Ένα φρέαρ χώρου και χρόνου στο λατομείο της Ελευσίνας

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο | Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών | ΔΠΜΣ: Έρευνα στην Αρχιτεκτονική: Σχεδιασμός, Χώρος, Πολιτισμός.

ΕΝΑ ΦΡΕΑΡ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Μαργαρίτα Ζακυνθινού-Ξάνθη | Αθήνα, 2019

1

Εξώφυλλο: © onentropy. Ιστότοπος: https://onentropy.co.uk/

Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Έρευνα στην Αρχιτεκτονική: Σχεδιασμός – Χώρος – Πολιτισμός

Ερευνητική Εργασία

Ένα φρέαρ χώρου και χρόνου στο λατομείο της Ελευσίνας Σπουδάστρια:

Μαργαρίτα Ζακυνθινού-Ξάνθη

Μάθημα:

Το Φανταστικό Μουσείο. Από την ευθραυστότητα της μνήμης στην ανάγκη της μαρτυρίας. Η Ελευσίνα ως ανοικτό μουσείο. Καθηγήτρια:

Βάνα Ξένου Επικουρικό Έργο:

Γιάννης Τουρνικιώτης Ακαδημαϊκό Έτος:

2018-2019

4

(Εικ. 1) Τα αρχαία αγάλματα με το βιομηχανικό φόντο στην Ελευσίνα.

5

ΕΛΕΥΣΙΣ Ελευσίνα< ελεύθω = έρχομαι • ο τόπος της αφίξεως, του ερχομού, της παρουσίας, της αποκάλυψης. Έτσι και η λέξη Ελευσίς, με την ετυμολογία της και το μύθο της, μας δηλώνει την έλευση κάποιου σημαίνοντος γεγονότος, την έλευση της περιπλανώμενης Γης Μητέρας, για να φέρει το φως, την άνοιξη.

•

«Άφιξης», το όνομα δεν γεννήθηκε από κάτι αυτόχθονο αλλά είναι το τέλμα ενός πολυώδυνου ταξιδιού

..για να πραγματοποιηθεί αυτή η άφιξη προϋποτίθεται Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ η μετατόπιση, το πέρασμα, η μετακίνηση του σώματος, να μετέχω, μπαίνω σε κίνηση να δω κάτι, να αισθανθώ αυτό που πιθανώς δεν βλέπω Τα Ελευσίνια ήταν γιορτή και μυστηριακή τελετή που πραγματοποιούνταν στην Ελευσίνα της Αττικής προς τιμήν της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης. Κατά κοινή παραδοχή, επρόκειτο για την ιερότερη και πιο σεβαστή τελετή από όλες τις γιορτές της αρχαίας Ελλάδας και αναφερόταν στο μυστήριο της ζωής, του θανάτου και της μετά θάνατο ζωής. Άρχισαν να αποκτούν μεγάλη φήμη κατά τον καιρό του Πεισίστρατου και έφτασαν στο απόγειο της ακμής τους κατά το χρυσό Αιώνα του Περικλή. Ο ιδρυτικός μύθος των Ελευσινίων Μυστηρίων μάς πληροφορεί τα εξής: Η θεά Δήμητρα, μετά την απαγωγή της κόρης της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, θεό του κάτω κόσμου, τριγυρνούσε εδώ κι εκεί αναζητώντας τη. Κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής της έφτασε στην περιοχή της Ελευσίνας. Εκεί φιλοξενήθηκε από τον βασιλιά Κελεό, που δεν γνώριζε όμως ποια ήταν. Η θεά ως ανταπόδοση της φιλοξενίας θέλησε να κάνει αθάνατο το γιο του βασιλιά με μία τελετουργία επάλειψης του σώματός του με αμβροσία, σε συνδυασμό με πέρασμα από τη φωτιά. Όταν η βασίλισσα τη συνέλαβε επ’ αυτοφώρω, τρόμαξε, πιστεύοντας ότι επιχειρούσε να σκοτώσει το γιο της και γι’ αυτό την έδιωξε από το παλάτι. Η Δήμητρα τότε φανέρωσε την πραγματική της ταυτότητα και διέταξε το βασιλιά να τη λατρεύουν στην Ελευσίνα και καθόρισε η ίδια το χαρακτήρα των μυστηριακών τελετών προς τιμήν της.

6

(Εικ. 2) Έλευσις. Μία μεγάλη πομπή προς την Ελευσίνα κατά μήκος της Ιεράς Οδού.

7

Η ΔΙΠΛΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Είναι ο τόπος που φέρει μια διπλή ταυτότητα ως το σημαντικότερο ιερό του αρχαίου κόσμου, ενώ συγχρόνως αποτέλεσε την βιομηχανική περιοχή του νεωτέρου ελληνικού κράτους με την σταδιακή προσέλευση ενός εσωτερικού μεταναστευτικού πληθυσμού. Ως εκ τούτου μια πόλη διαφορετικοτήτων.

Η Δ Ι Π Λ Η ΤΑ Υ Τ Ο Τ Η ΤΑ Τ Η Σ Ε Λ Ε Υ Σ Ι Ν Α Σ Παρελθόν - Ιστορία

Παρόν - Μέλλον

Ένα από τα µεγαλύτερα ιερά του αρχαίου κόσµου,

Η βιοµηχανική περιοχή της Ελλάδας στην ίδρυση του ελληνικού κράτους,

µία αρχαία πόλη - δορυφόρος της Αθήνας,

σύγχρονη πόλη αστικός ιστός πόλης

θρησκευτικό κέντρο από τον 8ο αι.

π.Χ.

αρχαιολογικός χώρος , ιστορία, µύθος

εσωτερική µετανάστευση, κέντρο ανάπτυξης, παραγωγής

ερείπια

εργοστάσια

Κοινό Στοιχείο: η έννοια της ροής που προσέρχεται σε αυτό το κέντρο Η συγκλονιστική αντίφαση του τοπίου της Ελευσίνας.

