บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม (เล่ม 3)
د�او�لا อัลฟะวาอิด
อัลฟะวาอิด : บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม (เล่ม 3) เขียน | อิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์ แปล | อุมมุอิมาเราะฮ์ บรรณาธิการ | มุฏมะอินนะฮ์ ตรวจวิชาการ | เราะห์มะฮ์ ต�าราเรียง พิิสููจนอักษร | อิบติซาม, มินนะตุลลอฮ และ อุมมสูะอัด ปกและรูปเล่ม | Alfa พิิมพิ์ครั้งที่ 1 | มกราคม 2565 ราคา 300 บาท ISBN 978-616-588-501-0 จัดพิิมพิ์โดย : ธีรวุฒิ วงศ์เสูงี่ยม สูานักพิิมพิ์มิรอาต 12 ซอยแมนไทย ถนนกรุงเกษม แขวงคลองมหานาค เขตป้อมปราบศัตรูพิ่าย กรุงเทพิฯ 10100 Email: mirat.books@gmail.com Facebook: www.facebook.com/miratbook พิิมพิ์ที่ : นัตวิดาการพิิมพิ 457/202-203 ตรอกวัดจันทร์ใน เจริญกรุง107 ถ.เจริญกรุง บางคอแหลม กรุงเทพิฯ 10210 โทร 02-2916530 -ไม่สูงวนลิขสูิทธิ์ในการน�าเนื้อหาสู่วนหนึ่งสู่วนใดไปใช้ โดยไม่มีเจตนาแสูวงหาผลก�าไร แต่ควรระบุที่มาอิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์. อัลฟะวาอิด
: บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม เล่ม 3.-- กรุงเทพิฯ : นัตวิดาการพิิมพิ์, 2565. 256 หน้า.-- (อัลฟะวาอิด). 1. ศาสูนาอสูลาม -- หลักค�าสูอน. I. อุมมอิมาเราะฮ์, ผู้แปล. II. ชื่อเรื่อง. 297.2
ค�ำนิยม (1) هــبصحو له� ىــعو ينلــسرلماو ءاــيبنلا فشر� ىــع ماــسلاو ةاــصلاو ينــلماعلا بر لله دــلحما ، دــعبو ،نــيلدا موــي لىا مــهعبت نــمو อิ สู ลาม สู อนมนุษย์ให้รู้จักใช้ สู ติปัญญาเ พิื่อทบทวนตัวเองและ ใคร่ครวญสูัญญาณทั้งหลายของอัลลอฮ์ ไม่ว่าจะเป็นอัลกุรอาน หรือมัคลูก ทั้งหลายของพิระองค์ โดยมีวัตถุประสูงค์ให้มนุษย์ได้รู้จักตัวตนที่แท้จริง รู้จักพิระผู้อภิบาลที่แท้จริง รู้จักขอบคุณในความเมตตาของพิระองค์และ รู้จักปฏิบัติหน้าที่ในฐานะบ่าวที่พิึงปฏิบัติต่อพิระองค์และต่อเพิื่อนร่วมโลก โดยมีอัลกุรอานและซุนนะฮ์ของท่านนบีเป็นธรรมนูญชีวิต ท� า ให้มนุษย์ด� า รงอยู่บนแนวทางที่เที่ยงตรง มีคุณภา พิ ชีวิตที่ดี และมีเกียรติบนโลกนี้ และได้รับชัยชนะอันยิ่งใหญ่ในวันอาคิเราะฮ์ การ ใคร่ครวญอัลกุรอานเป็นการเ พิิ่ม พิูนอีมาน ท� า ให้เกิดแ สู ง สู ว่างแก่จิตใจ สูร้างวิสูัยทัศน์ที่กว้างไกล ในเมื่ออัลกุรอานคือวิถีชีวิตของมนุษย์ ดังนั้น การใคร่ครวญอัลกุรอานจึงถือเป็นการใคร่ครวญชีวิตและตัวตนของมนุษย์ เอง การใค ร ่ครวญการ สูร ้างของ อัลลอ ฮ ก็เ ป ็น สูิ่ ง ที่ช ่วยเ พิิ่ ม พิูน อีมาน อีกทางห นึ่ ง ท�า ใ ห มีศ รัทธา ที่ ห นักแ น่น ท�า ใ ห้เ พิิ่ มความเชื่ อ มั่ นในความ เที่ยงแท้ของอัลกุรอาน ท�าให้มนุษย์ตระหนักในความยิ่งใหญ่ของพิระผู้สูร้าง และยอมรับในความอ่อนแอของตนและสูิ่งถูกสูร้างต่างๆ
