Militaire Courant

Juni 2018, No. 1, Jaargang 1 www.militairecourant.nl

militaire courant

‘Onderzeedienst is broederschap’ Met Minister Bijleveld, de Slag om Arnhem en werkstudente Jennifer Breet

2 – militaire courant

voorwoord

Defensie is van ons allemaal

D

e Militaire Courant? Ja, een krant met militair nieuws. U leest nu de eerste editie. Het is onze ambitie om nieuws over militaire onderwerpen te presenteren aan een breed publiek, van jong tot oud. Generaal Middendorp stelde kort voor zijn aftreden als Commandant der Strijdkrachten: ‘Geen vrede zonder krachtige krijgsmacht’. Dat is ook onze visie.

En Defensie, dat is van ons allemaal. Niet van de politiek of de legerleiding, maar van iedere burger, de complete samenleving. Als er wat fout gaat of er een tragisch ongeluk plaatsvindt, dan wordt er al snel gewezen naar een zondebok. Maar vaak is de oorzaak veel complexer dan de pakkende kop van een krantenartikel.

Bijvoorbeeld: jarenlange bezuinigingen hebben de slagkracht en het fundament van de defensieorganisatie aangetast.

Daar zijn wij allemaal medeverantwoordelijk voor. Maar we kunnen nu ook met z’n allen bijdragen aan de versterking.

Door meer te weten over de defensie krijg je ook meer inzicht en daar willen wij met de Militaire Courant aan bijdragen.

De Militaire Courant zal verspreid worden via verschillende kanalen. Jongeren, militairen en veteranen en iedereen die

geïnteresseerd is in militair nieuws, is welkom!

De Militaire Courant wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie. Wij bepalen zelf de inhoud. We werken samen met verschillende organisaties in onze zoektocht naar interessante verhalen. Het ministerie van Defensie is er daar een van, want zonder hen zouden we niet in gesprek kunnen komen met een commandant van een onderzeeboot of een militair die nazorg verleent aan mensen die op uitzending zijn geweest naar bijvoorbeeld Irak of Mali. Maar we spreken ook met uitgevers, ondernemers, wetenschappers, onderzoekers en veteranen. En dat allemaal om u als lezer van de Militaire Courant een zo compleet mogelijk beeld te geven!

We zijn benieuwd naar uw mening over deze eerste editie. Ik verheug me er op om een bericht van u te ontvangen met tips, suggesties, verbeterpunten en – hopelijk – complimenten!

Groet, Jan Louwers jan@militairecourant.nl Uitgever Militaire Courant

juni 2018 – 3

kort nieuws ★★★ Op 14 juni 2018 wordt voor het eerst de Witte Anjer Prijs uitgereikt aan een persoon of organisatie die zich uitzonderlijk verdienstelijk heeft gemaakt voor veteranen. De Witte Anjer Prijs is een echte publieksprijs; iedereen in Nederland kan een ander nomineren. ★★★ Een Apache-piloot van de Koninklijke Luchtmacht krijgt waarschijnlijk komend najaar de Militaire Willems-Orde. Wie de vlieger is en voor welke missie(s) de onderscheiding is, moet nog worden bekendgemaakt. ★★★ Defensie gaat de persoonlijke gevechtsuitrusting van militairen vervangen. De belangrijkste reden is dat de huidige uitrustingsstukken steeds meer tekortkomingen vertonen. Voor de toekomstige veiligheid van het personeel is een moderne en samenhangende uitrusting nodig. ★★★ De Marine schaft voor de grote oppervlakteschepen een torpedoverdedigingssysteem aan. Dit beschermt de zes fregatten, de twee amfibische Landing Platform Docks en het Joint logistic Support Ship tegen vijandelijke onderzeeboten.

Naast deze negen schepen krijgt ook het nieuw te bouwen Combat Support Ship het systeem. ★★★ Zo’n tweehonderd leden van de Onderzeedienst kregen in mei de Gesp voor Speciale Operaties voor hun inspanningen op het gebied van terrorisme-en piraterijbestrijding en het vergaren van inlichtingen onder zware omstandigheden. ★★★ De Koninklijke Luchtmacht krijgt haar eigen satelliet. Halverwege 2019 wordt de satelliet gelanceerd. Het is de eerste keer dat Defensie zelf betrokken was bij de bouw van een kunstmaan (op p. 15 spreken we de projectleider).

De naam van de satelliet, Brik II, is een verwijzing naar het eerste toestel van de Luchtmacht. ★★★ Het Jaar van het Verzet is nog steeds in volle gang, met verschillende activiteiten en tentoonstellingen rond het thema.

Kijk op www.jaarvanverzet.nl voor meer informatie. ★★★

inhoud

Commandant Menno Mertens vertelt over het leven en werken aan boord van onderzeeboot de Zeeleeuw. Ga naar pagina 42.

Minister Bijleveld

4

Internationale missies

6

Burgers bij Defensie

9

Reservisten 11 Generaal Beulen

14

Nazorg voor militairen

21

Veteranendag 17 Column Niels Roelen

23

Stichting Hulphond

24

Boekrecensie Lief van je 25 Klassieke militaire boeken

27

Boekrecensie Nach Holland 28 De Slag om Arnhem

30

Boekrecensie De Belgische ratelslang 33 Nationaal Militair Museum

34

NIMH Luchtfoto’s

36

Boekrecensie Dick Tator 38 Column Jaime Karremann

41

Werken op een onderzeeboot

42

Inlichtingenwet 46 Evenementen 48 Colofon 51

4 – militaire courant

interview

‘Militairen beschikken over een bijzonder DNA’ De Militaire Courant in gesprek met Ank Bijleveld, minister van Defensie.

U bent sinds oktober vorig jaar minister van Defensie. We hebben in de media kunnen volgen dat u de tussenliggende tijd gebruikt heeft om met verschillende onderdelen van de krijgsmacht kennis te maken. Wat heeft u bij al die bezoeken op u persoonlijk het meeste indruk gemaakt?

‘Militairen beschikken over een bijzonder DNA, ze zijn uit een bepaald hout gesneden. Of je nu bij de marine, landmacht, luchtmacht of marechaussee komt, het valt me op hoe gedreven ze zijn. Ze willen heel graag doen waarvoor ze in dienst zijn gekomen, waarvoor ze opgeleid zijn. Ondanks dat er jarenlang is bezuinigd en zij daarvan echt de gevolgen hebben ondervonden en nog steeds ondervinden: ze staan er als het nodig is.

Ik ben daarom blij dat we kunnen zeggen dat het straks echt beter wordt.

‘Kortom; de gedrevenheid. Daar ben ik het meest van onder de indruk.’

Uw vader is beroepsmilitair geweest. Net voor uw benoeming tot minister maakte u melding van ‘tips and tricks’ die u van hem had ontvangen. Heeft u daar de afgelopen maanden baat bij gehad?

‘Ja, ik heb natuurlijk een paar adviezen van hem ter harte genomen. Een advies wat ik al in de praktijk heb gebracht, is dat je door de hele organisatie heen moet weten wat er leeft en dat je in

Den Haag niet automatisch alles te horen krijgt. Daarom hebben de staatssecretaris en ik bijvoorbeeld over de inrichting van de krijgsmacht gesprekken gevoerd met militairen van laag tot hoog, uit het hele land. Alleen door goed te luisteren kun je weten waar echt behoefte aan is. We hebben hier ons voordeel mee gedaan in de Defensienota. Het is en blijft nodig steeds het gesprek aan te gaan.’

Defensie staat voor een enorme opgave voor wat betreft het wegwerken van allerlei achterstanden, zowel op personeel als op materieel gebied. Daarnaast moet er ook geïnvesteerd worden in de Krijgsmacht van de toekomst, zoals ook in de Defensienota staat omschreven. Er zijn vele duizenden mensen nodig om de klus te klaren en dat terwijl de arbeidsmarkt al flink onder druk staat. Wat is voor u het meest krachtige argument om jongeren te overtuigen om bij Defensie te gaan werken?

‘Bij Defensie draag je bij aan een hoger doel dat ons allemaal verbindt: je zet je in voor onze vrede, veiligheid en vrijheid. Je beschermt wat ons dierbaar is.

Om daartoe in staat te zijn, moet je bereid zijn het beste uit jezelf te halen. Je skills, je vakmanschap, je mentale kracht, je doorzettingsvermogen, je conditie; bij Defensie leren we je die eigenschappen naar een hoger niveau te tillen.

Het maakt bovendien dat je na

je carrière bij Defensie van grote waarde bent op de arbeidsmarkt.

Bij Defensie leer je enorm veel, daar heb je de rest van je leven profijt van. En als je dat niet genoeg vindt, het is geweldig afwisselend werk.’

Recentelijk was in het nieuws dat Rusland zijn defensiebegroting naar beneden heeft gebracht. Want als Rusland minder gaat besteden, is het dan niet een raar signaal indien wij als Nederland en NAVO juist meer gaan investeren?

‘Nee, geenszins. Deze investeringen zijn hard nodig en zijn pas een beginstap.

‘Defensie heeft drie hoofdtaken: bescherming van het eigen en bondgenootschappelijke grondgebied, inclusief het Caribisch deel van het Koninkrijk; bescherming en bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit; en ondersteuning van civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp, zowel nationaal als internationaal.

‘Dit doen we in een wereld die onveiliger wordt en die continu verandert. Dreigingen zijn complex, divers en onvoorspelbaar. We hebben als handelsnatie belangen over de hele wereld. Onveilige situaties, waar ook ter wereld, kunnen negatieve invloed hebben onze manier van leven.

‘De afgelopen decennia is er alleen maar bezuinigd op defensie, ter-

juni 2018 – 5

interview

Minister Ank Bijleveld

wijl de dreigingen de laatste jaren alleen maar zijn toegenomen, ook vanuit Rusland. In die zin was het niet de vraag of er meer geld naar Defensie ging, maar hoeveel. Met een investering oplopend tot 1,5 miljard euro per jaar kunnen we een goede stap maken. Verdere investeringen zijn nodig om aan de capaciteitendoelstellingen van de NAVO te voldoen.’

‘We hebben veteranen in het verleden tekort gedaan.’ Dat zei u afgelopen april bij een evenement

over veteranenzorg. Wat kan Defensie nog meer doen voor de veteranen? En wat kunnen wij als samenleving, maar ook als individu hier in betekenen?

‘Het uitzenden van militairen is een zware verantwoordelijkheid.

Het is onze plicht goed voor hen te zorgen. Ook als ze weer terug zijn.

Helaas hebben we in het verleden onze veteranen tekortgedaan.

Ik denk dan bijvoorbeeld aan de Indië-veteranen, maar ook recenter aan Dutchbat III. Mede doordat de Indië-veteranen hier aandacht

voor hebben gevraagd is in de loop der tijd een volwaardig veteranenbeleid ontstaan. Er is daarom een speciale Veteranenwet die dat allemaal regelt.

‘Tegenwoordig krijgen onze veteranen goede zorg en verdienen zij onze erkenning en waardering.

Als samenleving kunnen we onze waardering nog meer laten zien.

De mannen en vrouwen vochten tenslotte voor onze vrijheid.

‘De jaarlijkse Veteranendag is een mooi moment om de waardering voor veteranen te laten zien.’

6 – militaire courant

Litouwen (eFP)

Mali (EUTM, UNMAS en (MINUSMA) Er is één Nederlandse militair toegevoegd aan de Europese trainingsmissie voor Mali (EUTM). De missie helpt Malinese veiligheidstroepen op te leiden en te hervormen. Nederland levert 1 militair aan de United Nations Mine Action Service (UNMAS). Deze overkoepelende organisatie van de VN werkt in Mali en richt zich op mijnenbestrijding wereldwijd. Nederlandse militairen voeren voor de VN-missie (MINUSMA) verkenningen uit en verzamelen inlichtingen.

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence.

Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battle­group. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

Gazastrook (EU BAM en USSC)

Actuele missies voor vrede en veiligheid Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid. Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

Nederland draagt in de regio ook bij aan de United States Security Coordinator (USSC). Deze missie vindt plaats in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever.

Het programma verbetert het functioneren van de veiligheidsdiensten en de Presidentiële Garde van de Palestijnse Autoriteit.

juni 2018 – 7

nederlandse missies

Europese zuidflank (Sea Guardian) Zr. Ms. Karel Doorman neemt met driehonderd opvarenden deel aan de NAVOoperatie Sea Guardian op de Middellandse Zee. Sea Guardian is gericht op het tegengaan van terrorisme in die regio. Dat gebeurt door de omgeving in beeld te brengen (maritieme situational awareness). De missie draagt daarnaast bij aan het bevorderen van de dialoog met landen in de regio.

Irak Nederland helpt met militaire trainers mee om de slagkracht van terreurorganisatie ISIS te breken. Daarnaast zijn F-16’s van de Luchtmacht actief boven Irak en Oost-Syrië om belangrijke doelen uit te schakelen. Nederland levert sinds april 2014 een belangrijke bijdrage aan deze VNmissie en blijft dat doen tot eind 2018.

Afghanistan (Resolute Support) Nederland levert honderd militairen aan Resolute Support. Doel van deze NAVOoperatie is het verder opbouwen van leger en politie.

Nederland levert een bijdrage aan deze missie tot eind 2018. Kijk verder in de krant over de tentoonstelling in het Nationaal Militair Museum over de werkzaamheden in Uruzgan (pagina 30).

Somalië (VPD) Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten.

Bron: Defensie

BOEKEN DIE DE GESCHIEDENIS TOT LEVEN BRENGEN

Het boek bij de populaire actiefilm!

– ISBN 978 90 452 1285 2

‘Vlot geschreven, bol van actie staande thriller … Fans van de serie kunnen hun hart ophalen!’ – ThrillZone

Prijs: € 19,99 – paperback – 328 pag.

Prijs: € 19,99 – paperback – 280 pag.

Prijs: € 19,99 – paperback – 368 pag.

Prijs: € 19,99 – paperback – 400 pag.

OVERWELDIGEND, ONTROEREND, ONTHUTSEND, FASCINEREND, BOEIEND EN TRAGISCH

Militairen betalen een hoge prijs voor hun loyaliteit en inzet.

– ISBN 978 90 452 1373 6

– ISBN 978 90 452 1507 5

‘Doordrenkt van het motto van de SEALs: “Geef nooit op!” Een must-read!’

– Scott McEwen, New York Times-bestsellerauteur

Prijs: € 19,99 – paperback – 416 pag.

Prijs: € 24,99 – hardcover – 416 pag.

Prijs: € 24,99 – hardcover – 336 pag.

Prijs: € 22,99 – paperback – 368 pag.

– ISBN 978 90 452 1485 6

‘Een groots verhaal, op meesterlijke wijze geschreven met veel gevoel voor detail.’

