Nic 2 razy / Nothing Twice by noviki.net

Nic 2 razy Nothing Twice

SPIS TREŚCI INFO 6 PROGRAM 10 AKTORZY 16 DODATKI 52 MAPA 62 PRACE 64

TABLE OF CONTENTS MAP 62 WORKS 64 INFO 72 PROGRAMME 76 ACTORS 82 EXTRAS 118

nic2razy.pl

PAWEŁ ALTHAMER & GRUPA NOWOLIPIE JAAP BLONK ULLA VON BRANDENBURG MARVIN GAYE CHETWYND GUY DE COINTET OSKAR DAWICKI MARY ANN GLICKSMAN JENS HOFFMANN NICK HALLETT TADEUSZ KANTOR SHANA MOULTON PAULINA OŁOWSKA TEATR OPERA BUFFA QUAY BROTHERS MICHAEL PORTNOY JIM SHAW CATHERINE SULLIVAN JOANNE TATHAM & TOM O’SULLIVAN

I NF O

ic 2 razy jest pierwszym w Polsce wydarzeniem, realizowanym w ramach otwarcia nowej siedziby Cricoteki, które na tak dużą skalę łączy w sobie wystawę z performansem. Biorą w nim udział współcześni artyści działający na styku teatru, sztuk wizualnych i performatywnych. Projekt, będący rozwinięciem koncepcji Tadeusza Kantora, nie tylko odnosi się do idei obiektów readymade czy sztuki zapożyczenia, ale podejmuje również takie tematy jak archiwizacja, czy kolekcjonowanie tzw. sztuki żywej. Motywem przewodnim jest materialność performansu, teatralizacja samej przestrzeni wystawienniczej, a także kwestia przedmiotu teatralnego oraz roli, jaką dzisiaj przypisują mu artyści. 7

Ekspozycja ma charakter mise-en-scène, gdzie poszczególne obiekty tworzą rodzaj kolażowej instalacji. Niektóre prace prezentowane na wystawie to bezpośrednie nawiązanie do historii teatru, jak choćby kurtyna wykonana przez Ullę von Brandenburg, czy instalacja Jima Shawa wykorzystująca horyzont teatralny. Nic 2 razy otwiera Maszyna aneantyzacyjna, obiekt Tadeusza Kantora (spektakl Wariat i zakonnica, 1963), który pełni rolę łącznika pomiędzy wystawą prac Tadeusza Kantora a wystawą sztuki współczesnej. Prace Pawła Althamera i Grupy Nowolipie są efektem kolektywnego działania. Ich status, podobnie jak status rekwizytów z performansu Marvin Gaye Chetwynd i Guya de Cointeta, ulega zmianie za sprawą artystycznego gestu. Wątki biograficzne, fascynacje codziennością, ideą obiektu performatywnego oraz peryferyjnymi estetykami ujawniają się w pracach Pauliny Ołowskiej, Shany Moulton, Jima Shawa, Michaela Portnoya oraz braci Quay. Z kolei rzeźba Joanne Tatham i Toma O’Sullivana jest oryginalnym głosem w dyskusji na temat metod kolekcjonowania performansów i sposobów prezentowania wykorzystywanych w nich przedmiotów. W ramach uroczystości otwarcia zaprezentowany zostanie performance Oskara Dawickiego, koncert Jaapa Blonka, film Michaela Portnoya, opera Shany Moulton i Nicka Halletta oraz przedstawienie Catherine Sullivan, zrealizowane we współpracy z warszawską grupą teatralną Opera Buffa.

INFO

P R O G RAM

PIĄTEK

12 WRZEŚNIA 2014

18.00 – 22.00 Otwarcie budynku, performansy Zwiedzanie kolekcji obiektów Tadeusza Kantora oraz wystawy sztuki współczesnej Nic 2 razy, która podejmuje temat przedmiotu i jednocześnie rekwizytu teatralnego oraz roli, jaką pełni on we współczesnym performansie. Z okazji otwarcia nowej siedziby Cricoteki Oskar Dawicki policzy publiczność. Wieczorem zapraszamy na set DJ-ski Nicka Halletta oraz na imprezę B.Y.O.B. (Bring Your Own Beamer – Przynieś Swój Projektor). Wstęp wolny.

SOBOTA

13 WRZEŚNIA 2014

11.00 – 21.00 Wystawa Nic 2 razy Wystawę Nic 2 razy będzie można zwiedzać do późnych godzin wieczornych. Wstęp wolny.

12.00 Warsztaty Marvin Gaye Chetwynd zaprosi publiczność do animacji dioram, które są częścią wystawy. Czas trwania: 45 minut. Obowiązują zapisy.

13.00 Oprowadzanie po wystawie Artyści i kuratorka Joanna Zielińska oprowadzą chętnych po wystawie Nic 2 razy. Czas trwania: 45 minut. Obowiązują zapisy.

18.00 Koncert Jaap Blonk wykona Ursonatę Kurta Schwittersa oraz fragment powieści Guya de Cointeta pod tytułem: Espahor Ledet Ko Uluner! Książka została opublikowana w 1973 roku pod pseudonimem Qei No Mysxdod, w języku wymyślonym przez artystę. Czas trwania: 40 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

19.00 Opera Wispering Pines 10 Jednoaktowa opera zrealizowana przez amerykańską artystkę Shanę Moulton i muzyka Nicka Halletta przy udziale sopranistki Marzeny Lubaszki. Performance jest częścią cyklu powstającego od 2002 roku. Czas trwania: 45 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

20.00 Film 100 Beautiful Jokes W kwietniu tego roku amerykański artysta Michael Portnoy w ciągu pięciu godzin opowiedział amsterdamskiej publiczności sto pięknych dowcipów. Prezentowany w Cricotece film 100 Beautiful Jokes jest szczególnym zapisem tamtego popołudnia. Czas trwania: 45 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

NIEDZIELA

14 WRZEŚNIA 2014

14.00 Warsztaty wokalne Holenderski muzyk i performer Jaap Blonk poprowadzi warsztaty dla tych, którzy chcą rozwinąć swoje umiejętności wokalne. Czas trwania: 3 godziny. Obowiązują zapisy.

18.00 i 19.30 Performance: Nest [Gniazdo] Drugi z serii projektów teatralnych realizowanych PROGRAM

przez Catherine Sullivan, wykorzystujących „znalezione” produkcje sceniczne. Performance powstał wspólnie z teatrem Opera Buffa z Warszawy. Czas trwania: 45 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

CZWARTEK

9 PAŹDZIERNIKA 2014

18.00 Performance Marvin Gaye Chetwynd połączy ze sobą dwie różne produkcje. Działanie jest wynikiem współpracy z grupą krakowskich i brytyjskich performerów. Czas trwania: 30 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

SOBOTA

11 PAŹDZIERNIKA 2014

20.30 Performance Po raz pierwszy w Polsce zostaną zaprezentowane trzy performanse Guya de Cointeta w wykonaniu Mary Ann Glicksman: Dwa rysunki (1974), Dziennik mojego ojca (1975), Idąc na targ (1979). Wieczór zakończy się rozmową z udziałem aktorki oraz Hala Glicksmana. Czas trwania: 45 minut. Obowiązuje bilet wstępu.

PIĄTEK

31 PAŹDZIERNIKA 2014

18.00 Wykład: Wystawa jako konstrukcja dramatyczna Jens Hoffmann opowie o koncepcji wystawy jako konstrukcji dramatycznej oraz wadach i zaletach teatralizacji przestrzeni wystawienniczej. Czas trwania 45 minut. Wstęp wolny. 13

WEEKENDY

15 – 16, 22 – 23 LISTOPADA 2014

12.00 Warsztaty Zapraszamy wszystkich zainspirowanych wielkoformatowymi rzeźbami Joanne Tatham i Toma O’Sullivana na warsztaty, na których będą mogli wykonać własne trójwymiarowe tekturowe rzeźby z ulubionych dwuwymiarowych obrazków. Warsztaty prowadzone w języku polskim i angielskim będą rozłożone na dwie sesje. Wiek: 6 –10 lat. Czas trwania: 2 godziny. Obowiązują zapisy.

PROGRAM

Informacja o rezerwacjach i sprzeda偶y bilet贸w na nic2razy.pl oraz rezerwacje@cricoteka.pl

A KT O RZY

PAWEŁ ALTHAMER & GRUPA NOWOLIPIE Współpraca pomiędzy Pawłem Althamerem a Grupą Nowolipie trwa od początku lat 90. Pracują razem w różnych mediach, chociaż głównym celem ich spotkań są warsztaty ceramiczne. Powstałe w wyniku kooperacji prace mają bardzo różny format – od ceramicznych modeli i niewielkich glinianych figurek, prezentowanych na drewnianych półkach, po większe obiekty, takie jak na przykład rzeźba Sylwia. Althamer po raz pierwszy wystawił je w ramach 8. Bałtyckiego Triennale w Wilnie w 2002 roku. Artefakty, powstałe w wyniku działań kolektywnych, nabierają statusu dzieła sztuki za sprawą artystycznego gestu, mechanizm ten jest zresztą cechą charakterystyczną twórczości Althamera. Podobnie jak Rirkrit Tiravanija czy Pierre Huyghe, działa on na „marginesach”, nobilitując do rangi dzieła sztuki codzienność, relacje międzyludzkie oraz proces twórczy. Paweł Althamer i Tadeusz Kantor wypracowali skrajnie różne metody pracy, łączy ich jednak szczególna nadwrażliwość na rzeczywistość oraz charyzmatyczna osobowość, umożliwiająca budowanie wielopoziomowych relacji z otoczeniem i publicznością. Na wystawie Nic 2 razy prezentowane są wielkoformatowe rysunki na papierze oraz ceramiczne rzeźby. ● PRACE S. 64 Paweł Althamer (ur. 1967) mieszka w Warszawie. Tworzy przede wszystkim rzeźby, filmy wideo, akcje performatywne oraz instalacje. Jego prace są zaangażowane społecznie oraz interaktywne, często współpracuje z innymi artystami, społecznościami i publicznością. 17

Do udziału w wystawie Frühling, która odbyła się w 2009 roku w Museum Fridericianum w Kassel, zaprosił miejscowych uczniów. Na potrzeby wystawy Bródno 2000 zorganizował duży performance grupowy – mieszkańcy wieżowca na warszawskim osiedlu włączyli / wyłączyli światło, w wyniku czego na ścianie domu pojawiła się liczba „2000”. To połączenie sztuki, akcji społecznej i ingerencji w lokalną scenerię ma miejsce na jeszcze większą skalę w projekcie Wspólna Sprawa, rozpoczętym w 2008 roku i trwającym do dzisiaj. Althamer wraz z rodziną i przyjaciółmi odwiedził do tej pory Belgię, Brazylię i Mali, gdzie wspólnie dokonali artystycznych interwencji w życiu codziennym lokalnych mieszkańców. Od roku 1994 Althamer prowadzi warsztaty rzeźbiarskie z Grupą Nowolipie. Grupa działa przy Państwowym Ognisku Artystycznym na ulicy Nowolipki na warszawskiej Woli – warsztaty są formą rehabilitacji i terapii dla chorych na stwardnienie rozsiane. Grupa zmienia swój skład, w chwili obecnej liczy około 25 osób. Razem stworzyli między innymi rzeźbę Sylwia, zdobiącą fontannę w Parku Rzeźby na Bródnie oraz City Hall Park w Nowym Jorku.

AKTORZY

JAAP BLONK W trakcie ceremonii otwarcia Jaap Blonk wykona dwa utwory: Ursonatę Kurta Schwittersa oraz fragment powieści Guya de Cointeta pod tytułem Espahor Ledet Ko Uluner!. ● PROGRAM S. 12 Struktura Ursonaty Schwittersa przypomina klasyczną sonatę lub symfonię. Powstała ona w oparciu o Poster Poems [Wiersze plakatowe] Raoula Hausmanna, z których podchodzi wers otwierający sonatę: „Fumms bö wö tää zää Uu, pögiff, kwii Ee”. Schwitters posłużył się właśnie takimi zwrotami, bez końca powtarzanymi przez różne głosy, aby rozdrażnić publiczność salonów literackich, która spodziewała się tradycyjnej poezji romantycznej. W ciągu dziesięciu lat (1922 – 32) rozbudował dzieło, i ostatecznie stało się ono trzydziestostronicowym utworem, uznanym w późniejszych latach przez Schwittersa za jedno z jego dwóch arcydzieł (drugie to Merzbau – instalacja stworzona w domu artysty w Hanowerze, zniszczona w 1944 roku). (Fragment tekstu Jaapa Blonka). Performer przedstawi również autorską wersję tekstu Guya de Cointeta. Pierwszy performance zrealizowany przez artystę ● AKTORZY S. 25 oparty był na powieści Espahor Ledet Ko Uluner! Książka została napisana w wymyślonym przez autora języku, a jej bohaterami są Gizella, Artobeli oraz Axtherastica. Po raz pierwszy tekst przeczytał i objaśnił Billy Barty – znany w amerykańskiej telewizji komik-karzeł i odtwórca jednej z ról w Czarnoksiężniku Oz. Powieść została opublikowana pod pseudonimem Qei No Mysxdod. Performance jest realizowany dzięki uprzejmości Guy de Cointet Estate oraz Air de Paris, Paryż. 19

Jaap Blonk poprowadzi również warsztaty wokalne. W swojej metodzie artysta nie stroni od żartu, wykorzystując elementy improwizacji oraz gry. ● PROGRAM S. 12 Jaap Blonk (ur. 1953) mieszka w Holandii. Jest kompozytorem samoukiem, performerem i poetą. Pod koniec lat 70. XX w. zaczął grać na saksofonie i komponować. Kilka lat później odkrył swój talent do występów wokalnych – początkowo recytował poezję, następnie włączył do swojego repertuaru także improwizacje i własne kompozycje. Przez blisko dwadzieścia lat głównym narzędziem służącym mu do odkrywania nowych dźwięków i pracy nad nimi był głos. Jako wokalista wyróżnia się silną osobowością sceniczną oraz prawie dziecięcą swobodą improwizacji, połączoną z wyjątkowym wyczuciem struktury. Dzięki zastosowaniu granej na żywo muzyki elektronicznej, zakres i spektrum jego koncertów znacznie się poszerzyły. Kilkakrotnie współpracował z Golanem Levinem – komputerowym artystą wizualnym. Wśród prac Blonka znajduje się kilka słuchowisk napisanych na zamówienie radia i telewizji.

