Militaire Courant editie oktober 2018

NO. 2, OKTOBER 2018, € 3,– WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

HET ZWARE WERK

VUURSTEUNCOMMANDO, PAGINA 4

Militaire Willems-Orde, Claire Felicie, de Tachtigjarige Oorlog en de KMA

2 – MILITAIRE COURANT

VOORWOORD

Voorwaarts!

N

a de eerste editie van de Militaire Courant die in juni 2018 is verschenen, heeft u nu de tweede uitgave in handen. Welkom!

Onze ambitie om militair nieuws voor een breed publiek te presenteren blijkt in een behoefte te voorzien. De Militaire Courant wordt verspreid via alle middelbare scholen, hbo en universiteiten van Nederland. Van zowel docenten als leerlingen hebben we veel positieve reacties ontvangen. En ook een enkele negatieve reactie, namelijk dat het toch bijzonder ongepast is om militair nieuws aan te bieden op het onderwijs. Dit konden wij niet helemaal plaatsen, omdat wij volgens onze overtuiging in Nederland in vrijheid kunnen leven en van onderwijs kunnen genieten, juist dankzij een krijgsmacht die over onze veiligheid waakt.

Naast het onderwijs is de Militaire Courant ook verspreid via boekhandels, bibliotheken, musea en veteranenorganisaties. En veel mensen hebben een abonnement genomen, zodat ze iedere nieuwe editie thuisgestuurd krijgen. Naar verwachting zal de verspreiding komende edities alleen maar groeien en zal de oplage van 25.000 exemplaren niet langer voldoende zijn. Kortom, we gaan moedig voorwaarts!

En wat militair nieuws betreft, daar is ook van alles gaande, zowel internationaal als in Nederland zelf. Ook het Ministerie van Defensie gaat voorwaarts, er

worden verschillende initiatieven genomen om het gebrek aan vertrouwen bij militairen te herstellen. Er is een interventieteam in het leven geroepen dat de knelpunten op moet lossen. Maar er gaat ook heel veel goed, zoals Tweede Kamerlid Hanke Bruins Slot zegt tijdens een gesprek met de Militaire Courant. Militairen doen dagelijks in alle uithoeken van de wereld goed werk. Bijvoorbeeld militairen van het Vuursteuncommando, die hard werken om weer afschrikwekkend te zijn. Of de bemanningen van AWACSvliegtuigen, die 365 dagen per jaar het luchtruim van Europa bewaken. En we spreken cadetten van de KMA, de militaire leiders van de toekomst.

De Militaire Courant vertelt de verhalen van 60.000 militairen en burgers die zich inzetten voor onze veiligheid, mannen en vrouwen. En we hebben ook oog voor het verleden. We staan stil bij wat veteranen voor ons gedaan hebben. En we proberen te leren van het verleden. Kijk hiervoor achterin de krant, daar besteden we aandacht aan verschillende soorten boeken die vertellen over militaire geschiedenis.

Ik wens u veel leesplezier toe. Mocht u suggesties hebben om de Militaire Courant beter te maken en/of de verspreiding uit te breiden, dan hoor ik dat graag.

Groet, JAN LOUWERS jan@militairecourant.nl Uitgever Militaire Courant

OKTOBER 2018 – 3

KORT NIEUWS

VD GRIENDT

+++ In september nam commandant Landstrijdkrachten luitenant-generaal Leo Beulen het onderzoek Playing to Your Strengths van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) in ontvangst.

Een belangrijke conclusie van het onderzoek was dat het inspelen op de huidige ontwikkelingen in conflicten en technologie een wendbare organisatie en nieuwe capaciteiten vereist.

Het onderzoek is te downloaden op www.defensie.nl +++ In september zijn de eerste concepttekeningen van een nieuw bevoorradingsschip van de Koninklijke Marine gepubliceerd.

Het Combat Support Ship (CSS), ofwel bevoorradingsschip of tanker, moet in de toekomst marineschepen van o.a. de Nederlandse vloot gaan voorzien van brandstof, reserveonderdelen en munitie.

In 2022 zal dit nieuwe schip in dienst worden gesteld. +++ F-16’s van de Koninklijke Luchtmacht vliegen tussen 8 oktober en 13 december in de avonduren. Dit gebeurt vanaf de vliegbasis Volkel en Leeuwarden.

Avondvliegoefeningen zijn nodig om grondpersoneel en vliegers optimaal voor te bereiden op hun taak. +++ Op 11 november 2018 is het honderd jaar geleden dat de wapenstilstand werd getekend waarmee de Eerste Wereldoorlog werd beëindigd. Met name in België zullen in dit kader verscheidene evenementen en activiteiten worden georganiseerd. +++ Op 31 december 2018 eindigt de inzet van de Nederlandse F-16’s in de strijd tegen ISIS. Een reden die wordt gegeven om de inzet niet te verlengen, is de overgang naar de F-35. In 2019 worden namelijk 141 F-35 jachtvliegtuigen gebouwd en geleverd. Nederland profiteert van een prijsverlaging voor de toestellen van 5,4% ten opzichte van vorig jaar. Met de oplevering is in totaal $ 11,5 miljard gemoeid. +++ Het Jaar van Verzet loopt ten einde. Laatste kans om de verschillende tentoonstellingen, evenementen en activiteiten bij te wonen! Kijk op www.jaarvanverzet.nl voor meer informatie. +++

INHOUD

Het zware werk: massieve pantserhouwitsers die tientallen kilometers ver kunnen schieten.

Pagina 4.

Vuursteuncommando

4

Internationale missies

8

KMA

11

AWACS

14

Luchtmachtofficier Marloes

16

Column Niels Roelen

17

Interview Veteraan

18

Militaire Willems-orde

21

Interview Hanke Bruins Slot

26

Werving en Selectie

28

Gele Rijders

30

Interview Claire Felicie

32

80 jaar oorlog

34

Boekrecensies Uur U Vechten voor het beloofde land Velden van Weleer De laatste missie Majoor Rosalie Mijn kleine oorlog

37

Evenementen

48

Colofon

51

39 40 42 45 47

4 – MILITAIRE COURANT

VD GRIENDT

VD GRIENDT

VD GRIENDT

OKTOBER 2018 – 5

DE KNOBBEL

Kolonel Marc van Ockenburg

VD GRIENDT

‘Ik vind die hele grote boemen gewoon mooi’ Hier staat het zware werk: massieve pantserhouwitsers die tientallen kilometers ver kunnen schieten. Hypermodern, laden en richten gaat geheel automatisch. Vroeger bestonden er meer plekken verspreid over heel Nederland voor dit soort wapens. Nu zijn ze alleen nog te vinden op wat liefkozend ‘de Knobbel’ wordt genoemd.

DOOR NIELS ROELEN

‘D

e Knobbel’ is een heuvel bij ’t Harde waar het Artillerie Schietkamp is gevestigd, de mooiste kazerne van het land. Ik ben er om te spreken met militairen van het Vuursteuncommando. Hoe ervaren zij hun taken?

En hoe zien zij de toekomst?

HET VUURSTEUNCOMMANDO: DE THEORIE Commandanten willen een operatie kunnen beïnvloeden via land, zee en lucht. Daarvoor schakelen zij graag de capaciteit van Joint Fire Support (JFS) in. JFS betekent dat infanterietroepen op lange afstand gesteund kunnen worden door de vuurkracht van artillerie-, marineen luchteenheden. Vuursteun, luchtsteun, Close Air Support, Air Interdiction, Naval Fire Support: ze vergroten de doeltreffendheid van infanterie- en cavalerie-eenheden.

Dat is de kracht van JFS. Door de dracht van de wapensystemen, biedt JFS een commandant de mogelijkheid om zijn tegenstanders te verzwakken al voor het gevecht is begonnen. Welke doelen

het best bestreden kunnen worden om dit te bereiken, is bij uitstek een vraag voor de vuursteunadviseur van de commandant.

De daadwerkelijke effectiviteit komt dus niet van de systemen op zichzelf. Om techniek en tactiek op het gebied van vuursteun bij elkaar te brengen, heeft het vuursteuncommando behoefte aan hoogopgeleide specialisten. Mensen die beschikken over kennis, ervaring en lef.

VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK: DE TAAK VAN DE COMMANDANT Kolonel Marc van Ockenburg is commandant van het Vuursteuncommando. Hij zou graag geloofwaardig en dus ook afschrikwekkend willen zijn, maar dat is het

6 – MILITAIRE COURANT VD GRIENDT VD GRIENDT

OKTOBER 2018 – 7

DE KNOBBEL VD GRIENDT

VD GRIENDT

Kolonel van Ockenburg ziet de granaten inslaan, onder toeziend oog van een betrokken collega.

Nederlandse leger niet meer door de jarenlange bezuinigingen.

De kolonel zou niet weten hoe je zonder vuursteun kunt, hij denkt in effecten en vindt dat we moeten focussen op het product dat we leveren: Combat Power (slagkracht). ‘Ik breng geen pizza’s maar granaten. Waar die granaten vallen, worden doelen uitgeschakeld.’ De woorden die hij kiest zijn direct, maar weloverwogen, ‘mensen vormen het ingrediënt waar we absoluut niet zonder kunnen, maar alles wat zij doen moet bijdragen aan die gevechtskracht.

Marc van Ockenburg is nu commandant, en heeft zijn blik gericht op de toekomst. Sinds de bezuinigingen zijn gekeerd mag het vuursteuncommando weer groeien. Dat lijkt misschien eenvoudig, maar dat is het niet en dus vraagt hij zich af: ‘Waar staan we over tien jaar? De kennis en kwaliteit die verloren is gegaan met het personeel dat vertrok heb je niet zomaar weer terug, die zal van onderaf moeten groeien.’

‘Om te kunnen groeien zal iedereen, ook de industrie die jaren-

lang niet heeft geïnvesteerd, zijn schouders eronder moeten zetten.

Een onmogelijke opgave als we er niet voor zorgen dat we onze mensen goed opleiden en een toekomst bieden.’

‘DE BEMANNING VAN HET SYSTEEM DAT GEEN PIZZA’S BRENGT’ De motor van de pantserhouwitser brult als de korporaal hem start.

‘Alles is gaaf aan dit apparaat. En ik vind die hele grote boemen gewoon mooi,’ zegt hij vol trots. ‘Het mooiste zijn de live-schietoefeningen in Bergen,’ vult de wachtmeester zijn plaatsvervangend stukscommandant aan, ‘het moment dat je echt aan het werk gaat als een team.

‘Zo zijn we nu aan het opwerken voor de VJTF (Very high readiness Joint Task Force) en hebben we al twee schietmomenten gehad en daarnaast een aantal tactische oefeningen.’

‘De oefeningen zijn mooi, maar liever zou ik echt op een missie gaan.’

De teleurstelling in de stem van de korporaal verraad zijn verlangen.

‘Toen ik in dienst kwam was de missie in Afghanistan al voorbij en

zo’n missie is natuurlijk toch waar je het voor doet.’

‘Tijdens oefeningen werken we met een simulator die de missies die we moeten schieten simuleert,’ gaat de wachtmeester verder, ‘dichterbij de werkelijkheid kunnen we op dit moment niet komen. Toch is het mooi om dan met zijn allen je opdrachten te volbrengen.’ Hij laat me zien waar de granaten geladen worden, welke systemen bediend moeten worden en waarschuwt en passant voor de kilo’s staal die niet meegeven als je ze met je hoofd raakt.

‘Een behoorlijk stukje techniek.’

‘Als je geen gevoel hebt voor techniek, je niet weet wat een ratel is, heb je hier een behoorlijke uitdaging,’ lacht de korporaal Mesker. ‘Als je een gezin hebt trouwens ook, je bent veel weg van huis, daar moeten ze thuis wel tegen kunnen.’

‘Dat zal op missie nog wel erger zijn,’ vul ik in. ‘Staan er nog missies op de planning?’

‘Voorlopig niet, de pantserhouwitser is een paardenmiddel. Dat zet je niet zomaar in.’

8 – MILITAIRE COURANT

NEDERLANDSE MISSIES

LITOUWEN (eFP)

MALI (EUTM, UNMAS en (MINUSMA) Er is één Nederlandse militair toegevoegd aan de Europese trainingsmissie voor Mali (EUTM). De missie helpt Malinese veiligheidstroepen op te leiden en te hervormen. Nederland levert 1 militair aan de United Nations Mine Action Service (UNMAS). Deze overkoepelende organisatie van de VN werkt in Mali en richt zich op mijnenbestrijding wereldwijd. Nederlandse militairen voeren voor de VN-missie (MINUSMA) verkenningen uit en verzamelen inlichtingen.

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence.

Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battlegroup. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

GAZASTROOK (EU BAM en USSC)

Actuele missies voor vrede en veiligheid Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid. Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

Nederland draagt in de regio ook bij aan de United States Security Coordinator (USSC). Deze missie vindt plaats in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever.

Het programma verbetert het functioneren van de veiligheidsdiensten en de Presidentiële Garde van de Palestijnse Autoriteit.

OKTOBER 2018 – 9

NEDERLANDSE MISSIES

EUROPESE ZUIDFLANK (Sea Guardian) Zr. Ms. Karel Doorman neemt met driehonderd opvarenden deel aan de NAVOoperatie Sea Guardian op de Middellandse Zee. Sea Guardian is gericht op het tegengaan van terrorisme in die regio. Dat gebeurt door de omgeving in beeld te brengen (maritieme situational awareness). De missie draagt daarnaast bij aan het bevorderen van de dialoog met landen in de regio.

IRAK Nederland helpt met militaire trainers mee om de slagkracht van terreurorganisatie ISIS te breken. Daarnaast zijn F-16’s van de Luchtmacht actief boven Irak en Oost-Syrië om belangrijke doelen uit te schakelen. Nederland levert sinds april 2014 een belangrijke bijdrage aan deze VNmissie en blijft dat doen tot eind 2018.

AFGHANISTAN (Resolute Support) Nederland levert honderd militairen aan Resolute Support. Doel van deze NAVOoperatie is het verder opbouwen van leger en politie.

Nederland levert een bijdrage aan deze missie tot eind 2018. Kijk verder in de krant over de tentoonstelling in het Nationaal Militair Museum over de werkzaamheden in Uruzgan (pagina 30).

SOMALIË (VPD) Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten.

BRON: DEFENSIE

10 – MILITAIRE COURANT

KMA

‘De KMA moet beleefd worden’ Voor de zoveelste keer ligt ze daar, Britt: in het midden in de nacht, in de voorligsteun en in de stromende regen.