– Hebban.nl

‘Een sterke mix van persoonlijke verhalen en politieke ontwikkelingen.’

– Historiën

– ISBN 978 90 452 1525 9

– ISBN 978 90 452 1566 2

‘Een absolute aanrader voor wie meer wil weten over de donkere jaren voor de Tweede Wereldoorlog in Duitsland.’

– EO Visie

‘Voor fans van bloederige historische fictie.’

– Alles over Geschiedenis – ISBN 978 90 452 1216 6

Het spannende vervolg op Krijgsbanier van de Adelaars – ISBN 978 90 452 1287 6

‘Uiterst vernuftig gedaan, zoete herinneringen oproepend aan Clancy.’

– Vrij Nederland D&T-gids

VERSCHIJNT JUNI 2018

VERSCHIJNT JUNI 2018

Het nieuwste deel in de populaire Sniper-serie!

Het onmisbare boek bij de Vespasianus-serie!

– ISBN 978 90 452 1239 5

– ISBN 978 90 452 1598 3

– ISBN 978 90 452 1323 1

HISTORISCH

Prijs: € 19,99 – paperback – 416 pag.

Prijs: € 15 – paperback – 272 pag.

Prijs: € 15 – paperback – 280 pag.

Prijs: € 22,99 – paperback – 400 pag.

– ISBN 978 90 452 1505 1

KARAKTER

Alle titels zijn ook verkrijgbaar als e-book

juni 2018 – 9

burgers

Burgers en militairen, voor vrede en veiligheid Defensie heeft het beste team van militairen en burgermedewerkers. Of het nu gaat om uitgebreide missies, het aankopen van grote hoeveelheden materieel, om cybersecurity of onderhoudstechniek.

In dat team zitten dus specialisten op militair gebied, maar ook op veel andere terreinen, want niet iedereen hoeft militair te zijn. Daarom zijn 15.000 van de 60.000 specialisten bij Defensie burgermedewerkers.

Naam: Roxsanne Jansen Functie: Projectleider Werkzaam bij Defensie sinds: 2008

Naam: Brian Wolvers Functie: Applicatiebeheerder Werkzaam bij Defensie sinds: 1992

Naam: Jeroen Burggraaff Functie: Inkoper Werkzaam bij Defensie sinds: 2009

Wat houdt je functie in?Â

Wat houdt je functie in?

Wat houdt je functie in?

Vanuit de Luchtmacht ontwikkelen we met een team van eigen specialisten eigen Defensie satellietcapaciteit, in samenwerking met de opdrachtgever, de industrie en kennisinstituten.

Ik ben applicatiebeheerder voor de intranettoepassing DIDO. Deze toepassing is beschikbaar voor alle Defensiemedewerkers en wordt gebruikt voor het aanvragen van dienstreizen, vergoeding woonwerkverkeer en het declareren van gemaakte kosten.

Ons bedrijf onderhoudt de schepen, onderzeeboten en diverse systemen van de Marine. Specialistisch werk aan hightechinstallaties als voorstuwing, elektronica en wapensystemen aan boord. Als leidinggevende van de inkoopsectie voor werktuigbouw en scheepsbouw is het mijn verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat de juiste spullen tegen de beste prijs worden ingekocht en op tijd worden afgeleverd.

Wat spreekt je aan in het werken bij Defensie?

Veelzijdigheid, uitdaging en kansen. Doordat je te maken hebt met militairen die wereldwijd worden ingezet, ontwerp je meestal producten die bijvoorbeeld in Mali kunnen functioneren maar ook in Noorwegen. Dit geeft uitdaging en maakt het technisch interessant.

Bij Defensie kun je alle kanten op.

Je ontwikkelt jezelf en je voorkeuren. Zo ben ik begonnen als pantserinfanterist, ben daarna naar de techniek gegaan als monteur, doorontwikkeld als development 3D-ontwerper en ben vervolgens projectleider geworden. Bij Defensie hoef je niet stil te staan, maar kun je je ook als burger oneindig ontwikkelen.

Wat spreekt je aan in het werken bij Defensie?

Tijdens het vervullen van mijn militaire dienstplicht had ik al kennis gemaakt met de Defensieorganisatie en dat is destijds goed bevallen. Daarbij onderschrijf ik de kernwaarden van Defensie – nu, als vader van een gezin, misschien zelfs nog meer dan 26 jaar geleden toen ik net bij Defensie begon.

Wat spreekt je aan in het werken bij Defensie?

Dat ik er met mijn mensen voor zorg dat we de juiste leveranciers contracteren voor de juiste goederen of diensten zodat de Marine sneller en beter ingezet kan worden. De combinatie van operationele hectiek en de meer strategische aspecten van mijn werk maken het heel afwisselend. Maar ook de inhoudelijke diversiteit is leuk.

Willem van Oranje Vader des Vaderlands

WILLEM 25 apr - 28 okt Leer hem ĂŠcht kennen. te Soesterberg NMM.NL

juni 2018 – 11

reservisten

Op de grens tussen twee werelden Reservisten zijn mensen die naast hun ‘normale’, civiele baan een militaire functie vervullen. Wat heeft Defensie daaraan, kun je je afvragen.

Wat is de meerwaarde van meer dan vijfduizend parttimers voor de krijgsmacht?

A

llereerst maken reservisten Defensie flexibeler: als de situatie het vereist, kunnen er vlug meer of minder mensen worden ingezet. Daarnaast brengt een reservist vaak een expertise met zich mee die de krijgsmacht verrijkt. Dat werkt trouwens evengoed andersom, want een reservistenfunctie kan zelf ook verrijkend zijn.

Een andere manier van Defensie om expertise binnen te halen en te ontwikkelen is Defensity College.

In dat programma krijgen jonge

Jennifer Breet

academici naast hun studie een baan, of beter gezegd een werkstudentschap, binnen Defensie.

Hoe ziet dat eruit, reservist of werkstudent zijn? De Militaire Courant sprak met Suzanne van Trijp en Jennifer Breet.

Jennifer Breet Masterstudent rechten en werkstudent Defensity College/juridisch medewerker Defensie Materieelorganisatie

Wat doe je als werkstudent?

‘Ik werk binnen het werkstudentenvormingsprogramma Defensity College. Het houdt in dat je vanuit je studieachtergrond – voor mij een rechtenachtergrond – ergens wordt geplaatst. Ik heb een werkplek bij de Defensie Materieelorganisatie (DMO), daar kwam

net een leuke opdracht vrij die veel raakvlakken had met mijn master.

‘De opdracht heeft namelijk te maken met de nieuwe privacywet, de AVG. In het kader van die wetgeving moeten allerlei applicaties worden gecontroleerd – applicaties met persoonsgegevens die Defensie-breed worden ingezet.

Het is cool om ermee bezig te zijn.

Het is een stuk studie dat ik nu direct kan ervaren in de praktijk.

‘En omdat het werkstudentschap Defensie-breed is opgezet, worden we bij alle krijgsmachtonderdelen wel een keertje uitgenodigd voor masterclasses – ik heb meegedaan aan een wargame bij de Genie, we hebben Marinedagen gehad waarop we leiderschapstraining kregen. Die opleidingsmogelijkheden, én ook de informele activiteiten, helpen jou om jezelf te ontwikkelen.’

NEDERLANDSE VETERANENDAG 30 JUNI 2018 DEN HAAG WWW.VETERANENDAG.NL

Ik draag de witte anjer Uit respect voor mijn collega. Zij was op missie in Afghanistan.

Founder

Hoofdpartner

juni 2018 – 13

reservisten ➜ Hoe kwam het dat je aan Defensie dacht als loopbaan?

Wat houdt je functie als operationeel analist in?

‘Door de verhalen van m’n overgrootvader. Die heeft rond de Tweede Wereldoorlog en kort daarna bij de Marine gediend.

Zijn verhalen en het idee van discipline spraken mij erg aan.

Van huis uit ben ik dan ook echt een sportvrouw. En later kwam ik erachter dat je ook met juridische kennis terecht kon bij Defensie.

‘In de tijd dat ik nog wedstrijdroeier was, deed een ploeggenootje van me veel dingen bij Defensie – ze is inmiddels ook adelborst (Marinestudent - red.) – al wist ik niet precies in welk traject ze zat.

Een jaar later las ik een nieuwsartikel over ‘De gaafste studentenbijbaan’ waarin twee kennissen spraken over hun werkstudentschap bij Defensie. Toen viel het kwartje.

Op dezelfde dag heb ik de website bekeken en mijn sollicitatie verstuurd.’

‘Ik werk als analist bij de staf van een Marine-eenheid, The Netherlands Maritime Force. Als die staf bijvoorbeeld een amfibische operatie plant – wat erg complex is – wordt die staf uitgebreid. Ik kom er dan bij.

‘Ik kijk met hen naar de plannen die we van hogerhand hebben gekregen. We moeten namelijk niet alleen mensen op een strand zetten, we moeten ook vragen: waarom moeten we dat doen?

Wie of wat komt er na ons? Welke voorwaarden moeten wij scheppen voor de mensen die na ons komen?

‘Daarna ga ik ook meten: wat voor veranderingen zien we in het gebied waarin we werken? Komen die veranderingen door ons? Doen we de goede dingen?’

Suzanne van Trijp Onderzoeker bij TNO en reservist/operationeel analist bij Defensie

Suzanne van Trijp

Wat doe je bij TNO? ‘Bij TNO ben ik onderzoeker, uitsluitend op Defensie-onderwerpen. Ik heb psychologie gestudeerd en richt me vooral op de interactie tussen mens en machine. Ik help om nieuwe technologie zo te ontwikkelen dat het de militair ondersteunt in zijn

werk.

‘Een navigatiesysteem in een auto kan bijvoorbeeld ondersteunend zijn, maar ook afleidend. Als zo’n navigatiesysteem in een militair voertuig wordt geïnstalleerd, moet het niet afleidend zijn als de militairen in een levensbedreigende situatie zijn.’

Waarom ben je eigenlijk reservist?

‘Toen ik mijn middelbareschooldiploma haalde wilde ik al graag bij Defensie. Ik gaan kijken bij het KIM, maar dat was toen nog niet geaccrediteerd. Daarom heb ik besloten om te gaan studeren, maar Defensie bleef me trekken. Waarom, dat kan ik niet goed uitleggen.

‘Vrienden van me zeiden: “Word reservist! Maar word dan reservist bij de Landmacht,” – want ik studeerde in Enschede en daar is bijzonder weinig Marine. In 2005 werd ik reservist en begon ik als soldaat derde klasse bij de Nationale Reserve.

‘Hier in Nederland mogen we van alles en dat is ontzettend fijn. Maar dat is niet overal zo. En je moet het koesteren. Daar draag ik graag aan bij.’

14 – militaire courant

Landmachtdagen mei 2018 in Heerlen

juni 2018 – 15

interview

‘ Mensen voorop, dat is de basis!’

Na jaren van krimp kan de Krijgsmacht nu weer groeien. Met generaal Leo Beulen, ­Commandant der Landstrijdkrachten, bespraken wij wat alle veranderingen voor de Landmacht betekenen. door jan louwers

Generaal Beulen, u bent dit jaar veertig jaar werkzaam bij de Landmacht. Maar ook u bent ooit voor het eerst een kazerne binnengelopen. Kunt u zich dat nog herinneren?

‘Op 4 februari 1978 kwam ik voor het eerst op een kazerne voor de selectie. Ik vergeet het nooit meer, het was Carnavalsmaandag – dat was voor mij als Limburger een aardige investering, vond ik zelf.’

Waarom heeft u voor een carrière in het leger gekozen?

‘Ik deed veel aan sport op de middelbare school. Ik wilde aanvankelijk Bosbouw in Wageningen gaan studeren en vervolgens emigreren naar Canada. Maar ergens rond mijn zestiende kantelde dat en wilde ik naar de KMA. Het is een fysieke opleiding in combinatie met studeren. Wat me ook aansprak bij het werken voor Defensie, was dat je jong veel verantwoordelijkheid krijgt: op mijn 22ste had ik als pelotonscommandant verantwoordelijkheid voor dertig man.

‘Militairen vechten niet voor hun vaderland, niet voor de brigade, niet voor hun commandant, maar voor hun maten in de compagnie.

Dat zijn je buddy’s. Die steun je honderd procent.’

Wat zou u de jongeren willen zeggen die overwegen bij Defensie te gaan werken?

‘We merken nu dat mensen die bij ons binnenkomen, de structuur waarderen. Dingen aanpakken en

geloven in jezelf. Hoe je beter kunt worden. En natuurlijk kameraadschap. Dat vinden mensen niet zo snel buiten Defensie. Er zijn mensen die voor een lager salaris toch weer terugkeren, omdat ze buiten Defensie de kameraadschap missen.

‘Je hoeft niet je hele leven bij Defensie te werken, maar een paar jaar is een prima basis voor je verdere leven. Dat merk je bijvoorbeeld ook bij reservisten, die combineren graag een baan in het bedrijfsleven met een militaire functie, gewoon omdat ze het leuk vinden. Zo kwam ik pas iemand tegen die wacht liep op een kazerne en in het dagelijks leven advocaat is. Ik heb heel veel waardering voor de inzet en motivatie van de reservisten.’

Hoe gaat de Krijgsmacht om met alle veranderingen in de wereld?

‘De Krijgsmacht heeft drie hoofdtaken: bescherming van Nederland en bondgenoten, het uitvoeren stabilisatiemissies en het ondersteunen van de overheid bij calamiteiten. Tussen 2010 en 2014 is er veel veranderd. In 2010 waren we door de ontspanning in de wereld druk bezig het vredesdividend te incasseren, maar in 2014 was het ineens heel anders. Internationale spanningen namen toe, de Russen bezetten de Krim, we moesten ineens weer investeren in Defensie.’

Wat heeft voor u prioriteit bij de groei van de Landmacht?

‘Opbouwen is moeilijker dan afbreken. Het goed opleiden van kaderleden kost jaren en de aanschaf van geavanceerde apparatuur is ook een langdurig proces.

En het is ook heel kostbaar.

‘Mensen voorop, dat is de basis!

We moeten de mensen vasthouden en werven. Want veel nieuwe spullen, zonder mensen, dat schiet niet op. Volgende stap is restau-

reren van de gevechtsondersteuning. Meer logistiek. En daarna aandacht voor verbetering van onze slagkracht. Daar hoort ook bij het investeren in cyberwarfare en commandovoering.’

Er werd lacherig gedaan in de media over het feit dat we helemaal geen tanks meer hebben.

Hoe zit dat nu precies?

‘We hebben wel tanks, die hebben we geleend van de Duitsers.