Αρχαίο άγαλµα στο προαύλιο του αρχαιολογικού Μουσείου µε φόντο τα κτήρια της τσιµεντοβιοµηχανίας «Τιτάν» και την καµινάδα της οινοπνευµατοποιίας πηγή: αντίφαση προσωπικό (Εικ.3)«Βότρυς». Η συγκλονιστική τουαρχείο τοπίου της Ελευσίνας. Αρχαίο άγαλμα στο προαύλιο του αρχαιολογικού Μουσείου με φόντο τα κτήρια της τσιμεντοβιομηχανίας «Τιτάν» και την καμινάδα της οινοπνευματοποιίας «Βότρυς». πηγή: προσωπικό αρχείο

8

9

Η Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Η Π Λ Ε Υ ΡΑ Τ Η Σ Ε Λ Ε Υ Σ Ι Ν Α Σ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Η πόλη της Ελευσίνας είναι φορτισµένη από σηµαντικές εγγραφές Η πόλη της Ελευσίνας είναι φορτισμένη από σημαντικές εγγραφές της μνήμης που αφορούν το της µνήµης που αφορούν νεότερο παρελθόν της πόλης, διαθέτει ανάπτυξη, νεότερο παρελθόν της πόλης,το διαθέτει μία ταυτότητα συνδεδεμένη με τη βιομηχανική πέρα από τοσυνδεδεµένη αρχαιοελληνικό και της υπόβαθρο. Τα ίχνη αυτού µία ταυτότητα µεμυθολογικό τη βιοµηχανική ανάπτυξη, πέρατου απόβιομηχανικού παρελθόντος είναι εμφανή στον παρόντα χρόνο, με την πλειοψηφία των εργοστασίων να δεσπόζουν το αρχαιοελληνικό και µυθολογικό της υπόβαθρο. Τα ίχνη αυτού στην ακτογραμμή της Ελευσίνας. Χαρακτηριστικά αναφέρονται το Σαπωνοποιείο Χαριλάου (1875) το του βιοµηχανικού παρελθόντος είναι εµφανή παρόνταταχρόνο, μετέπειτα Ελαιουργείο,, η βιομηχανία τσιμέντου Titan με ταστον λατομεία(1902), οινοπνευματοποιεία Βότρυςπλειοψηφία (1906), ο Κρόνος (1922) µε την των κλπ.εργοστασίων να δεσπόζουν στην ακτογραµµή της Ελευσίνας. Χαρακτηριστικά αναφέρονται το Η λειτουργία της βιομηχανίας συνεπαγόταν και την έλευση, την άφιξη εργατικού δυναμικού. Με σκοπό Σαπωνοποιείο Χαριλάου (1875)μια εσωτερική το µετέπειτα την αναζήτηση εργασίας δηλαδή, συνέβη μετανάστευσηΕλαιουργείο,, προς την πόλη της Ελευσίνας. η βιοµηχανία τσιµέντου Titan µε τα λατοµεία(1902), τα οινοπνευµατοποιεία Βότρυς (1906), ο Κρόνος (1922) κλπ.

Η λειτουργία της βιοµηχανίας συνεπαγόταν και την έλευση, την άφιξη εργατικού δυναµικού. Με σκοπό την αναζήτηση εργασίας δηλαδή, συνέβη µια εσωτερική µετανάστευση προς την πόλη της (Εικ.4) Άποψη του εργοστασίου ΒΟΤΡΥΣ στην Ελευσίνα. πηγή: https://vidarchives.gr/reports/2017_12_260. Ελευσίνας.

10

Ο «Τ

Ν.

Ο βιοµηχανικός πυρήνας των εργοστασίων «Βότρυς», «Ελαιουργείο» και Τιτάν» από τον αρχαιολογικό χώρο στη δεκαετία του 1960. (Εικ.5) Ο βιομηχανικός πυρήνας των εργοστασίων «Βότρυς», «Ελαιουργείο» και «Τιτάν» από τον αρχαιολογικό χώρο στη δεκαετία του 1960.

. Μπελαβίλας, Σαίτη, Κ.Τ. Σαίτη, Ψαριώτη. Βιοµηχανική Κληρονοµιά στο Θριάσιο Πεδίο. «Ελαιουργείο» και Ο Ν.Τ.βιοµηχανικός πυρήνας των εργοστασίων «Βότρυς», πηγή: Μπελαβίλας, Κ. Ψαριώτη. Βιομηχανική Κληρονομιά στο Θριάσιο Πεδίο.

«Τιτάν» από τον αρχαιολογικό χώρο στη δεκαετία του 1960.

Ν. Μπελαβίλας, Τ. Σαίτη, Κ. Ψαριώτη. Βιοµηχανική Κληρονοµιά στο Θριάσιο Πεδίο.

11

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

(Εικ. 6) Το λιμάνι της Ελευσίνας. https://media.liberal.gr/images/650/0/1AC28C35-006E-EF77-EFA3-739126A16128.jpeg

(Εικ. 6) Το λιμάνι της Ελευσίνας. Πηγή: https://media.liberal.gr/images/650/0/1AC28C35-006E-EF77-EFA3-739126A16128.jpeg

12

(Εικ. 7) Εργοστάσιο Οινοποιίας, 1920, Ελευσίνα. πηγή: https://www.elefsina.gr/el/biomixaniki-epanastasi

(Εικ. 8, 9, 10) Το λιμάνι της Ελευσίνας. πηγή: https://www.elefsina.gr/el/biomixaniki-epanastasi

13

Η ΔΙΠΛΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Διακρίνοντας δύο όψεις της Ελευσίνας. Η ΠΑΝΩ ΠΟΛΗ το αέρινο, το άυλο, η βιομηχανία, η έννοια του ατέρμονου νευτώνειου χώρου, μια μεταλλική αιωρούμενη πόλη, που κοιτάει προς στο μέλλον Η ΚΑΤΩ ΠΟΛΗ χθόνια πόλη, της ύλης, η μητέρα γη, το ρίζωμα, ο τόπος του ερειπίου, του θραύσματος, που κοιτάει προς στο παρελθόν

14

(Εικ. 11) Σκίτσο. Το πνεύμα της Ελευσίνας.

15

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Διαπραγματευόμαστε την κατανόηση αυτής της παρελθοντικής, ερειπιώδους και θραυσματικής πτυχής της Ελευσίνας και συγχρόνως την ζώσα πραγματικότητα της πόλης, του αστικού ιστού και της βιομηχανίας. Σε μια πόλη των διαφορετικοτήτων που συνυπάρχει το πρωτόγονο και το σύγχρονο καλούμαστε να σκεφτούμε πώς θα αυτά τα δύο στοιχεία θα τα κάνουμε ορατά. Σε αυτή τη συμπαράθεση, θα υπάρξει ισορροπία ή σύγκρουση; Ψάχνουμε πώς σε αυτή την αντιπαράθεση των διαφορετικοτήτων θα υλοποιήσουμε το άνοιγμα της συνύπαρξης, ώστε να ξεκινήσει η αλληλοδιαμόρφωση, η περιπλάνηση σε ένα φανταστικό μουσείο. Καλούμαστε να κάνουμε μία μετάβαση μεταξύ αυτών των δύο πόλων. Και αυτή υλοποιείται στο χώρο του ενδιάμεσου.

