30 binnenlandsbestuuranl
I
r----r ii de
n van cle vrou-
181Í:" I drrn
komteen nen. Maat-
i------_-
schappelijk werkster Behiye Cukur neemt de telefoon in l-ret kantoortje op.'Vertel eens, wat is er precies aan de hand?' Uit het gesprek blijkt dat de vl-onw, Anna, in acuut levensgevaar, verl<eert. Haar man is als militair uitgezonden geweest en heeft in het oorlogsgebied trauma's opgelopen. Terug in Nederland is hij steeds gewelddadiger geworden. Hij slaat zijn vrolrw en dreigt zijn dochtertje te vermoorden. Anna heeft aangifte gedaan, rraar over een paar uur komt haar man vrij.'lk moet hier nu weg, ik heb een slaapplaats nodig.' Dat is een probleem. Alle opvangplekken voor mishandelde vrouwen in Amsterdam en omgeving zijn bezet. Cukur kijkt in het inforrnatiesysteem clat alle vrije plekken in Nederland registreert. In Maastricht is misschien nog een plek. Cukur: 'lk geefje d:rt telefoonnummer en nog wat nummers van andere steden. Als het niet lukt, bel dan terug.'
Geestelijke misha ndeling Maandelijks komen bij de telefonische hulplijn in Amsterdam - officieel het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld - zo'n achthonderd telefoontjes binnen. Maatschappelijk werksters bemannen de telefoorr. Voor crisissituaties staan de lijnen vierentwintig uur perclag open, zeven dagen per week. Iedereen die vragen heeft, kan bellen: slachtoffers, daders, familieleden en hulpverleners. De helft van de vragen is informatief, de andere helft is een vraag om hulp. De medewerkers van de lrulplijn maken een schifting. Een deel van de mishandelde vrouwen (en soms mannen) heeft direct opvang op een geheirn adres nodig, een ander deel kornt terecht bij één van de elf Steunpunten Huiselijk Geweld in Amsterdam. De telefoon gaat weer over. Een vrouw die al vijfentwintig jaar getrouwd is, wordt sinds een jaar geestelijk rnisl'randeld door haar man. Ze wil scheiden en zoekt hulp. Cukur' maakt een afspraak voor haar bij een van de steunpunten. Psychische rnishandeling kan net zo schrijnend zijn als licl'ramelijke rnishandeling, blijkt uit de voor-beelden die Cukur geeft. 'lk maak mee dat vrouwen geen voedsel meer-l<rijgen, in de box moeten slapen of dat de man het gas en de elektriciteit uitdraait als hij weggaat. Zijn vrouw zit dan de hele dag opgesloten in de kou.' Het merendeel van cle bellers dat hulp nodig heeft,komt bij één van de ambulante steunpunten telecht. Dat blijkt na bestudering van cle
fonnulielen
clie de
week 12 25 maart 2005 |
maatschappelijk werl<-
sters na elk gesprek invullen. Het Turkse meisje clat is uitgehuwelijkt bijvoorbeeld. Zij wil niet met een vreemde ffran trottwen en is het lruis uitgevlucht. Haar familie heeft gezegd dat zij haar wens respecteren en dat het meisje weer thuis rnag l<omen. Maar-zij is bang voor wat er gebeurt als zij teruggaat en wil
daarover praten. Of de geestelijk gehandicapte man die ziin vriendir-r slaat'ook al wil ik dat niet'. Hij heeft haar-de laatste keel bijna blind geslagen, zegt hU. HU wil hulp en samen rnet zijn vrienclin krijgt hij relatiegesprel<ken. Of het zeventienjarige rneisje dat belt omdat haar moecler door haar stiefuaclel worclt mishancleld. Haar moeder durft niet bij hem weg te gaan. Ook cleze clochter gaat naar een steunpunt voor een gesprel<.
