DOSSIER

Leve de laatbloeiers

Na je vijftigste nog die ene droom, die soms al jaren meegaat, najagen. Waarom niet? Laat je inspireren door deze laatbloeiers. ‘Ik heb nu meer lef dan vroeger.’ Tekst Ann-Marie Cordia en Lut Geypens • Illustraties Flore Deman

MARILEEN VANDENBERGHE (64) BEGINT NOG MAAR NET ALS ADVOCATE

“Na mijn middelbare studies had ik genoeg van school en wilde ik niet meer verder studeren. Ik vond een job als apothekersassistente in Gasthuisberg in Leuven en leerde al doende. Dat werk heb ik 20 jaar lang gedaan. Door vrijwilligerswerk leerde ik de milieubeweging Natuurpunt kennen en dat werd mijn nieuwe werkgever voor de volgende zeven jaar. De daaropvolgende tien jaar werkte ik achtereenvolgens op een federaal en een Vlaams kabinet, en daarna als beleidsmedewerker in het Vlaams Parlement, nog steeds in de sector milieu en ruimtelijke ordening.” “Ik koesterde al een tijdje het verlangen om een serieuze studie aan te vatten, meer bepaald rechten. Maar met een man die ook werkte en vier kinderen was dat niet evident. Toen de oudste twee op eigen benen stonden en de jongsten op kot waren, vond ik dat de tijd rijp was. Ik was 51 en begon aan mijn rechtenstudies als werkstudent aan de VUB. Gedurende zes jaar heb ik hard gestudeerd en noodgedwongen mijn sociaal leven on hold gezet. Na mijn studies was het voor mij duidelijk dat ik advocaat aan de balie wilde worden, maar daarvoor moest ik eerst een stageplaats vinden. En dat lukte maar moeilijk. Was het mijn leeftijd? Op de ene plaats werd me dat duidelijk gezegd, bij de andere had ik er het raden naar.” “Intussen had ik in de loop van mijn universitaire opleiding een grote interesse ontwikkeld voor migratierecht. Ik ging aan de slag bij Atlas, de Antwerpse poot van het Agentschap Integratie en Inburgering. In die kringen vond ik dan toch een stagemeester, waarbij ik momenteel de laatste maanden van mijn driejarige stage afwerk. Dan begin ik aan mijn officiële loopbaan als advocaat. Hoelang ik dit wil doen? Als ik gezond mag blijven, dan hoop ik dit werk nog lang te kunnen uitoefenen. Voorlopig heb ik zeker geen einddatum in gedachten. Ik sta nog maar aan het begin.” Marileen is dan wel 64, ze lijkt de energie te hebben van twee 32-jarigen. Tijdens de week staat de wekker om 6 uur. Ze neemt auto, trein en fiets tot op haar werkplek in Hoboken, toch algauw drie uur heen en weer. Twee tot drie keer per week doet ze aan crossfit, een combinatie van gymnastiek, fitness en gewichtheffen. Ze is nog steeds vrijwilliger bij Natuurpunt en Bij ons thuis, een vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor vluchtelingen, en dan volgt ze ook nog een avond in de week Arabisch. “Dat komt me goed van pas op mijn werk. Cliënten zijn aangenaam verrast als ik ze in hun taal aanspreek. Dat breekt meteen het ijs.” En dan is er nog de blijvende drang om bij te leren. “Ik denk dat dit komt doordat ik als jongere niet verder heb gestudeerd. Anderen krijgen klamme handen bij het idee van nog eens studies en examens, maar mijn leergierigheid is onbegrensd. Of ik nog andere grote, urgente dromen heb? Ik ben niet het type dat droomt van wereldreizen, maar er zijn wel dingen die ik nog wil doen. Een cursus historische cartografie volgen, bijvoorbeeld. Maar dat kan wachten.” “Werk en vrije tijd lopen voor mij door elkaar. Tijdens de werkuren is mijn werk mijn werk en daarna is het mijn hobby. Ik heb twee telefoons: de rode is voor het werk, maar die gaat