16

το ενδιάµεσο ποιο είναι το ενδιάµεσο αυτού του πάνω και του κάτω τ ι ε ί ν α ι τ ο α ν ά µ ε σ α ; π ώ ς µ ε τ α β α ί ν ω;

Με τη διάνοιξη των ορίων;

Με τη γεφύρωση;

To ενδιάµεσο ως πεδίο συνάντησης δύο ετεροτοπιών ο κοινός τόπος (Εικ. 12) Σκίτσα διερεύνησης του ενδιάμεσου χώρου.

17

MAPPING ELEYSIS

(Εικ.

18 13) Τοπογραφικό σχέδιο της πόλης της Ελευσίνας.

19

MAPPING ELEYSIS

(Εικ.

20 14)

το λατοµείο της Ελευσίνας, πολλοί λαξευµένοι λόφοι, κυριαρχία του κενού

ο λόφος του αρχα ένας λόφος που κ

αιολογικού χώρου κορυφώνεται, παρουσία του πλήρους

21

Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Η Ελευσίνα είχε ένα ιδιαίτερο ανάγλυφο που αποτελούνταν από μια ενιαία λοφοσειρά. Ο αρχαιολογικός λόφος κατέχει δεσπόζων ρόλο στη συγκρότηση της ταυτότητας της Ελευσίνας τόσο από φυσική και γεωμορφολογική άποψη όσο και από ιστορική και πολιτισμική. Στο χάρτη απεικονίζονται οι λόφοι της Ελευσίνας και τα ορατά ως τότε λείψανα, όπως το Τελεστήριο, τα Μεγάλα και Μικρά Προπύλαια, ο Ναός της Αρτέμιδος, η οχύρωση του Ιερού και άλλες αρχαιότητες. Ο Ενετικός Πύργος στην κορυφή του δυτικού λόφου όπου καταχωρείται ως μεσαιωνική Ακρόπολη (citadel). Ως κάστρο-πύργος (castle) καταχωρείται ο νεότερος πύργος, έδρα του Τούρκου διοικητή, στο λοφίσκο που βρίσκεται στη ΝΑ περιοχή της πόλης. Στο αρχαίο λιμάνι διακρίνονται με διακεκομμένη γραμμή τα ίχνη των ερειπωμένων αρχαίων λιμενοβραχιόνων.

(Εικ. 14) Χάρτης της περιοχής της Ελευσίνας (1817). Σχέδιο του William Gell. Χαράκτης J. Walker. Πηγή: Society of Dilettani. “The Unedited Antiquities of Attica”.

London. 1817.

22

23

Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

(Εικ. 15) Απόσπασμα χάρτη της περιοχής της Ελευσίνας με τους λόφους της. Με κόκκινο σημειώνονται τα ίχνη της οχύρωσης, του Αδριάνειου υδραγωγείου, του λιμενοβραχίονα και άλλες αρχαιότητες. Πηγή: Ε. Curtis & J. A. Kaupert Karten von Attica. Berlin. 1894. Φύλλο XXVI.

24

25

Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Καταγράφεται η θέση τω βορειοανατολικές παρυφές του λ

(Εικ. 17) Ζουμάρισμα στο χάρτη του Ι. Τραυλού όπου κα βορειοανατολικές παρυφές του λόφου της Ακροπόλεω

Καταγράφεται Σχέδιο του ιερού και της πόλης της Ελευσίνας βορειοανατολικέ Ι. Τραυλός 1966

Σχέδιο του ιερού και της πόλ Ι. Τραυλός 1966 (Εικ. 16) Γενικό τοπογραφικό διάγραμμα του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας σε σχέση με την πόλη. Πηγή: Ι. Τραυλός 1966.

26

ων αρχαίων λατοµείων στις αταγράφεται η θέση των αρχαίων λατομείων στις λόφου της Ακροπόλεως. ως. Πηγή: Ι. Τραυλός 1966.

ς

(Εικ. 18) Σχέδιο του ιερού και της πόλης της Ελευσίνας. Πηγή: Ι. Τραυλός 1966.

27

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Τ Ο Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Α Π Ε Ι Κ Ο Ν Ι Σ Ε Ι Σ Τ Η Σ Ε Λ Ε Υ

Άποψη της Ελευσίνας από την Ιερά Οδό στο πέρασµα Δαφνί 1813

(Εικ. 18) Άποψη της Ελευσίνας από την Ιερά Οδό στο πέρασμα Δαφνί 1813 Πηγή: CLARKE, Edward Daniel. Travels in various countries of Europe Asia and Africa. Part the Second Greece Egypt and the Holy Land, Λονδίνο, R. CLARKE, Edward Daniel.

Travels Watts for T. Cadell and W. Davies, MDCCCXIII. 1813.in various countries of Europe Asia and Africa. Part the Second Greece

Egypt and the Holy Land, Λονδίνο, R. Watts for T. Cadell and W. Davies, MDCCCXIII [=1813].

28

Ελε

FRO Grav

(Εικ. 19) Ελευσίνα, 1830. Πηγή: FROMMEL, Carl. Ansichten aus Griechenland gestochen unter der Leitung von C. Frommel. Vues de la Grèce. Gravées sous la direction de C. Frommel, Καρλσρούη, Scotzniovsky. 1830.

29

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Εleysis. Dilettanti.1833

(Εικ. 20) To τοπίο της ελευσίνας. Πηγή: Εleysis. Dilettanti.1833.

Εleysis. Dilettanti.1833

Ά

C

(Εικ. 21) Οδός Ιερά Οδός στο Ιερό Ιερό της Αφροδίτη στηνΑφροδίτη Αφαία Σκαραμαγκά. Πηγή: ΠΑΕ, 1937. Ιερά στο της (ντουλαπάκια) στην Αφαία Σκαραµαγκά. ΠΑΕ 1

Ιερά Οδός στο Ιερό της Αφροδίτη (ντουλαπάκια) στην Αφαία Σκαραµαγκά. ΠΑΕ 1937

30

1937

Άποψη της Ελευσίνας στα πρώτα χρόνια του νέου Ελληνικού κράτους.

(Εικ. 22) Άποψη της Ελευσίνας στα πρώτα χρόνια του νέου Ελληνικού κράτους. Πηγή: Chr. Wordsworth. Greece pictorial and historical. London. 1853.

Chr. Wordsworth.

Greeceστα pictorial andχρόνια historical.

1853. Άποψη της Ελευσίνας πρώτα τουLondon. νέου Ελληνικού κράτους.

Chr. Wordsworth. Greece pictorial and historical. London. 1853.

37

31

(Εικ. 23) Η Ακρόπολη της Ελευσίνας από τα νοτιοανατολικά. Στο βάθος τα ερείπια του ιερού. Πηγή: J. Travlos. The Topography of Eleusis.