AKTORZY

ULLA VON BRANDENBURG W teatrze kurtyna oddziela świat fikcyjny (scena) od rzeczywistego (widownia). W XIX-wiecznym teatrze jej podnoszenie i opuszczanie było częścią „ceremoniału”. Reformatorzy teatru, tacy jak Tadeusz Kantor czy Wsiewołod Meyerhold, zrezygnowali z jej stosowania, zrywając tym samym z tradycyjnie rozumianą iluzyjnością spektaklu. W twórczości Ulli von Brandenburg kurtyna pełni różne role – bywa abstrakcyjnym obrazem, czasami wydziela przestrzeń i określa jej funkcje, a kiedy indziej tworzy rodzaj autonomicznej, sensualnej rzeźby, która prowadzi widza w przestrzeni. Jej charakter odzwierciedla zainteresowania artystki teatrem, magią oraz iluzją. Kurtyna III wykonana specjalnie na wystawę Nic 2 razy inspirowana jest malowniczym krajobrazem widzianym z lotu ptaka. Tkanina wykonana techniką patchworku, wytwarza na wystawie rodzaj mentalnej, wydzielonej przestrzeni, a artystka zaprasza do jej przekroczenia. ● PRACE S. 65 Ulla von Brandenburg (ur. 1974) obecnie mieszka w Paryżu. Swoje prace tworzy przy pomocy różnych mediów: filmu, rysunku, instalacji i performansu. W jej działalności można zauważyć wpływ wykształcenia w zakresie scenografii oraz sztuk wizualnych. Inspiruje się historią, w szczególności wydarzeniami z późnego wieku XIX. Informacje pozyskuje z literatury, sztuk wizualnych, teatru ekspresjonistycznego, filmów hollywoodzkich, szachów oraz magii, a także pre-freudowskiej psychoanalizy. Jedną z jej ulubionych form jest teatr cieni czy tableau vivant – „żywy obraz” 21

popularny w XVIII wieku, będący kombinacją sztuki i teatru, gdzie modele zostają ustawieni w formie nieruchomego obrazu. W wielu instalacjach artystka wykorzystuje architekturę miejsca, w którym praca jest prezentowana. Przy pomocy tkanin – kurtyn i misternych zasłon wykonanych w technice patchworków – tworzy fantazyjne, teatralne przestrzenie.

AKTORZY

MARVIN GAYE CHETWYND W sztuce Marvin Gaye Chetwynd spotykają się inspiracje z różnych epok i dziedzin. Obiekty i kostiumy powstające na potrzeby performansu trafiają do galerii, gdzie stają się niejednokrotnie częścią rozbudowanych instalacji. Na wystawie Nic 2 razy prezentowana jest instalacja Diorama (2012) oraz rekwizyty z teatru lalkowego Jesus and Barabbas (2011), które zostaną użyte również w trakcie działania na żywo. ● PROGRAM S. 13, PRACE S. 65 Przedstawiająca plany filmowe Diorama odsyła do formy miniaturowego teatru, która choć stała się popularna w XIX wieku to funkcjonuje do dziś, ale w zmienionym kształcie. Praca będzie animowana przez artystkę oraz grupę aktorów. ● PROGRAM S. 11 Performance Marvin Gaye Chetwynd prezentowany w Cricotece łączy w sobie teatr lalkowy Jesus and Barabbas, performance The King, motywy pochodzące z filmu Dresser (1983) oraz ognisty kostium zaprojektowany przez Inigo Jones. ● PROGRAM S. 13 Działanie jest wynikiem pracy z grupą krakowskich i brytyjskich performerów. Na oprawę muzyczną wydarzenia składają się wykonywane na żywo odgłosy burzy, fragment utworu Alibabek oraz perkusyjny remix autorstwa Jędrzeja Cichosza. Występują między innymi: Marta Bakst, Jacob Blandy, Richard Whitby, Jaśmina Polak, Joonas Kalervo Valkama. Marvin Gaye Chetwynd (ur. 1973) mieszka w Glasgow. W ostatnich dziesięciu latach wspólnie z wędrowną trupą aktorów amatorów zrealizowała 23

wiele wystaw i performansów w całej Europie. W pracach inspirowanych kinem i telewizją, literaturą, historią sztuki oraz filozofią artystka wykorzystuje własnoręcznie robione kostiumy i dekoracje. Chetwynd korzysta z tradycyjnych form teatralnych – od dramatu brechtowskiego do teatru lalkowego, których elementy często łączy w jednym przedstawieniu. Powstają dzięki temu widowiska przystępne, zabawne, choć niejednoznaczne. Chetwynd studiowała antropologię, a ideę brikolażu stosuje zarówno jako technikę działań fizycznych, jak i naczelną zasadę zestawiania odmiennych obrazów i figur. Pojawiające się w stworzonym przez nią satyrycznym świecie postaci takie jak Neron, Mae West, Karol Marks i Jabba the Hutt żyją wygodnie – choć niekoniecznie bezkonfliktowo – obok siebie. Nieformalny charakter wystąpień Chetwynd oraz swobodne mieszanie materiałów pochodzących z elitarnych i popularnych źródeł, prowadzi do stworzenia demokratycznej przestrzeni do badania idei dotyczących historii, klas i kultury współczesnej.

AKTORZY

GUY DE COINTET Guy de Cointet jest jednym z najbardziej tajemniczych artystów XX wieku. Znany był z abstrakcyjnego sposobu używania tekstów oraz indywidualnego języka, w którym narracja była budowana wokół obiektów, zyskujących na scenie wyjątkowy status bohatera. Za tymi obiektami zawsze kryła się historia. Czasami stawały się elementami tekstu. W czasie wystawy Nic 2 razy będzie można oglądać rekwizyty z performansu De toutes les coulers (1981 – 82), którego akcja rozgrywała się w bibliotece. ● PRACE S. 66 „Książki są ludźmi” – napisze o rekwizytach z De toutes les coulers francuska badaczka – Marie de Brugerolle. Według Cointeta: „kiedy ktoś umrze to tak, jakby zniknęła cała biblioteka”. Koncepcja rekwizytu jako autonomicznej rzeźby i obiektu zespolonego z aktorem zbliża jego sztukę na płaszczyźnie konceptualnej do teatru Tadeusza Kantora oraz idei bio-obiektu. W czasie Krakowskich Reminiscencji Teatralnych zaprezentowane zostaną trzy performansy Guya de Cointeta w wykonaniu Mary Ann Glicksman. ● PROGRAM S. 13 Wieczór zakończy się rozmową z udziałem aktorki oraz Hala Glicksmana. W performansie Dwa rysunki (1974) historia zaczyna się od zakupienia rysunku o nietypowym kształcie. W domu, gdy bohaterka dokładnie mu się przygląda, odkrywa, że skromny rysunek jest dziwny, nawet bardzo dziwny – tak dziwny jak pewien inny rysunek… Dziennik mojego ojca (1975) to historia cennej książki pełnej tekstów, znaków, diagramów, rysunków, którą ojciec wręcza córce na łożu śmierci. Niestety zanim zdąży wyjaśnić wyjątkowość podarunku umiera. 25

Bohaterka performansu przedstawia publiczności książkę oraz opowiada dalszy ciąg historii. W performansie Idąc na targ (1979) głównym rekwizytem jest obraz o jednolitym białym tle pokrytym przypadkowo rozmieszczonymi czarnymi literami. Performerka wyjaśnia sens ich rozmieszczenia i odkrywa historię zawartą w dziele. Projekt zrealizowany we współpracy z Krakowskimi Reminiscencjami Teatralnymi, dzięki uprzejmości Guy de Cointet Estate oraz Air de Paris.

Guy de Cointet (1934 – 83) był artystą francuskiego pochodzenia mieszkającym w Kalifornii. Tworzył prace w oparciu o tekst oraz obiekty, które często wykorzystywał jako rekwizyty lub elementy scenografii w teatralnych akcjach. Jego twórczość uważana jest za brakujące ogniwo konceptualizmu połączone z twórczością surrealistów, dada i futuryzmem. W swojej sztuce odwoływał się bezpośrednio do Raymonda Russella, Stéphane’a Mallarmé’go, lubił też lingwistyczne zagadki Marcela Duchampa. Dzieciństwo spędził w Oran w Algierii, gdzie chodził do szkoły z Yves Saint Laurentem oraz Jeromem Ducrotem. Początkowo pracował w przemyśle modowym. W połowie lat 60. wyjechał do Nowego Jorku, gdzie był częstym gościem Fabryki Andy Warhola. Na stałe zamieszkał w Los Angeles. Fascynował się kryptografią oraz naturą pisma i języka. Badał pismo egipskie, kulturę afrykańską oraz Indian Nawaho. Zawsze miał dużą wrażliwość na kolor. Guy de Cointet rzadko wybierał do swoich performansów mężczyzn, pracował głównie z kobietami o różnym pochodzeniu AKTORZY

etnicznym. Jedno z działań zrealizował wspólnie z Vivą z Fabryki Warhola. Jego prace miały wpływ między innymi na takich artystów jak Paul McCarthy, Mike Kelley oraz Catherine Sullivan. Mary Ann Glicksman (ur. 1943 w Tacoma, Waszyngton, USA) mieszka w Ymeray we Francji. Pracuje w Paryżu i Kalifornii. Zajmuje się sztuką oraz prawami osób niepełnosprawnych. Jej przyjaźń oraz współpraca z Guyem de Cointetem rozpoczęła się w roku 1976 i trwała aż do jego śmierci w roku 1983. W tym okresie przedstawiała monologi Cointeta i występowała wraz z innymi aktorami w jego sztukach teatralnych w galeriach, muzeach, teatrach oraz na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. W 2006 roku, po 25 latach milczenia, Mary Ann i inni aktorzy ponownie zaczęli wystawiać sztuki de Cointeta na całym świecie. Hal Glicksman (ur. 1937 w Beverly Hills, Kalifornia) był kuratorem wielu ważnych wystaw w Południowej Kalifornii w latach 60. i 70. XX w., a także pomógł założyć i prowadzić tam kilka znaczących instytucji sztuki. Wystawiał prace Guya de Cointeta na Uniwersytecie Kalifornijskim w 1973 roku oraz w Instytucie Sztuki Otis w roku 1975. W 1976 poznał Mary Ann Glicksman przy okazji jej pierwszego występu w sztuce Guya de Cointeta. Pobrali się w 1978 roku.

OSKAR DAWICKI Oskar Dawicki zasłynął w Krakowie „nieudaną” akcją wywoływania ducha Tadeusza Kantora. Tym razem wystąpi w roli mistrza ceremonii. ● PROGRAM S. 11 Z okazji otwarcia nowej siedziby Cricoteki podejmie się trudnego zadania przeliczenia, według różnych kwantyfikatorów, zgromadzonej publiczności. Akcja utrzymana jest w charakterystycznym dla Dawickiego ironicznym i dowcipnym tonie. Performance można odczytywać jako gest skierowany do lokalnych polityków i menadżerów, którzy również chętnie mierzą frekwencję w galeriach sztuki. Oskar Dawicki (ur. 1971) mieszka w Warszawie. Z wykształcenia jest malarzem, ale już w trakcie studiów zainteresował się sztuką performance, której pozostał wierny w kolejnych latach. W roku 2000 w kręgu jego zainteresowań pojawiły się też prace wideo, fotografia, dokumentacja oraz obiekty i instalacje. Tworzone przez niego prace mają charakter postkonceptualny oraz nieco groteskową, ironiczną, a nawet absurdalną atmosferę. W swojej twórczości Dawicki łączy element romantyczno-tragiczny (odzwierciedlający w znaczącym stopniu dylematy egzystencjalne samego artysty) z poetyką i krytycznym wymiarem sztuki konceptualnej. Autorefleksja na temat statusu współczesnego artysty ściśle wiąże się tu z namysłem nad własną tożsamością, jej ulotnością, konwencjonalnością, lekkością i wątłością. Zakłopotanie, niezgoda, komplikacja są pożywką dla wyobraźni artysty, natoAKTORZY

miast za najbardziej obiecujący aspekt sztuki Dawicki uznaje jej bezproduktywność.

JENS HOFFMANN Wykład Wystawa jako konstrukcja dramatyczna ● PROGRAM S. 13 poświęcony będzie serii trzech wystaw zorganizowanych przez Jensa Hoffmanna w Instytucie Sztuki Współczesnej CCA Wattis w San Francisco. Każda odwoływała się do jednej ze słynnych powieści amerykańskich: Czarnoksiężnika z krainy Oz (2008), Moby Dicka (2009) oraz Przygód Hucka Finna (2010). Przy pomocy literatury wystawy badały relacje między sztuką, polityką i historią kultury. Analizowały w jaki sposób czas, proces, ruch i przestrzeń tworzą sedno ekspozycji, przemieniając ją w dynamiczny układ. Hoffmann omówi również dwie ze swoich najnowszych wystaw – nieautoryzowaną retrospektywę twórczości Jamesa Lee Byarsa (Muzeum Sztuki Współczesnej, Detroit, 2014) oraz Other Primary Structures [Inne struktury podstawowe] (Muzeum Żydowskie, Nowy Jork, 2014). Pokaże w jaki sposób pomysły dramaturgiczne mogą być wykorzystywane nie tylko na ekspozycjach sztuki współczesnej, ale również w retrospektywach indywidualnych artystów lub wystawach stanowiących przegląd wydarzeń historycznych. Projekt zrealizowany jest we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza oraz Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.

Jens Hoffmann (ur. 1974) jest pisarzem i kuratorem wystaw. Obecnie pełni funkcję zastępcy dyrektora nowojorskiego Muzeum Żydów, gdzie nadzoruje wystawy, kolekcje oraz programy publiczne. Zrealizował ponad 50 wydarzeń na całym świecie i opublikoAKTORZY

wał ponad 200 tekstów na temat sztuki i organizacji wystaw. W latach 2002 – 2006 był dyrektorem artystycznym w ICA w Londynie, a w latach 2007 – 2012 dyrektorem w Instytucie Sztuki Współczesnej CCA Wattis w San Francisco, gdzie odpowiadał za program rezydencji Capp Street Project. Od 1983 roku projekt poświęcony był tworzeniu oraz prezentacji instalacji artystycznych.

