Archbishop Guzeppi Mercieca Biography by Joseph Mizzi

CHARLES BUTTIGIEG

ILKOLL AĦWA FI KRISTU

ĠUŻEPPI MERCIECA Memorji

ILKOLL AĦWA FI KRISTU

ĠUŻEPPI MERCIECA Memorji

CHARLES BUTTIGIEG

klabb kotba maltin

Ippubblikat għall-ewwel darba fl-2014 mill-Klabb Kotba Maltin, Dar il-Ktieb Malti, 6 Triq id-Dejqa, Valletta www.midseabooks.com

Editur Ġenerali, Pawlu Mizzi

Copyright Letterarju © Ġużeppi Mercieca/Charles Buttigieg, 2014 Copyright Editorjali © Klabb Kotba Maltin, 2014 Dan il-ktieb qed jinbiegħ bil-kundizzjoni li ma jistax jerġa’ jinbiegħ, jiġi stampat jew fotokopjat b’xi mod, mekkaniku, elettroniku jew diġitali, mingħajr l-awtorizzazzjoni bilmiktub tas-sidien tal-copyright.

Dan il-ktieb ġie ppubblikat bl-għajnuna ta’

Ħajr lis-Sur Karl Coleiro għall-qari tal-provi, lis-Sur Mario Cocker għar-ritratt tal-qoxra, u lis-Sur Mark Camilleri għall-indiċi.

Produzzjoni Mizzi Design and Graphic Services, Sta Venera

ISBN: 978-99932-7-496-4

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

iii

Werrej

Introduzzjoni L-Ewwel Taqsima 1. Tfulija u skola f’Għawdex 2. Is-sejħa saċerdotali 3. Sentejn Isqof Awżiljarju 4. Suċċessur tal-Arċisqof Gonzi 5. L-aħħar snin ta’ Mons. Gonzi It-Tieni Taqsima 6. L-ewwel xhur bħala Arċisqof 7. Jixgħel l-inkwiet dwar l-iskejjel 8. Dokument infeliċi 9. It-tkeċċija tal-Blue Sisters 10. ’Il fuq mill-politika partiġjana 11. Il-problemi jikkargaw 12. Daru mal-Kardinal Pappalardo 13. Il-kundizzjonijiet tal-liċenzji 14. L-għoqda tiggrava 15. Bomba u arrest 16. L-eqqel tal-kriżi 17. Proposta li ħallet l-għoqda 18. Xenarju ta’ prova kbira

v 1 3 9 17 29 35 43 45 53 63 73 81 89 103 113 123 131 139 155 163

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

19. Il-mixja sa ftehim definittiv 20. Dom Mintoff u Ġużeppi Mercieca

171 183

It-Tielet Taqsima 21. Kurja b’żewġ fergħat 22. Il-prijorità pastorali tal-familja 23. Divorzju, persuni tal-istess sess, IVF 24. Ir-reliġjon fl-iskejjel u ż-żwieġ fil-Knisja 25. Maħfra u rikonċiljazzjoni 26. Dawk li marru qabilna 27. L-imwiet traġiċi u l-bniedem batut 28. Il-missjunarji u l-emigranti 29. L-uġigħ tal-abbuż tal-minuri 30. Qalb Waħda mal-Papa 31. L-ewwel Beati Maltin 32. L-impenn pastorali 33. Il-grazzja tas-Sinodu Djoċesan 34. Quddies u saċerdoti 35. Nitgħallmu mill-istorja

195 197 205 215 225 233 243 249 261 271 279 289 299 313 323 333

Appendiċi ‘U mingħajr xi parabbola ma kienx ikellimhom.’

339 341

Indiċi

363

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Introduzzjoni

Mons. Arċisqof Ġużeppi Mercieca dam tletin sena fit-tmexxija tal-Arċidjoċesi ta’ Malta. F’Diċembru 1976 sar is-suċċessur ta’ Mons. Arċisqof Mikiel Gonzi. F’Jannar 2007 għadda t-tmun talArċidjoċesi lil Mons. Arċisqof Pawl Cremona O.P. Sa mill-bidu nett tal-ħidma ta’ Mons. Mercieca firresponsabbiltà ta’ Arċisqof, spikka l-karattru tiegħu ta’ persuna umli u li jaħrab mill-għagħa. Dan kien fatt magħruf u rikonoxxut minn kmieni. Eżempju huwa editorjal fil-ħarġa ta’ Jannar, 1978, tar-rivista Pastor. Din kienet pubblikazzjoni li bdiet fl-1967, bħala rivista talkleru maħruġa mis-Soċjetà Christus Rex, li maż-żmien saret rivista pastorali. Dwar Mons. Mercieca l-istess editorjal semma wkoll dik li sejjaħ bħala “l-ammirazzjoni li ħassew u jħossu ħafna għall-mod kif jisma’ u l-mod kif hu dejjem disponibbli għall-ġid tal-Knisja”. L-Arċisqof Mercieca adotta wkoll stil ta’ tmexxija li kien jurih bħala meqjus u ekonomiku ħafna fi kliemu, speċjalment f’ċirkustanzi ta’ tqanqil fir-relazzjonijiet bejn il-bnedmin. Minħabba dan l-istil, fi żmien l-inkwiet kbir li seħħ bejn l-Istat u l-Knisja fis-snin 1980, partikolarment dwar l-iskejjel u l-proprjetà tal-Knisja, Mons. Mercieca ġieli kien jiġi kkritikat minn xi nħawi li kien iżomm fommu wisq magħluq. Kienet sitwazzjoni fejn, b’mod partikolari fergħat ta’ naħa jew oħra tal-blokki politiċi f’Malta, kienu jagħmlu kritika diversa v

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

dwar l-operat u l-imġiba tiegħu u tal-Knisja fi żmienu. Ħafna drabi kienu jaraw u jinterpretaw l-affarijiet mil-lenti u l-proġetti tagħhom. Ċerta kritika kien ikollha r-raġunijiet tagħha, ukoll jekk ma kienx bilfors li wieħed jaqbel magħha. Madankollu, kien ikun hemm ukoll kritika fjakka ħafna f’dawk li huma maturità, bilanċ u ġustizzja. L-Arċisqof Mercieca kien dejjem jittama li n-nies jifhmu li s-skiet tiegħu ma kienx frott ta’ xi għażla kapriċċuża; jew minnuqqas ta’ apprezzament tal-valur tal-informazzjoni; jew minnuqqas ta’ kuraġġ quddiem il-kuntrarju, l-inġust, il-provokazzjoni u ġieli wkoll il-vjolenza. Minn dak li Mons. Mercieca qasam miegħi f’diversi okkażjonijiet joħroġ ċar li dak is-skiet kien ispirat mill-motto tiegħu ‘Ilkoll Aħwa fi Kristu’, sostnut ħafna minn fiduċja sħiħa f’Alla. Kien skiet imħeġġeġ mill-konvinzjoni li hekk kien jitlob l-ogħla ġid komuni, ukoll jekk għalih dan kien ikun ifisser ħafna tbatija u sagrifiċċju. Kien ukoll skiet magħġun fid-determinazzjoni li, jiġri x’jiġri, huwa ried jibqa’ jaħdem, bis-sabar u d-dinjità kollha meħtieġa, fid-direzzjoni tar-rikonċiljazzjoni mibnija fuq il-ġid ta’ soluzzjonijiet ġusti u fattibbli. Quddiem il-qawwa u ġieli l-qilla tar-riħ, huwa fittex li jankra ruħu mal-fidi sħiħa tiegħu f’Alla. Mal-konvinzjoni li l-ġid tal-poplu kollu kien ħafna ikbar minnu. Mal-għarfien li, kif kien iħobb jgħid, kaptan tajjeb fejn jista’ jistenna l-mewġa tgħaddi qabel jgħaddas rasu, u jekk jinqabad fil-maltemp jixxarrab hu biex ikenn u jħares lill-baħrin tiegħu. Mal-impenn li, b’kura tajba u f’waqtha, il-ġrieħi tad-diverġenzi u l-għawġ fl-aħħar jitfejqu għall-ġid ta’ kulħadd. Mal-konvinzjoni li dawk li jgħoddu l-iktar huma l-fatti, u mhux kemm wieħed jitkellem u kemm jagħmel dan spiss. L-Arċiveskovat ta’ Mons. Mercieca kien magħġun f’sens qawwi ta’ rikonċiljazzjoni minsuġ f’tip ta’ diplomazija ankrata flgħaqal u ispirata mill-imħabba. Kien kemm kien kbir l-inkwiet, qatt ma nħakem mill-paniku, ir-rabja jew ir-riżentiment. Ġara x’ġara u għadda minn xiex għadda, baqa’ jemmen u jsostni wkoll li f’kull bniedem hemm it-tajjeb. Mons. Arċisqof Pier Luigi Celata, eks Nunzju Appostoliku f’Malta, li għamel disa’ snin jaħdem qrib l-Arċisqof Mercieca

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

vii

f’pajjiżna, fl-1995 stqarr ma’ ġurnalista Maltija li fost l-aspetti li jispikkaw fil-personalità ta’ Mons. Mercieca kienu jiġuh f’moħħu l-ispirtu tiegħu ta’ fidi, l-imħabba għall-Knisja u l-Papa, irrealiżmu u s-sabar. Eżempju tal-istil tat-tmexxija tal-Arċisqof Mercieca wiċċ imb wiċċ ma’ mumenti ferm sensittivi huwa l-parir li l-Arċisqof Mercieca ta lis-saċerdoti, permezz tal-Kunsill Presbiterali, wara t-tkeċċija tal-Blue Sisters minn Malta, f’Diċembru, 1981. F’laqgħa straordinarja tal-Kunsill Presbiterali li saret ilĦadd ta’ wara dik il-ġrajja ferm qarsa, l-Arċisqof Mercieca tkellem fuq dak li seħħ fil-lejl ta’ bejn il-Ġimgħa u s-Sibt ta’ qabel. Fiddiskussjoni li segwiet, it-tħeġġiġa ta’ Mons. Mercieca kienet li, fiċċirkustanzi, kien meħtieġ ħafna li tinżamm il-kalma. Huwa saħaq li wieħed kellu jkun prudenti ħafna kif jittratta l-kwistjonijiet li kienu għaddejjin. Sostna wkoll li filwaqt li l-Knisja ma kellhiex tibża’ tiddefendi l-prinċipji, kellha tintuża tattika għaqlija f’kull kwistjoni li tinqala’. Eżempju ieħor kien f’Awwissu, 1982, wara protesti li saru kontrih fil-Birgu u f’Raħal Ġdid, fejn kien mar għal impenji pastorali. Kienu esperjenzi ferm koroh, l-iżjed dawk f’Raħal Ġdid, fejn ġie assedjat għal ħin konsiderevoli fid-Dar tal-Kappillan. F’laqgħa tal-Kunsill Presbiterali li saret wara dawn il-ġrajjiet, li fiha ntweriet solidarjetà miegħu, l-Arċisqof Mercieca insista li la direttament u lanqas indirettament, fil-prietki u fl-ebda okkażjoni oħra, ma kellhom isiru referenzi, diretti jew indiretti, għallinċidenti konċernati. Saħaq ukoll li huwa ried li jinżamm ton baxx biex l-irjus ma jkomplux jisħnu. Tul il-kriżi tas-snin 1980 bejn l-Istat u l-Knisja, primarjament dwar l-iskejjel u l-proprjetà tal-Knisja, kienu bosta l-okkażjonijiet li fihom it-tmexxija tal-Malta Labour Party ħaditha qatta bla ħabel kontra l-Arċisqof Mercieca. Dak li kien jingħad, almenu fissustanza tiegħu, huwa reġistrat fil-gazzetti ta’ dak iż-żmien. Dwar dak li kien jingħad jew jinkiteb fir-rigward tiegħu, Mons. Mercieca kien jillimita ruħu għal xi spjegazzjonijiet, dejjem prudenti, li kien iħoss li ma jistgħux ma jsirux. Fl-istess ħin, però, mhux il-mezzi ta’ komunikazzjoni soċjali lokali kollha kienu jwasslu leħnu b’mod korrett jew sodisfaċenti. Fil-bidu tas-snin

viii

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

1980, ngħidu aħna, kien hemm żmien meta leħen l-Arċisqof ma baqax jinstema’ bħal qabel fuq il-mezzi tax-xandir nazzjonali, li kienu l-uniċi mezzi tax-xandir li kienu jeżistu f’artna dak iż-żmien. Ġara wkoll li, fl-eqqel tal-inkwiet, il-Gvern tal-Prim Ministru Dom Mintoff ippubblika unilateralment id-dokumenti dwar dak li kien ġara u li kien għaddej bejn l-Istat u l-Knisja. Din il-pubblikazzjoni kellha tliet stadji. L-ewwel stadju kien fis-16 ta’ Ġunju, 1983. Dakinhar ħareġ ktieb imsejjaħ Dokumenti dwar Problemi u Tilwim bejn Knisja-Stat f’Malta mit-23 ta’ Diċembru, 1976, sat-30 ta’ Mejju, 1983. Kważi xahrejn wara, il-Gvern ippubblika wkoll id-dokumenti mis-16 ta’ Ġunju sat-23 ta’ Ġunju, 1983. Warajhom, fis-27 ta’ Awwissu, 1984, ħareġ ukoll id-dokumenti ta’ bejn it-12 ta’ Settembru, 1983 u l-31 ta’ Lulju, 1984. Meta ħarġu dawn id-dokumenti, li fihom Mons. Mercieca jissemma ħafna u kien il-mira ta’ bosta attakki min-naħa ta’ esponenti ewlenin tal-Gvern Laburista, l-Arċisqof Mercieca baqa’ lura milli jiddefendi ruħu dwar il-kontenut tagħhom. Kien baqa’ jittama li fl-aħħar mill-aħħar l-ajru jiċċara u jisbaħ jum ġdid li jħoll l-għoqod li kienu feġġew u li t-trufijiet tagħhom kienu jidhru li ħarbu mill-idejn. Fl-aħħar mill-aħħar, mhux mingħajr ħafna sagrifiċċji, dan il-jum wasal. Mal-mixja taż-żmien, beda jinħass li l-kwadru tal-istorja dwar dawk il-ġrajjiet qatt ma jista’ jkun komplet jekk l-Arċisqof Ġużeppi Mercieca ma joffrix hu stess rakkont tal-esperjenza tiegħu; ta’ x’kienet il-pożizzjoni tiegħu speċjalment fl-iżjed mumenti delikati u sensittivi tal-konfront; u kif ħadem biex jinstabu s-soluzzjonijiet li nstabu. Kienu diversi l-ġurnalisti u l-kittieba li, xi wħud minnhom ripetutament, f’okkażjonijiet diversi talbu lil Mons. Mercieca jirrakkontalhom ġrajjietu f’dawk iż-żminijiet. Biex jipprova jikkonvinċih, kien ikun hemm min jgħidlu li tkun ħasra jekk l-istorja u l-ġenerazzjonijiet futuri ma jkollhomx, minn fommu stess, rakkont ta’ minn xiex għadda, x’kien iħoss, u x’kien li kompla jagħmillu l-kuraġġ biex, minkejja l-kritika, ġieli minn kull naħa, baqa’ miexi u ma għotorx.

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Marbut ma’ dawn is-sentimenti kien hemm ukoll il-fatt li, apparti dak li hemm fil-gazzetti tal-perijodu konċernat u fil-kotba ppubblikati mill-Gvern, f’nofs is-snin 1990 kien hemm min kiteb affarijiet dwar il-ġrajjiet fi żmien l-Arċisqof Mercieca, li kienu jkabbru l-bżonn tal-verżjoni tiegħu. F’dawk iż-żminijiet, wara li raw dak li kien inkiteb, l-Isqfijiet ħassew li kellhom jagħmluha ċara li, b’mod ġenerali, huma kellhom riservi u oġġezzjonijiet serji dwar kif ġiet ippreżentata jew interpretata l-pożizzjoni tagħhom. Dakinhar, Mons. Mercieca illimita ruħu biss għal dikjarazzjoni f’dan is-sens u li l-kontenut ta’ dak li nkiteb ma kellux jitqies bħala verżjoni li l-Awtoritajiet tal-Knisja kienu jaqblu magħha. Sussegwentement, fis-sena 2000, l-MUT Publications Ltd (tal-Malta Union of Teachers) ħarġet il-ktieb The Saga of the Church Schools in Malta (1970 - 1986). Dan huwa rakkont storiku ferm validu dwar dawk il-ġrajjiet, miktub minn Patri Dominic V. Scerri O.P., li kellu esperjenza diretta u partikolari ta’ dawk l-esperjenzi u li stinka ħafna għall-ġid tal-iskejjel tal-Knisja. F’dak il-ktieb, Patri Scerri għaraf joffri rakkont ferm fattwali u oġġettiv tal-ġrajjiet, kif seħħew, u x’kienet ilpożizzjoni tal-Knisja, tal-Assoċjazzjoni Skejjel Privati, u talFederazzjoni tal-Assoċjazzjonijiet Ġenituri-Għalliema talIskejjel Privati (FPTA). Madankollu, ir-rakkont mil-lenti tal-Arċisqof Mercieca, l-iżjed fejn kien jirrigwarda lilu direttament bħala protagonista ewlieni, kien għad irid jasal. Fis-snin ta’ wara li Mons. Mercieca temm il-missjoni tiegħu bħala Arċisqof ta’ Malta, nibtu okkażjonijiet li fihom huwa kellimni fuq il-possibbiltà li jibda jħares ftit lura lejn l-imgħoddi u jiftaħ il-ktieb tal-memorji tiegħu. Jiena kont ngħidlu li naħseb li jkun aħjar jekk il-poplu tagħna u l-istorja jkollhom ġrajjitu rakkontata mhux kif jaraha, jifhimha jew jinterpretaha ħaddieħor, iżda minnu stess. Kont ngħidlu dan b’konvinzjoni sħiħa. Inkluż għaliex kelli l-privileġġ li kont naf diġà, ukoll jekk b’mod kunfidenzjali, parti sew minn dak li Mons. Mercieca kellu xi jgħid dwar ċerti esperjenzi partikolari ta’ importanza jew sinifikat akbar.

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Il-mistoqsija fuq jekk kienx wasal iż-żmien li jikteb, almenu, il-memorji ewlenin tiegħu, speċjalment dawk dwar l-iktar snin diffiċli fir-relazzjonijiet tal-Knisja mal-Istat, baqgħet ħajja f’moħħ Mons. Mercieca. Meta kien ikellimni dwar hekk, jiena la kont nimbuttah naħa u lanqas oħra. Kont inħoss li jekk jiddeċiedi li jikteb, dan għandu jkun ġej mill-konvinzjoni personali tiegħu. Meta, f’okkażjonijiet diversi, staqsieni jekk inkunx lest li ngħinu jekk jiddeċiedi li jibda jikteb, jien kont inwieġbu li kont lest nagħmel kif jixtieq, fiż-żmien li jkun jixtieq. Sadattant, dwar il-ġrajjiet tas-snin 1980 komplew ifeġġu ċerti rakkonti u interpretazzjonijiet li minnhom infushom, għamluha iżjed importanti li Mons. Mercieca jagħti l-esperjenza tiegħu hu stess. Ġie mument meta Mons. Mercieca talabni mmur inkellmu fir-residenza tiegħu l-Imdina. Kien il-jum li fih għarrafni li kien beda jħejji xi kitbiet. Qalli li xtaqni naħdem miegħu biex dawn ilkitbiet nagħtuhom struttura u forma. Dak il-ħin, ġie f’moħħi dak li kellu ħabta jgħid: li meta tagħmel pass għandek tagħmlu filmument it-tajjeb. Tletin sena wara li l-Gvern Laburista tas-snin 1980 xandar id-dokumenti dwar il-problemi u t-tilwim bejn Stat u Knisja, Mons. Mercieca beda jħares lura lejn ġrajjietu. Ir-riżultat huwa din il-pubblikazzjoni li toffri lill-qarrej ħarsa fil-ktieb tal-ħajja tal-Arċisqof Mercieca, partikolarment dwar il-forma u t-toqol tas-salib li kellu jġorr fuq spalltu fl-iktar żminijiet diffiċli fir-relazzjonijiet Knisja-Stat tul it-tmexxija tiegħu fl-Arċidjoċesi. Dan bil-ħsieb li t-tifkira tar-realtajiet tal-imgħoddi u r-riflessjoni fuqhom jgħinu lill-ġenerazzjonijiet preżenti u futuri jħaddnu t-tagħlimiet opportuni li toffri l-istorja u hekk ikun jista’ jinbena ġejjieni dejjem aħjar. Din in-nisġa ta’ kitbiet tħaddan ħafna tagħrif li sa issa kien magħluq fil-memorja tal-Arċisqof Mercieca. Fl-istess ħin, hija xhieda li, jiġri x’jiġri fir-relazzjonijiet bejn il-persuni, dejjem jista’ jkun possibbli li, bir-raġuni u r-rieda tajba, jinħallu saħansitra l-iktar għoqod ibsin fil-viżjonijiet jew l-aspettattivi differenti talbnedmin. Turi wkoll kif biż-żmien, ir-rieda tajba u l-bonsens, ilfejqan jibqa’ dejjem possibbli.

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Moqri u meqjus fit-totalità tiegħu, ir-rakkont fit-taqsima talmemorji tal-Arċisqof Mercieca dwar l-inkwiet bejn l-Istat u Knisja juri kemm kien sensittiv u ġieli gravi l-maltemp li kien hemm fir-relazzjonijiet bejn iż-żewġ naħat, kif ukoll personalment bejn il-Prim Ministru Mintoff u l-Arċisqof Mercieca. Iżda juri wkoll li fl-aħħar mill-aħħar, bejn l-Istat u l-Knisja, kif ukoll bejn il-Perit Mintoff u Mons. Mercieca, inbena pont li ġab il-kalma u s-serenità. Il-ktieb tal-memorji tal-Arċisqof Ġużeppi Mercieca għandu tliet taqsimiet bażiċi. L-Ewwel Taqsima tiffoka fuq it-trobbija, il-formazzjoni, is-sejħa saċerdotali, ix-xogħol fis-Sacra Romana Rota u n-nomina tiegħu bħala Isqof Awżiljarju tal-Arċisqof Mikiel Gonzi. It-Tieni Taqsima hija dedikata għall-kwistjonijiet li feġġew bejn l-Istat u l-Knisja minn meta Mons. Mercieca sar Arċisqof ta’ Malta, sa meta seħħ il-ftehim definittiv dwar l-iskejjel u l-proprjetà tal-Knisja. Din it-Taqsima tinkludi kapitlu b’ħarsa ġenerali lejn kif bdew, żviluppaw, inbidlu u mmaturaw ir-relazzjonijiet tant diskussi bejn il-Perit Mintoff u l-Arċisqof Mercieca. Huwa kapitlu li jitfa’ dawl ġdid ta’ importanza fundamentali biex l-opinjoni pubblika u l-istorja jkollhom stampa kompleta tal-ġrajja ferm straordinarja ta’ dawn ir-relazzjonijiet. It-traduzzjonijiet ta’ dokumenti li għaddew bejn il-Gvern Malti u l-Vatikan li huma msemmijin jew ikkwotati f’din ittaqsima huma skont kif jidhru fil-ktieb dwarhom li ħareġ il-Gvern Malti fl-1983. It-Tielet Taqsima tagħti ħarsa ġenerali lejn is-sens ta’ direzzjoni tal-Arċisqof Mercieca fit-tmexxija pastorali talArċidjoċesi. Din il-parti tibda bir-riforma tal-Kurja fuq il-bażi ta’ żewġ fergħat – waħda amministrattiva u oħra pastorali. Fost oqsma oħrajn, din it-Taqsima tittratta wkoll il-prijorità tażżwieġ u l-familja fl-impenn pastorali tal-Arċisqof Mercieca, iżżewġ żjarat tal-Papa Ġwanni Pawlu II f’Malta, il-Pjani Pastorali u s-Sinodu Djoċesan (1999-2003). Is-Sinodu, li kien l-ewwel wieħed fl-Arċidjoċesi ta’ Malta fi żmien ta’ kważi 300 sena, kien ġrajja ta’ valur kbir u distint fil-ministeru episkopali ta’ Mons. Mercieca.

xii

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

It-Taqsima ma tfittixx li telabora fuq it-tagħlim ta’ Mons. Mercieca bħala Arċisqof. Dan peress li huma diversi l-kotba li ħarġu b’dan it-tagħlim tiegħu. Dawn il-kotba bdew joħorġu missena 1980. Għall-ewwel bdew ikunu perjodikament. Mill-1993 sal-2006, l-aħħar sena sħiħa ta’ Mons. Mercieca fit-tmexxija talArċidjoċesi, il-kotba saru appuntament annwali bit-titlu Minn Fomm ir-Ragħaj, mogħnija wkoll b’indiċi analitiku. F’dawn il-kotba hemm, fost oħrajn, il-qalba talpronunzjamenti ta’ Mons. Mercieca ta’ natura soċjali, bħal dwar l-operat tan-nies tal-media, il-pulizija u l-imsieħba soċjali, kif ukoll dwar il-Knisja, il-politika u l-politiċi. Jinkludu wkoll suġġetti bħall-istqarrija dwar il-Kunsilli Lokali li l-Arċisqof Mercieca u l-Isqof Nikol Ġ. Cauchi ta’ Għawdex ħarġu flimkien nhar id-19 ta’ April, 1993. Din kienet stqarrija li fiha l-Isqfijiet tkellmu favur li l-partiti politiċi jibqgħu barra kompletament mill-Kunsilli Lokali – pożizzjoni li ma kinitx niżlet tajjeb mat-tmexxija tal-Gvern Nazzjonalista tal-ġurnata. Il-memorji tal-Arċisqof Mercieca f’din il-pubblikazzjoni lanqas ma jinkludu riferenzi għal ġrajjiet u ċirkustanzi li jirrigwardaw ir-rapport tiegħu bħala Arċisqof ma’ saċerdoti individwali. Tul l-episkopat tiegħu, Mons. Mercieca dejjem mexa man-norma li d-djalogu li jkollu bħala Isqof mas-saċerdot, hu dejjem kunfidenzjali. Kien isostni wkoll li bħala Isqof hu qatt ma jxandar dak li jkun intqal bejnu u bejn is-saċerdot. Dan jgħodd ukoll għal-laqgħat li kien ikollu mas-seminaristi, fiż-żjarat regolari li kien jagħmlilhom, fis-Seminarju. Hemm ukoll tliet oqsma partikolari li fihom l-Arċisqof Mercieca għamel ħafna xogħol fil-kwiet. Dawn huma ż-żjarat regolari lill-morda fl-isptar jew fi djarhom, il-pariri personali lil min kien ifittxu b’dan l-iskop, u l-opri ta’ karità. Is-Sur Ġorġ Baldacchino, ix-xufier ta’ Mons. Mercieca sa mis-sena 1989, kien jieħu lill-Arċisqof għal żjarat lill-morda flisptar mill-inqas darbtejn fil-ġimgħa, ġieli tard filgħaxija jew wara xi funzjoni reliġjuża. Dan apparti żjarat lill-morda fi djarhom. Dwar pariri u għajnuna ta’ karità, dawk li konna naħdmu qrib l-Arċisqof konna nsiru nafu biss dak li kienu jafdaw magħna, bi kliem ta’ apprezzament lejh, uħud li kienu jgawdu minnhom.

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

xiii

Sa kien ikun hemm min ilissen kliem fis-sens li mnalla kien l-Arċisqof għalih. Minnufih wara t-Tielet Taqsima, il-pubblikazzjoni tħaddan ġabra ta’ espressjonijiet u tixbihat tal-Arċisqof Mercieca f’firxa ta’ okkażjonijiet u żmien differenti, miġburin b’għaqal u għożża minn Dun Joe Galea Curmi u Dun Hector Scerri, li ġentilment aċċettaw li jiġu inklużi ma’ dawn il-memorji bħala rikordju sabiħ tal-mod kif kien jispjega Mons. Mercieca. B’mod ġenerali, in-narrazzjoni dwar l-esperjenzi ta’ Mons. Mercieca fis-snin twal tal-missjoni tiegħu fit-tmexxija talArċidjoċesi hija minsuġa ma’ tagħrif dwar il-ġrajjiet u l-iżviluppi ewlenin fil-ħajja tal-Knisja f’Malta fl-istess żmien, bil-ħsieb li lillqarrej toffrilu wkoll stampa fattwali tal-istorja tal-Knisja f’artna bejn l-1974 u l-2006. F’dan il-kuntest, inħoss li din l-Introduzzjoni jimmeritaha riflessjoni fuq iċ-ċirkustanzi madwar l-għażla tiegħu bħala Arċisqof ta’ Malta. Mons. Ġużeppi Mercieca stqarr miegħi kemm-il darba li hu ma jafx min kien ipproponieh biex isir Isqof Awżiljarju talArċisqof Mikiel Gonzi u, sussegwentement, suċċessur tiegħu. Kien hemm okkażjonijiet fejn jiena semmejtlu li naħseb li l-oriġini tal-għażla tiegħu kienu fil-Vatikan. Mons. Mercieca kien jurini li anke hu jaħseb hekk. Kif naraha jien, mill-kwadru ta’ dak li ltqajt miegħu u osservajt f’medda twila ta’ snin, l-ewwel fl-esperjenza tiegħi f’ġurnali fi ħdan il-Knisja (1966-1987) u mbagħad bħala Uffiċjal għar-Relazzjonijiet Pubbliċi tal-Kurja tal-Arċisqof (1987-2009), naħseb li bejn wieħed u ieħor l-isfond kien f’dan il-kuntest: Fl-ewwel nofs tas-snin sittin, meta l-Isqof Paolo Pace, li kien imexxi d-Djoċesi ta’ Għawdex, kien daħal sew fl-età, is-Santa Sede bagħtet Għawdex Viżitatur Appostoliku, Mons. W. Leach, biex jara kienx hemm kandidati fost il-kleru ta’ Għawdex li minn fosthom seta’ jingħażel is-suċċessur tal-Isqof Pace. Mons. Leach iltaqa’ ma’ diversi saċerdoti. L-indikazzjonijiet huma li huwa tefa’ għajnejh l-iktar fuq żewġ saċerdoti partikolari li kienu (f’ordni alfabetiku skont il-kunjom): Dun Nikol Ġ. Cauchi u Dun Ġużepp Mercieca.

xiv

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Sussegwentement, bħala suċċessur tal-Isqof Pace ntgħażel Dun Nikol Cauchi li, f’April, 1967, ġie konsagrat Isqof u maħtur Amministratur Appostoliku sakemm, fl-1972, sar l-Isqof ta’ Għawdex. F’Ġunju, 1967, is-Santa Sede ħatret lil Mons. Emanuel Gerada bħala Isqof Awżiljarju tal-Arċisqof Mikiel Gonzi f’Malta. Sena wara, Mons. Gerada ġie nominat Isqof Koadjutur, jiġifieri bid-dritt tas-suċċessjoni. Lil Dun Ġużepp Mercieca, is-Santa Sede sejħitlu Ruma biex ikun Imħallef tas-Sacra Rota Romana. Dan hu t-tribunal ordinarju ta’ appell għall-każi li dwarhom isir appell lis-Santa Sede u li hu magħruf l-iżjed għall-kompetenza u d-deċiżjonijiet tiegħu dwar il-validità taż-żwieġ. Mons. Mercieca rabba għeruq sew f’dan is-servizz lill-Knisja Universali, tant li kien jaħseb li l-ġejjieni tasservizz tiegħu lill-Knisja kien se jibqa’ f’Ruma. Ġara, iżda, li f’Novembru, 1973, Mons. Gerada ssejjaħ lura fis-servizz diplomatiku tal-Vatikan u nħatar Nunzju Appostoliku għal El Salvador u l-Gwatemala. Dan nissel il-bżonn li jinstab kandidat ġdid biex jgħin lill-Arċisqof Gonzi. Fil-kurituri tal-poter ċivili f’Malta, kif ukoll fost is-saċerdoti, kien hemm min kellu l-preferenza tiegħu dwar min kellu jkun is-suċċessur tal-Arċisqof Gonzi ladarba l-bieb reġa’ nfetaħ. Minn taħt l-ilsien, u kultant mhux daqstant minn taħt l-ilsien, kienu jissemmew, b’mod partikolari, l-ismijiet ta’ numru żgħir ta’ saċerdoti magħrufin, li kollha kemm huma kellhom il-kwalitajiet, id-doni, il-merti u l-validità tagħhom. Madankollu, id-deċiżjoni dwar min għandu jkun l-Isqof li jibda jgħin lill-Arċisqof Gonzi wara t-tluq tal-Arċisqof Gerada minn Malta, is-Santa Sede probabbilment kienet ħasbet fuqha, almenu f’sens ta’ direzzjoni, fl-istess żmien li Mons. Gerada kien issejjaħ lura fis-servizz diplomatiku tal-Vatikan. Tant li kien biss ftit xhur wara, fis-27 ta’ Lulju, 1974, li s-Santa Sede sejħet lil Mons. Mercieca, li kien magħruf sew f’Ruma bħala Mħallef tat-Tribunal tal-Knisja, biex ikun l-Isqof Awżiljarju tal-Arċisqof Gonzi. Meta tħabbret in-nomina ta’ Mons. Mercieca, jien kont l-editur tal-ġurnal ta’ kuljum Il-Ħajja. Lil Mons. Mercieca ma konniex nafuh personalment. Sħabi u jien bdejna nfittxu għal

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

tagħrif dwaru. Fost ħwejjeġ oħrajn sibna li fi Frar, 1970, fi Il-Ħajja konna ppubblikajna ritratt li kien juri lil Mons. Mercieca fost l-Imħallfin tas-Sacra Romana Rota li, ftit jiem qabel, fl-okkażjoni talftuħ tas-sena ġudizzjarja, kellhom udjenza mal-Papa Pawlu VI. L-aħbar tan-nomina ta’ Mons. Mercieca kienet pjuttost sorpriża fil-Knisja f’Malta. Fost is-saċerdoti kien hemm tlieta partikolari li, id f’id, ma ħbewx l-istagħġib tagħhom kif bħala Isqof Awżiljarju fid-djoċesi ta’ Malta ġie magħżul saċerdot “li f’din id-djoċesi qatt ma ħadem u li f’din id-djoċesi ma kienx magħruf biżżejjed”. Fl-istess ħin, però, qabel ma stqarrew dan, is-saċerdoti konċernati ddikjaraw li, għalkemm ma kinux jafu lil Mons. Mercieca, “għandna nemmnu” li huwa kellu l-kwalitajiet kollha meħtieġa sabiex ikun Isqof Awżiljarju tajjeb u li dak li kienu se jesprimu b’ebda mod ma kien jirrifletti fuq il-persuna tiegħu. Matul is-sentejn ta’ wara, li fihom is-Santa Sede riedet tiddeċiedi definittivament min se jkun is-suċċessur ta’ Mons. Gonzi bħala Arċisqof ta’ Malta, wara l-kwinti kien hemm ftit kurrenti mhux ħażin. L-ikbar kurrent fosthom probabbilment kienet il-pressjoni li kien qed jagħmel il-Prim Ministru Mintoff biex is-suċċessur talArċisqof Gonzi ma jkunx l-Isqof Mercieca. Dan jikkonfermah ilPerit Mintoff stess f’ittra li bagħat lill-Papa Ġwanni Pawlu II fis-6 ta’ Frar, 1981. Dakinhar, is-Sur Mintoff, lill-Papa kitiblu hekk: “When the choice of a new archbishop was being considered by the Vatican, the Government of the Republic of Malta had not insisted with the Vatican for a continuation of the tradition which the Vatican had invariably followed when the British were running the island, namely that the chosen ecclesiastic should be acceptable to the civil authorities. We had not insisted because, in this enlightened age, church and state should be complementary but also autonomous. We had nonetheless made clear to the Holy See our considered view if the choice fell on Mons. Mercieca. His record as auxiliary bishop had shown him to be incapable to lead and to stand up against pressures by old elements which had turned the Church of Malta into one of the most backward in Christendom.”

xvi

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Il-Perit Mintoff kellu l-preferenza tiegħu dwar min xtaq li jkun l-Arċisqof il-ġdid ta’ Malta. Jista’ jkun li, fid-dawl taċ-ċirkustanzi, qabel id-deċiżjoni finali dwar min għandu jkun is-suċċessur tal-Arċisqof Gonzi, is-Santa Sede kkunsidrat kienx hemm xi saċerdot ieħor li seta’ jissejjaħ għal din ir-responsabbiltà, apparti l-Isqof Mercieca. Din il-possibbiltà jidher li kienet tinħass sew f’ċerti ambjenti. Jista’ jkun, ngħidu aħna, li fiż-żewġ kfief tal-miżien, għal darba oħra f’ħajjithom, reġa’ kien hemm l-Isqof Mercieca fuq naħa u l-Isqof Cauchi fuq oħra. Kien x’kien, is-Santa Sede għażlet lil Mons. Mercieca. Din l-għażla kellha wkoll l-appoġġ tal-Arċisqof Gonzi. Fl-istess ħin, il-kwalità tas-servizz li Mons. Mercieca ta fir-Rota Romana qabel ma sejħulu biex isir l-Isqof Awżiljarju talArċisqof Gonzi baqgħet ħajja f’moħħ dawk li fis-Santa Sede kienu jieħdu ħsieb dan il-qasam. Fil-11 ta’ Ġunju, 1991, il-Papa Ġwanni Pawlu II sejjaħ lil Mons. Mercieca biex waqt li jkompli jmexxi l-Arċidjoċesi ta’ Malta jerġa’ jibda jagħti wkoll servizz lill-Knisja Universali bħala membru tat-Tribunal Suprem tas-Signatura Apostolica. Ix-xogħol prinċipali tas-Signatura Apostolica huwa li tirrisolvi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ proċedura ġuridika u li tagħmel superviżjoni fuq l-osservanza tal-liġijiet u l-ħarsien tad-drittijiet fl-ogħla livell. It-Tribunal jiddeċiedi l-kompetenza ġuridika tal-qrati l-oħrajn tal-Knisja. Għandu wkoll ġurisdizzjoni f’każi li jinvolvu l-personal u deċiżjonijiet tar-Rota Romana. Meta spiċċa minn Arċisqof ta’ Malta, Mons. Mercieca kompla jservi lill-Knisja Universali fis-Signatura Apostolica sa ma għalaq it-80 sena.

C. Buttigieg

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

xvii

Mons. Arċisqof Ġużeppi Mercieca

Mons. Arċisqof Ġużeppi Mercieca twieled Victoria, Għawdex, fil-11 ta’ Novembru, 1928. Huwa l-ewwel wild ta’ Saverio u Giovanna mwielda Vassallo. Irċieva l-edukazzjoni primarja u sekondarja tiegħu fis-Seminarju ta’ Għawdex. L-istudji tiegħu kompliehom fl-Università Gregorjana u fl-Università tal-Lateran, Ruma. Iggradwa fit-Teoloġija u l-Liġi Kanonika. Ġie ordnat saċerdot fit-8 ta’ Marzu, 1952, minn Mons. Paolo Pace, Isqof ta’ Għawdex. Wara l-ordinazzjoni, ġie appuntat Kanċillier tal-Kurja ta’ Għawdex. Beda jgħallem it-Teoloġija u l-Liġi Kanonika fis-Seminarju ta’ Għawdex, fejn mill-1959 sal1969 kien ukoll Rettur tas-Seminarju. Fl-1969, inħatar Imħallef tas-Sacra Romana Rota. Sar ukoll Konsultur tal-Kongregazzjoni tas-Sagramenti u tal-Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi. Fis-27 ta’ Lulju, 1974, il-Papa Pawlu VI innominah Arċisqof Awżiljarju ta’ Mons. Arċisqof Mikiel Gonzi. Fid-29 ta’ Settembru talistess sena, ġie kkonsagrat Isqof Titulari ta’ Gemellae, fin-Numidja. Fid-29 ta’ Novembru, 1976, tħabbret il-ħatra tiegħu bħala Arċisqof ta’ Malta. L-ingress tiegħu fil-kariga sar fit-12 ta’ Diċembru, 1976. Fil-11 ta’ Ġunju, 1991, ġie nominat membru tat-Tribunal Suprem tas-Signatura Apostolica. Mill-1974 sal-2006, Mons. Mercieca ordna 343 saċerdot, bejn djoċesani u reliġjużi. Is-saċerdoti li ġew ordnati minnu jinkludu

xviii

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

erbgħa li saru Isqfijiet: l-Isqof Joseph Angelo Grech (1974); l-Arċisqof Joseph Spiteri (1984); l-Isqof Joe Bonello O.F.M. (1985); u l-Isqof Charles Jude Scicluna (1986). Kien l-Isqof Konsagranti Prinċipali fl-ordinazzjoni tal-Isqof Pawlu Darmanin O.F.M. Cap (1984); l-Isqof Annetto Depasquale (1999); u l-Arċisqof Pawl Cremona O.P. (2007). Il-konsagrazzjoni tal-Arċisqof Cremona saret fis-26 ta’ Jannar, 2007. Fl-istess jum, Mons. Cremona sar is-suċċessur ta’ Mons. Mercieca bħala Arċisqof ta’ Malta. Kien ukoll Isqof Ko-Konsagranti Prinċipali fl-ordinazzjoni ta’ dawn l-Isqfijiet: - l-Isqof Giovanni Innocenzo Martinelli O.F.M. (1985) - l-Arċisqof Paolo Giglio (1986) - l-Isqof Sylvester Carmel Magro O.F.M. (1997) - l-Arċisqof Raffaello Funghini (2004) - l-Isqof Mario Grech (2006) - l-Isqof George Anthony Frendo O.P. (2006) - l-Arċisqof Joseph Spiteri (2009) - l-Isqof Charles J. Scicluna (2012). Fl-1995, Mons. Mercieca ġie appuntat membru tax-Xirka Ġieħ ir-Repubblika. Fl-2010, ingħata l-unur Ġieħ Għawdex.

IT-TIELET TAQSIMA

363

Indiċi

Abela Medici, Anthony, Dr., 292, 295, 296 Abela, Wistin, Ministru, 57, 70 abort, 217 adolexxenti, 310, 311, 316, 317, 320, 321, 326 adulterju, 219, 220 liġijiet, 188 adulti, 310 Aġġornament tal-Kleru, 357, 360, 361 Ajruport (Ħal Luqa), 76, 77, 106, 108, 110, 111, 255, 256 Ajruport Internazzjonali ta’ Malta (Gudja), 216, 286 Ajruport ta’ Santiago de Compostela (Spanja), 347 Albanija, 267 alkoħol, abbuż, 257 Alla, 219, 314, 315, 326, 328, 329, 330, 333, 344, 345, 349 Kelma, Ara, Kelma ta’ Alla Almo Collegio Capranica (Ruma), 10, 11, 12, 17 Rettur, 12, 17 Santa Anjeża Patruna, 95 Ambaxxatur Taljan f’Malta, attentat b’bomba, 160 Amerika, 177 Amerika t’Isfel, 266

Angelus, 146, 283 anzjani, 217 Appostli, 99, 219, 220, 329, Ara wkoll, Dixxipli ta’ Ġesù appostolat, 33, 175, 180, 309 Aquilina, George, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Arċidjoċesi ta’ Malta, 18, 20, 24, 29, 31, 33, 45, 46, 54, 71, 102, 106, 114, 167, 179, 180, 198, 200, 201203, 205, 232, 234, 240, 242, 249, 250, 258, 266, 271, 293, 294, 303, 309, 310, 313, 319, 327 Bord ta’ Riċerka Pastorali, 301, 306 Dekanati, 197-199 Dekani, 197-199 Delegati, 198, 304, 310, 311, 345350, 352, 354, 356-360 dmirijiet, 305 Fond Ċentrali, 309 Kumitat ta’ Ħidma, 301, 306 Kummissjoni Ġustizzja u Paċi, 305, 346 Kummissjoni Teoloġika, 305 Media Centre, 309, 342 pjan pastorali, 199, 301, 303, 304, 305, 306, 308, 319, 320 evalwazzjoni, 308 pubblikazzjoni, 303

363

364

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Programm Pastorali, 240, 311, 312, 314 rendikont finanzjarju, 102, 114, 115, 306, 309 Segretarjat Pastorali, 308, 311, 312, 313, 317 Segretarjati, 304, 305, 311, 312, 319 Appostolat tal-Lajċi, 199 Edukazzjoni Nisranija, 199 Edukazzjoni u Kultura, 304 Emigrazzjoni u Turiżmu, 199, 261, 265, 304 Ħajja u ħidma fil-Parroċċi, 304 Ħidma Soċjali u Ta’ Karità, 199, 258, 304, Ara wkoll, Caritas Malta Komunikazzjoni Soċjali, 304 Lajċi, 304 Liturġija, 199, 304 Saċerdoti u Reliġjużi, 265, 304 Tixrid tal-Kelma ta’ Alla, 199 Segretarju Pastorali, 304 Taqsima Finanzi, 309 Art Imqaddsa, pellegrinaġġ, 337 Assemblea Djoċesana, 319, 349, 359 Assoċjazzjoni tal-Iskejjel Privati (PSA), 63, 64, 68, 69, 96, 97 Assoċjazzjoni tal-Istudenti talIskejjel Privati (ASSP), 127 AT-6D Harvard (Ajruplan), 256, Ara wkoll, Seminarju tal-Arċisqof (Malta): traġedja ta’ ajruplan Ateni, 256 Attard, Edgar, Dun, Segretarju Amministrattiv tal-Kurja talArċisqof, 306 Avro Vulcan (Ajruplan), Ara, ĦażŻabbar: traġedja tal-Avro Vulcan Avvent, 168 Awstralja, 20, 263, 264, 265 Anton Azzopardi, S.J. (Patri), Membru tal-Kunsill ta’ PSA, 63, 68 Azzopardi, Mikiel, Mons., mewt, 172 Barbara, Agatha funeral, 245, 246

Ministru, 30, 75 President tar-Repubblika ta’ Malta, 105, 107, 108, 123, 124, 125, 245, 246 Baum, William, Kardinal, Prefett tal-Kongregazzjoni għallEdukazzjoni Kattolika, 64, 67, 185 Bażilika ta’ San Ġorġ (Rabat, Għawdex), 3 Benedittini tal-Klawsura (sorijiet), 295 Benedittu XV, Papa, 10 Benedittu XVI, Papa, 216, 217, 278, 293, 357 Benin, 265 Berġa ta’ Kastilja (Valletta), 45, 51, 63, 99, 142, 143, 144, 149, 157, 176 Bibbja, 291, 306, 318, Ara wkoll, Kelma ta’ Alla Testment l-Antik, 329 Birgu, 90, 91, 92, 251 Birkirkara, 29, 36, 84, 87, 128, 321 Birżebbuġa, 89 Blata l-Bajda, 121, 287, 291, 349 Blue Sisters, 71, 73-80, 82, 244 sptar, 79 bniedem, 220, 222 dinjità, 223, 269, 270, 276 drittijiet, ..14, 23, 52, 119, 166, 168, 221-223, 269, 270 libertà, 51, 52, 78, 116, 119, 178, 222, 270, 276, 317 valuri, 310 Boccardo, Renato, Mons., 285 Bonavia, Carmelo, Mons., 54 Bonnici, Arturo, Mons., 31 Borg Cardona, Stephen, Dr (Imħallef), 128 Borg Olivier, Eddie, Dun, 10, 66, 243 Borg Olivier, Ġorġ, Dr., 244 funeral, 243 Prim Ministru ta’ Malta, 243 Borg, Eugenio bidu tal-kawża għallbeatifikazzjoni, 297 l-ewwel Superjur Ġenerali talMUSEUM, 297 Borg, Joseph, Dun, Segretarju għallKomunikazzjoni Soċjali, 304 Borg, Martin, F.S.C. (reliġjuż),

IT-TIELET TAQSIMA

Segretarju PSA, 63, 68 Borg, Valentino, Dun, 280 Segretarju għal-Liturġija, 304 Bormla, 142 Bosco, Ġwann, San, 9 Bowman, Vivien, Sr., 54 Brażil, 265 Brini, Mario, Mons., 99 President tal-Kumitat Straordinarju għar-Riforma Amministrattiva filProvinċja Ekkleżjastika ta’ Malta, 98 Buttigieg, Anton, Dr., 92 funeral, 244, 245 Mill-album ta’ ħajti, 234 President tar-Repubblika ta’ Malta, 33, 82, 87, 244 Buttigieg, John, Dr., 244 Buttigieg, Klement, Mons., 8 Ċimiterju tal-Addolorata, 21, 22 Calleja, Guido, Dun, 10, 11 Calleja, Philip, Mons., .11, 27, 76, 134, 263, 264, 265, 281 Delegat tas-Segretarjat Emigrazzjoni u Turiżmu, 261 Kanċillier tal-Kurja tal-Arċisqof, 306 Segretarju Amministrattiv talKurja tal-Arċisqof, 143, 306 Segretarju għall-Emigrazzjoni u Turiżmu, 304 Segretarju Organizzattiv tażŻjara tal-Papa, 261 Viċi Postulatur tal-kawża għallbeatifikazzjoni ta’ Nazju Falzon, 294 Calleja, Saver, Dun, 13 Callus, Carmelo, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Camilleri, Andrè, Dr, Moderatur tal-Kummissjoni għallImplimentazzjoni tas-Sinodu, 319 Camilleri, Catherine, 40, 131 Camilleri, Louis, Mons., 214 Canalini, Francesco, Mons. Chargé d’affaires għanNunzjatura Appostolika f’Malta, 59, 147

365

Chargé d’Affairs ad interim tasSanta Sede f’Malta, 106-109, 156, 157, 160, 163 Cappello, Felix Maria, 12, 13 Tractatus Canonico-Moralis de Sacramentis, 13 Capranica, Domenico, Kardinal, 10 Caravaggio, Michelangelo Merisi da, 352 Caritas Malta, 257, 258, Ara wkoll, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati: Ħidma Soċjali u Ta’ Karità programmi ta’ riabilitazzjoni, 257 Carrano, Vincenza, omm il-Beata Adeodata Pisani, 295 Caruana Colombo, Victor, Dr Delegat tal-Isqfijiet u s-Superjuri Maġġuri tar-Reliġjużi, 272 Caruana, Charles, S.J. (Patri), Segretarju għall-Edukazzjoni u Kultura, 304 Caruana, Raymond funeral, 168 omiċidju, 167, 168 Casaroli, Agostino, Mons. Arċisqof, 30, 31, 33, 48, 49 Segretarju tal-Kunsill għallAffarijiet tas-Santa Sede, 29 Kardinal, 64, 70, 88, 93, 96, 97, 100, 101, 105, 106, 119, 120, 147, 148, 153, 156, 157, 160, 164, 185 Prefett tal-Kunsill għallAffarijiet Pubbliċi tas-Santa Sede, 185 Segretarju tal-Istat tal-Vatikan, 78, 185 Segretarju tal-Kunsill għallAffarijiet Pubbliċi tas-Santa Sede, 46 Casha, Karm, Dun, Segretarju talArċisqof ta’ Malta, 84 Cassar, Joseph, Dr, Deputat Prim Ministru, 47, 48, 57, 94 Cauchi, Nikol Ġ., Mons. Isqof Emeritu ta’ Għawdex, 270 Isqof ta’ Għawdex, 3, 10, 14, 19, 47, 48, 57, 61, 64, 67, 70, 79, 83, 85, 87, 89, 95, 101, 103, 104, 107, 108, 114, 115, 117,

366

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

118, 146, 156, 157, 165, 169, 172, 221, 223, 227, 228, 235, 236, 240, 271, 275, 280, 284 Cavalli, Aldo, Mons., Nunzju Appostoliku f’Malta, 229 Celata, Pier Luigi, Mons. Nunzju Appostoliku f’Malta, 58, 163, 164, 165, 169, 172, 176, 181, 226, 227 Segretarju tal-Kunsill Pontifiċju għad-Djalogu Inter-Reliġjuż, 181 Vice-Camerlengo, 181 Chetcuti Caruana, Paul (Tabib), attentat ta’ qtil, 51 Cilia, Victor, Kan., Arċipriet ta’ Bormla, 87 Clapp, Emilia, 73 Coleiro, Marie-Louise, 165 Collegium Melitense, Ara, Università ta’ Malta Cordero Lanza de Montesemolo, Andrea, 11 Cordina, Charles, Dun Delegat għas-Segretarjat talKleru, 312, 317 Segretarju Pastorali, 312, 317, 319 Corpus Christi, 49 Cremona, John J., Prof., Prim Imħallef, 30 Cremona, Pawlu, O.P., Mons, Arċisqof ta’ Malta, 41, 242, 246, 293, 307 dagħa, 353 Dami tal-Karità, 258 Damiani, Giuseppina, OSB (Badessa), 296 Dar l-Emigrant (Valletta), 265, 267 laqgħat għall-missjunarji, 264 Dar Pirotta (Birkirkara), 258 Dar tal-Arċipriet tal-Furjana attentat b’bomba, 145 Dar tal-Kleru (Birkirkara), 29, 36, 37, 38, 39, 84, 87 Dar tal-Providenza (Siġġiewi), 172, 258 De La Salle Brothers, 53 De Marco, Guido, Prof. funeral, 246, 247

mewt, 246 Ministru tal-Affarijiet Barranin, 226 De Piro, Ġużeppi, Mons. fundatur tas-Soċjetà Missjunarja ta’ San Pawl, 297 proċess għall-beatifikazzjoni, 297 Debono Grech, Joe, 165 Debono, Antonio, OSB (Patri), 296 Deguara, Alwiġ, Mons. Segretarju għal-Lajċi, 304 Del Giudice, Antonio, Mons., (Nunzju Appostoliku), 31, 33, 58 Depasquale, Annetto, Mons., 306 Isqof Awżiljarju, 221, 270, 307 Kanċillier tal-Kurja tal-Arċisqof, 106, 306, 307 mewt, 307 ordinazzjoni episkopali, 307 Vigarju Ġenerali, 307 Depow tal-Pulizija , Ara, Kwartieri Ġenerali tal-Pulizija (Furjana) Dipartiment tal-Edukazzjoni, 226 Direttorju tal-Kleru, 299, 300 DISCERN (Istitut), 308, 315, 321 diskriminazzjoni, 270 persuni tal-istess sess, 222 divorzju, 24, 215, 216, 217, 218, 219, 220 referendum, 219 dixxipli ta’ Ġesù, 220, Ara wkoll, Appostli djakonija, 316, 317 Djakonija u Persuni bi Bżonnijiet Speċjali, 258 Djar tal-Knisja għal Persuni b’Diżabilità, 309 Djar tal-Knisja għall-Anzjani, 258, 309 kummissjoni, 305 Djar tal-Knisja għat-Tfal, 175, 258, 309 kummissjoni, 305 djoċesi, 180, 313 Djoċesi ta’ Għawdex, 31, 106, 179, 180, 294, 324, 327 rendikont finanzjarju, 102, 114, 115 Documento di Base, Ara, riforma amministrattiva: Documento

IT-TIELET TAQSIMA

di Base, Dokument ta’ Kompromess bħala bażi għal Ftehim, 147 droga abbuż, 56, 249, 257 mewt, 257 edukazzjoni, 7, 56, 59, 82, 102, 114, 115, 117, 119, 126, 173, 198, 211, 213, 226, 273, 335 bla ħlas, 60, 68, 99, 113, 118, 119, 120, 122, 149 għażla tal-iskejjel mill-ġenituri, 67 ħlas, 114, 117 primarja, 69 sekondarja, 69, 113, 117, 118, 120 Eġittu, 256, 265 Egypt Air (Ajruplan), ħtif, 256, 257 ekonomija, 208 ekumeniżmu, kummissjoni talArċidjoċesi, 306 elezzjoni ġenerali, 50, 51, 53, 84, 86, 87, 168, 169, 170, 171, 187, 229, Ara wkoll, votazzjoni ittra pastorali, 85 Eliżabetta II, Reġina tal-Ingilterra, 53 Ellul, Rafel, O.F.M. Kap., Patri, 87 emigranti, 261, 263, 264, 265, 266, 269 spiritwalità, 198 Eminyan, Maurice, Prof. Rev., Dekan tal-Fakultà tat-Teoloġija, 86 esplojtazzjoni, 270 Etjopja, 265 evanġelizzazzjoni, 300, 303, 309, 311, 316-318, 326 Evanġelju, 8, 95, 167, 187, 208, 216, 218, 220, 236, 261, 262, 268, 269, 277, 281, 283, 286, 287, 290, 310, 314 Ewkaristija, 320, 324, 325, 326, 327, 329 ċelebrazzjoni tal-Ħadd, Ara, quddies: tal-Ħadd Ewropa, 177, 221, 286, 324 Ewwel tas-Sena (1 ta’ Jannar), 49 Ewwel Tqarbina, 265 eżorċiżmu, 39

367

Fakultà tat-Teoloġija, 54, 55, 86 awtonomija, 55 Dekan, 86 lura lejn l-Università ta’ Malta, 176, 177 studenti b’għajnuna finanzjarja mill-Istat, 177 tneħħija mill-Università ta’ Malta, 55 Falzon, Nazju, Beatu beatifikazzjoni, 266, 285, 286, 289, 294, 296 eżumazzjoni, 289, 293, 294, 295 mewt, 293 miraklu bl-interċessjoni, 294 proċess tal-kawża għallbeatifikazzjoni, 293 venerabbli, 294 familja, 79, 206, 210-214, 216, 217, 220, 222, 223, 233, 240, 282, 311, 312, 314, 316-321, 324, 334-337 bilanċ max-xogħol, 212 faqar, 311 ħarsien, 207 liġijiet, 216 Nisranija, 206 ppjanar naturali, 214 trobbija tal-ulied, 205 valuri, 201, 202, 205 Familja Mqaddsa, 220 Farrugia, Beneditta, 131, 136 Farrugia, Josella, Dr, Imħallfa tatTribunal tal-Knisja, 231 Farrugia, Karm, Mons., Assistent Delegat Caritas Malta, 258 Farrugia, Lawrence, Direttur talEdukazzjoni, 113 Farrugia, Pawlu (Tabib), Ambaxxatur ta’ Malta għasSanta Sede, 20, 45, 46, 48, 59, 60, 77,-79, 87, 88, 93, 96, 106, 107, 155-158, 160, 186, 189, 190 Direttur tal-Bank tad-Demm ta’ SMOM, 20 tabib personali tal-Arċisqof Mikiel Gonzi, 20 Federazzjoni tal-Assoċjazzjonijiet tal-Ġenituri u l-Għalliema talIskejjel Privati (FPTA), 96, 97, 121, 127, 147, 159, 161

368

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

petizzjoni għall-għajnuna lilliskejjel privati, 59, 60 fekondazzjoni artifiċjali (IVF), 215, 223, Ara wkoll, prokreazzjoni assistita Fenech Adami, Eddie, Dr Kap tal-Oppożizzjoni, 51, 87, 90, 145, 146, 166 Kap tal-Partit Nazzjonalista, 165 Prim Ministru ta’ Malta, 50, 128, 170-173, 176, 225 Fermo (Italja), 10 festi, 302 ħruq tan-nar, 302 infiq, 302 marċi, 302 spirtu Nisrani, 302 festi pubbliċi, 47, 49 bidliet fl-Att, 49, 50 tnaqqis, 46, 47 Filippini, 265 Fondazzjoni għall-Iskejjel tal-Knisja, 179, 181 Formosa, Isidor, Mons. bidu tal-kawża għallbeatifikazzjoni, 297 fundatur tal-Kongregazzjoni tas-Sorijiet Orsolini ta’ Sant’Angela Merici, 297 FORUM tal-Għaqdiet u l-Movimenti Kattoliċi, 271, 310 President, 311 Fosos (Furjana), 146, 149, 234, 237, 286, 296 ċelebrazzjoni tal-Papa Ġwanni Pawlu II, 282 Franġisk, t’Assisi, San, 351 Franġiskani Minuri, 293 Franġisku, Papa, 59, 210, 278 Evangelii Gaudium (Eżortazzjoni Appostolika), 331 Mulieris dignitatem (Ittra Appostolika), 209 Frendo, Ġorġ, O.P. (Patri) Isqof fl-Albanija, 267 Frendo, Ġwann, O.P. (Patri), 267 Ftehim u Protokoll ta’ applikazzjoni bejn is-Santa Sede u l-Istat ta’ Malta (1993) Tielet Protokoll Addizzjonali (2014), 229

Tieni Protokoll Addizzjonali (1995), 228, 229 Furjana, 20, 54, 75, 90, 107, 132, 140, 142, 167, 171, 189, 200, 237, 282, 308 Arċipriet tal-Furjana, 84 knisja parrokkjali, 84 Ġenesi, 219 ġenituri, 212, 327, 334 Ġesù, 219, 236, 237, 245, 246, 250, 262, 268, 270, 273, 276, 281, 287, 297, 311, 315, 318, 329, 352 Feddej tal-Bniedem, 330 Iben il-Ħali (Parabbola), 220 Ġimgħa l-Kbira, 22, 47, 49 Ġublew il-Kbir tas-Sena Elfejn, 310, 314, Ara wkoll, Tielet Millennju ċelebrazzjoni, 310 ġurnali lokali edituri, 308 ġurnalisti, 276, 308, 348 ġustizzja, 316, 317 Ġwanni Pawlu II, Papa , 20, 64, 73, 77, 78, 80, 84, 87, 90, 93, 95, 97, 146, 169, 180, 181, 186, 187, 209, 216, 227, 237, 239, 265, 266, 267, 275, 280, 281, 287, 289, 292, 296, 307 it-tieni żjara f’Malta, 285, 286 l-ewwel żjara f’Malta, 177, 237, 261, 265, 281, 282, 283, 284, 285 Pellegrinaġġ Ġubilari, 286, 287, 289 vjaġġi pastorali, 279 żjara mill-isqfijiet ta’ Malta, 95 Galea Curmi, Joe, Dun, 317, 341 Assistent Segretarju Pastorali, 312, 313 Galea, Emanuel, Mons. (Isqof), 19 eżumazzjoni, 289 mewt, 290 proċess għall-beatifikazzjoni, 290 Galea, Ġwann, Dun, Segretarju għall-Ħajja u Ħidma fil-Parroċċi, 304 Gambin, Anthony, 294 gambling, Ara, logħob tal-azzard Gasbarri, Alberto, Dott., 285 Gazzetta tal-Gvern, 119

IT-TIELET TAQSIMA

General Workers’ Union, 148 shop stewards, 188 Gerada, Emmanuel, Mons. Arċisqof, 70 Isqof Koadjutur, 22 Gonzi, Mikiel, Mons., 29, 33, 35, 36, 40 Arċisqof Emeritu ta’ Malta, 30, 243, 244 Arċisqof ta’ Malta, 17-21, 29, 31, 32, 36, 183, 185, 188-190, 197, 200, 214, 244, 247, 290, 291, 307 eżenzjoni mit-tmexxija pastorali, 29 Isqof ta’ Għawdex, 3, 36 mewt, 35 Gouder, Anton, Dun, 308, 311, 317 Kappillan tal-Parroċċa ta’ Kristu Re, Raħal Ġdid, 307 Rettur tas-Seminarju talArċisqof, 312 Segretarju Pastorali, 307, 309, 313 Greċja, 256, 286, 289 Grech, Edwin, Prof., 51 Grech, Joseph Angelo, Dun Direttur Spiritwali tas-Seminarju Maġġuri ta’ Melbourne, 20 Isqof Awżiljarju ta’ Melbourne, 20 ordinazzjoni saċerdotali, 19 Grech, Karin, omiċidju, 51 Grech, Mario, Mons., Isqof ta’ Għawdex, 270, 324 Grech, Victor, Mons., 257 Segretarju għall-Ħidma Soċjali u Ta’ Karità, 304 Grima, Salvatore, Mons., 36 Griżma tal-Isqof, 24, 91, 302 Griżma tal-Morda, 325 Grotta ta’ San Pawl (Rabat, Malta), żjara tal-Papa Ġwanni Pawlu II, 282, 283 Gualdrini, Franco, Mons., 17 Gudja, Knisja Parrokkjali, 168 Gvern Ingliż, influwenza fuq ilpoplu, 233 Gvern ta’ Malta, 20-23, 30, 47-50, 53, 55, 56, 58-61, 63, 69, 70, 73-80, 82, 84, 86-89, 93-110, 113-115,

369

117-123, 125-129, 140, 147, 148, 150, 152, 153, 155, 157-159, 161, 164-166, 171-173, 176, 178, 179, 181, 185, 186, 190, 200, 227, 229, 233-235 Dokumenti dwar Problemi u Tilwim bejn Knisja-Stat f’Malta mit-23 ta’ Diċembru, 1976 sat-30 ta’ Mejju, 1983, 99 relazzjonijiet mal-Knisja, 23, 40, 56, 57, 103, 105, 120, 155, 160, 167, 177, 186, 226, Ara wkoll, Knisja f’Malta: relazzjonijiet mal-Istat relazzjonijiet mal-Libja, 61 relazzjonijiet mas-Santa Sede, 24, 83, 88 Gwerra Dinjija, Ara, Tieni Gwerra Dinjija Gżejjer ta’ San Pawl, 283 għalliema, 7, 8, 12, 14, 53, 59, 60, 95, 97, 113, 128, 147, 174, 200, 220, 301, 311, 312 appostolat, 312 ħarsien tax-xogħol, 60 nisa, 53 rġiel, 53 taħriġ, 53 Għaqda Maltija għat-Trasport talMorda f’Lourdes, 37 Għawdex, 3, 5, 6, 13, 14, 15, 17, 19, 31, 33, 35, 75, 83, 160, 178, 217, 230, 273, 282, 283, 350 għerusija, 351 Għid il-Ħamsin vġili, 317, 318 Għid il-Kbir, 96 eżerċizzji bi tħejjija fl-iskejjel, 70 Hales, Mario, vittma ta’ Um El Faroud, 251 HelpAge, 258 Hyzler, Albert V., Dr, Aġent President ta’ Malta, 86 Ħad-Dingli, 251 Ħal Għaxaq, 151 Ħal Luqa, 255, 256 Ħal Qormi, 251 Ħamis ix-Xirka, 341, 347 Ħaż-Żabbar, 251, 255, 256 Skola Primarja, 255

370

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

traġedja tal-Avro Vulcan, 254, 255 Ħaż-Żebbuġ, 251 Iklin, 321 parroċċa, 321 Il Tempo (ġurnal Taljan), 129 Il-Ħajja (ġurnal), 46, 167 attakk fuq l-uffiċċji, 167 immigranti, 269, 270 Imnarja, Ara, San Pietru u San Pawl (29 ta’ Ġunju) Imtarfa, parroċċa, 321 individwaliżmu, 310 infedeltà, 220 infermiera, 259 inġustizzja, 67, 270 Ingilterra, 255 Inguanez, Joseph, Dun Chairman tal-Bord ta’ Riċerka Pastorali, 301 direttur ta’ DISCERN, 308 Innoċenti Martri (28 ta’ Diċembru), 51 integration, 234 iskejjel privati, 59, 60, 124 Isla, 350 Isqof, 26, 313 Istitut Ġesù Nazzarenu (Żejtun), 290 Istitut għar-Riċerka fuq is-Sinjali taż-Żminijiet, Ara, DISCERN Istitut Kattoliku (Furjana), 106, 201 Istitut ta’ Formazzjoni Pastorali, 320 Jum id-Duluri, 87 Jum il-Ħaddiem (1 ta’ Mejju), 49, 212 Jum il-Ħelsien (31 ta’ Marzu), 57, 188 Jum il-Karità, 21 Jum il-Lajċi Nsara, 353 Jum il-Paċi (1 ta’ Jannar), 51 Jum ir-Repubblika (13 ta’ Diċembru), 49 Jum l-Indipendenza (21 ta’ Settembru), 50, 208, 223 Jum l-Omm, 265, 267 Jum Mondjali tal-Mezzi talKomunikazzjoni Soċjali, 308 Kajr, 256

Kanada, 263 Kandlora, ċerimonja, 20, 21 kanoniċi, 25, 227, Ara wkoll, qassisin Kappella ta’ Santa Monika (Gżira), 353, 354 kappillani, 21, 26, 35, 47, 92, 198, 199, 302, 312, 316, 355, Ara wkoll, qassisin Kappillani, 21 Kardinali, Stati Uniti tal-Amerika, 275 katekeżi, 326 Katekisti, 349 Katekumenju (Mosta), 317 Katidral (Mdina), 13, 29, 36, 282, 297 Kapitlu, 13, 20 Każin tal-Banda La Vallette (Valletta), 107 Kelma ta’ Alla, 198, 329, 330, Ara wkoll, Bibbja Kenja, 265 kleru, 24, 25, 26, 31, 32, 36, 38, 59, 116, 168, 180, 186, 187, 197, 198, 226, 234, 267, 299, 300, 342, 343, 357, 361, Ara wkoll, qassisin appostolat, 197 ċensiment, 301 djoċesan, 309 spiritwalità, 300 Knisja f’Malta 18, 21, 29, 31, 37, 50, 51, 53, 54, 57, 64, 83, 94, 96, 97, 104, 105, 107, 108, 110, 115, 116, 119, 120, 126, 128, 141, 161, 180, 183, 185, 186, 198, 201, 214, 229, 230, 235, 256, 258, 259, 261, 268, 269, 273, 274, 276, 277, 280, 281, 296, 299, 303, 308, 309, 310, 311, 313, 315-321, 323, 326, 327, 328, 334, 335, 337, Ara wkoll, Knisja Kattolika Rumana akkuża ta’ frodi, 108 awtonomija tal-iskejjel, 126 ċensiment tal-proprjetà, 99 djar, 181 drittijiet, 141 edukazzjoni bla ħlas, 96, 101, 102, 117, 127 eżenzjoni mit-taxxa, 21, 22 ftehim mal-Gvern fuq iżżwiġijiet, 227, 228 ġurnali, 109

IT-TIELET TAQSIMA

għarfien taż-żwieġ ċivili, 225228 impjegati salarji, 180 influwenza fuq il-poplu, 233 każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri, 271, 272, 273, Ara wkoll, minuri: abbużi sesswali Helpline, 273 Response Team, 273, 274, 275, 276, 277 kredibilità, 300, 335 libertà, 94, 116, 146, 150, 174 mexxejja, 114 movimenti ġodda, 306 policy fuq abbużi sesswali fuq minuri, 273, 274 prijoritajiet, 310 proprjetà, 49, 57, 70, 71, 88, 96, 98, 100, 103, 104, 109, 155, 159, 161, 171, 172, 176, 180, 181, 184, 189, 191, 200, 233, 235, 334 bejgħ, 181, 201, 202, 203 policies, 203 skema ta’ bejgħ, 173 trasferiment lill-Istat, 178, 179, 180, 181, 203 relazzjonijiet mal-Istat, 18, 22, 46, 50, 58, 84, 107, 144, 156, 163, 172, 184, 189, 229, 233 relazzjonijiet mal-Malta Labour Party, 183, 235 separazzjoni mill-Istat, 229 użu mid-dħul, 174 viżjoni, 316 vjolenza, 146 Knisja Kattolika Rumana, 21, 206, 218, 271, Ara wkoll, Knisja f’Malta duttrina, 305 Ewropa, 324 liturġija, 198 skejjel, 114, 115 tagħlim, 205, 217 tagħlim b’xejn, 114 Knisja Ta’ Ġieżu (Valletta), 293, 295 Knisja ta’ Kristu Re (Raħal Ġdid), funeral tal-vittmi ta’ Um El Faroud, 251 Knisja ta’ San Benedittu (Mdina), 352

371

Knisja ta’ San Ġakbu (Rabat, Għawdex), 13 Knisja ta’ San Gejtanu (Ħamrun), 245 Knisja ta’ San Injazju (Ruma), 13 Knisja ta’ San Pawl (Rabat, Malta), 283 Knisja ta’ Santa Marija ta’ Ġesù, Ara, Knisja Ta’ Ġieżu (Valletta) Knisja ta’ Santa Tereża (Birkirkara), 128 Knisja tal-Madonna tal-Grazzja (Ħaż-Żabbar), 255 koabitazzjoni, 220 komunjoni, 82, 227, 310, 311, 316, 317, 318, 330, 331 Konċilju Vatikan II 180, 200, 225, 235, 313, 314, 326 Konferenza Episkopali, 94 approvazzjoni għall-Uffiċjali Edukattivi tar-Reliġjon, 226 Konfermazzjoni, Ara, Griżma talIsqof Kongregazzjoni għall-Kawżi talQaddisin (Vatikan), 291, 294, 295, 297 Kongregazzjoni tas-Sorijiet Dumnikani, 74, 80 Kongregazzjoni tas-Sorijiet Orsolini ta’ Sant’Angela Merici, 297 Kongregazzjoni tas-Sorijiet Ulied tal-Qalb ta’ Ġesù, 297 Konkatidral ta’ San Ġwann (Valletta), 33, 36, 57, 66, 86, 107, 145, 161, 163, 172, 243, 245, 282, 283, 301, 344 esibizzjoni tat-tfal b’tema reliġjuża, 66 Konverżjoni ta’ San Pawl (25 ta’ Jannar), 297 Kostituzzjoni ta’ Malta, 52, 109, 128, 225 bidliet fuq in-numru ta’ siġġijiet fil-Parlament, 169, 170 liġijiet, 188 Kotba Mqaddsa, Ara, Bibbja Kottonera, 283 Kristu Sultan (Festa), 161, 234, 236, 276 Kulleġġ San Alwiġi (Birkirkara), 121, 128

372

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Kulleġġ tal-Kappillani, 299, 310, 342 President, 311 President tal-Kunsill, 21 Segretarju tal-Kunsill, 21 kultura, 316, 317 Kumitat Straordinarju għar-Riforma Amministrattiva fil-Provinċja Ekkleżjastika ta’ Malta, 99 Kumitati Lokali Laburisti, 148 Kummissjoni Ambjent, 320 Kummissjoni Djoċesana Familja, 312, 321 Kummissjoni Djoċesana Żgħażagħ, 321 Kummissjoni Emigranti, 265, 269 Taqsima Refuġjati, 258 Kummissjoni Ġustizzja u Paċi, 321 Kummissjoni għallImplimentazzjoni tas-Sinodu, 318, 319, 320, Ara wkoll, Sinodu Djoċesan Kummissjoni għall-Protezzjoni talMinuri, 278 Kummissjoni Kultura, 321 Kummissjoni Pastorali fid-Dinja tax-Xogħol, 306 Kummissjoni Pastorali għal Nies b’Diżabilità, 258 Kummissjonijiet Parrokkjali Familja, 312 Kunċizzjoni (8 ta’ Diċembru), 47, 49, 50, 321 Kungress Internazzjonali tasSaċerdoti, 268, 352 Kungress Liturġiku-Pastorali, 326 Kungress Marjan (1983), 104 Kungress Marjoloġiku Internazzjonali (1983), 103, 104, 105, 106 Kunsill Pastorali Djoċesan, 160, 271, 306, 310, 312, 316, 320, 343, 346, 349, 352, 358, 360 Kunsill Pontifiċju għall-Familja, 221 Kunsill Presbiterali Djoċesan, 77, 92, 160, 167, 168, 250, 271, 300, 301, 306, 310, 312, 316, 320, 341-348, 350, 352, 353, 355-360 Kunsill Rappreżentattiv Djoċesan, 25 Kunsill Rappreżentattiv tal-Iskejjel tal-Knisja (RCCS), 114, 157

Kunsill tas-Saċerdoti, Ara, Kunsill Presbiterali Djoċesan Kunsill tas-Superjuri Maġġuri tarReliġjużi...271, 310 President, 311 Kunsilli tal-Pagi, 24 kunventi, Ara, monasteri Kurja Rumana, 357 Kurja tal-Arċisqof (Furjana), 19, 20, 25, 29, 35, 40, 60, 65, 78, 91, 92, 94, 97, 106, 126, 136, 140-142, 151, 157, 161, 167, 171, 173, 197, 199-201, 306-308, 310, 311, 348, 350-354, 358 arkivji parrokkjali, 198 attakk, 167 ħatriet, 46 Kanċellerija, 198 Taqsima Amministrattiva, 197, 198, 200, 203 Taqsima Pastorali, 197, 200, 309 vandaliżmu, 142-144, 151, 189 kuxjenza, 328 Kwartieri Ġenerali tal-Pulizija (Furjana), 75, 132, 143, 167 kwistjoni politiko-reliġjuża, 239, 241 apoloġija mill-mexxejja talKnisja f’Malta, 240 L’Osservatore Romano (ġurnal Taljan), 160 La Rosa, Luca, OFM (Patri) Postulatur tal-kawża għallbeatifikazzjoni ta’ Nazju Falzon, 294 lajċi, 33, 97, 178, 187, 198, 199, 200, 261, 267, 268, 272, 273, 274, 278, 302, 303, 310, 316, 328, 335, 353, 354 appostolat, 197, 198, 290 ċensiment, 301 każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri, 277 organizzazzjonijiet immexxija mill-Knisja, 109 Lapsi, 49 L-Għarix (Dellimara), 24, 165, 190 Lhud, 219 Li, Xiannian Ġieħ ir-Repubblika, 160 President tar-Repubblika tal-

IT-TIELET TAQSIMA

Poplu taċ-Ċina, 160 libertà tal-espressjoni, 300 Libja, 18, 54, 61 Liġi dwar id-Devoluzzjoni ta’ Ċerta Proprjetà ta’ Knejjes, 99-101, 103, 107, 109, 110, 128, 129, 159, 172 implimentazzjoni, 110 Liġi dwar il-Liċenzji, bidliet, 118 Liġi dwar ir-Reġistrazzjoni ta’ Artijiet, 101 Liġi dwar iż-Żwieġ, Ara, żwieġ: liġijiet Liġi dwar l-Edukazzjoni bidliet, 55, 118, 121, 125, 149, 152 Liġi dwar l-Immigrazzjoni, 75 Liġi dwar l-Indħil Barrani, 93, 105 attivitajiet reliġjużi minn barranin, 93 Liġi Kanonika, 13, 14, 23, 102, 225, 227, 228, 230, 232, 274, 278, 289, 292 Dokument tad-Drittijiet talFamilja, 116 kors għall-avukati, 231 Ligutti, Luigi, Mons., Viżitatur Appostoliku għal Malta, 200 Little Company of Mary, Ara, Blue Sisters liturġija, 311, 316, 317, 326, 330 Ljun XII, Papa, 295 Ljun XIII, Papa, ġublew, 73 logħob tal-azzard, 257 logħob tan-nar, vittmi, 253, 254 Londra, 76, 110, 111, 263 L-Orizzont (ġurnal), 90, 123, 124, 127, 129, 137, 140, 148, 149, 151 Lourdes, 37, 38 Lukanda Verdala (Rabat, Malta), 87 Lupi, Ġużeppi, Mons., 306 Segretarju tal-Konferenza Episkopali, 94 Maċina (Isla), 124, 164, 165, 166 Kwartieri Ġenerali tal-Malta Labour Party, 165 Madalena (film), 12 Madonna storja tad-devozzjoni, 104 teoloġija, 104 Madonna tal-Grazzja, 255 Madonna tal-Karmnu (16 ta’ Lulju),

373

58 Madrid, 106 Magro, Joe, Dun, Segretarju Privat tal-Arċisqof ta’ Malta, 110, 144 Magħmudija, 325 Malakija, Profeta, 219 Mallia, Paul, Dr, avukat tal-Kurja tal-Arċisqof, 157 Malta, 17, 19, 30, 31, 35, 46, 75, 83, 100, 116, 178, 217, 228, 255, 256, 262, 266, 279, 285, 286, 287, 289, 293, 297, 308, 337 Malta Environment and Planning Authority (MEPA), 344 Malta Labour Party (MLP), 22, 51, 53, 56, 81, 82, 83, 85, 86, 87, 89, 90, 95, 98, 109, 123, 139, 140, 149, 150, 151, 164, 165, 167, 172, 176, 187, 188, 226, 229, 233, 234, 235, 238, Ara wkoll, Partit Laburista (PL) Brigata, 148 Eżekuttiv, 165, 233 każin ta’ Raħal Ġdid, 238 Konferenza Ġenerali, 101 restrizzjonijiet reliġjużi, 235 Mamo, Anthony, Sir funeral, 246, 247 mewt, 246 Mamo, Anthony, Sir (President tarRepubblika ta’ Malta), 30, 256 mara, 209 drittijiet, 208, 210 emanċipazzjoni, 211 libertà, 211 ugwaljanza, 211 vokazzjoni, 210 Marija Bambina, 264 Marrajeni, Dino, Dott., Ambaxxatur tal-Ordni ta’ San Ġwann f’Malta, 87, 88 Mater Admirabilis Training College (Rabat, Malta), 53, 54, 200 taħriġ għall-għalliema nisa, 53 maternità, 209, 210, 211 Mdina, 29, 39, 40, 41, 84, 94, 121, 131, 132, 136, 137, 145, 295, 318 restrizzjoni tad-dħul, 94 media, 83, 165, 193, 217, 218, 272, 276, 292, 293 Medical Association of Malta

374

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

(MAM), 74 Mediterran, 270, 285, 286 Mellieħa, 24 Griżma tal-Isqof, 24 Kappillan, 24 Misraħ is-Santwarju talMadonna, 261 Mensa tal-Arċisqof, 53, 54 Mercieca, Anton, ħu Mons. Ġużeppi Mercieca, 3, 30 Mercieca, Anton, Dun, 10 ziju ta’ Mons. Ġużeppi Mercieca, 10 Mercieca, Ġorġ, Dun, 10 Mercieca, Ġużeppi, Mons. Arċisqof ta’ Malta, 20, 29, 33, 40, 57, 61, 63-65, 67, 68, 70, 77, 85, 86, 90, 103, 107-109, 115, 117-119, 123, 125, 127, 129, 134, 135, 139, 140, 145, 146, 149, 168, 169, 176, 183-188, 190, 193, 197, 208, 215, 216, 227, 228, 231, 233, 235, 240, 243, 247, 265, 267, 268, 270, 271, 275, 280, 284, 289, 291, 297, 299, 304, 324, 327-329, 333, 334, 336, 341 edukazzjoni, 7, 8 formazzjoni saċerdotali, 9, 10, 11, 12, 13 Griżma tal-Isqof, 3 ħatra ta’ Arċisqof ta’ Malta, 29, 45 ħatra ta’ Isqof ta’ Gemellae, 18 Imħallef ta’ Sacra Romana Rota, 13, 14 Isqof Awżiljarju, 11, 17-21, 24, 29, 36, 37, 55, 163, 183, 186, 187, 197, 200, 236, 244, 247, 254, 256, 290, 291, 299, 307, 351, 354 Kanċillier tal-Kurja tal-Isqof ta’ Għawdex, 14 konsagrazzjoni bħala Isqof, 19 laqgħa ma’ delegazzjoni millMalta Labour Party, 164 ordinazzjoni saċerdotali, 13 President tal-Kummissjoni għall-Implimentazzjoni tasSinodu, 319 relazzjoni personali mal-Perit

Dom Mintoff, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193 Rettur tas-Seminarju ta’ Għawdex, 14 tfulija, 3, 4, 5 twelid, 3 Vigarju Ġenerali, 187 żjara lill-emigrati Maltin f’Londra, 263 żjara lill-emigrati Maltin filKanada, 263 żjara lill-emigrati Maltin flAwstralja, 263 żjara lill-emigrati Maltin fl-Istati Uniti, 263 Mercieca, Giovanna, 3, 4, 7, 10, 14, 350, 353 mewt, 15 Mercieca, Giovanni, Dun, 3 Mercieca, Saverio, 3, 4, 5, 7, 10, 15 mewt, 14 Micallef, Pawl, Dun, 9 Mifsud Bonnici, Ġużepp, Kan., 312 Delegat għas-Segretarjat talKleru, 312 Rettur tas-Seminarju talArċisqof, 312 Segretarju għas-Saċerdoti u Reliġjużi, 304 Mifsud Bonnici, Karmenu, Dr., 49, 95, 117, 127 Deputat Prim Ministru, 98, 100, 107, 117, 120, 122-125, 127129, 139, 140, 142, 144, 145, 148-153, 157-159, 189 Kap tal-Malta Labour Party, 165 Kap tal-Oppożizzjoni, 171, 172 Ministru tal-Edukazzjoni, 95, 113, 121, 125, 127, 128, 139, 140 Ministru tax-Xogħol u Servizzi Soċjali, 95 Prim Ministru ta’ Malta, 49, 161, 163, 166, 167, 168, 189, 190 viċi kap tal-Malta Labour Party, 95 Mifsud Bonnici, Ugo, Dr., 172 Ministru tal-Edukazzjoni, 172, 176 Mifsud Tommasi, Anthony,

IT-TIELET TAQSIMA

Assistent Kummissarju talPulizija, 128, 139 Mifsud, Simon, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Mikiel Arkanġlu, San, 19 Milied (25 ta’ Diċembru), 49, 51, 86, 265, 267, 268, 355 Ministeru tal-Akkolitat, 357 Ministru tal-Kultura, 93 Mintoff, Dom (Perit), 161, 165, 186, 190, 191, 192, 226, 233, 234, 247 funeral, 193, 246, 247 Kap tal-Malta Labour Party, 183 mewt, 246 Prim Ministru ta’ Malta, 20, 21, 24, 30, 33, 45-51, 56-58, 60, 61, 64-71, 74, 77, 82-87, 89-91, 93, 94, 98, 107-109, 123, 143, 144, 147-149, 152, 153, 155-160, 163, 183-189, 191, 234, 256 awgurju għall-ħatra ta’ Arċisqof ta’ Malta, 45 relazzjoni personali ma’ Mons. Ġużeppi Mercieca, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193 riżenja minn Prim Ministru, 189 Mintoff, Ġużeppi, 188 minuri, Ara wkoll, tfal abbużi sesswali, 271, 273, 274, 275, 277, 278, Ara wkoll, Knisja f’Malta: każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri policy, 272 tbatija, 276 vittmi, 272, 276 missjunarji, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268 vokazzjonijiet, 268 Mizzi, Fortunato P., Mons., 11, 306 Chairman Kumitat ta’ Ħidma, 301 Mizzi, Joseph, Dun, 214 monasteri, 181, 309, 328, 331 Monasteru ta’ San Pietru (Mdina), 289, 295, 296 Monument ta’ Kristu Re (Furjana), 107 morda, 37, 73, 217, 254, 258, 259, 260, 266, 301 Mosè, 215

375

Mosta, 91, 342 Mount St Joseph (Tarġa Gap), 143, 348 Moviment ta’ Kana, 214 counselling, 214 parenting skills, 214 Moviment tal-Għalliema tal-Azzjoni Kattolika Maltija, 312 Moviment tal-Ħaddiema, Ara, Malta Labour Party (MLP) movimenti reliġjużi, 310, 311 Mqabba, 251 Msida, 251 Msieħba Soċjali, 212, 213, 350, 351 Muscat, Joseph, Dr., 239, 240 Muscat, Philip, Dr, Ministru talEdukazzjoni, 86 MUSEUM, Ara, Societas Doctrinae Christianae Naudi, Louis, 45 Nawfraġju ta’ San Pawl (10 ta’ Frar), 20, 47, 48, 49 festa pubblika, 49 obbligu tal-quddies, 49 Nazaret, 220, 241 Nisa Laburisti, 148 Nsara, 19, 52, 87, 104, 126, 167, 168, 206, 215, 217, 218, 220, 227, 236, 245, 266, 270, 302, 325, 326, 327 tal-bidu, 329 valuri, 337 Nunzjatura (Ħ’Attard), 106, 283 attentat b’bomba, 160 Nunzjatura Appostolika f’Malta, 58, 59, 77, 108 Nunzju Appostoliku, 70 Nuzzu, Maria Teresa, Swor bidu tal-kawża għallbeatifikazzjoni, 297 fundatriċi tal-Kongregazzjoni tas-Sorijiet Ulied tal-Qalb ta’ Ġesù, 297 okkult, 306, Ara wkoll, sataniżmu omelija, 36, 92, 168, 208, 243, 245, 251, 259, 286, 301, 329, 331, 334 omosesswali, 221 omosesswalità liġijiet, 188 oppressjoni, 270

376

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Oratorju Don Bosco (Rabat, Għawdex), 9 Ordni Sovran Militari ta’ Ġerusalemm, Rodi u Malta (SMOM) Assoċjazzjoni Maltija, 20 Bank tad-demm, 20 Ordnijiet Reliġjużi, 180, 309, 316, 319, 320, 329 mexxejja, 114, 118, 156, 271, 272, 278 rendikont finanzjarju, 102, 114, 115 skejjel, 98 Pace Forno, Gaetano, OSA, Mons., Isqof ta’ Malta, 293 Pace, Ġorġ (Spettur), 131 Pace, Ġużeppi, Mons., Isqof ta’ Għawdex, 10, 13, 14 Palazz ta’ San Anton (Ħal Balzan), 123 Palazz tal-Arċisqof (Mdina), 40, 132, 137, 172 attentat b’bomba, 131, 137, 139 Palazz tal-Arċisqof (Valletta), 19, 35, 40, 199, 200 Palazz tal-Gran Mastru (Valletta), 123 Papa, 102 Pappalardo, Salvatore, Mons. Kardinal, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109 paranormal, 39 Parlament Ewropew, 221 Parlament ta’ Malta, 65, 67, 69, 74, 83, 84, 86, 87, 95, 98, 101, 113, 118, 129, 168, 169, 170, 187, 228, 229, 234 parroċċi, 4, 13, 21, 106, 180, 197, 198, 199, 302, 304, 306, 309, 310, 311, 312, 315, 316, 319, 321 arkivji, Ara, Kurja tal-Arċisqof (Furjana): arkivji parrokkjali Assemblea tal-Komunità, 315, 317 Kummissjoni Kateketika, 306 Kummissjoni Liturġika, 306 Kummissjoni Parrokkjali, 306 pjan pastorali, 320 żjarat, 301

Partit Laburista (PL), 229, 239, Ara wkoll, Malta Labour Party (MLP) Partit Nazzjonalista (PN), 50, 51, 56, 82, 83, 86, 87, 89, 98, 123, 165, 166, 167, 170, 171, 187, 225, 234, 238 Każin tal-Gudja, 167 Kwartieri Ġenerali, 165, 166 Partit tal-Ħaddiem, Ara, Malta Labour Party (MLP) Patri Piju, Ara, Piju ta’ Pietrelcina, San patrijiet, każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri, 277 Pawlu VI, Papa, 14, 18, 19, 30, 31, 32, 37, 45, 180, 190, 200 merħba lill-pellegrini Maltin f’Lourdes, 38 Pawlu, Appostlu, San, 32, 47, 48, 49, 131, 266, 268, 282, 283, 285, 286, 289, 296 Ittra lil Timotju, 217, 218 Ittra lill-Korintin I, 219 Ittra lill-Korintin II, 236 pellegrinaġġ, 37, 337 Pellegrini, Toni, Kap ta’ Xandir Malta, 126, 127 Pembroke, parroċċa, 321 persekuzzjoni, 270 persuni b’diżabilità, 306 Perù, 265 Pietrelcina (Italja), 11 Piju ta’ Pietrelcina, San, 11 Piju XII, Papa, 10, 12 Pisani Mompalao Cuzkeri, Benedetto, Baruni missier il-Beata Adeodata Pisani, 295 Pisani, Maria Adeodata, Beata, 266, 285, 295, 296 beatifikazzjoni, 266, 285, 286, 289, 296 eżumazzjoni, 289 mewt, 295 miraklu bl-interċessjoni, 296 twelid, 295 venerabbli, 295 vokazzjoni, 295 Pisani, Simon, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Pjan Pastorali, Ara, Arċidjoċesi ta’

IT-TIELET TAQSIMA

Malta: pjan pastorali Pjazza San Pietru (Vatikan), 293 Policy għall-aljenazzjoni ta’ proprjetà tad-Djoċesi, 173, 203 Polonja, 100 Pompedda, Mario Francesco, 11 Pontificia Università Gregoriana (Ruma), 11, 12, 13 Pontificia Università Lateranense (Ruma), 13 Port il-Kbir, 283, 284 Potter, Mary, Venerabbli, 73 Preca, Ġorġ, San, 266, 269, 286, 287, 290, 361 beatifikazzjoni, 266, 285, 286, 289, 296 eżumazzjoni, 289, 290, 292, 293 fundatur tal-MUSEUM, 290 Kanonizzazzjoni, 293 kważa għall-beatifikazzjoni, 291 mewt, 291 miraklu bl-interċessjoni, 291, 292 venerabbli, 291 President tar-Repubblika ta’ Malta, 30, 32, 105, 246 Prevenzjoni u Riabilitazzjoni tadDrogati, 258 proċedura kriminali, immunità talisqfijiet, 21, 22 prokreazzjoni assistita, 222, 223, Ara wkoll, fekondazzjoni artifiċjali (IVF) promiskwità, 220 Protokoll u Ftehim ta’ applikazzjoni bejn is-Santa Sede u l-Istat ta’ Malta (1993), 226 Provinċja Ekkleżjastika Maltija, Ara, Knisja f’Malta pulizija, 7, 75, 76, 84, 90-92, 128, 129, 131-137, 139-141, 143, 166, 253, 275, 276 għassa ta’ Raħal Ġdid, 238 stqarrija fuq l-attentat b’bomba, 137 Taqsima tal-Immigrazzjoni, 76 Pullicino, Lawrence, Dr, Kummissarju tal-Pulizija, 128, 129, 132, 137, 139, 140, 161 Qaddejja taċ-Ċenaklu, 36 Qaddisin Kollha (1 ta’ Novembru),

377

49 qassisin, 7, 8, 10, 12, 13, 25-27, 33, 37, 38, 66, 81, 83, 85, 92, 177, 178, 198, 199, 218, 250, 261, 262, 263, 264, 265, 267, 268, 272, 273, 277, 278, 301-303, 312, 316, 323, 328-331, 335, 344, 355, Ara wkoll, kleru, Ara wkoll, kanoniċi, Ara wkoll, kappillani benefiċċji, 25 elemożina tal-quddies, 25 formazzjoni fis-Seminarju, 331 każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri, 277 kredibilità, 335 kuntatt mal-lajċi, 302 Maltin jaħdmu barra, 267 ministeru, 8 prebendi, 25, 38 skema ta’ remunerazzjoni, 24, 25, 26, 38, 226, 267 stil fil-qrar, 302 Qawra, parroċċa, 321 qdusija, 330 Qorti, 22, 23, 74, 76, 109, 121, 152, 153, 157, 158, 166, 167, 229, 231, 238 appell tal-Gvern, 159 attakk, 167 barrani, 23, 24 deċiżjoni, 23, 129 proċeduri, 228 vandaliżmu, 142, 151 Qorti Ċivili, 128 Qorti Kostituzzjonali, 109, 110, 125, 129, 172 qrar, Sagrament, 237 quddies, 25, 49, 100, 250, 323, 330 ċelebrazzjoni, 329 fondi, 181 għal ruħ il-mejtin, 101 tal-Ħadd, 325 attendenza, .301, 320, 321, 323, 324, 326, 328 ċensiment, 323-329, 331 dmir, 327 Rabat (Għawdex), 3, 4, 9 każini tal-banda, 4 parroċċi, 4 Rabat (Malta), 256, 295

378

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

rabta ċivili, persuni tal-istess sess, 221, Ara wkoll, żwieġ: persuni talistess sess Radju tal-Vatikan (stazzjon tarradju), 283 Raħal Ġdid, 91, 92, 121, 237 Parroċċa Kristu Re, 307 Parroċċa Madonna ta’ Lourdes, 91 splużjoni, 238 Randan, 66, 70, 82, 85, 87, 236, 240, 241, 280 Rapport Pastorali-Amministrattiv, 309 refuġjati, 266, 269, 270 reliġjon libertà, 239 reliġjużi, 175, 198, 199, 203, 261, 262, 264, 265, 267, 273, 278, 282, 303, 316, 328, 329, 335 ċensiment, 301 vokazzjonijiet, 264 Representative Council for Church Schools, Ara, Kunsill Rappreżentattiv tal-Iskejjel talKnisja (RCCS) Ricceri, Francesco, Mons., Isqof ta’ Trapani, 19 riforma amministrattiva fil-Knisja, 200 Documento di Base, 180, 201 Rosso, Dominic, F.S.C. (reliġjuż,) Provinċjal, 63, 68 Royal Air Force (RAF), 254 RTK (stazzjon tar-radju), 264 Ruini, Camillo, Kardinal, 11 Ruma, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 19, 37, 39, 49, 58, 66, 73, 75, 77, 79, 84, 88, 93, 95, 96, 97, 98, 104, 117, 147, 156, 157, 159, 160, 161, 169, 183, 185, 186, 190, 222, 229, 281, 285, 287, 294, 295, 300 Rużarju, 104, 264, 361 reġistrazzjoni, 264 saċerdoti, Ara, qassisin Sacra Romana Rota , 11, 13, 14, 17, 19, 229, 230, Ara wkoll, Tribunal Matrimonjali tal-Knisja (Ruma) Sagra Kongregazzjoni għallEdukazzjoni Kattolika, 55

Sagra Kongregazzjoni tal-Isqfijiet, 200 sagramenti, 266, 296, 316, 317, 325, 326 Said Pullicino, Arthur, Mons. Vigarju Ġudizzjali, 230, 285, 291, 294 Said, Mark, O.P. (Patri), 77 Saliba, Mikiel, Dun, 11 San Ġiljan, 73, 75, 121, 259 San Ġużepp (19 ta’ Marzu), 49, 50, 281, 301, 341 San Ġużepp Ħaddiem, Ara, Jum ilĦaddiem (1 ta’ Mejju) San Lawrenz (10 ta’ Awwissu), 90 San Luqa (Festa), 259, 260 San Pawl il-Baħar, 131 San Pietru u San Pawl (29 ta’ Ġunju).., 47, 49, 50, 89, 215 Sant, Alfred, Dr., 165 Sant, Lorry Ministru, 107 Sant, Salvu, 165 Santa Marija (15 ta’ Awwissu), 49, 91 Santa Marija (Birkirkara) parroċċa, 321 Santa Sede, 29, 30, 45, 46, 48, 49, 58, 59, 63, 64, 66, 67, 69, 70, 76-80, 82-84, 87, 88, 93, 95-108, 110, 113123, 128, 147, 149, 155, 156, 160, 163-165, 169, 173, 177, 181, 183, 185-189, 223, 226, 228, 229, 278, 280, 281, 284, 291, 294, 297, 307 delegazzjoni għat-tħejjijiet tażżjara tal-Papa, 280 ftehim mal-Istat ta’ Malta, 24 Konkordat mal-Gvern ta’ Malta, 117, 118, 120, 122, 128, 165 Kunsill għall-Affarijiet Pubbliċi, ..29, 46, 58, 64, 77, 97, 107, 110, 117, 119, 185 laqgħat mad-delegazzjonijiet talGvern ta’ Malta, 95, 98, 101, 117, 118 laqgħat mal-FPTA u PSA, 97 relazzjonijiet mal-Gvern ta’ Malta, 97, 98, 105, 106, 117, 118, 190 Segretarju tal-Istat, 94 Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu

IT-TIELET TAQSIMA

(Għawdex), 216, 282 Saqqajja (Rabat, Malta), 84 sataniżmu, 306, Ara wkoll, okkult Saver, Calleja, Dun, 13 Scerri, Dominic V., O.P. (Patri), President ta’ PSA, 63, 68, 97 Scerri, Hector, Dun, 341 Schwammer, Righi, Kommendatur, 96 Sciberras Trigona, Alex, Dr, Ministru tal-Affarijiet Barranin, 106, 107, 108, 109, 158 Sciberras, Angelo, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Scicluna, Carmelo, Dr (Imħallef), 152, 153 Scicluna, Charles J., Mons. Isqof Awżiljarju, 293 Postulatur tal-Kawża għallbeatifikazzjoni ta’ Dun Ġorġ Preca, 285, 291, 292 Postulatur tal-kawża għallbeatifikazzjoni ta’ Mons. Ġużeppi De Piro, 297 Segretarjat Ċentrali Assistenza Soċjali tal-Azzjoni Kattolika, 258 Segretarjat għall-Kleru u Membri ta’ Istituti ta’ Ħajja Konsagrata, Ara, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati: Saċerdoti u Reliġjużi Seguna, Paul vittma ta’ Um El Faroud, 251 sekulariżmu, 310 seminaristi, 331, 358 Seminarju (Għawdex), 7, 8, 14, 309, 358 Seminarju Maġġuri (Melbourne), 20 Seminarju tal-Arċisqof (Malta), 10, 11, 54, 55, 86, 200, 262, 309, 310, 312, 316, 344, 347, 348, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 361 Maġġuri, 200 Minuri, 113, 200 Rettur, 26 surmast, 26 traġedja ta’ ajruplan, 256, Ara wkoll, AT-6D Harvard (Ajruplan) sewqan, 252 vittmi, 254 Silvestrini, Achille, Mons.

379

Arċisqof, 59, 69, 77, 78, 79, 82, 93, 96, 97, 100, 101, 106, 109, 156, 157, 161, 165, 166 Segretarju tal-Kunsill għallAffarijiet Pubbliċi tas-Santa Sede, 58, 77 Sinodu Djoċesan, ..212-214, 231, 269, 310, 312-317, 320, 321, 327, 358, Ara wkoll, Kummissjoni għallImplimentazzjoni tas-Sinodu Assemblea, 316, 317, 318, 344, 345 għeluq, 318 temi, 316 Sirja, 286, 289 skejjel, 311, 319 ħidma pastorali, 312 skejjel privati, 68, 127, 140, Ara wkoll, skejjel tal-Knisja capitation grants, 56, 59, 60, 68, 69 dħul finanzjarju, 119 Kindergarten bla ħlas, 68 liċenzji, 119 miżati, 56, 60, 68, 69, 114, 119, 120, 121, 122, 178 sussidji, 55, 56 skejjel pubbliċi, Ara, skejjel tal-Istat skejjel tal-Istat, 66, 69, 70, 127, 128 postprimarji, 312 Religious Counsellors, 226, 312 tagħlim tar-reliġjon Kattolika, 225, 226 skejjel tal-Knisja, 55-57, 59, 60, 63, 64, 66, 67, 69-71, 88, 95-98, 101, 103, 104, 109, 113-116, 118-121, 124-128, 139-142, 144-152, 155, 156, 158, 160, 161, 171, 172, 174, 176, 178, 180, 181, 184, 185, 187, 189, 191, 233, 309, 319, 320, 334, Ara wkoll, skejjel privati awtonomija, 150 bla ħlas, 152, 173, 174, 178 dħul bil-polza, 176 finanzjament, 171, 174 ġabra annwali fil-parroċċi, 179 għalliema, 147, 178, 179 Kindergarten, 175, 178 liċenzji għall-ftuħ, 113, 119, 120, 121, 126, 128, 139, 140, 144, 145, 149, 151, 157, 159, 161 manutenzjoni, 178, 179

380

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

miżata, 152 primarji, 175 proposta ta’ finanzjament millGvern, 164, 178 qbil mal-Gvern, 157, 158, 159, 280 riżorsi, 175 salarji, 178, 179 sussidju, 179 taħditiet, 168 Skema Nazzjonali tas-Saħħa, 74 Skola De La Salle (Bormla), 121 Skola Mater Boni Consilii (Raħal Ġdid), 121 Skola Primarja (Rabat, Għawdex), 7 Skola Sacred Heart (San Ġiljan), 121 Skola St Dorothy’s (Mdina), 121 Skola St Joseph (Blata l-Bajda), 121 Skola St Joseph (Tas-Sliema), 121 Skola Stella Maris (Ħal Balzan), 121 Sliema, 121 Smith, Ignatius, Sr (Provinċjala talBlue Sisters), 76 Soċjaliżmu, 84 soċjetà, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 327, 336 Soċjetà Missjunarja ta’ San Pawl (MSSP), 297 Soċjetà San Vinċenz De Paule, 258 Societas Doctrinae Christianae, 268, 287, 290, 291, 297 Dar Ċentrali, 292 kappella, 287, 292 Society of the Sacred Heart, 53, 54 art mogħtija mill-Mensa talArċisqof, 53 sorijiet, 53, 54, 73-80, 199, 262, 296, 329 każi ta’ abbużi sesswali fuq minuri, 277 Sorijiet Franġiskani “Tal-Istilla”, 7 Spirtu s-Santu, 309, 313, 314, 315, 318 Sptar Casa Leone (San Ġiljan), 73 Sptar Mater Dei, Taqsima tal-Kura Intensiva (ICU), 192 Sptar San Luqa (Gwardamanġa), 35, 51, 250, 259 Sptar Santa Katerina (Ħ’Attard), 74 Dar tal-Anzjani, 80 Sptar Zammit Clapp (San Ġiljan), 73

Sqallija, 108 St Francis Guild for the Blind, 258 St Jeanne Antide Welfare Campaign, 258 St Michael’s Training College (Ta’ Ġorni), 54 taħriġ għall-għalliema rġiel, 53 Stadju Nazzjonali (Ta’ Qali), 283 Stati Uniti tal-Amerika, 263, 265, 275 stazzjon nazzjonali tax-xandir, Ara, Xandir Malta (stazzjon tatteleviżjoni) stazzjonijiet tax-xandir mexxejja, 308 Stella, Beniamino, Mons. Chargé d’affaires għanNunzjatura Appostolika f’Malta, ..58, 59, 69, 76, 77, 78, 82, 84, 88, 103, 104, 106, 188 President tal-Akkademja Ekkleżjastika Pontifiċja, 59 studenti, 8, 11, 14, 55, 56, 68, 70, 95, 114, 126, 127, 128, 147, 149, 177, 312 Subiaco (Italja), 295 Super One (stazzjon tat-televiżjoni) Elfejn (programm televiżiv), 239 Sydney (Awstralja), 264 Tabone, Ċensu (Tabib) funeral, 246, 247 mewt, 246 Ministru għall-Affarijiet Barranin, 172, 173 President tar-Repubblika ta’ Malta, 281, 284 Tabone, Joyce, 40, 131 arrest, 132, 133, 134, 135, 136 talb, 315, 328, 329 Tal-Barrani (Żejtun), 166 Tarzna (Bormla), 70, 87, 142, 145, 148, 151, 189, 250, 251, 297 traġedja fil-Baċir Numru Sitta, 251 traġedja ta’ Um El Faroud, 249, 250, 251 Tarzna (Marsa), 142 Task Force, 131 Tas-Sliema, 73 terroriżmu, 256, 257 tfal, 209, 212, 213, 217, 301, 327, Ara

IT-TIELET TAQSIMA

wkoll, minuri drittijiet, 212 formazzjoni Nisranija, 208 trobbija, 211 Tielet Millennju, 5, 6, 206, 238, 239, 240, 241, 286, 303, 314, Ara wkoll, Ġublew il-Kbir tas-Sena Elfejn Tieni Gwerra Dinjija, 10 Tieni Laqgħa tal-Politiċi u Leġiżlaturi fuq id-Drittijiet tal-Bniedem u d-Drittijiet talFamilja, 222 tilwim, vittmi, 254 Times of Malta (ġurnal), ħruq talistamperija, 51 tobba, 74, 259, 294, 295, 296 liġi fuq is-servizz, 74 Tonna, Benjamin, Dun, 299 fundatur ta’ DISCERN, 308 mewt, 308 Segretarju Pastorali, 299 Tonucci, Giovanni, Mons., 107 Tribunal Ekkleżjastiku, Ara, Tribunal tal-Knisja Tribunal Matrimonjali tal-Knisja (Ruma), 229, 230, Ara wkoll, Sacra Romana Rota Tribunal Metropolitan ta’ Malta, 229, 230, Ara wkoll, Tribunal talKnisja Tribunal Reġjonali tat-Tieni Istanza, 230 Tribunal tal-Ewwel Istanza, 229 Tribunal tal-Knisja, 14, 24, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 291, 292, 294, 357, 359, Ara wkoll, Tribunal Metropolitan ta’ Malta deċiżjonijiet, 229 deċiżjonijiet fuq żwiġijiet, 225 imħallfin lajċi, 231 każi fil-magħluq, 232 każi ta’ nullità taż-żwieġ, 229 Tribunal tas-Signatura Appostolika, 230 Tribunali tal-Knisja, 198 Trinità Qaddisa, 296 Tucci, Alberto, Padre, 280 ħatra ta’ Kardinal, 285 turisti spritwalità, 198 Turkija, 181

381

Uffiċċju Kleru, Ara, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati: Saċerdoti u Reliġjużi Uffiċċju Lajċi, Ara, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati:Lajċi Uffiċċju Parroċċi, Ara, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati: Ħajja u Ħidma fil-Parroċċi Uffiċċju Reliġjużi, Ara, Arċidjoċesi ta’ Malta: Segretarjati: Saċerdoti u Reliġjużi ugwaljanza, 115, 270 ulied, Ara, tfal Um El Faroud (vapur), Ara, Tarzna (Bormla): traġedja ta’ Um El Faroud Università Gregorjana, Ara, Pontificia Università Gregoriana (Ruma) Università ta’ Malta, 10, 11, 55, 65, 176, 177 Rettur, 65 Università tal-Lateran, Ara, Pontificia Università Lateranense (Ruma) unjoni ċivili, Ara, rabta ċivili Valletta, 107, 142, 251 Pjazza San Ġwann, 317 Vanġelu, Ara, Evanġelju Vassallo, Anthony, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Vassallo, Giovanna, Ara, Mercieca, Giovanna Vassallo, Harry, Dr, Chairman FPTA, 97, 121 Vatikan, Ara, Santa Sede Vella, Alfred, Dun Delegat għas-Segretarjat talEmigrazzjoni u Turiżmu, 265 Direttur tal-Kummissjoni Emigranti, 265 Vella, Anna, Dr, Moderatur tal-Kummissjoni għallImplimentazzjoni tas-Sinodu, 319 Vella, Arthur, S.J. (Patri), 87 Vella, Charles, Mons., 214 Vella, George W., Dr, Ministru għallAffarijiet Barranin, 229

382

ILKOLL AĦWA FI KRISTU – ĠUŻEPPI MERCIECA – MEMORJI

Vigarju Ġenerali, 25, 75, 143, 198, 307 Vitorja (8 ta’ Settembru), 50 vjolenza, 51, 52, 126, 136, 140, 141, 145, 146, 147, 151, 168, 189, 257 domestika, 258, 336 vokazzjoni, 26, 177, 262, 264, 266, 268, 285, 352, 360 votazzjoni, 85, Ara wkoll, elezzjoni ġenerali Walwyn-James, Donald H., Dr, Rettur tal-Università ta’ Malta, 65 Welfare State, 258 Wettinger, Mariella, Dr, Imħallfa tatTribunal tal-Knisja, 231 Workers’ Memorial Building (Valletta), 148 Xandir Malta (stazzjon tatteleviżjoni), 77, 126, 127, 137, 161 Xarabank (programm televiżiv), 344, 345 Xuereb, Carmelo, Mons., Vigarju Ġenerali, 57, 75, 76, 77, 167, 307 Xuereb, George, vittma ta’ Um El Faroud, 251 Zammit Endrich, Charles, miraklu bl-interċessjoni ta’ Dun Ġorġ Preca, 291, 292 Zammit Mangion, J., Uffiċjal talEdukazzjoni, 113 Zammit, Mary, 73 Zammit, Vinċenza, vittma tat-

traġedja tal-Avro Vulcan, 255 Żejtun, 40, 135, 290 ċimiterju, 290 Mass Meeting tal-PN, 166 żgħażagħ, 8, 10, 115, 177, 206, 207, 208, 217, 257, 258, 259, 266, 268, 283, 291, 300, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 326 kummissjoni tal-Arċidjoċesi, 306 Żgħażagħ Soċjalisti, 148 ħidma pastorali, 306 żoni industrijali, 306, 321 Żurrieq, 29 żwieġ, 205, 207, 214, 216, 222, 316, 317, 335 bidliet fil-liġi, 21, 23 ċivili, 23, 225, 226, 227, 228, 312 fil-Knisja, 226, 227, 307 firma tal-att, 23 korsijiet bi tħejjija, 214, 307 legati, 181 liġijiet, 188, 226, 227, 228, 229 Nisrani, 206, 228, 307 nullità, 227, 229, 230, 232 persuni ta’ reliġjonijiet differenti, 312 persuni tal-istess sess, 221, Ara wkoll, rabta ċivili: persuni talistess sess rabta quddiem Alla, 215 Reġistratur, 23 reġistrazzjoni, 198 Sagrament, 228 separazzjoni, 336 tagħlim ta’ Ġesù, 220 vjolenza, Ara, vjolenza: domestika

ISBN 978-99932-7-496-4

9 789993 274964

klabb kotba maltin