32

(Εικ. 24) Τα ερείπια της πόλης της Ελευσίνας στα δυτικά της Ακρόπολης, από τα νοτιοανατολικά. Στην κορυφή του λόφου ένας φράγκικος πύργος. Πηγή: J. Travlos. The Topography of Eleusis.

(Εικ. 25) Ο φράγκικος πύργος επί της Ακρόπολης της Ελευσίνας. Πηγή: J. Travlos. The Topography of Eleusis.

(Εικ. 26) Η τοπογραφία της Ελευσίνας. Πηγή: J. Travlos. The Topography of Eleusis.

33

ΠΕΡΙ ΛΟΦΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ

ΠΕΡΙ ΛΟΦΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΠΕΡΙ ΛΟΦΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑ

2. Αρχαιολογικός

(Εικ. 27, 28) Περιγραφές για του λόφου. στο λόφο τηςτηςΕλθ Πηγή: Σπηλιόπουλος, Ηλίας. Ελευσίνα. Το Ιερό Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο 2004.ΤΙΤ 8. Θεσσαλίας. Εργοσάσιο

34

(Εικ. 29) Ο λόφος εντός του αρχαιολογικού χώρου σήμερα. Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/Αρχαιολογικός_χώρος_Ελευσίνας.jpg

2. Αρχαιολογικός χώρος στο λόφο της Ελευσίνας θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα - Τα Μνημεία - Το Μουσείο.

8. Εργοσάσιο ΤΙΤΑΝ χώρος 2. Αρχαιολογικός στο λόφο της Ελευσίνας 2. Αρχαιολογικός χώρος Εργοσάσιο ΤΙΤΑΝ στο λόφο8.της Ελευσίνας 8. Εργοσάσιο ΤΙΤΑΝ

Νο2. Αρχαιολογικός χώρος στο λόφο της Ελευσίνας. Νο8. Εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ. (Εικ. 30) Χάρτης με τη σήμανση σημείων ενδιαφέροντος. Πηγή: Προσωπικό αρχείο.

(Εικ. 31) Εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ. Πηγή: https://www.thetoc.gr/politismos/article/9-metabaseisto-fantastiko-mouseio-ekthesi-arxitektonikis-se-eleusina

35

ΤΟ ΚΑΛΛΙΧΟΡΟΝ ΦΡΕΑΡ

36

(Εικ. 32) Το Καλλίχορον Φρέαρ. Αποκαλύφθηκε το 1892 από τον Δ. Φίλιο. Η κατασκευή του τοποθετείται τον 5ο αιώνα π. Χ. Πηγή: Σπηλιόπουλος, Ηλίας. Ελευσίνα. Το Ιερό της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα - Τα Μνημεία - Το Μουσείο. Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. 2004.

(Εικ. 33, 34, 35) Αναφορές στο Καλλίχορον Φρέαρ. Πηγή: Σπηλιόπουλος, Ηλίας. Ελευσίνα. Το Ιερό της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα - Τα Μνημεία - Το Μουσείο. Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. 2004.

Το πηγάδι αυτό υπήρχε από τα πανάρχαια χρόνια. Σύμφωνα με το μύθο εδώ ξεκουράστηκε η Δήμητρα αναζητώντας την κόρη της την Περσεφόνη. Για το γεγονός αυτό υπήρχε ιδιαίτερη εορταστική εκδήλωση με το χορό παρθένων της Ελευσίνας. Το στόμιο κατασκευάστηκε για πρώτη φορά τον 6ο αι. π.Χ.

(Εικ. 36, 37) Καλλίχορον φρέαρ. Κάτοψη και τομή. Πηγή: Ζιρώ, Δ. Η κύρια είσοδος του ιερού της Ελευσίνας. Έρευνες πάνω στην Τοπογραφία και την Αρχιτεκτονική των Μνημείων της. Διδακτορική Διατριβή. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. ΕΜΠ. Αθήνα. 1986. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/0681

37

Α Γ Ε Λ Α Σ ΤΟ Σ Π Ε Τ ΡΑ Η ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ ΠΕΤΡΑ

(Εικ. 38).

(Εικ. 40) H αγέλαστος πέτρα ως το πηγάδι που κάθισε η θεά πενθώντας. Πηγή: Σπηλιόπουλος, Ηλίας. Ελευσίνα. Το Ιερό της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα - Τα Μνημεία - Το Μουσείο. Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. 2004.

38

(Εικ. 38, 39) Ντοκιμαντέρ ‘Αγέλαστος Πέτρα’. Σκηνοθεσία: Φίλιππος Κουτσαφτής Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=nnfPjGYdijA

'Αγέλαστος Πέτρα’ Σκηνοθεσία: Φίλιππος Κουτσαφτής Η άφιξη στην Αγέλαστο Πέτρα είναι η εναρκτήρια στιγμή για τις εποχές και την ίδρυση του ιερού.

Η άφιξη στην Αγέλαστο Πέτρα είναι η εναρκτήρια στιγµή για τις εποχές και την ίδρυση του ιερού.

39

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ

Από το µύθο της Περσεφόνης.. στην Ελευσίνα: δίπολο: ο πάνω και ο κάτω

Η πάνω πόλη

Η κάτω πόλη

40

//Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

κόσµος

//Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες ευλαβικά πριν μπουν στο τελεστήριο τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες και το καινούριο παν να δουν διυλιστήριο. //Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα. //Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.

(Εικ. 41) Σκίτσο με δύο επίπεδα.

ο εφιάλτης της Περσεφόνης, Νίκος Γκάτσος 1976 Όλα τα τραγούδια. Αθήνα: Πατάκης.

41

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ – ο κύκλος

(Εικ. 42) Ο κύκλος της ζωής.

42

H ENNOIA THΣ ΚΥΚΛΙΚΟΤΗΤΑΣ _ η εναλλαγή των τεσσάρων εποχών _ η υπενθύμιση της συνέχειας, του κύκλου της ζωής _ ο κυκλικός τρόπος σκέψης _ η συνεχόμενη πορεία, η έννοια της ροής, της κίνησης _ δίπολα- αντιθέσεις που παρόλο που αποτελούν δύο αντίθετες δυνάμεις συντίθενται ως μία αδιάσπαστη ενότητα. Η μία πλευρά μετουσιώνει την άλλη, απελευθερώνοντας την ουσία της ύπαρξης.

