TUINIEREN

Bloemenparadijs voor bijen

voor bijen

Wat is er fijner dan op een zomerdag te genieten van het gezoem van bijen en gefladder van vlinders in je eigen tuin? Veel moeite hoef je niet te doen om er een echt bijenparadijs van te maken. En dat is nodig, want heel wat bestuivers hebben het moeilijk.

Tekst Gillian Lowyck

Bloemenboerin Lies Couckuyt teelt biologische bloemen op haar veld Fleur Couleur in Landegem. Wie de trein neemt van Brugge naar Gent, kan een glimp opvangen van al deze kleurenpracht. Je kan er terecht voor snijbloemen, droogbloemen en bloemenzaden. Als gemotiveerde biologische kweker weet ze hoe je van je tuin echt een paradijs voor bestuivers kan maken. “Want bloemen zijn niet alleen goed voor de bekende honingbijen, ze zorgen ook voor een grote diversiteit aan insecten die nuttig zijn in de tuin zoals solitaire bijen, zweefvliegen en sluipwespen”, vertelt Lies. In Vlaanderen leven er naast de bekende honingbij maar liefst bijna driehonderd soorten solitaire bijen en een dertigtal soorten hommels. Helaas hebben zij het de laatste decennia steeds lastiger om te overleven. Daar zijn verschillende oorzaken voor, zoals het gebruik van pesticiden, parasieten, een lager nectaraanbod doordat er steeds minder bloemen zijn, en ook aan landbouwteelten zoals aardappelen en maïs hebben bestuivers niets. Solitaire bijen vinden ook steeds minder vaak geschikte nestplaatsen in de vorm van dood hout of bladeren. Het goede nieuws is dat je zelfs met een klein stukje al een heel verschil maakt, want als je alles optelt, zijn tuinen goed voor bijna tien procent van de totale oppervlakte van Vlaanderen. Dat is evenveel als er bos is. Beschouw de tuin meer als deel van de natuur dan als een kunstmatig aangelegd landschap: zo kom je al een heel stuk verder. Je hoeft je tuin niet te laten verwilderen om een plekje te creëren waar bestuivers welkom zijn. Je gras eens twee weken langer niet maaien heeft al veel effect.

VARIATIE Nog meer effect heeft het aanplanten van bloemen speciaal voor bijen en alle andere bestuivers. Tegenwoordig vind je in haast elke winkel wel een pakje zaden vol mengsels voor bijen. Op zich goed natuurlijk, maar vaak zitten deze mengsels vol uitheemse zaden, die in verre landen gekweekt worden. Als je kan, geef dan de voorkeur aan inheemse bloemen. Voor veel insecten zijn de planten die hier van nature voorkomen onmisbaar en van structureel belang voor hun voorbestaan, omdat ze er hun eitjes op leggen, of enkel het blad van een bepaalde plant eten. Toch hoef je natuurlijk niet meteen al je uitheemse planten te verbannen, want ook zij zijn een prima bron van nectar en stuifmeel. Het is vaak een en-enverhaal. Variatie is belangrijk.

DIVERSITEIT “Om de vele nuttige insecten allemaal van voedsel te voorzien is het belangrijk een grote diversiteit aan planten te voorzien over een zo lang mogelijk periode,” legt Lies uit, “van in het vroege voorjaar tot in de herfst. Zo vinden ze allemaal wel iets naar hun goesting en staat er wel altijd iets in bloei om ze van een constante voorraad aan stuifmeel en nectar te voorzien. Dat wil dus zeggen van de vroege krokussen tot de late bloeiers in de herfst zoals hemelsleutel, herfstaster... De vroege bloeiers zijn vooral bloemen uit bollen of knollen.” “Omdat een verscheidenheid aan bloemen net zo belangrijk is, kan ik moeilijk één soort aanbevelen (lacht). Inheemse bloemen en planten kennen insecten goed, omdat ze hier gemakkelijk voedsel kunnen uithalen. Enkele voorbeelden van bijvriendelijke bloemen zijn papaver, korenbloem, bolderik, cosmos en goudsbloem… Kies bij voorkeur bloemen die makkelijk toegankelijk zijn voor bestuivers. Want door de jaren heen maakten de kwekers steeds ‘ingewikkeldere’ bloemen, zoals cosmossen of goudsbloemen die helemaal ‘gevuld’ zijn. De ‘simpelere’ cosmossen en goudsbloemen met een enkel rijtje kroonbladeren en een gemakkelijk toegankelijk hart met stuifmeel zijn veel zinvoller voor insecten.”

BETER BESCHERMD En of je nu bloembollen koopt of zaden, ga steeds voor biologische plantjes. “Die zijn opgekweekt zonder pesticiden of kunstmest, waardoor de bestuivers geen schade kunnen ondervinden. Bijen drinken bijvoorbeeld van de dauwdruppels op planten. Als deze vermengd worden met pesticiden, kunnen de bijen hier zwaar van afzien.” Naast haar bloemen telen, werkt Lies ook mee bij Vitale Rassen, een vzw voor en door biologische boeren en tuinders die aan de slag gaan met biologische zaden. Ze zorgen voor zaadvaste rassen en doen aan eigen zaadvermeerdering. “Biologische geteelde planten groeien op het ritme van de natuur, waardoor het sterkere planten zijn die beter beschermd zijn tegen ziekten en plagen. Ook de zaden dragen dit met zich mee en kunnen beter gedijen in een nieuwe tuin. Momenteel zijn er nog niet zoveel biologische zaden beschikbaar van bloemen. Met Vitale Rassen proberen we hier een antwoord op te bieden. We willen ook de genetische diversiteit behouden.” Mooie snijbloemen