Ze is nog maar net begonnen aan de Koninklijke Militaire Academie en vraagt zich even af waar ze aan is begonnen.

Waarom ze op dat moment blijft, dat weet ze niet. Ze weet slechts, nu de studie er bijna opzit, dat ze trots is dat ze heeft doorgezet.

DOOR NIELS ROELEN

D

e Militaire Courant ging op bezoek bij een van de kraamkamers van Defensie-officieren: de KMA te Breda. We spraken drie cadetten, een docent en een instructeur.

Waarom kozen jullie voor de KMA? Britt: ‘Van kinds af aan had het leger al een bepaalde aantrekkingskracht. Toch besloot ik pas op latere leeftijd dat ik dit wilde.

Ik zocht naar een uitdaging en bovendien vind ik het belangrijk om iets voor je land te doen.’

Jason: ‘Voor mij ligt dat anders: mijn vader werkt ook voor Defensie. De KMA voelt voor mij als een logische keuze. Iets wat er ingebakken zit.’

Jan Pieter: ‘Ik rolde er via de informatiedagen na mijn VWO eigenlijk toevallig in. Ik heb gekeken naar de Marechaussee, het Korps Mariniers, maar uiteindelijk werd het de opleiding tot officier infanterie. Voor mij is de KMA een unieke combinatie van jezelf fysiek en academisch ontwikkelen.’

De keuze om officier te worden was er vroeger vaak een voor het leven.

Geldt dat ook voor jullie?

Jason: ‘Ik zie mezelf zeker wel langer blijven. Ik ben daarbij niet bezig om generaal te worden, veel liever focus ik op het vervullen van functies die ik leuk vind. Natuurlijk begrijp ik dat je niet alleen maar kunt doen waar je zin in hebt, maar plezier hebben in mijn werk is belangrijk om dat werk ook goed te doen.’

Jan Pieter: ‘Dat gevoel herken ik wel. Je op je plek voelen binnen de organisatie en een uitdaging in je werk houden zijn van groot belang.’

Na een praktisch begin op de KMA zitten jullie nu in de studieperiode.

Was die overgang lastig?

OKTOBER 2018 – 11

KMA Britt: ‘Op de KMA kun je kiezen uit drie studierichtingen: militaire systemen en techniek, krijgswetenschappen en militaire bedrijfswetenschappen. Die laatste richting sluit goed aan bij de logistieke functie die ik moet gaan vervullen.

Krijgswetenschappen sluit weer heel goed aan bij Jason en Jan Pieter, die infanterist worden.’

militairen constant terugkomen om te leren?

Luitenant-Kolonel Bieri, kunt u wat vertellen over de vorm en inhoud van de opleiding op de KMA?

De KMA vormt voor deze master een basis, betekent dat dan ook dat cadetten veel bezig zijn met wetenschappelijk onderzoek?

Luitenant-Kolonel Bieri: ‘Er gebeurt hier veel meer dan alleen een militaire opleiding. Een academische opleiding vormt een essentieel onderdeel van officier-zijn.

Zeker in het licht van de complexere omgeving waarin officieren hun werk moeten doen. Een oorlog is niet meer twee partijen die tegen elkaar vechten op een slagveld, maar speelt zich af in een dynamische omgeving waar elke keuze invloed kan hebben op de PMESI-factoren.’

PMESI-factoren?

‘Politiek, Militair, Economisch,

‘Absoluut, vorming is een rode draad voor officieren en daar investeert Defensie ook in: kortere cursussen, maar ook langere, zoals de Hogere Defensie Vorming. Dat is een opleiding die noodzakelijk is om uiteindelijk de topfuncties bij Defensie te vervullen.’

Luitenant-Kolonel Bieri Sociaal en Infrastructureel. Met deze factoren kun je een gebied in kaart brengen en dit gaat dus verder dan alleen het militaire belang.

Zelfs op de laagste niveaus hebben besluiten een gevolg voor het verdere verloop van de operatie.’

U zegt dat de wereld verandert en dat je dus ook je opleiding moet veranderen. Betekent dat ook dat

‘De KMA wordt afgesloten met een scriptie. In het derde en vierde jaar van studenten zijn hun vakken daar ook op gericht.

Ze leren om gegevens te verzamelen, te interpreteren en te verwerken tot conclusies. Elke docent op de KMA heeft ook een eigen onderzoekslijn. Zelf doe ik sociaal onderzoek binnen de richting leiderschap en ethiek. Op dit moment doe ik research of er een patroon bestaat bij de gesneuvelden in de Politionele Acties en cadetten dragen hieraan bij, bijvoorbeeld door het beantwoor-

THE BATTLE NAAR JOUW SCHOOL?

hoofdpartner

WWW.VETERANENDAG.NL/BATTLE

Wie weet het meest van veteranen op missie? Wie zijn ze, waarom doen ze dit?

Jonge BN’ers kruipen in de huid van drie veteranen en zoeken de antwoorden. In The Battle, een meeslepend spel met film en live muziek. En jouw school kan meedoen.

The Battle is een voorstelling van 60 minuten voor het voortgezet onderwijs. Past binnen burgerschapsvorming of thema’s als Vrede, Veiligheid en Democratie. Bedoeld voor meerdere klassen tegelijk, voor ongeveer 150 - 350 leerlingen. The Battle wordt gratis aangeboden en op school uitgevoerd. Een externe locatie is ook mogelijk.

Aanvragen of meer informatie via info@veteranendag.nl Bekijk de trailer op www.veteranendag.nl/battle

OKTOBER 2018 – 13

KMA den van een deelvraag.’

‘In tegenstelling tot leiders in het bedrijfsleven, zal een officier op enig moment geconfronteerd worden met keuzes die gaan over leven en dood. Mensen die geconfronteerd worden met dergelijke keuzes, moeten zich bewust zijn van hun gedrag. Dat betekent niet alleen dat we ze van jongs af aan leren te reflecteren op hun gedrag. We brengen ze ook bewust in situaties waar ze geconfronteerd worden met hun leervragen en we proberen in evaluaties onderliggende patronen bloot te leggen.’

Als docent beoordeel je cadetten op hun studieresultaten, maar ze zullen zich ook op andere manieren moeten bewijzen. Denk je weleens van een cadet: die zie ik niet voor de troepen staan?

‘Natuurlijk kijk ik ook naar het militaire aspect, maar als er zaken zijn waardoor een docent twijfelt aan een cadet, wordt dat bespreekbaar gemaakt. Overigens kunnen we zaken op het gebied van leiderschap en ethiek ook vaak koppelen aan de praktijk. Zo kun je het gedrag tijdens de kennismakingsperiode, de ontgroening, heel goed bespreekbaar maken tijdens de lessen leiderschap en ethiek.

Je kunt het gebruiken om toekomstige leiders iets te leren over normvervaging.’

Kapitein Stijn Nooijens opzichte van andere militaire opleidingen?

Dat antwoord sluit goed aan bij wat kapitein Stijn Nooijens me eerder op de dag heeft verteld. Ik sprak hem over de rol van karakter in de opleiding.

‘De vorming van het individu.

Waar andere opleidingen zich vooral richten op kennisoverdracht, staat op de KMA de persoonsvorming centraal. Het is een doorlopende leerlijn, die zelfs na de opleiding nog doorgaat.’

Waarin verschilt de KMA ten

Hoe moeten we dat zien?

Proberen jullie dus ook te achterhalen of cadetten over de juiste kwaliteiten beschikken?

‘Ja. In de week dat ze op de KMA aankomen, vertrekken ze direct op een bivak: een paar weken in het veld, waar ze constant geconfronteerd worden met verschillende opdrachten, van het opzetten van een bivak overdag tot onverwachtse opdrachten midden in de nacht, terwijl het regent dat het giet. De KMA moet beleefd worden.’

14 – MILITAIRE COURANT

THE EYE IN THE SKY

OKTOBER 2018 – 15

D

e vliegtuigen zijn van de NAVO en hun vaste thuisbasis is het Duitse Geilenkirchen, vlakbij Zuid-Limburg. Bij deze eenheid werken militairen

uit zestien NAVO-landen samen.

Luchtmachtpersoneel maakt ook deel uit van de bemanningen.

Het AWACS opereerde vanaf januari 2011 bijna vier jaar boven Afghanistan voor de International Security Assistance Force. De toestellen zorgden bijvoorbeeld dat er luchtsteun kwam voor grondtroepen onder vuur. Zo brachten zij gevechtsvliegtuigen zo snel en goed mogelijk ter plaatse – vaak van honderden kilometers afstand.

De AWACS-toestellen deden ook dienst voor operatie Unified Protector in Libië.

Sinds oktober 2016 helpen de toestellen vanuit Turkije bij de strijd tegen ISIS. Het radarvliegtuig zorgt voor een actueel luchtbeeld.

Ook levert de AWACS informatie om het luchtverkeer te coördineren zodat het luchtruim veiliger is.

AWACS-toestellen ondersteunen ook grote evenementen, bijvoorbeeld om terroristische dreiging vanuit de lucht tegen te gaan. Denk bijvoorbeeld aan de Olympische Spelen in Londen of de Nuclear Security Summit in Den Haag in 2014.

FOTO’S MINISTERIE VAN DEFENSIE

Ze bewaken constant het Europese luchtruim: vliegtuigen van het Airborne Warning And Control System (AWACS). Het AWACS is een op radar gebaseerd systeem, dat observeert, verkent en gevechtsvliegtuigen aanstuurt. Een soort vliegend commandocentrum.

16 – MILITAIRE COURANT

WERKEN BIJ DEFENSIE

Op topsnelheid met carrière en triathlon Marloes, kun je iets over je werk vertellen?

Ik ben werkzaam op de vliegbasis Volkel. Als Dedicated Controller adviseer je de commandant van de vliegbasis op het gebied van financiële planning en management informatie. Daarnaast ben je verantwoordelijk voor de begroting van de vliegbasis, zowel de voorbereiding als de uitvoering. Het is een leuke uitdaging om de balans te vinden tussen de doelstellingen, de zogeheten taakopdracht van de vliegbasis en de beschikbare middelen.

Waarom heb je gekozen voor een baan bij Defensie?

Ik heb voor Defensie gekozen vanwege de afwisseling. Iedere 2 á 3 jaar wissel je als militair zijnde van functie waardoor het werk nooit saai wordt. Momenteel heb ik meer een financiële functie maar voor mijn volgende functie kan ik bijvoorbeeld ook een functie kiezen die meer gericht is op de bedrijfsvoering. Tja, en daarnaast ook de mogelijkheid om uitgezonden te worden. Als ik die mogelijkheid krijg aangeboden dan zeg ik zeker ja.

Kun je nog herinneren hoe je eerste dag was toen je bij Defensie ging werken? Wat is je daar het meest bijgebleven?

Ja, heel goed! Ik ben opgekomen in februari 2015 voor de Korte Officiers Opleiding (KOO) van 1 jaar.

De eerste dag was voor mij best wel onwennig. Hele nieuwe omgeving waar toch net iets andere omgangsvormen zijn dan thuis.

Zaken als op tijd komen en je spullen voor elkaar hebben werd er gelijk van het begin ingestampt.

Nu heb ik daar zelf niet zo veel problemen mee maar de lichting bestond uit een kleine 50 man en niet iedereen is even vlot. Maar dat leer je al snel hoor! Want als 1 iemand niet op tijd is of zijn spullen niet op orde heeft dan zijn de consequenties voor de hele groep.

Marloes in actie tijdens de Triathlon Klazienaveen MARTIN KNEGT

Nou, ik kan je uit ervaring vertellen dat het niet echt tof is als jij verantwoordelijk bent voor de groep en je hebt je zaken niet op orde. Dan moet je dit uitleggen aan de instructeurs en dan krijg je soms weleens de wind van voren!

Jongeren die overwegen bij Defensie te gaan werken, heb jij een tip voor hen?

Zeker doen! Zeker als je van afwisseling en uitdaging houdt! Er is heel veel mogelijk binnen Defensie door de diversiteit aan functies.

Ook qua niveau zijn er veel mogelijkheden, van MBO tot WO functies. Vaak denkt men direct aan schieten, buiten in het bos slapen en dergelijke maar er is nog zoveel meer. Wat ik zou aanraden is om naar open dagen of voorlichtingen te gaan en gewoon daar mensen aanspreken. Wellicht dat zij misschien niet de functie heb-

ben waar je naar zoekt maar vaak kennen ze wel iemand in hun persoonlijk netwerk die wel die functie bekleedt.

Naast je werk bij Defensie doe je ook een hoop andere dingen, zoals studeren en triathlon. Hoe combineer je dit allemaal?

Eigenlijk is het antwoord heel simpel, prioriteiten stellen en de beschikbare tijd efficiënt gebruiken. Het vergt wel discipline maar wanneer het eenmaal in je ‘systeem’ zit is het eigenlijk een soort van gewoonte. Het voordeel is wel dat de studie en de triathlon een beetje op elkaar aansluiten. Het triatlonseizoen is bijna ten einde en de studie begint net. Soms is het ook een beetje combineren. In de winter train ik vaak binnen op de fiets en luister ik bijvoorbeeld een hoorcollege terug. Zo vang ik twee vliegen in een klap!

OKTOBER 2018 – 17

COLUMN

Veteraan in de klas Niels Roelen (1973) is vader van Mareine en Ties en voelt zich ondanks zijn vertrek bij Defensie op 1 januari 2018 nog heel betrokken bij de krijgsmacht.

O

f ze nu op het VMBO, HAVO of VWO zitten, tieners die de filmzaal van het militair museum binnenkomen voor de les Veteraan in de klas, zijn onrustig. Alsof het de eerste dag van het nieuwe schooljaar is, jagen ze op de stoelen achter in de zaal. Ver weg van de docent, ver genoeg om een eventuele vraag te kunnen ontwijken. Heel even laat ik ze in de waan om ze daarna terug te roepen en ze op de eerste rijen te zetten.

Als ze even later stilzitten, stel ik mezelf voor en leg ik uit dat ik ze vandaag in een scenario meeneem op een patrouille in Afghanistan. Tijdens die patrouille zal er van alles gebeuren en het is aan hun om een keuze te maken in die dilemma’s. Soms doe ik het democratisch, bij een andere klas wijs ik iemand aan die mag beslissen.