43

ΤΑ ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

ρείπια των Μεγάλων Προπυλαίων της Ελευσίνας

887/1992, SCHWEIGER LERCHENFELD, Amand, (Freiherr von). riechenland in Wort und Bild, Eine Schilderung des hellenischen onigreiches, Heinrich Schmidt Carl ω Günther, 1887 /νας (Εικ.Λειψία, 43)πΕρείπια των Μεγάλων της&Ελευσίνας. Ερεί ια των ΜεγάΠροπυλαίων λων Προπυλαί ν της Ελευσί Πηγή: 1887/1992, SCHWEIGER LERCHENFELD, Amand, (Freiherr von). Griechenland in Wort und Bild, Eine ettwig, Phaidon, 1992.

Schilderung des hellenischen Konigreiches, Λειψία, Heinrich Schmidt & Carl Günther, 1887 / Kettwig, Phaid1887/1992, SCHWEIGER LERCHENFELD, Amand, (Freiherr von). on, 1992.

Griechenland in Wort und Bild, Eine Schilderung des hellenischen Konigreiches, Λειψία, Heinrich Schmidt & Carl Günther, 1887 / Kettwig, Phaidon, 1992.

Και ενώ από τη μία πλευρά το ανάγλυφο της Ελευσίνας φυλάσσει τα θραύσματα του αρχαίου παρελθόντος…

Και ενώ από τη µία πλευρά το ανάγλυφο της Ελευσίνας θραύσµατα του Και ενώφυλάσσει από τη µίαταπλευρά το ανάγλυφο αρχαίουτης παρελθόντος… Ελευσίνας φυλάσσει τα θραύσµατα του αρχαίου παρελθόντος… (Εικ. 44) Θραύσματα του αρχαίου κόσμου. Πηγή: προσωπικό αρχείο

44

45

ΤΑ ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

Ερείπια των Μεγάλων Προπυλαίων της Ελευσίνας

(Εικ. 45) Θραύσματα του λατομείου. Πηγή: προσωπικό αρχείο

46

…από την άλλη πλευρά φέρει τα θραύσµατα του βιοµηχανικού παρελθόντος.

…από την άλλη πλευρά φέρει τα θραύσματα του βιομηχανικού παρελθόντος.

47

ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

(Εικ. 46) Τα παλιά λατομεία στο χάρτη της Ελευσίνας.

Τα παλιά λατοµεία στο χάρτη της Ελευσίνας

Πηγή: προσωπικό αρχείο

Ως περιοχή παρέµβασης επιλέχθηκε η έκταση των παλαιών λατοµείων του Τιτάνα. Πρόκειται για µια περιοχή όχι ιδιαίτερα εµφανής, στα όρια της πόλης, σε µικρή απόσταση Ως περιοχή παρέμβασης επιλέχθηκε η έκταση των παλαιών λατομείων του Τιτάνα. Πρόκειται για απόπεριοχή τον αρχαιολογικό χώροστατουόριαλόφου, τουσεκέντρου της ακτογραµµής της πόλης. μια όχι ιδιαίτερα εμφανής, της πόλης, μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό Περπατώντας στιςτηςπαρυφές τηςτηςυποβάλλεται σε µίακανείς δραµατική ατµόσφαιρα, χώρο του λόφου, κανείς του κέντρου ακτογραμμής πόλης. Περπατώντας στις παρυφές της υποβάλλεται σε µεγάλους μία δραματική ατμόσφαιρα,βράχους αντικρίζοντας μεγάλους λαξευμένους βράχους με αντικρίζοντας λαξευµένους µε σχεδόν κατακόρυφες κορυφές. σχεδόν κατακόρυφες κορυφές.

48

To τοπίο αυτό είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης To τοπίο και αυτό είναισυνδεδεμένο αποτέλεσµα παρέμβασης άρρηκτα με τη νεότερη της ανθρώπινης παρέµβασης και του, βιομηχανική ιστορία της περιοχής. Οι συμβολισμοί ωστόσο, είναι διαχρονικοί: ο άνθρωπος άρρηκτα συνδεδεµένο µεεκμεταλλεύεται τη τη φύση για να παράγει αγαθά, όπως ακριβώς έκανε νεότερη βιοµηχανική ιστορία της με τη γεωργία από την αρχαιότητα. Η λατρεία της περιοχής. Οι κατά συµβολισµοί του, στην Δήμητρας, η οποία το μύθο είχε καταφύγει ωστόσο,αναζητώντας είναι την διαχρονικοί: ο άρρηκτα Ελευσίνα Περσεφόνη είναι συνδεδεμένη Πολλές φορές η εκμετάλλευση άνθρωποςμε αυτό. εκµεταλλεύεται τη της φύσης γίνεται υπέρμετρη και αφήνει ισχυρά φύση για να παράγει αγαθά, όπως αποτυπώματα σε αυτήν. Καθώς όλα αυτά είναι κομμάτια ακριβώς έκανε µε και τη γεωργία από ιστορίας της ανθρώπινης αλλά της σύγχρονης τηντόπου αρχαιότητα. λατρεία της των του προτείνεται η Η ανάδειξη της περιοχής λατομείων, ως τοπόσημο Ελευσίνας και μέρος της Δήµητρας, η οποίατηςκατά το µύθο βιομηχανικής κληρονομιάς και ιστορίας της.

είχε καταφύγει στην Ελευσίνα αναζητώντας την Περσεφόνη είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε αυτό. Πολλές φορές η εκµετάλλευση της φύσης γίνεται υπέρµετρη και αφήνει ισχυρά αποτυπώµατα σε αυτήν. Καθώς όλα αυτά είναι κοµµάτια της ανθρώπινης αλλά και της σύγχρονης ιστορίας του τόπου προτείνεται η ανάδειξη της περιοχής των λατοµείων, ως τοπόσηµο της Ελευσίνας και µέρος της βιοµηχανικής (Εικ. 47, 48, 49, 50) Το τοπίο του λατομείου. κληρονοµιάς και ιστορίας της. Πηγή: προσωπικό αρχείο

49

τα θραύσµατα του βιοµηχανικού παρελθόντος

50

(Εικ. 51) Οι λαξευμένοι βράχοι. Πηγή: Προσωπικό αρχείο.

(Εικ. 52, 53, 54) Αποτυπώμα του θραύσματος. Πηγή: Ex Libris, Remigius, Eric Fisher, ab Langley.

(Εικ. 55) Η ύλη ως θραύσμα. Πηγή: Προσωπικό αρχείο.

51

Η ΜΗΧΑΝΗ στο χώρο του λατομείου..