‘Ik hoop dit werk overal mee, ook op reis.” Marileen heeft drie kleinkinderen en er zijn er nog drie op nog lang te kunnen komst. “Met een goedgevulde agenda is tijd maken voor doen. Ik sta nog de kleinkinderen een kwestie van plannen. Als ze me tijdig vragen om de kinderen op te maar aan het begin’ vangen, dan is dat geen probleem. Structureel oppassen kan ik niet en ad hoc inspringen meestal ook niet. In geval van nood is er mijn man, die met pensioen is. Hij verdient ook de nodige credits in dit verhaal. Hij bereddert grotendeels het huishouden. Zonder zijn steun zou ik dit allemaal niet kunnen doen.” “Ik vind het logisch dat je in de loop van je leven andere dingen gaat doen. Het helpt om fris en energiek te blijven. Mensen zien soms drempels die er niet echt zijn. Je moet natuurlijk de omstandigheden in acht nemen, maar vaak is er veel meer mogelijk dan je denkt. Volg je dromen. Het kost allicht wat inspanning, maar het loont.”

INGE LOUF (58) STARTTE VIER JAAR GELEDEN MET HET COSMETICAMERK OY

“Reeds als kind droomde ik ervan om apotheker te worden. Mijn papa was dierenarts en had een praktijk met een kleine apotheek eraan verbonden, om bereidingen te maken. Ik vulde als kind flesjes met water en verpulverde krijt om ze kleurtjes te geven, waarna ik er etiketten op plakte die aanduidden voor welke aandoeningen ze dienden. Zelfs de geur van een apotheek trok me aan. Ik hoefde niet lang na te denken over wat ik later wilde studeren (lacht).” “Na mijn studie in Leuven werkte ik in verschillende apotheken en zocht ik een tijdje naar een apotheek om over te nemen in regio Ieper. Maar mijn man is de vijfde generatie in een familie van verzekeringsmakelaars, dus hebben we samen zijn familiekantoor kantoor verder uitgebouwd. Om zelf verzekeringsmakelaar te worden volgde ik opleidingen in avondschool. Blijven studeren en expertise opbouwen is een rode draad in mijn leven. Zo organiseerde ik ook onder meer via Voka Ladies seminaries voor ondernemende vrouwen in onze vakantiewoningen in Bulgarije. Het jaar dat onderneemster Conny Vandendriessche meereisde als coach, was het thema ‘ambitie’. Zij stimuleerde me om mijn idee waar ik al jaren mee rondliep tot een product uit te werken: na die trip heb ik de stap gezet. Ik vond het altijd onlogisch dat je ’s ochtends doucht met een zeep die lekker geurt, waarna je een deo gebruikt, maar later weer het zweet kan ruiken op stressvolle momenten. Als pubers kregen mijn zonen gele vlekken op hun lievelings-T-shirts door te sporten. Ik heb een totaal ander deoproduct ontwikkeld. In plaats van geurtjes te verdoezelen voorkomt het dat ze er überhaupt komen. Ik noem het een pre-odorant, want het werkt preventief. Je smeert het voor je gaat douchen onder je oksels en laat het even intrekken, waarna je het afspoelt. Het werkt als een zeep en zorgt ervoor dat bepaalde bacteriën niet gaan overwoekeren. Een gezond microbioom is belangrijk, dus het doodt niet alle bacteriën, maar maakt juist plaats voor een gezondere en diversere huidflora.” Inge heeft dan twintig jaar gewerkt als verzekeringsmakelaar, waarvan de laatste jaren overlapten met de opstart van Oy. “Ik volgde een lang traject bij VLAIO, het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen, en schreef daarvoor een soort thesis, inclusief een marktonderzoek en financieel plan. Ik denk niet dat ik dit had kunnen doen toen de kinderen nog klein waren. Maar dat is niet het enige voordeel van pas te starten op latere leeftijd. Toen ik jonger was, had ik waarschijnlijk minder de rust en volharding gehad. Ik heb me omringd met experts en samen hebben we twee jaar aan de juiste formule gesleuteld in ons laboratorium. Het eurekamoment kwam pas bij de 271ste die ik uitprobeerde. En dan moet je nog beginnen om je product te lanceren (lacht).” “Ook financieel is het nu haalbaarder, omdat mijn man en ik al een spaarpotje hadden. Verder had ik een enorm netwerk dat ik durfde aan te spreken – zowel dat van mijn man als het mijne, onder meer via Markant en Artemis. Op mijn dertigste had ik minder lef. Ik ben absoluut een laatbloeier. In 2019 werd ik finaliste voor de provincie WestVlaanderen voor de beloftes van de WOMED Award. Daar voelde ik dat ik de oudste was als het bijvoorbeeld ging om sociale media, maar ook van dat traject leerde ik bij. Tegelijk

