MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET Grudzień 2023 | byczdrowym.info | kobieta-zdrowie.pl
Infekcje
Choroby zakaźne NIE PRZEGAP: WYZWANIA Infekcje gardła i kaszel u dzieci s3 WAŻNE Testy DNA HPV w walce z rakiem szyjki macicy s4 INSPIRACJE Razem przeciwko antybiotykooporności s6 EKSPERT Czy z wirusem HIV można normalnie żyć? s9
Angelika Szymańska
UKŁAD ODPORNOŚCIOWY TO BARDZO SKOMPLIKOWANA MASZYNA
FOT.: DOMINIKA JEZIORSKA
s10-11
2
Czytaj więcej na byczdrowym.info W WYDANIU
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET WYZWANIA
08 Magdalena Glewicz Czy wirus HIV to wciąż temat tabu?
09 Prof. dr hab. n. med. Miłosz Parczewski Wirus HIV nadal w natarciu – kluczowa rola testów przesiewowych
Czym jest mikrobiota i dlaczego jej wpływ jest tak ważny dla organizmu? Mikrobiota to różne mikroorganizmy: bakterie, wirusy i grzyby mieszkające w naszym wnętrzu, głównie w jelitach. Badania naukowe potwierdzają, że choć mikrobiota żyje w jelitach, to wpływa nie tylko na układ pokarmowy, ale też odporność, produkcję hormonów i witamin, a nawet pracę mózgu i samopoczucie. Niektórzy naukowcy nazywają mikrobiotę wręcz zapomnianym organem, bez którego funkcjonowanie człowieka nie byłoby możliwe. W jaki sposób probiotyki wspomagają organizm w walce z infekcją?
10 Angelika Szymańska Jak możemy poprawić swoją odporność?
Dr n. med. Mirosława Gałęcka Lekarka internistka, założycielka Instytutu Mikroekologii w Poznaniu
12
Trzeba mieć świadomość, że antybiotyki nie działają wybiórczo tylko na bakterie chorobotwórcze, ale również niszczą mikrobiotę prozdrowotną i powodują jej zaburzenia.
Jakie są negatywne skutki antybiotykoterapii dla organizmu?
Izabela Morawska Infekcje w sezonie jesienno-zimowym
Senior Project Manager: Krzysztof Nazarewicz (+48 575 291 500, krzysztof.nazarewicz@mediaplanet.com) Senior Business Developer: Magdalena Nędza Content and Production Manager: Izabela Krawczyk Managing Director: Krystyna Miłoszewska Skład: Mediaplanet Web Editor & Designer: Tatiana Anusik Opracowanie redakcyjne: Aleksandra Podkówka-Poźniak Fotografie: Dominika Jeziorska, Renata Dąbrowska, stock.adobe.com, zasoby własne Kontakt e-mail: pl.info@mediaplanet.com Adres: MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE SP. Z O.O., ul. Zielna 37, 00-108 Warszawa
byczdrowymPL
mediaplanetpl
Więcej informacji na stronie:
zdrowiekobietyPL
mediaplanet
byczdrowym.info
Partnerzy
Zacznijmy od tego, że probiotyki to żywe mikroorganizmy, takie jak bakterie lub drożdże, które w badaniach naukowych wykazały korzystne efekty dla zdrowia człowieka i bezpieczeństwo stosowania. Jest wiele mechanizmów, dzięki którym probiotyki wspierają organizm w zwalczaniu infekcji. Warto wiedzieć, że probiotyki działają u źródła problemu, a nie jedynie niwelują objawy infekcji. Przede wszystkim mikroorganizmy probiotyczne produkują substancje przeciwdrobnoustrojowe. Oprócz tego zabierają patogenom przestrzeń do życia i mogą je wyprzeć z organizmu na zasadzie konkurencji. Probiotyki wspierają też mikrobiotę naturalnie żyjącą w naszych jelitach, która odpowiada za ponad 70 proc. odporności organizmu. Wszystkie te właściwości wykorzystuję od lat w terapii moich pacjentów w Instytucie Mikroekologii, szczególnie w okresie infekcyjnym.
ryzyko występowania atopowego zapalenia skóry (AZS), alergii pokarmowej, astmy, alergicznego nieżytu nosa, młodzieńczego zapalenia stawów czy łuszczycy.
Trzeba mieć świadomość, że antybiotyki nie działają wybiórczo tylko na bakterie chorobotwórcze, ale również niszczą mikrobiotę prozdrowotną i powodują jej zaburzenia – tzw. dysbiozę jelitową. Badania wskazują, że jedna dawka antybiotyku może zmienić naszą mikrobiotę nawet na rok! Zdecydowanie najczęstszym działaniem niepożądanym antybiotykoterapii jest biegunka i dolegliwości jelitowe, takie jak: wzdęcia, bóle brzucha, związane właśnie z dysbiozą jelit. Inne skutki uboczne antybiotykoterapii to afty, pleśniawki w jamie ustnej czy wystąpienie grzybicy pochwy. Warto też wspomnieć o konsekwencjach ekspozycji na antybiotyki we wczesnym okresie życia. Badania wskazują, że stosowanie antybiotyków u matki w czasie ciąży czy w pierwszych latach życia dziecka koreluje z występowaniem nadwagi oraz otyłości w przyszłości i jest konsekwencją zaburzeń mikrobioty, m.in. w ilości bakterii Faecalibacterium, Klebsiella i Bifidobacterium. Ekspozycja na antybiotyki we wczesnym dzieciństwie może też zwiększać
Dlaczego stosowanie probiotyków w czasie antybiotykoterapii jest tak ważne? Jako lekarka internistka nie wyobrażam sobie antybiotykoterapii bez probiotykoterapii. Bakterie Lactobacillus rhamnosus GG oraz drożdże Saccharomyces boulardii mają udowodnione działanie profilaktyczne biegunki poantybiotykowej, która może dotykać nawet do 50 proc. leczonych osób. Trzeba podkreślić, że biegunka w niektórych przypadkach, szczególnie u małych dzieci i osób starszych, może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Probiotykoterapia w czasie antybiotykoterapii zapobiega biegunce. To jednak za mało, by przywrócić równowagę mikrobioty po antybiotykoterapii, dlatego po leczeniu rekomenduję stosowanie probiotyków przez przynajmniej trzy miesiące. W Instytucie Mikroekologii, który tworzę z zespołem specjalistów, z dużą wrażliwością dopasowujemy probiotykoterapię – odpowiednio do indywidualnych potrzeb i stanu mikrobioty jelit, który oceniamy podczas badania w naszym laboratorium.
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
Czytaj więcej na byczdrowym.info
3
PROBLEM
Infekcje gardła i kaszel u dzieci – dlaczego należy szybko się z nimi rozprawić? Sezon jesienno-zimowy jest okresem wzmożonych zachorowań na infekcje wirusowe. Jak zatem możemy zaradzić ich skutkom? Dlaczego zima to czas infekcji gardła i chorób górnych dróg oddechowych?
Dr n. med. Ilona Małecka Specjalista pediatra, pracuje w Wielkopolskim Centrum Zdrowia Dziecka w Poznaniu, nauczyciel akademicki w Katedrze i Zakładzie Profilaktyki Zdrowotnej w Poznaniu; edukuje rodziców także na Instagramie D R _ I LO N A M A L EC K A
Zimna, deszczowa, wilgotna aura jest idealnym środowiskiem do rozprzestrzeniania się wirusów. Dodatkowo nasz nieadekwatny do pogody ubiór może wpływać na naszą podatność na infekcje. Podobnie jest z przebywaniem zbyt długo w zamkniętych pomieszczeniach – większość swojego czasu spędzamy w dużych skupiskach ludzi, mniej na świeżym powietrzu itp. Rzadziej też uprawiamy aktywność fizyczną na dworze oraz nie wietrzymy tak często pomieszczeń, w których przebywamy, a to sprzyja szerzeniu się infekcji.
Jakie są typowe objawy infekcji gardła oraz w jaki sposób ból gardła wpływa na jakość życia małego pacjenta? Zaskakujące jest to, że czasem nawet bardzo małe dzieci potrafią wskazać nam,
że mają dyskomfort związany z infekcją gardła. Dziecko, które skarży się na ból gardła, najczęściej odmawia przyjmowania nie tylko pokarmów, ale i również płynów. To z kolei może prowadzić do odwodnienia, pogorszenia samopoczucia małego pacjenta, jego płaczliwości i rozdrażnienia.
Dlaczego warto rozpocząć jak najszybsze leczenie, gdy pojawią się pierwsze symptomy infekcji gardła? Wtedy takie postępowanie jest najskuteczniejsze – możemy korzystać z szerokiej gamy leków, w różnej postaci, o działaniu przeciwbólowym i odkażającym. Wczesne włączenie takiego leku zapobiega rozwojowi infekcji, zmniejsza ryzyko odwodnienia i przeciwdziała niepotrzebnemu podawaniu dziecku antybiotyku.
Kaszel jako jeden z objawów przeziębienia – jak skutecznie się go pozbyć oraz czy jest groźny dla dzieci? Kaszel u małego dziecka zawsze będzie wymagał oceny przez lekarza i badania osłuchowego płuc. Kaszel mokry jest reakcją obronną organizmu – pomaga oczyścić drogi oddechowe z wydzieliny, dlatego nie powinniśmy się hamować, ale raczej ułatwiać odkrztuszanie u naszego małego pacjenta. Natomiast dość często, już w końcowej fazie infekcji lub w okresie zdrowienia, pojawia się suchy, męczący kaszel – i tu warto go zwalczać za pomocą szeroko dostępnych środków.
Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info
4
Czytaj więcej na kobieta-zdrowie.pl
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
NOWOŚCI
Testy DNA HPV w walce z rakiem szyjki macicy Rak szyjki macicy jest jedynym nowotworem, którego możemy uniknąć prawie w 100 proc. Problem ten, poprzez zastosowanie szczepień populacyjnych przeciwko wirusowi HPV i czułym testom skriningowym, może zostać rozwiązany, czego przykładem jest Australia, która zbliża się do populacyjnej eliminacji wirusa (<4 przypadków raka na 100 000 kobiet). Sukces ten możemy przełożyć także na nasz kraj, budując świadomość i wiedzę na temat raka szyjki macicy, masowo szczepiąc (nie tylko dziewczynki i chłopców, ale także kobiety i mężczyzn, szczególnie w grupie do 26. r.ż.) oraz znacząco zwiększając wczesną wykrywalność dzięki zastosowaniu testów wykrywających 14 wysokoonkogennych typów HPV.
Prof. dr hab. n. med. Robert Jach Kierownik Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej i Ginekologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie, prezes Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy, przewodniczący Sekcji Patologii Szyjki Macicy, Kolposkopii i Cytologii PTGiP, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej
Około 3000 kobiet rocznie ma zdiagnozowanego raka szyjki macicy w Polsce, a aż około 1500 z nich umiera. Jak według pana profesora można obniżyć tak wysoki współczynnik śmiertelności?
Jaki zatem rodzaj testu powinna wykonać pacjentka, która zgłasza się do gabinetu ginekologicznego i chce uzyskać diagnozę związaną z ryzykiem wystąpienia raka szyjki macicy?
Odpowiedzią na to pytanie jest wezwanie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2020 roku o globalną eliminację raka szyjki macicy jako problemu populacyjnego. Aby zrealizować ten plan, należy skupić się na trzech kluczowych strategiach – profilaktyce pierwotnej, wtórnej oraz trzeciorzędowej. Pierwotna profilaktyka to objęcie min. 90 proc. populacji dziewczynek do 15. roku życia szczepieniem przeciwko HPV. W krajach wysokorozwiniętych, takich jak Polska, cel ten został poszerzony także o szczepienie chłopców. Od 1 czerwca 2023 roku po wieloletniej walce szczepienie to w naszym kraju jest już bezpłatne dla dziewczynek i chłopców w wieku 12-13 lat. Profilaktyka wtórna obejmuje natomiast poddanie min. 70 proc. kobiet wysoce skutecznemu badaniu skriningowemu, co w praktyce oznacza test w kierunku HPV. Trzeci element strategii mówi o min. 90 proc. pacjentek, które powinny być poddane adekwatnej diagnostyce i leczeniu optymalnie w ciągu 3 miesięcy od rozpoznania stanu przedrakowego lub raka. W celu lepszego zapamiętania wytycznych WHO stosuje się skrót 90-70-90, czyli min. 90 proc. dziewczynek w populacji zaszczepionych przeciwko HPV, min. 70 proc. kobiet dwukrotnie poddanych skriningowi, w 35. oraz 45. roku życia, oraz min. 90 proc. pacjentek poddanych odpowiedniemu leczeniu.
W tej kwestii zaleca się wykonanie testu w kierunku 14 typów HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego) wysokiego ryzyka. Test ten zwiększa bezpieczeństwo kobiet nawet o 60-70 proc. w porównaniu z cytologią. Niestety największym problemem prowadzenia badań skriningowych w tym aspekcie jest niski poziom zgłaszalności pacjentek na badania przesiewowe. Dlatego bardzo zachęcam panie do poddawania się tym testom – dawajmy troskliwą miłość, a nie HPV.
Czy badanie cytologiczne jest mniej skuteczne w diagnozowaniu raka szyjki macicy niż test DNA HPV? Badanie cytologiczne w XX wieku uratowało wiele kobiet przed śmiercią. Jednak czułość pojedynczego badania w preparatyce konwencjonalnej wynosi około 60 proc. Dopiero regularne powtarzanie testu zwiększa jego znaczenie diagnostyczne, ale i tak pozostaje subiektywne, a na jego wynik wpływa wiele zmiennych. Kobieta musi przyjść na pobranie materiału w odpowiednim dniu cyklu, materiał należy pobrać w poprawny sposób, nanieść na szkiełko lub do pojemnika, prawidłowo opisać, przewieźć, przygotować, a dopiero na końcu przeanalizować, ocenić i opisać. Na każdym z tych etapów może dojść do nieprawidłowości. Test w kierunku HPV jest o wiele łatwiejszy do wykonania, jest obiektywny, a nawet istnieje możliwość
samodzielnego pobrania materiału przez pacjentkę. Test potwierdza obecność materiału genetycznego wirusa HPV i świadczy o tym, że znajdujemy się w grupie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy. Dokładność badania poprawia genotypowanie (dokładne wskazanie) dwóch typów HPV: 16 i 18, które odpowiadają za około 70 proc. wszystkich raków szyjki macicy. Niezależnie historia skriningu (wyniki wcześniejszych badań) i to, czy dana pacjentka uczęszczała na badania, też ma swoją wartość w ocenie ryzyka zachorowania na ten nowotwór.
Jakie kolejne kroki po uzyskaniu wyniku testu HPV DNA powinna wykonać pacjentka? Sama obecność wirusa HPV w organizmie nie musi być groźna, jednak przetrwałe zakażenie znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Test p16/Ki67, potocznie barwienie podwójne, znacznie dokładniej od cytologii pozwala zdiagnozować pacjentki z podwyższonym ryzykiem stanów przedrakowych i zakwalifikować je do kolposkopii. Jeśli rozpoznano typy 16 lub 18, należy pacjentkę bezpośrednio skierować na badanie kolposkopowe z pobraniem materiału do badania histopatologicznego, by ocenić, czy są w nim zmiany przedrakowe lub rak. Wtedy kieruje się pacjentkę do tzw. etapu eksperckiego, gdzie doświadczony ginekolog kolposkopista zaproponuje pacjentce postępowanie o zwiększonym nadzorze (częstsze badania) lub zaleci leczenie zmian, by uniknąć ich rozwoju do groźniejszych. W przypadku pozostałych typów nie-16 i nie-18 kwalifikacja do kolposkopii wymaga dodatkowych testów.
Więcej informacji na stronie: kobieta-zdrowie.pl
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
Czytaj więcej na kobieta-zdrowie.pl
W trosce o Twoje zdrowie przygotowaliśmy dla Ciebie specjalną listę kontrolną! Checklista wizyty u ginekologa jest kompleksowa, zawiera przypomnienia o badaniach, pytaniach do lekarza i ważnych zagadnieniach zdrowotnych. To nie tylko lista – to narzędzie, które dba o Twoje zdrowie. 1
zaplanuj swoją wizytę
2
zrób przypomnienie o ważnych pytaniach dla lekarza
3
przeprowadź istotne badania
W tym wszystkim pomoże Ci checklista!
To proste – wystarczy jedno kliknięcie, by zatroszczyć się o siebie w sposób skuteczny i systematyczny.
Pobierz checklistę
MC-PL-00842
5
6
Czytaj więcej na byczdrowym.info
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
WYZWANIA
Razem przeciwko antybiotykooporności Wprowadzenie antybiotyków do praktyki klinicznej wydłużyło średnią długość życia człowieka o 23 lata i obok upowszechnienia szczepień ochronnych było największym osiągnięciem medycyny XX wieku. Antybiotyki sprawiły, że możemy skutecznie leczyć wiele ciężkich zakażeń, które dawniej były często śmiertelne, i że możliwe jest prowadzenie nowoczesnych procedur inwazyjnych z dziedziny onkologii, transplantologii czy kardiochirurgii. Niestety nasze dzieci i wnuki mogą już doświadczyć problemów związanych z utratą skuteczności antybiotyków. Przyczyną jest rosnąca oporność na antybiotyki wielu groźnych bakterii, za którą jesteśmy odpowiedzialni. Dr hab. n. med. Ernest Kuchar Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym, Warszawski Uniwersytet Medyczny
B
y zrozumieć problem antybiotykooporności, warto pamiętać, że antybiotyki zawdzięczamy grzybom. Penicylina, pierwszy antybiotyk odkryty przez Aleksandra Fleminga w 1928 roku, była produktem pleśni Penicillium notatum. Powszechne stosowanie antybiotyków w medycynie i weterynarii wywiera presję selekcyjną: przeżywają bakterie z genami oporności, dając początek nowym pokoleniom drobnoustrojów lekoopornych. W efekcie już doświadczamy narastającej lekooporności groźnych patogenów i trudności z leczeniem zakażeń.
Antybiotyki są tak cenne, że musimy je chronić dla przyszłych pokoleń. Szacuje się, że jedynie w 2019 roku na świecie zmarło z tego powodu około 4,95 miliona chorych, znacznie wiecej niż z powodu AIDS (0,86 miliona) czy malarii (0,4 miliona). Problem przybiera na sile. Zwiększajaca się liczba ludności, starzenie się społeczeństw i duża mobilność sprawiły, że oporność na antybiotyki szybko rozprzestrzenia się
na cały świat. Jak szacuje WHO, w 2050 roku zakażenia bakteryjne, których nie będziemy mieli czym leczyć, mogą zabić 10 milionów ludzi rocznie – więcej niż wszystkie choroby nowotworowe i wypadki drogowe razem wzięte. Trendy te trudno odwrócić, niemniej możemy wspólnie opóźnić rozwój antybiotykooporności. Przede wszystkim należy ograniczyć stosowanie antybiotyków w chorobach wirusowych. Najczęstsze ostre choroby ludzi – zakażenia dróg oddechowych, są w zdecydowanej większości wywołane przez wirusy, jednak powszechna wiara w antybiotyki i źle pojmowana ostrożność sprawiają, że ostre infekcje dróg oddechowych są na całym świecie główną przyczyną nieuzasadnionej antybiotykoterapii. Wirusowe zakażenia układu oddechowego leczymy objawowo. Gorączkę i pozostałe objawy infekcji potrafimy skutecznie złagodzić bez antybiotyku, szczególnie że mamy dowody na szkodliwy wpływ antybiotyku na przebieg zakażeń wirusowych, co dobitnie pokazała pandemia COVID-19. Po drugie, należy opracować politykę antybiotykową i jej przestrzegać. Chodzi o to, że antybiotyki o szerokim zakresie działania, które wpływają na liczne bakterie, znacznie częściej i szybciej prowadzą do rozwoju lekooporności niż antybiotyki o wąskim zakresie działania. Zbyt wielu chorych także w naszym kraju jest niepotrzebnie leczonych antybiotykami o szerokim spektrum. Stosując antybiotyki, należy ściśle przestrzegać
reguł właściwego dawkowania i czasu leczenia. Dawka antybiotyku musi być na tyle wysoka, by zabić bakterie wywołujące chorobę i zminimalizować ryzyko rozwoju oporności, ale na tyle niska, by uniknąć działań niepożądanych. Po trzecie, musimy myśleć długoterminowo i przewidująco. Antybiotyk zbędnie zastosowany dzisiaj u jednego chorego może stać się przyczyną niepowodzenia leczenia w przyszłości nie tylko u tego samego chorego, ale też innych pacjentów, także nas i naszych dzieci. Stosowanie antybiotyków wiąże się z działaniami niepożądanymi – tymi wczesnymi jak uczulenie czy biegunka poantybiotykowa, jak też odległymi, związanymi z niekorzystnym wpływem na nasz mikrobiom. Pomyślmy o tym, zanim będziemy nalegać na przepisanie antybiotyku z powodu banalnych problemów zdrowotnych – antybiotyki są tak cenne, że musimy je chronić dla przyszłych pokoleń. Piśmiennictwo • Rzymski P. Fal A. Antybiotykooporność a zmiany środowiska Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego 2023 • Fal. A, Kuchar E, Mastalerz-Migas A. i wsp. Nadużywanie antybiotyków – wpływ na ich skuteczność oraz odporność organizmu i rozwój chorób przewlekłych Medical Tribune Wydanie Specjalne 08.2023 • Hutchings M I. et al. Antibiotics: past, present and future. Current Opinion in Microbiology 2019, 51:72–80 • https://www.vox.com/2014/12/12/7382299/new-report-drug-resistantinfections-will-kill-more-people-than • Dever L.A., Dermody T. S. Mechanisms of Bacterial Resistance to Antibiotics. Arch Intern Med, Vol.151, May 1991 • https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance • Sandoz https://www.sandoz-med.pl/materialy-dla-pacjentow/ razemprzeciwkoantybiotykoopornosci/jesli-masz-infekcje-lekarzprzepisal-ci-antybiotyk /data wejscia: 02.10.2023/
Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info
Cały materiał przeczytasz na stronie: sandoz-med.pl
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
Materiał powstał w ramach kampanii „Razem przeciwko antybiotykooporności” zainicjowanej przez Sandoz Polska sp. z o.o.
Czytaj więcej na byczdrowym.info
7
8
Czytaj więcej na byczdrowym.info
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
WAŻNE
FOT.: RENATA DĄBROWSKA
Magdalena Glewicz, inicjatorka oddolnej, społeczno-edukacyjnej kampanii „Niewykrywalni”, zajmującej się tematyką HIV/AIDS
Czy wirus HIV to wciąż tabu? Pomimo stygmatyzacji osób zakażonych HIV oraz lęku społeczeństwa warto pamiętać, że tak naprawdę jest wiele innych chorób gorszych od HIV. Takich, na które nie ma leczenia albo jest ono bardzo drogie.
Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info
Czy możemy być zakażeni wirusem, nie zdając sobie z tego sprawy? Każdy człowiek chce jak najdłużej żyć zdrowo, ale żeby tak było, powinniśmy badać się regularnie. Tylko badania profilaktyczne są w stanie pokazać nam, w jakim stanie jest nasze zdrowie. Niestety duża część społeczeństwa zaczyna interesować się swoim zdrowiem dopiero wtedy, kiedy są już odczuwalne objawy, a to wielki błąd. Zwłaszcza że istnieją choroby, które nie dają o sobie znać nawet przez kilka, a nawet kilkanaście lat. Do takich chorób zalicza się właśnie zakażenie wirusem HIV. Żeby je wykryć, wystarczy zrobić test, który – jeśli zrobiony w PKD (punkcie konsultacyjno-diagnostycznym) – będzie anonimowy, bezpłatny i nie potrzebujemy na niego skierowania. Listę takich punktów znajdziemy na stronie aids.gov.pl . Każdy, kto rozpoczął życie seksualne, powinien wykonać taki
test, bo on ratuje życie. Przez lata, kiedy wirus nie jest wykryty, sieje bardzo duże spustoszenie w organizmie, niekiedy lekarz wykonuje zlecenie takiego testu, kiedy pacjent jest bardzo chory i najprawdopodobniej doszło już do rozwinięcia u niego AIDS.
Czy według pani wirus HIV to nadal temat tabu wśród społeczeństwa? To zależy od grupy wiekowej, ale coraz chętniej rozmawiamy na ten temat. Nie krępujemy się o tym wspominać wśród swoich znajomych. Problem zaczyna się tak naprawdę najczęściej wśród lekarzy. Sama nawet się z tym spotkałam.
Jakie ma pani rady dla osób, które dowiedzą się o zakażeniu wirusem HIV? Jakiego wsparcia potrzebują te osoby? Wiem, że na początku czujecie się, jakby świat wam się zawalił, ale tak naprawdę
jest wiele innych chorób gorszych od HIV. Takich, na które nie ma leczenia albo jest ono bardzo drogie.
Tylko badania profilaktyczne są w stanie pokazać nam, w jakim stanie jest nasze zdrowie. Rozpocznijcie leczenie tak szybko, jak to jest możliwe, porozmawiajcie z kimś zaufanym lub specjalistą. Możecie poszukać innych osób, które również są zakażone, i razem się wspierać. Najlepsze dla was będzie wsparcie najbliższych.
Czytaj więcej na byczdrowym.info
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
9
EKSPERT
Wirus HIV nadal w natarciu – kluczowa rola testów przesiewowych
Za sprawą dostępności leków antyretrowirusowych możemy skutecznie przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się wirusa HIV. Jednak, żeby zastosować leczenie, musimy wiedzieć, że jesteśmy zakażeni. Jak wyglądają obecnie dane epidemiologiczne dotyczące zakażenia wirusem HIV w Polsce?
Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info
Prof. dr hab. n. med. Miłosz Parczewski Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, wiceprezes Europejskiego Towarzystwa Klinicznego AIDS, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Nabytych Niedoborów Immunologicznych PUM w Szczecinie
Jeśli chodzi o dane epidemiologiczne, w ostatnich 4 latach mamy do czynienia z wieloma zmianami. Trudno jest oszacować liczbę zachorowań, ponieważ w pandemii, szczególnie w okresie końca 2019 do początku 2021 roku, liczba diagnoz spadała. Natomiast zaczęła ona rosnąć na przełomie 2021 i 2022 roku wraz z powrotem do testowania oraz wojną w Ukrainie, która miała związek z napływem ludności z tego kraju ze znacznie wyższym wskaźnikiem zakażeń.
W jaki sposób dochodzi do zakażenia wirusem HIV? Czy możemy wyróżnić grupę ryzyka? Większość zakażeń w Polsce odbywa się drogą seksualną – zarówno wśród osób heteroseksualnych, jak i homoseksualnych. Znacznie mniej zauważa się zakażeń poprzez dożylne stosowanie narkotyków, choć ta droga narażenia
w kontekście wirusa HIV nadal ma duże znaczenie w wielu krajach świata. Sposób używania narkotyków jest obecnie inny, ponieważ służą one częściej poprawie satysfakcji seksualnej (chemsex), co również może wpływać na zwiększoną transmisję wirusa. Warto pamiętać, że mimo iż najwięcej przypadków diagnozowanych jest u pacjentów w wieku 20-35 lat, to wirus nie omija również osób dojrzałych – 40, 50+. Nie jest to duża grupa, ale są to pacjenci diagnozowani późno lub bardzo późno, kiedy rozwinął się już głęboki niedobór odporności i AIDS.
Jakie badania należy wykonać w celu diagnozy oraz jak ważne jest wczesne rozpoznanie? Najczęściej wykonywanym badaniem diagnozującym obecność wirusa w organizmie jest test przesiewowy wykrywający przeciwciała lub antygeny HIV (potocznie zwany testem ELISA/ EIA lub Combo). Można go wykonać w każdym laboratorium, istnieją również testy do samotestowania – które
można wykonać samodzielnie w domu. Test wykrywający HIV nie znajduje się w koszyku podstawowych badań POZ, jednak można go wykonać w sposób bezpłatny np. w punktach konsultacyjno-diagnostycznych i każdy pacjent może z niego skorzystać. Warto o tym pamiętać, np. przy rozpoczynaniu związku, przed rozpoczęciem współżycia bez zabezpieczenia czy po prostu w kontekście chęci zadbania o zdrowie seksualne.
Jakie działania należy podjąć w przypadku pozytywnego wyniku? Czy aktualnie z wirusem HIV można żyć normalnie? Należy udać się bezpośrednio do poradni leczenia HIV lub poradni chorób zakaźnych. Tam pacjent zostanie bezzwłocznie objęty opieką i w ciągu kilku dni otrzyma leki antyretrowirusowe (hamujące namnażanie HIV). Od 3-4 tygodni do 3 miesięcy ich stosowania wirus HIV stanie się niewykrywalny, a do pół roku taka osoba będzie niezakaźna i zyska szansę na normalne życie.
Materiał powstał we współpracy z firmą Janssen
Czy z wirusem HIV można normalnie żyć? Rozwój nauki pozwala stosować coraz lepsze terapie, niestety ciągle wiele osób dowiaduje się o swoim zakażeniu bardzo późno. W dzisiejszych czasach HIV nadal traktowany jest jako temat tabu. Dlaczego należy przełamywać te bariery oraz uświadamiać, że z HIV można normalnie żyć? Osoby seropozytywne w Polsce mają dostęp do leków i medycznej opieki na europejskim poziomie. Rozwój nauki pozwala stosować coraz lepsze terapie, niestety ciągle wiele osób dowiaduje się o swoim zakażeniu bardzo późno. Dlatego też tak ważna jest profilaktyka i testowanie. Niestety, za rozwojem medycyny nie idzie zmiana społeczna. Mało osób wie, że osoba z niewykrywalnym poziomem
wirusa nie zakaża w kontaktach seksualnych. Ciągle poziom wiedzy Polaków jest zbyt niski, co przekłada się na dyskryminację osób z HIV.
Jak wygląda życie osoby z HIV? Czy różni się ono od życia osób zdrowych? Wczesna diagnoza pozwala na włączenie leków od pierwszych dni. Nie dopuszcza się wtedy do namnażania wirusa. Dzięki temu człowiek może dożyć starości. Oczywiście na dzień dzisiejszy musi brać leki, ale jego jakość życia pod względem medycznym jest dużo lepsza niż nawet 10 lat temu.
Jak postępować po diagnozie, do kogo się zgłosić z pozytywnym wynikiem? Jak ważne jest wsparcie najbliższych? Kiedy mamy wynik pozytywny testu, najlepiej zgłosić się do poradni HIV (wszystkie adresy
dostępne są na stronie: aids.gov.pl/na-strone-glowna/poradnie_hiv). Nie zwlekajmy, bo ważne jest włączenie leczenia i zatrzymanie niszczenia układu odpornościowego przez HIV. Dla wielu osób HIV to temat tabu, boją się powiedzieć komukolwiek o swoim zakażeniu. Łatwiej nam jest podzielić się informacją o diagnozie raka czy cukrzycy. Ale HIV może dotyczyć każdego, kto jest aktywny seksualnie. Ważne, by w tych trudnych momentach mieć wsparcie kogoś bliskiego. Jak przy każdej diagnozie choroby przewlekłej początki są trudne i w samotności trudno się z tym mierzyć. Wiele osób obawia się zrobienia testu, dlatego uruchomiliśmy projekt bezpłatnych testów w kierunku HIV do samodzielnego wykonania w domu: zamowtestnahiv.pl. Całość działań odbywa się w ramach kampanii dotyczącej testowania: ztnh.pl.
Dr n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak Socjolożka, pedagożka, edukatorka seksualna, prezeska zarządu Fundacji Edukacji Społecznej, ekspertka Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, członkini European AIDS Treatment Group
10 Czytaj więcej na byczdrowym.info
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
SYLWETKA
Jak poprawić własną odporność? Angelika Szymańska Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, obecnie rozpoczyna specjalizację z medycyny rodzinnej; twórczyni jednego z najbardziej rozpoznawalnych kont medycznych na Instagramie: gini.gina
Układ odpornościowy to bardzo skomplikowana maszyna, której pracę wspomagają liczne elementy. Wszystkie niezbędne budulce możemy dostarczyć bardzo prosto z dietą, tylko trzeba wiedzieć, w jaki sposób.
Uważam, że warto tu rozwiać jeden mit, w który wielu pacjentów szczerze wierzy. Nie istnieje jedna magiczna tabletka, która zażywana codziennie zbuduje nam niezniszczalną odporność. W rzeczywistości kondycja układu odpornościowego zależy od naszych codziennych wyborów i dobrze zbilansowanej diety. Układ odpornościowy to bardzo skomplikowana maszyna, której pracę wspomagają liczne elementy: białka, błonnik, kwasy omega-3, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i te z grupy B, a także antyoksydanty i minerały. Wszystkie niezbędne budulce możemy dostarczyć bardzo prosto z dietą, tylko trzeba wiedzieć, w jaki sposób. Weźmy na szybki warsztat witaminę C, o której często słyszymy: „Zażywaj jak najwięcej, to nie zachorujesz”. Niestety, szybko zburzę ten obraz dwoma faktami: badania wykazały, że witamina C
nie zmniejsza częstości zachorowań, a jej najbogatszym źródłem nie jest cytryna lub pomarańcza! Szokujące, prawda?
Na co w takim razie zwrócić uwagę w kontekście zdrowego odżywiania? W jaki sposób za pomocą diety możemy zbudować silną odporność? Cała tajemnica tkwi w odpowiednim zbilansowaniu. Codziennie słyszymy, że powinniśmy jeść więcej warzyw. To prawda, owoce i warzywa są bogatym źródłem witamin i minerałów, ważnych dla układu odpornościowego, jak witamina A i E czy magnez. Podczas dbania o odporność warto również pamiętać np. o łososiu – zawiera on dużo witaminy D i B12, czy orzechach, które zawierają kwasy omega-3, witaminę E i cynk. To wszystko, co wymieniłam, jest nam potrzebne, by wzmocnić odporność. Strzałem w dziesiątkę są również domowe sposoby, takie jak sok z malin, miód, czosnek czy imbir. Dlaczego? Chociażby dzięki antyoksydantom!
Więcej informacji na stronie: byczdrowym.info
FOT.: DOMINIKA JEZIORSKA
Zima to czas zachorowań na różne infekcje. Jakie ma pani rady dla naszych czytelników, pragnących zachować zdrowie w tym okresie?
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
A jak na co dzień pani dba o zdrowy styl życia? Skąd pomysł na prowadzenie działań edukacyjnych na tematy zdrowotne w mediach społecznościowych? Moją misją jest dotarcie i pomoc jak największej liczbie pacjentów. Cel ten konsekwentnie realizuję, rozwijając od wielu lat swoje media społecznościowe pod nazwą Lekarz Gina, a na samym Instagramie w 90 dni dotarłam do ponad 5 milionów osób! Coraz więcej osób szuka w internecie informacji o zdrowiu. Niestety większość dodawanych treści nie podlega żadnej weryfikacji. Już dobrych kilka lat temu postanowiłam, że chcę wnosić coś wartościowego i dobrego w świat social mediów – coś zgodnego z nauką. W trakcie studiów medycznych zaczęłam dzielić się z obserwatorami zdobytą wiedzą oraz ciekawostkami dotyczącymi zdrowia, chorób, profilaktyki czy budowania odporności. Dlatego też powstał pomysł na pierwszego własnego e-booka o wzmacnianiu odporności. Jest podzielony na dwie części, a każda zawiera część merytoryczną i część z autorskimi przepisami, a wszystko na podstawie badań naukowych. Jest to e-book dla każdej osoby, w każdym wieku, która chciałaby wzmocnić swoją odporność, nauczyć się podejmować właściwe wybory żywieniowe oraz pozbyć się nadprogramowych kilogramów. W trakcie mojej edukacji medycznej nieustannie słyszałam sentencję: „Lepiej zapobiegać, niż leczyć”, a ja w pełni podzielam tę filozofię, zwracając szczególną uwagę na aspekty profilaktyki. Cieszę się, że mam możliwość dotarcia do tak licznego grona odbiorców i wpływania na zwiększenie ich świadomości.
Coraz więcej osób szuka w internecie informacji o zdrowiu. Niestety większość dodawanych treści nie podlega żadnej weryfikacji. W Polsce nadal mamy problem z zanieczyszczeniem powietrza. Czy smog może wpływać na odporność naszego organizmu?
FOT.: DOMINIKA JEZIORSKA
Niestety tak – i mówią o tym liczne badania naukowe. Smog zwiększa ryzyko rozwoju astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Zmienia również aktywność różnych komórek układu odpornościowego, jak limfocyty T, makrofagi i neutrofile.1,2 Powagę natężenia smogu można zobrazować prostym obliczeniem. Przebywając cztery godziny na zewnątrz w Krakowie (przy zanieczyszczeniu 5,4ng/m3), wdychamy tyle zanieczyszczeń, jakbyśmy wypalili tego dnia siedem papierosów!3 Co ciekawe, negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza mogą być łagodzone przez dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości witaminy D!1,2
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0891584919315217 Glencross DA, Ho TR, Camiña N, Hawrylowicz CM, Pfeffer PE. Air pollution and its effects on the immune system. Free Radic Biol Med. 2020 May 1;151:56-68. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2020.01.179. Epub 2020 Jan 30. PMID: 32007522. 3 https://www.omnicalculator.com/ecology/smog-benzoapiren 1
2
E-book „ODPORNOŚĆ NA TALERZU” oraz więcej inspiracji na temat zdrowego odżywiania znajdziesz tu: LEKARZGINA.PL
Czytaj więcej na byczdrowym.info
11
12 Czytaj więcej na byczdrowym.info
MATERIAŁY PROMOCYJNE PRZYGOTOWANE I POCHODZĄCE OD MEDIAPLANET
PROBLEM
Kontynuacja materiału na stronie: byczdrowym.info
Infekcje w sezonie jesienno-zimowym Sezon jesienno-zimowy, nie tylko dla osób z przewlekłymi problemami zdrowotnymi, często obfituje w liczne infekcje, zwłaszcza wirusowe. Z czego to wynika? Tak naprawdę do końca zjawisko to nie zostało wyjaśnione.
C
Izabela Morawska Lekarka, doktorantka, pacjentka z wrodzonym błędem odporności – czyli osoba, której całe życie obraca się wokół immunologii
DC wskazuje, że jesień i zima to czas, w którym wirusy wywołujące choroby układu oddechowego zwykle krążą w społeczeństwie w większym stopniu niż w pozostałych porach roku. Jesień to czas powrotu uczniów do szkół, a studentów na uczelnie, to okres częstszego przebywania w zamkniętych pomieszczeniach, korzystania z komunikacji miejskiej. W organizmie dochodzi do zmniejszonej syntezy witaminy D3 z powodu braku ekspozycji na słońce, rzadziej podejmujemy się aktywności fizycznej, zmniejszona jest dostępność do świeżych warzyw i owoców. To prawdopodobnie współdziałanie tych różnych czynników zwiększa naszą wrażliwość na zakażenia. Zakażenia szerzą się głównie drogą kropelkową, podczas kichania, kaszlu. Najczęściej dotyka nas przeziębienie, choć z ekspozycją na zimno nie ma za wiele wspólnego. Tak naprawdę są to każdemu znane objawy z górnych dróg oddechowych: wodnisty wyciek z nosa, kichanie, podrażnienie gardła, powodowane przez kilkaset różnych wirusów – głównie przez rhinowirusy. Jednak nie należy zapominać o wirusach, które mogą spowodować dużo bardziej niebezpieczne zakażenia: wirus SARS-CoV-2, wirusy grypy typu A czy B oraz wirus RSV. W tych przypadkach objawy są zwykle bardziej nasilone, często obserwowana jest wysoka gorączka, silny kaszel, ból mięśni. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skorzystać z konsultacji lekarskiej.
Wtórne niedobory odporności – co powinniśmy wiedzieć? Najpierw kilka słów o wtórnych niedoborach odporności – są to takie sytuacje zdrowotne, w których pacjent ma osłabione funkcje układu odpornościowego w wyniku zadziałania jakiegoś
czynnika zewnętrznego. Przykładem mogą być pacjenci przyjmujący leki przeciwnowotworowe lub immunosupresyjne – to znaczy hamujące odpowiedź odpornościową. Takie osoby są szczególnie zagrożone ciężkim czy przewlekającym przebiegiem infekcji. Tak zwane zwykłe przeziębienia mogą u osób z niedoborem odporności przebiegać ciężko, nasilać objawy chorób przewlekłych czy torować drogę infekcjom bakteryjnym. Zakażenia wirusem grypy i SARS-CoV-2 mogą powodować objawy na tyle silne, że pacjent będzie wymagał hospitalizacji. Ludzie dotknięci niedoborami odporności, zarówno wtórnymi, jak i pierwotnymi, powinni jak nikt inny dbać w tym okresie o swoje bezpieczeństwo. Należy skrupulatnie stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego, unikać dużych skupisk ludzkich i kontaktów z osobami z objawami chorób zakaźnych, stosować profilaktykę w postaci szczepień.
Niełatwe życie z niedoborami odporności Nie da się ukryć, że moje doświadczenia z infekcjami jako pacjentki z niedoborem odporności są bogate. Oczywiście szczególnie często chorowałam zanim postawiono mi właściwą diagnozę. Mam jednak to szczęście, że i tak mój niedobór obchodzi się ze mną dość łagodnie. Mimo to, w sezonie jesienno-zimowym, rok rocznie, znacznie częściej od znajomych pojawiają się u mnie infekcje, tak wirusowe, jak i bakteryjne. Czasem taka z pozoru niegroźna infekcja górnych dróg oddechowych staje się czynnikiem spustowym do nasilenia przewlekłego zapalenia zatok, astmy i innych chorób przewlekłych. Zwykle infekcje trwają u mnie dłużej niż u zupełnie zdrowych osób, potrafią rozwijać się podstępnie, potrzebuję też dużo więcej czasu, by wrócić do formy po leczeniu. W przeszłości zdarzały się u mnie
także zakażenia o ciężkim przebiegu, które wymagały pobytów szpitalnych. Na szczęście, odkąd przyjmuję preparaty immunoglobulin, dbam o profilaktykę zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego, czuję się dużo lepiej!
Niezwykle istotną profilaktyką zakażeń są szczepienia ochronne. Jak zapobiegać infekcjom? Pamiętajmy o zdrowym stylu życia – choć brzmi to może trywialnie, to wysypianie się, prawidłowe odżywianie i aktywność fizyczna mają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Stosujmy suplementację witaminy D3 zgodnie z zaleceniami lekarza, możemy wspomagać się naturalnymi produktami, takimi jak imbir, miód, kurkuma. Jeśli już wystąpią u nas objawy zakażenia wirusowego, zrezygnujmy z pójścia do szkoły, pracy, unikajmy przebywania w skupiskach ludzkich czy korzystania z komunikacji miejskiej. W sezonie infekcyjnym zakładajmy maseczki chirurgiczne. Niezwykle istotną profilaktyką zakażeń są szczepienia ochronne. W szczególności warto pamiętać o corocznym szczepieniu dzieci i dorosłych na grypę, a od tego roku osoby powyżej 60. roku życia mają możliwość także skorzystania ze szczepienia przeciwko RSV. Pamiętajmy też, że antybiotyki nie działają na wirusy i nie powinniśmy ich przyjmować bez wyraźnego zalecenia lekarza