_ ακούραστη λειτουργία _ επαναληψιμότητα σχεδόν στο άπειρο _ αλόγιστη κατανάλωση ύλης _ τελειοποίηση της διαδικασίας _ μηχανιστικός αυτοματισμός _ γρήγοροι ρυθμοί _ βούληση για κυριαρχία, επιβολή _ βίαιη απόσπαση, ανεπίστρεπτη παρέμβαση - Heidegger, Martin. QUESTION CONCERNING TECHNOLOGY. εκδ.: Garland Science. 1954.

- Mumford Luis. ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ. εκδ.: Νησίδες, 1997.

52

(Εικ. 56) Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ ‘Αγέλαστος Πέτρα’. Σκηνοθεσία: Φίλιππος Κουτσαφτής Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=nnfPjGYdijA

«Η µηχανή δεν είναι τίποτα περισσότερο από τον ανεξιχνίαστο δικτάτορα που υπαγορεύει τις δυνατότητες «Ηκαι μηχανή δεν είναι τίποτα από τον δικτάτορα που τα καθήκοντα πουπερισσότερο είναι κοινά σε ανεξιχνίαστο όλες τις ζωές µας. υπαγορεύει τις δυνατότητες και τα καθήκοντα που είναι κοινά σε όλες τις ζωές Υπαγορεύει δικτατορικά το πώς πρέπει να σκεφτόµαστε μας. Υπαγορεύει δικτατορικά το πώς πρέπει να σκεφτόμαστε και πώς πρέπει να και πώς πρέπει να κατανοούµε». κατανοούμε». Πηγή: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Ulrich, Conrads. «Μανιφέστα προγράμματα της αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα».

- Ulrich, Conrads. ΜΑΝΙΦΕΣΤΑ ΚΑΙ ΤΗΣ και ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ. Κεφάλαιο: «ABC απαιτεί τη δικτατορία της μηχανής». εκδ. Επίκουρος. Αθήνα. 1977.

(ABC απαιτεί τη δικτατορία της µηχανής). εκδ. Επίκουρος. Αθήνα. 1977.

53

Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ

54

(Εικ. 57) Προσωπικό έργο για το μάθημα: «Πλαστική και Σύγχρονα Επικοινωνιακά Μέσα Απεικόνισης του Χώρου» ΔΠΜΣ Έρευνα στο σχεδιασμό: Αρχιτεκτονική-Χώρος-Πολιστισμός. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ/κων. ΕΜΠ. Αθήνα, 2019-2020.

(Εικ. 58) Προσωπικό έργο για το μάθημα: «Πλαστική και Σύγχρονα Επικοινωνιακά Μέσα Απεικόνισης του Χώρου» ΔΠΜΣ Έρευνα στο σχεδιασμό: Αρχιτεκτονική-Χώρος-Πολιστισμός. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ/κων. ΕΜΠ. Αθήνα, 2019-2020.

55

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ _ έντονη τοπογραφία _ λατόμηση _ απόσπαση ύλης _ λατομευμένη γη _ ρωγμή _ αποκόλληση _ αφαίρεση μάζας _ σπαράγματα _ η φύση ως ερείπιο _ θραύσματα γης _ ένας μη-τόπος όπου δεν έχει εγκατασταθεί _ ούτε η φύση ούτε ο άνθρωπος

56

(Εικ. 59) Το λατομείο της Ελευσίνας στο χάρτη.

57

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Το κενό στο κέντρο του χώρου

(Εικ. 60) Το κενό στο κέντρο του χώρου.

58

τα θραύσµατα της γης | οι λόφοι ως σπαράγµατα

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Το λατοµείο της Ελευσίνας είναι ένα µέρος που φέρει σηµάδια του ανθρώπου. Αποκολλήσεις ύλης, σχισµές ρωγµές, βίαιες, απρόσµενες, σχεδόν ανοίκειες γεωµετρίες βράχων από του την ανθρώπου. άµετρη Το λατομείο της Ελευσίνας είναι ένα μέροςπου πουπροέκυψαν φέρει σημάδια επιµονή ρωγμές, της λατόµευσης. Αποκολλήσεις ύλης, σχισμές βίαιες, απρόσμενες, σχεδόν ανοίκειες γεωμετρίες βράχων που προέκυψαν από την άμετρη επιμονή της λατόμησης.

Αντικρύζουµε αυτά τα θραύσµατα γης, που Αντικρύζουμε αυτά τα θραύσματα γης, που και παρατάσσονται κυκλικά, ορθώνονται καιορθώνονται παρατάσσονται κυκλικά, σχηματίζοντας ένα κέντρο θα λέγαμε νοητικό και άυλο,θακαθώς είναινοητικό ένα κέντρο σχηµατίζοντας ένα κέντρο λέγαµε καιαπό κενό. άυλο, καθώς είναι ένα κέντρο από κενό.

(Εικ. 61) Τα θραύσματα της γης | οι λόφοι ως σπαράγματα.

59

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Να επανατοποθετήσει το λατομείο στο χάρτη της Ελευσίνας

(Εικ. 62) Γενικό τοπογραφικό.

60

να επανατοποθετήσει το λατοµείο στο χάρτη της Ελευσίνας

61

να προσκαλέσει τη ροή του κόσμου

(Εικ. 63) Οι ροές.

62

να προσκαλέσει τη ροή του κόσµου

63

ένα νέο κέντρο

(Εικ. 64) Γενική κάτοψη.

64

ένα νέο κέντρο

65

να σημαδέψει ένα μικρό τόπο

(Εικ. 65) Προοπτική άποψη.

66

να σηµαδέψει ένα µικρό τόπο

67

οι μετατοπιζόμενοι δακτύλιοι προσπαθούν να επαναφέρουν την κίνηση του χρόνου.

(Εικ. 66) Προοπτική άποψη.

68

οι µετατοπιζόµενοι δακτύλιοι προσπαθούν να επαναφέρουν την κίνησ

ση του χρόνου.

69

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Στο κέντρο του λατοµείου προτείνεται ένα ακόµα «σκάψιµο». Δηµιουργείται µία κυκλική εκσκαφή, που επιχειρεί µια περίκλειση του χώρου και του Στο κέντρο του λατομείου προτείνεται ένα ακόμα «σκάψιμο». Δημιουργείται μία κυκλική εκσκαφή, χρόνου µέσα αυτό το τοπίο. που επιχειρεί μια σε περίκλειση τουάχρονο χώρου καικαι τουακατοίκητο χρόνου μέσα σε αυτό το άχρονο και ακατοίκητο τοπίο.