TADEUSZ KANTOR Teatr Cricot 2, założony przez Tadeusza Kantora, Kazimierza Mikulskiego oraz Marię Jaremę, powstał jako reaktywacja przedwojennego teatru awangardowego. Pierwsze inscenizacje (Mątwa 1956, W Małym Dworku 1961, Wariat i zakonnica 1963, Kurka Wodna 1967, Nadobnisie i koczkodany 1973) oparte były na tekstach Witkacego. Fragmenty Tumora Mózgowicza Witkacego pojawiają się również w jego największym dziele z 1975 – Umarłej kasie. W przedstawieniach witkacowskich odnaleźć można charakterystyczne dla jego twórczości elementy – postacie zostają potraktowane na równi z przedmiotami ograniczającymi i determinującymi grę aktorską. Maszyna aneantyzacyjna przynależy właśnie do okresu witkacowskiego i pochodzi z przedstawienia Wariat i zakonnica. ● PRACE S. 66 W latach 80. XX wieku obiekt ten został zrekonstruowany przez samego Kantora. Pierwotnie maszyna umieszczona na niewielkiej scenie była osią akcji a jej ruch wpływał na tempo gry aktorskiej. Jak pisał Kantor: „» Maszyna aneantyzacyjna « (nieforemna masa starych krzeseł) gwałtownymi, automatycznymi ruchami wypiera aktorów, wyrzuca » poza «, » eliminuje «” 1. Maszyna jest integralną częścią wystawy kolekcji Cricoteki.

1 Tadeusz Kantor. Metamorfozy. Teksty o latach 1938 – 74, oprac. K. Pleśniarowicz, Księgarnia Akademicka.Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2000, s. 253. AKTORZY

Tadeusz Kantor (1915 – 90) mieszkał i pracował w Krakowie. Był jednym z najważniejszych polskich artystów XX wieku, aktywnym na polu sztuk wizualnych, a także performatywnych. Uważa się go za reformatora teatru, tworzącego pod wpływem idei artystów awangardowych. Dla Kantora biografia i jego galicyjski rodowód były zawsze jednym z ważniejszych punktów odniesienia, czemu daje szczególny wyraz w późniejszych spektaklach, jak Umarła klasa czy Wielopole, Wielopole. Od dziecka marzył o stworzeniu „obrazu, który by się ruszał”. Jako metaforę swojej twórczości podawał motyw wędrówki. Działalność teatralna była nierozerwalna z jego realizacjami plastycznymi. Kantor stworzył wiele teorii na temat swojej praktyki artystycznej, napisał również szereg manifestów, dzieląc swoją twórczość na okresy, w których rozmaite koncepcje ulegają przekształceniom. Dzięki światowym tournée z grupą teatralną Cricot 2 (założoną w połowie lat 50. XX w.) Tadeusz Kantor zdobył w latach 70. XX wieku światową sławę. W 1980 roku założył Cricotekę – „Żywe archiwum” teatru Cricot 2, które istnieje do dziś.

SHANA MOULTON Instalacja Galactic Pot Healer (2010), która powstała z inspiracji powieścią Philipa K. Dicka, utrzymana jest w charakterystycznej dla artystki infantylnej estetyce nawiązującej do prostych gier komputerowych, programów dla dzieci i Telezakupów. Wszystkie kosmetyki do makijażu i domowe przedmioty składające się na wyposażenie mieszkania Cynthii (głównej bohaterki filmów Shany Moulton), mają magiczną moc. Tym razem Cythia udaje się do uzdrawiacza, aby naprawić rozbity dzbanek… ● PRACE S. 66 Tematem opery Wispering Pines 10 ● PROGRAM S. 12 jest kobieta ogarnięta różnego rodzaju fobiami. Bohaterka tej pracy podróżuje przez halucynacyjne i bajkowe krajobrazy utrzymane w estetyce new age, obecnej również we wcześniejszych realizacjach artystki. W wirtualnym krajobrazie Cynthia poszukuje zdrowia i szczęścia. Obraz jest animowany „na żywo” przez performerów. Ta hybrydyczna realizacja łączy elementy tradycyjnej opery z instalacją wideo oraz sztuką performance. Jest ona częścią większego cyklu rozwijanego przez artystkę od 2002 roku, na który składają się filmy, instalacje wideo, rzeźby, wystawy oraz performansy. Oryginalna muzyka oraz libretto ● DODATKI S. 56 stworzone przez Nicka Halletta podkreślają surrealistyczną logikę obrazu. W operze wystąpi krakowska sopranistka Marzena Lubaszka.

AKTORZY

Shana Moulton (ur. 1976) mieszka na Brooklynie w Nowym Jorku. W realizacjach wideo oraz performansach tworzy sugestywne parafrazy. Dla Shany Moulton istotna jest biografia – w swoich pracach odwołuje się do wyobraźni dziecka oraz okresu dorastania. Inspiracji szuka w programach telewizyjnych dla dzieci, w amerykańskiej kulturze popularnej oraz ikonografii dnia codziennego. Niepokojący, drwiący humor łączy z wrażliwością ery pop; Moulton odgrywa postać, której interakcje z codzienną rzeczywistością mają charakter zarówno przyziemny, jak i surrealistyczny, a odbywają się w sferze domowej, nieznacznie przekształconej. Animując zagadkowe, być może magiczne elementy wystroju domowego wnętrza, Moulton nawiązuje więź z przedmiotami, które są jednocześnie banalne i niezwykłe. N ick Hallett (ur. 1974) jest kompozytorem, wokalistą i animatorem kultury. Projekt Whispering Pines 10, zrealizowany wspólnie z artystką Shaną Moulton, był prezentowany m.in. w: The Kitchen, SFMOMA oraz Museum Warhola, a obecnie trwają prace nad jego internetową adaptacją. Hallett jest dyrektorem muzycznym oraz producentem Joshua Light Show, grupy artystów tworzących life cinema w duchu psychodelicznej estetyki lat 60. XX w. Re:New Re:Play – pierwsza rezydencja artystyczna w nowojorskim New Museum w 2009 r., została przyznana Nickowi Hallettowi. W jej ramach artysta zajmował się śpiewem jako medium artystycznym, a jego dokonania prezentowano podczas 35

Biennale Performa w 2007 oraz 2009 roku. Jako wokalista Hallett występował w operach Anthony’ego Braxtona i Susie Ibarry, wystawiał też interpretacje prac Meredith Monk and Karlheinza Stockhausena. W latach 2000 – 2003 prowadził wideo-performatywny Plantains. Hallett pracuje obecnie nad nową partyturą dla choreografa Billa T. Jonesa, której pierwsze wykonanie planowane jest na rok 2015. Marzena Lubaszka jest sopranistką. Studiowała śpiew solowy we wrocławskiej Akademii Muzycznej oraz filologię włoską na Uniwersytecie Wrocławskim. Nagrała kilkanaście płyt dla holenderskiej wytwórni Brilliant Classics. Najchętniej śpiewa opery Händla, Vivaldiego i Mozarta. Współpracuje z Janem Tomaszem Adamusem, Kai’em Wessel’em, Ingeborg Danz, Gabriele Cassone, Markiem Toporowskim, Cezarym Tomaszewskim, Sergio Vartolo. Była modelką na Fashion Week w Paryżu.

AKTORZY

PAULINA OŁOWSKA Ceramiczne modele architektoniczne prezentowane na wystawie Nic 2 razy inspirowane lokalnym krajobrazem południowej Polski tworzą rodzaj teatralnej inscenizacji. Prace są efektem zainteresowań artystki teatrem, folklorem i modernistyczną architekturą. ● PRACE S. 67 Od momentu, gdy Ołowska przeniosła swoje studio do Rabki w Małopolsce, w górskim dziecięcym kurorcie odkrywa Teatr Lalkowy Rabcio założony w latach 50. przez grupę entuzjastów. Pokazuje w kontekście globalnym alternatywne sposoby ekspresji, lokalność, marginesy i niedocenione estetyki. Kompleksowość jej sztuki oraz umiejętność połączenia ze sobą wielu różnorodnych wątków łączy jej postawę z dziełem Kantora. Drewniany pawilon wybudowany na placu Cricoteki jest konsekwencją zainteresowań artystki architekturą oraz teatrem marionetkowym. ● PRACE S. 67 Wcześniej był prezentowany na jej wystawie indywidualnej w Kunsthalle Basel (2013). Obiekt nawiązujący formą do małej architektury placu zabaw, jest rodzajem wolno stojącej performatywnej rzeźby, która może być animowana przez publiczność. Prezentowane prace są efektem artystycznych podróży i poszukiwań w archiwach poświęconych historii teatru lalkowego oraz działalności Cricot 2, prowadzonych przez artystkę od kilku lat.

Paulina Ołowska (ur. 1976) mieszka w Rabie Niżnej i w Krakowie. Interesują ją prywatne mitologie i fantasmagoryczne narracje na marginesach oficjalnego dyskursu, a jej prace sytuują się pomiędzy historią prywatną i powszechną. W swoich projektach krytykuje narracje modernizmu, bada luki w historii ruchów awangardowych oraz związki pomiędzy polityką a sztuką, modą i dizajnem. Artystka chętnie łączy ze sobą instalacje, malarstwo, obiekty, objet trouvé, materiały archiwalne czy fragmenty muzealnych kolekcji i działania performatywne. Z jednej strony kieruje nią „nostalgiczny impuls”, z drugiej – charakter lokalnej historii, o której chce opowiedzieć. W tym celu sięga po ceramikę, krawiectwo, wzornictwo, „robótki ręczne” – wszystkie te dziedziny, za którymi „chowała się” kobieca kreatywność. Często podejmuje wątek artystki w pracowni, zdradzając prywatne fascynacje takimi postaciami jak Zofia Stryjeńska, Pauline Boty czy Alina Szapocznikow. Mimo doświadczeń ze sztuką międzynarodową, artystka wciąż najwięcej czerpie z polskiej tradycji.

AKTORZY

STEPHEN & TIMOTHY QUAY Animacja Stille Nacht 1: Dramolet jest jednym z najkrótszych filmów braci Quay. ● PRACE S. 68 Powstała dla MTV w 1988 roku jako rodzaj przerywnika w programie telewizyjnym. Według artystów film upamiętnia twórczość szwajcarskiego pisarza Roberta Walsera, którego mroczna i halucynacyjna proza łączy dramaty Heinricha von Kleista z pisarstwem Franza Kafki. Powieść Walsera stanowiła podstawę jednego z najbardziej znanych filmów braci Quay czyli Instytutu Benjamenta. Dramolet zrealizowano przy użyciu miniaturowej dioramy – metody pracy typowej dla braci Quay. Fascynacja twórczością Brunona Schulza, polskim surrealizmem oraz wizyjność lalkowych animacji zbliża twórczość braci Quay do teatru Tadeusza Kantora. Stephen i Timothy Quay (ur. w 1947 w Pensylwanii) mieszkają w Londynie. Ilustratorstwo studiowali w Filadelfii, a następnie w Royal College of Art w Londynie, gdzie w latach 70. XX w. zaczęli kręcić krótkometrażowe filmy animowane. W ich twórczości można zaobserwować inspirację tradycją wschodnioeuropejskiej animacji. W filmach braci Quay rzuca się w oczy dbałość o szczegóły, godna podziwu umiejętność posługiwania się kolorem i fakturą, a także niecodzienne podejście do zagadnienia ostrości i ruchu kamery, co sprawia, że ich dzieła są unikalne i rozpoznawalne. Największą sławą cieszy się ich klasyczny już film z 1986 roku zatytułowany Ulica krokodyli, uznany ostatnio przez reżysera Terry’ego Gilliama za 39

jeden z dziesięciu filmów animowanych wszech czasów. Bracia Quay to mistrzowie miniaturyzacji, którzy na swoich niewielkich planach zdjęciowych stworzyli niezapomniany świat, przypominający krajobraz z dawno wypartych dziecięcych marzeń.

AKTORZY

MICHAEL PORTNOY Michael Portnoy od wielu lat rozwija swoje badania nad dowcipami, czego efektem są prace realizowane w różnych mediach – od performansu po instalacje i filmy. W ramach projektu Radykalne języki (2012) Cricoteka prezentowała Carrot Jokes – gatunek żartów zaproponowany przez krakowskiego badacza nad humorem Władysława Chłopickiego oraz Marnie Jo Petray (1981). Cechą charakterystyczną tego dowcipu jest tło przyćmiewające pierwszy plan, przez który musi się siłą przedzierać pointa. W ramach wystawy Nic 2 razy można oglądać trzy obiekty będące częścią cyklu Carrot Jokes. Naciśnij przycisk i posłuchaj dowcipu. ● DODATKI S. 53, PRACE S. 68

Z okazji wystawy po raz pierwszy pokazany zostanie film 100 Beautiful Jokes. Praca powstała na podstawie performansu zrealizowanego w kwietniu tego roku w Muzeum Stedelijk w Amsterdamie. ● PROGRAM S. 12 „Dla Portnoya żart to nie tylko prosty sposób na wywołanie śmiechu, a rzecz rzadka o skomplikowanej urodzie, przy której należy się zatrzymać i pozwolić jej oddziaływać na emocje, to coś – co wywołuje tajemnicze ciarki. W swoim performansie Portnoy przez pięć godzin co trzy minuty przedstawia jeden żart, czemu towarzyszy muzyka filmowa. Te abstrakcyjne żarty powstają na bazie jego własnych tekstów, scenariuszy oraz leksykonów przekazywanych mu w trakcie przedstawienia.” Projekt zrealizowany we współpracy z Muzeum Stedelijk w Amsterdamie w ramach cyklu: Stage It! (Part 3): SCRIPTED.

Michael Portnoy (ur. 1971) mieszka w Nowym Jorku. Jest artystą multimedialnym, choreografem, muzykiem, aktorem i kuratorem. Zanim skoncentrował się na tworzeniu własnych performansów, założył w Nowym Jorku kilka eksperymentalnych grup teatralnych. Jego wczesne realizacje, takie jak Gymnastics and Schizophrenia i 5teen3sy: Kicking Games of Lip, opierają się na intensywnych grach językowych, śpiewie i nagłych przemianach bohaterów. Pod koniec lat 90. XX Portnoy rozwinął swoją praktykę, łącząc choreografię, wideo, instalację, rzeźbę i malarstwo. Na Dokumenta 13 w Kassel (2012) premierę miał performance 27 Gnosis utrzymany w formacie gry. Portnoy rozwija również projekty z pogranicza lingwistyki kognitywnej na temat „poetyckich dowcipów” i carrot jokes.

