ซาดิก (พิมพ์ครั้งที่ 3)

ซาดิก

ZADIG OU LA DESTINÉE Histoire orientale Voltaire เขียน Moreau Le Jeune ภาพ

วัลยา วิวัฒน์ศร แปล

กรุงเทพมหานคร ส�ำนักพิมพ์มติชน 2556

1 คนตาเดียว

ณ กรุงบาบิโลนในรัชสมัยพระเจ้าม็อบดาร์ ยังมีชายหนุม่ คนหนึง่ นามว่าซาดิก เป็นคนรูปงามแต่ก�ำเนิด สง่าด้วยการศึกษาอบรม แม้จะมั่งคั่งในทรัพย์สิน ทั้งยังหนุ่มแน่น ทว่ารู้กุมสติ มิทะเยอ ทะยานมักใหญ่ใฝ่สูง มิดึงดันว่าตนนั้นเป็นฝ่ายถูกอยู่เสมอ อีก ทั้งยังเข้าใจและยอมรับข้อบกพร่องของเพื่อนมนุษย์ คนทั้งปวง พากันประหลาดใจที่ชายหนุ่มซึ่งเปี่ยมด้วยสติปัญญาผู้นี้มิเคย กล่าววาจาถากถางบุคคลอื่นที่พูดจาเลื่อนลอยไม่ปะติดปะต่อหรือ สับสนวุ่นวาย แม้เป็นค�ำอาฆาตมาดร้ายบุ่มบ่าม การลงความเห็น อันโง่เขลา การล้อเลียนอย่างหยาบคายหารสนิยมมิได้ กระทั่ง การกล่ า วถ้ อ ยและตอบค� ำ อั น ปราศจากความหมายซึ่ ง ในกรุ ง บาบิโลนนี้เรียกกันว่าบทสนทนา เขาก็มิแสดงอาการเยาะหยัน แต่ประการใด ซาดิก 19

ซาดิกเคยอ่านในคัมภีร์เล่มแรกของศาสดาโสโรอัสเตอร์ว่า ความรักตัวเองเปรียบประดุจลูกโป่งที่เป่าลมจนเต็ม เมื่อถูกเข็ม แทงย่อมมีลมแรงพุ่งออกมา เขาจึงมิเคยหลงตัวจนดูถูกอิสตรี หรือคิดวางตนเป็นนายเหนือเหล่านาง เขาเป็นผู้มีใจกว้าง ด้วย เหตุทเี่ ขายึดถือค�ำสอนอันส�ำคัญยิง่ ข้อหนึง่ ของศาสดาโสโรอัสเตอร์ ที่ว่า ‘เมื่อเจ้ากิน จงเจือจานแก่ฝูงสุนัข แม้พวกมันจะกัดเจ้าก็ ตามที’ เขาจึงมิหวั่นเกรงที่จะช่วยเหลือคนพวกไม่รู้คุณ

นอกจากนี้ เขายังมีความคิดฉลาดเฉลียวเท่าที่มนุษย์จะ พึงมี กล่าวคือ เขาคบหาสมาคมจ�ำเพาะแต่บัณฑิตย์ แม้เขาจะ รอบรู้วิทยาการของชาวคัลเดียโบราณ ก็หาได้ละเลยความเป็นไป ของธรรมชาติซึ่งคนทั่วไปพึงรู้ เขารู้เรื่องอภิปรัชญาเท่าๆ กับบุค คลทุกวัย คือ รู้เพียงน้อยนิด เขาเชื่อมั่นว่าหนึ่งปีประกอบด้วย สามร้อยหกสิบห้าและอีกหนึ่งเสี้ยววัน แม้จะมีความเห็นใหม่ที่ ต่างไปก็ตาม เขายังเชื่อด้วยว่า ดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางแห่ง จักรวาล ครั้นพระผู้ใหญ่แจ้งแก่เขาด้วยท่าทีดูถูกเหยียดหยามว่า เขามีความรู้สึกนึกคิดที่ผิดพลาด อีกทั้งการเชื่อว่าดวงอาทิตย์ หมุนรอบตัวเอง และ 1 ปีมี 12 เดือนนั้น ถือเป็นการประกาศ ตนเป็นปฏิปักษ์ต่อรัฐ ซาดิกก็นิ่งเฉย มิได้แสดงอาการโกรธหรือ หยิ่งยะโสแต่ประการใด

ด้วยเหตุที่ซาดิกบริบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติ เขาจึงมีเพื่อน มากหน้าหลายตา เขายังถึงพร้อมด้วยพลานามัย มีวงหน้าอันชวน มอง ความคิดความอ่านก็เทีย่ งตรงตัง้ อยูใ่ นทางสายกลาง ดวงจิต ซื่อสัตย์และฝักใฝ่ในทางดี เขาจึงเชื่อว่าตนควรมีความสุขได้ 20 วัลยา วิวัฒน์ศร แปล