‘Experimenteren ben ik nu een klankbord voor jongere ondernemers.” Inges twee zonen werken bij in het laboratorium haar, Oy care is nu een familiebedrijf. “De oudste doet de is wat ik financiën en sales, de jongste ontwerpt onze verpakkingen en promotiemateriaal en het liefste doe’ beiden schrijven mee aan de strategie. Intussen hebben we twee gezichtscleansers: een voor de rijpere huid en een voor de acnegevoelige huid. Onze producten zijn top – voor onze deowash vielen we al in de prijzen – maar het blijft knokken voor een plaatsje op de markt. Het liefste wat ik doe, is experimenteren in het laboratorium. Dan voel ik me weer dat meisje dat vroeger flesjes stond te vullen. Maar mijn jongens verbieden me nu om het labo in te gaan: ‘Dat kost geld, nu moet je de baan op!’ (lacht) Ze hebben gelijk. Ik wil er nu vooral voor zorgen dat onze producten meer bekendheid krijgen, want we zitten nu in de volgende fase: van start-up naar scale-up.”

ILSE CEULEMANS (54) BRACHT ONLANGS HAAR EERSTE ROMAN DE TIJDONTKENNER UIT

“Laatst herinnerde een oude vriendin me eraan dat ik op school al graag verhaaltjes schreef, waarin ik klasgenoten typeerde. Dat was ik zelf al bijna vergeten. Ik heb vertaler-tolk gestudeerd en vanaf mijn 26ste heb ik altijd als journalist en eindredacteur gewerkt. In de journalistiek hang je steeds vast aan de opzet van het artikel, het medium… Het leek me geweldig eens alle muren te kunnen slopen. Maar ik heb er lang over gedaan om mijn literaire ambities waar te maken. Schrijven brengt niet veel op en als werkende moeder wilde ik er echt zijn voor mijn kinderen. Van mijn keuze om deeltijds te gaan werken heb ik nooit spijt gehad. Het gaat tenslotte om een korte periode en vanaf hun veertiende of vijftiende hebben ze je al minder nodig.”

“Op dit moment heb ik het geluk dat ik een halftijdse job heb die ik heel graag doe, en dat ik de andere helft van de tijd doe waar ik al die tijd van droomde: schrijven. Een paar keer per jaar huur ik een studio aan zee, om me een weeklang af te zonderen. Dat is begonnen toen de kinderen nog thuiswoonden en ik behoefte had aan rust. Ik weet nog hoe ik daar de eerste keer zat, in mijn eentje naar de zee te kijken, en ik mocht mijn zin doen. Hoe tof! Toegegeven, het duurde drie dagen voor ik iets op papier kreeg (lacht). Ik moest uit dat jarenlange keurslijf geraken: wacht eens, hier is geen huishouden, ik moet hier helemaal niets, behalve schrijven. Het schrijven en die tijd weg van huis zijn een enorme bron van vrijheid, ook nu de kinderen al uit huis zijn. Ik leg mezelf wel telkens een streefdoel op: ik mag niet naar huis zonder minstens 5.000 woorden op papier. Al heb ik eerder last van het omgekeerde: ik kreeg al eens hartkloppingen omdat ik nog zoveel meer wilde schrijven, uit een soort gulzigheid.” “Natuurlijk kom je jezelf als mens ook tegen, in zo’n studio. Na een dag of drie, vier kan er bijvoorbeeld plots verdriet naar boven komen waar je anders nooit bij blijft hangen of in gaat graven. Dat beschouw ik als iets positiefs, ik gebruik die emotie om te schrijven.”