AKTORZY

JIM SHAW Jim Shaw jest artystą kolekcjonerem. W swoim domu w Los Angeles przechowuje setki zróżnicowanych tematycznie i gatunkowo zbiorów: od komiksów, filmów, muzyki po różnego rodzaju obiekty osobliwie ikonograficznie. Łączy je w unikatowe całości. Szczególnie fascynuje go amerykańska kultura, a przedmiotów szuka na lokalnych targach staroci. Jednym z cennych znalezisk są również tzw. horyzonty teatralne. Przedstawione na nich krajobrazy artysta zmienił we własne dzieła sztuki, domalowując surrealne i abstrakcyjne motywy. Często zestawia je z wyciętymi ze sklejki figurami, niejednokrotnie tworzy z nich monumentalne kompozycje, które wyglądają niczym przeskalowane, trójwymiarowe komiksy. ● PRACE S. 69 Jim Shaw (ur. 1952) mieszka i pracuje w Los Angeles. Jest malarzem abstrakcyjnym, w swoich pracach nawiązuje do marzeń sennych, kultury popularnej oraz przeróżnych „dziwacznych tematów”. Po raz pierwszy zwrócił na siebie uwagę świata sztuki w latach 80. XX w. serią prac zatytułowaną My Mirage, poświęconą prozaicznym przemyśleniom nastolatka Billy’ego, który najpierw wpada w psychozę, a następnie nawraca się na chrześcijaństwo. Billy żyje w świecie przeładowanych wizualnie brukowych powieści, komiksów, płyt i psychodelicznych plakatów z lat 60. i 70. Jego zainteresowania dotyczą rzeczy przyziemnych, niektórzy określiliby je jako pornograficzne. Od tamtej pory artysta stworzył wiele prac, w tym rysunki, rzeźby, 43

grafiki i fotografie, w których można odnaleźć elementy pop artu, neoekspresjonizmu, realizmu i surrealizmu. Rozpoczęty w latach 90. projekt Oism bada fikcyjną religię z zastosowaniem takich mediów jak instalacje wideo czy odnalezione przez siebie obrazy utrzymane w stylu Oist. Wieloaspektowa twórczość Shawa bez skrępowania inspiruje się historią sztuki (art brut, Vincent van Gogh, Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst), amerykańskimi ekspresami do kawy czy filmami o zombie.

AKTORZY

CATHERINE SULLIVAN Film prezentowany na wystawie Nic 2 razy pod tytułem: Tis Pity She’s a Fluxus Whore [Szkoda, że jest nierządnicą Fluxusu] (2003) to konfrontacja dwóch przedstawień ● PRACE S. 70. Jedno z nich miało miejsce podczas festiwalu Fluxus w Akwizgranie w 1964 roku, drugie natomiast w 1943 roku w Hartford, Connecticut, gdzie wystawiono jakobiński dramat o kazirodztwie. Oba wydarzenia wyprzedziły swoje czasy, wywołując wrogie reakcje wśród publiczności. Film pokazuje dwie zupełnie różne tradycje aktorskie w wykonaniu jednego wykonawcy. Składa się na niego osiem scen, w których odtwarzane są fragmenty z obu źródeł. W każdej ze scen następuje przejście, styl gry zmienia się z charakterystycznego dla Fluxusu do jakobińskiego i odwrotnie. We wszystkie role wcielił się jeden aktor, Andrzej Krukowski, który niezauważalnie przechodzi od celowej brechtowskiej bezpośredniości („styl Fluxus”) do wysoce zmanieryzowanej teatralności („styl jakobiński”).

Nest [Gniazdo] jest wynikiem współpracy Cricoteki, warszawskiego teatru Opera Buffa, Catherine Sullivan oraz Beaty Pilch, pełniącej rolę dyrektora artystycznego w Trap Door Theatre, a także Bogdana Renczyńskiego (aktora teatru Cricot 2). Z założenia projekt miał polegać na pracy z produkcją teatralną jako readymade (obiektem znalezionym), co jest paradoksem, zważywszy, że teatr nie opiera się na żadnym oryginalnym medium. Wpływ na pracę miała koncepcja Tadeusza Kantora dotycząca teatru jako historycznie i ideologicznie zależnego od obiektów, aktorów oraz idei, 45

które są bezustannie adaptowane i na nowo wprowadzane do obrotu. Projekt łączy w sobie specyficzne doświadczenia Opery Buffa, której zespół tworzą osoby chore na schizofrenię, z praktyką Beaty Pilch, która wystąpiła w ponad 50. rolach w chicagowskim teatrze Trap Door. Kolejnym istotnym elementem pracy jest zestaw obiektów inspirowanych teatrem Cricot 2 i pochodzących z kolekcji Cricoteki, animowanych przez Bogdana Renczyńskiego, który sam brał udział w kilku produkcjach Kantora. Nest potraktować można jako swego rodzaju zagnieżdżenie motywów teatralnych, które istniały w przeszłości i teraźniejszości, zgodnie z koncepcją, według której żaden obiekt historyczny ani kulturalny nie może trwać we własnym samookreśleniu. ● PROGRAM S. 12 Udział biorą: Teatr Opera Buffa z Warszawy pod kierownictwem Katarzyny Wińskiej. Aktorzy: Maciej Czerwiński, Piotr Glikson, Renata Luciak, Zofia Marczak, Jan Małkowski, Zygmunt Wiktor, Mariola Przybyłowska, Antoni Talko-Porzecki, Hanna Sokołowska, Małgorzata Sokołowska, Tadeusz Strumiłło. Wystąpią również: Beata Pilch, Michael Garvey (Trap Door Theatre) oraz Bogdan Renczyński (Cricoteka). Film towarzyszący performansowi został zrealizowany przy udziale: Moniki Derendy (produkcja, Poland Studio), Jakuba Kijowskiego (zdjęcia), Piotra Kryski (oświetlenie), Mariusza Wysockiego (dźwięk) oraz Bartosza Nowaka (asystent operatora dźwięku). Specjalne podziękowania za wsparcie produkcyjne dla: Teatru Bagatela w Krakowie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Fundacji Galerii Foksal w Warszawie, Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. AKTORZY

Catherine Sullivan (ur. 1968) amerykańska artystka działająca w Chicago. W swojej twórczości wykorzystuje różne media – teatr, film, wideo, fotografię, pismo i rzeźbę. Stworzyła kilka akcji performatywnych i prac teatralnych, w których odtwórcy zderzeni zostają z tekstem, stylistyczną oszczędnością, rekonstrukcją przedstawień historycznych, dyscypliną gestów i choreografią oraz konceptualną ortodoksją. W jej działalności można odnaleźć liczne odniesienia historyczne i kulturowe, artystka chętnie współpracuje z innymi twórcami, np. z kompozytorem Seanem Griffinem. Prace realizuje często w scenografiach pochodzących z innych, zupełnie odrębnych produkcji, a także w miejscach, których funkcja społeczna przysłania mise-en-scène tworzone przez Sullivan. Efektem tych wielopoziomowych wpływów i odniesień jest pełna niepokoju wrażliwość polityczna i społeczna. Teatr Opera Buffa został założony przez Katarzynę Wińską w 1998 roku. W swojej sztuce o chorobach psychicznych pt. Solo – Extra Reality Show Wińska postanowiła obsadzić pacjentów warszawskich ośrodków leczenia zaburzeń psychicznych. Pierwszy spektakl odbył się w Teatrze Rozmaitości. W szesnastoletnim dorobku Opery Buffa znajduje się czternaście utworów dramatycznych, poprzez które teatr ten stara się pokazać rzeczywistość oczami chorych na schizofrenię. Na scenie aktorzy nie deklamują, ale odgrywają pantomimę. Ścieżka dźwiękowa w przedstawieniach 47

to montaż z nagrywanych na magnetofon wielogodzinnych prób czytanych. Do scenariusza reżyserka włącza spontaniczne komentarze aktorów, ich wspomnienia, kłótnie, sny, w których często pojawia się wątek doświadczenia choroby psychicznej. Działalności Opery Buffa poświęcono kilkanaście programów radiowych, reportaży telewizyjnych i prasowych. Powstał też film dokumentalny o aktorach, pt. Komedianci. Be ata Pilch, urodzona w polskiej dzielnicy Chicago, założyła w 1990 roku teatr Trap Door, którego jest dyrektorką artystyczną. Trap Door, od 1994 roku działający jako oficjalna instytucja, wystawił ponad 80 sztuk. Poza produkcją przedstawień wyreżyserowała kilka sztuk, występuje również jako aktorka. Trap Door, poza Chicago, występował także w Europie, w tym na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Sybinie w Rumunii. Na wiosnę tego roku zespół wyruszy na tournée po Francji. Bogdan Renczyński jest aktorem, reżyserem i kuratorem wystaw o twórczości Tadeusza Kantora. W latach 1982 – 92 był aktorem Teatru Cricot 2., wystąpił w spektaklach: Umarła Klasa, Niech sczezną Artyści, Wielopole Wielopole, Nigdy tu już nie powrócę i Dziś są moje urodziny. Współpracował również z Teatrem La Compagnie Singulière (1994 – 96) oraz Teatrem MIST (1996 – 97). Od 1980 roku pracuje w Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka. Jest twórcą i współzałożycielem paryskiego stowarzyszenia AKTORZY

Le Retour d’Ulysse. Prowadził wiele warsztatów teatralnych oraz wykładów w Polsce i za granicą. Zrealizował autorskie spektakle: Rebeko, matko moja w Théâtre du Radeau w Le Mans (Francja, 2010), a także Mama da w Teatrze Maska w Rzeszowie (premiera w 2012).

JOANNE TATHAM & TOM O’SULLIVAN Praktyka szkockich artystów wymyka się współczesnym definicjom kuratorstwa i sztuki. Z jednej strony budują kolorowe wielkoformatowe rzeźby, z drugiej animują wokół nich wydarzenia artystyczne, traktując je jako rodzaj teatralnej sceny czy pawilonu wystawienniczego. Realizacja, która powstała na potrzeby wystawy Nic 2 razy, jest hybrydą rzeźby i gabloty przeznaczonej na obiekty z kolekcji Cricoteki. ● PRACE S. 70, PROGRAM S. 14 Przedmioty zostały umieszczone we wnętrzu rzeźbiarskiej struktury o zwierzęcych kształtach, której forma inspirowana jest ikonografią kantorowskiego teatru (monumentalnych scenicznych dekoracji i maszyn). Rzeźba utrzymana jest w charakterystycznej dla artystów manierze przypominającej dziecięce place zabaw, dekoracje cyrkowe czy egzotyczne totemy. Joanne Tatham i Tom O’Sullivan pracują razem od 1995, tworząc instalacje i reżyserując wyjątkowe sytuacje przy pomocy obiektów, tekstu, obrazów oraz działań performatywnych. Zastanawiają się nad statusem dzieła i samej sztuki współczesnej. Ich instalacje mają zawsze charakter site specific, będąc odpowiedzią na sytuacje i miejsca, w których pracują. W swoich pracach zastanawiają się również nad tym jak sztuka może funkcjonować w przestrzeni publicznej. Instalacje Tatham i O’Sullivana projektowane są na potrzeby najróżniejszych scenariuszy, które aktywizują otoczenie i zachęcają widzów do wzięcia udziału w absurdalnym spektaklu. Często na nowo przedstawiają AKTORZY

i opracowują w różnych formatach obrazy i obiekty wykorzystane przez siebie wcześniej. Praca stworzona dla Art Now – Think, Think Thingamajig; what do you represent? (2006) – to odtworzenie na żywo jednego z rysunków, w którym obiekty rzeźbiarskie wchodzą w interakcję z postaciami w garniturach i cylindrach. Przekształcając tę scenę w żywą rzeźbę w galerii sztuki, Tatham i O’Sullivan łączą w jedno obraz, obiekt i wydarzenie.

D O DATKI

CARROT JOKES Michael Portnoy SKUWKA / MUFKA Ten konkretny antydowcip ma bardzo wąską soczewkę, którą jest ludzki oddech. Żeby dobitniej zaznaczyć pointę, przybiera on formę popularnego żartu opartego na rozmowie baby i lekarza, dokonując na nim swoistego zabiegu. Mówi lekarz do baby: „Głęboki oddech zabija zarazki.” Baba na to: „No ale jak ja mam je nauczyć głęboko oddychać?” Słowo „zarazki” zamienione zostaje na „guh-BRUCE billybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybilly guh-BRUCE BRUCE billybillybillybillybillybillybillybilly billybillybillybillybillybillybuh-GRUCE! guh guh buh buh guh-BRUCE!” I mamy wersję, w której: Lekarz do baby: „Głęboki oddech zabija guh-BRUCE billybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillyb illyguh-BRUCE BRUCE billybillybillybillybillybillybillybill ybillybillybillybillybillybillybuh-GRUCE! guh guh buh buh guh-BRUCE!” Na co baba: „Tak, panie doktorze, ale Billy już nauczył Bruce’a łapać oddech! A teraz, raczy pan wyciągnąć swoją skuwkę z mojej mufki!” 53

Pod koniec żartu baba każe lekarzowi zabierać „skuwkę”, jak żartobliwie określić można by jego cielesny fundament, czy też stopę, z jej „mufki”, która jest jeszcze zabawniejszym określeniem pochwiny grzewczej! KTO POCIĄGA ZA SZNURKI? Kolejny antydowcip należy do kategorii opartej na omyłce; to żart o dzbanie, w którym coś się chybota, przewraca, rozlewa. Wyraźnie widać tu pozabliźniane naddarcia w miejscach nadszarpniętych przez leksykalny patogen, który dokonuje przerzutów treści tematycznych, przestawiając je nieprzerwanie tak długo, jak długo sam trwa. Więc o ile punktem wyjścia jest tu historia glinianego dzbanka, w kolejnych odsłonach zaczyna ona odnosić się do sposobów, na jakie używać można przedmiotów jako przynęty sprawiającej, że podjęte zostają działania stojące w sprzeczności ze sobą, w międzydzbankowej ziemskości. Tak więc dwa dzbanki idą ulicami Kairu, wypełnione tym i owym, dwa dzbanki zamienione po urodzeniu, kawałek prostej komedii koła garncarskiego, które wprawiamy tu w ruch. Wtem, za rzemyki przy dzbankach pociąga ktoś z balkonu trzy piętra wyżej, ustawiając je na czymś w rodzaju antycznej bieżni, po której dzbanki niby idą dalej, ale z każdym krokiem wkopują się głębiej w piach. Kto pociąga za sznurki? Kto pociąga za sznurki?! – pyta jeden. Powiem ci, kto pociąga za sznurki, jeśli zdobędziesz się na odwagę i powiesz mi jakie przestrzenie wypełniają przedmioty, jakie informacje przebijają się przez te przestrzenie i co, u licha, robi ten wziernik w mojej jamie dusznej! DODATKI

RYNEK W tym przypadku mamy do czynienia z dwiema konkurującymi ze sobą wersjami antydowcipu, które zrośnięte są nieistniejącym grzbietem. Z jednej strony dwa konie przeczesują grzbiet rynku. Rynek wypina stromy zad w powietrze, a spadzistą głowę kieruje ku ziemi. Rękami ślepo gmera w czymś z przodu. Konie stroszą poduszki kręgowe i opatulają każde z kościstych wybrzuszeń. Rynek powinien z daleka ładnie wyglądać, inaczej konie nie miałyby się gdzie podziać. W innej wersji tego żartu dwa konie znajdują się wewnątrz kręgosłupa rynku, podłużnej niczym korytarz, dusznej poczekalni, której ściany podpierają fetyszyści i adherenci spragnieni dźwięku i zapachu koni, których wciąż nie widać. Czy to może one? Jeszcze nie. A teraz? Jeszcze nie czas. Słyszę je! To nie one. To co w takim razie słyszę? Nieomal, nieomal, nieomal.