En het belangrijkste is of je ze kunt gebruiken, niet of ze je eigendom zijn. We moeten ons ook voorbereiden op het grootschalig conflict. Maar dat zal er heel anders uitzien dat enkele decennia terug. Moderne technologie, zoals bijvoorbeeld drones en waarnemingsmiddelen, zorgen voor een totaal andere aanpak. Grote aantallen tanks zoals tijdens de Koude Oorlog, dat is niet noodzakelijk. We moeten goed kijken naar wat past bij onze behoeften. We hebben nu bijvoorbeeld de CV90, een pantsergevechtsvoertuig met 35 mm-kanon. Dat is een van de modernste voertuigen van de wereld.’

Tot slot wil ik u nog vragen over veteranen. Wat is hun rol binnen de Defensie?

‘De veteranen brengen veel ervaring mee, die kunnen ze overdragen aan hun jongere collega’s.

Belangrijk is ook de zorg voor als de veteranen terugkomen van een uitzending. Daar besteden we nu heel veel aandacht aan.

‘Ik heb ook de indruk dat de waardering voor veteranen steeds groter is, kijk maar op de jaarlijkse Veteranendag op het Malieveld in Den Haag. Maar ook tijdens de open dagen van de Landmacht, als wij het land in gaan, merken we dat onze militairen, die vaak ook veteraan zijn, veel waardering krijgen. Dat is heel mooi om te zien!’

Weet je wat er gebeurd is met die nazi, toen we het kasteel in Écouché aanvielen?

Heil Hitler!

Hij stierf omdat hij een bloedtransfusie weig erde, uit angst dat het bloed van een jood zou zijn.

Het fanatisme van de nazi’s herinnerde ons eraan, waarvoor we vochten.

Hij was zo zwaar gew ond dat hij doodbloedde.

Wat er gisteravond gebeurde, spijt me oprecht. Ik wilde u niet veroordelen.

Sporen van het toeval De Spaanse bevrijders van parijs (Paco Roca) € 24,95 332 p. paperback met flappen kleur

Eind maart 1939, in de laatste dagen van de Spaanse Burgeroorlog, weten 2.638 mensen per schip te ontsnappen aan de wraak van Franco.

Onder hen de Republikein en verzetsstrijder Miguel Ruiz.

Hij en zijn kameraden staan aan het begin van vijf barre jaren, waarin ze uiteindelijk op de Champs-Élysées als de bevrijders van Parijs zullen worden toegejuicht. Maar Frankrijk wilde Franse helden en Franco fascistische en dus werd hun verhaal uit de geschiedenisboekjes geweerd.

Het was een gruwelijke oorlog, net als op het laatst de Spaanse Burgeroorlog.

223

Paco Roca laat in deze waargebeurde, maar tot voor kort vrijwel onbekende geschiedenis, één van de laatste nog levende Spaanse Republikeinen aan het woord.

Al snel ontpopt Sporen van het toeval zich als een persoonlijk, meeslepend en bij vlagen ontroerend verhaal. Een gelauwerde bestseller in Spanje, waar het door sommigen al de Spaanse Maus wordt genoemd.

juni 2018 – 17

veteranen

‘Om goed te kunnen functioneren op missie moet je thuisfront stabiel zijn’ Een standaard kantoorbaan heeft nooit hoog op het wensenlijstje van Tienka gestaan. Ze was op zoek naar een operationele functie met veel afwisseling. Sinds ze in 2002 in dienst trad, werd ze twee keer uitgezonden naar Afghanistan. Op beide missies kijkt ze positief terug. ‘Ik zou zo weer gaan, ik heb er heel veel voldoening uitgehaald.’

‘T

ijdens mijn studie Facilitair Management liep ik stage bij de Luchtmacht.

Omdat dit erg goed beviel begon ik na mijn hbo-opleiding bij de KMA aan mijn opleiding tot officier.

Twee jaar later werd ik voor de eerste keer naar Afghanistan uitgezonden. Mijn tweede missie was de mooiste, daar kijk ik met veel liefde op terug. Ik maakte onderdeel uit van een heel goed team en heb die periode ook veel plezier gehad. We waren onder leiding van een fantastische commandant en de missie verliep operationeel heel goed. Dat geeft een goed gevoel.’

‘We gingen met ons hele detachement op missie. Het was heel bijzonder dat je in die maanden allemaal dezelfde focus hebt. Thuis heb je naast je werk ook een ander leven. Vrienden en familie, maar ook zorgen en plichten. Op uitzending ben je alleen met elkaar, dat is op dat moment je enige taak. De afstand tussen collega’s op missies is heel klein. De bewaker wordt evenveel gewaardeerd als de vlieger. Iedereen levert zijn eigen bijdrage om de operatie zo goed mogelijk te ondersteunen.

Samen ben je trots op wat je hebt bereikt.’

Tienka ‘Natuurlijk miste ik familie en vrienden tijdens mijn uitzendingen naar Afghanistan. Hoe het thuis gaat is een belangrijke factor die het makkelijker of juist moeilijker maakt om maandenlang weg te zijn. Tijdens mijn tweede uitzending in 2013 was ik Chef-Staf.

In die rol merkte ik hoe belangrijk het is dat mensen zich geen zorgen hoeven te maken over wat er thuis speelt. We hadden alle honderd mensen voor de volle honderd procent nodig om een goede operatie te draaien. Het thuisfront is misschien fysiek ver weg, maar cruciaal voor het functioneren van een militair op uitzending.’

‘Elk jaar ben ik in Den Haag te vinden tijdens Veteranendag. Tegenwoordig ook met mijn vriend – ook in dienst bij Defensie – en

mijn dochtertje van twee jaar.

Het is een dag waar we samen naar uitkijken. Je komt oude collega’s tegen en mag die dag extra trots zijn op je werk. De klik tussen oude en jonge veteranen op dit soort dagen is ook heel erg leuk.

Oude veteranen vertellen verhalen over Korea en Indië en wij laten zien dat er ook jonge veteranen zijn met nieuwe ervaringen. Dat zijn bijzondere gesprekken.

‘Ik was aanwezig bij de allereerste Veteranendag in 2005. Op het Binnenhof kreeg ik waardering voor mijn eerste uitzending naar Afghanistan. Een Libanonveteraan heeft daar de Nederlandse Herinneringsmedaille voor mijn eerste missie bij mij opgespeld. Dat moment zal ik niet snel vergeten.’

‘Achteraf heb ik er spijt van dat ik goed kan schieten’ Indië-dagboek van Theo van Roij, 1948-1950 verzorgd en ingeleid door

prof. dr. bob de graaff

k def.qxp_van Roij 16-05-18 15:38 Pagina 1

raaff is sinds 2010 hoogleraar Intelligence & Security Studies aan de Universiteit Tussen 2010 en 2017 was hij tevens als hoogleraar Inlichtingen en veiligheid veran de Nederlandse Defensieacademie te Breda. Bij Boom uitgevers Amsterdam n van hem Op weg naar Armageddon. De evolutie van fanatisme (2012). rouwd met Francette van den Esker, een nicht van Theo van Roij, de auteur van ek. www.boomgeschiedenis.nl www.bua.nl

Indië-dagboek van Theo van Roij, 1948-1950

uari 1948 tot mei 1950 hield de Limburger Theo van Roij, een katholiek opgevoeman, een dagboek bij van het soldatenleven in Nederlands-Indië. Vol optimisme n, met de serieuze bedoeling bij te dragen aan het herstel van rust en welvaart, langzamerhand tot de conclusie dat er niets van zou komen. Nooit zouden de vers in Nederland begrijpen hoe Indië in elkaar zat en wat de Nederlandse solr meemaakten. Een strakke christelijke moraal bleek prima samen te gaan met geweld in een steeds verder uit de hand lopende oorlog. Daarnaast schreef Van hartig en beeldend over ‘zedenverwildering’ en seksuele verleidingen.

‘Achteraf heb ik er spijt van dat ik goed kan schieten’

o van Roij was de oorlog in 1945 nog niet voorbij. Van 1948 tot 1950 was hij als chtig soldaat in Nederlands-Indië. Zijn dagboek geeft een onthutsend beeld van daar.

‘ chtera heb ‘Achteraf ‘A ik er spijt sp van dat ik goed kan schieten’ sch Indië-da Indië-dagboek T eo van Th v Roij, van Theo 1948-1950

9 789024 420438

isbn: 978 90 2442 043 8 | ¤ 32,50

Verkrijgbaar in de boekhandel en op boomgeschiedenis.nl

Nu verkrijgba ar

juni 2018 – 19

veteranen

Witte Anjer: symbool van waardering voor veteranen De Witte Anjer is bekend geraakt als de bloem die Prins Bernhard zo goed als altijd op zijn revers droeg. Een verse bloem met een stevig formaat.

Minder mensen weten dat het dragen van de witte anjer begon kort na de inval van het Duitse leger in Nederland.

G

ewone Nederlanders droegen de bloem toen als teken van verzet tegen de Duitse overheersing.

Momenteel wordt de witte anjer vooral gepresenteerd als het sym-

bool van waardering voor veteranen. Vandaar dat de bloem, tegenwoordig een kunstbloem, duidelijk zichtbaar is bij allerlei veteranenactiviteiten in het land.

Ook bij de jaarlijkse Nederlandse Veteranendag in Den Haag doen tienduizenden mensen de witte anjer op. De oorsprong van deze uitrol ligt bij een groep Libanonveteranen die in 2006 dit idee lanceerden en met een winkelwagentje vol echte witte anjers het Binnenhof aandeden.

Brede betrokkenheid Niet alleen ‘gewone mensen’ die veteranen een warm hart toedragen, dragen de witte anjer.

Langzaam maar zeker groeit de groep van betrokken bedrijven en overheidsinstanties die meedoen. Daarnaast stellen de burge-

meesters en wethouders van veel Nederlandse gemeenten een voorbeeld door in de laatste week van juni een anjer op te doen. Echter, het grootste voorbeeld is natuurlijk Z.M. de Koning: ook hij draagt de witte anjer, niet alleen bij de festiviteiten in Den Haag, maar ook de week daarvoor.

Het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg gaat de komende drie jaar de campagne voor de witte anjer stevig ondersteunen.

Nieuwe witte anjer Dit jaar wordt tijdens de Nederlandse Veteranendag een nieuwe witte anjer geïntroduceerd. Het blijft een herkenbare bloem, maar kan op de kleding worden geplakt en hoeft niet meer opgespeld te worden: nóg een reden om hem te dragen.

NEDERLANDSE VETERANENDAG 30 JUNI 2018 DEN HAAG WWW.VETERANENDAG.NL

Ik draag de witte anjer Want ik bewonder mijn man.

Hij was ingezet in Bosnië en Kosovo.

Founder

Hoofdpartner

juni 2018 – 21

interview

Het gaat goed met mij, ik heb geen zorg nodig!

Na de Tweede Wereldoorlog was Nederland druk bezig met de wederopbouw en teruggekeerde militairen werden vaak aan hun lot overgelaten. Ook na afloop van de missie in Libanon in de jaren tachtig bleek het slecht gesteld met de nazorg.

De laatste jaren is hierin veel veranderd. We spreken erover met overste Esmeralda Kleinreesink, programmaleider ‘Na de Missie’.

Door Jan Louwers

Wat houdt uw functie precies in?

‘De afdeling Trends, Onderzoek & Statistiek onderzoekt hoe het gaat met militairen die op uitzending zijn geweest. Wij versturen een vragenlijst aan iedere militair die langer dan dertig dagen op missie is geweest. Hierin stellen we bijvoorbeeld vragen over psychosociale klachten. Als blijkt dat mensen mogelijk baat hebben bij een gesprek met bedrijfsmaatschappelijk werk, worden ze hiervoor benaderd.’

‘Een grote groep wel, maar we krijgen weleens de opmerking: “Met mij gaat het goed, ik heb dit niet nodig.” Juist deze mensen moedigen we aan om de vragen in te vullen om daarmee een zo compleet mogelijk beeld te krijgen. Ook al doe je het niet voor jezelf, doe het dan voor je collega.

Het helpt Defensie immers om de hulpverlening aan veteranen te verbeteren.’

Uit onderzoek van Defensie blijkt dat hostiliteit onder de Nederlandse bevolking hoger is dan onder Defensiepersoneel. Dat is een opmerkelijke uitslag. Hoe verklaart u dat?

‘Hostiliteit of vijandigheid onder de Nederlandse bevolking is 20%, terwijl het onder Defensiepersoneel 12-17% is. Ondanks dat militairen van alles hebben beleefd tijdens een uitzending, is de hostiliteit toch lager dan onder de Nederlandse bevolking. Is dat mooi of niet? Als Defensiepersoneel vormen we dus een gezondere populatie.

‘Er heerst vaak een negatiever

Het verbaast mij dat ik nu pas hoor hoeveel aandacht Defensie besteed aan de nazorg voor militairen. Het is toch prachtig wat er allemaal gedaan wordt voor veteranen?

‘Ik vind het fijn dat we dat kunnen zeggen! Ten tijde van de missie in Libanon ging het nog niet zo goed, maar we hebben als Defensie van onze fouten geleerd en we zijn er nu heel hard mee bezig. Andere landen komen tegenwoordig zelfs bij ons de kunst van het nazorg geven afkijken.’

Jaap de Goede

Wanneer is dit onderzoek gestart?

‘We zijn halverwege de jaren negentig begonnen met de vragenlijsten. Dit is ontstaan vanuit een maatschappelijk besef dat we beter moeten zorgen voor militairen die op uitzending zijn geweest.

Jaarlijks bevragen we duizenden mensen, maar dat is natuurlijk sterk afhankelijk van de uitzendingen van dat moment. In 2017 zijn er bijvoorbeeld 3400 mensen onderzocht.

‘Defensie stuurt niet alleen vragenlijsten uit. Wanneer mensen terugkomen, krijgen ze ook een adaptatieprogramma en worden er groeps- en individuele gesprekken met ze gehouden.’

Werken er veel mensen mee aan het onderzoek?

beeld, maar dat komt onder meer door Amerikaanse onderzoeksgegevens over PTSS. In studies over het Amerikaanse leger lopen de percentages voor PTSS uiteen van 22% tot 60%! Dat is veel hoger dan in Nederland, bij ons ligt dat percentage rond de 5%. Onze situatie is niet met Amerika te vergelijken, want uitzendingen duren daar bijvoorbeeld vaak langer dan een jaar. Op congressen praten we veel met collegae uit de Verenigde Staten over de uitkomsten van dit soort onderzoeken. We willen van elkaar leren.’

Esmeralda Kleinreesink

22 – militaire courant

juni 2018 – 23

column

De man die ik ben Vanaf het moment dat mijn eenheid is aangewezen voor een missie in Afghanistan lopen de spanningen thuis op. Een gezin en twee kinderen zijn voor een militair geen argument om niet naar de oorlog te gaan en dus lijken we uit elkaar te groeien.