‘Maar meneer, wat nou als ik het verkeerde besluit neem?’ Vragen de kinderen vrijwel altijd.

‘Wat is volgens jou een verkeerd besluit?’ Wil ik weten.

‘Nou, gewoon. Als het niet goed afloopt ofzo?’

‘Zolang je kunt uitleggen waarom je een bepaalde keuze maakt, zijn er geen foute keuzes.’

Bij de eerste dilemma’s krijgen de kinderen van mij nog de tijd om na te denken voordat ze een besluit te nemen. Iets wat verandert op het moment dat de patrouille in het scenario in een hinderlaag van de Taliban loopt, dan wijs ik direct iemand aan.

‘Krijgen we nu geen tijd om na te denken?’

‘Nee,’ leg ik de kinderen uit, ‘als je wordt aangevallen heb je die tijd niet, dan moet je vaak gelijk beslissen.’

Waar de meisjes meestal liever terugtrekken, roepen de jongens dat we moeten Pushen. Ze klinken zoals Ties, mijn zoon, klinkt als hij op de Playstation Call of Duty speelt met vrienden. De jeugd kent de kracht van Kalshnikov’s en RPG’s of mortieren, maar lopen er nooit voor weg omdat online sterven slechts van korte duur is.

Als ik ze vertel over de gevechten die we zelf meemaakten, over de bermbommen en de soldaten die gewond raakten of sneuvelden wordt het stil. De kinderen die aan het begin van de les zo ver mogelijk van mij vandaan wilden zitten, zitten nu met ingehouden adem op de puntjes van hun stoelen.

Geen twee lessen die ik geef verlopen hetzelfde. Dit in tegenstelling tot het effect van mijn verhaal. Aan het einde is rennen ze niet de zaal uit, maar dralen nog wat om me heen. Sommigen willen nog een vraag stellen, anderen willen zich via mij aanmelden voor defensie of gewoon even een hand geven. Een simpele hand die ze geven uit respect voor mijn verhaal en het werk dat Nederlandse militairen op hun missies verrichten. Als het voorbij is, heeft de onrust van het begin plaats gemaakt voor een diepe stilte.

NIELS ROELEN

Over zijn ervaringen in Uruzgan hield hij een blog bij voor Defensie en schreef hij het boek Soldaat in Uruzgan. Na dit debuut volgde de roman Leven na Uruzgan en op dit moment werkt hij in aan zijn tweede roman: Zoon van de nevel.

18 – MILITAIRE COURANT

VETERAAN

Willem van Wierst en Luna

‘Blind zijn is mijn derde missie’ Willem van Wierst wordt in de jaren tachtig twee keer uitgezonden naar Libanon.

Het zijn twee enorm verschillende missies, die hij nooit zal vergeten. In maart 2001 begint hij aan de derde missie van zijn leven, dit keer in Nederland: Willem gaat op een avond slapen, maar wordt de volgende dag niet wakker. Dat gebeurt pas twee weken later.

W

illem was in coma gevallen als gevolg van een meningokokkeninfectie. Nog twee maanden ligt hij in het ziekenhuis. Hij kan niet meer zien of lopen en hoort heel slecht. Met heel veel psychotherapie, fysiotherapie en steun van collega’s kan hij grotendeels herstellen. Zijn zicht krijgt hij niet terug. Vandaag de dag heeft hij geleidehond Luna aan zijn zijde om hem hier-

naam Willem van Wierst geboorteplaats en -jaar Emmen, 1958 missies UNIFIL (Libanon) 1981 & 1983 mee te helpen. ‘Mijn missies waren emotioneel gezien gesproken veel zwaarder. Blind zijn is nu net zo normaal als eten en drinken.’

‘Ik was in opleiding bij de Hotelschool toen ik in 1980 werd opgeroepen. Ik kwam op bij De Johan Willem Frisokazerne in Assen en merkte meteen dat ik op mijn plek was. Het was uitdagend en ik had veel baat bij de discipline. Toen ze vroegen of ik officier wilde worden, ben ik in opleiding gegaan.

Mijn eerste missie was naar Libanon in 1981. Een bezoek aan een zwaar beschoten dorp zal ik nooit vergeten, dat was erg zwaar. Ik

vind het nog steeds moeilijk om daarover te praten.’

‘Toen ik twee jaar later tijdens de volgende missie terugkeerde naar Libanon (1983), zag ik de vooruitgang die het land in de tussentijd had geboekt. Ondanks alle ellende en verdriet konden we zien dat het niet voor niks was geweest. Dat doet je wel goed. Elk leven dat je kan redden is er één. Een missie is nooit voor niks.’

‘In 1987 ging ik uit dienst. Ik wilde niet een derde keer uitgezonden worden en stapte over naar het gevangeniswezen. Ik kwam terecht bij een jeugdgevangenis in Nijmegen als groepsbegeleider. Later werd ik groepsleider van buitenactiviteiten in een internaat waar jongeren zeer intensieve behandelingen ontvingen. In de tussentijd bleef ik reservist, waardoor ik in 1999 alsnog gevraagd werd om

OKTOBER 2018 – 19

VETERAAN

FOTO’S ARCHIEF WILLEM VAN WIERST

weer actief te worden. Ik keerde terug naar Defensie, dit keer bij de Luchtmacht.’

‘Het maatschappelijk verlies van mijn ziekte was erg groot. Ik kon plots niet meer werken, verloor mijn partner en vrienden.

Door de steun van collega’s bij Defensie en het Militair Revalidatie Centrum in Doorn ben ik

er bovenop gekomen. Daarnaast heeft mijn militaire achtergrond me getraind om door te zetten, wat de omstandigheden ook zijn.

“Ik wijk voor niets”, nulli cedo, dat is mijn levensmotto en iets wat ik in mijn opleiding heb meegekregen. Ik ken geen problemen, wel uitdagingen. Soms merk ik onbegrip, maar ik wil niet langs de zijlijn staan. Ik kijk vooruit en maak

Libanon

van een zwakte juist mijn kracht.

Ik ging op zoek naar een nieuwe manier om betrokken te zijn bij de maatschappij. Zo ben ik politiek actief in mijn gemeente en maak ik me hard voor de gehandicaptenzorg en de verkeersveiligheid. Als gastdocent voor het project “Veteraan in de Klas” sta ik tien keer per jaar voor de klas om in gesprek te gaan met leerlingen over mijn uitzendingen.’

‘Als militair leer je dat de maatschappij jou nodig heeft en hoe belangrijk het is om zelf goed te functioneren. Als je wat wilt veranderen, moet je dat zelf doen.

Tijdens je missie word je extra bewust van het feit dat je niet langs de zijlijn kan staan. Ik voel me niet altijd veteraan. Ondanks de moeilijke situaties die ik heb meegemaakt, speelt het een beperkte rol in mijn leven. Toch is het fijn om nog veel contact te hebben met mensen uit die tijd.

Veteranendag is een kleine reünie, waar ik elk jaar met Luna heenga. Ze vindt al die aandacht heerlijk.’

KIJK VOOR MEER VERHALEN OP WWW.VETERANENDAG.NL

Relaties onder vuur Samen aan zet

t

Kom naar de Veteranenlezing 2018 Maandag 5 november 2018, 13:00-17:00 uur Congrescentrum de Reehorst te Ede

majoor

Gwenda Nielen psychiater

Bram Bakker maatschappelijk werker

Wietse Verhaar thuisfronter

Ingrid van Duren Meer informatie en aanmelden op www.veteraneninstituut.nl

i.s.m. Nationaal ComitĂŠ Veteranendag

OKTOBER 2018 – 21

MILITAIRE WILLEMS-ORDE

Op het Binnenhof: Ridderslag Roy de Ruiter Voormalig Apache-vlieger Roy de Ruiter is op 31 augustus 2018 door Koning Willem Alexander tot Ridder geslagen in de Militaire Willems-Orde.

I

n de rede die de Koning uitsprak wordt uitgelegd waarom Roy de Ruiter deze dapperheidsonderscheiding verdient. De integrale tekst is in de Militaire Courant afgedrukt.

De Militaire Willems-Orde werd ingesteld in 1815 en is de oudste en hoogste dapperheidsonderscheiding van ons land. Militairen die moed, beleid en trouw hebben getoond tijdens militaire operaties komen ervoor in aanmerking.

Sinds 1940 is ‘ie ook toegankelijk voor burgers. De kans dat zij de onderscheiding krijgen is alleen klein, aangezien zij niet zo snel in gevechtssituaties terecht komen.

Tot begin jaren 50 van de vorige eeuw werd de Willems-Orde nog met enige regelmaat uitgereikt, maar daarna kwam de klad erin.

Nederland kwam weinig meer in gevechtssituaties terecht.

Majoor Marco Kroon was in 2009 de eerste in ruim 50 jaar die de hoogste onderscheiding weer opgespeld kreeg. Majoor Gijs Tuinman volgde in 2014 en het Korps Commandotroepen in 2016.

22 – MILITAIRE COURANT

OKTOBER 2018 – 23

MILITAIRE WILLEMS-ORDE

Toespraak van de Koning Bij de uitreiking van de Militaire Willems-Orde aan Majoor-vlieger Roy de Ruiter op 31 augustus 2018 in Den Haag.

T

oen Roy de Ruiter 16 jaar en negen maanden oud was, solliciteerde hij als vlieger bij de Koninklijke Luchtmacht.

Op 20-jarige leeftijd mocht hij zich operationeel Apache-vlieger noemen.

Zes keer werd hij uitgezonden naar Afghanistan. Een uitgemergeld land, geterroriseerd door krijgsheren, drugscriminelen en Talibanstrijders.

Een land dat de steun van de internationale gemeenschap nodig heeft om machtsmisbruik en geweld het hoofd te bieden.

Apache-vliegers zijn hierbij onmisbaar.

Zij voeren verkenningen uit en escorteren konvooien en transporthelikopters. Ze schakelen vijandelijke stellingen uit. En ze beschermen militairen op de grond tijdens operaties.

Dat laatste – de bescherming van de collega’s op de grond – was de toenmalige kapitein De Ruiter heilig.

Fel en vasthoudend deed hij al het mogelijke – en soms het onmogelijke – om de grondeenheden te ondersteunen en te behoeden voor gevaar.

Voor Roy de Ruiter vormt de krijgsmacht één team.

Het liefst wilde hij altijd bij de planning betrokken zijn. Zijn gedrevenheid leidde soms tot gefronste wenkbrauwen. Maar tijdens risicovolle operaties waarin elke seconde telt, bewees die goede voorbereiding keer op keer zijn nut.

De grondeenheden in Uruzgan gingen de Apaches beschouwen als een onderdeel van hun operatie, beter nog: als hun ‘cavalerie vanuit de lucht’.

Een goed voorbeeld was de operatie op 24 december 2007. Terwijl Nederland een vreedzame Kerstavond beleefde, stond in de Afghaanse provincie Helmand een Nederlands-Britse operatie op stapel om een aantal gevaarlijke personen op te pakken. Kapitein De Ruiter stelde voor de Apache zo in te zetten dat hij alle aandacht van de Taliban zou trekken.

Door te vuren op de helikopter zouden de opstandelingen hun positie verraden.

Tijdens deze operatie wist kapitein De Ruiter als Air Mission Commander samen met zijn co-piloot twee uur lang gevechtssteun te geven vanuit de lucht.

Hij wist de Britse grondtroepen – die hevig werden bestookt met mortieren – te beschermen, terwijl de granaten langs de cockpit scheerden. Uiteindelijk werd de operatie succesvol afgerond en keerden Britten en Nederlanders ongedeerd terug.

Een van de heftigste gevechtsacties waaraan het Apache-detachement deelnam vond een kleine twee jaar later plaats, in september 2009. Deze operatie was niet alleen een poging om de Taliban te verzwakken, maar ook een strijd met de elementen: aarde, water, lucht en vuur.

De setting: een rotsachtige vallei met gruis en stenen, doorsneden door de sterk stromende rivier de

Helmand. In de vroege ochtend worden de Apaches de lucht in gestuurd om een groep collega’s uit een hinderlaag van de Taliban te ontzetten.

De vallei is inmiddels een kakafonie van automatisch vuur. De grijze aarde biedt nauwelijks dekking aan de Nederlandse militairen. Communicatie is moeilijk, omdat de radio van de commandant vol water is gelopen.

Onder luchtsteun van de Apaches – die permanent op de tegenstander blijven vuren op enkele tientallen meters van de eigen mannen op de grond – slagen deze erin hun zwaar gewonde collega Kevin van de Rijdt te vinden en terug te brengen binnen de eigen gelederen.

Kapitein De Ruiter maakt hierbij zijn eigen veiligheid ondergeschikt aan die van de grondeenheden. Op uiterst lage hoogte geeft hij vuursteun aan zijn collega’s zodat zij het vermiste teamlid terug kunnen brengen. Later weet hij ook diens achtergebleven vest met schetsen van het aanvalsplan te vinden, waarna dit kan worden vernietigd.

Korporaal Van de Rijdt overleed aan zijn verwondingen. Ik weet hoezeer dit de nabestaanden en iedereen die bij deze operatie betrokken was aangegrepen heeft, en bezig houdt tot op de dag van vandaag.

Dankzij de onvoorwaardelijke steun en het effectieve en moedige optreden van kapitein De Ruiter en zijn Apache-detachement is voorkomen dat meer slachtoffers vielen.

Later in diezelfde maand werd in een dorp in een naastgelegen provincie opnieuw duidelijk hoe essentieel een goed samenspel tussen Land- en Luchtmacht is. Om een hardnekkige verzetshaard van de Taliban onschadelijk te maken, werd besloten tot een verrassingsactie waarbij Chinook-helikopters midden in het dorp zouden landen, op dertig meter van de bazaar.

Onder dekking van de Apaches werd deze gedurfde, tot in de kleinste details voorbereide operatie met succes bekroond, zonder dat burgers gewond raakten. Dankzij het razendsnelle denken en handelen van kapitein De Ruiter kon de bemanning van een Chinook een vluchtende Talibanstrijder gevangennemen, terwijl zijn Apache hem onder schot hield.

In deze operatie konden meerdere Talibanstrijders worden opgepakt en konden veel wapens en springstof in beslag worden genomen.

Planning en voorbereiding zijn cruciaal in iedere operatie. Maar vaak moet een plan ‘in het zadel’ worden bijgesteld. Zelfs bij de best voorbereide actie komt veel aan op het inzicht en het reactievermogen van gezagvoerders en commandanten in de hitte van het moment. Beleid wordt niet alleen op de basis gemaakt, maar ook in de cockpit terwijl de granaten langs suizen en - in de woorden van een officier-vlieger - ‘de adrenaline tegen de oogkassen klotst’.