Tłumaczenie: Anna Warso 55

LIBRETTO Wispering Pines 10 Autor: Nick Hallett PIOSENKA PORANNA

Pobudka, śpiochu, wstań jak słonko wstaje, Tyle masz do zrobienia Wstań jak słonko wstaje, śpiochu, wstawaj Tyle jest do zrobienia Miłego dnia! JULIA MÓWI

Julia mówi musimy bronić Luny jedyny las który przychodzi na myśl to las Butterfly Ja natomiast pytam: „Co jest twoim drzewem?” i chodzi mi o to, że żyłam w koronie ponad tysiącletniej pradawnej sekwoi rosnącej w Kalifornii przez ponad dwa lata nie schodząc na ziemię żeby ją chronić przed wykarczowaniem ale kiedy pytam: „Co jest twoim drzewem?” DODATKI

nie chodzi mi o to, „na które się wdrapiesz” tylko o to coś co w twoim życiu sprawia, że wykraczasz poza granice możliwości swoje i otoczenia o to coś, co sprawia, że porzucasz wygodę dla krain pełnych niedogodności, odkrywając przy tym, że masz w sobie więcej siły i magii, niż się twojemu rozumowi zdawać kiedykolwiek mogło PIOSENKA O PTAKU

Gdybym skrzydła posiąść miała jakim ptakiem bym się stała? Orłem hen pod nieboskłonem wróblem u boku mej pani? Czy dotykałby mnie wtedy los tych, którzy pragną skrzydeł? A skórę wdziawszy na nowo jaką byłabym osobą? KOBIETA Z KSIĘŻYCA

Księżycowa kobieto krążąca w powietrzu Potrzebna jesteś w domu żeby ratować ludzkość 57

Ziemia jest zagrożona Chcą wykarczować lasy Wracaj do swoich ludzi Zamiast nad nimi bujać Niewidzialnym odrzutowcem w stronę Ziemi się skieruj Zamknij oczy nie miej obaw przekraczając atmosferę A u kresu twej podróży (niech nie potrwa ona długo) będę na ciebie czekał księżycowa kobieto! Ja, astrolog, i ty, moja kobieta z księżyca Księżycowa kobieta! UKŁADANKOWA SAGA

Wiara Odwaga Wściekłość Nadzieja W obliczu utraty i bólu

Tłumaczenie: Anna Warso DODATKI

P RA CE

W O R KS

PAULINA OŁOWSKA

CATHERINE SULLIVAN

PAULINA QUAY OŁOWSKA BROTHERS

12 13 14

ULLA VON BRANDENBURG

Plac Cricoteki Cricoteka Square

TADEUSZ KANTOR

24 JOANNE TATHAM & TOM O’SULLIVAN

8 MARVIN GAYE CHETWYND

MARVIN GAYE CHETWYND

PAWEŁ ALTHAMER & GRUPA NOWOLIPIE

MICHAEL PORTNOY

17 18 19

JIM SHAW

20 21 22

9 GUY DE COINTET

11 SHANA MOULTON

PAWEŁ ALTHAMER & GRUPA NOWOLIPIE

Persona, 2007, ceramika, drewno, 145 × 130 × 110 cm. Dzięki uprzejmości artysty, Fundacji Galerii Foksal i neugerriemschneider.

Persona, 2007, ceramic, wood, 145 × 130 × 110 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation and neugerriemschneider.

2 Przeistoczenie, 2013, rysunek na papierze, 92 × 237 × 4 cm. Dzięki uprzejmości artysty, Fundacji Galerii Foksal i neugerriemschneider.

Przeistoczenie [Transfiguration], 2013, drawing, 92 × 237 × 4 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation and neugerriemschneider.

3 Personifikacja, 2013, rysunek na papierze, 203 × 141 × 4 cm. Dzięki uprzejmości artysty, Fundacji Galerii Foksal i neugerriemschneider.

Personifikacja [Personification], 2013, drawing, 203 × 141 × 4 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation and neugerriemschneider.

4 Słońce, 2013, rysunek na papierze, 142 × 232 × 4 cm. Dzięki uprzejmości artysty, Fundacji Galerii Foksal i neugerriemschneider.

Słońce [The Sun], 2013, drawing, 142 × 232 × 4 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation and neugerriemschneider.

5 Człowiek, 2009, ceramika, drewno, 120 × 100 × 205 cm. Dzięki uprzejmości artysty, Fundacji Galerii Foksal i neugerriemschneider.

Człowiek [Human], 2009, ceramic, wood, 120 × 100 × 205 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation and neugerriemschneider. PRACE / WORKS

ULLA VON BRANDENBURG

Curtain III [Kurtyna III], 2014, tkanina, 1100 × 409 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

Curtain III, 2014, fabric, 1100 × 409 cm. Courtesy of the artist.

MARVIN GAYE CHETWYND

Diorama, 2012, technika mieszana: papier, farba, blat stołu, lampy, krzesło biurowe, 193.9 × 586.9 × 122.2 cm. Dzięki uprzejmości artystki oraz Sadie Coles HQ, Londyn. 8 Jesus and Barabbas, 2011, instalacja: różne media, różne rozmiary. Dzięki uprzejmości artystki oraz Sadie Coles HQ, Londyn.

Diorama, 2012, mixed media installation, 193.9 × 586.9 × 122.2 cm. Courtesy of the artist and Sadie Coles HQ, London.

Jesus and Barabbas, 2011, mixed media installation, dimensions variable. Courtesy of the artist and Sadie Coles HQ, London.

GUY DE COINTET

De toutes les couleurs [Ze wszystkich kolorów], 1981 – 82, farba na tekturze, malowane drewno, wydruk fotograficzny na papierze. Dzięki uprzejmości Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madryt.

De toutes les couleurs [Of All Colours], 1981– 82, paint on cardboard, painted wood, photographic print, dimensions variable. Courtesy of Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid.

TADEUSZ KANTOR

Maszyna aneantyzacyjna, rekonstrukcja z początku lat 80., obiekt ze spektaklu Wariat i zakonnica, 1963, drewno, sznurek, silnik, 320 × 180 × 190 cm. Kolekcja Cricoteki.

Maszyna aneantyzacyjna [Aneantisising machine], reconstruction from early 80s, object from the performance Wariat i zakonnica [The Madman and the Nun], 1963, 320 × 180 × 190 cm. Criocoteka’s Collection.

SHANA MOULTON 11 The Galactic Pot Healer [Galaktyczny The Galactic Pot Healer, 2010, rekonstruktor ceramiki], 2010, HD HD video, colour, ceramic objects, wideo, kolor, ceramika, różne rozdimensions variable. Courtesy of the miary. Dzięki uprzejmości artystki artist and Galeria Arsenał, Białystok. i Galerii Arsenał, Białystok.

PRACE / WORKS

PAULINA OŁOWSKA

Raba Niżna, 2014, ceramika: glina, szkliwo, 42 × 50 × 48.5 cm. Dzięki uprzejmości artystki i Galerii Fundacji Foksal. 13 Mszana Dolna, 2014, ceramika: glina, szkliwo, 34.5 × 37.5 × 35.5 cm. Dzięki uprzejmości artystki i Galerii Fundacji Foksal. 14 Rabka Zdrój, 2014, ceramika: glina, szkliwo, 41 × 50 × 34.5 cm. Dzięki uprzejmości artystki i Galerii Fundacji Foksal. 15 Pawilon Marionetki „Pavilionesque”, 2013, domek drewniany, malarstwo ścienne, dwa obrazy olejne, 445 × 300 × 400 cm. Projekt konstrukcji: Mieczysław Goleński. Dzięki uprzejmości artystki i Fryderyka Mikołajczaka.

Raba Niżna, 2014, ceramic: clay, glaze, 42 × 50 × 48.5 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation.

Mszana Dolna, 2014, ceramic: clay, glaze, 34.5 × 37.5 × 35.5 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation.

Rabka Zdrój, 2014, ceramic: clay, glaze 41 × 50 × 34.5 cm. Courtesy of the artist, Foksal Gallery Foundation.

Marionette‘s Pavilion ‘Pavilionesque’, 2013, a small wooden house, wall painting, two oil paintings, 445 × 300 × 400 cm. Construction design by Mieczysław Goleński. Courtesy of the artist and Fryderyk Mikołajczak.

STEPHEN & TIMOTHY QUAY 16 Stille Nacht I: Dramolet, 1988, film Stille Nacht I: Dramolet,1988, black animowany, czarno-biały, dźwięk and white animation, sound stereo stereo, 2 min. Dzięki uprzejmości 2 min. Courtesy of the artists and artystów oraz British Film Institute, The British Film Institute, London. Londyn.

MICHAEL PORTNOY

The Market [Rynek], 2012, wydruk, drewno, szkło, elektronika, dźwięk, 100 × 80 × 8 cm. Dzięki uprzejmości artysty oraz Ibid Projects, Londyn. 18 Who’s pulling the straps? [Kto pociąga za sznurki?], 2012, wydruk, drewno, szkło, elektronika, dźwięk, 100 × 80 × 8 cm. Dzięki uprzejmości artysty oraz Ibid Projects, Londyn.

The Market, 2012, 100 × 80 × 8 cm, Epson Aquarel print, wood, glass, electronics, sound recording. Courtesy of the artist and Ibid Projects, London. Who’s pulling the straps?, 2012, 100 × 80 × 8 cm, Epson Aquarel print, wood, glass, electronics, sound recording. Courtesy of the artist and Ibid Projects, London.

PRACE / WORKS

19 Fragment / Vagrant [Skuwka / Mufka], 2012, wydruk, drewno, szkło, elektronika, dźwięk, 100 × 80 × 8 cm. Dzięki uprzejmości artysty oraz Ibid Projects, Londyn.

Fragment / Vagrant, 2012, 100 × 80 × 8 cm, Epson Aquarel print, wood, glass, electronics, sound recording. Courtesy of the artist and Ibid Projects, London.

JIM SHAW

Figures from Caspar David Friedrich’s Moonwatchers [Postacie z Caspara Davida Friedricha], 2013, sklejka drewniana, klej, tkanina, 156.85 × 68.8 cm i 160 × 182.9 cm. Dzięki uprzejmości artysty i Simon Lee Gallery, Londyn.

Figures from Caspar David Friedrich’s Moonwatchers, 2013, luan, pine, hot glue, stretched muslin backdrop material, 156.85 × 68.58 cm, 160 × 182.9 cm. Courtesy of the artist and The Simon Lee Gallery.

21 Frank Frazetta Figure [Figura Franka Frazetty], 2013, sklejka drewniana, klej, 160 × 78.74 cm. Dzięki uprzejmości artysty i Simon Lee Gallery, Londyn. 22 Modern House backdrop [Nowoczesny dom], 2013, tkanina, 840 × 490 cm. Dzięki uprzejmości artysty i Simon Lee Gallery, Londyn.

Frank Frazetta Figure, 2013, luan, pine, hot glue, 160 × 78.74 cm. Courtesy of the artist and The Simon Lee Gallery.

Modern House backdrop, 2013, acrylic on muslin, 840 × 490 cm. Courtesy of the artist and The Simon Lee Gallery.

CATHERINE SULLIVAN

Tis Pity She’s a Fluxus Whore [Szkoda, że jest nierządnicą Fluxusu], 2003, dwukanałowe wideo z dźwiękiem, oryginalnie film 16 mm, 26 min. Dzięki uprzejmości artystki oraz Metro Pictures, Nowy Jork.

Tis Pity She’s a Fluxus Whore, 2003, two channels shot on 16 mm film, transferred to video, color, sound, 26 min. Courtesy of the artist and Metro Pictures, New York.

JOANNE TATHAM & TOM O’SULLIVAN

Shall we name it our shame or is our shame the same as it [Czy mamy uznać to za naszą hańbę czy nasza hańba jest temu równoważna], 2014, drewno, farba, szkło, 560 × 160 × 482 cm. Dzięki uprzejmości artystów oraz The Modern Institute, Glasgow.

Shall we name it our shame or is our shame the same as it, 2014, plywood, paint, glass, 560 × 160 × 482 cm. Courtesy of the artists and The Modern Institute, Glasgow.

PRACE / WORKS

I NF O

othing Twice is the first project in Poland to combine an exhibition and performance action on such a large scale. This event is being organized to mark the launching of Cricotekaâ&#x20AC;&#x2122;s new building. The exhibition and the accompanying performance programme interpret the influence of Tadeusz Kantorâ&#x20AC;&#x2122;s concepts in the work of contemporary artists operating at the crossover between theatre, performance and the visual arts. This project is based on the idea of the readymade, Appropriation Art and the concept of re-performance. It poses questions about the archiving and collecting of Live Art. Nothing Twice tackles the double nature of the object as both a prop in performance and an autonomous artwork. In other 73

words: the issue of the materiality of performance and the staging of the exhibition space itself. The exhibition is the mise-en-scène where individual works will create a collage-like installation. Some of the works presented at the exhibition refer directly to the history of the theatre, such as the curtain made by Ulla von Brandenburg or Jim Shaw’s installation which incorporates a theatre backdrop. The exhibition opens with an object by Tadeusz Kantor — Aneantisising machine (The Madman and the Nun, 1963) — a link between the presentation of the Cricoteka’s Collection and the exhibition of contemporary art. The works of Paweł Althamer and the Nowolipie Group are the fruit of collective activity. Just like the props from the performances of Marvin Gaye Chetwynd and Guy de Cointet, their status is changed by the means of an artistic act. The works of Paulina Ołowska, Shana Moulton, Jim Shaw, Michael Portnoy and the Quay Brothers contain biographical themes and reveal the artists’ fascination with everyday life, the concept of the performative object and peripheral aesthetics. In turn, the sculpture of Joanne Tatham and Tom O’Sullivan provides an authentic voice in the discussion about collecting performances and ways to present the objects that they employ. The opening ceremony will include a performance by Oskar Dawicki, a concert by Jaap Blonk, Michael Portnoy’s film, Shana Moulton and Nick Hallett’s opera and Catherine Sullivan’s theatre piece, produced in collaboration with the Warsaw Opera Buffa theatre. INFO

PROG RAM M E

PROGRAMME

FRIDAY

12 SEPTEMBER 2014

18.00 – 22.00 Opening of the building and performances The collection, consisting of objects by Tadeusz Kantor, will be open to the public. Also, the exhibition Nothing Twice will explore the problem of the object as a stage prop and the role it occupies in contemporary performance art. Artist Oskar Dawicki will count visitors on the occasion of the new Cricoteka’s opening. In the evening we invite you for a DJ set by Nick Hallett and B.Y.O.B. (Bring Your Own Beamer) event. Entrance free.