หนัง สูือ “อัลฟะวาอิด : บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม” เป็น สูินทรัพิย์ทางปัญญาอันล�้าค่าอีกชิ้นหนึ่งที่อุดมไปด้วยการคิด ใคร่ครวญ และทบทวนถึงวิถีชีวิตต้นแบบตามความมุ่งหมายของอัลกุรอาน รวมถึงการ ใคร่ครวญชีวิตและสูิ่งถูกสูร้างทั่วไปอันน�าไปสูู่การค้นพิบสูัจธรรมที่แท้จริง โดยบทใคร่ครวญดังกล่าวได้ถูกถ่ายทอดออกมาเป็นภาษาที่สูวยงามและ เรียบง่าย แต่แฝงด้วยความหมายที่คมล�้า ได้รับทั้งบทเรียน คติเตือนใจ และ ความรู้ในศาสูตร์แขนงต่างๆ ที่หลากหลาย ซึ่งล้วนเป็นประโยชน์สูมดังชื่อ หนังสูือ “อัลฟะวาอิด” ที่แปลว่า “ประโยชน์ที่ได้รับอันมากมาย” ข้าพิเจ้าหวังว่าหนังสูือเล่มนี้จะเป็นขุมคลังทางความคิดและปัญญา ของผู้อ่านอีกเล่มหนึ่ง และเป็นตัวจุดประกาย สู า หรับผู้ที่ประ สู งค์จะ ใคร่ครวญอัลกุรอาน ใคร่ครวญชีวิต ตลอดจนข้อเท็จจริงของ สู รร พิสูิ่ง ทั้งมวล ต้องขอขอบคุณสูานักพิิมพิ์มิรอาต ที่ได้จัดพิิมพิ์และเผยแผ่หนังสูือ อันมีคุณค่าเล่มนี้เพิื่อประโยชน์ต่อสูาธารณชนและสูังคม ญะซากุมุลลอฮุ ค็อยรอน ขอวิงวอนต่ออัลลอฮ์โปรดฮิดายะฮ์พิวกเราสูู่ทางน� าที่เที่ยงตรง และ ความดีงามทุกประการ ปรับปรุงวิถีชีวิตของพิวกเราให้สูอดคล้องกับทางน�า แห่งอัลกุรอานและแนวทางการด�าเนินชีวิตของท่านเราะซูลุลลอฮ์ แท้จริง พิระองค์ทรงได้ยินและทรงตอบรับค�าวิงวอนเสูมอ รศ.ดร.อิสมาอีลลุตฟี จะปะกียา อธิการบดีมหาวิทยาลัยฟาฏอนี
ค�ำนิยม (2) يمحرلا نحمرلا الله مسب ด้วยพระนามของอัลลอฮ์ผู้ทรงเมตตาปรานีเสมอ การสูรรเสูริญทั้งมวลเป็นกรรมสูิทธิ์แห่งอัลลอฮ์ผู้สูอนอัลกุรอานแก่ มนุษย์ ผู้ สู อนให้มนุษย์รู้จักภาษา การขอ พิ รและความ สูันติ สูุขจงมีแด่ ผู้มอบประโยชน์แก่ประชาชาติอิสูลามด้านความรู้และปรัชญาหลากหลาย แขนง จงมีแด่เครือญาติของท่าน เหล่าเศาะฮาบะฮ์ และผู้ปฏิบัติตามทางน�า อันชัดแจ้งของเขาเหล่านั้นตราบจนวันแห่งการสูอบสูวน ห้องสูมุดเมืองไทยถือเป็นแหล่งสูะสูมความรู้และศิลปะวิทยาการ หลากหลาย เนื่องจากผู้ทรงคุณวุฒิต่างแข่งขันกันในการน�าเอาศาสูตร์และ องค์ความรู้มากมายจากทุกภาษามาถ่ายทอดเป็นภาษาไทย จึงมีทั้งข้อมูล ที่ถูกแปลมาจากแหล่งความรู้ของภาษาอังกฤษ, ฝรั่งเศ สู , สู เปน แม้แต่ ภาษาญี่ปุ่น, จีน, และอินเดีย