ซาดิกมีข้อผูกพันที่จะแต่งงานกับเซมีร์ผู้งามวิไล และเกิด ในตระกูลสูงส่งอันพรั่งพร้อมด้วยทรัพย์ศฤงคาร คุณสมบัติทั้ง สามประการนี้ท�ำให้นางเป็นที่หมายปองอันดับหนึ่งแห่งกรุงบาบิ โลน ซาดิกจงรักและภักดีต่อนาง เซมีร์ก็หลงใหลคลั่งไคล้ตัวเขา

แต่แล้ว ขณะใกล้ถึงก�ำหนดอันเป็นมงคลที่จะได้อยู่ร่วม กัน ทั้งสองเดินเกี่ยวก้อยผ่านใต้แนวต้นปาล์มริมฝั่งแม่น�้ำยูเฟร ติสมุ่งสู่ประตูเมืองบาบิโลน พลันก็ประจันหน้ากับเหล่าบุรุษพร้อม อาวุธอันได้แก่ดาบและธนู ชายฉกรรจ์พวกนี้เป็นสมุนชายหนุ่ม นามออร์ก็อง หลานลุงของมนตรีผู้หนึ่งซึ่งถูกเสี้ยมสอนจากเหล่า ข้าในส�ำนักแห่งปิตุลาว่า ตนนั้นทรงสิทธิ์ที่จะกระท�ำสิ่งทั้งปวงตาม อ�ำเภอใจ

ออร์ก็องมิใช่ชายหนุ่มงามสง่าหรือเปี่ยมคุณสมบัติเช่น ซาดิก แต่หลงทะนงตนว่าเด่นกว่าซาดิกด้วยประการทั้งปวง จึง เคืองแค้นที่เซมีร์มิมีจิตปฏิพัทธ์ต่อเขา ความอิจฉาริษยาอันเกิด แต่การหลงตนนี้ท�ำให้คิดไปว่าเขารักนางสุดหัวใจ จึงประสงค์จะ ฉุดคร่านาง เหล่าผู้มุ่งร้ายกรูเข้ายื้อยุดฉุดกระชากเซมีร์อย่างไม่ ปรานีปราศรัย นางถึงแก่บาดเจ็บจนหลั่งเลือด

นิจจาเอ๋ย นางผู้ซึ่งฝูงพยัคฆ์ร้ายแห่งเทือกเขาอิมาอุสก็ยัง จะใจอ่อนยามได้ยลพักตร์ นางได้แต่ส่งเสียงครวญคร�่ำเสียดแทง ถึงชั้นฟ้า พร�่ำร�ำพันว่า

“ภัสดาสุดที่รักของข้าเอย เขาจะพรากข้าไปจากท่านผู้เป็น สุดบูชาเสียแล้ว”

นางมิได้ใส่ใจต่อภัยที่กล�้ำกรายตน ทว่าพะวงถึงแต่ซาดิก ซาดิก 21

ผู้เป็นที่รักเท่านั้น ในยามนั้น ซาดิกก็ปกป้องคุ้มครองนางอย่าง สุดก�ำลัง ด้วยความเก่งกาจและความรักที่มีต่อนางเป็นแรงหนุน แม้จะมีทาษช่วยต่อสู้เพียงสองคน แต่เขาก็ขับไล่ออร์ก็องและ เหล่าสมุนให้เตลิดหนีไป ซาดิกพาเซมีร์ซึ่งสิ้นสติสมปฤดี เลือด เปื้อนเปรอะไปทั่วตัว กลับมายังคฤหาสน์ของนาง ครั้นเซมีร์ลืม ตาขึ้นเห็นผู้ที่ปกป้องคุ้มครองตน นางก็กล่าวแก่เขา

“โอ้ ซาดิก ข้านี้รักท่านประหนึ่งภัสดา ข้าบูชาท่านในฐานะ ผู้ประทานเกียรติยศและชีวิตคืนแก่ข้า”

ดวงฤทัยแห่งนางใดเล่าจักแจ่มกระจ่างเทียบฤทัยของเซมีร ์ โอษฐ์อันชวนจุมพิตใดเล่าจักเอื้อนเอ่ยความรู้สึกอันเต็มตื้นใน หัวใจได้ทัดเทียมโอษฐ์แห่งนาง สิเนหาวาจานี้เกิดจากความรักอัน ยิ่งใหญ่และความผูกพันอันอ่อนหวานแนบแน่น ซึ่งหญิงพึงมีต่อ ชายผู้จักเป็นสามีตน บาดแผลของนางอยู่เพียงผิวเนื้อ นางจึง หายสนิทดีในไม่ช้า