‘W

aarom wil je gaan, wat valt daar te winnen?’ vraagt mijn vrouw ’s nachts huilend in bed.

‘Omdat ik geloof dat iedereen in de wereld recht heeft op vrijheid van meningsuiting en democratie. Ik hoop dat als onze kinderen niet in vrijheid konden leven, er iemand was die voor hen zou willen vechten.’ Het zijn leugens – zulke goede dat ik ze zelf geloof. De waarheid is dat ik dit wil zoals ik haar wilde. De oorlog flirt met me en ik flirt openlijk terug.

‘Snap je dan niet dat ik bang ben? Ben jij dan niet bang?’

‘Nee,’ zeg ik.

Ik denk terug aan de opmerking die Juan, met wie ik voor de VN samenwerkte in Cyprus, eerder die dag op de chat maakte: ‘Voor de oorlog hoef je niet bang te zijn, de politici die de besluiten maken zijn veel gevaarlijker.’

‘Nee,’ herhaal ik, ‘ik denk niet dat mij iets zal overkomen.’

Hoe vaker we bij gevechten betrokken waren in Afghanistan, des te meer ik ervan overtuigd raakte dat mij inderdaad niets kon gebeuren. Mijn lichaam raakte gewend aan de spanning, de adrenaline, en ik verlangde naar meer. De eenvoud van Afghanistan werkte verhelderend, soms zelfs verfrissend. Mensen waren gelukkig met niets, deelden hun laatste brood of vochten simpelweg omdat ze andere ideeën hadden dan de regering.

Op 11 september 2007 kwam minister-president Balkenende ons in het kamp opzoeken. Hij vertelde ons hoe trots Nederland was op onze jongens. Zelf had ik niet het idee dat mensen wisten wat hun jongens daar echt deden of wat ze meemaakten. In Nederland was terrorisme voor sommige politici inmiddels één geworden met de Islam, terwijl voor mij in Afghanistan het respect voor moslims alleen maar was toegenomen.

Een paar dagen na het bezoek van Balkenende raakte ik betrokken bij een vuurgevecht zoals ik het nog nooit eerder had meegemaakt. Hoe heftig ook, niemand van ons raakte gewond. Er waren jongens met kogelgaten in hun jas en ook voertuigen werden geraakt, maar niet serieus beschadigd. Dichterbij kon de oorlog niet komen.

Een week na ons vuurgevecht overleed, op bijna dezelfde plek, Tim Hoogland. De klap was enorm.

Nog niet eerder verloren we door vijandelijk vuur een collega, maar nog steeds drong het niet tot mij door hoeveel geluk ik had gehad. Mijn verlangen bleef; de zucht naar adrenaline bleek verslavend en ik was ongevoelig voor welke realiteit dan ook.

Juist toen ik dacht te begrijpen wat er in Uruzgan gebeurde, zeiden ze: ‘Je mag naar huis.’ Dat betekent zoveel als: ‘Of je nu wilt of niet, jouw missie is voorbij.’

Ik vergat het toen ik mijn vrouw en kinderen zag. Ik wilde ze vasthouden, nooit meer loslaten. Dit was de enige realiteit die er nu toe deed, maar op Schiphol werden de eerste veranderingen al duidelijk. Wachtend op onze plunjebalen irriteerden we ons aan de klagende volwassenen die zich gedroegen als verwende kinderen.

‘Het duurt wel even voordat jullie weer gewend zijn aan Nederland,’ hadden ze ons in Kreta al verteld. Van de beloofde trots op onze jongens bleek weinig en toen het kabinet-Balkende struikelde over de verlenging van een missie en de opeenvolgende bezuinigingen, verloor ik het vertrouwen in de politiek. De Dutch approach had zijn weg naar de Kamer gevonden, waar politici in mijn ogen niet bezig waren met principes, maar met het winnen van the hearts and minds van de kiezer.

Ik begon te begrijpen dat onze deelname aan missies niet gebaseerd is op principes of het belang van de internationale rechtsorde. Het zijn de politieke en economische belangen die bepalend zijn. Belangen die gebaseerd zijn op onze opvoeding, op de geschiedenis zoals wij haar zien en hebben geschreven. Een beeld dat eerder eenzijdig is dan objectief.

Ik vocht in de hoop dat de wereld erdoor zou veranderen, maar kwam er na tien jaar achter dat slechts mijn kijk erop veranderd is. Ik leerde hoe de dood van dichtbij smaakt en eerlijk gezegd smaakt hij soms naar meer. Het maakte mij voor sommigen een held, voor anderen een moordenaar, een veteraan, schrijver of journalist. Vrienden vonden mij stiller en cynischer, voor onbekenden was ik eventjes beroemd en voor mijn vrouw werd ik een onbekende.

Ik kan het niet ontkennen, ik ben het allemaal. Schuldig voel ik me niet, eerder trots. Trots omdat mijn werk als militair, wat ik bij Defensie en op missies leerde, mij gemaakt heeft tot de man die ik nu ben.

Niels Roelen

Niels Roelen (1973) is vader van Mareine en Ties en voelt zich ondanks zijn vertrek bij Defensie op 1 januari 2018 nog heel betrokken bij de krijgsmacht. Over zijn ervaringen in Uruzgan hield hij een blog bij voor Defensie en schreef hij het boek Soldaat in Uruzgan. Na dit debuut volgde de roman Leven na Uruzgan en op dit moment werkt hij in aan zijn tweede roman: Zoon van de nevel.

24 – militaire courant

buddy

De hulphond wordt echt een buddy Hulphonden maken het verschil in het leven van hun baasje.

Door hun komst komen veel ­cliënten uit een isolement en kunnen ze weer deelnemen aan de maatschappij.

Mensen komen weer buiten, worden zelfredzaam en kunnen zelfstandiger hun leven leiden.

Zo’n hulphond wordt echt een maatje.

Door Michiel Boele van Hensbroek

D

e organisatie Hulphond Nederland biedt honden aan voor mensen met een lichamelijke beperking, epilepsie en met een posttraumatische stressstoornis uit een geüniformeerd beroep. Bij deze laatste groep helpen de honden bij het leven met een trauma. Potentiële baasjes krijgen na een intakegesprek een paar sessies met verschillende honden. Bijna altijd is er met één dier een klik. Dat is altijd een speciale gebeurtenis.

Zo ging het ook met Barry, een luchtmachtveteraan, die met verschillende hulphonden kennismaakte. Zodra hij contact maakte met Nelis, was er meteen een connectie. ‘Het was een heel bijzonder moment,’ vertelt hij. ‘Bij onze eerste wandeling hoorde ik sinds lange tijd weer de vogels fluiten.’

Of de mens de hond kiest of de hond de mens is niet helemaal duidelijk, maar de match was er. De open houding van Nelis tijdens de eerste ontmoeting vonden Barry en zijn vrouw ontzettend fijn, omdat ze het gevoel hadden begrepen te worden.

Nelis had een lange training achter de rug. Als pup kwam hij in een gastgezin dat hem volgens een vaste methode van Hulphond Nederland socialiseerde. Na een jaar kreeg hij een specifieke opleiding bij Hulphond Nederland in Herpen. Op het trainingsinstituut werd de ‘talentscouting’ gedaan om te kijken voor welke taken hij geschikt was. Bij wie paste Nelis?

Voor Hulphond Nederland staat het welzijn van de hond altijd voorop. Om dat te waarborgen moeten hond én mens worden opgeleid. De omgeving van het toekomstige baasje moet geschikt zijn voor het dier. Zo moet er ruimte zijn om meerdere keren

per dag hond te kunnen zijn, om lekker buiten te spelen en uit te rusten.

Hulphonden maken het leven van mensen met PTSS een stuk aangenamer. Ze kunnen een fysieke buffer vormen. Als je bijvoorbeeld in een drukke supermarkt iets uit het schap moet pakken, dan kun je de hond vragen achter je te gaan staan. Je maatje geeft je dan letterlijk rugdekking. Voor veel patiënten met PTSS zorgt een hulphond dat ze weer deel kunnen uitmaken van de maatschappij. Zo komen veel veteranen uit een isolement, krijgen ze vertrouwen en kunnen trauma’s verwerkt worden. De hulphond is er altijd, het wordt een vertrouweling.

Ook voor Barry maakt zijn hulphond Nelis het verschil. Hij voelt het spanningsniveau aan en kijkt zijn baasje dan heel indringend aan, waardoor Barry weet dat hij de rust op moet zoeken. Nelis houdt hem als het ware een spiegel voor en voelt wanneer hij stress of een herbeleving heeft. Tijdens een nachtmerrie maakt Nelis hem bijvoorbeeld zachtjes wakker. Zijn komst zorgt dat Barry weer kan lachen en ontspannen.

Kijk voor meer informatie op www.hulphond.nl.

juni 2018 – 25

boeken

Van kwaad tot erger Na de plotselinge dood van haar broertje heeft Rêve moeite om haar leven op te pakken.

Om weer een doel te hebben neemt ze een drastisch besluit: ze gaat het leger in. In de roman Lief van je van Roanne van Voorst volg je hoe het haar vergaat, van basisopleiding tot thuiskomst na een missie.

Door Nicole van der Elst

‘O

ngeveer een half uur nadat mijn broertje zijn eerste zoen kreeg, is hij onder de Van Marelbrug op het wateroppervlak te pletter geslagen.’ Met deze eerste zin bouwt Van voorst de spanning op, want het duurt tot de allerlaatste pagina’s totdat je erachter komt wat er op die noodlottige avond is gebeurd. Tijdens dezelfde proloog waarin blijkt dat haar broertje is overleden, verplaatst het perspectief zich naar een rechtszaal en wordt Rêve aangesproken door de rechter. Wat is er precies gebeurd? Om hierachter te komen wordt er aan het begin van het boek een vraag gesteld: waar houdt verantwoordelijkheid op en waar begint schuld?

In de eerste helft blikt Rêve terug op de tijd vlak na de dood van Jus-

Roanne van Voorst, Lief van je, Uitgeverij Brandt, 256 pagina’s (€ 18,50)

tin. Van Voorst geeft hierin knap weer wat de plotselinge dood van een familielid doet met een gezin.

De ouders van Rêve storten zich op hun werk en proberen het leven weer op te pakken, maar Rêve lukt dat niet. Ze verwaarloost haar studie, verbreekt het contact met vrienden, zwerft dagenlang over straat en verdrinkt in het schuldgevoel over de dood van haar broertje. Als haar ouders een brief van de universiteit onderscheppen waarin staat dat ze haar tentamens niet heeft gemaakt, volgt een confrontatie. Rêve heeft zelf al een manier gevonden om weer iets zinvols te doen: ‘Pap, mam: ik heb me ingeschreven voor het leger.’

Uit het nawoord blijkt dat Van Voorst hulp heeft gehad van veteranen voor de beschrijving van de missie en het omgaan met traumatische gebeurtenissen bij thuiskomst. ‘Zij waren bereid met mij te praten over herinneringen die niet alleen pijnlijk, maar ook intiem waren en hebben me zodoende met nieuwe ogen geleerd te kijken naar het leger – met name naar de belangrijke rol van kameraadschap daarin.’ Om de anonimiteit van haar gesprekspartners te bewaken, heeft ze ervoor gekozen om Rêve op een fictieve missie naar NoordSyrië te laten gaan: Enduring Liberties. Daarnaast put Van Voorst voor informatie uit secundaire bronnen, in het bijzonder Thank You for Your Service van de Amerikaan David Finkel. Hij heeft jarenlang interviews gehouden met Amerikaanse veteranen, vooral met diegene die ernstig beschadigd zijn teruggekeerd van een missie.

Rêve heeft na haar uitzending ook last van klachten: ze is onrustig, kan niet slapen, hoort stemmen en heeft last van een voortdurende ruis in haar linkeroor. Hoewel haar ouders en een maatschappelijk werker iets aan deze angststoornis proberen te doen, wil Rêve zich niet laten helpen en vertoont ze steeds abnormaler gedrag. Doordat het hele boek vanuit haar perspectief is geschreven ervaar je hoe haar wereld steeds kleiner wordt en ze de normaalste handelingen niet meer kan verrichten.

In Lief van je maakt Rêve verschillende traumatische ervaringen

Roanne van Voorst mee. Dit zorgt ervoor dat veel verschillende gebeurtenissen elkaar in een hoog tempo afwisselen, maar de vraag die aan het begin van het boek wordt gesteld over verantwoordelijkheid en schuld, verdwijnt hierdoor op de achtergrond. Het schuldgevoel van Rêve wordt tot betrekking van de dood van haar broertje regelmatig aangestipt, maar verder dan het simpelweg benoemen komt het vaak niet. Wellicht was dit thema beter uit de verf gekomen als Van Voorst ervoor had gekozen om zich op een trauma te richten, waardoor er minder losse eindjes waren geweest.

Desondanks vraagt ze met dit boek aandacht voor belangrijke maatschappelijke thema’s waar niet veel romanschrijvers zich aan wagen, waaronder PTSS. Lief van je is daardoor een maatschappelijk relevante roman, die een nieuwe groep lezers laat kennismaken met een actueel probleem: traumaverwerking.

HHH

WERKEN BIJ DEFENSIE ALS NIET-MILITAIR? ICT, cyber, techniek, INKOOP. . . ook als niet-militair kun je bijdragen aan vrede en vrijheid.

Check jouw FUNCTIE.

werkenbijdefensie.nl/niet-militair

juni 2018 – 27

boeken

Militair klassiek

voor geschiedenisboeken uit die tijd.

In de Militaire Courant behandelen we recente militaire boeken, maar soms is het ook goed om een klassiek werk weer eens ter hand te nemen.

Wij zetten daarom vier titels uit verschillende tijdvakken en werelddelen op een rijtje.

Musashi was een legendarische samurai die volgens de legendes meer dan zestig duels heeft gewonnen. In een van die gevechten gebruikte hij een houten zwaard gemaakt van een roeiriem. Hij schreef Het Boek der Vijf Ringen in 1645, met daarin strategieën voor persoonlijk zwaardvechten én oor-

Miyamoto Musashi – Het boek van de vijf ringen

logvoering op grote schaal. Musashi verweeft deze inzichten in de krijgskunst met Oosterse filosofie.

Natuurlijk zijn er nog meer interessante boeken over dit onderwerp. Kijk op www.militaireboeken.com voor meer interessante titels.

Hebben wij een klassieker gemist?

Stuur een e-mail naar ­ info@militaireboeken.com of stuur ons een berichtje op Facebook of Twitter.

