Podróże: Tel Awiw i Jafa

Tel Awiw nazywa się Nowym Jorkiem Bliskiego Wschodu, to miasto rozwojowe, nowoczesne, tolerancyjne, kosmopolityczne, które jest finansową stolicą państwa, centrum biznesu, kultury i rozrywki. Diamentowy Tel Awiw? Tak, odpowiedzią jest lokalna „Bursa”, Tel Awiw Diamond Exchange znajdujący się w wartych miliardy budynkach w Ramat Gan, to największy na świecie kompleks handlu diamentami. Giełda diamentów jest błyskotliwym punktem na światowej mapie biżuterii. Ramat Gan to jedna wielka liczba… tysiące firm, kilkanaście tysięcy pracowników, mnóstwo firm jubilerskich, banki, urzędy, spedytorzy, ubezpieczyciele. To samowystarczalny świat z miliardami różnych walut drogocennych kamieni. Przemysł diamentowy jest jednym z najważniejszych elementów izraelskiej gospodarki. Do czasu wzrostu zaawansowanych technologii była to jedna z największych branż eksportowych.

i JAFA

Społeczeństwo jest relatywnie młode, przedsiębiorcze, kreatywne, twórczo start-upowe – Senor Dan i Singer Saul w książce: Naród start-upów. Historia cudu gospodarczego Izraela zastanawiają się, jak to jest, że Izrael w ciągłym stanie wojny od czasu jego powstania, bez zasobów naturalnych - produkuje więcej start-upów niż duże, spokojne i stabilne kraje – autorzy w swojej książce mierzą się z odpowiedzią na to pytanie.

Izrael jest państwem żydowskim, ale jego struktura etniczna, wyznaniowa i społeczna to mozaika kultur i tradycji. Mieszkają tu Żydzi, Arabowie, Beduini, Druzowie, Czerkiesi, emigranci. Życie religijne i duchowne mieszkańców Izraela jest związane z pochodzeniem kulturowym zamieszkujących tu ludzi. Religia dominująca, monoteistyczna, mesjanistyczna to judaizm przejawiająca się od postaw ultraortodoksyjnych po świeckie. Islam to wiara większości izraelskich Arabów. Chrześcijan jest najmniej. Kościół katolicki reprezentują przede wszystkim franciszkanie, którzy sprawują opiekę nad najważniejszymi świętymi miejscami chrześcijaństwa, przede wszystkim nad Bazyliką Grobu Świętego w Jerozolimie oraz bazyliką Narodzenia Pańskiego w Betlejem.

Tel Awiw To najbogatsze miasto Izraela z zapleczem naukowym i najbardziej znanymi instytucjami sztuki. Tel Awiw szczyci się największym skupiskiem budynków w stylu Bauhaus na świecie, widzimy tu zabawę geometryczną formą i rozwiązania w asymetrii. Białe Miasto- architektoniczny ewenement to powód, dla którego umieszczono go na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Oprócz pięknych zakątków, piaszczystych plaż Morza Śródziemnego, szklanych drapaczy chmur, mierzy się też z wszystkim tym, co dotyczy dużych miast: korkami, śmieci, drożyzna.

U podnóża miasta ciągnie się wspaniała, szeroka, piaszczysta plaża, co czyni z niego ważny ośrodek wypoczynkowy i sportowy. Można tu uprawiać nie tylko pływanie, ale wiele sportów wodnych: surfing, windsurfing, narciarstwo wodne, jak najdzie ochota na aktywny wypoczynek to przy plażach znajdują się wypożyczalnie sprzętu sportowego.

PODRÓŻ W CZASIE

- MŁODY TEL AWIW v STARA JAFA

Idąc promenadą z centrum miasta w kilkanaście minut dochodzimy do najbardziej orientalnego miasta portowego Jafa działającego od 4000 lat, z każdym krokiem dalej od Tel Awiwu a bliżej Jafy czuje się cofnięcie wskazówek zegara o kilka tysięcy lat. Port w Jafie to jeden z najstarszych portów morskich świata. Miasto jest otoczone zielenią sadów, skupione wokół wzgórza. Jafa pełna jest kameralnych uliczek, gdzie można odbyć kulinarne mariaże z pachnącą świeżo zmieloną kawą i kardamonem. W Jafie najbardziej klimatyczne restauracje przepełnione są zapachem swojskiego kminku, orientalnej gałki muszkatołowej, goździków, drogocennego szafranu. Serwuje się tu doskonałe owoce morza i ryby, dania z jagnięciny, szybkie przekąski: falafele, humus czy słodkie akcenty bakławy, charosetu czy chałwy. Port w tętniącej życiem starej Jafie zachęca do obejrzenia Wieży Zegarowej (miejsce spotkań wycieczek turystycznych, jak warszawska Kolumna Zygmunta) z charakterystycznym na szczycie zegarem z dzwonem stojącej na Placu Zegarowym i zabytkiem z czasów Imperium Osmańskiego - meczetu Mahmudiego z charakterystyczną wieżą minaretu i fontanną z 1812 roku.

Początki Jafy wiążą się z legendą semicką o potopie – podobno po kataklizmie na wzgórzu ponad morzem osiadł syn Noego, Jafet, dając początek miastu. Biblia wskazuje, że Jonasz wypłynął z Jafy do Tarszisz, następnie został połknięty przez wielką rybę i po trzech dniach wypluty przez nią na wybrzeżu- stąd w licznych zaułkach można dostrzec postać wieloryba.

Za czasów króla Salomona do portu w Jafie sprowadzano drzewo z Libanu do budowy świątyni Jerozolimskiej. To tutaj miało miejsce ostatnie starcie Ryszarda Lwie Serce z muzułmanami podczas III wyprawy krzyżowej. To tu w 1799 roku Napoleon Bonaparte zdobył Jafę okrywając się niesławą dokonując rzezi na jego mieszkańców. Niedługo potem miasto opanowała

epidemia dżumy, która zdziesiątkowała mieszkańców. Idąc w stronę przyszłości w 1909 powstało osiedle Ahuzat Bayit, które rok później stało się Tel Awiwem. W 1949 powstała jedna aglomeracja „nowy Tel Awiv i stara Jafa”. Część miasta znajduje się na klifowym wybrzeżu skąd roztacza się widok na morze i współczesny Tel Awiw.

Jafa słynie z wielu legend i biblijnych opowieści o wspomnianym Salomonie, Jonaszu i św. Piotrze. W Jafie Święty Piotr wskrzesił dziewczynę o imieniu Tabita. Warto zwrócić uwagę na Kościół Św. Piotra, który zawiera obraz przedstawiający jego widzenie. Czy to widzenie przewrotnie rzecz ujmując zwalnia chrześcijan z koszerności? – można powiedzieć, że tak. Żydzi zgodnie z nakazami Tory i koszerności nie mogą jeść owoców morza…(ryby słono- i słodkowodne z łuskami mogą być jedzone, ale te stworzenia, które nie mają tych cech: sumy, homary, kraby, krewetki, omułki, małże, ostrygi, kałamarnice itd. nie powinny być spożywane). Piotr zobaczył opadające ku ziemi wielkie płótno, w którym znajdowały się nieczyste zwierzęta. Usłyszał także głos: Zabijaj, Piotrze, i jedz! Przykazanie jedzenia nieczystych zwierząt Piotr odczytał jako nakaz ochrzczenia Setnika Korneliusza, uważanego za nieczystego przez religijnych Żydów. Oznaczało to, że nie – Żydzi mogą przyjmować Ducha Świętego i stawać się częścią Kościoła. Usłyszał, że wszystko co pochodzi od Boga, musi być dobre i dozwolone. Tym to sposobem chrześcijan nie obowiązują zasady koszerności i mogą bezkarnie jeść nieczyste zwierzęta- w Jafie obowiązkowo owoce morza!

We wspomnianym kościele w lewym bocznym ołtarzu jest też polski akcent: obraz Matki Boskiej Częstochowskiej umieszczonych przez polskich żołnierzy podczas drugiej wojny światowej.

Ciekawostką miasta jest częste nawiązanie do znaków zodiaków. Atrakcją jest most życzeń. Legenda mówi, że będąc na moście, dotykając swojego znaku zodiaku i patrząc w stronę Tel – Awiwu spełni się życzenie. Na uliczkach wisi sporo turkusowych tabliczek właśnie ze znakami zodiaku, okazuje się, że kolor niebieski oznacza ochronę przed złymi urokami.

Inna legenda związana ze szczęściem spełniających się życzeń związana jest z Fontanną Zodiaku, która została wykonana w 2011 roku. Wykopaliska znalezione pod fontanną są potwierdzeniem starej legendy, mówiącej o istnieniu magicznej studni życzeń, która znajduje się właśnie w tym miejscu. Każdy, kto rzuci do niej monetę i pomyśli życzenie, ma szansę na jego spełnienie.

Port w Jafie to lazurowe morze i kołyszące się kutry rybackie, jest pełen miejscowych rybaków, którzy oferują świeże ryby z nocnych połowów, ale też skrywa legendę związaną z największą widoczną skałą- zwaną „Skałą Andromedy”. W Jafie została przykuta do skały etiopska księżniczka - Andromeda- córka Kefeusa i Kasjopei. Jej matka chełpiła się, że jest piękniejsza od nimf morskich. Posejdon, chcąc ukarać jej pychę, zesłał morskiego potwora, który niszczył Etiopię. Ojciec Andromedy spełniając radę wyroczni, która kazała złożyć Andromedę w ofierze bogom przykuł ją do skały i pozostawił na pożarcie potworowi. Uratował ją Perseusz, który wracał z wyprawy przeciw gorgonie. Zabił on potwora i poślubił Andromedę. Stąd imię mitycznej egipskiej królewny uwiecznia dziś Galaktyka Andromedy.

Na szczycie wzgórza znajduje się Park Abrasha z pomnikiem zwanym Statuą Wiary. Mnóstwo tu drzew, oprócz zarośli hibiskusa, można tu spotkać monstrualnych rozmiarów fikusy, drzewa oliwne, pomarańcze oraz jakarandy. Symbolem Jaffy jest wiszące drzewo pomarańczowe.

Niedaleko Wieży Zegarowej znajduje się suk, czyli targ, to najsłynniejszy w mieście pchli targ HaPishpeshim, na którym można zobaczyć przysłowiowe mydło i powidło, poczuć klimat arabskiego handlowania, kupić antyki, tkaniny, bibeloty i pamiątki. Mnóstwo galerii przyciąga wystawami prac artystów i koneserów sztuki. Mówi się, że obecnie w starej Jafie, mogą zamieszkać tylko artyści, którzy dostają stosowne pozwolenie od władz.

Z portu w Jafie rozciąga się chyba najbardziej intrygujący widok na miasto: z jednej strony stara Jafa, a z drugiej – nowoczesny Tel Awiw. Warto tu przyjść o zachodzie słońca, kiedy panorama jest skąpana w pomarańczowo-czerwono-żółtych promieniach słońca. Jafa z hebrajskiego znaczy piękna…

Współczesny Izrael łączy cztery tysiące lat żydowskiego dziedzictwa, wpływy kultury Egiptu, Mezopotamii i krajów arabskich oraz nowoczesne trendy kulturalne z całego świata. Św. Augustyn pisał: Świat jest jak książka. Ci, którzy nie podróżują czytają jedynie pierwszą stronę… Izrael można „czytać” wiele razy, można do niego wracać, smakować i odkrywać wciąż na nowo z różnych perspektyw pełnych kontrastów: religijnych, kulturalnych, kulinarnych, fascynującej przyrody: od rafy koralowej przez pustynie po Morze Martwe.