniu; zmiana władzy i polityki zagranicznej USA wstrząsnęła względnie stabilnym kontekstem europejskiej polityki zagranicznej; w bezpośrednim sąsiedztwie Unii Europejskiej ujawniły się asertywne ośrodki siły – państwa zmierzające do rewizji dotychczasowego układu sił i destabilizacji europejskich peryferii; zaszły tam także gwałtowne zmiany społeczne i demograficzne skutkujące „wielką wędrówką ludów”.
Parafrazując Petera Pomerantseva, w europejskim otoczeniu i samej UE nie ma już żadnych oczywistości i prawd, za to wszystko wydaje się możliwe – pesymiści twierdzą wręcz, że tragedie i katastrofy będące dziś udziałem społeczeństw Bliskiego Wschodu czy wschodniej Ukrainy mogą być nie tyle współczesnym rezyduum dawnego barbarzyństwa, ile obrazem naszej własnej przyszłości. Tegoroczną konferencję międzynarodową East Matters otworzymy debatą na temat wartości i możliwości przetrwania europejskiego modelu demokracji liberalnej, a także koniecznych jego reform; w drugim dniu rozważymy rolę zmian w polityce amerykańskiej wiązanych z prezydenturą Donalda Trumpa dla UE, Rosji i krajów ich bezpośredniego sąsiedztwa. Postawimy również pytanie o możliwość wspierania demokracji poza UE, skoro nawet wewnątrz niej znajduje się ona w głębokim kryzysie. Zwieńczeniem naszego spotkania będzie zaś futurystycznospekulacyjny panel poświęcony przyszłej wojnie – ćwiczenie z wyobraźni pozwalające nam sobie uzmysłowić koszt zaniechania koniecznych reform i prześlepienia oczekujących nas wyzwań.
Partnerzy:
Organizator: Instytut Studiów Zaawansowanych ul. Foksal 16, Warszawa tel. +48 22 5056690 www.instytut-studiow.pl
www.krytykapolityczna.pl www.politicalcritique.org
PROGRAM:
PANELISTKI I PANELIŚCI:
2 LISTOPADA CZWARTEK
Goran Buldioski – dyrektor Open Society Initiative for Europe oraz Think Tank Fund, ekspert ds. społeczeństwa obywatelskiego i transformacji w Europie Wschodniej, członek Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych.
GODZ. 18.00
Sesja otwarcia: Czy można (i czy warto) uratować zachodnią demokrację? Jan-Werner Müller (Princeton University) vs Ulrike Guérot (Donau-Universität Krems) Moderator: Sławomir Sierakowski (Instytut Studiów Zaawansowanych, Krytyka Polityczna)
3 LISTOPADA PIĄTEK GODZ. 10.00–11.30
Sesja 1: Rosja i jej sąsiedzi w czasach Donalda Trumpa Wprowadzenie: Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz Andrei Kolesnikov (Carnegie Moscow Center) Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja im. Stefana Batorego) Ryszard Schnepf (Uniwersytet Warszawski) Moderatorka: Kaja Puto (Ha!art) GODZ. 11.45–13.15
Sesja 2: Jak wspierać demokrację na Wschodzie (jeśli upada nawet na Zachodzie)?
Ulrike Esther Franke – doktorantka stosunków międzynarodowych Uniwersytetu Oksfordzkiego, ekspertka ds. technologii wojennych, terroryzmu i polityki europejskiej, pracownica Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych. Ulrike Guérot – niemiecka politolożka, twórczyni – wspólnie z Robertem Menasse – koncepcji „Rzeczpospolitej Europejskiej”, obecnie dyrektor Wydziału Badań Polityki Europejskiej i Demokracji austriackiego Uniwersytetu Dunajskiego w Krems, autorka m. in. książek: Dlaczego Europa musi stać się republiką (2014) oraz Europejska wojna domowa (2017). Witold Jurasz – prezes Ośrodka Analiz Strategicznych, dziennikarz Polsat News 2 (prowadzi program „Prawy do lewego”), b. dyplomata: sekretarz polityczny ambasady RP w Moskwie oraz chargé d’affaires RP na Białorusi. Andrei Kolesnikow – rosyjski dziennikarz, szef programu Russian Domestic Politics and Political Institutions Program w moskiewskim Centrum Carnegie, były redaktor „Nowej Gaziety” oraz „Izwiestii”, dziennikarz, autor rosyjskojęzycznej biografii Anatolija Czubajsa (2008). Jan-Werner Müller – niemiecki historyk i politolog, profesor na Wydziale Politycznym Uniwersytetu Princeton, autor m.in. książek A Dangerous Mind: Carl Schmitt in Post-War European Thought (2003), Przeciw demokracji. Idee polityczne XX wieku w Europie (2016) oraz Co to jest populizm? (2017). Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz – doktor socjologii, obecnie dyrektorka programu Otwarta Europa Fundacji im. Stefana Batorego, wcześniej wicedyrektorka Ośrodka Studiów Wschodnich, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, latach 2014–2016 ambasador RP w Rosji, autorka m. in. analizy Normatywne imperium w kryzysie – czas na politykę wartości (2017).
Wprowadzenie: Goran Buldioski Goran Buldioski (Open Society Initiative for Europe) Witold Jurasz (OAS, Polsat News 2) Ludwika Włodek (Uniwersytet Warszawski) Moderatorka: Agata Szczęśniak (OKO.press)
Patrycja Sasnal – doktor nauk politycznych, arabistka, kierowniczka programu Bliski Wschód i Afryka w Polskim Instytucie Spraw Zagranicznych, publicystka m. in. „Al-Ahram”, „LeMonde.fr”, „EUobserver”, „Polityki” oraz „Gazety Wyborczej”.
GODZ. 13.15–14.15 PRZERWA LUNCHOWA
Ryszard Schnepf – dyplomata, historyk, iberysta, b. ambasador RP w Urugwaju i Paragwaju, w Kostaryce, w Hiszpanii oraz w USA (2012–2016), wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego.
GODZ. 14.15–15.45
Sesja 3: Jak będzie wyglądać III wojna światowa? Wprowadzenie: Ulrike Esther Franke Ulrike Esther Franke (European Council for Foreign Relations) Patrycja Sasnal (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych) Ziemowit Szczerek (pisarz) Moderator: Michał Sutowski (Instytut Studiów Zaawansowanych, Krytyka Polityczna)
Ziemowit Szczerek – dziennikarz i prozaik, laureat Paszportu „Polityki” w 2013 roku, publicysta m. in. „Gazety Wyborczej”oraz „Polityki”, autor książek: Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian (2013), Siódemka (2014), Tatuaż z tryzubem (2015) oraz Międzymorze. Podróże przez prawdziwą i wyobrażoną Europę Środkową ((2017). Ludwika Włodek – publicystka, doktor socjologii, adiunkt w Studium Europy Wschodniej UW, ekspertka w tematyce Azji Środkowej i obszaru postradzieckiego, autorka książek Pra. O rodzinie Iwaszkiewiczów (2012), Wystarczy przejść przez rzekę (2014) oraz Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza (2017).