24 – MILITAIRE COURANT

OKTOBER 2018 – 25

MILITAIRE WILLEMS-ORDE Om dan de rust en het overzicht te bewaren, moet je uitzonderlijke capaciteiten hebben.

Majoor De Ruiter heeft bewezen daarover te beschikken.

Majoor De Ruiter, U hield het hoofd helder in het heetst van de strijd. Dat bleek ook toen een Nederlandse compagnie onder vuur lag bij Deh Rawod in januari 2008. Korporaal Aldert Poortema en soldaat Wesley Schol kwamen daarbij om het leven. U werd vervolgens opgeroepen om de Nederlandse grondtroepen te gaan helpen, want het gevaar was nog niet geweken. Soldaat Marc van de Kuilen raakte zwaargewond en later lieten twee Afghaanse bondgenoten het leven.

U had als één van de eersten door dat de compagnie onder eigen vuur lag. Uw alerte optreden, en de sterke wil om langer met Uw gevechtshelikopter boven operatiegebied aanwezig te zijn dan vooraf was bepaald, zijn tekenend voor Uw loyaliteit aan Uw collega’s op de grond.

Hoezeer U ook de grenzen opzocht van het fysiek en tactisch mogelijke, U bleef altijd trouw aan Uw mandaat. Geweld gebruikte U alleen proportioneel.

U nam in contacten met superieuren geen blad voor de mond.

‘Een bijter’, werd U genoemd. U ging tot het uiterste om elke operatie tot in de details voor te bereiden. Uw ideeën waren vaak onconventioneel, maar door Uw tactisch inzicht en het vertrouwen dat U wekte, had U een dragende rol in vijf complexe operaties. Uw moed was imponerend. Herhaaldelijk heeft U het leven van anderen boven Uw eigen veiligheid gesteld.

Dit bleek ook tijdens een actie met coalitietroepen in december 2007.

Om hen uit een zware hinderlaag te halen, maakte U een aantal duikvluchten waarmee U precies de aanvalsopstellingen van de vijand kon raken. U deed dit

omdat U wist dat als U hoger zou vliegen, de eigen grondtroepen gevaar zouden lopen.

U ging door, ook toen bleek dat de vijand het niet hoofdzakelijk op de grondtroepen maar juist op U en Uw wingman had gemunt. Daar zijn moed en sterk leiderschap voor nodig.

In een aantal operaties werkte U nauw samen met Commandant Meervoudig Ploegoptreden Gijs Tuinman.

‘Roy is een Gijs in de lucht’, aldus een militair op de grond. Een groter bewijs van respect is nauwelijks denkbaar.

Misschien gaan Uw gedachten nog wel eens uit naar Uw jeugd, toen U zich warm liep voor een carrière bij Ajax. ‘Niet geschikt om door te groeien binnen de jeugdopleiding; te verdedigend’, was toen het oordeel…

Ik kan me voorstellen dat Co Adriaanse zich nadien nog wel eens heeft afgevraagd of deze mening over de jonge Roy de Ruiter niet prematuur was.

In ieder geval kunnen we vaststellen dat de Royal Oman Police zich heden ten dage gelukkig mag prijzen met U. Vandaag eren wij Uw optreden in Afghanistan in de jaren 2007-2009 met de Militaire Willems-Orde. U was als gevechtsvlieger en Air Mission Commander vasthoudend, vakkundig, vernieuwend en onverschrokken. Op exceptionele wijze gaf U blijk van moed, beleid en trouw.

Majoor, ik feliciteer U met deze dapperheidsonderscheiding.

Dan ga ik nu over tot het afnemen van de Eed. “Ik zweer mij als een getrouw en wakker ridder te zullen gedragen, mijn leven altoos te zullen veil hebben voor Koning en Vaderland en door al mijn vermogen mij steeds trachten waardig te maken de onderscheiding, mij door de Koning toegestaan.”

26 – MILITAIRE COURANT

Hanke Bruins Slot: Als kamerlid…

…en als beroepsmilitair.

OKTOBER 2018 – 27

HANKE BRUINS SLOT

‘Militairen op uitzending sturen, dat is mijn moeilijkste beslissing als kamerlid’ Hanke Bruins Slot is Kamerlid voor het CDA sinds 2010. Op haar werkkamer in het Tweede Kamergebouw spreken we over haar huidige werk als volksvertegenwoordiger, maar staan we ook stil bij haar eerdere baan als beroepsmilitair.

Na uw opleiding op de Universiteit Utrecht bent u gaan werken. Maar niet meteen bij Defensie. Hoe is dat zo gekomen?

‘Toen ik 16 was wilde ik 2 dingen graag gaan doen. Rechten studeren en militair worden. Daar had ik het toen thuis over en mijn vader zei ‘ga nu maar eerst studeren, dan kun je daarna altijd nog militair worden’. Toen heb ik mijn studies en Recht, bestuur en management afgemaakt en ben ik aan de slag gegaan bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Maar na 5 jaar begon het wel een te veilige en vertrouwde omgeving te worden. De wens om militair te worden heeft me nooit losgelaten. Ik wilde graag leidinggeven in een mentaal en fysiek uitdagende omgeving. Dat was voor mij de reden om te solliciteren, en ik heb toen ook een bewuste keuze voor de Artillerie gemaakt. Ik wilde graag werken bij een ‘groener’ onderdeel, wat wat verder afligt van een normale baan zoals logistiek en administratie. Artillerie heeft mooi overzicht van wat er op het slagveld gebeurt en er werd ook een nieuw wapensysteem geïntroduceerd, de Pantserhouwitser.’

‘Tijdens mijn uitzending naar Afghanistan kwam ik erachter dat het helemaal niet zo gewoon was. Want de Australiërs keken er nogal van op, ben hun was het niet mogelijk om als vrouw een gevechtsfunctie bij de artillerie te bekleden.’

Defensie is nu hard op zoek naar nieuwe mensen. Waarom zouden jongeren nu moeten overwegen om bij defensie te gaan werken?

‘Het is een prachtige baan. En in je hart blijf je altijd militair. Je mag dienstbaar zijn voor anderen, je inzetten voor je land, maar ook dingen doen die je nergens anders kunt doen. Uit vliegtuigen springen, duiken in de baas zijn tijd, klimmen, leren schieten. Je voelt de kameraadschap, bouwen op elkaar, dat heb je eigenlijk alleen maar bij Defensie. ‘

Defensie is regelmatig negatief in het nieuws. Het heeft vaak te maken met communicatie en openheid. U heeft in de defensieorganisatie gewerkt en bent nu volksvertegenwoordiger. Hoe kijkt u hiertegen aan?

‘Er gaat ontzettend veel goed bij Defensie. Ook hebben we afgelopen jaren heel veel missies uitgevoerd. En als ergens een ramp gebeurt staan onze militairen vooraan. Ze blijven hun taken gewoon uitvoeren, ondanks het feit dat de bezuinigingen de organisatie onder druk hebben gezet.’

‘Als CDA zeggen wij al jaren dat er meer geld bij moet bij Defensie, ben er nu ook trots op dat dat gelukt is en dat we 1,5 miljard Euro meer kunnen besteden. Goed dat we dat met de coalitie hebben kunnen afspreken.

Maar je ziet in de Kamer ook dat de SP 1 miljard Euro wil bezuinigen en Groen Links niet meer wil besteden. En dat de SP de strijd tegen het terrorisme in Afghanistan zinloos vond. Dat raakt mij als voormalig militair en vind ik ook een belediging voor iedere veteraan.’

Hoe is het om als Kamerlid te beslissen over het uitzenden van militairen?

‘Militairen op uitzending sturen, dat is mijn moeilijkste beslissing als kamerlid. Ik ben zelf als militair op uitzending geweest en moet nu als kamerlid een oordeel over uitzendingen hebben. Ik denk dat als je het individuele Kamerleden vraagt, ze dit de moeilijkste beslissingen vinden. We sturen ze op weg naar onveilig gebied en er bestaat de kans dat er geen behouden thuiskomst isn.’

‘Alle missies die we doen worden uitvoerig geëvalueerd. Wat hebben we bereikt? En wat kunnen we hiervan leren? En we kijken altijd naar de 3D benadering: ‘Defence, Development, Diplomacy’. We willen dus niet alleen voor veiligheid zorgen maar ook voor de opbouw van de samenleving en de ontwikkeling van een rechtstaat.’

Er kan nu weer geïnvesteerd worden in Defensie. Dat wordt gezien als goed nieuws zodat dingen verbeterd kunnen worden. Maar is het eigenlijk ook niet heel droevig? Is de dreiging reëel?

‘Ja. Na de val van de muur dachten we echt in een andere periode aangeland te zijn. Dat we het vredesdividend konden incasseren.

Maar de laatste jaren zie je dat de internationale situatie is veranderd. Oekraïne, Rusland, China, Midden-Oosten, instabiliteit in Afrika, terrorisme, allemaal bronnen van spanning. En daarbij komt ook nog bij dat de Verenigde Staten ons verzoekt om meer zelf onze broek op te houden. Dus het lijkt me noodzakelijk om te investeren en te bouwen aan een sterke defensie.’

28 – MILITAIRE COURANT

KEURING

Voor iedereen een baan Bij Defensie staan op dit moment duizenden vacatures open, zowel voor burgers als militairen. Bij het Dienstencentrum Personeelslogistiek van Defensie op het Marine Etablissement Amsterdam vindt de selectie plaats, zowel medische als psychologische.

L

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP DE WEBSITE VAN DEFENSIE: WWW.WERKENBIJDEFENSIE.NL/ SELECTIE-EN-KEURING

uitenant-kolonel Maarten Oostendorp is hoofd van de afdeling Selectie en Keuring.

‘We hebben voor bijna iedereen een baan! Er zijn zoveel mogelijkheden. Dus als iemand komt voor een functie en hij blijkt niet aan de eisen te voldoen, dan kijken we naar een functie waar wel een match is. Er zijn heel veel verschillende functies op verschillende niveaus, van vmbo tot en met universiteit. Uiteraard moet je wel aan een aantal minimumeisen voldoen. Er is altijd de spanning tussen de kwaliteit die Defensie stelt aan militairen en de vacatures die gevuld moeten

worden.’

Als je de poort van het keuringscentrum passeert, is meteen duidelijk dat het selectieproces serieus genomen wordt. Mannen en vrouwen zijn bezig met fysieke testen. Een man blaast op een fluitje ten teken dat er gestart mag worden met de 12 minutenloop.

Maarten Oostendorp: ‘We proberen zo realistisch mogelijk te testen. Afhankelijk van de functie is de belasting bij de test zwaarder.

Iemand die bij de Luchtmobiele Brigade aan de slag wil moet fysiek meer aankunnen dan iemand die als militair bij de administratie wil gaan werken.’

Hoe lang duurt de selectieprocedure?

‘We proberen die zo kort mogelijk te houden. Belangrijk hierbij is dat we doorlopend met de sollicitant contact houden over de voortgang van de procedure, zodat hij weet waar hij aan toe is. We stellen de sollicitant centraal en streven naar een doorlooptijd van acht weken.

De uitslagen van het psychologisch onderzoek en de aanstellingskeuring krijg je op dezelfde dag.’

Psychologisch onderzoek, wat houdt dat in?

‘We kijken naar iemands capaciteiten en persoonlijkheid. In een interview kijken we naar je persoonlijkheid. Als je heftige dingen hebt meegemaakt, bijvoorbeeld als je ouders gaan scheiden, is dat helemaal geen reden om niet aangenomen te worden. Het gaat er vooral om hoe je met dit soort ervaringen omgaat.’

De aanstellingskeuring, wat houdt dat in?

‘Vaak noemen we dit ook wel de medische keuring. Tijdens de keuring hebben we fysieke tests buiten, hardlopen, marsen en een draag- en tiltest. In de sporthal worden ook enkele fysieke tests uitgevoerd. Daarnaast kijken we ook nog naar je ogen en oren en er is een gesprek met een arts.’

OKTOBER 2018 – 29

KEURING

30 – MILITAIRE COURANT

ARCHIEF NIMH

De Gele Rijders Het Korps Rijdende Artillerie was van 1881 tot 1940 gelegerd in de Willemskazerne in Arnhem. De grote heidevelden aan de zuidrand van de Veluwe waren voor deze artilleristen een uitstekende oefenlocatie.

M

et hun behendige paarden, imposante kanonnen, kleurrijke uniformen en grote berenmutsen vormden zij een geliefd object voor schilders en fotografen.

Ook in zwart-wit slaan de zogenoemde ‘Gele Rijders’ een fraai figuur, zoals deze fotorapportage uit de rijke collectie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie laat zien. De gewaagde manoeuvres die de zesspannen uitvoerden om het geschut snel in positie te krijgen, lieten zich nog wat moeilijk in beeld brengen. De plaatjes, die rond 1900 zijn geschoten, laten andere aspecten zien, waaronder de zorg voor de paarden waarvoor grote hoeveelheden hooi werden aangevoerd. Ook moesten de paarden om de zoveel tijd naar een drenkplaats worden geleid.

Oefeningen als deze trokken steevast de nodige bekijks: van heren én dames.

Deze foto uit de oude doos is een mooi eerbetoon aan het Korps Rijdende Artillerie, dat dit jaar zijn 225-jarige jubileum viert.

Het KRA, dat tegenwoordig deel uitmaakt van het Vuursteuncommando, verricht een aantal ceremoniële taken die de herinnering aan het verleden levend houden.

Een jaarlijkse traditie is het afgeven van de minuutschoten tijdens Prinsjesdag met de 25-ponders die nabij het Haagse Malieveld staan opgesteld.

OKTOBER 2018 – 31

ARCHIEF NIMH

32 – MILITAIRE COURANT

FOTOGRAFIE

Claire Felicie

Claire Felicie staat bekend om haar indringende portretten van soldaten en veteranen, in boeken als Here Are the Young Men en Only the Sky Remains Untouched. Haar portretten hangen in het ministerie van Defensie en bij de NAVO. Vanaf 21 september 2018 is er een nieuwe reeks te bewonderen in het Nationaal Militair Museum: dit keer gaat het om de vrouwen van de Peshmerga in de tentoonstelling ‘Dochters van de Zon’.