SATURDAY

13 SEPTEMBER 2014

11.00 – 21.00 Exhibition Nothing Twice The exhibition Nothing Twice will be open to the public till late evening. Entrance free.

12.00 Workshop Marvin Gaye Chetwynd will encourage the audience to animate dioramas, which are part of the exhibition. Duration: 45 mins. Registration required.

13.00 Exhibition Tour The artists and curator Joanna Zielińska will show the audience around the Nothing Twice exhibition. Duration: 45 mins. Registration required.

18.00 Voice performance Jaap Blonk will perform Kurt Schwitter’s Ursonate 77

and a fragment of Guy de Cointet’s novel Espahor Ledet Ko Uluner! Written in a language invented by the artist, the book was published under the pseudonym Qei No Mysxdod in 1973. Duration: 45 mins. Tickets required.

19.00 Opera Whispering Pines 10 An opera in one act by American artist Shana Moulton and musician Nick Hallett with the participation of soprano Marzena Lubaszka. The performance is part of the larger cycle, going on since 2002. Duration: 45 mins. Tickets required.

20.00 Film 100 Beautiful Jokes In April, American artist Michael Portnoy told 100 beautiful jokes to his audience in Amsterdam. The film presented in Cricoteka is a special recording of that afternoon. Duration: 45 mins. Tickets required.

SUNDAY

14 SEPTEMBER 2014

14.00 Vocal Workshop Jaap Blonk, a musician and performer, will conduct a workshop for those who want to develop their vocal skills. Duration: 3 hrs. Registration required. 18.00 and 19.30 Performance: Nest The second in the series of theatrical projects by Catherine Sullivan using ‘found’ stage performances. The performance is realized in collaboration with the Opera Buffa Theatre in Warsaw. Duration: 45 mins. Tickets required. PROGRAMME

THURSDAY

9 OCTOBER 2014

18.00 Performance Marvin Gaye Chetwynd combines two different productions. The action has resulted from her cooperation with a group of performance artists from Krakow and the UK. Duration: 20 mins. Tickets required.

SATURDAY

11 OCTOBER 2014

20.30 Performance Three of Guy de Cointetâ&#x20AC;&#x2122;s performance acts will be performed for the first time in Poland by Mary Ann Glicksman: Two Drawings (1974), My Fatherâ&#x20AC;&#x2122;s Diary (1975), Going to the Market (1979). There will be a conversation with performer and Hal Glicksman at the end of the evening. Duration: 45 mins. Tickets required.

FRIDAY

31 OCTOBER 2014

18.00 Lecture: The Exhibition as a Dramatic Construction Jens Hoffmann will speak about his idea of the exhibition as a dramatic construction and the advantages and disadvantages of theatricality in the gallery space. Duration: 45 mins. Entrance free.

WEEKENDS

15 – 16, 22 – 23 NOVEMBER 2014

12.00 Workshop Discover the exciting potential of making largescale 3D sculptures out of your favourite 2D images. Inspired by the work of Joanne Tatham and Tom O’Sullivan, you will create larger-than-life sculptures. The workshop is spread over two sessions. Classes will be conducted in Polish and English. Age: 6 – 10. Duration: 2 hrs. Registration required.

PROGRAMME

Information about reservations and tickets on nic2razy.pl and rezerwacje@cricoteka.pl

A C T O RS

PAWEŁ ALTHAMER & THE NOWOLIPIE GROUP The collaboration between Paweł Althamer and the Nowolipie Group has been going on since the early 1990s. The artists have worked jointly in a variety of media, although their sessions together focus on ceramic workshops. The resultant, jointly produced works differ greatly in format — from ceramic models and small clay figurines, presented on wooden shelves, to larger objects such as the sculpture Sylwia. Althamer first exhibited these works at the 8th Baltic Triennale in Vilnius in 2002. Through the artistic act, the collectively evolved artefacts are endowed with the status of a work of art; this mechanism is, in fact, one of Althamer’s hallmarks. Like Rirkrit Tiravanija or Pierre Huyghe, he operates ‘on the margin’, raising everyday life, interpersonal relationships and the creative act itself to the rank of a work of art. Paweł Althamer and Tadeusz Kantor have evolved diametrically different methods of work; what they have, however, in common is their idiosyncratic hypersensitivity to reality and a charismatic personality that enables them to construct multilayer relationships with those around them and with the audiences. At the exhibition Nothing Twice we present large-scale drawings on paper and ceramic sculptures. ● WORKS P. 64 Paweł Althamer (b. 1967) is based in Warsaw. He works primarily in sculpture, video, performance actions and installation. Althamer’s work is engaged and interactive. He often works collaboratively with other artists, communities and his audience. He handed over his exhibition, Frühling, at the Museum 83

Fridericianum in Kassel to the schoolchildren. In 2000, he orchestrated a large-scale group performance in which he asked the residents of a large tower block in Warsaw’s Bródno district to turn their lights either on or off so they formed the pattern ‘2000’. This mix of art, community and transformation of everyday settings continues on an even grander scale with Althamer’s project, Common Task, which he began in 2008. For Common Task, Althamer travelled with family and friends to Belgium, Brazil, and Mali to create interventions in daily realities. Since 1994, Althamer has led the Grupa Nowolipie, a weekly sculpture workshop. The group meets at the State Art Centre in Nowolipki Street in the district of Wola in Warsaw. For MS sufferers, ceramic workshops constitute a form of rehabilitation and therapy. Together they have created a sculpture entitled Sylwia, amongst others, which adorns a fountain in the Sculpture Park of the district of Bródno as well as the City Hall Park in NYC.

ACTORS

JAAP BLONK During the opening ceremony, Jaap Blonk will perform two pieces: Ursonate by Kurt Schwitters and an excerpt from the novel by Guy de Cointet Espahor Ledet Ko Uluner!. ● PROGRAMME P. 77 The structure of Schwitters’s Ursonate is reminiscent of a classical sonata or symphony. It was inspired by Raoul Hausmann’s phrases Poster Poems from which the opening verse of the sonata comes: ‘Fumms bö wö tää zää Uu, pögiff, kwii Ee’. Schwitters used such phrases, endlessly repeated in various voices in order to annoy the glitterati who had been expecting traditional romantic poetry. For a decade (1922 – 32), he expanded his work, which eventually became a thirty-page opus; in the years to come, Schwitters would come to consider it one of his two masterpieces (the other being Merzbau — an installation that the artist created in his home in Hanover, subsequently destroyed in 1944). (From the introduction by Jaap Blonk) Blonk will also be presenting the author’s cut of the text by Guy de Cointet. The first performance put on by the artist ● ACTORS P. 91 was based on the novel Espahor Ledet Ko Uluner!. The book was written in a language invented by the author, and the protagonists are Gizella, Artobeli and Axtherastica. The text was first delivered and commented on by Billy Barty — an American actor of small stature but great renown on the TV, familiar from his role in The Wizard of Oz. The novel appeared under the pen name Qei No Mysxdod. The performance has been made possible by courtesy of the Guy de Cointet Estate and Air de Paris, Paris. 85

Jaap Blonk will also lead the vocal workshop. The artist employs playful methods with elements of improvisation or drama. ● PROGRAMME P. 77 Jaap Blonk (b. 1953) lives in the Netherlands. He is a self-taught composer, performer and poet. In the late 1970s he took up the saxophone and started to compose music. A few years later he discovered his potential as a vocal performer, at first in reciting poetry and later on in improvisations and his own compositions. For almost two decades the voice was his main means for the discovery and development of new sounds. As a vocalist, Jaap Blonk is unique for his powerful stage presence and almost childlike freedom in improvisation, combined with a keen grasp of structure. With the use of live elecctronics, he has extended the scope and range of his concerts considerably. On several occasions he collaborated with visual computer artist Golan Levin. Blonk’s work for radio and television includes several commissioned radio plays.

ACTORS

ULLA VON BRANDENBURG In theatre, the curtain separates the fictional world (the stage) from the real one (the audience). In the nineteent-century theatre, the very act of raising and dropping the curtain was part of the ‘ceremony’. Theatre reformers, such as Tadeusz Kantor or Vsevolod Meyerhold, forewent its use, thus foregoing also the traditionally understood illusoriness of the spectacle. In the work of Ulla von Brandenburg, the curtain plays several roles — sometimes it is an abstract painting, sometimes it demarcates space and defines its functions, and sometimes it becomes an autonomous, sensual sculpture guiding the spectator through space. Its character reflects the artist’s interest in theatre, magic and illusion. Curtain III, made especially for the Nothing Twice exhibition, was inspired by a picturesque landscape seen from the bird’s eye view. The fabric, produced with the use of patchwork technique, delineates in the exhibition a kind of separate mental space that the artist invites us to cross. ● WORKS P. 65 Ulla von Brandenburg (b. 1974) currently lives in Paris. Her works explore a wide range of media including film, drawing, installation and performance. Brandenburg’s practice reflects her training in set design and the visual arts and is inspired by a wide range of historical elements, many reverting back to the late 19th century, sourced from literature, the visual arts, expressionist theatre, Hollywood films, photography, chess and magic, as well as pre-Freudian psychoanalysis. One of her favourite forms is shadow 87

theatre or tableau vivant, popular in the 18th century, combining elements of art and theatre with models posed to form a motionless picture. Many of her installations use the architecture of a given place. She uses fabrics and patchwork curtains to create fanciful theatrical spaces.

ACTORS

MARVIN GAYE CHETWYND The art of Marvin Gaye Chetwynd juxtaposes inspirations from different epochs and fields. Objects and costumes that have been made for Chetwynd’s performance are subsequently displayed in galleries, where they frequently become part of extensive installations. At the exhibition Nothing Twice, the artist presents her installation Diorama (2012) as well as props from the puppet theatre Jesus and Barabbas (2011); these will also be used in impromptu stage action. ● WORKS P. 65, PROGRAMME P. 79 Chetwynd’s Diorama, which presents film sets, refers to the form of miniature theatre, which was popular in the 19th century but, albeit transformed, is still being used to this day. The work will be animated by the artist and a group of artists. ● PROGRAMME P. 77 The performance of Marvin Gaye Chetwynd presented at Cricoteka combines elements of the puppet play Jesus and Barabbas, the performance The King, themes from film The Dresser (1983) and a fire costume designed by Inigo Jones. ● PROGRAMME P. 79 The action has come about as a result of a collaboration between a group of performers from Krakow and from Britain. The sound track is provided by the sounds of a tempest, improvised live, fragments of pieces by the group Alibabki and a percussion remix by Jędrzej Cichosz. Presenting, amongst others: Marta Bakst, Jacob Blandy, Richard Whitby, Jaśmina Polak, Joonas Kalervo Valkama.

Marvin Gaye Chetwynd (b. 1973) lives in Glasgow. She has realized a number of exhibitions and performances throughout Europe over the past ten years with her travelling band of amateur actors. Utilizing handmade costumes and sets, her work draws on a wide range of influences from film and television, literature, art history, and philosophy. Chetwynd uses a variety of historical theatrical forms, from Brechtian drama to puppet shows, often within the same performance. The result is an experience that is accessible, humorous and disorienting. Chetwynd initially studied anthropology and uses the idea of bricolage as both a physical practice and as the organizing principle to bring together the disparate images and characters within her work. The carnivalesque world she creates is one in which figures like the Emperor Nero, Mae West, Karl Marx and Jabba the Hutt can comfortably — if not peacefully — coexist. The informality of Chetwynd’s performances and the effortless mix of high and low sources make them remarkably democratic spaces for exploring ideas about history, class and contemporary culture.

ACTORS

GUY DE COINTET Guy de Cointet was one of the most enigmatic artists of the 20th century. He developed his individual language, in which the narrative was built around objects that on the stage had the special status of protagonist. There always lurked a story behind the objects. Sometimes, they became elements of the text that Coinet used in an abstract way. During the exhibition Nothing Twice the viewers will see the props from the performance of De toutes les coulers (1981 – 82). ● WORKS P. 66 ‘Books are people,’ the French researcher Marie de Brugerolle wrote about his props. According to Cointet, ‘when someone dies it is as if the whole library has disappeared.’ The concept of the prop as an autonomic sculpture and an object unified with the actor makes Cointet’s art conceptually related to the theatre of Tadeusz Kantor and his idea of the bio-object. During Krakow Theatrical Reminiscences, three performances by Guy de Cointet will be presented, performed by Mary Ann Glicksman. ● PROGRAMME P. 79 The evening will be rounded off with an encounter with the participation of Mary Ann Glicksman and Hal Glicksman. In the performance Two Drawings (1974), the starting point of the plot is the purchase of a drawing with an unusual shape. Once she has scrutinised it closely at home, the protagonist is obliged to conclude that the modest drawing is strange. More, it is very strange indeed, just as strange as quite a different drawing… My Father’s Diary (1975) is the story of a certain precious book filled with text, signs, diagrams and drawings that a father 91

hands over to his daughter on his death bed. Unfortunately, the father dies before he has a chance to explain what makes the volume special. The protagonist presents the book to the audience, together with the follow-up to the story. In the performance Going to the Market (1979), the main prop is a painting with colourful edging against a homogenous white background, which has been covered at randomly placed letters. Randomly? Perhaps not quite… In fact, not at all so. During just a few minutes, the performer explains the point of the story contained in this work. The project has been realised in collaboration with the 39th Krakow Theatrical Reminiscences. Courtesy of the Guy de Cointet Estate and Air de Paris.

