:a::,t,:,:.4 .,:: l::ia:i:.r':r:, ,.:aa:.:: a.a:.:
;,i
ACHTERGROND
ieve rd le lrl wordt 100 L
aoo
De meeste BABY'S die NU worden geboren, zouden best eens H0NDERD kunnen worden. Daarover willen we natuurlijk MEER VETEI\.
Hoe zit het precies met die voorspellingen? We keken allemaal op toen het Nederlands Interdisciplinair Demografi sch Instituut (NIDI) vorig jaar berekende dat
zij doet onderzoek naar de invloed van
vaker hart- en vaatziekten en diabetes.
onze levensstijl op de levensverwachting. Zrj denkt dat de voorspellingen weleens niet r.rit zouden kunnen komen. Neder-
schap daar oplossingen voor gaat vinden.
de helft van de meisjes die nu geboren
I.rnders leven immers niet heel gezond.
worden, honderdjaar ofouder zal rvorden.
Zo
Van dejongetjes zal naar verwachting een
staat ons land
in
Nu kan het zijn dat de medische wetenMaar zeker weten doen we dat niet." Hoe komt het eigenlijk dat de meeste mensen vroeger maar veertig werden?
de top 6 van landen
waar mensen veel roken. -We
roken weliswaar veel minder dan vroe-
De snelle stijging in onze levensverwachting valt bijna niet te bevatten. In 1840 1ag
op de drie die leeftijd bereiken. Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde, schrijver van het boek Oud worden zonder het te ziin en directeur
mannen die rond 1905 geboren werden. Maar voor vrouwen is die piek veel later:
onder de veertig - nu is dat verdubbeld naar tachtig jaar. Minder dan een op de
van de Leyden Academy onVitaliqr and
rond 1960 zijn vrouwen massaal gaan ro-
drie mensen bereikte in die tijd de 65 jaar.
Ageing, roept aljaren dat de kinderen die nu geboren worden straks massaal de
ken. FannyJanssen: "Tussen 1,950 en 197rJ stagneerde de levensver-wachting van man-
honderd zu11en halen."ln de afgelopen 150 jaar is de levensverwachting elke tien jaar met rwee tot dric jaar gestegen.
nen door die eerdere rookepidemie. Daarna zagen de cijfers er weer veel beter uit. Maar de komende jaren gaan we ook het eÍIect van het rookgedrag van vrouwen
"Er is een explosie van 1even", zegt Rudi Westendorp over deze immense toename. Er zijn geen hongersnoden meer, veel nrinder geweldsexplosies en we hebben
Daarom worden onze kinderen gemiddeld
honderd en de eerste die 135 wordt, is ook al geboren." Maar mensen leven toch steeds minder gezond? We roken nog steeds en worden almaar dikker. Remt dat de levensverwachting niet? FannyJanssen is demografe bij de Rijksuniversiteit Groningen,
ger; de piek van het aantal rokers zat
bij
de
zien. En er komt nog een andere epidemie aan, waar ..;; ;;;t:;1. ;
:-
-.- i.=
: ::: ::.:..:
;1:
1,.: .:..-:, :-: a.': a-, :'.:"1 :a:.. ia::
;
li
::-':
:: +
r:. a :-L.
:': ::
we nu
nog ruet weten wat
.
':-t
::
:.
een goed werkend riool, schoon drinkwater en een koelkast die ons voedsel beschermt. Westendorp: "De hygiëne is
roegenomen. waardoor wij niet meer worden getroffen door cholera en tfus,
het eflect ervan
en sinds er grote vaccinatieprogramma's
zaI zíjn: obesitas.
zljn opgezet,bezwijken kinderen niet
Mensen met over-
meer aan ziektes als de mazelen. De komst van antibiotica heeft ons ook veel ouder
gewicht hebben ;:::
de gemiddelde leeftijdsverwachting nog
i=
1:
l] i:= : {; =;.: ,.';-:ï4,:i_j
;....:,:
LIBELLE GEZOND 17
Stroks zet de dokter de 3D-printer oqn en voilà: door is le n reuwe oor (
gemaakt: voor de uitvinding van penicilli-
ne stierf bijvoorbeeld de helft van mensen die een longontsteking kregen, dat is nu
niet rneer voor te stellen.Vroeger raakte de dood ook grote groepenjonge mensen, hij kwam bij alle leeftijden langs * en vooral bij armen die kwetsbaarder waren omdat ze niet genoeg voedsel en dus
weinig .,veerstand hadden." Vroeger stierven er ook veel meer pasgeboren baby's en moeders in het kraambed. Fanny Janssen: "Betere levensomstandigheden en verloskunde hebben ervoor gezorgd dat moederster{te en kindersterfte
De maatschappij zal erg veranderen met zo veel ouderen. Wat moeten we ons
daarbij voorstellen? Dat er veel door verandert is duidelijk, maar hoe het leven van ouderen er over honderdjaar uitziet, is bijna niet te voorspellen. Rudi Westendorp vindt dan ook dat we vooral al ní aan de siag moeten met a1 die gewonnen levensjaren. en wel op een positieve manier. Evolutionair gezien is een levensver-wachting van boven de vijftig namelijk niet erg logisch: we hebben al kinderen en onze kinderen geholpen hun kroost groot te brengen. "Het zou toch jammer zijn als je
veel minder voorkomen. Dat heeft de gemiddelde levensverwachting natuurlijk
in die extra levensjaren dieje in
l1ink doen stijgen." Wie heeft de grootste kans honderd te worden? Dat de gemiddelde leeftijdsver-
Ik pleit er daarom voor dat mensen die 65 worden en dan nrisschien met pensioen gàan, eens goed gaan nadenken wat ze de komende rwintig jaar nog wilien bereiken.