DOOR JESSE POIESZ

H

et verhaal van de tentoonstelling begint als Felicie met haar dochter in Parijs is, ten tijde van de aanslagen op 13 november 2015. ‘In de chaos van de aanslagen wist ik een taxi te bemachtigen. Tijdens zo’n hectische situatie schieten er allemaal gedachtes door je heen. Een daarvan was: als iemand nu het portier opentrekt, zal ik mijn dochter niet kunnen beschermen. Later zag ik de documentaire van BernardHenri Lévy over de Peshmerga.

Daarin is ook een scène te zien waarin Peshmerga-vrouwen trainen voor de strijd. Toen dacht

SASKIA BERDENIS VAN BERLEKOM

Op zoek naar ‘de blik’ in Irak

ik: daar wil ik een reportage over maken.’

De Peshmerga zijn de krijgskrachten van Iraaks-Koerdistan. ‘Peshmerga betekent “zij die oog in oog met de dood hebben gestaan,”’ vertelt Felicie. Zij voeren een voortdurende strijd tegen ISIS. ‘Het gaat mij om de oorlog ter bescherming,’ legt Felicie uit.

‘Je moet je voorstellen dat je in je dorp bezig bent, en ineens komen er trucks met mannen van ISIS naar binnen rijden. De mannen van je dorp worden gemarteld of gedood, de vrouwen worden verkracht. Daar wil je iets tegen doen.’

Felicie reisde af naar Irak, waar de Peshmerga-strijders werden getraind door Nederlandse militai-

ren. ‘Door Here Are the Young Men had ik natuurlijk contacten bij de mariniers. Die hebben me geholpen om bij Peshmerga te komen.

Majoor Peter Jacobs, van de Luchtmobiele Brigade, heeft ook een cruciale rol gespeeld – door me bijvoorbeeld op het spoor te zetten van de plaatselijke consul en me te assisteren bij het fotograferen.’

Daarnaast kreeg ze hulp van Chnar Hessin, haar tolk. Die loodste haar door oorlogsgebied maar vertaalde ook namens Claire vragen aan de soldaten. Bijvoorbeeld over het voorwerp dat zij meehadden. ‘Op de foto houden zij een item vast van hun gesneuvelde geliefde. Ik vroeg me af: hoe breng je over dat ze hier in gevaarlijk gebied zijn?

We zijn niet gevoelig meer voor gruwelijke beelden. Daarom probeerde ik juist die ontroering op te roepen door middel van iets herkenbaars.’

De resultaten hiervan zijn te bewonderen in het Nationaal Militair Museum. ‘Aanvankelijk had ik foto’s opgestuurd van Only the Sky Remains Untouched, maar die werden door Dirk Staat, curator bij het NMM, toch wat te duister bevonden. De foto’s van Daughters of the Sun pasten wat beter in

OKTOBER 2018 – 33

FOTOGRAFIE het wat hoopvollere beeld dat het NMM schetst. Daar past “oorlog ter bescherming”, het thema van het boek en de tentoonstelling, goed bij.’

Bij het bezichtigen van de tentoonstelling valt op hoe kwetsbaar de vrouwen worden weergegeven, ondanks de gevechtstenues.

Die kwetsbaarheid heeft overigens weinig met geslacht te maken: ook als Felicie mannen fotografeert, zoals in Here Are the Young Men en Only the Sky Remains Untouched, weet ze als geen ander de kwetsbaarheid van de mariniers te treffen. Dat is niet eenvoudig. ‘De ziel van een marinier is zo gepantserd als een Bushmaster,’ zegt Felicie.

(Voor de niet-ingewijden: de Bushmaster is een pantserwielvoertuig dat ingezet wordt bij Nederlandse vredesmissies.) Hoe ze het toch voor elkaar krijgt om deze stoere strijders zo kwetsbaar op de gevoelige plaat te krijgen? ‘Ik denk dat ik kijk met de moederlijke blik. Er is ook altijd wel een bepaalde klik, dezelfde spirit. Ik ben altijd wel bezig met die connectie, ik probeer die mensen te begrijpen. Ik ben ook altijd op zoek naar “de blik”. Voor mij is dat het mooist als ze in zichzelf gekeerd zijn, over iets nadenken. Daarom was het goed dat Chnar die vragen stelde.’ Later, als ik op de opening van de tentoonstelling met Chnar praat valt me op dat zij, in een verder Engelstalig gesprek, ook regelmatig het Nederlandse woord ‘blik’ laat vallen.

Als ik Claire vraag of zij zich soms onveilig heeft gevoeld of achteraf last heeft van angsten, kijkt ze me geamuseerd aan. ‘Ik heb zelf niks heftig meegemaakt of gezien.

Bovendien word ik daar omringd door militairen. Er wordt heel goed voor me gezorgd. Ik hoef me alleen maar bezig te houden met het maken van mooie foto’s.’ Op de opening praat ik met majoor Jacobs en Chnar. Dan blijkt uit hun verblufte verhalen ook dat Claire zich door niets laat afleiden. Zelfs niet toen de vijand een wapen in stelling bracht terwijl zij aan het front bezig was met fotograferen. Het enige wat telt is die ene perfecte foto. Gelukkig maar, want het levert ons schitterende beelden op.

‘Dit is Jeff. Hij is een jonge soldaat met een beetje een zesde zintuig. Toen zijn collega Emile op patrouille ging, had Jeff daar een slecht gevoel over.

Hij schreef een briefje met ‘Be careful, XXX Jeff.’ Vooral die x’jes troffen me in dat verhaal. Emile liep op een bermbom. Omdat hij gewaarschuwd was, was hij echter

extra scherp. Waardoor hij alleen maar scherven in zijn been kreeg. Als hij er vol op was gaan staan, had hij niet meer geleefd.

Het voertuig waarin hij zat was geraakt door een bermbom.

Hij zat achterin, dus hij is niet gewond geraakt, maar hij liep wel de hele dag rond alsof hij een klap op zijn kop had gehad.’

34 – MILITAIRE COURANT

80 JAAR OORLOG

De spiesen gereed! Uit de NTR-serie 80 jaar oorlog

De geboorte van Nederland In 2018 is het precies 450 jaar geleden dat de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) begon. Met een tentoonstelling, televisieserie en boek met de titel 80 jaar oorlog is er dit najaar extra veel aandacht voor deze bepalende periode uit onze vaderlandse geschiedenis.

DOOR NICOLE VAN DER ELST

I VANAF 28 SEPTEMBER IS DE NTR-SERIE 80 JAAR OORLOG IEDERE ZONDAG OM 21:05 UUR OP NPO2 TE ZIEN.

edereen heeft vast weleens van de Tachtigjarige Oorlog gehoord, al was het maar door kennis van historische wapenfeiten als het Alkmaars Ontzet, de Slag bij Nieuwpoort en de Vrede van Münster. Als je de geijkte jaartallen uit de geschiedenisboeken loslaat en inzoomt op de thema’s die belangrijk waren voor de opstandelingen, blijken hun idealen helemaal niet ver van ons af te staan. Vrijheid, zelfbeschikking en tolerantie zijn immers onderwer-

pen waar wij vandaag de dag nog steeds voor strijden, niet alleen in Nederland maar ook in de rest van de wereld.

In de drie pijlers van 80 jaar oorlog – tentoonstelling, boek en tv-serie – wordt dan ook voortdurend de vraag gesteld wat de betekenis van dit conflict is voor de samenleving waarin wij nu leven.

Daarbij wordt naast het verhaal van bekende historische figuren als Willem van Oranje, Filips II en de Hertog van Alva, met behulp van primaire bronnen ook ingezoomd op de gevolgen van het conflict voor de gewone bevolking van de Nederlanden.

TENTOONSTELLING Vanaf 12 oktober is in het Rijksmuseum de gelijknamige tentoonstelling te zien waarin ruim tweehonderd voorwerpen uit de Opstand centraal staan. Het gaat hierbij bij-

voorbeeld om wapens, maar ook om stillere ooggetuigen uit de strijd. Denk daarbij aan belangrijke documenten als de Pacificatie van Gent en het vredesverdrag van Münster, en aan essentiële beeltenissen van belegeringen en veldslagen van bekende schilders als Pieter Bruegel, Peter Paul Rubens en Gerard Ter Borch.

TELEVISIESERIE In deze zevendelige serie wordt in grote lijnen het verloop van de Opstand geschetst, maar er is ook aandacht voor regionale verhalen.

Deze worden van uitleg voorzien door historici uit Nederland en Vlaanderen, die presentator Hans Goedkoop ontvangt op locatie of in de bibliotheek van het Rijksmuseum. Uniek is dat de afleveringen worden verlevendigd met primaire bronnen uit de tijd van de Opstand zelf. Zo worden er in de aflevering over de aanloop naar

OKTOBER 2018 – 35

80 JAAR OORLOG het conflict dagboekfragmenten van de non Maria Luiten voorgelezen waarin zij de Beeldenstorm in Weert beschrijft.

In de serie wordt er constant gewisseld tussen bepalende momenten in de strijd, de uitwerking daarvan op de gewone bevolking en interessante wetenswaardigheden. Zo wordt het geheimschrift van Spaanse spionnen onder de loep genomen, maar wordt ook uitgelegd waarom de Watergeuzen er juist voor kozen om bij Den Briel aan land te gaan.

En waarom kun je de Tachtigjarige Oorlog zien als de eerste propagandaoorlog? En welke rol speelden het zingen van liederen, waaronder het Wilhelmus, hierin?

Naast het verloop van de strijd wordt er ook geprobeerd om enkele onduidelijkheden, die er meer dan vier eeuwen na dato nog steeds zijn, op te helderen. Heeft koning Filips II in 1568 bijvoorbeeld opdracht gegeven om tijdens de onthoofding van graaf Egmond nog een extra slag toe te dienen?

Om daarachter te komen wordt de schedel van de graaf meegenomen naar het Universitair Ziekenhuis in Leuven, waar onderzoekers hopen uitsluitsel te geven door middel van een scan. En wie is toch die vrouw van wie Leidse studenten in 2010 resten vonden in Alkmaar? Ondertussen is zij omgedoopt tot ‘Brecht van Alckmaer’ en staat ze als reconstructie in het archeologiecentrum van de stad, waar onderzoekers uitleggen wat de menselijke resten je kunnen vertellen over het leven van die persoon.

BOEK Senior conservator geschiedenis van het Rijksmuseum Gijs van der Ham brengt de tentoonstelling en televisieserie samen in het bijbehorende boek. Leidraad vormen de voorwerpen en documenten van de expositie, die hij van uitgebreid commentaar voorziet.

Zijn verhaal wordt afgewisseld met regionale verhalen uit de NTR-serie, maar vooral de essays van hoogleraar vroegmoderne geschiedenis Judith Pollmann, NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch en junior conserva-

tor geschiedenis van het Rijksmuseum Stephanie Archangel voegen iets extra’s toe. Zo beschrijft Pollmann hoe de Tachtigjarige Oorlog tot 1945 het belangrijkste historische ijkpunt was om goed en fout te definiëren. Het werd gezien als een strijd waarin ‘de Nederlanders’ eensgezind tegen een vreemde vijand vochten. Pollmann legt uit hoe dit nationale verhaal is ontstaan en dat er de nodige kanttekeningen bij geplaatst moeten worden. Als Vlaming focust Vandermeersch op de scheiding tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, waarvoor de kiem werd gelegd in de Opstand. Archangel trekt het verhaal van onze nationale strijd juist breder door zich te richten op de koloniale veroveringen en de bijkomende slavernij. Zij betoogt dat wat er in de rest van de wereld gebeurde in naam van de nog te vormen Republiek, zelden wordt besproken in het kader van de Tachtigjarige Oorlog.

EN VERDER? Naast het Rijksmuseum zijn er ook in het Dordrechts Museum,

Nationaal Militair Museum en het Prinsenhof tentoonstellingen in het kader van 80 jaar oorlog.

Daarnaast worden er in dit jubileumjaar op verschillende plekken in Nederland en Vlaanderen activiteiten georganiseerd.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.80JAAROORLOG.NL.

GIJS VAN DER HAM E.A., 80 JAAR OORLOG. DE GEBOORTE VAN NEDERLAND, UITGEVERIJ ATLAS CONTACT, 256 PAGINA’S (€ 25,00)

Kijk voor meer informatie op www.NMM.nl

Ontdek de prijs van veiligheid Oorlog en conflict zijn onlosmakelijk verbonden met de wereld waarin we leven en dus met ons. Hoe zorgen we dat we veilig zijn, nu en in de toekomst? Wat is de prijs van vrede en veiligheid en wat is de rol van de krijgsmacht hierin? In het Nationaal Militair Museum ervaar je zelf hoe het is om militair te zijn. Van techniek tot heldendaden, van humanitaire hulp tot missies, je vindt het in en rondom het museum.

Van 13 tot en met 28 oktober is het herfstvakantie in alle defensiemusea met extra activiteiten en workshops.

Kom jij ook?

OKTOBER 2018 – 37

BOEKBESPREKING

De christelijke wereld verweert zich Stel dat de geschiedenis een andere wending had genomen. Wat was er gebeurd als Duitsland de Eerste Wereldoorlog had gewonnen?

Als er geen aanslag in Dallas was gepleegd in 1963? Of als de anarchisten in 1917 tsaar Nicolaas hadden onttroond?

Op dit soort vragen is de stripreeks Uur U gebaseerd.

HANS POLS

I

n Uur U laten steeds andere Franse striptekenaars en vertellers ons zien wat er gebeurd had kunnen zijn. Dit doen ze op basis van historische feiten en geloofwaardige theorieën. Voor het inmiddels twaalfde deel in deze serie, Het stepperijk, gaan we ver terug in de tijd: in de dertiende eeuw na Christus bouwen de Mongoolse Khans gestaag aan een immens rijk, dat bestaat uit delen van China, Centraal-Azië en het oosten van Europa. Het christelijke West-Europa voelt zich bedreigd door de opmars van de Mongoolse troepen. Men brengt een enorm leger op de been met strijders van allerlei pluimage: Teutonen, tempeliers, hospitaalridders en de legers van de grote Europese vorsten. Samen bereiden ze zich voor op een beslissend gevecht.