Μέσα σε ένα περιβάλλον από γήινα σπαράγµατα, δηµιουργείται µια νέα δοµή Μέσα σε ένα περιβάλλον από γήινα σπαράγματα, δημιουργείται μια νέα δομή που επανανοηματοδοτεί που επανανοηµατοδοτεί και Προσπαθεί συγκεντρώνει το την βλέµµα και τουτητόπου, µνήµη. και συγκεντρώνει το βλέμμα και τη μνήμη. να υπενθυμίσει ιστορία αυτού να καταδείξει τηνναυπέρμετρη μανία τηςτην βιομηχανίας, τεράστιατου κατανάλωση της την Προσπαθεί υπενθυµίσει ιστορίατηναυτού τόπου,καιναισοπέδωση καταδείξει ύλης. Δεν αποσκοπεί στον εξωραϊσμό του μέρους αυτού, καθώς πρόκειται για ένα σημείο που φέρει υπέρµετρη µανία της βιοµηχανίας, την τεράστια κατανάλωση και ισοπέδωση πάνω του βάρος και βία. της ύλης. Δεν αποσκοπεί στον εξωραϊσµό του µέρους αυτού, καθώς Η παρέμβασηγια προσπαθεί να σημαδέψει και να δημιουργήσει μικρό και τόπο,βία. ένα νέο πόλο, για να πρόκειται ένα σηµείο που φέρει πάνω τουένα βάρος διατηρήσει τη μνήμη και να επιτρέψει την κατανόηση και την «κατοίκηση» αυτού του ιδιόρρυθμου τοπίου.

Η παρέµβαση προσπαθεί να σηµαδέψει και να δηµιουργήσει ένα µικρό τόπο, Φτάνεινέο ή φεύγει με διατηρήσει ένα κατέβασμα τη καιµνήµη ένα ανέβασμα, πάνω κάτω αντίστροφα. και ένα πόλο,κανείς για να και νααπό επιτρέψει τηνκαικατανόηση Πραγματοποιείται μια κάθοδος, ως ένα τελετουργικό στοιχείο μύησης στα δρώμενα που μπορεί να την «κατοίκηση» αυτού του ιδιόρρυθµου τοπίου. Φτάνει ή φεύγει κανείς µε ένα κατέβασµα και ένα ανέβασµα, από πάνω κάτω και αντίστροφα. Πραγµατοποιείται µια κάθοδος, ως ένα τελετουργικό στοιχείο (Εικ. 67) Διαμήκης Τομή.

70

µύησης στα δρώµενα που µπορεί να εξελιχθούν µέσα σε αυτό το κοίλο. Δεν είναιεξελιχθούν µια ροµαντική ή δραµατική κάθοδος. Αφορά περισσότερο µια ένα μέσα σε αυτό το κοίλο. Δεν είναι μια ρομαντική ή δραματική κάθοδος. Αφορά περισσότερο εσωτερικό βλέµµα,βλέμμα, για ναγιαδει κανείς βαθιά εν νατέλει να γνωρίσει. μια ένα εσωτερικό να δει κανείς πιο πιο βαθιά και και εν τέλει γνωρίσει. Η πρόταση παρουσιάζει μία αμφιθεατρική διάταξη, με έντονη την ιδέα του κέντρου και του κύκλου.

Η πρόταση παρουσιάζει µία αµφιθεατρική διάταξη, µε έντονη την ιδέα του Μπορεί να φιλοξενήσει πλήθος κόσμου για κάποια εκδήλωση ή συγκέντρωση. Ωστόσο, δεν κέντρου και του κύκλου. Μπορείενός ναθεάτρου. φιλοξενήσει πλήθος κόσµου για κάποια παρουσιάζει τα τυπικά χαρακτηριστικά εκδήλωση ή συγκέντρωση. Ωστόσο, δεν παρουσιάζει τα τυπικά Περιμετρικά, σχηματίζεται χώρος κάτω μια μεγάλη κυκλική στοά στην οποία γράφουν με ρυθμό τα χαρακτηριστικά ενός θεάτρου. τοιχία της. Σε αυτή την ημιϋπαίθρια ζώνη λαμβάνουν χώρα άλλου τύπου δραστηριότητες, ως μικρές παύσεις σε αυτή την κίνηση που κατά τ ’άλλα επιβάλλει η γεωμετρία της πρότασης.

Περιµετρικά, σχηµατίζεται χώρος κάτω µια µεγάλη κυκλική στοά στην οποία Ξεκινάει λοιπόν σε αυτό το μέρος, μια άλλου είδους ανταλλαγή, όχι πια υλική αλλά πνευματική, ένα γράφουν ρυθµόέκφρασης τα τοιχία της. Σε αυτή την ηµιϋπαίθρια ζώνη λαµβάνουν σημείο µε πολιτισμικής και επικοινωνίας. χώρα άλλου τύπου δραστηριότητες, ως µικρές παύσεις σε αυτή την κίνηση που κατά τ ’άλλα επιβάλλει η γεωµετρία της πρότασης. Ξεκινάει λοιπόν σε αυτό το µέρος, µια άλλου είδους ανταλλαγή, όχι πια υλική αλλά πνευµατική, ένα σηµείο πολιτισµικής έκφρασης και επικοινωνίας.

71

(Εικ. 68) Προοπτική άποψη.

72

73

(Εικ. 69) Προοπτική άποψη.

74

75

(Εικ. 70) Προοπτική άποψη.

76

77

(Εικ. 71) Προοπτική άποψη.

78

79

(Εικ. 72) Η πρόταση με φόντο τους βράχους.

80

81

(Εικ. 73) Εντός της στοάς.

82

83

(Εικ. 74) Προοπτική άποψη.

84

85

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΦΥΣΗΣ Ιδιαίτερα σημαντικό σημείο της πρότασης είναι ότι ο χώρος στο κέντρο είναι ελεύθερος. Φτιάχτηκε για να φιλοξενήσει πέρα από την ανθρώπινη παρουσία, και τη φύση. Θα μπορούσε ξανά εκεί κάτι να ανθίσει. Ας φανταστούμε ένα κήπο, όχι μιας συστηματικής ανάπτυξης, αυστηρών αξόνων ή στοιχειακότητας. Ένα κήπο πιο ζωντανό, μη προβλέψιμο, με την οργανικότητα της τυχαιότητας που διαθέτει η φύση.

(Εικ. 75) Κάθε άνοιξη, μέσα στα ερείπεια του ιερού, η φύση γιορτάζει με το δικό της τρόπο και θυμάται την επιστροφή της Περσεφόνης. Πηγή: https://aristotelisguidegr.wordpress.com/2017/04/26/άνοιξη-στην-ελευσίνα/

86

Η φύση συνεπάγεται την ενθύμηση της ζωής και του κύκλου της. Στο χώρο του λατομείου που τόσο έχει απόυλοποιηθεί και κατακερματιστεί, αυτή η παγιωμένη κατάσταση ύλης έρχεται να διαταραχθεί με την ανάδυση ενός νέου βλαστού.