wachting nu rond de honderd ligt, wi1 natuurlijk niet zeggen dat iedereen het ook wordt. Rudi'Westendorp: "Mensen sterven nog altijd jong. Ze krijgen bijvoorbeeld een ongeluk, ofeen ongeneeslijke ziekte. Wetenschappers denken dat hoe oud we
worden vooÍ zo n derrig procent in onze genen besloten 1igt. Dat betekent dat er een grote rol is weggelegd voor gezond leven. Hét antiverouderingselixer is vr(j simpel volgens'Westendorp: "Gevarieerd eten, niet te dik worden, niet roken en veel bewegen. Dat laatste is heel belangrijk:
het gaat vermindering van botmassa en spierkracht tegen, helpt tegen een hoge
bloeddruk én is goed voorje hersens."
18 LIBELLE GEZOND
de schoot
geworpen krSgt,je talenten niet gebruikt?
Wat zijn hun ambities?"
Marcel Olde Rikkert is hoogleraar geriatrie in Nijmegen. Hij voorspelt dat het leven van de honderdjarigen de komende decennia vergeven zaJ, zljn van technologie. "We ontwikkelen nu al heel veel op het gebied van
: .r..:::: e-health: zo zljn er sensoren dieje in : .'-. :: '. : huis en in je kleJe , .'. : : . | : t :::: - : :.- ; ..=..:: ding kUnt plaatSen. i.'::..::::::l:: t -.'':, Die meten hoe
j,:.
:
-:
'.aa
:
|.::::' '.
:
ri.
a.--:'.:' ..:..
a
:
,..:a
:
t,:: : . :.
a
:
acriefje bcnr, en hebben dus ook in de gaten wanneer
het niet goed gaat. Ook zijn er voor medicijnen speciale apparaatjes die per dag pillen uitdelen - en meteen checken ofje die pi11en ook echt wel inneemt. En natuurlijk communiceren straks veel meer ouderen via een internetplatform met hun arts wij experimenteren daar nu al mee. Een kleine groep negentigiarigen vindt het nu al geweldig dat ze onljne vragen aan hun arts kunnen stellen en hun dossier kunnen inzien. Maar straks za.l dat niet meer een selecte voorhoede zijn: de toekomstige oudere vindt al die metende apparaten en online hulp niet meer dan normaal."
Worden onze achterachterkleinkinderen straks driehonderd? "Dat zou best eens kunnen", is de overtuiging van Rudi 'Westendorp. Of nou ja, in elk geval theoretisch niet. "Het einde van de stijging van onze gemiddclde leeltr.ld is nog nier in zicht, en waar die za1 liggen... ik weet het niet." Hij maakt de vergelijking met een auto - daar kun je maar 70.000 kilometer als je hem niet goed onderhoudt. Doeje dat wcl. en vervangje alen toe onderdelen, dan kan diezelÍde wagen zoÍnaar 300.000 kilometer meegaan. "Dat'onderdelen vervangen' doen we
mee rijden
nu al. Mensen krijgen een nieur,ve heup, ooglens of hartklep. Dat r,ve bij mensen hun bloeddruk en hartfunctie nu redelijk onder controle kunnen houden, geeft een enorme boost aair de levensverwachting. Bij een te hoge bloeddruk ontstaat schade aan nieren. een lalend hart. korrademig-
heid en schade aan de hersenen. Daar hoeven we steeds rninder bang voor te zijn. Ik denk ook dat de medische ontwikkelingen in de toekomsr - bijvoorbeeld stamceltherapie
-
de onzichtbare iimiet
steeds verder zal doen oprekken."
Marcel Olde Rikkert ziet dat toch echt "Ik denk dat er zeker een limiet is, dat mensen geen driehonderd jaar oud kunnen worden. Organen zijn aan elkaar
anders.