Het spreekt vanzelf dat het leger niet echt een eenheid is, en rid-

ders met verschillen in opvatting – meestal van religieuze aard – komen regelmatig met elkaar in conflict. Intussen reizen twee broers, een ridder en een jonge monnik, naar Karakorum. Dit is de gouden stad die Ögedei Khan liet bouwen als nieuwe hoofdstad van zijn Mongoolse rijk. Ze hopen hem er met de kracht van hun geloof van te overtuigen om Europa verder met rust te laten.

Of ze daar in slagen vertelt Het stepperijk niet, want deze alternatieve geschiedenis is verdeeld over twee boeken. Het tweede deel moet nog verschijnen. Het idee achter deze serie is leuk, maar de uitwerking wisselt per deel. Het aardige van deze aflevering is dat ze zich afspeelt in een voor veel men-

sen minder bekende periode van de geschiedenis. Het verhaal wordt goed verteld en heeft mooi, duister tekenwerk. Ik ben benieuwd hoe het afloopt.

+++

DUVAL, PÉCAU EN J.M. GUÈRA, UUR U: HET STEPPERIJK, UITGEVERIJ SILVESTER, 48 PAGINA’S (€ 16,95)

38 – MILITAIRE COURANT

BOEKFRAGMENT

Marco Kroon – Danger Close Openhartig, zelfkritisch, rauw en dicht op de huid schrijft Marco Kroon over zijn tijd als commandant van het Special Forces peloton in Afghanistan.

MARCO KROON, DANGER CLOSE, UHB UITGEVERS, 250 PAGINA’S (€ 19,95)

R

echtop, met mijn vest om en gevechtsklaar zit ik ingeklemd tussen mijn maten.

Schouder aan schouder, de wapens voor ons. De stoffige laadruimte gevuld met de geur van warme kero en zweet.

Laag vliegend volgt de Chinook de contouren van de bergen.

Bij elke beweging schommel ik naar links of rechts. Mijn mond is droog en ik heb een knoop in mijn buik. Niets is erger dan vliegen. Bijna niets. Ik haat parachutespringen, hoewel ik liever dood neerstort dan dat ik in het

vliegtuig achterblijf.

Adriaan tegenover me tilt zijn been een stukje op. Een paar tellen later doet hij één oog open. Remco draait zijn hoofd opzij.

‘Jij vieze, gore smeerlap!’ De rest van de jongens grinnikt.

Ik doe mijn ogen dicht, alsof ik slaap. Dat houdt me meestal rustig. Bovendien, zo lijk ik rustig.

Een kalm leider, een goed voorbeeld voor de kerels.

Nog twintig minuten...

We naderen het operatiegebied.

In de verte voor ons loopt de bergrug van de Chora-vallei.

Links, in het westen, is de Baluchipas en rechts, in het oosten, de Chora-pas, de poorten naar de vallei. Voor de bergrug ligt de woestijn van rots, steen en zand met aan een kant een donkergroen lint dat tussen de bergen naar het noorden verdwijnt.

Het gebied, zo’n vijftien bij vijfentwintig kilometer, is een met bruingrijze kiezels gevulde

zandbak onder een blauwe lucht.

Het is heuvelig, hobbelig en vooral heel erg leeg. Op de groenstrook na. Daar loopt de rivier en liggen de oorden en de boomgaarden.

En daar zitten de Taliban.

De Chinook minder vaart. We zakken, neus omhoog. Tijd. Zodra de wielen van de Chinook de grond raken en de laadklep bijna helemaal omlaag is, maken we onze riemen los. We springen op en rennen met de rugzak over een schouder naar buiten.

‘Go, go, go!’

Uitgeverij Band of Books

Hartverscheurend en hoopvol tegelijk

Een waardevol ‘weet je nog’ boekje

Operatie Geslaagd vertelt het verhaal van Erik, die tijdens zijn werk als operatieassistent in Afghanistan getraumatiseerd raakte. Hij beschrijft op rauwe en openhartige wijze de ervaringen die aanleiding gaven tot PTSS en de vernietigende impact die het heeft op een persoon en zijn omgeving. Hij vertelt op niet mis te verstane wijze hoe hij in een isolement terechtkwam en langzaam afbrak tot hij op het punt kwam waarop zelfmoord de enige uitweg leek te zijn. Als vader, veteraan, medicus, maar bovenal als mens vertelt hij hoe hij de strijd is aangegaan met zijn herinneringen en met zichzelf en hoe hij inmiddels weer middenin het leven staat.

Als een gezinslid op uitzending gaat, is dit voor de kinderen een bijzondere periode. Het is best spannend om iemand lang te moeten missen. Het invulboekje staat vol met grappige, leuke, lieve en belangrijke vragen voor jonge kinderen. Het invullen ervan zorgt ervoor dat het makkelijker is om over deze periode te praten. Ook leg je hiermee een waardevolle herinnering vast... Een waardevol ‘weet je nog’ boekje voor ouders en kinderen.

Beide boeken zijn te bestellen via de website www.bandofbooks.nl

OKTOBER 2018 – 39

BOEKBESPREKING

Vechten voor idealen Een nieuwe kijk op de Amerikaanse burgeroorlog: Vechten voor het Beloofde Land toont de rol die Nederlanders speelden tijdens dit bloedige conflict. Auteur Wim van de Giesen heeft voor dit boek veel onderzoek verricht en belicht een onbekend aspect van de oorlog.

DOOR MICHIEL BOELE VAN HENSBROEK

T

oen de Zuidelijke Staten van Amerika zich in 1861 afscheidden van de Noordelijke Staten, ontstonden twee ‘landen’ die tegen elkaar vochten, met slavernij als inzet van de strijd. De president van het noorden, Abraham Lincoln, won de oorlog in 1865 maar werd in datzelfde jaar vermoord.

Hij wist wel het zuiden te verslaan en het Congres te bewegen de slavernij voor de hele Verenigde Staten af te schaffen.

Vechten voor het Beloofde Land behandelt de rol van Nederlandse soldaten in die verwoestende oorlog. In de negentiende eeuw trokken veel protestante dominees met hun aanhang naar de Verenigde Staten. Veel van deze gelovigen zouden in de oorlog meevechten. Het merendeel aan de kant van het Noorden, maar ook een klein deel aan de kant van het Zuiden. Zij zagen de VS als het beloofde land waar zij in vrijheid hun – vaak orthodoxe – variant van het protestantisme konden praktiseren.

Van de Giessen kiest voor een min of meer chronologische opbouw van zijn boek, al neemt hij in de inleiding wel erg grote stappen. Zo komen verschillende unieke eigenschappen van de Verenigde Staten, zoals wapenbezit, de unieke samenstelling van de bevolking en de verhouding tussen individu en overheid, nauwelijks aan bod, terwijl deze thema’s wel een belangrijke rol speelden tijdens en na de oorlog.

De verhalen van de verschillende Nederlanders zijn bloem-

Dirk van Raalte rijk beschreven. Vaak begint Van de Giesen bij hun geboorte in Nederland om daarna in te zoomen op het verdere leven van de soldaat in kwestie. Waar de auteur meer moeite mee heeft, is om deze mooie persoonlijke geschiedenissen in het grotere geheel te plaatsen. Daardoor ontstaat vaak een disbalans tussen de grote geschiedenis van de oorlog en de individuele verhalen van de Nederlandse soldaten.

Daarnaast moet de lezer die niet bovenmatig in krijgsgeschiedenis is geïnteresseerd, hard werken bij het lezen van het boek. De opbouw van het leger komt niet aan bod, terwijl de auteur wel telkens de regimenten en andere eenheden noemt. Ook worden specifieke militaire termen niet uitgelegd.

Het zou verder ook verhelderend zijn als bij de beschrijvingen van veldslagen een kaart zou worden bijgevoegd.

Ondanks dat de ‘grote’ en ‘kleine’ geschiedenis beter met elkaar in overeenstemming zouden kunnen worden gebracht, getuigt dit boek van zeer grondig onderzoek.

De levens van al die soldaten zijn vanaf hun geboorte tot hun dood in Amerika onderzocht en mooi

beschreven. Wat een werk heeft Wim van de Giesen verzet om dit boek tot stand te brengen. Het echte historische hand- en archiefwerk spat van de pagina’s. De auteur heeft dagen doorgebracht in stoffige archieven en op verlaten bergraafplaatsen. Het werk waar een historicus warm voor loopt!

+++

WIM VAN DE GIESEN, VECHTEN VOOR HET BELOOFDE LAND. NEDERLANDERS IN DE AMERIKAANSE BURGEROORLOG (1861-1865), UITGEVERIJ WALBURG PERS, 192 PAGINA’S (€ 19,95)

40 – MILITAIRE COURANT

BOEKBESPREKING

Een reis langs littekens Het is honderd jaar geleden dat een van de grootste gewapende conflicten aller tijden eindigde.

Op 11 november 1918 werd de Wapenstilstand ondertekend in Compiègne. Miljoenen mensen hadden in vier jaar van totale oorlog hun leven verloren en de gevolgen waren enorm.

Het boek Velden van weleer beschrijft deze gevolgen en wat we er nu nog van kunnen zien en merken.

DOOR CARIEN TOUWEN

H

onderd jaar geleden: het lijkt een ver-van-mijn-bed-verhaal, maar dat is het allerminst. Deze Eerste Wereldoorlog heeft het leven in Europa voorgoed veranderd. Landen kampten met torenhoge schulden, getraumatiseerde overlevenden keerden terug in een veranderde maatschappij, al dan niet te midden van ver-

woest landschap en verwoeste steden. In honderd jaar tijd is vrijwel alles weer herbouwd, maar langs de frontlijn van de oorlog zijn nog steeds vele littekens te zien.

In het dikke boek Velden van weleer maken de auteurs Chrisje en Kees Brants een lange reis langs de sporen van het westelijke front. Dit boek verscheen voor het eerst in 1993, toen het einde van de oorlog 75 jaar geleden was. Voor de tiende druk, die deze maand verschijnt, reisden de auteurs opnieuw naar België en Frankrijk en actualiseerden zij de reis van Nieuwpoort tot Compiègne volledig. In tien hoofdstukken beschrijven zij per gebied wat er daar gebeurde. Dit doen ze aan de hand van hun eigen waarnemingen van de achtergebleven forten, musea, monumenten en begraafplaatsen, en ze combineren dit met geschiedkundige feiten en dagboekfragmenten en gedich-

ten van mensen die het meemaakten. Het geeft een zeer indringend beeld. Neem bijvoorbeeld deze passage over ratten in de loopgraven: ‘Zij aasden op de resten van de lijken, en aan hun snorharen en kleverige tong klisten besmettingen en ziektes [...] Waar zij waren voorbijgetrokken bleven er geen voorraden over.

Alles vraten zij leeg, en zelfs de honden walgden van de lijkenlucht die zij verspreidden.’

De 2000 kilometer frontlijn die in het boek beschreven wordt, ligt ook nu nog vol met herinneringen aan de oorlog, van onduidelijke stukken ijzer en roestig eetgerei tot de granaten die nog geregeld opduiken, al dan niet op scherp.

Ieder hoofdstuk beschrijft hoe het eraan toeging: de bombardementen, het verwoeste landschap, bewoners die moesten vluchten of juist niet, het leven in de loopgraven, de verbroedering aan het front, soldaten die op verlof moch-

OKTOBER 2018 – 41

BOEKBESPREKING

Chrisje en Kees Brants ILJA KEIZER

ten, communicatieproblemen en ga zo maar door. Je vliegt van verleden naar heden en terug – het is een zeer interessante tekst die je dwingt om door te lezen.

Het zijn echter wel grote lappen tekst en er hadden meer illustraties in gemogen. Ja, dan wordt het boek nog dikker, maar daarmee wordt het verhaal ook concreter.

Want als je bijvoorbeeld leest dat de frontlijn zich ophield rondom het treinstationnetje van Ramskapelle en de auteurs beschrijven dat de ruïne er nog staat, dan wil je meteen zien hoe dat eruitziet.

Daarvoor moet je nu het boek wegleggen en Google gebruiken: een gemiste kans om het goedgeschreven verhaal meer naar het nu te halen en het boek echt als reisgids te kunnen gebruiken.

De frontlijn wordt veel bezocht door toeristen, veel meer zelfs dan 25 jaar geleden. Dit is mede te danken aan het Thatcher-tijdperk, toen WOI een vast onderdeel werd van het schoolcurriculum in Groot-Brittannië en scholieren bijna verplicht werden om een slagveld te bezoeken. Dit zette een

opmars van toeristische belangstelling voor de hele regio in gang.

Ter plaatse is dit besef de afgelopen kwarteeuw ook doorgedrongen. Monumenten zijn opgepoetst en er zijn veel lokale musea bijgekomen. Ook werden er stapels nieuwe literatuur gepubliceerd in België en Frankrijk, waar de belangstelling voor WOI recenter gegroeid is. In Frankrijk zijn veel bewoners nu actief in verenigingen die niets anders doen dan de lokale geschiedenis in kaart brengen en het verleden opgraven. En menig Brit is in deze regio al een winkel met militaria of een bed and breakfast begonnen.

Toch doet deze commercialisering geen afbreuk aan de emotionele ervaring die een bezoek aan een begraafplaats, oorlogsmuseum of herdenkingsceremonie geeft. Het besef dat een oorlog als deze altijd herinnerd moet worden opdat zoiets nooit meer zal voorkomen, overheerst. Wat dat betreft hadden de Britten gelijk om een bezoek aan een slagveld te verplichten. Er is niets zo indrin-

gend als eindeloze rijen witte kruizen vol namen van achttienjarige jongens, glinsterend in het zonlicht tussen perfect gemaaid gras. Nooit, nooit weer.

+++

CHRISJE BRANTS EN KEES BRANTS, VELDEN VAN WELEER, UITGEVERIJ NIJGH & VAN DITMAR, 416 PAGINA’S (€ 29,99)

De langverwachte en gitzwarte biografie

Rauter Himmlers vuist in Nederland

‘Theo Gerritse gaat in zijn biografie van Rauter op zoek naar het antwoord op de vraag wat er in het hoofd van deze man, die tijdens de bezetting geen middel had geschuwd om elk verzet de kop in te drukken en zo veel mogelijk joden te deporteren naar de vernietigingskampen omging.’

– Historisch Nieuwsblad isbn: 978 94 61055 28 6 | 767 pagina’s

¤ 39,90

Verkrijgbaar in de boekhandel en op boomgeschiedenis.nl

OKTOBER 2018 – 43

BOEKBESPREKING

Michael Grant

Drie vrouwen tegen de nazi’s Dit keer start hun missie in de buurt van Normandië. De drie vrouwelijke Amerikaanse militairen hebben al opdrachten uitgevoerd in Afrika en Italië.

