Ragna
SigmHkardétár:
Sólskínsbrautin Grátt malbikið er þakið svörtum örum. Sveigð í boga þvert yfir veginn. Beint í varnarriðið. Út í svarta sólblómaakrana. Stálið beyglað. Verksummerki. Ekkert sást fyrir rigningunni. Rauð Ijósin á trukknum horfin í flauminn. Stöðugt flautað fyrir aftan. Hún gaf í. Tíminn hœgði á sér um leið og hún jók hraðann. Stóð í stað þegar hún missti stjórn á bílnum. Sá ekkert nema trukkinn þvers á veginum. Gult og rautt vörumerkið og nálœgt. Sprenging. Vatn blóð og glerbrot. Olían flœddi úr trukknum. Gylltur foss niður á veginn. Brákin á vatninu í öllum regnbogans litum. Bílarnir blindaðir af rigningunni. Eldur. Malbikið logaði.
Sovétríkin
Rdó í fótspor Jónasar Alkunna er að Jónas dvaldi í þrjá daga og þrjár nætur i iðrum hvalsins og varð síður en svo meint af volkinu. Nú hafa borist fréttir af því austan úr Sovét að hundspott eitt hafi fetað í fótspor hans og í engu látið á sjá. Maður nokkur stóð á eystri bakka Pechoraár í Síberíu fyrir skömmu og var að bjástra við að varpa veiðineti sínu. Hundur hans var á vappi á vesturbakkanum, kom auga á húsbónda sinn og hugðist synda til hans yfir ána.
A miðri leið hvarf hann skyndilega sjónum eigandans. Sá taldi hvutta af og skömmu síðar dró hann fengþungt net sitt uppá þurrt land. Aflinn reyndist vera risastór gedda, 1,8 metrar að lengd og 52 kíló að þyngd, en svo einkennilega vildi til að út á milli samanbitinna vara hennar stóð loðið skott. Veiðimann grunaði von bráðar hverskyns var, brá sveðju sinni á loft og risti gat á kvið stórfisksins. Út sté Fídó litli, gelti glaðlega og sveiflaði rófunni í gríð og erg. -ks.
Sljörnuspádómar eru út í hött Hver er sá að hann hafi ekki litið á stjörnuspádóma sér til gamans? Án þess að taka mark á þeim að ráði nema þá í tengslum við hálfvolga persónulega hjátrú. Ólíklegt reyndar að stjörnuspár haldi fyrir mjög mörgum vöku - þó erþaðmikilliðnaðuraðframleiða stjörnuspárog arðbær. Og þeir eru vafalaust til sem líta á stjörnuspár, eða „stjörnuspeki" eins og þetta fær að heita í daglegum dálki í Morgunblaðinu, sem einskonar vísindi, gott ef ekki skilgetna systur sjálfrar stjörnuf ræðinnar. Þeir vantrúuðu hugsa náttúrlega sem svo, að heilbrigð skynsemi útiloki þann möguleika að staða himintungla á fæðingardegi barns gefi einhverjar marktækar upplýsingar um líf þess og feril síðarmeir. Þeir eru þá spurðir kannski: en hvernig getið þið sannað það að stjörnurnar skipti ekki máli fyrir lífshlaup manna?
Hugguleg þoka K. B. Madsen heitir danskur sálfræðiprófessor sem hefur tekið að sér að svara þessu fyrir sinn hatt. Og það er kannski ómaksins vert á þeim kukltímum sem við nú lifum, að endursegja í stuttu máli það sem hann hefur helst við stjörnuspekina að athuga og hennar tilkall til að fara með „rétt" mál. Madsen segir á þessa leið í nýlegri grein í Information: Lýsingar stjörnuspekinga á persónuleika manna eru afskaplega ónákvæmar og þokukenndar. Oftast nær eru þær á þessa leið hér: „Þú ert vingjarnleg manneskja og þægileg í umgengni, en ef þér er troðið um tær þá ertu fær um að berjast fyrir rétti þínum." Athugull lesandi tekur strax
eftir þrem einkennum slíkrar umsagnar: 1. Hún er svo óljós að hún getur átt við svo til hvern sem er. 2. Seinni hluti setningarinnar dregur svo rækilega úr því sem sagt er í fyrri hluta hennar að umsögnin í heild verður sjálfsagður hlutur, tugga (eins og „annaðhvort rignir hann eða rignir ekki"). 3. Umsögnin er höfð það jákvæð að menn eiga ekki í neinum erfiðleikum með að heimfæra hana upp á sjálfa sig.