87

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΦΥΣΗΣ & ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η εισαγωγή, λοιπόν, του στοιχείου της φύσης είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς στην πραγματικότητα συνεπάγεται την εισαγωγή του στοιχείου του χρόνου και μάλιστα της κυκλικότητάς του. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε αυτό το σημείο ως ένα φρέαρ χρόνου, το οποίο θα ορίσει ξανά τις εποχές. Αυτοί οι μετατοπιζόμενοι δακτύλιοι προσπαθούν να επαναφέρουν την κίνηση του χρόνου.

(Εικ. 76) Διαμήκης Τομή.

88

Η κυκλικότητα της χρονικότητας των 4 εποχών: Φθινόπωρο:

η μελαγχολία, ο αποχαιρετισμός της φύσης (το πέσιμο των φύλλων) όπως ο αποχαιρετισμός της Περσεφόνης από τη μητέρα της.

Χειμώνας:

η ερημία, η μοναχικότητα, η παγίωση, η μοναξιά, η καταβύθιση, ένα μνημείο ερημικό, η ενθύμηση της μνήμης

Άνοιξη:

η συνάντηση, το ξύπνημα, η άνθιση, ο κήπος, η ανα-γέννηση, η ανάδυση

Καλοκαίρι:

η γιορτή, το θέατρο, η μάζωξη, η συνάθροιση

89

(Εικ. 77)

90

Φθινόπωρο. Ο αποχαιρετισµός

91

(Εικ. 78)

92

93 Χειµώνας. Η ερηµία, η µοναχικότητα.

(Εικ. 79)

94

95 Άνοιξη. Η συνάντηση, η αναγέννηση της άνθισης.

(Εικ. 80)

96

97 Καλοκαίρι. Η γιορτή.

(Εικ. 81)

98

99

(Εικ. 82)

100

101

102

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ ΡΑ Φ Ι Α

103

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ _Μυλωνάς Γ. «Ελευσίνα και Ελευσίνια Μυστήρια». εκδ. Κυκεών Tales. Αθήνα. 2010. _Παυσανίας. «Ελλάδος περιήγησις». εκδ. Εκδοτική. _ Σιέττος Γ. «Τα Ελευσίνια Μυστήρια», εκδ. «Πύρινος Κόσμος». _ Τραυλός Ιωάννης, «Το ανάκτορον της Ελευσίνας» Αρχ. Εφ. 1950-51. _Φίλιος Λ. «Έλευσις». Αθήνα. 1906. _Curtius E. & Kaupert J.A., «Karten von Attica». Berlin 1881. _Dilettanti Society. «Unedited antiquities of Attica comprising the architectural remains of Eleusis, Rhamnus, Sunius and Thoricus». Priestley and weale. London. 1833. _Foucard. P. «Τα Ελευσίνια Μυστήρια». εκδ. Ενάλιος. Αθήνα. 2000. _Jung C. G. Kerényi C. «Η επιστήμη της μυθολογίας». εκδ. Ιάμβλιχος. _Kerényi, C. «Eleusis, Archetypal Image of Mother and Daughter». εκδ. «Bollingen Series». _The Travlos Archive. «Τhe topography of ancient Eleusis according to John Travlos». Source: Archaeological Society of Athens. 1962. _ Ulrich, Conrads. «Μανιφέστα και προγράμματα της αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα». Κεφάλαιο: «A BC απαιτεί τη δικτατορία της μηχανής». εκδ. Επίκουρος. Αθήνα. 1977. _Wasson R. Gordon, Hofmann Albert, Ruck A . P. Carl. «Ο δρόμος για την Ελευσίνα. Αποκαλύπτοντας το μυστικό των μυστήριων». εκδ. Κυκέων Tales. 2009.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ _Αγριαντώνη Χ. «Το λιμενο-βιομηχανικό τοπίο της Ελευσίνας». Σύγχρονα Ελληνικά τοπία. Γεωγραφική περιήγηση από αέρος. εκδ. Μέλισσα. Αθήνα. 2011, σσ.180-183, http://eleusina.weebly.com/uploads/7/2/4/7/72470139/sygxrona_ ellinika_topia-elefsina.pdf 104

_Ζιρώ Δ. «Η κύρια είσοδος του ιερού της Ελευσίνας. Έρευνες πάνω στην Τοπογραφία και την Αρχιτεκτονική των Μνημείων της». Διδακτορική Διατριβή Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ. Αθήνα. 1986. https://www.didaktorika. gr/eadd/handle/10442/0681 _Μπελαβίλας Ν., Σαίτη Τ., Ψαριώτη Κ. «Βιομηχανική κληρονομιά στην Ελευσίνα και στο Θριάσιο Πεδίο». Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. 2011 https://www.academia.edu/11379300/ _Παπαγγελή Κ., Χλέπα Ε. Ά. «Οι Μεταμορφώσεις του Ελευσινιακού Τοπίου. Αρχαιότητες και Σύγχρονη Πόλη». https:// www.academia.edu/5442670/Οι_Μεταμορφώσεις_του_Ελευσινιακού_Τοπίου._Αρχαιότητες_και_Σύγχρονη_Πόλη_ με_την_Κ._Παπαγγελή_ _ Σπηλιόπουλος, Ηλίας. «Ελευσίνα. Το Ιερό της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα - Τα Μνημεία - Το Μουσείο». Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. 2004. _Ξένου, Βάνα. «Το Φανταστικό Μουσείο. Από την ευθραυστότητα της μνήμης στην ανάγκη της μαρτυρίας. Η Ελευσίνα ως ανοικτό μουσείο». Eκπαιδευτικές σημειώσεις μαθήματος. ΔΠΜΣ. Έρευνα στο Σχεδιασμό: Αρχιτεκτονική - ΧώροςΠολιτισμός. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. ΕΜΠ. 2019

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ _Τα Ελευσίνια Μυστήρια (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ), https://archive.ert.gr/6460/ _Η Αγέλαστος Πέτρα , Φίλιππος Κουτσαφτής https://www.youtube.com/watch?v=vCrBYhBAUis&t=1962s

ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ _https://www.elefsina.gr/el/istoria _ https://aristotelisguidegr.wordpress.com/2017/04/26/άνοιξη-στην-ελευσίνα/

ΕΙΚΟΝΕΣ Οι εικόνες του τεύχους που δεν αναφέρουν κάποια πηγή αποτελούν προσωπικό αρχειακό υλικό ή είναι αποτέλεσμα προσωπικής επεξργασίας (σχέδια, σκίτσα, φωτογραφίες, φωτορεαλιστικές εικόνες κλπ.).

105

m z x