Door Jesse Poiesz

Sun-Tzu – De kunst van het oorlogvoeren Dit is het oudste en misschien ook bekendste boek uit dit rijtje. Het werd geschreven in de zesde eeuw voor Christus door de Chinese generaal Sun-Tzu. Het behandelt alle aspecten van de oorlogvoering, van voorbereiding tot veldslag. Hoewel de lessen duizenden jaren oud zijn, worden ze tegenwoordig nog steeds toegepast. Het boek is dan ook een van de favorieten van verschillende vooraanstaande militairen, zoals brigadegeneraal Ron Smits van de Luchtmobiele Brigade.

Thucydides – De Peloponnesische oorlog

Sun-tzu, De kunst van het oorlogvoeren.

Thucydides, De Peloponnesische oorlog,

Het klassieke meesterwerk, vertaling:

vertaling: Wolther Kassies, Uitgeverij Athe-

In de vijfde eeuw voor Christus (431–404 v. Chr.) vond de Peloponnesische oorlog plaats tussen Sparta en Athene. De strijd duurde bijna dertig jaar en eindigde in de teloorgang van Athene. Thucydides was destijds een generaal. Niet alleen vocht hij in deze oorlog, hij beschreef hem in detail én legde in deze klassieker de grondslag voor de (militaire) geschiedschrijving.

Roger T. Ames en Anders Pieterse, Uitgeverij

neaeum - Polak & van Gennep, 968 pagina’s

Kosmos, 304 pagina’s (€ 29,99)

(€ 59,99)

Appianus – De burgeroorlogen Waar de andere boeken geschreven zijn door (voormalig) vechtersbazen, was Appianus een burger, advocaat en historicus. De burgeroorlogen is een geschiedenisboek over de periode tussen 133 en 35 voor Christus, toen het Romeinse Rijk werd geteisterd door burgeroorlogen en ‘grote mannen’ als Marius, Sulla, Caesar en Pompeius, vochten om de macht.

Appianus focust in dit boek op de sociale achtergronden van deze periode, wat een unieke insteek is

Appianus, De burgeroorlogen. 133-35

Miyamoto Musashi, Het boek van de vijf

v.Chr, vertaling: John Nagelkerken,

ringen. Strategische inzichten voor leven

Uitgeverij Atheneaeum - Polak & van Gennep,

en werk, vertaling: M. Terpstra, Uitgeverij

520 pagina’s (€ 35,00)

Altamira-Becht, 165 pagina’s (€ 89,90)

28 – militaire courant

juni 2018 – 29

boeken

‘ Gut gekämpft, das ist Krieg’ Nach Holland is een prachtig boek met foto’s van Duitse soldaten die Nederland innamen. Het geeft een nieuwe kijk op de gewone Nederlanders en Duitsers die betrokkenen waren bij de strijd. Niet alleen heldhaftig, maar vooral vanuit een menselijk oogpunt. Het is vanwege het thema geen koffietafelboek, maar het heeft wel die allure.

Door Michiel Boele van Hensbroek

O

Gerard Groeneveld, Nach Holland. De mei­dagen van 1940 door Duitse ogen.

Uitgeverij WBOOKS, 160 pagina’s (€ 29,95)

p 10 mei 1940 steken Duitse troepen de Nederlandse grens over. Via de afsluitdijk in het noorden, de Grebbelinie in het oosten en Limburg en Brabant, wil het Duitse leger Nederland overrompelen. Met luchtlandingen op de vliegvelden rond Den Haag willen ze de residentie snel innemen.

Daarmee hopen ze in één keer de regering en de koningin uit te schakelen. Rotterdam moet met een combinatie van parachutisten, infanteristen, watervliegtuigjes en rubberbootjes worden veroverd.

De strijd duurt uiteindelijk niet lang, maar is op sommige plekken hevig.

Dit fotoboek geeft een genuanceerd beeld van die opmars. De Nederlandse soldaten verzetten zich heftig en weten met verouderde en beperkte middelen de Duitsers hier en daar tot staan te brengen. Het Nederlandse leger uit die tijd wordt vaak afgedaan als een lachertje, maar dat laat onverlet dat soldaten dagenlang manmoedig vochten om het vaderland te verdedigen. ‘Aan de soldateneer is door U ten volle voldaan,’ schreef

de Nederlandse generaal Winkelman aan zijn troepen net na de capitulatie op 14 mei.

Gerard Groeneveld wil met Nach Holland door ‘het perspectief van de fotografie nieuwe vensters openzetten’ over de meidagen van 1940.

Hij kiest er daarom voor om de strijd in Nederland door Duitse ogen te laten zien.

Dit geeft inderdaad een andere kijk op die beroemde vier dagen in mei.

In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog werden handzame camera’s veel goedkoper en voor een breed publiek beschikbaar.

Hierdoor hadden veel Duitse soldaten een kleinbeeldcamera op zak. De Duitse legerleiding maakte geen bezwaar tegen fotograferende soldaten, zelfs niet als ze militaire installaties op de gevoelige plaat vastlegden. ‘Stelle dein Kamera in den Dienst des Volkes’ was het devies. ‘Zo werd de Duitse soldaatfotograaf met zijn kleinbeeldcamera een chroniqueur van zijn eigen oorlog,’ schrijft Groeneveld.

Elk hoofdstuk begint met een inleiding over de Duitse opmars in een specifiek gebied. Daarna volgen talloze foto’s met gedetailleerde bijschriften. Die zorgen hier en daar voor meer verwarring dan dat ze duidelijkheid scheppen, want je moet zelf de informatie in een groter perspectief plaatsen. Dat vraagt nogal wat van de lezer. Wat daarbij mist is een kaart waardoor je de militaire acties kan plaatsen. Toch geven de onderschriften blijk van uitvoering, gedetailleerd en zeer degelijk historisch onderzoek.

Nach Holland geeft een beeld van gewone mensen: schooljongens die een tank bekijken, slapende militairen en geïmproviseerde bruggetjes in een idyllisch landschap. Soms is er gemoedelijkheid en zelfs verbroedering. De Duitsers tonen respect voor de Nederlandse militairen. ‘Gut gekämpft, das ist Krieg’ krijgen ze te horen als ze zich overgeven. In het boek staan prachtige beelden van soldaten van de wielrijderseenheid, poserende Nederlandse en Duitse militairen en gevechten langs zandweggetjes en kanalen. De foto’s van geniesoldaten aan het werk geven een goede inkijk in de Duitse opmars en organisatie. Het boek is een mooie combinatie van nationale-, militaire- en microgeschiedenis, waarin terecht aandacht wordt besteed aan de individuele heldendaden van menig Nederlands militair.

HHHH

30 – militaire courant

interview

Moed en hoogmoed In september 1944 werd er van alle kanten ingebeukt op nazi-Duitsland. De Sovjets rukten op vanuit het oosten, de Britten en Amerikanen hadden Italië en Frankrijk in handen. In het zuiden van de Lage Landen keken de bewoners reikhalzend uit naar geallieerde tanks.

Door Erik de Vries Lentsch

O

Antony Beevor John Fry

Anthony Beevor, De slag om Arnhem, vertaling: Bep Fontijn, Willem van Paassen en Pieter de Smit, Uitgeverij Ambo|Anthos, 544 pagina’s (€ 34,99)

m de gewenste doorstoot naar Duitsland te maken, beschikten de Anglo-Amerikaanse strijdkrachten over een nieuw opgericht onderdeel: het Eerste Geallieerde Luchtlandingsleger. Waar kon het worden ingezet? Nadat talrijke plannen waren gesneuveld kwam men uit op Operatie Market Garden, het noodlottige plan om de bruggen bij Nijmegen en Arnhem te veroveren met massale luchtlandingen. Het bleek volgens de mythe ‘a bridge too far’: de geallieerde troepen leden een nederlaag, ondanks kranig verzet.

Maar naast de moed die de soldaten aan de dag legden, heersten in het geallieerde kamp ook hoogmoed en koppigheid, vooral bij de legerleiding. Dat is althans de mening van Antony Beevor.

De befaamde Britse historicus heeft een nieuw boek gepubliceerd: De Slag om Arnhem, waarin hij licht werpt op de besluitvorming en bloedige uitwerking van Market Garden. Ik sprak de schrijver over zijn bevindingen.

Als medeoorzaak voor de mislukking wijst u naar de koppigheid van sommige commandanten, de Britse veldmaarschalk Montgomery in het bijzonder.

‘Dat geldt wel vaker voor mislukkingen in oorlogen, ben ik bang.

Wat betreft Montgomery en Mar-

ket Garden: de operatie was zijn manier om de controle over de geallieerde strategie over te nemen. Als hij als eerste noordwaarts de Rijn kon oversteken, dan zou opperbevelhebber Eisenhower hem wel moeten ondersteunen met bevoorrading en met manschappen. Hij wilde zich in de startblokken manoeuvreren om een invasie van de Noord-Duitse Laagvlakte te leiden.

‘In de Tweede Wereldoorlog waren generaals voor het eerst omringd door journalisten. Dat zorgde ervoor dat sommigen geobsedeerd raakten door hun persoonlijke publiciteit. Montgomery ook, tot op zekere hoogte. Hij maakte af en toe belachelijke opmerkingen. “Zie je deze baret?” zei hij tegen de privésecretaris van de Koning. “Die is twee divisies waard. Zodra de soldaten mijn baret zien, zeggen ze ‘Daar is Monty!’ en zijn ze bereid om de vijand aan te vallen.” Ongelooflijk, zo’n mentaliteit!’

Wat verraste u in de bronnen?

‘Toen ik door de papieren heenging van de stafchef van generaal Brereton [bevelhebber over het Eerste Luchtlandingsleger], werd duidelijk wat er mis was gegaan in de planning. Montgomery probeerde zijn mening door te drukken bij het Eerste Luchtlandingsleger zonder daarover eerst te overleggen. Hij moest de plannen officieel samen met Brereton uitwerken, maar hij weigerde met hem te praten!

‘Toen generaal Browning de leiders van het Luchtlandingsleger met het plan confronteerde, zeiden ze: “We kunnen niet op ieder sleepvliegtuig twee zweefvliegtuigen meenemen, en we kunnen niet twee sleepvluchten per dag maken.” De details van die vergadering heb ik nog niet in eerdere verslagen gezien.

‘Browning had direct rechtsomkeert moeten maken om tegen Montgomery te zeggen: “We moeten de hele boel herzien of afblazen.” Maar Browning stond te springen om ten strijde te trekken

en Montgomery liet zich door niemand iets vertellen.’

U schrijft dat het Nederlandse Verzet overschat werd door de Duitsers. Hoe zo?

‘De Duitsers koesterden het idee dat ze in opstand zouden komen op een zogenaamde “Bijltjesdag” en hen zouden vermoorden in hun slaap. Vooral de Duitsers in Den Haag en Amsterdam waren daardoor geobsedeerd. Het Nederlandse Verzet beschikte niet over bergen of bossen om een gewone partizanenoorlog te voeren, en dus concentreerden ze zich op spionage en op de ontsnappingsroutes voor neergehaalde piloten.

‘Als geallieerde aanvaller heb je alle hulp nodig van ondergrondse organisaties om transporten te verstoren. De Spoorwegstaking maakte de Duitsers ziedend en daarom hielden ze wraakacties – niet alleen op de spoorwegwerkers maar op de gehele bevolking, door te korten op voedsel en de havens van Rotterdam en Amsterdam op te blazen. Vandaar dat Market Garden direct met de Hongerwinter te maken had. Dat heeft me altijd een beetje gestoord aan eerdere verslagen van de operatie; ze waren puur militair en lieten na te tonen hoe de burgers leden en wat de rampzalige gevolgen van Market Garden waren.’

Verwacht u in Engeland een negatieve reactie vanwege uw kritische houding?

‘Het Britse establishment kon achteraf niet erkennen dat de operatie een afschuwelijke ramp was geweest. Ze moesten doen alsof het “net niet was gelukt, maar het was het proberen waard”. Nou, nee, het spijt me. Misschien krijg ik een reactie, we zullen zien, maar ik maak me niet zoveel zorgen.

Want de persoon voor wie we allemaal buigen, Sir Michael Howard,’ – Beevor vouwt zijn handen in ontzag voor zijn collega-historicus – ‘heeft het boek gelezen, en hij vond mijn oordeel helemaal niet te hard.’

juni 2018 – 31

De luchtvloot boven Nederland.

Afbeelding uit De Slag om Arnhem.

N o r m a n d y

A f t e r m a t h

C l a s s i c s

Holland Paraat 2 - Nederlandse vechtwagens en pantserwagens 1914 - 1943 Een fotoboek dat de tanks en pantserwagens behandelt die Nederland tot en met WO2 maakte of aanschafte.

Met unieke foto’s!

104pp NL/ENG ISBN: 978-90-809339-6-5

WW2 C AS SS S II C CS S C LL A

In more than 130 full-colour pictures photographer Henk Zomers gives us an overview of the vehicles that liberated Europe after the landings of D-Day. His photographs range from bicycles and jeeps, through trucks and armoured cars, to tanks and heavy transport, carefully set in the most authentic surroundings possible. This book is a treat for those interested in World War 2, military vehicles and good photography. It is also meant as a tribute to our liberators, the men who risked Also available: WW2 Classics their lives, and often gave it, to ensure our Market Garden revisited. freedom and prosperity. It is also aknowledgement of the efforts of the men who made these machines and the enthousiasts who keep them working to commemmorate the past in present and future.

A f t e r m a t h

photographed by Henk Zomers

Market Garden ISBN: 978-90-809339-5-8

Jan Giesbers - Rob Tas - Antal Giesbers Giesbers’ Media, Balgoij

Z o m e r s

N o r m a n d y

In more than 130 full-colour pictures photographer Henk Zomers gives us an overview of the vehicles that liberated the South-West of the Netherlands during and after Operation Market Garden.

Ranging from motorcycles and jeeps through trucks and armoured cars to tanks and heavy transport, this book is a treat for those interested in World War 2, military vehicles and good photography.

This book is meant as a tribute to our liberators, but also the men who made the machines and also the enthousiasts who keep them working to commemmorate the past and enjoy these magnificent vehicles in present and future.

WW2 C L A S S I C S

H e n k W W 2

photographed by Henk Zomers

R e v i s i t e d

Holland Paraat 1 - Materieel van het Nederlandse leger 1939 - 1940 Dit fotoboek geeft een goed overzicht van het materieel waarmee het Nederlandse leger de Duitse invaller tegemoet trad. Met unieke foto’s!