“Voor een laatbloeier is schrijven iets dankbaars, want als je wat ouder bent, heb je ook wat om over te schrijven. Waarmee ik niet bedoel dat het over jezelf moet gaan, wel dat je de verbanden in het leven beter ziet. Je diept personages op een logische manier uit. Je snapt hoe mensen, zoals Erik in mijn roman, de grip op hun leven kwijtraken en vooral: hoe dat komt. Ik trek me ook minder aan wat anderen van het boek vinden. Ik weet goed wat ik wil en laat me niet van dat idee af brengen. Ik heb meer lef.” Erik heeft in De tijdontkenner kansen gemist en vraagt zich af of hij alles nog kan rechttrekken. “Ik geloof erin dat je elke dag opnieuw kan beginnen aan een nieuw, gelukkiger bestaan. Ik ben trouwens een paar keer aan een roman begonnen, maar het vlotte pas echt toen ik een man als hoofdpersonage koos. Toen gingen alle muren naar beneden. De keren dat ik vanuit het standpunt schreef van een vrouw, werd ik toch wat gehinderd door mijn eigen vrouw-zijn.” “Terwijl je vroeger mensen zag uitbollen vanaf hun vijftigste, breekt er op deze leeftijd tegenwoordig een nieuwe fase aan. Zeker voor vrouwen en moeders. Het niet-cyclische leven, zonder pms, zwangerschappen of borstvoeding, dat is toch pure winst? Je wordt niet meer afgeleid. Als ik me bedenk dat ik amper zes jaar verwijderd ben van 60 jaar, wil ik daar niet te lang bij stilstaan, mogelijk ga ik me dan slomer gedragen. Ik merk ook hoe anderen reageren als je zegt ‘Als je wat ouder dat je 54 bent. Dan gaan er – vooral professioneel – toch wat luikjes dicht. Van mij mobent, heb je ook gen mensen – in hun hoofd – kiezen hoe oud ze zijn. Ik zie wat om over mezelf als een eind-dertiger, begin-veertiger. Zo komen er ook dingen op je pad die bij te schrijven’ die levensfase horen (lacht).” “Het enige wat ik heb onderschat, is wat er naast het schrijven komt kijken bij een boek uitgeven. Zo heb ik de indruk dat recensenten – erg vaak mannen – graag jonge vrouwen recenseren, maar niet zo graag oudere. Ook in het feminisme blijk ik nu een laatbloeier te zijn. Omdat ik nu meer ambitie heb, denk ik, en nu pas tegen muren bots. Het patriarchaat is springlevend. (knipoogt) Ik heb nog het geluk dat ze me nog willen uitgeven als oude taart (lacht).” De tijdontkenner van Ilse Ceulemans, 212 p., is uitgegeven bij Manteau. ▲

‘Het is beter laat dan nooit te bloeien’

Soms heb je wat hulp nodig om uit te zoeken wat je echt wilt, in je leven. Dat is precies wat Annick Ottenburgs (56) doet als zielscoach. ‘Het is niet toevallig dat mensen mij op latere leeftijd vinden.’

Tekst Nathalie Dirix

leven we erg vanuit ons hoofd. We denken heel veel en zijn vaak bezig met verwachtingen van anderen. In onze druk-drukdruk-maatschappij gaat het ook vaak om doen. Maar zo zal je je echte zelf niet ontmoeten. Wil je de weg naar binnen vinden, dan wil je vooral naar je hart en lichaam luisteren. Wanneer we de ratrace stoppen en gewoon zijn. Dat doe je door te vertragen, te voelen en ‘in je lichaam te zakken’. Voor sommigen lukt dat met een wandeling in het bos of aan de zee. Anderen hebben dan weer meer aan meditatie of massage. Belangrijk is dat je iets doet waarbij je je goed voelt en wat jou energie geeft en ontspant. Dat is de plek waar je wil zijn. Daar zal je erachter komen wat met jou resoneert, wat bij jou past en wat je gelukkig maakt.”

Hoe ben jij ertoe gekomen om

soulcoach te worden?

