rI
ACTUEEL
Wat drijft een terrorist? Zewaren boos over het Amerikaanse optreden in lrak en dus joegen ze drie willekeurige toeschouwersvan de marathon van Boston de dood in,0nbegrijpelijkgedragvan de broersTsarnajev. Maar betekent dat ook dat ze gekwaren? ïEKST MENSJE MELcHToR BEELD LErcH vocEl
et is zo'n beetje de eerste vraag die opkomt na een terrorisrische aanslag: waarom doet iemand zoiets verschrikkeliiks? Wat bezielde de twee Tsjetsjeense broers die bij de marathon van Boston een snelkookpan met explosieven lieten ontploffen? 'Ze zijn
gebrainwasht,' riep de vader van Tamerlan en Dzjochar Tsarnajev in de dagen na de aanslag. Nee, het was woede over de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Irak en Afghanistan. heeft de jongste broer naar verluidt tegen zijn
ondervragers gezegd. Maar die verklaringen geven geen duidelilk antwoord op de vraag waarom iemand ertoe overgaat willekeurige mensen te doden. Terwijl we dat sinds de aanslagen van r r september zoor maar al te graag willen weten. Het psychologisch onderzoek naar terrorisme heeft sindsdien een hoge vlucht genomen.
Waarcm zou je zoeken naar beweegredenen? Tenoristen zijn toch gewoon gek?
noïde schizofrenie. Maar het overgrote deel van de terroristen blilkt niet schizofreen of psychotisch te zijn, of andere psvchiatrische aandoeningen te hebben. Terroristische organisaties letten er ook wel op dat labiele mensen zich niet bij hen aansluiten - dat zou een veel te
groot risico zijn.' Zijn er meertenorismemythes
door
ondeaoek ontkncht? Een ander vooroordeel is dat terroristen in spe radicaliseren door armoede, isolement of eerr uitzichtlozc situatie. Het werkelijke beeld is veel diffuser - en daarmee misschien ook wel onbegrijpelijker. Politiek psycholoog Jerrold Post zette het onderzoek naar zelfrnoordterroristen op een rij in zijn artikel Táe pq'chologJ' of suicide terrorisnt. Daar' uit blijkt dat zelfmoordterroristen vaak hoger opgeleid zijn (net als de Tsarr.rajev-broers) en uit middenklassegezinnen komen. Van de vliegtuigkapers van r r september zoor volgden er bijvoorbeeld drie een masterstudie aan de universiteit van Hamburg. En een onderzoek naar vierhonderd leden van Al-Qaida laat
Het beeld dat terreurdaden vooral worden gepleegd door eenzame gestoorden, klopt niet. Dat zegt psycholoog John Horgan, directeur van het International Center for the Study ofTerrorism aan de Pennsylvania State-universiteit. Hi j sprak rnet een aantal terroristen die gevangenzaten na een mislukte terreuraanslag. 'Je hebt nirtuurlijk lone tuolues als de Unabomber Ted Kaczynski, die later werd gediagnosticeerd met para28
PSYCHOLOG
E MAGAZINE
JUNI 2OI3
zien dat 63 procent van hen hoger opge-
leid is, driekwart getrouwd is en een groot deel van hen ook kinderen heeft. Hechte familiebanden worden soms zelfs bewust ingezet door de planners van aanslagen, meldtJohn Horgan. 'Bij de negentien kapers van cll r r zaten zes broers. Wat je biy organisaties als AlQaida of het Somalische Al-Shahab ziet, is dat wanneer broers zich aansluiten, ze het liefst bij dezelfde aanslag worden ingezet. Zo zal geen van beider-r snel afhaken - dan zou hii de ander immers in de steek laten.' Bepaald geen geisoleerde, uitzichtloze levens dus. Maar ook hier is weer rriet één profiel te geven; Palestijnse zelfmoordterroristen zijn wél vaak laagopgeleid, ongetrouwd en werkloos.
Ook het beeld van de meedogenloze aanslagpleger klopt niet. John Horgan: 'De terroristen die ik sprak, voelen zich wel degelijk schuldig. Door de slachtoffers te dehurnaniseren en ze als onderdeel van het vijandelilke karnp te zien. praten terroristen voor zichzelf goed dat er doden vallen. Maar dan nog heeft dat een linriet. Zo sprak ik iemand van de tne die geplaagd werd door het beeld van een zwangere politieagente die was gedood bij een aanslag.'
Tervoristen voelen
nchweldegelijk schuldiqoverde dodenffe ervallen-'
ls er dan wel een antwoord op de waarom-vraag? John Horgan ziet een paar kenmerken die nrensen ontvankelijker rn:rken voor recruiters van terroristische orga-