Guy de Cointet (1934 – 83) was a French-born artist based in California. He created text and sculptural works, often combining them as props and stage sets in theatrical performance pieces. His work is considered as the lost link of conceptualism and a connection with the achievement of Surrealists, Dadaists and Futurists. In his activities, he directly referred to Raymond Russell and Stéphane Mallarmé, he also liked Marcel Duchamp’s linguistic puzzles. He spent his childhood in Oran, Algeria, where he attended school together with Yves Saint Laurent and Jerome Ducrot. At first, he was involved in the fashion industry. In the mid-1960s, he left for New York, where he was a regular visitor to Andy Warhol’s Factory. He settled down in Los Angeles. ACTORS

He was fascinated with cryptography as well as the nature of writing and language. He researched Egyptian writing, African culture and the Navajo Indians. He was always very sensitive to colour.â&#x20AC;&#x2030; Guy de Cointet hardly ever selected male actors for his performances. He preferred working with women of various ethnic origins. One of his pieces was made in collaboration with Viva from Warholâ&#x20AC;&#x2122;s Factory. His work exerted an influence on such artists as, for instance, Paul McCarthy, Mike Kelley and Catherine Sullivan among others.

OSKAR DAWICKI Oskar Dawicki has become well known in Krakow for his unsuccessful attempt to call up the spirit of Tadeusz Kantor. On this occasion, he will appear in the role of Master of Ceremonies. ● PROGRAMME P. 77 He will undertake the challenge of trying to estimate the number of visitors gathered, approaching the task from different angles. The data arrived at will no doubt be surprising. The audience will once more be able to savour Dawicki’s trademark ironic and witty style. The performance can be interpreted as handing an olive branch to the local politicians, who are also keen to estimate from different angles the numbers of visitors to art galleries. Oska r Da w i c ki (b. 1971) is based in Warsaw. He was educated as a painter, but already during his studies he became interested in performance art, which he remained faithful to during the following years. In 2000, he broadened his scope of interest onto video works, photography, documentation and, finally, objects and installations. All of his works have a post-conceptual character and emanate a slightly grotesque, ironic and even absurd aura. Dawicki joins in his works a romantically tragic component (highly saturated with his own existential dilemmas) with poetics and the critical dimension of conceptual art. The self-reflection over his own institutional status as a contemporary artist is tightly interwoven with reflection on his own identity, or rather on its transitoriness, conventionality, airiness and weakness. ACTORS

Discomfort, disagreement, complication â&#x20AC;&#x201D; these are the terms on which this artistâ&#x20AC;&#x2122;s imagination is founded, while the non-productivity of art seems to Dawicki to be its most promising aspect.

JENS HOFFMANN The lecture titled The Exhibition as a Dramatic Construction ● PROGRAMME P. 79 will discuss a trilogy of exhibitions organized by Jens Hoffmann for the CCA Wattis Institute for Contemporary Arts in San Francisco, all of which were based on iconic American novels: The Wizard of Oz (2008), Moby Dick (2009), and Huckleberry Finn (2010). The exhibitions explored the relationship between art, politics and cultural history through the lens of literature to reveal how elements such as time, process, movement and space can form the nexus of an exhibition, turning it into a dynamic set of juxtapositions as opposed to simply a static environment in a neutral space. Hoffmann will also speak about two of his most recent exhibitions, the unauthorized retrospective of the performance work of James Lee Byars (Museum of Contemporary Art, Detroit 2014) and Other Primary Structures (The Jewish Museum, New York 2014) to point out how dramaturgical ideas can enter not only exhibitions of contemporary art but also single artist retrospectives or historical overview exhibitions. The project has been realized in collaboration with the Adam Mickiewicz Institute and the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.

Jens Hoffm a nn (b. 1974) lives in New York. He is a writer and exhibition maker. He is currently Deputy Director of The Jewish Museum in New York, where he oversees exhibitions, collections and public programs. He has curated more than 50 exhibitions ACTORS

internationally and written more than 200 texts on art and exhibition making. From 2002 to 2006 Hoffmann was the director of exhibitions at the Institute of Contemporary Arts in London, and from 2007 to 2012 he was director of the CCA Wattis Institute for Contemporary Arts in San Francisco, where he also directed Capp Street Project an artist in residence programme established in 1983 dedicated to the creation and presentation of new art installations.

TADEUSZ KANTOR The Cricot 2 Theatre, which Tadeusz Kantor founded with Kazimierz Mikulski and Maria Jarema, sprang into being as a recreation of a pre-war avant-garde theatre. The early productions (Cuttlefish 1956, The Country House 1961, The Madman and the Nun 1963, The Water Hen 1967, Lovelies and Dowdies 1973) were based on plays by Witkacy. Excerpts from one of his early plays, Tumor Brainiowicz, also appear in his greatest opus produced in 1975 — The Dead Class. The productions based on Witkacy display the artistic hallmarks of the playwright and painter who inspired Kantor. Characters are treated as equal to stage objects; these limit and determine the performance of the actors. One such object is the Aneantisising Machine, which had appeared in the production The Madman and the Nun. ● WORKS P. 66 In the 1980s, Kantor himself reconstructed the object. Originally, the machine had been placed on a small stage and was pivotal to the action, as its movements determined the tempo of the acting. As Kantor commented, ‘‘the Aneantisising Machine’ (a formless mass of old chairs) with its violent, automated movement expels actors, throws ‘off ’, ‘eliminates’ them.” 1 The machine is part of the Cricoteka Collection.

1 Tadeusz Kantor, Metamorfozy. Teksty o latach 1938 – 74. K. Pleśniarowicz, Księgarnia Akademicka Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2000, p. 253. ACTORS

Tadeusz Kantor (1915 – 90) lived and worked in Kraków. He was one of the most significant Polish artists of the 20th century. A visual artist who was also active in the performing arts, he is regarded as a pioneering theatre reformer, influenced by the ideas of avant-garde artists. For Kantor, his biography and Galician origins constituted an important point of reference, which is particularly observable in his later plays, e.g. Dead Class or Wielopole, Wielopole. Already as a child, he wished to create ‘an image that would move’. He believed that the motif of wandering was a metaphor for his work. His theatrical work was inseparably connected with his visual pieces. Kantor produced a great number of theoretical writings on his artistic practice, including numerous manifestos, in which he divided his work into periods relating to transformations of his various concepts. World tours with his Cricot 2 Theatre (formed in the mid-1950s) brought Tadeusz Kantor worldwide fame in the 1970s. In 1980, he established Cricoteka — ‘Live Archive’ of the Cricot 2 Theatre, which still exists.

SHANA MOULTON The installation Galactic Pot Healer, based on a novel by Philip K. Dick, has been made in the artist’s trademark infantile aesthetic, harking after simple computer games, children’s TV or TV shopping programmes. The cosmetics and various domestic objects present in the flat of Cynthia, the main protagonist of Shana Moulton’s films, have magical powers. On this occasion, Cynthia sets out to see a healer in order to mend a broken jug… ● WORKS P. 66 The heroine of the opera Whispering Pines 10 ● PROGRAMME P. 78 suffers a variety of phobias. She journeys through hallucinatory, fairytale landscapes, created in a New Age aesthetic that the artist had also used in her earlier works. Cynthia seeks health and happiness in the virtual landscape. The ‘live’ image is animated by the performers. This is a hybrid production, combining elements of traditional opera with video installation and performance art. The opera is part of a larger series, which Moulton has been developing since 2002 and which consists of films, video installations, sculptures, exhibitions and live performance. Nick Hallett’s original music and libretto ● EXTRAS P. 122 are in keeping with the surreal logic of the images. The Krakow artist Marzena Lubaszka appears as the soprano. Shana Moulton (b. 1976) lives and works in Brooklyn, New York. She creates evocatively oblique narratives in her video and performance works. For Shana Moulton biography is crucial, she draws from ACTORS

children’s imagination and adolescence. She gains inspiration from children’s television programmes, American popular culture and daily iconography. Combining an unsettling, wry humour with a low-tech, Pop sensibility, Moulton plays a character whose interactions with the everyday world are both mundane and surreal, in a domestic sphere just slightly askew. As her protagonist navigates the enigmatic and possibly magical properties of her home decor, Moulton initiates relationships with objects and consumer products that are at once banal and uncanny. Nick Hallett (b. 1974) is a composer, vocalist, and cultural producer. Whispering Pines 10, an opera collaboration with artist Shana Moulton, has been staged at The Kitchen, SFMOMA, and The Warhol Museum among others, and is currently being adapted for the Internet. He is the Music Director and producer of the Joshua Light Show, a team of live cinema artists with roots in the 1960s psychedelia movement. Hallett held the first Re:New Re:Play artist residency at the New Museum of Contemporary Art in May 2009 which focused on the singing voice as artistic medium, and his work was featured in the 2007 and 2009 Performa biennials. As a vocalist, Hallett has performed in operas by Anthony Braxton and Susie Ibarra, in addition to staging adventurous interpretations of works by Meredith Monk and Karlheinz Stockhausen. From 2000 – 2003, he led the video / performance-art band Plantains. Hallett 101

is currently working on a new musical score for choreographer Bill T. Jones to premiere in 2015. Marzena Lubaszka is a soprano. She studied Solo Singing at the Music Academy in Wroclaw and Italian Philology at the University of Wroclaw. She recorded more than ten CDs for the Dutch record company Brilliant Classics. She enjoys most singing operas by Handel, Vivaldi and Mozart. She collaborates with Jan Tomasz Adamus, Kai Wessel, Ingeborg Danz, Gabriele Cassone, Mark Toporowski, Cezary Tomaszewski and Sergio Vartolo. She was a model at the Fashion Week in Paris.

ACTORS

PAULINA OŁOWSKA The ceramic architectural models presented at the exhibition Nothing Twice, which have been inspired by the regional landscape of southern Poland, provide a theatrical backdrop. The works are the fruit of Paulina Ołowska’s interest in theatre, modern architecture, craft and folklore. ● WORKS P. 67 When the artist moved her studio to Rabka in Małopolska, she discovered in this small mountain resort Rabcio the Puppet Theatre, founded there in the 1950s by a group of local enthusiasts. Subsequently, the artist employed in the global context alternative means of expression inspired by its theatrical practice, including unappreciated local and fringe interests and non-mainstream aesthetics. The complexity of Ołowska’s work and her ability to combine different artistic strands in a singular way link the artist to Tadeusz Kantor’s work. The wooden pavilion in Cricoteka’s courtyard echoes her interest in puppet theatre. ● WORKS P. 67 The pavilion had been presented earlier at Paulina Ołowska’s individual exhibition in the Kunsthalle Basel (2013). Its architecture reminiscent of an adventure playground, the object is a free-standing performative sculpture that can be animated by the audience. The presented works are the fruit of journeys and research devoted to the history of puppet theatre as well as the Cricot 2 Theatre which the artist has been engaged with since 2012.

103

Paulina Ołowska (b. 1976) lives in Raba Niżna and Kraków. She is interested in private mythologies and phantasmagorical narratives at the fringes of the official discourse; her works are situated between the private and the ‘official’ history. In her projects, the artist criticises modernist narratives; she examines the gaps in the history of avant-garde movements and the links between art and politics, between fashion and design. The artist likes to combine installation, painting, objects, objet trouvé, archival materials and fragments of museum collections as well as performance acts. On the one hand, she is driven by a ‘nostalgic impulse’, on the other, by the nature of the local story which she wants to tell. Ołowska employs ceramics, sewing, pattern-making, handicrafts — all skills which traditionally served as a ‘cover’ for female creativity. The artist frequently takes up the theme of the female artist in her studio, demonstrating her private enchantment with such artists as Zofia Stryjeńska, Pauline Boty or Alina Szapocznikow. Although she has gained international experience, her work is strongly rooted in the Polish tradition which provides Ołowska with inspiration.

ACTORS

STEPHEN & TIMOTHY QUAY The animation Stille Nacht 1: Dramolet is one of the shortest films by the Quay Brothers. ● WORKS P. 68 It was made for MTV in 1988 as a sort of ‘art break’. According to the artists, the film commemorates the Swiss writer Robert Walser, whose dark and hallucinatory writing is considered the missing link between Heinrich von Kleist and the prose of Franz Kafka. Walser’s novel was the basis of one of the best-known films by the Quay Brothers — Institute Benjamenta, or This Dream People Call Human Life. The Quay Brothers made Dramolet with their standard technique, using a miniature diorama. Their fascination with the writing of Bruno Schultz and Polish surrealism as well as the visionary quality of their puppet animations brings the art of the Quay Brothers close to the theatre that Kantor created. Stephen and Timothy Quay (b. 1947) live in London. They studied illustration in Philadelphia before going on to the Royal College of Art in London, where they started to make animated shorts in the 1970s. Influenced by a tradition of Eastern European animation, the Quays display a passion for detail, a breathtaking command of colour and texture, and an uncanny use of focus and camera movement that makes their films unique and instantly recognizable. Best known for their classic 1986 film Street of Crocodiles, which filmmaker Terry Gilliam recently selected as one of the ten best animated films of all time, they are masters of miniaturization and 105

on their tiny sets have created an unforgettable world, suggestive of a landscape of long-repressed childhood dreams.

ACTORS

MICHAEL PORTNOY For quite a few years, Michael Portnoy has been extending his research into jokes, producing works in a range of media, from performance to installation and film. As part of the project Radical Languages (2012) at Cricoteka, we presented Carrot Jokes — a genre of jokes proposed by the Krakow humour researcher Władysław Chłopicki, and by Marnie Jo Petray (1981). This is a joke characterised by, amongst other features, an extended narrative, where the main theme has to fight its way through the backdrop that comes to the fore and overpowers it. As part of the exhibition Nothing Twice, the audience will be able to view the three objects which are part of the series Carrot Jokes. Don’t miss it: on pressing the button, you will hear a joke. ● EXTRAS P. 119, WORKS P. 68

As part of the accompanying programme, there will be the first-ever screening of the film 100 Beautiful Jokes. The film was made on the basis of the performance which took place in April 2014 at the Stedelijk Museum in Amsterdam. ● PROGRAMME P. 78 ‘For Portnoy, a joke is more than merely a simple way of extracting laughter but rather, it is something rare, of complex beauty, a thing that commands you to stop and allow it to affect your feelings; it is something that sends a shiver down your spine; what has caused it lies outside our perceptive powers. In his five-hour long performance, Portnoy comes up with an excellent joke every three minutes, to the accompaniment of a sophisticated film sound track. These determinedly abstract jokes are 107

derived from his own texts, scripts and lexicons given to him during the performance.’ The project has been realised in collaboration with the Stedelijk Museum in Amsterdam as part of the series Stage It! (Part 3): SCRIPTED.