Hver verður morðingi? Fyrir utan lýsingar á persónuleika taka stjörnuspámenn sér það fyrir hendur að segja fyrir um ævi manna, örlög þeirra. Þegar menn hafa reynt að setja stjörnuspekina undir próf hafa menn notað staðreyndir um dauða menn, safnað upplýsingum um fæðingardag og dánardag og ótal margt annað og fóðrað á þeim tölvur - og látið gera stjörnuspár
Rithöfundar ásakaðir um anarkisma Störf úthlutunamefndar bókmenntaverðlauna Nóbels gagnrýnd í nýútkominni bók Hvers vegna var Leo Tolstoy, Thomas Hardy, Graham Greene og fleiri ágætum höfundum hafnað af hálfu sænsku bókmenntaakademíunnar nóbelsku, á meðan minni spámönnum á borð við TheodorMommsen, Paul Heyse og Miguel Angel Astrias, voru veitt verðlaunin. Þessum spurningum leitast Kjell Epsmark við að svara í nýútkominni bók, sem skrifuð er í tilefni þess að nú hafa skjöl sænsku bókmenntaakademíunnar verið birt almenningi og hægt að sjá, af hvaða ástæðum sumum höfundum var hafnað, en öðrum ekki. Alfred Nóbel setti það sem skilyrði fyrir veitingu, að höfundur hefði skrifað framúrskarandi og helst frumlegt verk, til að vera verðlaunanna verður. Lengi framan af fór úthlutunarnefndin alls ekki eftir þessum reglum, og Epsmark heldur því fram að störf hennar hafi gengið þvert á þesi
nema í mjög þröngum hópi og tekur Henrik Pontoppidan, Sully Prudhomme og Maurice Maeterlinck sem dæmi. Um 1930 virðist nefndin taka þá stefnu að „poppa upp" verðlaunin og veitir þau vinsælum höfundum á borð við John Galsworthy, Pearl S. Buck, og á þeim tíma var meira að segja höfundur „Gone with the wind" tilnefndur. Það er svo ekki fyrr an á stríðsárunum að nefndin fer að vinna af einhverju viti, segir Epsmark, en þá voru Hesse, André Gidé, T.S. Eliot og William Faulkner heiðraðir. En hinirnýju straumar innan nefndarinnar komu of seint fyrir höfunda einsog Joyce, Kafka, D.H. Lawrence og Proust, sem þá voru allir farnir til guðs. Eftirstríðsárin einkenndust af því að ýmsir frumkvöðlar á bókmenntasviðinu hlutu náð fyrir augum nefndarinnar Hemingway, Camus og Beckett. Um 1970 tók nefndin sér það Margir af nóbelshöfundum eru bessaleyfi að endurtúlka orð Nómjög lítt þekktir, segir Epsmark, bels, sagði það skipta meira máli
fyrirmæli og endurspeglað hræðslu og íhaldssemi. Og tekur sem dæmi að árið 1902, þegar Tolstoy var tilnefndur, var honum hafnað á þeim forsendum að hann þótti prédika anarkisma í verki sínu, „Stríð og friður". Þess í stað voru verðlaunin veitt Theodor Mommsen, sem hafði skrifað verk um sögu Rómar, og honum lýst sem „frábærum höfundi til að skrifa sögulegar skáldsögur". Þannig var Thomas Hardy hafnað, 1910, „því að persónur hans þótti skorta bæði trú og siðferðisþrek". Emile Zola var ýtt útí kuldann, „vegna þess að hann þótti opinbera kaldan raunveruleika með hæðnislegu ívafi". Henrik Ibsen þótti einfaldlega „neikvæður", Strindberg kom náttúrlega aldrei til greina, Hermann Hesse þótti anarkistískur, 1930, en fékk reyndar verðlaunin 16 árum seinna, eftir að hann fékk þá einkunn „að hafa haldið merki húmanismans á lofti".