Maar nu gaan ze de directe strijd aan met nazi-Duitse militairen. Ze raken verwikkeld in een conflict waarbij niet altijd duidelijk is wie nu eigenlijk vriend of vijand is.

DOOR SANDRA BOUWHUIS-SJOER

H

et boek De laatste missie is het laatste deel van de Frontlinestrilogie. De verhalen zijn fictie en spelen in een wereld waarin vrouwen meevochten in historische veldslagen.

Het verhaal gaat over sergeant Rio Richlin, tweede luitenant Rainy Schulterman en sergeant Frangie Marr. Rio heeft de leiding over een sectie van in totaal elf mannen en vrouwen. Rainy werkt voor de inlichtingendienst en Frangie is hospik. Aan het begin van het boek bereiden zij zich afzon-

derlijk van elkaar voor op de invasie in Normandië. In de loop van het boek kruisen hun verhaallijnen elkaar regelmatig. Tijdens die ontmoetingen blijkt telkens weer dat er sprake is van een warme vriendschap tussen de vrouwen: zij delen een veelbewogen verleden.

Zoals gezegd is De laatste missie fictie. Toch lijkt het een waargebeurd verhaal doordat de schrijver veel historische gebeurtenissen zoals D-day, het bloedbad bij Malmedy en de slag bij Hürtgenwald gedetailleerd beschrijft. Het boek is hierdoor niet geschikt voor mensen met een tere ziel of zwakke maag. De schrijver laat de oorlog zien in al zijn soms gruwelijke facetten: geweld, sadisme, verlies en verraad – maar ook humor, kameraadschap en liefde.

Als onderliggende boodschap stelt de schrijver seksisme, antisemitisme en racisme aan de kaak. De vrouwen worden vaak niet serieus genomen door hun mannelijke collega’s. Van de blanke Rio wordt verwacht dat zij na de oorlog een brave huisvrouw wordt die goed voor haar man en kinderen zorgt. De Joodse Rainy wordt bespot om haar afkomst en de zwarte Frangie wordt behandeld

als tweederangsburger.

Tijdens het lezen werd ik steeds meer in het boek gezogen. Ik zag de gebeurtenissen als het ware door de ogen van de personages en voelde hun emoties. De uitgeverij plaatst het boek in de categorie Young Adult. Wat mij betreft heeft De laatste missie geen uiterste leeftijdsgrens, maar is het geschikt voor iedereen die houdt van oorlogsromans.

++++

MICHAEL GRANT, DE LAATSTE MISSIE, UITGEVERIJ HARPERCOLLINS, 414 PAGINA’S (€15,-)

Uitgeverij Geromy

&DPRXÀDJH en kenmerken Verschijnt 24 november 2018 tijdens www.IPMS.nl te Houten

De Luchtoorlog 1914-­1918 Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-­1918) groeide het luchtwapen uit van een eenvoudig hulp-­ middel voor verkenning tot een niet meer weg te denken wapensysteem in de massale strijd om de eindoverwinning. De vliegtuigbouwers van het eerste uur zagen hun bedrijfstak in die vier oorlogs-­ jaren uitgroeien tot een industrie die bijna 200.000 vliegtuigen voortbracht.

Dirk Starink is oud-­luchtmachtbevelhebber en militair-­luchtvaarthistoricus. Hij geeft vanuit de overvloedige internationale literatuur in dit boek voor het Nederlandse taalgebied voor het eerst een overzicht van de evolutie van het luchtwapen zoals die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog voltrok.

Verschijnt 13 november 2018

Kijk voor meer informatie op www.geromybv.nl

OKTOBER 2018 – 45

BOEKBESPREKING

Een vijfjarig meisje op missie In de boekenrubriek van de Militaire Courant behandelen we eigenlijk altijd het verhaal van veteranen en soldaten zelf.

Oorlog raakt echter ook de familie en, onverhoopt, nabestaanden. Daarom behandelen we Majoor Rosalie, een boek over de dochter van een soldaat in de Eerste Wereldoorlog.

DOOR JESSE POIESZ

I

n 1917 is de Eerste Wereldoorlog nog in volle gang. Rosalie is vijf. Ze mag bij de grote kinderen in de klas zitten tekenen, terwijl zij leren lezen. Niemand weet dat Rosalie eigenlijk een majoor is en bezig is met een geheime missie. Ze probeert uit te vinden wat er met haar vader is gebeurd. Die vecht in de Grote Oorlog.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van deze kleine Rosalie, een vroegwijs meisje dat

worstelt met concepten als ‘oorlog’ en ‘dood’, en in een eigen fantasiewereld leeft. Natuurlijk proberen haar moeder en de meester haar te beschermen tegen de harde waarheid. Onze heldin laat zich echter niet voorschrijven wat het beste voor haar is en zal niet rusten voordat zij de waarheid achterhaald heeft.

Majoor Rosalie is geschreven door Timothée de Fombelle. De Fombelle begon als theatermaker en is inmiddels een gerenommeerd kinderboekenschrijver. Hij schreef eerder de serie Tobie Lollness, dat in thuisland Frankrijk verscheidene prijzen heeft gewonnen. In Nederland is het eerste deel, Op de vlucht, bekroond met een Zilveren Griffel. Dit meesterschap zie je terug in dit boek.

Daarnaast weet Isabelle Arsenault, de illustratrice, precies de goede toon te treffen: enerzijds melancholisch en anderzijds getuigend van een kinderlijke verwondering. Daarmee zijn tekst en tekening perfect met elkaar in evenwicht. Het verhaal is vertederend in het weergeven van de vroegwijsheid en vastberadenheid van de kleine Rosalie, maar laat de lezer nooit vergeten wat de achtergrond vormt van het verhaal en hoe ernstig de situatie eigenlijk is. Het zit in de kleine dingen, zoals de meester die een arm heeft verloren, of het terloops noemen van ver-

schrikkelijke slagvelden als Thiepval en Combles.

Een kleine waarschuwing is dan ook op zijn plaats: dit is geen verhaal voor teerhartige kinderen.

Zelfs deze recensent van 31 kreeg bij de laatste paar pagina’s een brok in zijn keel. Dat mag ook wel.

Oorlog is een ernstige zaak, en er wordt vaak toch te lichtvaardig over gedaan in films, spelletjes (op de computer en op het schoolplein), et cetera. Het is een mooi boek om voor te lezen en om een goed gesprek aan vast te knopen.

Majoor Rosalie illustreert als geen ander dat oorlog zijn tol eist van iedereen: groot én klein.

++++

TIMOTHÉE DE FOMBELLE, MAJOOR ROSALIE, ILLUSTRATOR: ISABELLE ARSENAULT, VERTALING: EEF GRATAMA, UITGEVERIJ QUERIDO, 64 PAGINA’S (€ 16,99)

thalesgroup.com

- Ă Getty images - Shutterstock

The people we all rely on to make the world go round, they rely on Thales

Search: Thalesgroup

OKTOBER 2018 – 47

BOEKBESPREKING

Door de ogen van de oorlogscorrespondent Waarom kiest de mens voortdurend weer voor oorlog?

Waarom worden constant dezelfde keuzes gemaakt die leiden tot gruwelijke conflicten waarin duizenden mensen omkomen en onmetelijk leed wordt veroorzaakt? Rudi Vrankx geeft met zijn bundel Mijn kleine oorlog een aangrijpende blik in het leven van een oorlogscorrespondent.

DOOR RIK METS

S

inds eind jaren tachtig reist de Belgische journalist Rudi Vrankx (1959) de wereld rond en doet hij voor VRT Nieuws verslag van oorlogen en conflicten.

De ervaringen die hij hierbij heeft opgedaan, zijn gebundeld in Mijn kleine oorlog. Dertig jaar aan het front. Het boek geeft een indringend beeld van de vele conflicten die Vrankx in zijn dertigjarige carrière is tegengekomen en die hij voor VRT heeft verslagen. De lezer wordt zodoende meegenomen van Bosnië naar Israël, Congo en nog tal van andere bekende en minder bekende conflictgebieden.

Vrankx’ openhartige en duidelijke

schrijfstijl maken dat de gruwelijkheden van al deze conflicten krachtig bij de lezer binnenkomen. Door de opeenvolging van verhalen lijkt het bij vlagen alsof het boek eentonig dreigt te worden. Steeds weer dezelfde gruwelijkheden, wandaden en uitspattingen. Steeds weer dezelfde motieven voor strijd – politiek, economisch en religieus. Steeds weer gidsen die vertellen over familieleden die zijn vermoord, artsen die vertellen over verkrachte patiënten en ouders die vertellen over hun gedode kinderen.

Toch wordt Mijn kleine oorlog nooit eentonig; het boek blijft van begin tot einde boeien. Het zet de lezer wel aan tot denken: hoe heeft Vrankx dit al die jaren kunnen volhouden? Zijn beschrijvingen komen namelijk uit de eerste hand, het zijn situaties waarbij hij zelf aanwezig was. Hij heeft zijn eigen leven in gevaar gebracht om ons het nieuws te brengen.

Zo beschrijft Vrankx zijn eerste missie als jonge journalist in 1989 naar Roemenië: in de laatste dagen voor de val van Ceausescu reisde hij met een militaire escorte naar Transsylvanië. Onderweg werden ze onder vuur genomen en hij ontsnapte ternauwernood aan de rondvliegende kogels door te schuilen achter een elektriciteitspaal. Dit persoonlijke aspect versterkt nog weer de impact van de verhalen.

Mijn kleine oorlog doet bij vlagen denken aan Dispatches van Michael Herr. Ook Herr was een oorlogscorrespondent die zijn belevenissen tijdens de Vietnamoorlog aan het papier toevertrouwde. De algemene krankzinnigheid van die strijd komt terug in Vrankx’ beschrijvingen van de talloze oorlogsgebieden waar hij heeft gewerkt. Het zorgt bij de lezer voor een beklemmend gevoel en de constante vraag: ‘waarom?’

Tevens krijgt de lezer een duide-

lijk beeld mee van de soms dubieuze rol die journalistiek in een oorlog kan spelen. Journalisten proberen objectief verslag te doen, maar kunnen dat alleen doen van hetgeen zij te zien krijgen. Wat zij te zien krijgen, kan propaganda zijn; wat zij erover schrijven, kan gebruikt worden als propaganda. Een typisch voorbeeld is wat Vrankx schrijft over de Irakoorlog: ‘In de aanloop naar de oorlog moest, zo cruciaal voor de propagandamolen, de onmenselijkheid van de Iraakse bezetter bewezen worden.’ En dat is wat journalisten in die periode met succes deden. Door de wreedheden die het Iraakse regime zou hebben gepleegd, werd de inval gerechtvaardigd. Het fundament voor die rechtvaardiging was echter uitermate zwak. ‘Als journalisten hebben we gefaald,’ aldus Vrankx.

In West-Europa leven we nu al ruim zeventig jaar in vrijheid, waardoor we vergeten lijken te zijn wat oorlog inhoudt. Vrankx brengt de oorlog akelig dichtbij en maakt deze inzichtelijk. Mijn kleine oorlog maakt dat we ons nog eens goed moeten afvragen hoe dankbaar wij eigenlijk zijn voor al die jaren van vrijheid en wat we eraan kunnen doen om toekomstige oorlogen, zowel in Europa als daarbuiten, te voorkomen. Alleen al daarom is Mijn kleine oorlog zeer relevant voor 2018 – en voor de toekomst.

+++

RUDI VRANKX, MIJN KLEINE OORLOG. DERTIG JAAR AAN HET FRONT, UITGEVERIJ OVERAMSTEL, 432 PAGINA’S, ( 24,99)

48 – MILITAIRE COURANT

EVENEMENTEN

Agenda VEERE – Museum Veere. In Museum Veere is vanaf 19 mei de bijzondere tentoonstelling ‘Tussen Hoop en Vrees: Veere en de Groote Oorlog (1914-1918)’ te zien. De tentoonstelling laat in de Schotse Huizen en het Stadhuis zien hoe honderd jaar geleden het leven ‘tussen hoop en vrees’ moet zijn geweest in Veere en omstreken.

eens gehoord van de Tachtigjarige Oorlog, die 450 jaar geleden begon. Maar wat is de betekenis van die oorlog – waarom is dit conflict voor Nederland nog steeds belangrijk? In de tentoonstelling ‘80 Jaar Oorlog’ figureren spotprenten, tapijten, wapens, schilderijen van onder anderen Brueghel, Rubens en Ter Borch als ‘ooggetuigen’ in het verhaal van het ontstaan van Nederland.

WWW.MUSEUMVEERE.NL

WWW.RIJKSMUSEUM.NL

1 JULI 2018 T/M 6 JANUARI 2019

21 T/M 28 OKTOBER

19 MEI T/M 31 DECEMBER

OVERLOON – Oorlogsmuseum Overloon. Als je films ziet over de legers in de Tweede Wereldoorlog, dan zou je de indruk krijgen dat alle vervoer per auto ging. Dat is níet zo. Paarden- en mensenbenen waren nog steeds belangrijk. Deze tentoonstelling gaat over de techniek achter mobiliteit.

WWW.OORLOGSMUSEUM.NL

12 OKTOBER 2018 T/M 20 JANUARI 2019 AMSTERDAM – Rijksmuseum Amsterdam. Iedereen heeft wel

ARNHEM – Museum Bronbeek.

Voor het eerst wordt een tentoonstelling gewijd aan de Nederlandse ‘erewoordweigeraars’ in de Tweede Wereldoorlog. In het bijzonder aan hen die afkomstig waren uit Nederlands-Indië: De katjongs. Wie waren zij, hoe brachten zij hun dagen door, op welke manieren trachtten zij te ontsnappen – en wie lukte dat?

WWW.DEFENSIE.NL

27 OKTOBER LEEUWARDEN – Fries Verzetsmuseum. In het kader van de

Maand van de Geschiedenis geeft publieksconservator Hans Groeneweg op zaterdag 27 oktober een speciale instaprondleiding met als thema Opstand. Dit is in het kader van het thema van de Maand van de Geschiedenis.

WWW.VERZETSMUSEUM.ORG

1 EN 2 NOVEMBER DELFT/UTRECHT – Historizon. In najaar 2018 organiseert Historizon in samenwerking met het ensemble Camerata Trajectina, een reeks unieke dagtochten over 450 jaar opstand, in diverse steden en tal van musea. De laatste twee dagtochten vinden plaats op 1 en 2 november in Delft en Utrecht.