ทว่าซาดิกได้รับบาดเจ็บอย่างน่าเกรงภัย แผลจากธนูใกล้ ดวงตานั้นลึกนัก เซมีร์สวดวิงวอนเทพเจ้าทั้งหลายทั้งปวงให้รักษา บุรุษผู้เป็นสุดที่รัก นัยน์เนตรนางหล่อท้นด้วยอัสสุชลทุกทิวาราตรี นางเฝ้ารอคอยวันเวลาที่นัยน์ตาซาดิกจะได้ชื่นชมสรรพสิ่ง ทว่า ดวงตาข้างนั้นเกิดเป็นพิษบวมเป่งจนน่าหวาดหวั่นยิ่ง

ซาดิกส่งคนไปเชิญหมอแอร์แมสผู้ยิ่งใหญ่ถึงเมมฟิสเมือง หลวงแห่งประเทศไอยคุปต์ แพทย์เดินทางมาพร้อมขบวนเกียรติ ยศยาวเหยียด

ครั้นตรวจอาการคนเจ็บแล้วเขาก็ประกาศว่า ซาดิกจักต้อง ซาดิก 23

สูญเสียดวงตาข้างนั้น เขาบวกเลขผานาฑีก�ำหนดวันเวลาที่การณ์ เลวร้ายนี้จะอุบัติเสียด้วยซ�้ำ

“ถ้าเป็นนัยน์ตาข้างขวา” หมอแอร์แมสกล่าว “ข้าย่อม รักษาให้หายได้ แต่บาดแผลที่ตาซ้ายนั้นมิอาจบ�ำบัดเป็นแน่แท้”

ชาวบาบิโลนทุกผู้ทุกนามแสดงความเห็นใจในชะตาชีวิต ของซาดิก พร้อมกับยกย่องชมเชยวิทยาการอันล�้ำลึกของหมอ แอร์แมส

สองวันต่อมา อาการเป็นพิษนั้นปะทุออกมาเอง ซาดิกจึง หายสนิท

แอร์แมสแต่งหนังสือขึ้นเล่มหนึ่ง พิสูจน์ให้เห็นประจักษ์ ว่าซาดิกมิบังควรหายเจ็บในครั้งนี้

ซาดิกไม่เหลือบแลหนังสือเล่มนั้นแต่อย่างใด

ทันทีที่กายกลับฟื้นคืนก�ำลังพอจะออกจากบ้านได้ เขาก็ เตรียมตัวไปเยือนนางผู้เป็นความหวังแห่งความสุขในชีวิต และ ก็เพื่อนางเท่านั้นที่เขาปรารถนามีดวงตาครบทั้งสองข้าง

เซมีร์ไปพักผ่อนที่ชนบทได้สามวันแล้ว ซาดิกจึงตามไป ระหว่างทางเขาได้ข่าวว่าหญิงงามนางนี้ป่าวประกาศแก่คนทั่วไป ว่า นางนั้นชิงชังรังเกียจคนที่มีตาข้างเดียวอย่างมิอาจแปรเปลี่ยน ความรู้สึกได้ และนางเพิ่งวิวาห์กับออร์ก็องคืนเดียวกันนั้น

เมื่อรู้ข่าว ซาดิกทรุดร่างลงหมดสติ ความทุกข์โถมทับทวี จนเจียนตาย เขาล้มเจ็บอยู่นานวัน ทว่าที่สุดก็ใช้เหตุผลตริตรอง จนเอาชนะความโศกเศร้าได้ ความโหดร้ายที่เขาเผชิญระหว่าง ทุกข์หนักกลับกลายเป็นเครื่องปลอบใจ 24 วัลยา วิวัฒน์ศร แปล

“ในเมือ่ ตัวข้านัน้ ” ซาดิกกล่าว “ต้องทุกข์สาหัสจากอารมณ์ ของหญิงที่ได้รับการอบรมจากราชส�ำนัก ข้าจึงควรแต่งงานกับ หญิงชาวเมืองธรรมดาจะดีกว่า”

เขาเลือกอาซอรา หญิงนางนี้ฉลาดหลักแหลม และเกิดใน ตระกูลดี เขาแต่งงานด้วยนาง มีชีวิตสมรสที่หวานหอมอันเนื่อง มาแต่ความผูกพันสมานฉันท์เป็นเวลาหนึ่งเดือน ถึงกระนั้นก็ตาม เขาได้สังเกตว่า อาซอราค่อนไปทางส�ำรวย นางยังมักเห็นว่าหนุ่ม รูปงามเป็นผู้มีสติปัญญาและคุณธรรม

ซาดิก 25