TOERISME

Rust en ruimte in Alentejo

Lissabon, Porto en de Algarve, dat zijn de bekendste en meest bezochte oorden in Portugal. Tussen Lissabon en de Algarve ligt een uitgestrekt dunbevolkt gebied met tal van toeristische troeven, die geleidelijk aan uitgespeeld en ontdekt worden: Alentejo.

Tekst Lut Geypens

De 61 km lange kuststrook aan de Atlantische Oceaan is een unicum binnen het kusttoerisme. Hier geen ontsierende hoogbouw en volgepropte stranden. Er wordt streng toegezien op de duurzame ontwikkeling van het toerisme, waarbij het vrijwaren van de ongerepte kusten en charmante vissersdorpjes vooropstaat. Het binnenland van Alentejo is dunbevolkt. De grootste steden zijn het historische universiteitsstadje Evora, zeker een bezoek waard, en Beja. Alentejo staat voor natuur, rust en ruimte. Waar vroeger graan- en maisvelden het landschap domineerden, zijn dat nu vooral olijfbomen, kurkeiken en wijngaarden. Hier en daar wordt de immense vlakte onderbroken door een authentiek dorpje met lage witte huisjes. Ook opvallend: de vele rijzige ooievaars op de hoogspanningspalen, waar ze graag hun nesten bouwen.

HET NIEUWE WANDELEN We zoemen in op een regio in het oosten van Alentejo, aan de grens met Spanje, waar we zijn uitgenodigd om het nieuwe wandelproject Trans Alentejo te verkennen. Bezieler van het project is onze gastheer José Pedro Calheiros, een man die er

uitziet zoals zijn naam klinkt: rechtstreeks weggelopen uit een Zorro-film. Niet vergeten: tot het einde van de vorige eeuw kende Portugal totaal geen wandelcultuur. De eerste bewegwijzerde route verscheen pas eind jaren 90. Nu maakt men een serieuze inhaalbeweging. Het project werd opgestart in 2015. Het groepeert 47 aparte wandellussen, bestaande en nieuwe, onder één noemer: Trans Alentejo-wandelroutes. De routes zijn verspreid over de hele Alentejo, de meest noordelijke ten noordoosten van Lissabon, de meest zuidelijke net boven de Algarve. De lengte varieert van 8 tot 21 km. Aan het begin van elke route maakt een bord je wegwijs, tenminste als je Portugees begrijpt. Borden met Engelse vertaling zijn in de maak. Voor elke route is er een brochure, alleen zijn ze in de streek die wij verkennen net op. Sommige aanduidingen zijn verdwenen: “die moeten we dringend opnieuw schilderen”. De Portugese way of life, je went er maar best snel aan. Als toerist is het heerlijk om ondergedompeld te worden in die relax, take it easy -cultuur. Wie zijn of haar Noord-Europese efficiëntie niet kan thuislaten, zal hier weleens vloeken. José Pedro vertelt over de moeilijkheden die ze hadden – en nog hebben – om doorgang te verzekeren bij de plaatselijke landeigenaren. Het verleden van de streek komt tot leven: rijke boeren die het voor het zeggen hadden. Tegenwoordig zijn vele van de oorspronkelijke herenboerderijen – herdades genaamd – overgenomen door welstellende Portugezen uit de noordelijke steden. Sommige kregen een toeristische bestemming en vormen op die manier als typische verblijfsformule een van de grote troeven van de streek. Wij krijgen onderdak in Monte da Estrela, een herdade die diep verscholen ligt tussen de olijfgaarden. Er zijn slechts zes kamers en twee suites. De gasten kunnen beschikken over een sfeervolle ontbijtruimte, salons, terrassen en een spa. In de kelder wordt wijn gemaakt en bewaard voor eigen gebruik. We zijn overdonderd door de charme en authenticiteit van het complex.

WATERSPORTEN Trekpleister in dit grensgebied met Spanje is het Alquevameer. Met 250 vierkante meter oppervlakte en 83 km lengte is dit het grootste kunstmatige meer in Europa. De dam op de rivier Guadiana werd in 2001 aangelegd als waterreserve voor de droge Alentejo. Daarbij werd zelfs een volledig dorp onder water gezet. Tijdens de zomermaanden is het meer een toeristische topper. Je kan er aan watersport doen, boottochten maken, zelfs woonboten huren. Het uitgestrekte meer en de dunbevolkte omgeving zorgen voor een minimum aan lichtvervuiling, zodat bij nacht een ongeziene sterrenpracht de hemel tooit. Wil je meer weten over sterren en planeten, boek dan zeker een avondje sterrenkijken in het observatorium Lago Alqueva in Monsaraz. Je krijgt een deskundige uitleg en mag zelf door de telescopen de hemellichamen van dichtbij bewonderen.

