Hardnekkige mythe of keihard feit

OUDERENMYTHE 2 OUDERENMYTHE 1

65 is 't nieuwe 55: babyboomers worden fit en jong oud

DE VOLKSKRANT VONK ZATERDAG 2 MAART 2013

Hardnekkige mythe of keihard feit Ouderen zijn enorme zeurpieten, die het vooral rustig aan moeten doen en zeker geen seks meer hebben. Zijn het nou keiharde feiten of hardnekkige mythes? Journalist Mensje Melchior geeft de antwoorden.

Illustraties Typex (50)

Hoe ouder je wordt, hoe meer je gaat zeuren

3

Daar valt nog wel wat op af te dingen. Begin februari kwam een onderzoek naar buiten van de West Virginia University School of Medicine over de gezondheid van Amerikaanse babyboomers: _ ondanks de medische vooruitgang is die groep nu minder gezond dan hun ouders op die leeftijd waren. De boosdoeners: obesitas en een gebrek aan beweging.

Nu zijn Nederlanders natuurlijk geen Amerikanen; flink overgewicht komt hier minder vaak voor. Toch blijkt ook uit Nederlands onderzoek dat de 55-plussers van nu ongezonder zijn dan die van tien jaar geleden. Dorly Deeg, hoogleraar epidemiologie van de veroudering aan het VU medisch centrum, volgt sinds 1992 een groep Nederlanders die, toen het onderzoek begon, tussen de 55 en 65 jaar waren. Elke tien jaar komt er een nieuwe groep 55- tot 65-jarigen bij.

'We zien duidelijk dat de 'nieuwe' 55-plussers ongezonder zijn. Ze hebben meer overgewicht, bewegen minder en drinken meer.'

Gevolg: meer beperkingen (zoals moeite met lopen).

Maar ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten zijn steeds beter te behandelen.

Babyboomers zijn officieel wel ongezonder maar hebben er in het dagelijks leven vaak minder last van dan eerdere generaties ouderen.

Ii

V

Eindoordeel: Nietwaar

Ga maar na: volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau zijn ouderen vaker somber over hun financiĂŤle toekomst, vinden ze dat jongeren te weinig respect heb~ ben voor ouderen en zijn ze vaker ontevreden over de politiek.

Dat kun je natuurlijk net zo goed geen gezeur, maar gewoon realisme noemen.

En als je kijkt naar wat voor cijfer ouderen hun eigen leven geven, zien ze de boel minder somber in. David van Bodegom, verouderingswetenschapper aan de Leyden Academy, een kennisinstituut op het gebied van vitaliteit en veroudering: 'Zowel jongeren als ouderen geven in Nederland hun leven een 8. In het buitenland geven die groepen hun leven ongeveer hetzelfde cijfer. Bepaald geen klaagzang van de grijsaards, dus.'

Word je toch nog gek van een zeurende ouder of opa of oma? Dan heeft hoogleraar geriatrie aan de Radboud Universiteit Marcel Olde Rikkert nog wel een tip: 'Ouderen kun je het beste eerst een paar minĂźten laten uitpraten, over wat hen bezighoudt. Het idee dat ouderen zeuren, komt namelijk vooral door een verschil in tempo: wanneer je nog volop in het werkende leven staat, wil je sneller zake komen, terwijl ouderen een langere aanloop nodig hebben.' '

Ii V

Eindoordeel: Nietwaar

OUDERENMYTHE 4

U CREN Y1'

3

Krakkemikkig of gezond oud worden heb je zelf in de hand

Je genen de schuld geven van hoe oud je wordt. kan maar tot op zekere hoogte.

Wetenschappers schatten dat de levensverwachting voor 30 procent door de genen wordt bepaaid. Tel daarbij op dat veel ouderdomsziekten en -kwalen wortelen in een niet al te gezonde levensstijl, en je weet dat je wel degelijk zelf iets kunt doen ' om op een goede manier oud te worden. Stap één is stoppen met roken. Dat gooit namelijk zo'n tien jaar bovenop de levensverwachting.

David van Bodegom deed onderzoek onder zeshonderd ouderen in Ghana en ontdekte dat bij de alleroud- , ste groep op het platteland hart- en vaatziekten niet voorkomen. 'Daar zijn ouderen nog heel actief; ze bewegen uren per dag. Ik ben ervan overtuigd dat er voor Nederlanders met bewegen veel gezondheidswinst te behalen valt. Dat hoeft niet intensief sporten te zijn; het mooiste is als je het in het dagelijks leven inpast.'

Over wat en hoeveel te eten om kras oud te worden, zijn de adviezen minder duidelijk. Vette vis~ donkere chocola, amandelen of toch elke dag een wijntje? Van Bodegom: 'Ik zou al die voedingsadviezen, die zo'n beetje met het jaar veranderem gewoon vergeten en gevarieerd en niet te veel eten.'

