1111111111111111111111 11111 111 1111 1111 1111 11 11111111111111111111111111111111
NIEUWSCHECK
NWT MAGAZINE CONTROLEERT OPMERKELIJK NIEUWS OP WETENSCHAPPELIJKE WAARDE
De slagkracht van hersentumoren Voor kinderen van 2 tot en met 13 jaar is kanker de meest voorkomende doodsoorzaak. Hersentumoren zijn daarbij de grootste boosdoeners. Hoe komt het dat hersentumoren zo hard toeslaan? En doen ze dat ook bij volwassenen? Door Mensje Melchior
Zijn de cijfers ernstig? Het CBS heeft berekend dat van 2002 tot 2011 in Nederland 862 kinderen tot 14 jaar zijn overleden aan kanker. Hersentumoren zijn verantwoordelijk voor 41 procent van die sterfte, leukemie volgt met 26 procent. De cijfers hebben een opvallend staartje. Uit een internationale vergelijking concludeert het CBS dat we met een kankersterftecijfer van 3 per honderdduizend kinderen precies op het EU-gemiddelde liggen, maar dat het Nederlandse cijfer hoger is dan in de meeste andere Noord- en WestEuropese landen.
l
Is de zorg bij kinderkanker bij ons dan slechter? Nee, zo simpel is het niet, stelt Rob Pieters, kinderoncoloog en voorzitter van de Stichting Kinderoncologie Nederland. 'Het is moeilijk om te weten wat precies met wat vergeleken is; zegt Pieters. 'Het CBS zegt bijvoorbeeld dat alle vormen van hersentumoren in Nederland zijn meegenomen, terwijl in andere landen alleen de kwaadaardige vormen werden meegeteld. Maar ook een goedaardige hersentumor - die
2
24 I nwtmagazine I feb ruari 201 3
'Het is onmogelijk om hersentumoren radicaal te verwijderen' geen uitzaaiingen heeft - kan zo'n druk veroorzaken dat het dodelijk is. Zo kun je op hogere sterfte in Nederland uitkomen: Jan Willem Coebergh, epidemioloog gespecialiseerd in kanker, vindt het treurig dat de vergelijking Ăźberhaupt wordt gemaakt met niet gevalideerde cijfers. 'Dit soort vergelijkingen met andere landen wordt ook gelezen door ouders die een kind hebben met deze ziekte. Zij krijgen zo wellicht onterecht het idee dat hun kind hier niet in goede handen is: Zijn hersentumoren ook bij volwassenen zo'n belangrijke doodsoorzaak? De afgelopen jaren werden bij volwassenen jaarlijks iets meer dan 1100 nieuwe gevallen van hersenkanker gediagnosticeerd, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie. Dat is maar een klein deel van het totale aantal nieuwe kankergevallen (dat in 2010 op 95.456 lag). Als je echter naar
3
het sterftecijfer bij de verschillende vormen van kanker kijkt, blijkt hersenkanker ook bij volwassenen een flinke uitschieter op te leveren. Vijf jaar na de diagnose is 22 procent van de patiĂŤnten met hersentumoren nog in leven; voor alle vormen van kanker bij elkaar is dat 59 procent, en voor borstkanker zelfs 86 procent. Waardoor zijn hersentumoren zo moeilijk te behandelen? Het verschilt nogal per tumor, maar er zijn een paar factoren die de behandeling ingewikkeld maken. Bij borstkanker is het mogelijk de hele tumor te verwijderen, met voor de zekerheid ook wat van het omringende weefsel. 'Maar bij chirurgie bij hersentumoren is dat ingewikkelder; zegt neurooncoloog Martin van den Bent van het Erasmus Medisch Centrum. 'Hersentumoren groeien al in een heel vroeg stadium uit, met veel vertakkingen in het hersenweefsel. Dat maakt het onmogelijk om ze radicaal te verwijderen: Daar komt bij dat diverse soorten hersentumoren niet zo gevoelig zijn voor chemotherapie als bijvoorbeeld tumoren in het bindweefsel. Van den Bent:
4
'Inmiddels stijgt de overleving bij hersentumoren wellicht, omdat we de laatste tien jaar chemotherapie na een operatie beter hebben leren gebruiken - onder andere door chemotherapie en bestraling tegelijkertijd toe te passen:
5
Vallen er nieuwe
behandelingen te
verwachten? Er wordt veel onderzoek gedaan naar hersentumoren, onder andere in Van den Bents Erasmus Me. 'We weten nu van diverse hersentumoren
'Bij de agressiefste hersentumoren spelen meerdere mutaties een rol' de achterliggende genmutaties. Het probleem is dat we nog geen medicijnen hebben die de effecten van die genmutaties kunnen opvangen: Daar komt bij dat bij de agressiefste hersentumoren meerdere mutaties een rol spelen, wat de zoektocht naar een geneesmiddel complexer maakt.
Hoopgevender zijn de onderzoeken naar vaccins. Met een zogeheten immunotherapie worden de witte bloedlichaampjes van een patiÍnt zo behandeld dat ze tumorceIIen herkennen en aanvallen. Of de vaccins in de praktijk ook echt werken, moet nog worden aangetoond. Van den Bent: 'Verder kijken ik en mijn vakgenoten uit naar nieuwe middelen voor chemotherapie - we werken nu al jaren met oude kuren. Ik verwacht dat er komend jaar een aantal nieuwe middelen worden gepresenteerd: •