104pp NL/ENG ISBN: 978-90-809339-2-7

G a r d e n

giesbers’ media balgoij

R e v i s i t e d

H e n k Z o m e r s WW2 C L A S S I C S

M a r k e t

2

Jan Giesbers - Rob Tas - Antal Giesbers

G a r d e n

Nederlandse vechtwagens en pantserwagens Dutch tanks and armoured cars 1914-1943

Equipment of the Dutch Army 1939-1940

ISBN/EAN: 978-90-809339-6-5

1

M a r k e t

C l a s s i c s

Jan Giesbers Rob Tas Antal Giesbers

Dutch neutrality during the First World War didn’t prevent the Dutch army from acquiring some armoured vehicles. Afterwards, the army bought some armoured cars and battle cars (tanks) to get better acquainted with them, but also developed some vehicles to counter threats thought to be specific to the Dutch situation. When World War Two broke out, only a limited number of armoured vehicles were active in the Netherlands. In the Dutch Indies (Indonesia) the acquisition of vehicles went on after May 1940, but it was not enough to stem the Japanese invasion. In Surinam and the Dutch Antilles some of these armoured Materieel van het Nederlandse cars and tanks were in service till the endLeger of the war.

WW2 C L A S S I C S

W W 2

Holland Holland paraat!1 paraat!2 De neutraliteit van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog verhinderde niet dat het Nederlandse leger er enige pantserwagens door verwierf. In de jaren daarna kocht het leger pantserwagens en vechtwagens (tanks) om er beter mee bekend te raken, maar ontwikkelde zelf ook voertuigen om specifiek-nederlands gedachte bedreigingen het hoofd te bieden.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, was er in Nederland een beperkt aantal pantservoertuigen actief. In Nederlands-Indië ging de aanschaf van voertuigen na mei 1940 door, maar het was onvoldoende om de Japanse inval te stuiten. In Suriname en de Nederlandse Antillen bleef een aantal van deze vecht- en pantserwagens in dienst tot het eind van de oorlog.

Holland Paraat! 2

Jan Giesbers Rob Tas Antal Giesbers

y had to oppose a beat down the refive days. In this uipment with which mount of guns and Dutch designs and red weapons were bsolete ones. The ore encompass a ilisation and the t in their totality nt with which the vader.

Twee boeiende reeksen!

Holland Paraat! 1

dse veldleger testaan, die de weerjf dagen wist te et materieel waaraanging - een hoeowel eigengereide ook buitenlandse wapens werden infoto’s in dit fototijdsperiode dan ijd in de meidagen wel een goed overNederlandse leger

Holland Paraat! en WW2 Classics

NormANDY

R e v i s i t e d ISBN: 978-90-809339-7-2

Aftermath

Giesbers’ Media, Balgoij

WW2 Classics - Market Garden Revisited In meer dan 130 foto’s geeft fotograaf Henk Zomers een authentiek beeld van de voertuigen waarmee de Britten tijdens Market Garden Nederland bevrijdden.

120pp ENG ISBN: 978-90-809339-5-8

WW2 Classics - Normandy Aftermath In meer dan 130 foto’s geeft fotograaf Henk Zomers een authentiek beeld van de voertuigen waarmee de Amerikanen vanaf Normandië Europa bevrijdden.

120pp ENG ISBN: 978-90-809339-7-2

Deze boeken zijn te bestellen via Giesbers’ Media: antal@giesbersmedia.nl

Stichting Veteranen Kunst VeteranenKunst is en wordt geschilderd, gebeeldhouwd, gehakt of gesmeed dan wel gegoten op basis van ervaringen tijdens en herinneringen aan oorlogen, (vredes) missies en andere ernstinzet van Nederlandse militairen sinds mei 1940.

SVK geeft veteraankunstenaars een platform voor expositie en dus contact met hun publiek en daarmee de broodnodige

erkenning en waardering.

SVK is altijd op zoek naar

vrijwilligers & donateurs.

Mede dankzij het V-fonds be-

staat SVK inmiddels al weer 10 jaar! Dat wordt onder meer gevierd met een speciale expositie in en met Bronbeek, tot en met 1 juli 2018.

kunst maken helpt, kunst laten zien óók! www.veteranenkunst.nl

juni 2018 – 33

boeken

De Belgische Ratelslang Quinten de Zeeuw schreef met De Belgische ratelslang een roman over een gevreesd wapen in de Eerste en Tweede Wereldoorlog: het Lewis machinegeweer. Hij besteedt aandacht aan het wapen, maar ook de militairen die het bedienden.

Door Bert Freriks

H

den en werd Lewis een vermogend et komt niet vaak voor dat man. een machinegeweer de Vervolgens volgen er biograhoofdpersoon speelt in een fieën van vier schutters. Een van roman. De Lewis Gun, een lichte deze gebruikers was Henry Green, mitrailleur van Amerikaanse die tijdens de Eerste Wereldoormakelij, valt de eer te beurt. Tijlog de Lewis Gun bediende bij de dens de Eerste Wereldoorlog werd Welsh Fusiliers. Voor zijn moedige het wapen voor het eerst ingezet door het Engelse leger. De Duitsers gedrag werd Green na de oorlog vreesden het en noemden de Lewis onderscheiden. Het Amerikaanse leger beschikte inmiddels ook over Gun de ‘Belgische Ratelslang’, het wapen en de roman volgt ook naar het ratelende geluid dat het een van hun militairen: Johnny trommelmagazijn maakt bij het Vandalem. Hij was afvuren. beroepsmilitair van In het boek maak je het Korps Mariniers allereerst kennis met uit New Salem Philade naamgever van de delphia en sneuvelde mitrailleur: Ameriin Noord-Frankrijk. kaans officier en uitOok tijdens de vinder Isaac Newton Tweede Wereldoorlog Lewis (1858–1931). We was de Lewis Gun in volgen zijn carrière bij gebruik. Veel landen het leger, zijn poginIsaac Lewis hadden het originele gen om het in zijn ontwerp aangepast en ogen ideale machinezo ontstonden er talloze varianten. geweer te maken en zijn inspanHet Nederlandse leger beschikte ning om het wapen aan het Amebij het uitbreken van de Tweede rikaanse leger te verkopen. Zij Wereldoorlog over 8410 Lewis toonden geen interesse en Lewis Guns, maar deze waren gemodivertrok met zijn opgedane kenficeerd waardoor ze een grotere nis naar Europa waar hij een eigen vuursnelheid hadden. Leijn de fabriek oprichtte: Armes AutomaLeeuw, vader van de auteur, was tique Lewis. Het Verenigd Koninktijdens de meidagen van 1940 gelerijk had wel interesse en nam het gerd op de Grebbeberg. Hij maakte geweer in massaproductie namen. daar als Lewis Gun-schutter de Later volgden tal van andere lan-

De Lewis gun

aanval van de Duitsers mee, maar overleefde het inferno.

Het wapen was ook bij de Duitsers in gebruik onder de naam MG 137.

In een volgend hoofdstuk kunnen we de wederwaardigheden van een Duitse scherpschutter lezen. Hij overleefde zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog.

Het verhaal wisselt regelmatig tussen non-fictie en fictie, wat door de auteur faction wordt genoemd.

Een aantal feitelijkheden kloppen, maar veel andere dingen zijn door hem verzonnen. Op deze manier geeft hij de hoofdpersonen kleur en weidt hij uit over hun liefdesleven, vriendschappen en gedachtes.

Toch was het beter geweest als de schrijver zich had beperkt tot nonfictie. De werkelijkheid is al wonderlijk, en wreed, genoeg.

HHH

Quinten de Zeeuw, De Belgische Ratelslang, Uitgeverij Aspekt, 536 pagina’s (€ 24,95)

34 – militaire courant

museum

Het gebouw van het Nationaal Militair Museum Anne Reitsma

Een mooie dag voor een (krijgs-)geschiedenisles In het zonovergoten hemelvaartweekend bezocht ik het Nationaal Militair Museum om twee interessante, maar totaal verschillende tentoonstellingen te bezoeken. Willem, over onze Vader des Vaderlands Willem van Oranje, en de fototentoonstelling Uruzgan NU/NOW.

Eenmaal binnen is het nog mooier, want er is van alles te zien en te beleven. Beide kanten van de krijgsmacht worden belicht. Er wordt getoond wat militairen allemaal doen, maar ook voor kritiek op het leger en zijn krijgshaftige ambities is ruimte.

Door Jesse Poiesz

A

Ook voor de jongste bezoekers is er van alles te beleven

Anne Reitsma

ls je naar het Nederlands ­Militair Museum gaat, volg je een lange, lommerijke weg en via de drakentanden, s­ peciale betonblokken die ingezet worden als anti-tank maatregel, doemt het museum voor je op. Daar word je verwelkomd door een heuse tank. Een hele ervaring, en dan ben je nog niet eens in het museum!

Wat vooral opvalt is de hoeveelheid kinderen die vandaag het museum bezoeken en hoe enthousiast ze zijn. Er is voor deze groep dan ook heel veel te doen. Door middel van allerlei spelvormen, virtual reality en een gezonde dosis humor krijgen ze inzicht in de krijgskunst.

Ik word altijd een beetje ongemakkelijk van oorlogsmusea die zich richten op kinderen, maar het NMM gaat hier erg voorzichtig mee om, bijvoorbeeld door speciale kinderroutes bij de tentoonstel-

juni 2018 – 35

museum

Ontdek ook het arsenaal van het Nationaal Militair Museum Anne Reitsma

Koning Willem Alexander bezoekt tentoonstelling Willem

De tentoonstelling Uruzgan Nu/Now Anne Reitsma

lingen te maken. Gastvrouw Annie zegt hierover: ‘Het is belangrijk om kinderen ook bij het onderwerp te betrekken, zodat ze weten wat er nodig is om Nederland veilig te houden.’

Dit komt overeen met de boodschap die generaal buiten dienst Peter van Uhm naar voren brengt in een Tedtalk, die ook in het museum te zien is. Daarin vertelt hij over zijn droom: een wereld waarin niet langer behoefte is aan legers en wapens. Tot die tijd is het volgens hem belangrijk om onze soldaten te respecteren, want zij werken immers mee aan een veiligere en betere samenleving.

Dit lijkt precies de missie te zijn van het NMM, bijvoorbeeld door te laten zien wat het Nederlandse leger in Uruzgan heeft bewerkstelligd. Door de fototentoonstelling krijg je een indruk van het werk dat ‘onze jongens’ hebben verricht, maar ook de lessen die zij hebben geleerd bij het (her)opbouwen van het land en het leergeld dat zij daarvoor betaalden. Door de schitterende foto’s van het Afgaanse landschap in al zijn desolate glorie, ontstaat er een beeld van een

onderneming die allerminst voor niets is geweest, maar zeker verbeterpunten bevat.

Een hoofdrol in deze tentoonstelling is er voor het bord met daarop de woorden ‘Kamp Holland’. Fotograaf Eric Feijten heeft honderden foto’s verzameld waarin mensen bij het bord poseren, waardoor een indrukwekkend sfeerbeeld ontstaat. Zoals de rest van het museum bevindt deze tentoonstelling zich precies op het snijpunt tussen respect en kritiek. De harde realiteit wordt niet geschuwd, zonder dat het sensatiebeluste beelden zijn.

Deze insteek geldt ook voor de andere tentoonstelling: Willem.

Het is dit jaar precies 450 jaar geleden dat in 1568 de Nederlandse Opstand begon en daarom wordt in het NMM het verhaal van Willem van Oranje verteld. Niet alleen de militaire kant, maar ook hoe leven was voor edellieden als Anna van Saksen (zijn tweede vrouw), de Spaanse koning Filips II en Willem zelf. Van tafelmanieren tot schermles, er worden veel verschillende aspecten belicht. Vooral het

Ruud van der Graaf

verhaal van Filips II is interessant, want hij wordt immers vaak als de slechterik van de Nederlandse Opstand afgeschilderd.

Voordat het lot de twee uit elkaar zou drijven, was Willem een goede vriend van Phillips en een veelbelovende jonge edelman in het Habsburgse rijk. Ook het verhaal van Anna van Saksen is boeiend en geeft een vrouwelijk perspectief op de strijd. Deze verhalen worden ondersteund door schitterende voorwerpen en multimediale elementen. Natuurlijk is er ook genoeg informatie over de tactieken, wapens en veldslagen die tijdens de Tachtigjarige Oorlog plaatsvonden.

Op een dag als deze is het heerlijk dat je ook naar buiten kunt om op het terras een drankje te doen, het materieel te bekijken dat buiten staat uitgestald, een ritje in een militair voertuig te maken of met de kinderen naar de stormbaan/ speeltuin te gaan die op het terrein is aangelegd. Zo kan je een fijne dag doorbrengen in het museum en leren over onze krijgsmacht, haar missie en materieel.

Willem is nog te zien tot en met 28 oktober, en Uruzgan Nu/Now tot en met 18 juni 2018. Kijk voor meer informatie op www.nmm.nl.

36 – militaire courant

juni 2018 – 37

Gratis af te halen: ­schitterende luchtfoto’s Tijdens het interbellum (19181939) vormde vliegkamp Soesterberg de thuisbasis voor de vliegdienst van de landmacht, de Luchtvaartafdeeling (LVA).

De LVA was de voor­loper van de huidige Koninklijke Luchtmacht.

E

en van de afdelingen die op Soesterberg huisde was de Foto Technische Dienst. Tussen beide wereldoorlogen maakte de Dienst foto’s van het leven op de vliegbasis en portretten van de vliegers en waarnemers, maar ook ook duizenden luchtfoto’s. Met grote

camera’s legden waarnemers vanuit kleine vliegtuigjes steden en dorpen, kastelen en forten, fabrieken, bruggen, havens en waterwerken vast. Dit leverde een serie van meer dan 1500 glasnegatieven op, een prachtig bovenaanzicht

online

van het vooroorlogse Nederland.

Het Nederlands Instituut van Militaire Historie kon deze schitterende beelden natuurlijk niet laten verstoffen. Het NIMH heeft daarom al 1200 luchtfoto’s gedigitaliseerd en in hoge resolutie op de eigen beeldbank, op fotowebsite Flickr en op Wikimedia geplaatst. Zij kunnen via deze websites gratis als ‘open data’ worden gedownload.

In de loop van 2018 zal het NIMH opnieuw een groot aantal luchtfoto’s beschikbaar stellen. www.flickr.com/photos/ nimhimages nimh-beeldbank.defensie.nl

38 – militaire courant

Het einde van de dienstplicht Ben Kamphuis maakte Kapitein Dick Tator aan het einde van de Koude Oorlog, maar voor zijn hoofdpersoon was de Russische dreiging nog altijd groot.

Meer dan dertig jaar later zijn de stripverhalen nog steeds actueel.

Door Hans Pols

V

an 1814 tot 1996 bestond in Nederland de dienstplicht. Jonge, gezonde mannen van negentien jaar werden opgeroepen om veertien tot zestien maanden te dienen in het Nederlandse leger. Het waren deze dienstplichtigen die in tijden van oorlog Nederland moesten verdedigen.