M

V

Eindoordeel: Waar

Ouderen doen het (bijna) niet meer

c;atherine' Keyl (66) is dol op seks, zo liet ze ons ruim een week geleden weten. 'Krankzinnig dat ik dat op mijn leeftijd niet zou kunnen zeggen. Ik ben toch niet dood?'

Is Keyl een uitzondering of doet de grijze brigade het nog graag (en veel)? Volgens cijfers van Rutgers WPF doen 55-plussers het zeker nog:79 procent van de mannen en 65 procent van de vrouwen ouder dan 55 jaar zeggen dat ze de afgelopen zes maanden seks hebben gehad. Maar met de frequentie wordt het wel een beetje m.inder. Mannen van 55-plus doen het nog 1 tot 2 keer per maand, vrouwen iets minder dan één keer.

En hoe zit het met échte ouderen? Een Australisch onderzoek lijkt vrolijk te stemmen: 30 procent van de 85-plussers zegt dat ze nog regelmatig seks hebben.

Maar, zegt klinisch geriater Marcel Olde Rikkert: 'Dat onderzoek moet je niet te serieus nemen. De gemiddelde mens geeft zich niet op om een vragenlijst over seks in te vullen en mensen die het wél doen geven nogal eens sociaal wenselijke antwoorden. Zo or1tstaat het beeld dat de romantische liefde én de lichamelijke uiting daarvan, rustig tot je 120ste . doorgaat. Maar geloof mij: ik heb erg weinig 80-plussers gesproken die nog een fijn seksleven hebben.'

M

V

Eindoordeel: Waar (volgens onderzoeken)

OUDERENMYTHE 5

Als je oud bent, moet je het rustig aan doen

Dat is de basisgedachte achter met pensioen gaan: na een bepaalde leeftijd kun je het werk niet meer aan en moet je rustig van je oude dag gaan genieten. Maar volgens geriater Marcel Olde Rikkert is rustig aan doen 'helemaal niet goed voor je!: Het beste is om zo actief mogelijk te blijven. 'Uit een grote studie met 15 duizend mensen die op de niet al te oude leeftijd van 60 met pensioen gingen, blijkt dat pensionering gepaard gaat met een dip in het cognitief functioneren - drie jaar nadat mensen stoppen met werken, zet de geestelijke achteruitgang in. Het zou dan ook veel beter zijn als mensen op latere leeftijd zelf kunnen kiezen hoeveel ze blijven werken, zodat ze langer door kunnen. Hoe dan ook moet je nooit voor het zwitserlevengevoel gaan en achterover leunen.'

Bewegen is volgens Olde Rikkert vooral goed als het met anderen gebeurt. 'Uit hersenonderzoek blijkt dat ouderen die sporten minder cognitieve achteruitgang hebben. Maar wat je meestal niet leest, is dat dat vooral opgaat voor sportieve activiteiten in een groep - en niet als je alleen op de hometrainer staat. De fun-compone nt - samen kletsen tijdens het bewegen - houdt mensen pas écht scherp.'

M V

Eindoordeel: Nietwaar

OUDERENMYTHE 6

Over 20 jaar zijn ouderen heel anders dan die van nu

De babyboomers en de generaties na hen, zullen zich straks als ze BO-plus zijn echt niet meer in een verzorgingstehuis laten stoppen, denkt David van Bodegom: 'Ouderen zijn nu - voordat ze op die echt kwetsbare leeftijd komen - al heel anders dan een paar decennia geleden. Ze zijn sociaal actiever, doen vrijwilligerswerk, , passen op de kleinkinderen, leveren mantelzorg. Die laten zich echt niet wegstop--..-- pen in een verzorgings- of een verpleegtehuis. De laatste jaren van je leven heb je altijd zorg nodig, maar deze groep zal dat heel anders gaan organiseren; de zorg moet bij hen thuiskomen.'

Ook klinisch geriater Marcel Olde Rikkert is daarvan overtuigd. 'Met het stijgen van de levensverwachting komen er ook meer mogelijkheden om 'langer de regie zelf in handen te houden. De mensen die nu met pensioen gaan, zullen hun autonomie bewaken. Ze kunnen zichzelf monitoren en zich thuis omringen met e-health. Dat kan nu al: wij doen onderzoek met een systeem waarmee je met een apparaatje je hartslag en bloeddruk kunt meten. Die data verstuur je naar zorgverleners. De hulpbehoevende oudere van nu staat daar nog niet echt voor open. Ik denk dat de babyboomers die gadgets straks wel gaan omarmen.'

M V

Eindoordeel: Waar