“Eigenlijk begint mijn verhaal op mijn 33ste, toen ik klierkoorts kreeg. Op het eerste gezicht had ik het toen nochtans maatschappelijk gemaakt: ik had twee universitaire diploma’s – informatica en economie – op zak en een succesvolle loopbaan als hr-consultant. Toch voelde ik me leeg. Mijn energie was beneden het nulpunt gezakt. Gek genoeg werd dat dieptepunt het begin van een nieuw hoofdstuk in mijn leven. Het werd het startsignaal om aan mijn persoonlijke ontwikkeling te gaan werken. Wilde ik beter worden, dan moest ik op ontdekkingstocht in mijn eigen binnenwereld.” “Daar ontdekte ik dat ik vervreemd was van mezelf. Dat ik lange tijd heel wat emoties niet toegelaten had. Het was tijd om die blokkades los te laten. Ik begreep dat mijn lichaam ‘stop’ tegen me zei. Dat inzicht heeft me geholpen om te gaan voelen wat er op me woog en wat me gelukkig kon maken. Stap voor stap ben ik mezelf gaan terugvinden. Al snel kwam mijn energie terug. Ik had de signalen van mijn ziel begrepen. Met de tijd maakte dat bewustzijn nog iets anders los in mij. Het werd steeds duidelijker voor me dat ik andere mensen wilde helpen om zich beter te gaan voelen. Zo is met de tijd mijn missie als soulcoach ontstaan.”

Gaat soul-searching dan vooral over de weg naar ons innerlijk vinden?

“Het gaat inderdaad over het vinden van jezelf. Wie ben ik? Wat kom ik hier doen? Wat geeft me zin om voor dit leven te gaan? Het zijn essentiële vragen waarop jouw essentie, je diepere zelf – wat je dus ook je ziel kan noemen – het antwoord al weet.” “In onze westerse wereld

Kunnen moeilijke en soms pijnlijke ervaringen ook helpen om in de juiste flow te komen?

“Vaak zijn dat tekens waarbij je ziel je laat weten dat je je niet in de stroming bevindt die voor jou bestemd is. Door ernaar te luisteren, komt er een bewustzijn tot stand. En hoe meer je daar gehoor aan geeft, hoe meer kracht je in jezelf zult voelen.”

Jij ziet veel mensen die op latere leeftijd naar jou komen. Wat drijft deze laatbloeiers?

“Het is niet toevallig dat mensen me op latere leeftijd vinden. Vaak is dat het moment waarop hun kinderen al zelfstandiger in het leven staan en er ook meer financiële ruimte is. Een ideale tijd om de wonden van het verleden te helen en een nieuwe weg in te slaan. Wat me opvalt bij deze laatbloeiers, is dat ze hun dromen voeden, waardoor ze sterker worden dan ‘Vaak zijn we bezig met verwachtingen van anderen’

hun angsten. Ze laten hun leeftijd niet in de weg staan van hun verlangens.” “Ik denk bijvoorbeeld aan een vijftiger die zich de vraag stelde: ‘Wat wil ik nog met mijn leven?’ Hij begon met boeken te schrijven. Of een vrouw die haar dierenartsenpraktijk verkocht en ervoor koos mensen in hun helingsproces te begeleiden. Een andere vrouw die al vele jaren als managementassistent werkte, besloot zich om te scholen tot diëtiste. Nog iemand zette de stap om na twintig jaar bij dezelfde werkgever een nieuw hoofdstuk in haar loopbaan en persoonlijke leven te beginnen.” “De boodschap die laatbloeiers ons geven is: beter laat dan nooit bloeien. Of zoals de Amerikaanse gynaecologe Christiane Northrup zegt: de menopauze is de ultieme wake-upcall van de ziel. (lacht)”

Hoe kan jij als zielscoach mensen helpen?

“Ik bied mensen een veilige ruimte waar ze helemaal zichzelf kunnen zijn. Ik ben er niet om een oordeel te vellen, wel om bepaalde blokkades te helpen loslaten. Vaak zijn dit overtuigingen die ons denken verengen en ons beletten om onszelf te zijn. Het kunnen ook patronen of terugkerende emoties zijn die onze natuurlijke stroming in de weg staan. De methodes die ik gebruik, zijn onder meer kerntalentenanalyse, natuurcoaching en Soul Blueprint Reading. Deze methode vertrekt van het principe dat je ziel door moeilijke ervaringen kan groeien. Je krijgt zicht op je zielspad. Je leert niet alleen wat je uitdagingen zijn, maar ook wat de unieke talenten zijn die je in dit leven hebt meegekregen om moeilijke ervaringen te transformeren.”

Als coach trek je vaak met mensen de natuur in. Waarom doe je dat?