ACHTERGROND
gekoppeld
-
langzaam en met verschil-
iende snelheden r.'u'orden aile cel- en lichaamsfuncties kwetsbaar. Dan kun je niet zeggen: we gooien er nog een nieuwe hartklep tegenaan en komt het rveer goed.
kort te leven hebben. Maar soms raakt dit anti-veíouderingsmechanisme ontregeld en ontspoort de celgroei. Zo ontstaat kanker. Wij onderzoeken hoe stamcellen veroude-
Op hoge leeftijd veroorzaakt de meest ernstig falende lichaamsfunctie vaak een
ring precies tegengaan en hoe die ontregeling ontstaat." Stamceltherapie wordt sinds de jaren tachtig toegepast bij beenmergtransplantaties
soort domino-effect * een siechte nierfunctie kan ervoor zorgen dat het hart of het brein mee gaan doen.Alle medische technologie die er nog aan komt, zal dit
niet zomaar even kunnen aanpakken en repareren."
Kunnen we straks kapotte lichaamsdelen vervangen en van alles in ons liif repareren? Er worden dus nu al
lichaamsdelen vervangen (hartkleppen, heupen), na.ar dat zal' ook dankzij de 3D-printer - nog veel verfijnder en op maat gemaakt
-
gebeuren.
Er wordt nu door wetenschappers
druk geëxperimenteerd met het printen vrn bor. kraakbeen. spieren, pezen en huid. Het is Chinese
onderzoekers al gelukt een oor te printen, maar de cellen bleven nog maar kort (vier maanden) in leven.
Ook voor sramceltherapie zijn de verwachtingen hooggespannen. Gerald de Haan is co-directeur van het verouderingsinscituut
ERIBA in Groningen en
doet
onderzoek naar stamcellen. "De
De klinische toepassingen zijn nu
niet zouden hebben, zouden we maar heel
en de ver-wachting is dat de komende decennia wetenschappers er nog veel tneer therapieën mee zullen onnvikkelen. De Haan: "Bij diabetes gaan bijvoorbeeld cel-
ien in de a.lvleesklier verloren,
als
je cellen
De meeste ouderen geven h u n leven een B. Ze ziin dus dik tevreden
nog ver weg, maar als
het eenmaal
zover is, wordt het
wel een geneeskunli^^
*^-.^l"ri^
"
Maar... is het
eigenlijk wel leuk om zo oud te worden? 'Ja!" roept Rudi Westendorp enthousiast bij deze vraag - die hij naar zijn zin veel te vaak krijgt voorgelegd. "W'aar komt die
huiver voor het ouder worden nou toch vandaan? Ouderen in Nederland eeven hun leven gemiddeld een acht, ze z4n óts dik tevreden. Ook al zijn ze afftankelijk van anderen en kunnen ze niet meer wat ze vroeger kunnen." Deze vraag
komt natuurlijk voort uit de angst om gebrekkig oud te worden. De laatste tienjaar van een lang leven
hebben ouderen last van kwalen en aandoeningen die hen in het dagehjks leven belemmeren (van
ziekte tot niet meer goed kunnen lopen). Maar, zo zegt'Westendorp: "Die tien jaar met ongemak neemt niet toe en komt steeds later. Dat betekent dus dat we ouder worden én meer jaren rn gezondheid doorbrengen."
Ook Marcel Olde Rikkert zegt volmondig ja op de vraag of we wel ouder moeten willen worden."lk zie bU mijn pariëntcn
meeste weefiels in ons lichaam hebben een kleine groep celien die ervoor zorgen dat wanneer cellen verloren gaan, dat weefsel weer wordt aangevuld.
zou kunnen maken die de suikerspiegel meten en insuline aanmaken, hoeven dia-
dat wanneer zij flexibel zijn en kunnen
Dat zrjr de stamcellen.Als je bijvoorbeeld
betesprtiënten geen insuline meer te spuiten. Ook wordt er nu onderzoek gedaan bij de ziekte van Parkinson - die vooral bij
minder
oudere Ílensen voorkomt. Ook b5 macula-
zo'n vitale en vrolijke manier wil ik ook wel oud worden. Dan kan ik mijn levens-
een dag in de zon zit,gaan er veel cellen
verloren door de ultraviolerre straling. Maar stamcellen zorgen ervoor dat de
huid elke paar dagen volledig vernieuwt. Eigentijk zljn de stamcellen een natuurlijke anti-verouderingsmachine - als we ze
degeneratie, netvliesveroudering, kan het
accepteren dat het lichamehjk a11emaa1 wat
nog heel veel levensgeluk hebben. En als ik naar mijn vader van 93 kijk, of naar mijn opa, die 96 werd: op gaat, ze
een uitkomst zijn wanneer de cellen
verhaal verder afschrijven en zien waar
in het oog weer wél vernieuwd worden.
mijn kinderen terechtkomen."
I
LIBETLE GEZOND 19
È
h (t u I
m
o
P P
ro I
9
> 6
zU F 6
tr