WWW.HISTORIZON.NL

14 APRIL T/M 4 NOVEMBER ALMERE – PIT Veiligheidsmuseum. Met de bezetting van Nederland door nazi-Duitsland vanaf mei 1940 kwam de Nederlandse politie in een lastige situatie. Enerzijds moest zij de Duitse verordeningen uitvoeren en anderzijds moest zij de Nederlandse bevolking beschermen. Tussen collaboCOLLECTIE NIMH

Museum Bronbeek. Katkongs: KNIL-cadetten van de KMA in gevangenschap in Duitsland

OKTOBER 2018 – 49

EVENEMENTEN

ratie met nazi-Duitsland (zwart) en verzet tegen nazi-Duitsland (wit) zat een groot grijs gebied. Hoe ging de Nederlandse politie om met de toenemende onderdrukking? Deze vragen worden behandeld in de tentoonstelling ‘Zwart Wit Grijs: de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog’.

WWW.PITVEILIGHEID.NL

BOLSWARD – Titus Brandsma Museum. De Utrechtse aartsbisschop Jan de Jong (1885-1955) trotseerde tijdens WOII met grote standvastigheid, onverschrokkenheid en trefzekerheid de nationaalsocialistische vijand. Keer op keer tekende hij protest aan tegen elke verordening, maatregel en wet die de nazi-bezetter uitvaardigde. Hij deed dat met gevaar voor de kerk, voor zijn eigen leven en voor dat van velen met hem – zijn medestrijder, trouwe doorzetter en (verzets)held Titus Brandsma voorop.

Palet van verzet: ‘Freddie’, eind 1944, 19 jaar oud NATIONAAL MONUMENT KAMP VUGHT

TITUSBRANDSMAMUSEUM.NL

11 NOVEMBER

10 DECEMBER

BRUSSEL – In Brussel herdenkt men de honderdste verjaardag van de ondertekening van de wapenstilstand, met als thema het einde van de oorlog en de terugkeer naar de vrede en de heropbouw. Dit is een van de vele herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog, verspreid over Nederland en België.

ROTTERDAM – Oostplein. Jaarlijks vindt op 10 december, de verjaardag van het korps, een bijeenkomst plaats ter herdenking van alle gevallenen in de geschiedenis van het Korps Mariniers.

WWW.BE14-18.BE

ARNHEM – Museum Bronbeek.

Theo Doorman, de jongste zoon van de beroemde Karel Doorman, spreekt over de inhoud en totstandkoming van zijn boek In de schaduw van de Javazee.

25 NOVEMBER AMSTERDAM – Rijksmuseum.

Presentator en historicus Hans Goedkoop maakte voor de NTR de tv-serie 80 Jaar Oorlog. Hiervoor trok hij het land door en bekeek hij met deskundigen de sporen die het conflict in het land heeft achtergelaten. Conservator en samensteller van de tentoonstelling Gijs van der Ham belicht de spectaculaire voorwerpen die hij voor deze tentoonstelling bij elkaar kreeg samen met Stephanie Archangel. Muzikant en columnist Massih Hutak draagt een column voor die hij speciaal voor deze tentoonstelling schreef.

WWW.RIJKSMUSEUM.NL

WWW.DEFENSIE.NL

16 DECEMBER

WWW.DEFENSIE.NL

15 DECEMBER 2018 T/M 28 FEBRUARI 2019 VUGHT – Nationaal Monument Kamp Vught. In Palet van Verzet, moedige vrouwen toen en nu, gebaseerd op het gelijknamige boek van Simone Jacobs, worden veertien vrouwen geportretteerd. De tentoonstelling maakt onderdeel uit van de Aaltense expositie over ‘De vrouw als spil van het verzet.’ Deze activiteiten vinden

plaats in het kader van 2018, Jaar van Verzet. Vanaf 15 december is de tentoonstelling te zien in NM Kamp Vught.

WWW.NMKAMPVUGHT.NL

27 DECEMBER SCHAARSBERGEN – Inloopdag ECHOS-Homes. ECHOS-Homes zijn laagdrempelige, toegankelijke en herkenbare ontmoetingscentra met een regionale inloop- en huiskamerfunctie voor militairen, veteranen en hun thuisfront. Daarnaast zijn ECHOS-Homes vanuit hun aard en ligging ideale meeting points voor militairen en burgers, de krijgsmacht en de samenleving.

WWW.ECHOS.NL

23 APRIL T/M 31 DECEMBER YSSELSTEYN – Duitse Militaire Begraafplaats. Aufrecht gehen is een theatrale audiotour op de enige Duitse militaire begraafplaats van Nederland, langs 32.000 betonnen kruisen over 17 hectare grond. Na succesvolle luistervoorstellingen presenteert Aufrecht gehen nu een gratis app.

HTTP://AUFRECHTGEHEN.EU

R e v i s i t e d

Holland Paraat 1 - Materieel van het Nederlandse leger 1939 - 1940 Dit fotoboek geeft een goed overzicht van het materieel waarmee het Nederlandse leger de Duitse invaller tegemoet trad. Met unieke foto’s!

104pp NL/ENG ISBN: 978-90-809339-2-7

photographed by Henk Zomers In more than 130 full-colour pictures photographer Henk Zomers gives us an overview of the vehicles that liberated Europe after the landings of D-Day. His photographs range from bicycles and jeeps, through trucks and armoured cars, to tanks and heavy transport, carefully set in the most authentic surroundings possible. This book is a treat for those interested in World War 2, military vehicles and good photography. It is also meant as a tribute to our liberators, the men who risked Also available: WW2 Classics their lives, and often gave it, to ensure our Market Garden revisited. freedom and prosperity. It is also aknowledgement of the efforts of the men who made these machines and the enthousiasts who keep them working to commemmorate the past in present and future.

Market Garden ISBN: 978-90-809339-5-8

Jan Giesbers - Rob Tas - Antal Giesbers Giesbers’ Media, Balgoij

Holland Paraat 2 - Nederlandse vechtwagens en pantserwagens 1914 - 1943 Een fotoboek dat de tanks en pantserwagens behandelt die Nederland tot en met WO2 maakte of aanschafte.

Met unieke foto’s!

104pp NL/ENG ISBN: 978-90-809339-6-5

WW2 C AS SS S II C CS S C LL A

A f t e r m a t h

giesbers’ media balgoij

A f t e r m a t h

Z o m e r s

N o r m a n d y

Jan Giesbers - Rob Tas - Antal Giesbers

R e v i s i t e d

2

N o r m a n d y

H e n k

C l a s s i c s

G a r d e n

In more than 130 full-colour pictures photographer Henk Zomers gives us an overview of the vehicles that liberated the South-West of the Netherlands during and after Operation Market Garden.

Ranging from motorcycles and jeeps through trucks and armoured cars to tanks and heavy transport, this book is a treat for those interested in World War 2, military vehicles and good photography.

This book is meant as a tribute to our liberators, but also the men who made the machines and also the enthousiasts who keep them working to commemmorate the past and enjoy these magnificent vehicles in present and future.

WW2 C L A S S I C S

M a r k e t

photographed by Henk Zomers

H e n k Z o m e r s WW2 C L A S S I C S

W W 2

G a r d e n

Nederlandse vechtwagens en pantserwagens Dutch tanks and armoured cars 1914-1943

Equipment of the Dutch Army 1939-1940

ISBN/EAN: 978-90-809339-6-5

1

M a r k e t

C l a s s i c s

Jan Giesbers Rob Tas Antal Giesbers

Dutch neutrality during the First World War didn’t prevent the Dutch army from acquiring some armoured vehicles. Afterwards, the army bought some armoured cars and battle cars (tanks) to get better acquainted with them, but also developed some vehicles to counter threats thought to be specific to the Dutch situation. When World War Two broke out, only a limited number of armoured vehicles were active in the Netherlands. In the Dutch Indies (Indonesia) the acquisition of vehicles went on after May 1940, but it was not enough to stem the Japanese invasion. In Surinam and the Dutch Antilles some of these armoured Materieel van het Nederlandse cars and tanks were in service till the endLeger of the war.

WW2 C L A S S I C S

W W 2

Holland Holland paraat!1 paraat!2 De neutraliteit van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog verhinderde niet dat het Nederlandse leger er enige pantserwagens door verwierf. In de jaren daarna kocht het leger pantserwagens en vechtwagens (tanks) om er beter mee bekend te raken, maar ontwikkelde zelf ook voertuigen om specifiek-nederlands gedachte bedreigingen het hoofd te bieden.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, was er in Nederland een beperkt aantal pantservoertuigen actief. In Nederlands-IndiĂŤ ging de aanschaf van voertuigen na mei 1940 door, maar het was onvoldoende om de Japanse inval te stuiten. In Suriname en de Nederlandse Antillen bleef een aantal van deze vecht- en pantserwagens in dienst tot het eind van de oorlog.

Holland Paraat! 2

Jan Giesbers Rob Tas Antal Giesbers

y had to oppose a beat down the refive days. In this uipment with which mount of guns and Dutch designs and red weapons were bsolete ones. The ore encompass a ilisation and the t in their totality nt with which the vader.

Twee boeiende reeksen!

Holland Paraat! 1

dse veldleger testaan, die de weerjf dagen wist te et materieel waaraanging - een hoeowel eigengereide ook buitenlandse wapens werden infoto’s in dit fototijdsperiode dan ijd in de meidagen wel een goed overNederlandse leger

Holland Paraat! en WW2 Classics

R e v i s i t e d ISBN: 978-90-809339-7-2

NormANDY Aftermath

Giesbers’ Media, Balgoij

WW2 Classics - Market Garden Revisited In meer dan 130 foto’s geeft fotograaf Henk Zomers een authentiek beeld van de voertuigen waarmee de Britten tijdens Market Garden Nederland bevrijdden.

120pp ENG ISBN: 978-90-809339-5-8

WW2 Classics - Normandy Aftermath In meer dan 130 foto’s geeft fotograaf Henk Zomers een authentiek beeld van de voertuigen waarmee de Amerikanen vanaf NormandiÍ Europa bevrijdden.

120pp ENG ISBN: 978-90-809339-7-2

Deze boeken zijn te bestellen via Giesbers’ Media: antal@giesbersmedia.nl

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: ₏ 12,– voor vier nummers

naam straat postcode land e-mail telefoon

BON

m/v

plaats

IBAN nummer betaling

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Visscherplein 160 k32, 3511 LX Utrecht, Nederland

‘Een meeslepend boek. Herkenbaar voor iedereen die met een trauma in aanraking is geweest!’ Wim Dijkema, Dutchbatveteraan

Trijp Âś (UULTHYPL )SLLRLY 0:)5 Ă

Trijp is het verhaal van de vierentwintigjarige militair Simon, die heeft deelgenomen aan een Nederlandse vredesmissie.

Na zijn thuiskomst uit oorlogsgebied wordt hij geconfronteerd met onbegrip en minachting en verliest hij gaandeweg alle grond onder zijn voeten.

Om te ontsnappen aan zijn ondraaglijke bestaan vertrekt Simon naar Schotland, op zoek naar de waarheid.

Een indringende roman over de eenzaamheid die LLU ZWLJPĂ„LRL NLIL\Y[LUPZ TL[ aPJO TLLIYLUN[ V]LY ZJO\SK LU ]YPLUKZJOHW [LNLU OL[ HKLTILULmende decor van de Schotse Hooglanden.

In de boekhandel vanaf 17 november Ook te bestellen (zonder verzendkosten) VW ^^^ X]\P[NL]LYPQ US QV Uitgeverij 7VZ[I\Z )( 5PQTLNLU

OKTOBER 2018 – 51

COLOFON

Prijsvraag Bij de nieuwe prijsvraag zijn drie exemplaren van Danger Close, het boek van Majoor Marco Kroon, Ridder Militaire Willems-Orde te winnen.

O

penhartig, zelfkritisch, rauw en dicht op de huid schrijft Marco Kroon over zijn tijd

Winnaars In de vorige editie van de Militaire Courant die in juni 2018 is verschenen was de vraag: Wie was de opvolger van Generaal Peter van Uhm in 2012 als de Commandant der Strijdkracht? Het juiste antwoord is: Generaal Tom Middendorp Onder de inzenders van het juiste antwoord, zijn drie exemplaren van het boek Ik koos het wapen verloot. De winnaars zijn: familie Nieuman uit Groningen, de heer Koopmans uit xxxx en mevrouw Faessen uit Heerlen. Van harte gefeliciteerd!

als commandant van het Special Forces peloton in Afghanistan.

Van dichtbij, door zijn ogen, beleven we spannendste en meest succesvolle militaire operaties van onze tijd. Pagina’s vol adrenaline, de geur van zweet en kerosine, gordijnen van lood en de onvoorwaardelijke band van kameraadschap die elk gevaar doet vergeten. En ook: de onzekerheid, de frustraties en de gevechtsuitputting.

Contact Militaire Courant UHB uitgevers Visschersplein 160 k32 3511 LX Utrecht Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl Redactie redactie@militairecourant.nl

De vraag: In 2009 was Marco Kroon de eerste militair sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw die de Militaire Willems-Orde ontving. In 2014 volgde Gijs Tuinman en dit jaar Roy de Ruiter.

Hij zat bij de Luchtmacht. Van wat voor een toestel was hij de piloot?

Abonnementen 4 nummers voor €12.

Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl

Stuur uw antwoord, onder vermelding van ‘Prijsvraag Militaire Courant’ naar info@ militairecourant.nl.

Volgende nummer De volgende Militaire Courant verschijnt op 18 februari 2019.

Online www.militairecourant.nl twitter @militaircourant www.facebook.com/militairecourant Oplage 25.000

Hoofdredacteur Jan Louwers Redactie Jesse Poiesz, Niels Roelen, Erik de Vries Lentsch Medewerkers Sandra Bouwhuis-Sjoer, Michiel Boele van Hensbroek, Rik Mets, Hans Pols, Carien Touwen Cover Ministerie van Defensie Vormgeving Titus Vegter Uitgever Jan Louwers De Militaire Courant is een uitgave van UHB uitgevers. De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen. De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant wordt verspreid via middelbare scholen, MBO, HBO, universiteiten, musea, defensie, veteranenorganisaties en boekhandels. Tevens is het mogelijk om een abonnement op de Militaire Courant te nemen.