einnig um sama fólk. Til dæmis hefðu menn mátt búast við því, að stjórnuspámenn gætu sagt fyrir um það hvort menn mundu láta lífið fyrir eigin hendi, eða við aftöku eða á friðsamlegri hátt. Til dæmis voru teknir til meðferðar á þann hátt sem að ofan greinir 311 bandarískir sjálfsmorðingjar og 311 manneskjur aðrar og gerðar voru 622 stjörnuspár. Ekkert kom út úr þeim samanburði og þeim stjörnuspám annað en rakið verði til hreinna tiviljana. Það var enginn skráanlegur munur á hópunum tveim. Alveg eins fór fyrir franskri rannsókn á 623 morðingjum sem allir létu lifið undir fallöxinni. Stjórnumerkin gátu ekkert marktækt sagt um þá, þeas ekkert umfram það sem annað úrtak Frakka gat gefið tilefni til. Eins hefur farið með tilraunir til að prófa samhengið milli fæðingardags og atvinnu. Aftur á móti geta menn rakið saman viss tengsli milli mannlegra viðbragða og sólbletta, sem valda ýmsum rafsegultruflunum og veðurfarsbreytingum. En það er, segir K. B. Madsen, allt önnur Ella.... (áb tók sauian)
Hvaða einkunn hlaut Jorge Luis Borges? að vekja athygli á athyglisverðum en óþekktum höfundum, sem þyrftu meira á verðlaununum að halda, en höfundar sem þegar höfðu hlotið heimsathygli. í því tilviki nefnir Epsmark höfunda á borð við Patrick White og Wole Soyinka, l.B. Singer og Czeslaw Milosz og fleiri. William Golding og Márquez, voru undantekningar á þessum tíma. Nú hafa margir höfundar verið tilnefndir en val nefndarinnar verður birt í lok þessa mánaðar. Max Frisch, Gunther Grass, Octavio Paz, Carlos Fuentes og fleiri hefur verið spáð Nóbelnum, en nefndin gæti allt eins komið umheiminum á óvart með því að velja alls óþekkt ljóðskáld frá Sovétríkjunum, með lilliti til ofangreindra þátta. Reuter - endursagt
Sunnudagur 11. október 1987 f>JÓÐVILJINN - SÍÐA 3
Margrét Jónsdóttir sýnir í FÍM-sal Margrét Jónsdóttir sýnir í FÍM-salnum, Garðastræti 6, 9.-25. október 1987. Margrét stundaði nám í Myndlista- og handíðaskóla íslands 1970-1974. Framhaldsnám við Saint Martin's School of Art í London 1974-1976. Hún var einn af stofnendum Gallerí Suðurgata 7 og starfaði við það árin 1977-1981. Margrét hefur tekið þátt í fjölda sýninga bæði hér heima og erlendis og má þar t.d. nefna sýningar í Noregi, Svíþjóð, Danmörku, Finnlandi, ítalíu, Englandi, Póllandi og Bandaríkjunum. í FÍM salnum sýnir Margrét olíumálverk öll máluð á þessu ári.
Ég dansa við þig... Gífurleg aðsókn hefur verið að sýningu íslenska dansflokksins^ á dansverki Jochens Ulrich, Ég dansa við þig... Nú um helgina er allra síðasta tækifærið til að sjá þessa hugljúfu og vinsælu sýningu, en í næstu viku verða hinir ágætu gestadansarar Athol Farmer og Philippe Talard komnir aftur til starfa sinna við Tanz-Forum flokkinn í Köln. Átti lokasýning verksins að vera laugardagskvöld (10. okt). Seinni aukasýningin verður sunnudagskvöld, 11. október.