Een feest in de tuin of in een vaas op de keukentafel? Bloemen die goed zijn voor bijen, zijn de perfecte snijbloemen die bovendien een hele zomer lang bloeien. Denk aan goudsbloem (die zijn ook eetbaar), korenbloem, cosmos, zonnebloem, zonnehoed… Vaak gaat het – zoals bij de cosmos – om zogenaamde cut-and-come-again-bloemen. Hoe meer je van deze bloemen snijdt, hoe meer bloemen ze zullen maken. Je verhindert namelijk iedere keer dat de plant zaad kan maken, dus blijven ze maar nieuwe bloemen produceren. Snijd natuurlijk niet alle bloemen in één keer af en laat er voldoende staan voor bestuivers.

Ontwerp een bloeiboog

Een bloeiboog, ook wel bloesemboog genoemd, is een manier van je tuin te ontwerpen zodat insecten het hele jaar door nectar en pollen kunnen vinden. Dat klinkt ingewikkelder dan het is. Van pakweg maart tot november staat er altijd wel ergens iets in bloei, al zijn de late winter en het vroege voorjaar moeilijker. Struiken zoals toverhazelaar bloeien in januari. Helleborussen zijn altijd een goed idee, niet enkel voor de insecten maar ook voor jezelf: de kleurenpracht is mooi meegenomen in de donkerste periode van het jaar. Plant bloembollen zoals vroege krokussen: op een zonnige februaridag zul je gegarandeerd dankbare hommels zien. Klimop is misschien een beetje saai, maar blijft een fantastische plant voor bestuivers. In het najaar, wanneer de plant bloeit, zal klimop vol zitten met vlinders. En zo geniet jij het hele jaar door van leven in je tuin. ■

Meer info via www.vitalerassen.be en www.fleur-couleur.be

Emmie groeide uit tot een rolmodel voor veel Filipijnse vrouwen

In de Filipijnen is er nog heel wat werk op het vlak van gendergelijkheid. Daarom zet onze ngo Trias er inclusie hoog op de agenda bij boeren- en ondernemersverenigingen.

Tekst Marije De Decker

Maar liefst een op de vier Filipijnse vrouwen wordt slachtoffer van fysiek, seksueel of emotioneel geweld in het eigen gezin. Zo ook Emmie, die tijdens haar eerste huwelijk geweld werd aangedaan door haar partner. “Vroeger dacht ik dat vrouwen alleen maar konden koken, poetsen en kinderen opvoeden. In het gezin draait alles rond de man, die doet wat hij wil en waarvoor alles en iedereen moet wijken.” Zelf trouwde Emmie op 17-jarige leeftijd. “Mijn vier broers volgden hoger onderwijs, maar als meisje heb ik die kans nooit gekregen. Mijn ouders wilden niet investeren in mijn studies omdat vrouwen er toch alleen maar zijn om voor hun echtgenoot te zorgen. Dat is een opvatting die in onze cultuur sterk leeft”, vertelt Emmie.

GELIJKE RECHTEN In 2002 maakte ze kennis met Patamaba, een organisatie van en voor ondernemende vrouwen die al enkele jaren wordt versterkt door Trias. Emmie volgde diverse beroepsopleidingen en – heel belangrijk – tijdens bijeenkomsten ontdekte ze dat vrouwen evenveel rechten hebben als mannen. Bijna twintig jaar later is Emmie uitgegroeid tot een van de leidersfiguren bij Patamaba. Ze is aan de slag als kleine ondernemer en maakt allerlei zaken om te verkopen, en geeft daarnaast opleidingen aan andere vrouwen. Naar eigen zeggen is ze vandaag gelukkig. “De opleidingen hebben ervoor gezorgd dat ik nu mijn eigen inkomen verdien. Mijn dochters volgen hoger onderwijs en zullen kansen krijgen om een eigen toekomst uit te bouwen”, weet Emmie.

STRIJD VOOR VELEN Emmie is gescheiden en intussen voor de tweede keer gehuwd. Voor haar nieuwe echtgenoot is gelijkwaardigheid tussen

In het atelier van Patamba geeft Emmie een opleiding aan andere vrouwen om allerlei spullen – van afwasmiddel tot gordijnen – zelf te maken.

man en vrouw geen discussiepunt. “Als partners moeten we elkaar steunen”, klinkt het. Bovendien haalt Emmie veel voldoening uit haar rol bij Patamaba. “Vanuit mijn levenservaring stimuleer ik andere vrouwen om actief op te komen voor hun rechten. Op die manier is mijn strijd niet voor niks geweest.” ■

Ontdek het volledige verhaal van Emmie via www.youtube.com/ watch?v=2dGsxyDY8kY

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen en elders in de wereld, zij aan zij met Trias. Als internationale ontwikkelingsorganisatie geeft Trias wereldwijd de dromen van ondernemende mensen kansen. Om dat doen versterkt Trias hen met bedrijfsadvies, microkredieten en opleidingen. Meer info vind je op www.trias.ngo