“De natuur is zo inspirerend. Ze is wat ze is. Een beuk is een beuk en geen eik. De natuur ontwikkelt zich volgens haar eigen zijn. Ze houdt ons daardoor een spiegel voor en toont ons dat ze voortdurend in beweging is. Er is de tijd van bloeiende bloesems, maar er is ook een tijd van bladeren loslaten. Van enkel de takken of de essentie overhouden. Als je die cycli van het leven aanvaardt, zal je veel makkelijker in je flow komen.” “John Muir, een Amerikaanse schrijver met een grote liefde voor de natuur, zegt het zo mooi: ‘Into the woods I go to lose my mind and find my soul.’ Mark Twain, een andere Amerikaanse schrijver, stelt dat de twee belangrijkste dagen in ons leven de volgende zijn: de dag dat we geboren worden en dag dat we erachter komen waarom we geboren zijn. Ik ben het helemaal met hem eens.”

Het e-boek van Annick Ottenburgs, Van overleven naar je zielsmissie leven, kan je gratis aanvragen via de site www.happywork.be. ■

Gerust in je vertrouwde omgeving.

Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

Bel voor gratis prijsofferte

0800 20 950

Wat als het stopt met regenen?

Niet alleen België wordt de laatste jaren steeds vaker geconfronteerd met waterschaarste. In heel wat Afrikaanse landen zoals Burkina Faso zijn lange periodes van droogte afgewisseld met extreme regenval ondertussen de norm. We gingen erover in gesprek met Asséta Bagnan, een Burkinese boerin die actief is in de rijstsector en versterkt wordt door onze ngo Trias.

Tekst Marije De Decker

Asséta is ondanks haar 26 jaar al lang geen groentje meer in de rijstsector. Sinds 2016 verbouwt ze een rijstveld van een halve hectare en is ze lid van rijstcoöperatie Union Nationale des Producteurs de Riz (UPPRS). En daar is Asséta erg trots op, want voor veel Burkinese vrouwen is het moeilijk om eigen landbouwgrond te krijgen en een economische activiteit op te starten. Maar dankzij het lobbywerk van UPPRS werd ze toch eigenaar van een stuk grond. Daarnaast klom ze de afgelopen jaren snel op binnen de organisatie en schopte ze het ondertussen tot vicevoorzitter. Bovendien is ze ook al getrouwd, heeft ze zelf een kindje en is ze verantwoordelijk voor de zorg van de kinderen van de overleden echtgenote van haar man.

Wat merken jullie in Burkina Faso van de klimaatverandering?

“De voorbije twintig jaar heeft ons land al zwaar te lijden gehad onder de negatieve gevolgen van de opwarming van de aarde. De belangrijkste effecten daarvan zijn grote droogte door onvoldoende regenval, hittegolven, intense stofwolken en ook overstromingen door periodes van uitzonderlijk zware regen. Sinds 1975 steeg de temperatuur bovendien al met 0,6 graden Celsius en er wordt verwacht dat die in de toekomst nog veel meer zal stijgen.”

Welke invloed heeft deze enorme droogte op de doorsnee Burkinees?

“In een land als het onze waar de overgrote meerderheid van de bevolking actief is in de landbouw, zijn periodes van grote droogte of intense regenval uiteraard catastrofaal. Zeker omdat we in Burkina Faso bijna uitsluitend graangewassen verbouwen waar veel water voor nodig is. Naast een daling van de landbouwopbrengsten zien we ook dat watervoorraden krimpen, de veestapel slinkt en de bosbouw stagneert. Dat leidt vervolgens tot een daling van inkomens, hongersnood, migratie en conflicten tussen boeren en herders over water. Vooral meer kwetsbare groepen op het platteland zoals jongeren, vrouwen en kleine landbouwers betalen hiervoor een hoge prijs. En dat door schooluitval of de zware taak om water te gaan halen.”

Je bent zelf actief in de rijstsector. Welke invloed heeft de klimaatopwarming op jouw eigen productie?