Geheim De steunpunten moeten escalatie van gewelcl voorkonten. Soms klijgen vrouwen hulp bij de scheidingsprocedure, maar de meeste slachtoffers die bij het steunpunt komen, willen niet bij hun partner weg. Cukur: 'Mishandelde vrouwen houden van hun rnan, ze hebben salnen l<inderen. De daders zijrr ook niet blij rnet wat er gebeurt en willen hun vrouw niet kwijt. De eerste reactie van claders is meestal dat zij geen hr-rlp willen, zij willen de mishandeling zoveel mogelijk geheinr
houden. Maar als het geheirn naar buiten kornt, gaan zij rneestal toch overstag.Wlj adviseren de vrouwen altijd on-r aangifte te cloen. Dat kan een stok achter de deur zijn en met een aangifte stelt het slachtoffer duidelijk een glens: "tot hiel en niet verder".' De stellen krijgen relatiegesprekl<en waarin zij leren een time-out te nemen op het n-rorrent dat cle stoppen dreigen door te slaan. Zij leren herkennen wat zoveel stress oplevert. Cul<ur:'Werkloosl'reid, schulden of een dleigende reorganisatie op het werk. We l<unnen clie stressfactoren natuurlijk niet allemaal wegnemen, maar met schuldhulpverlening en bemiddeling voor werk komen we al heel ver.'De hulp van de omgeving wordt ingeschakeld; buren, familie en de politie.'Als lnensen in de orngeving van l-ret geweld afweten, werpt dat een drempel op voor nieuw geweld', zegt Cukur. De wijl<agent gaat regelmatig langs om te controleren of alles nog goed gaat. Met behulp van de steunpunten worden de opvanghr-rizen alleen gebr-uikt als er geen andere rnogelijkheid meer is en de veiligheid toch in gevaar blijft. De opvang is er voor de slachtoffers die irr een extreern onveilige situertie leven, bij eelwlaak of als iemand heel lang rnet licharnelijk geweld te maken heeft gehad. Maar een opvangplek vinden is niet makke-
Vl uchtr hulpdienst voor huiselijk geweld krijgt honderden telefoontjes per maand, van vrouwen die voor hun leven vrezen tot mannen die hun vriendin slaan" Maar als de sfachtoffers een goed verhorgen opvangplek nodig hebhen, Inpen de hulpverfeners tegen problernen aan. De telefonische
Mensie Melchior
binnenlandsbestuura
nl
31
I
'De man draait de
elektriciteit uit als hij weggaat. Dan
zitzijn vrouw de hele dag in de kou'
Beeld uit de
a
Zuid-Koreaanse film Bin-lip van regisseur Kim Ki-Duk die momenteel in verschillende Nederlandse bioscopen te zien is
Foto: Bright Angel Distribution
of ze geld hebben voor een pensionnetje' Maar soms is bij de familie blijven gewoon te gevaarlijk. Dan kijk ik of er ergens nog een bed voor ĂŠĂŠn nacht is, of dat er plaats is bij andere crisisopvang. Ik vind het heel moeilijk dat ik nee moet verkopen. Die vrouwen zetten - ondanks hun schaamte - de stap om hulp te zoeken. En dan is die hulp er niet meteen.' Een ander probleem is dat de opvanghuizen, in de woorden van Aleid van den Brink'wel veilig maar niet geheim zijn'. Het is zeer moeilijk om de adressen en de huizen waar de vrouwen een nieuw leven proberen op te bouwen, verborgen te houden' Van den Brink: 'Alles is geautomatiseerd. Bij de gemeente' bij de KPN en bij de energiebedrijven moet van alles worden geregistreerd. Bovendien kunnen vrouwen niet constant binnen opgesloten blijven.' De afgelopen jaren hebben er volgens Van den Brink ook in Amsterdam'een aantal incidenten plaatsgevonden.' Van den Brink: 'Vrouwen hebben het leven gelaten, zijn net aan de dood ontsnapt. Dat gebeurt niet alleen in het geval van eerwl'aak. Ook Nederlandse mannen stalken hun vrouwen op extreme wijze. Ook komt het voor dat slachtoffers aan het criminele milieu zijn gelieerd en daardoor vermoord dreigen te worden.' Voor de vrouwen waarbij echt acuttt levensgevaar dreigt, zijn er speciale opvangplekken
lijk, Directeur van de vrouwenopvang Aleid
man slaat haar en heeft pas geleden het huis
van den Brink, vertelt over de moeilijkheden. 'Twee jaar geleden is er een onderzoek gedaan waaruit bleek dat er landelijk een tekort was van tweehonderd opvangplekken. Dat lijkt mij een zeer voorziclrtige schatting. Het is voor ons vaak piekeren en puzzelen om een plek te vinden. Soms moeten vrouwen uit Amsterdam naat een oPvang in een stad aan de andere kant van het land.'
kort en klein geslagen. Cukur moet opnieuw uitleggen dat er in Amsterdam geen plaats is. Sylvie wil niet naat een opvang ergens anders in Nederland, omdat ze haar kinderen niet naar een andere school wil laten gaan. Ze zegt dat ze op een andere plek zal wachten. Behiye: 'Soms zijn mishandelingen al tien jaar aan de gang, vrouwen denken dan dat zij die twee weken extra er ook nog wel bij kunnen
Extreem
hebben.' Als er echt geen plek meer is, gaan de maat-
die onder het project'Buiten Beeld'vallen. Dit zijn volledig geheime opvangadressen, waarbij nauw wordt samengewerkt met de politie. Cukur krijgt een maatschappelijk werkster van een opvangtehuis in een andere stad aan de telefoon. Een van de vrouwen die daar woont, wordt bedreigd door de familie van haar overleden man. Haar man is vermoord en de familie is ervan overtuigd dat zij dit heeft geda an.Zij dreigen haar nu ook te vermoorden. De hulpverleenster denkt dat deze vrouw bij 'Buiten Beeld' ondergebracht moet worden. Behiye:'We willen een gesprek met deze vrouw. Daarnaast gaan we overleggen met de politie om in te schatten of deze situatie ook echt zo gevaarlijk is dat zij op die manier moet onderduiken.'