Jarenlang hield Nederland er een politiek op na van neutraliteit, maar na de Tweede Wereldoorlog was dat niet langer mogelijk. De Ben Kamphuis NAVO en het Warschaupact werden opgericht en we kwamen midkwam. Voor kapitein Dick Tator den in de Koude Oorlog terecht. vormt ‘de Rus’ nog altijd een grote Dienstplichtigen kwamen terecht bedreiging als zijn belevenissen in een gesloten wereld, waar tucht beginnen. De grappen gaan niet en discipline, eindeloze oefeninalleen in op de actualiteit binnen gen, bivakken in de kou, groethet leger, maar ook op wat er toen plicht en een minimale financiële in de wereld speelde. Des te verrasvergoeding normaal waren. Tegesender is het dat sommige onderlijkertijd drong ook de democrawerpen zoals vreemtiserende buitenwereld delingenhaat en de het leger binnen. Zo angst voor kernwawerd in 1966 de VVDM pens nog steeds actuopgericht, een club die eel zijn. opkwam voor dienstplichtigen en bijvoorVoor wie zelf dienstbeeld ijverde voor het plichtig is geweest recht om lang haar te zijn de grappen heel hebben en afschaffing herkenbaar, maar van de groetplicht.

Ben Kamphuis voor anderen niet De stripverhalen in altijd begrijpelijk.

Kapitein Dick Tator.

Gelukkig worden de strips voorafDienstreis naar het einde van de gegaan door een uitgebreid dosKoude Oorlog werden oorspronkesier over de jaren tachtig, het lijk door Ben Kamphuis gemaakt Nederlandse leger en is er een uitvoor Twintig, het tijdschrift van gebreide episode guide met aande VVDM. Ze verschenen in een tekeningen over de verschillende periode (1982-1985) waarin het einde van de Koude Oorlog in zicht afleveringen. Alles bij elkaar levert

dat niet alleen een amusante bundel met visueel sterke grappen op, maar ook een stuk sociale geschiedenis.

HHH

Ben Kamphuis, Kapitein Dick Tator. Dienstreis naar het einde van de Koude Oorlog, Uitgeverij Hum, 128 pagina’s (€ 14,95)

juni 2018 – 39

strips

Het geheime dagboek van Arnold Douwes, Jodenredder Johannes Houwink ten Cate Bob Moore

¤ 24,90

uniek egodocument!

‘Een monument voor de redders die veel riskeerden’ – ***** Go2War2.nl

isbn: 978 90 2441 567 0

‘Het enige bekende dagboek van een Jodenredder geeft een indringend beeld’ – Ad van Liempt in de Volkskrant

Oranje in revolutie & oorlog Jeroen Koch

¤ 39,90

‘Koch rijgt het aaneen tot een weergaloos drama, mooier dan je het zou kunnen verzinnen’ – ***** de Volkskrant ‘Na de set Koningsbiografieën komt Jeroen Koch nu met een toetje’ – 8Weekly ‘De regering van Willem I doet sterk denken aan de huidige regering-Poetin. Willem II was een loose cannon en de regeerperiode van Willem III is misschien het best te vergelijken met wat in de judosport een verwurging wordt genoemd.’

– Koen Kleijn in de Groene Amsterdammer

Verkrijgbaar in de boekhandel en op boomgeschiedenis.nl

isbn: 978 90 2440 957 0

juni 2018 – 41

column

Vernieuwing van de vloot Eind maart kondigde minister van Defensie Ank Bijleveld een miljardeninvestering aan in de vloot.

Begin mei voegde staatssecretaris van Defensie Barbara Visser de daad bij het woord en verstuurde maar liefst tien brieven naar de Tweede Kamer over nieuwe marineprojecten. Je zou haast denken dat dit Defensieonderdeel in de prijzen is gevallen.

I

n de periode 2022–2035 worden de twee M-fregatten, vier onderzeeboten en zes mijnenjagers zeker vervangen. Er zal bovendien een nieuw bevoorradingsschip komen. Daarnaast krijgt de marine nieuwe raketten tegen luchtdoelen, kruisvluchtwapens tegen schepen, nieuwe kanons en wordt de Goalkeeper, het laatste redmiddel tegen vliegtuigen en raketten, vervangen. Daar komt nog bij dat er veel schepen worden gemoderniseerd. Daarnaast zijn er plannen om de Luchtverdedigings- en Commandofregatten over tien jaar te vervangen.

Feest in Den Helder zou je zeggen. Dat zal wel meevallen en als het zo is, is er vooral opluchting om lijfsbehoud. Van een kampioenschap is geen sprake, want veel van deze projecten hadden in de periode 2000heden uitgevoerd moeten worden, maar werden door bezuinigingen steeds uitgesteld. De kanons zijn vijftig jaar oud, de kruisvluchtwapens en Goalkeeper zijn veertig jaar geleden ontworpen. Ongeveer een derde van de vloot, van achtentwintig schepen, is nu al over de verwachte levensduur van vijfentwintig jaar heen. Het oudste schip, mijnenjager Zr.Ms. Makkum, is inmiddels drieëndertig jaar in gebruik en zal pas over enkele jaren met pensioen gaan. Deze schepen zijn allemaal opgeknapt om hun leven te rekken, toch heeft die leeftijd gevolgen voor prestaties in een eventueel conflict. De tien schepen hadden jaren geleden vervangen moeten worden.

Daarnaast is er veel ervaring verloren gegaan in Nederland. Het laatste marineschip dat in dienst is gesteld is het Joint Support Ship Zr.Ms. Karel Door-

man (2015). Het zal tot 2022 duren voor het volgende schip, de nieuwe tanker, in dienst zal komen. Volgens informatie van Marineschepen.nl was het voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat er zoveel tijd tussen de komst van nieuwe schepen zat. De vorige ‘recordperiode’ was 2007-2012.

Vanzelfsprekend is zo’n enorm gat niet goed voor marine en industrie. In de tussentijd is er vooral bij Defensie veel kennis van het ontwerpen en bouwen van schepen verloren gegaan. Dit is het meest zichtbaar bij de onderzeeboten. Alle boten die sinds 1906 nieuw zijn gekocht, werden in Nederland gebouwd.

Nu worden voor het eerst in de geschiedenis boten besteld die in ieder geval deels uit het buitenland komen.

De vloot wordt gelukkig wel vernieuwd, maar van uitbreiding is nog lang geen sprake. Van de marine wordt veel verwacht, de vloot blijft echter even klein.

Pas in 2020 wordt een eventuele verdere ophoging van het budget overwogen.

Ondanks het lijfsbehoud kan de marine niet achteroverleunen. Nieuwe problemen dienen zich aan: Defensie slaagt er maar niet in om voldoende mensen te werven en te behouden. Zelfs als de vloot niet wordt uitgebreid blijft het dus de vraag of de nieuwe fregatten, onderzeeboten en mijnenjagers wel voldoende bemand kunnen worden. Nee, het is nog geen tijd voor een feestje.

Jaime Karremann

Jaime Karremann (1978) volgt de Nederlandse marine en buitenlandse marines sinds 2001 voor Marineschepen.nl en voor andere media. Karremann werkte als militair en later als burger bij de Koninklijke Marine.

42 – militaire courant

Zr. Ms. Zeeleeuw

juni 2018 – 43

interview

Kameraadschap, ­ avontuur, en een bijzonder stukje ­techniek Luitenant ter zee der eerste klasse Menno Mertens is commandant van onderzeeboot Zr. Ms. Zeeleeuw. We waren benieuwd naar het leven en werk onder water. We stelden hem een paar vragen toen hij zich aan wal bevond.

Kunt u zich nog het moment herinneren dat u voor het eerst onder water ging met een onderzeeboot?

onderhoud op een werf gehad. Het is daarna altijd extra spannend voor de bemanning, want je weet niet zeker of het weer helemaal waterdicht is. Werkt alles nog wel?

‘Voor mij persoonlijk was het onder water gaan heel spannend, maar tegelijkertijd ook een deceptie. Je merkt er niet echt veel van, behalve dan op die dieptemeter. Het is helemaal niet spectaculair en dat is eigenlijk wel prettig. Al snel was het gewoon heel ontspannen.’

‘Zeker! Het is alweer een tijdje terug, in 2004. De boot was in “docking“ geweest en had groot

Je begeeft je met de hele bemanning in een kleine ruimte. Hoe is de

Door Jan Louwers

sfeer onderling?

‘Onderzeedienst is broederschap en iedereen is bijzonder gemotiveerd om met die boot naar zee te gaan. Er is weinig hiërarchie en iedereen is heel sociaal. Ik spreek bijvoorbeeld de jongste matroos regelmatig, juist omdat er zo’n ontspannen sfeer aan boord is.

Dat is ook wel nodig, want je kunt geen conflicten aan boord hebben.

We letten dus goed op elkaar en praten veel.’

Wat voor soort mensen werken er op een onderzeeboot?

‘Er is een speciale fysieke en men-

44 – militaire courant

tale keuring. Je moet bijvoorbeeld kunnen ontsnappen uit een onderzeeboot, dus dat is iets waar je toe in staat moet zijn na een gedegen training. Bij de psychologische keuring wordt gekeken hoe je onder druk werkt, maar ook hoe je in een groep functioneert die onder spanning staat.

‘Op het tussendek drink ik met iedereen een kop koffie, maar als het spannend wordt, voegt iedereen zich weer in zijn rol. Op de commandocentrale, in het hart van de boot, gaan we wel formeel met elkaar om. Daar is de hiërarchie wel duidelijk aanwezig.’

Gaat u in de privésfeer anders met mensen om door uw werkzaamheden aan boord?

‘Dat zijn twee verschillende werelden, maar ik merk niet dat mijn werk aan boord mijn privéleven bepaalt. Thuis besluit ik zelf met wie, waar en wanneer ik omga, terwijl je het op een onderzeeboot moet doen met de mensen die op dat moment aanwezig zijn.

‘Ik merk wel dat ik een sociale kameleon ben en mij makkelijk kan voegen naar de mensen die ik om mij heen heb. Dat heb ik geleerd aan boord, dat je met iedereen normaal om moet kun-

nen gaan. Dat is een basiscompetentie van een onderzeebootman.’

Wat zou u willen zeggen tegen mensen die overwegen op een onderzeeboot te gaan werken?

‘Voor kameraadschap zit je bij de onderzeedienst goed, want iedereen is gepassioneerd met zijn werk bezig. Daarnaast bevat het werk een stukje avontuur, want we gaan de hele wereld over en we maken best unieke dingen mee. Je werkt natuurlijk ook met een bijzonder stuk techniek: een krachtig wapensysteem dat onder water vaart met tweeënzestig man aan boord.’

juni 2018 – 45

interview

Specificaties Zr. Ms. Zeeleeuw Lengte: 68 meter Breedte: 8,5 meter Diepgang: 7,5 meter

Je hoort de laatste tijd veel verhalen over slechte staat van het materieel bij Defensie en het gebrek aan voorraden. Merkt u daar zelf iets van?

Een onderzeeboot functioneert in een vijandige omgeving, waarbij het water op de romp drukt. Er is daarom veel aandacht voor onderhoud en er wordt geïnvesteerd om de boot veilig te houden. Zo is er in de Zeeleeuw recentelijk geld gestoken voor een modern wapensystemen. Ik herken me dus niet in die kritiek, maar ik kan mij voorstellen dat dit wel geldt voor andere onderdelen.’

In de Militaire Courant geven wij een overzicht van Nederlandse eenheden die wereldwijd actief zijn, maar onderzeeboten worden hierbij niet vermeld. Waarom is dat zo?

‘We doen nooit uitspraken over waar onderzeeboten zich bevinden. Als we daar informatie over prijsgeven, is het makkelijk om de gaten in te vullen en de locatie te achterhalen. Je weet nooit waar de boot is, hij kan er zo maar zijn.

Houdt u daar maar rekening mee!’

Dank voor dit interview. Is er iets wat u zelf nog graag onder de

aandacht wilt brengen?

‘Ik vind de commandantenopleiding heel bijzonder. Zestien weken lang moet je onder hoge stress je eigen grenzen verleggen. Zo’n goede opleiding is echt uniek! Ik mag als 35-jarige met een relatief zwaar wapensysteem naar zee en door de gedegen vooropleiding hoef ik nu als commandant nooit meer tot op mijn eigen grenzen te opereren. Ik weet precies tot hoe ver ik kan gaan.’

Duikdiepte: > 300 meter Waterverplaatsing: 2.450 ton (boven water), 2.800 ton (onder water) Voortstuwing: diesel­ elektrisch (3.132 kilowatt) Maximum vaart: 11 knopen (boven water), 20 knopen (onder water) Bemanning: 55 Bewapening: 20 Mark 48-torpedo’s (4 torpedobuizen)

46 – militaire courant

essay

Inlichtingen: van belang voor politici, van levensbelang voor militairen

Paul H.A.M. Abels

juni 2018 – 47

essay

D

Op 1 mei is de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv2017) van kracht geworden. Daar ging een intensief maatschappelijk debat aan vooraf, uitgelokt door een vijftal Amsterdamse studenten dat zich zorgen maakte over de privacy van burgers en met succes een referendum afdwong.

e uitslag is bekend. Een kleine meerderheid van de kiezers stemde tegen de wet, waardoor de regering zich genoodzaakt zag nog een aantal concessies te doen om tegemoet te komen aan de zorgen van de burgers. Nu de stofwolken van het debat zijn neergedaald, is het goed om terug te kijken op de argumenten die over tafel zijn gegaan. Wat daarbij in het oog springt, is dat de discussie grotendeels werd gedomineerd door zorgen over één specifiek inlichtingenmiddel, de Onderzoeksopdrachtgerichte (OOG-)interceptie van kabelgebonden informatie. Het actieframe ‘sleepnet’, dat de tegenstanders van de wet op dit middel plakten, bleek bijzonder krachtig en moeilijk weg te nemen met een genuanceerd betoog. Nog opvallender is, is dat de tegenstanders vrijwel altijd alleen de AIVD op het oog hadden. Zijn groene tegenhanger, de ­Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), bleef steeds buiten schot, terwijl de wet dezelfde bevoegdheden ook regelt voor deze tweede geheime dienst van Nederland.

Is het vreemd dat het in het debat zo stil bleef rond de MIVD? Ja en nee. Vanuit het Ministerie van Defensie werd weinig moeite gedaan om het belang van de Wiv voor zijn werkveld over het voetlicht te brengen. In vergelijking met AIVD-hoofd Rob Bertholee liet het hoofd van zijn militaire counterpart, Onno Eichelsheim, zich maar weinig zien en horen in de debatten en ook de minister van Defensie hulde zich vooral in stilzwijgen. Hun lage profiel lijkt echter ook wel weer verklaarbaar als een strategische keuze: waar tegenstanders hun bezwaren consequent projecteerden op het werk van de AIVD, leken ze er veel begrip voor te hebben dat dezelfde bijzondere bevoegdheden en procedures in het kader van internationale militaire missies door de MIVD worden gebruikt. In brede kring wordt kennelijk begrepen en ondersteund, dat deze dienst de wettelijke taak heeft inlichtingen te verzamelen over het potentieel en de strijdkrachten van vreemde mogendheden om daarmee een juiste opbouw en doeltreffende inzet van de Nederlandse krijgsmacht mogelijk te maken. Om die reden worden de ten aanzien van de AIVD geuite bezwaren over bijvoorbeeld de OOG-interceptie – maar zelfs het eveneens zwaar bekritiseerde delen van ongeëvalueerde data met diensten van andere landen – niet gehoord als het om de MIVD gaat. Iedereen snapt blijkbaar dat inzet in missiegebieden altijd gebaseerd is op internationale samenwerking en dat je bij dergelijke ‘joint missions’ informatie onvoorwaardelijk moet delen. Dat alles in het belang van het welslagen van

de missie én van de veiligheid van de eigen soldaten.

Bij alle draagvlak voor het inlichtingenwerk van de MIVD, zou het niettemin goed zijn om in het belang van politieke aansturing van en controle en toezicht op deze dienst steeds opnieuw kritisch oog te houden op de inzet van de bevoegdheden en de effectiviteit van het werk. Het verleden, met name de Nederlandse inzet in het voormalige Joegoslavië in de jaren negentig van de vorige eeuw, met Srebrenica als tragisch dieptepunt, heeft laten zien dat tekortschietende inlichtingeninwinning en gebrekkige internationale inlichtingendeling desastreus kan zijn. Het welslagen van militaire inzet staat of valt met een goede inlichtingenpositie, zowel operationeel-tactisch in het veld, als strategisch op het vlak van de besluitvorming door legertop en politieke leiding.

In dat opzicht heeft de Nederlandse krijgsmacht veel geleerd door de inzet in Afghanistan. Het is als militaire inlichtingendienst niet meer toereikend om alleen informatie in te winnen over de militaire slagkracht van de tegenstander. Net zo belangrijk zijn inlichtingen over de lokale, nationale en internationale politieke, culturele en religieuze context waarin een gewapend conflict plaatsvindt. Deze is immers in hoge mate bepalend voor bijvoorbeeld de motivatie van een tegenstander, zijn ambities en doelen en zijn zwaktes. Inlichtingenvergadering in de militaire omgeving dient daarom op een even breed maatschappelijk terrein plaats te vinden als die bij zijn civiele grote broer, de AIVD. Alleen op die manier kan de MIVD zijn taak om de inzet van de Nederlandse krijgsmacht optimaal te ondersteunen naar behoren vervullen. De nieuwe Wiv2017 geeft deze dienst daarvoor de benodigde instrumenten.

In de praktijk komt het nu aan op modern inlichtingenleiderschap, dat in staat is de inzichten die de MIVD met zijn werk genereert, op de juiste momenten aan te reiken aan strategische en politieke besluitvormers. Dat leiderschap moet in dit tijdgericht per definitie interactief zijn met partners in de veiligheidsketen en ook samenlevingsgericht, omdat zelfs een militaire dienst zich in deze tijd niet meer volledig kan verbergen achter kazernehekken. Transparantie en verantwoording zijn sleutelwoorden die met de nieuwe inlichtingenwet centraal zijn komen te staan. Het is dan ook te hopen dat na de AIVD ook de MIVD een beetje meer uit de traditionele oesterkramp zal komen.

Paul H.A.M. Abels

Prof. dr. P.H.A.M. Abels is bijzonder hoogleraar Governance of Intelligence and Security Services aan de Universiteit Leiden.

48 – militaire courant

Evenementen t/m 11 november 2018 AMSTERDAM – Verzetsmuseum Amsterdam. In de tentoonstelling Explosiegevaar vertelt Eric Corton je in een 3D-audiovoorstelling het verhaal van de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister.

Ontmoet zes kunstenaars die in verzet kwamen, vervals persoonsbewijzen en beslis of je geweld mag gebruiken om je te verzetten.

Maar wees voorzichtig… http://explosiegevaar.verzetsmuseum.org

t/m 1 oktober ARNHEM – Airborne Museum Hartenstein. In For Valour worden de hoogste Britse militaire onderscheidingen die naar aanleiding van de Slag om Arnhem zijn uitgereikt, voor het eerst in de geschiedenis gezamenlijk gepresenteerd. www.airbornemuseum.nl

t/m 15 november 2018 Zonnebeke – Zij die niet terugkeerden. In het verlengde van de tijdelijke tentoonstelling 1918 – Het laatste oorlogsjaar wordt eind april nabij elk oorlogsmonument van de

Zonnebeekse deelgemeentes een informatiekubus geplaatst. Zij die niet terugkeerden legt de aandacht op het eigen oorlogsverleden en de vele jongens die niet terugkeerden naar hun dorp.

land. Fotograaf Jannes Linders laat ons zien hoe verfrissend en met hoeveel bravoure de Marechaussee de reiziger op deze dynamische plek een gevoel van rust geeft voordat we op reis gaan.

www.passchendaele.be

www.marechausseemuseum.nl

T/M 28 oktober 2018

19 juni

SOESTERBERG – Nationaal Militair Museum Soest. In 2018 is het 450 jaar geleden dat de Tachtigjarige Oorlog begon. Willem van Oranje speelde een belangrijke rol in de Tachtigjarige Oorlog en legde de basis voor het ontstaan van de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden. In deze tentoonstelling leer je de Vader des Vaderlands op een persoonlijke manier kennen.

’s-HERTOGENBOSCH – Inloopmiddag VeVa. Kom langs op de Open dag voor de opleiding Veiligheid & Vakmanschap (VeVa) en ontdek jouw mogelijkheden bij Defensie. Tijdens de opleiding VeVa niveau 2 of niveau 3 word je voorbereid om aan de slag te gaan bij de Koninklijke Landmacht, Luchtmacht of Marine. Docenten en studenten vertellen op de Open Dag meer over de inhoud van de opleidingen en het beroepsveld dat daarbij hoort.

www.nmm.nl

t/m 1 oktober BUREN – Marechausseemuseum Buren. Het Marechausseemuseum in Buren laat met de fototentoonstelling Operatie Schiphol zien hoe de moderne en vaak jonge Marechaussee zijn werk uitvoert op de grootste luchthaven van Nedermemorial museum passchendaele 1917

www.veva.nl

24 juni 2018 LEEUWARDEN – Fries Verzetsmuseum. Op 24 juni geeft publieksconservator Hans Groeneweg een speciale instaprondleiding met als thema verzet en onderduikers.

Hij licht tien bijzondere voorwerpen uit het Fries Verzetsmuseum nader toe. Vooraf aanmelden is niet nodig. www.friesverzetsmuseum.nl

24 juni HOUTEN – Houten Expo. Sedert 35 jaar organiseert de Stichting Samenwerkende Militariaverzamelaars met heel veel plezier de grootste en gezelligste beurs van Nederland. Deze beurs wordt nu voor de twaalfde keer georganiseerd.

30 juni 2018 EDAM – Fort bij Edam. In het kader van het ­verhalenproject Herauten op de Stelling, in het zuid- en zuidoostfront van de Stelling, staan de eerste theatrale concerten gepland.

Duo Leeghwater (fluiten en altviool) gaan samen met zanger/acteur Henk Zwart op verschillende forten voorstellingen geven. Het eerste concert vindt plaats in Edam,

juni 2018 – 49

agenda

Duo Leeghwater en Henk Zwart rene knoops

als begeleiding van de boekpresentatie van het project Kraijenhoff keert terug.

gen af. De Kapel van de Koninklijke Luchtmacht verzorgt de ceremoniële muziek.

www.stellingverhalen.nl

www.defensie.nl

30 juni

9 augustus 2018

DEN HAAG – Malieveld. De Nationale Veteranendag is een nationaal evenement waar heel Nederland haar meer dan 111.000 veteranen bedankt die zijn ingezet in dienst van de vrede, nu en in het verleden. Het is een evenement voor iedereen. Kijk ook op de website voor de verschillende lokale veteranendagen.

BRONBEEK – Museum Bronbeek Tentoonstelling over Changi, het grootste Japanse krijgsgevangenkamp van Zuidoost-Azië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Henk Brouwer portretteerde medegevangenen en maakte schetsen van het dagelijks leven.

www.veteranendag.nl

2 juli 2018 SOESTERBERG – Vliegbasis Soesterberg, Monument der Gevallenen. De Luchtmacht herdenkt overleden Luchtmachtpersoneel.

Dat gebeurt traditiegetrouw op de oprichtingsdag van het krijgsmachtdeel in 1913. Na onder meer een toespraak van de Commandant der Luchtstrijdkrachten en één minuut stilte vliegen F-16’s de ‘missing man’-formatie. Hierbij buigt een van de jachtvliegtui-

www.defensie.nl

1 en 2 september VLIEGBASIS TWENTE – International Army Show. In het weekend van 1 en 2 september wordt de tweede editie georganiseerd van de International Army Show op Vliegveld Twente. U kunt dan weer een gevarieerde show verwachten met onder andere een Militaria Beurs, Thema Expositie Legervoertuigen, Live Reenactment met Battles, Music Stages, Meet & Greets, een Veteranen Area, Concours d’Elegance en een Tank Area.

Dit jaar wordt nog spectaculairder

met ook enkele onderdelen in de lucht! Meld u aan voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven of volg ons op Facebook. www.armyshow.eu

Heel 2018 DEN HELDER – Marinemuseum Den Helder. De expositie Zeeslag is sinds juni 2017 te zien in het museum in Den Helder. Om twee grote zeeslagen uit de Nederlandse geschiedenis te herdenken, de Tocht naar Chatham (1667) en de Slag in de Javazee (1942), heeft het Marinemuseum Zeeslag laten ontwikkelen. www.marinemuseum.nl

Heel 2018 OVERLOON – Oorlogsmuseum Overloon. In Nederland in de Tweede Wereldoorlog is vanuit verschillende invalshoeken te zien hoe de oorlog ingreep in het leven van de bevolking. En keer op keer kun je zelf meedenken, vragen stellen en zien hoe andere mensen reageerden op de dilemma’s in de tentoonstelling. www.oorlogsmuseum.nl

Operatie Keystone. Nederlanders bij de Special Air Service (SAS), december 1944 - mei 1945 Geschreven door militair-historicus Jeoffrey van Woensel en Libanonveteraan Rende van de Kamp

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: € 12,– voor vier nummers

BON

naam straat

m/v

postcode plaats land e-mail telefoon

IBAN nummer betaling

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Visscherplein 160 K22, 3511 LX Utrecht, Nederland

‘De verschillende verhalen in het boek lezen als een trein. Wat het uniek maakt, is dat door interviews, persoonlijke verhalen, literatuur en archiefstukken een niet eerder beschreven stuk geschiedenis wordt onthuld.’ - Landmacht ‘Omlijst met afbeeldingen en originele documenten, is dit boek een aanrader voor iedereen die het naadje van de kous rondom de bevrijding van Nederland wil weten, én welke individuele Nederlanders daarvoor hun krachten, en soms hun leven of gezondheid, in de strijd gooiden.’ - Checkpoint In dit onthullende boek wordt voor het eerst de unieke geschiedenis verteld van het detachement Nederlanders bij de befaamde Special Air Service (SAS), ook wel ‘het spookleger’ genoemd.

Op ‘hoog verzoek’ meldden 27 Nederlandse jonge mannen zich in december 1944 aan als vrijwilliger om in bezet Nederland gevaarlijke opdrachten uit te voeren. Vijftien militairen slaagden voor de intensieve SAS-opleiding en namen in april 1945 op de Veluwe deel aan operatie Keystone, die mede tot doel had om Rijkscommissaris Seyss-Inquart dood of levend in te rekenen. Daarna trokken ze met hun SAS-eenheid voor de operatie Archway NoordDuitsland in, waarbij ze de vijand op de hielen zaten tot Duitsland op 4 mei 1945 in Noordwest-Europa capituleerde.

Dit rijk geïllustreerde boek (228 pagina’s) ligt nu in de boekhandel voor € 21,95.

U kunt het boek ook rechtstreeks online bestellen in onze webwinkel op www.qvuitgeverij.nl.

advert. boekenkrant SAS 94 br x128mm hoog.indd 1

QV Uitgeverij Postbus 1027 6501 BA Nijmegen 024 -3243653

31-5-2018 13:41:03

juni 2018 – 51

colofon

Prijsvraag De Militaire Courant mag drie exemplaren van Peter van Uhm. Ik koos het wapen van Sander Koenen weggeven aan de deelnemers aan onze prijsvraag.

P

eter van Uhm vertelt op openhartige en inspirerende wijze zijn levensverhaal over de strijd die hij leverde op de oefenvelden, op vredesmissie in Libanon en Bosnië en over zijn persoonlijke strijd na het verlies van zijn zoon. Na een carrière van bijna veertig jaar bij de krijgsmacht staat één overtuiging nog altijd rotsvast overeind: dat ieder-

een kan en moet bijdragen aan een betere wereld. En dat het wapen, mits goed gebruikt, ook vrede kan brengen.

De vraag: Peter van Uhm was van 2008 tot en met 2012 Commandandant der Strijdkrachten.

Door wie werd hij in 2012 opgevolgd in deze functie?

Stuur uw antwoord, onder vermelding van ‘Prijsvraag Peter van Uhm’, voor 1 augustus 2018 naar info@militairecourant.nl. Onder de juiste inzendingen worden drie exemplaren verloot.

Contact Militaire Courant UHB uitgevers Visschersplein 160 K22 3511 LX Utrecht Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl Redactie redactie@militairecourant.nl Abonnementen 4 nummers voor €12.

Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl Online www.militairecourant.nl twitter @militaircourant www.facebook.com/militairecourant Oplage 25.000 Volgende nummer De volgende Militaire Courant verschijnt op 3 september 2018.

Hoofdredacteur Jan Louwers Redactie Nicole van der Elst, Jesse Poiesz, Erik de Vries Lentsch Medewerkers Paul Abels, Michiel Boele van Hensbroek, Bert Freriks, Jaime Karremann, Hans Pols, Niels Roelen.

Cover Ministerie van Defensie Vormgeving Titus Vegter Uitgever Jan Louwers De Militaire Courant is een uitgave van UHB uitgevers. De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen. De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant wordt verspreid via middelbare scholen, MBO, HBO, universiteiten, musea, defensie, veteranenorganisaties en boekhandels. Tevens is het mogelijk om een abonnement op de Militaire Courant te nemen.