“Ook om rijst te telen is water heel belangrijk. En het probleem is dat er in Burkina Faso maar een beperkt aantal waterreservoirs bestaan waarmee je aan irrigatie kan doen. Hierdoor zijn de meeste landbouwers zoals ik aangewezen op regenwater. En zo liggen onze opbrengsten beduidend lager dan als we wel gewoon toegang zouden hebben tot een waterbron. Zelf zou ik bijvoorbeeld graag mijn rijstproductie verdubbelen, maar door het gebrek aan water lukt dat momenteel gewoon niet. En dat zorgt er vervolgens weer voor dat ik minder geld heb om mijn gezin te onderhouden.” Hoe slaag je erin om het hoofd koel te houden en om te gaan met die extreem droge landbouwgrond? “Op sommige dagen is dat niet makkelijk (lacht). Zelf kreeg ik gelukkig al de kans om een aantal opleidingen te volgen om beter met die droogte om te leren gaan. Zo weet ik nu dat ik een ander soort zaden kan gebruiken, moet inzetten op duurzame productietechnieken en best kies voor organische mest waardoor de bodem vruchtbaarder wordt en beter het vocht vasthoudt.”

Wat kunnen de overheid of organisaties als Trias doen om die situatie voor landbouwers nog te verbeteren?

“In de eerste plaats moeten er meer nieuwe dammen gebouwd worden en moet men de bestaande dammen beter beschermen

Wat doet Trias?

en herstellen. Daarnaast is het belangrijk dat er wordt ingezet op nieuwe irrigatiesystemen en de verbetering ervan. Ook moeten meer landbouwers gesensibiliseerd worden over het bestaan van landbouwtechnieken waarmee je juist water kan besparen zoals ik nu doe. Voor al deze zaken is het voortbestaan van coöperaties zoals bijvoorbeeld UPPRS – de ‘Union Nationale des Producteurs de Riz’- ontzettend belangrijk.”

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneem- Daarnaast kunnen landbouwers bij hen ster hun talent te ontplooien. aankloppen voor advies, ondersteuning Daar is Markant elke dag mee bij het krijgen van een lening of voor het bezig. In Vlaanderen, maar volgen van een opleiding. En UPPRS samen met Trias ook in Afrika, helpt ons ook bij het onderhandelen van Latijns-Amerika en Azië. Als een goede prijs voor onze producten.” internationale ngo geeft Trias wereldwijd de dromen van on- Op welke manier word jij versterkt dernemende mensen kansen. door Trias? Om dat doen versterkt Trias “Trias ondersteunt mijn coöperatie hen met bedrijfsadvies, mi- UPPRS vooral met bedrijfsadvies en opcrokredieten en opleidingen. leidingen. En als lid van UPPRS pluk ik Waarom zijn coöperaties als UPPRS Meer info vind je op hier uiteraard ook zelf de vruchten van. dan zo belangrijk? www.trias.ngo Zonder Trias was ik bijvoorbeeld nooit “Voor kleinschalige landbouwers als ik overgestapt op de rendabele en milieuzijn dit soort organisaties van levensbe- vriendelijke technieken die ik nu gebruik. lang. Ze verenigen boeren en boerinnen Daarnaast kreeg ik ook al een paar keer waardoor onze stem luider klinkt en ze in onze naam kunnen de kans om opleidingen te volgen waardoor ik mijn organisatolobbyen bij de overheid. Om nieuwe dammen te bouwen in de rische vaardigheden kon aanscherpen. Ik hoop in de toekomst strijd tegen de droogte, bijvoorbeeld.” dit nog vaker te doen zodat ik kan uitgroeien tot een ervaren “In mijn provincie alleen vertegenwoordigt UPPRS 4.500 rijst- onderneemster die andere Burkinese vrouwen inspireert om zelf telers, in het hele land gaat dat zelfs om 22.000 producenten. Markant 220b x 143hTRIAS_advertentie_Markant_220bx143h_HIGH.pdf 4 14/10/2022 12:06 iets op te starten.”

WIN EEN (H)EERLIJKE VERWENMAND VAN TRIAS

in samenwerking met onze partner Gift.be

Trias verloot een verwenmand ter waarde van 40 euro. Boordevol heerlijke fairtradeproducten. Goed voor een wereldreis aan je ontbijttafel! Het enige dat je hoeft te doen is deze QR-code scannen voor 15 januari 2023. We sturen je een berichtje als je wint.

Scan hier en maak kans op een gratis verwenmand t.w.v. 40 euro SCAN&WIN

Of surf naar www.trias.ngo/verwenmand

Trias is een internationale ngo die boeren- en ondernemersverenigingen versterkt in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. In meer dan 14 landen zorgen we zo voor opleidingen, bedrijfsadvies en microkredieten voor heel wat ondernemende mensen.