BURCHTEN EN KASTELEN Spanje en Portugal hebben elkaar eeuwenlang bekampt, en dat heeft zijn sporen nagelaten in de vorm van talloze burchten en kastelen aan het grensgebied. In 1668 werd Portugal onafhankelijk van Spanje na een 20 jaar durende oorlog. De meeste bouwsels zijn intussen deels gesloopt. Pas de laatste jaren wordt er geinvesteerd in renovatie. Een goed bewaard middeleeuws stadje met kasteel en stierenarena is Monsaraz. Je geniet er van een uniek uitzicht, kronkelige straatjes, lage witte huizen, winkeltjes en restaurants. Ook het hooggelegen, rond een kasteel opgetrokken stadje Moura (Portugees voor Moors) is een bezoek waard. Het is er authentiek maar levendig, als centrum van de olijfolie- en wijnproductie. Een absolute troef van de streek zijn de talloze restaurantjes – niet chique, wel authentiek – waar je zowel ’s middags als ’s avonds terecht kunt voor een typisch Portugese maaltijd, rijkelijk overgoten met lokale wijn. De sfeer is er ongedwongen, het eten traditioneel, lekker en goedkoop. De potten en schalen worden op tafel gezet, opscheppen doe je zelf, zoveel als je wil, want er is altijd te veel. Doorgaans wordt stevige kost geserveerd: varkensvlees voert de boventoon. In Adega Velha (Moura), een charmant restaurantje annex wijnmakerij (of is het andersom?) eten we varkenspoten en drinken we 2 maanden jonge wijn.

In het dorp Juromenha vertrekt onze boot voor een tochtje op de Guadiana, een lange rivier die voor een groot stuk de grens met Spanje vormt en in het zuiden uitmondt in de Atlantische Oceaan. We varen heen en weer, met prachtig zicht op een burcht, en gaan even koffie drinken in Spanje. Groot is onze verbazing als de stuurman ons bij terugkomst vergezelt naar een piepklein maar goedgevuld restaurantje Pata Larga, waar hij zijn schort aantrekt om gastheer te spelen. In de open keuken bereidt zijn vrouw in haar eentje het eten. Gevulde champignons, varkensvlees met ananas, gamba’s…

TIJDLOOS GENIETEN De verleiding is groot om de lunch even te laten zakken, maar er is een wandeling gepland, en hey, daar zijn we voor gekomen. De route voert ons door een glooiend landschap van velden en olijfgaarden met heerlijke vergezichten, langs een burcht en de rivier. Het traject is niet helemaal vlak, maar echt klimmen is er niet bij. Dit is niet bedoeld voor doorwinterde trekkers, wel voor een tochtje met familie of vrienden. Vergeet niet dat de temperaturen hier in de zomermaanden regelmatig oplopen tot boven de 40 graden. De beste maanden om hier te verblijven, en al zeker om te wandelen, zijn mei, juni, september en oktober. Conclusie? Als je in de streek bent, moet je zeker een wandeling van het Trans Alentejo-project meepikken. Er speciaal voor naar Alentejo afzakken zou wat overdreven zijn. Op onze laatste avond ontmoeten we de eigenaars van Monte da Estrela: al wat oudere maar nog actieve artsen uit Lissabon. De ruime woonkamer is omgetoverd tot een restaurant, waar een tiental fraai gedekte tafels op ons wachten. Aan één ronde tafel zitten vijf mannen, eentje met gitaar, de andere met fantastische stemmen. Zij begeleiden de stevige maaltijd met prachtige polyfonische gezangen: de Cante Alentejano. Enkele ‘notabelen’ van het project nemen het woord. Er wordt gepraat, gelachen, geklonken en gezongen… en dat alles héél lang, want Portugezen hebben iets waar wij altijd te weinig van hebben: tijd. ■

Meer info via www.montedaestrela.pt www.visitalentejo.pt en www.portugalwalkingfestival.com/ transalentejo

Markant organiseert een reis naar Lissabon en Alentejo van 6/9 tot en met 11/9. Je ontdekt er de stadjes Evora en Monsaraz en het typische landschap met zijn kurkeiken, olijfbomen en megalithische monumenten. Je proeft er de heerlijke wijnen van Alentejo en kan zelfs een luchtballonvaart maken. Meer info: www.

markantvzw.be/reizen/lissabon