Michael Portnoy (b. 1971) lives in New York. He is a multimedia artist, choreographer, musician, actor and curator. Before he went on to make his own performance the centre of his work, he had founded a number of experimental theatrical groups in New York. His early productions such as Gymnastics and Schizophrenia and 5teen3sy: Kicking Games of Lip were based on intense linguistic games, singing and sudden transformations of the protagonists. Towards the end of the 1990s, Portnoy developed his methods, combining choreography, video, installation, sculpture and painting. His performance 27 Gnosis, based on the games format, premiered at Dokumenta 13 in Kassel (2012). Portnoy has also been developing a project which touches on cognitive linguistics on the subject of ‘poetic jokes’ and ‘carrot jokes’.

ACTORS

JIM SHAW Jim Shaw is a collector artist. In his home in Los Angeles, he stores hundreds of all kinds of collections, from comics, films and music to various singular iconographic objects. He has the unusual gift of combining his collections into unique entities. American culture holds a special fascination for him. He combs through flea markets in search of new items for his collection. Used theatre backdrops are one of his prized finds. Fascinated by the suggestively presented, oneiric landscapes, the artist began to use them as backdrops for his own paintings, adding to them surreal and abstract motifs. He frequently juxtaposes them with figures cut out of plywood, in the process creating monumental compositions that look like oversized, 3D cartoons. ● WORKS P. 69 Jim Shaw (b. 1952) lives and works in Los Angeles. He is an abstract painter who focuses on dream imagery, pop life, and ‘odd-ball matter subject’. He first came to the art world’s attention in the 1980s with a series called My Mirage, exploring the tacky inner thoughts of a teenager named Billy, who grows from childhood to psychosis to born-again Christianity. Billy exists amid a 1960s and 70s visual overload of pulp novels, comic books, records and psychedelic posters. His preoccupation seems to be with that which is inferior and which some would call pornographic. From that time, he has produced a myriad of works including drawings, sculptures, prints and photographs that combine Pop-Art, 109

Neo-Expressionism, Realism and Surrealism. The artist’s Oism project, initiated in the late 1990s, explores his fictional religion through media including video installations (recalling both Busby Berkeley musicals and 1980s aerobics videos) and found paintings in the ‘Oist style’. Shaw’s richly layered practice takes liberally from both art history (Art Brut, Vincent van Gogh, Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst) and America’s vernacular of coffeemakers and zombie films.

ACTORS

CATHERINE SULLIVAN The double projection ‘Tis Pity She’s a Fluxus Whore (2003) restages two confrontational exchanges between performances and audiences and was shot in the theatres where these confrontations took place. ● WORKS P. 70 One, a festival of Fluxus events which took place in Aachen Germany in 1964, and the other, the performance of a Jacobean drama about incest, performed in Hartford Connecticut in 1943. Both events transgressed the limits of acceptability at the time and drew hostile reaction from their audiences. The film brings together two wildly different performance traditions in the body of one actor: it comprises eight scenes that enact moments abstracted from both sources. Each scene includes a transition, where the performance style shifts from Fluxus to Jacobean and vice versa. A single actor, Andrzej Krukowski, plays every role, shifting seamlessly between a purposeful Brechtian directness (‘Fluxus style’) and a highly mannered theatricality (‘Giovanni style’). Nest is a collaboration between Cricoteka, Warsaw-based theatre company Opera Buffa, Catherine Sullivan and artistic director of Trap Door Theatre, Beata Pilch, to some extent Cricot 2. The original conception was to work with a theatrical production as a found object, or readymade, a paradox given that theatre has no stable media of origin. The work is influenced by Tadeusz Kantor’s idea that theatre is historically and ideologically contingent on objects, performers and ideas that are eternally adapted and re-circulated. The project brings together the repertoires 111

and specific knowledges of Opera Buffa whose ensemble members are living with schizophrenia, Beata Pilch who has performed over fifty roles with Chicago’s Trap Door Theatre and a selection of objects drawn from the Cricot 2 theatre and animated by Bogdan Renczyński who performed in several of Kantor’s productions. The project could be regarded as a nesting of theatrical sequences that exist in the past and present, emphasizing the idea that no historical or cultural object can persist in its own self-understanding. ● PROGRAMME P. 78 Participants: Opera Buffa theatre under the management of Katarzyna Wińska: Maciej Czerwiński, Piotr Glikson, Renata Luciak, Zofia Marczak, Jan Małkowski, Zygmunt Wiktor, Mariola Przybyłowska, Antoni Talko-Porzecki, Hanna Sokołowska, Małgorzata Sokołowska, Tadeusz Strumiłło. With additional performance by Beata Pilch, Michael Garvey (Trap Door Theatre) and Bogdan Renczyński (Cricoteka). Film accompanying performance was executed by: Monika Derenda (Executive Producer, Poland Studio), Jakub Kijowski (Cinematography), Piotr Kryska (Gaffer), Mariusz Wysocki (Sound) Bartosz Nowak (Sound assistant). Special thanks to: Bagatela Theatre in Kraków, Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle in Warsaw, Foksal Gallery Foundation in Warsaw, Museum of Modern Art in Warsaw and The Zbigniew Raszewski Theatre Institute in Warsaw.

ACTORS

Catherine Sullivan (b. 1968) is an American artist based in Chicago. Her work engages a variety of media — theatre, film, video, photography, writing and sculpture. She has produced several performances and theatre works wherein the performers are often coping with written texts, stylistic economies, re-enactments of historic performances, gestural and choreographic regimes, and conceptual orthodoxies. The works address a broad spectrum of historical and cultural references and often involve multiple collaborators, such as composer Sean Griffin. Her work is often staged and shot on sets for unrelated productions and in settings that project a social function beyond the mise-en-scène Sullivan builds within them. What emerges from the numerous layers of collaboration and reference is an anxious and unresolved political and social sensibility. Opera Buffa Theatre was founded in 1998 by Katarzyna Wińska. She founded the company after the successful production of Solo — Extra Reality Show, a play about madness, in which she had cast people receiving mental health services instead of professional actors. So far Opera Buffa has produced several dramatic works which focus on presenting reality through the eyes of patients with schizophrenia. On stage, the actors do not declaim, instead they play a kind of pantomime to their pre-recorded dialogues playing from speakers. The script often includes spontaneous comments 113

from actors, their memories, arguments, dreams, which convey their direct experience of mental illness. More than ten radio programmes, TV and press documentaries have been dedicated to Opera Buffa. A documentary film, titled Komedianci, has been made about its actors. Beata Pilch, born in the Polish district of Chicago founded Trap Door Theatre in 1990 and still presides as its Artistic Director. Incorporated in 1994, Trap Door has produced over 80 plays. Besides her role as producer, Beata has directed a number of the productions and is a featured actor in the company. In addition to performances in Chicago, Trapdoor has toured extensively in Europe including the International Theatre Festival in Sibiu, Romania. This spring the company will embark on a multi-city tour in France. Bogdan Renczyński is an actor, director and curator of exhibitions on the art of Tadeusz Kantor. During 1982 – 92 he was an actor in the Cricot 2 Theatre, appearing in the following productions: The Dead Class, Let the Artists Die, Wielopole Wielopole, I Shall Never Return and Today Is My Birthday. He also worked with La Compagnie Singulière Theatre (1994 – 96) and the MIST Theatre (1996 – 97). Since 1980, he has worked for Cricoteka the Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor. He was behind the concept and was a co-founder of the Paris ACTORS

association Le Retour d’Ulysse. He has led numerous theatrical workshops and lectures in Poland and abroad. He has realized his own productions: Rebecca, My Mother in Théâtre du Radeau in Le Mans (France, 2010) and Mama da, at the Maska Theatre in Rzeszów (premiere in 2012).

115

JOANNE TATHAM & TOM O’SULLIVAN The practice of the Scottish artist duo escapes contemporary definitions of curating and art. On the one hand, they construct large-scale sculptures saturated with colour; on the other, they animate around these works art events, treating them as a kind of theatrical stage or exhibition pavilion. The work that they have prepared for the exhibition Nothing Twice is a hybrid between a sculpture and a display cabinet, intended to house objects from the Cricoteka’s Collection. ● WORKS P. 70, PROGRAMME P. 80 Objects have been placed inside a sculptorly structure, its shape reminiscent of an animal, whose form has been inspired by the iconography of Kantor’s theatre, with its monumental stage objects and machines. The artists made the sculpture using their trademark style, reminiscent of adventure playgrounds, circus decorations or exotic totems. Joanne Tatham and Tom O’Sullivan have worked together since 1995, creating installations and directing situations using objects, texts, images and performative actions. They reflect on the status of a work of art and contemporary art itself. Their installations are at all times site-specific, providing the artists’ response to the locations where they are working. In their works they also consider how art can function in public space. Tatham and O’Sullivan design their installations for the needs of various scripts, through which they animate their environment and encourage viewers to take part in a surreal spectacle. Frequently, they re-interpret and ACTORS

rework in various formats the images and object that they have used earlier. Their work Think, Think Thingamajig; what do you represent? (2006), created for Art Now, is a live reproduction of one of the series of drawings in which sculpture-like objects come into interaction with figures wearing suits and top hats. In transposing the scene into a living sculpture at an art gallery, Tatham and Oâ&#x20AC;&#x2122;Sullivan cause image, object and event to merge into one.

117

E XT RAS

CARROT JOKES Michael Portnoy FRAGMENT / VAGRANT This carrot joke has a very narrow focus — the human breath. To better embody its point, it takes a common doctor/patient joke and performs an operation upon it. Doctor to patient: ‘Deep breathing kills germs.’ Patient to doctor: ‘Yes, but how do you make them breathe deeply.’ So the word ‘germs’ is substituted for ‘guh-BRUCEbillybillyb illybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybilly guh-BR UCEBRUCEbillybillybillybillybillybillybillybillybillybill ybillybillybillybilly buh-GRUCE! guh guh buh buh guhBRUCE!’ So the joke goes: Doctor to patient: ‘Deep breathing kills guh-BRUCEbillyb illybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybillybilly guh-BRUCEBRUCEbillybillybillybillybillybillybillybillyb illybillybillybillybillybilly buh-GRUCE! guh guh buh buh guh-BRUCE!’ And the joke continues: Patient to Doctor: ‘Yes, doctor, but Billy taught Bruce how to breathe! And can you please take your FRAGMENT out of my VAGRANT.’ 119

So, you see there at the end, the patient asks the doctor to take his ‘fragment’, a funny way to say his constitutional fundament, or foot, out of her ‘vagrant’ which is an even funnier way to refer to the vagoona electra! WHO’S PULLING THE STRAPS? This next carrot joke is what’s known as a mistake joke or jug joke, as in something that’s been jugged, justed or overtilt. You’ll notice those scarred over lacerations where the joke has been ravaged by a lexical pathogen which metastasizes its thematic content, continuously permuting it across its lifespan. So while it originally concerned the history of the earthen jug, after several iterations it started to address the ways in which objects can be used as decoys to set actions at odds with themselves in a jug-to-jug earthiness. So two jugs are walking down the street, in Cairo, jugs of this and that mistaken at birth, part of a low utopia of turning tables to get the wind moving. And all of a sudden, these leather straps on the jugs get pulled at from a balcony three stories above, setting them in an ancient sort of dirt treadmill, the jugs continuing to walk, but only digging themselves into the earth. Who’s pulling the straps? Who’s pulling the straps!?, said one jug to the next. Well, I’ll tell you who’s pulling the straps, if you have the courage to tell me what spaces do objects fill, what information punctures those spaces and what the hell this speculum is doing in my moral cavity!

EXTRAS

THE MARKET There are two competing versions of this carrot joke, which are fused here upon an absent spine. On the one side, we have two horses grooming the spine of the market. The market’s pointed ass in the air and tectiform head in the ground. Its arms blindly futzing at things forward. The horses fluff up its vertebral cushions and putty over every bony hump. The market should look nice from afar or horses wouldn’t have a place to go. But in the other version of this joke, the two horses are inside the spine of the market, the spinal corridor, a dank waiting room whose walls are lined with fetishists and attentionists desperate for the sound and smell of the horses who’ve not yet appeared. Is that them? Not yet. What about that? Too soon. I hear them! No you don’t. Then what do I hear? Almost, almost, almost.

121

LIBRETTO Wispering Pines 10 Author: Nick Hallett MORNING SONG

Wake up sleepyhead, rise and shine You’ve got work to do Rise and shine sleepyhead, wake up There’s so much to do Good morning to you JULIA SAYS

Julia says people need to sit in Luna the only forest-name that I can think of is Butterfly I believe my question is ‘What is your tree?’ and what I mean by that is I lived in an over 1,000 year-old ancient Redwood tree in California for over 2 years without touching the ground to keep this Redwood tree from being cut down And when I ask ‘People, what is your tree?’ EXTRAS

it doesn’t mean ‘What tree will you climb?’ but what is it in your life that calls you to be bigger than what you think is possible for yourself and your world what is it that calls you to stretch beyond what’s comfortable into the places that are uncomfortable and then to realize you are more powerful and magical than your mind could ever have believed BIRD SONG

If into wings these arms could turn What kind of bird would I become? An eagle soaring in the sky Or a sparrow by my lady’s side? Would I contend with human things, Just as men desire my wings? And if these feathers could become skin, What kind of girl would fit in?

123

WOMAN IN THE MOON

Woman in the moon floating in space You are needed back home to save the human race The planet is in danger They are cutting down forests Come be among your people now Not just up above us From your invisible jet Planet earth, your target set Close your eyes have no fear as you enter the atmosphere And at the end of your journey (which hopefully will be soon) Iâ&#x20AC;&#x2122;ll be waiting for you, woman in the moon! And at the end of your journey (which hopefully will be soon) I, astrologer and you my woman in the moon Woman in the moon! PUZZLE SAGA

Faith Courage Rage Hope In the face of loss and pain EXTRAS

KO THE N IE C E ND

Nic 2 razy / Nothing Twice 12 . 09 – 23 . 11 . 2014 Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, Cricoteka Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor, Cricoteka Nadwiślańska 2 – 4, Kraków www.nic2razy.pl kuratorka curated by

Joanna Zielińska koordynacja i produkcja coordination and production

Magdalena Strzelczak projekty graficzne graphic design

Noviki

aranżacja wystawy exhibition design

Robert Rumas Studio redakcja editing

Paweł Soszyński, Łukasz Wojtysko korekta

copy-editing

Katarzyna Radomska, Pat Chetwyn tłumaczenie translation

Anda MacBride, Monika Ujma, Anna Warso

PROJEKT JEST REALIZOWANY ZE ŚRODKÓW MAŁOPOLSKIEGO REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO NA LATA 2007 – 2013, DZIAŁANIE 3.3.B. CRICOTEKA – INSTYTUCJA KULTURY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

FUNDUSZE EUROPEJSKIE DLA MAŁOPOLSKI

partnerzy / partners:

patronat medialny / media partners: