INSTALACJE
POWODZIE – CZY JESTEŚMY W STANIE IM PRZECIWDZIAŁAĆ? Michał Marcinkowski, hydrolog, główny specjalista projektu Klimada 2.0, realizowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
dotkliwe również w wyniku gospodarki czło
Występowanie wezbrań rzek, czyli wzrost stanu wody w rzekach wynikający ze wzmożonego zasilania, jest naturalnym elementem klimatu Polski. Mogą one mieć różne przyczyny, m.in. długotrwałe lub intensywne opady deszczu, roztopy pokrywy śnieżnej, wystąpienie na rzece zatoru lodowego uniemożliwiającego lub znacząco ograniczającego możliwość przepływu wody w rzece. Występujące w warunkach naturalnych wezbrania są nierozerwalnie związane z okresowym wylewaniem wody poza granice koryta rzecznego, aczkolwiek nie zawsze muszą oznaczać wystąpienie powodzi. Zwykle o tym zjawisku mówi się dopiero wówczas, gdy wylewające wody powodują straty gospodarcze.
w tym doliny rzek. Zlewnie są w coraz więk
S
szym stopniu zagospodarowywane. Rośnie też odsetek powierzchni nieprzepuszczal nych (drogi, dachy, place), które sprawiają, iż woda opadowa zamiast infiltrować do wód podziemnych, w szybkim tempie spływa do rzek, jezior i zbiorników, powodując istot ny wzrost stanu wody (rysunek). Człowiek, starając się chronić własny dobytek, buduje coraz wyższe wały przeciwpowodziowe, od cinając w ten sposób rzeki od terenów, na które niegdyś mogły one w naturalny sposób wylewać w czasie wezbrań.
Czy możemy zapobiec powodziom?
zersze pojęcie powodzi zostało okre
straty na poziomie 12,8 mld zł (około 1%
ślone w obowiązującej ustawie Prawo
PKB), niestety zaledwie 13% z nich było
Ryzyko wystąpienia powodzi będzie występo
wodne. Zgodnie z nią przez powódź
ubezpieczonych. Straty z powodu zalań
wało zawsze. Nie jest możliwe jego zupełne
rozumie się czasowe pokrycie przez wodę
mieszkań i domów wyniosły blisko 2 mld zł.
uniknięcie. Należy jednak dążyć do jego mi
terenu, który w normalnych warunkach nie
Kwota ta obejmuje koszt remontów lub od
nimalizacji. Sposobów działania jest w tym
jest pokryty wodą, w szczególności wywoła
budowy nieruchomości oraz straty w mieniu
zakresie wiele. Punktem wyjścia powinno
ne przez wezbranie wody w ciekach natural
ruchomym (zniszczone samochody, meble,
być
nych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz
sprzęty AGD, RTV itp.) Według szacunków
przestrzenne, uwzględniające aspekty śro
od strony morza, z wyłączeniem pokrycia
Polskiej Izby Ubezpieczeń, gdyby powódź
dowiskowe. Zgodnie z postanowieniami tzw.
przez wodę terenu wywołanego przez wez
o takiej samej skali wydarzyła się w 2018 r.,
Dyrektywy Powodziowej [1] państwa człon
branie wody w systemach kanalizacyjnych.
kosztowałaby 20,9% więcej niż w 2010 r.
kowskie zobowiązane są do opracowania
Wzrost kosztów wynika ze zwiększonej war
i okresowej aktualizacji szeregu dokumentów
tości majątku prywatnego i publicznego na
planistycznych, m.in. wstępnej oceny ryzyka
W 2010 r. Polska doświadczyła tragicznej
terenach zagrożonych, na który złożyły się
powodziowego, map zagrożeń oraz ryzyka
w skutkach powodzi, podczas której ucier
inwestycje w budynki gospodarcze, maszyny
powodziowego, planów zarządzania ryzykiem
piało 24 tys. rodzin. Powódź spowodowała
i urządzenia, infrastrukturę czy majątek ko
powodziowym. Wnioski z nich wynikające po
munalny [5, 6].
winny być uwzględniane w planach zagospo
Skala strat na skutek powodzi
Zmiana reżimu odpływu na skutek urbanizacji zlewni [4]
80
wieka, jego rosnącej presji na środowisko,
EKSPERT BUDOWLANY
nr 5/2020
odpowiednie,
rozsądne
planowanie
W ostatnich latach obserwuje się wzrost
darowania przestrzennego. W sytuacji ideal
częstotliwości występowania powodzi i pod
nej, kształtując zabudowę, zarówno miejską,
topień oraz w konsekwencji wzrost strat.
jak i rozproszoną poza miastami, powinniśmy
Wynika to z dwóch przyczyn – zmian kli
pozostawić miejsce rzekom oraz unikać za
matu oraz nieodpowiedniego planowania
budowywania dolin rzecznych. Dzięki temu
przestrzennego. Jednym z głównych efek
zachowane zostałyby naturalne tereny zale
tów obserwowanych już zmian klimatu jest
wowe rzek. Niestety, w wielu przypadkach te
wzrost częstotliwości występowania zjawisk
reny najbardziej atrakcyjne dla człowieka, np.
ekstremalnych, m.in. deszczy o charakterze
pod względem krajobrazowym, to tereny po
nawalnym. Powodzie stają się coraz bardziej
łożone w malowniczych okolicach nad rzeka
www.ekspertbudowlany.pl