สูู่ภาษาไทย ทั้งหมดนี้ล้วนถูกน�าเสูนอเป็น คลังความรู้มากมายบนชั้นหนังสู ือของห้องสูมุดเมืองไทย แต่เนื้อหาการ แปลที่มาจากศาสูตร์และความรู้ที่เป็นภาษาอาหรับแล้วถูกถ่ายทอดเป็น ภาษาไทยยังถือว่ามีอยู่จ�านวนน้อยมาก โดยเฉพิาะเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับ มรดกทางวิชาการอิสูลามซึ่งล้วนถูกถ่ายทอดเป็นภาษาต่างๆ ของโลกมา แล้วเกือบทั้งหมด แต่ยังคงรอคอยโอกาสูที่จะถูกแปลและถ่ายทอดออกมา เป็นภาษาไทย
อัลลอฮ์ได้ช่วยเหลือให้ สู า นัก พิิม พิ ์มิรอาตได้จัด พิิม พิ ์หนัง สูืออัน ทรงคุณค่าที่ถือเป็นต� า ราทางมรดกวัฒนธรรมอิ สู ลาม โดยนักประ พิ ันธ์ ผู้เลื่องชื่อ โด่งดัง ท่าน สู ามารถ พิ บหนัง สู ือภาคแปลไทยของท่านนี้เ พิ ียง เล็กน้อย นั่นคือ หนังสูือ“อัลฟะวาอิด” ของอิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์ นั่นเอง ไม่มีผู้บันทึกประวัติของอิบนุลก็อยยิมคนใดกล่าวถึงหนัง สูือ เล่มนี้ในสูารบบของต�าราอิบนุลก็อยยิม หนังสูือเล่มนี้ยังไมมทั้งบทน�าและ ค�าน�าเช่นหนังสูือทั่วไปของอิบนุลก็อยยิม เหมือนเป็นหนังสูือที่ถูกรวบรวม จากการบันทึกของอิบนุลก็อยยิมหรือจากลูกศิษย์ของท่าน บางคนมีการ กล่าวถึงว่า อิบนุลก็อยยิมได้ระบผู้เขียนหนังสูือเล่มนี้ไว้ในหนังสูือเล่มหนึ่ง ของท่าน อัลลอฮย่อมรู้ถึงข้อเท็จจริงว่าเป็นอย่างไร แต่ไมมีใครสูงสูัย ว่า เนื้อหาที่อยู่ในหนังสูือ “อัลฟะวาอิด” เล่มนี้เป็นค�าพิูดของอิบนุลก็อยยิม เพิราะมวิญญาณและความงดงามในการประพิันธ์ของท่านอยู่ นอกจากนี้อิบนุลก็อยยิมยังมีหนัง สูืออีกเล่มหนึ่งซึ่งอยู่ในหมวด เดียวกับหนังสูือ “อัลฟะวาอิด” นั่นคือ หนังสูือ “บะดาอิอุลฟะวาอิด” ( دــئاوفلا عــئادب) แต่เนื้อหา สู ่วนใหญ่มีความเกี่ยวข้องกับเกร็ดความรู้ทาง ไวยากรณ์อาหรับ แม้ว่าจะมีเกร็ดความรู้จากศาสูตร์อื่นๆ อยู่อีกมากมาย ก็ตาม แตกต่างจากหนังสูือ “อัลฟะวาอิด” เล่มนี้ที่อุดมไปด้วยเกร็ดความรู้ มากมายอันเกี่ยวกับการอบรมขัดเกลาจิตใจ และสู่วนที่เกี่ยวข้องกับผลแห่ง ความรู้ นั่นคือ การปฏิบัติและการได้ใกล้ชิดกับอัลลอฮ์ ตลอดจนศิลปะใน การท�าอิบาดะฮ์ต่างๆ
อิบนุลก็อยยิมมีต�ารับต�าราอีกเป็นจ�านวนมากที่เหมาะควรแก่การ แปลและถ่ายทอดเ พิื่อให้นักอ่านชาวไทยได้รับประโยชน์ เช่น หนัง สูือ “มะดาริญุสูซาลิกีน – ينكلاــسلا جرادــم” (แม้ว่าฉบับย่อจะควรน�ามาแปล มากกว่าก็ตาม), หนังสูือ “อิอ์ลาม อัลมุวักกิอีน – ينــعقولما ماــعا” และ หนังสูือ “อะห์กาม อะฮ์ลิซซิมมะฮ์ – ةــملذا لــه� ماــح�” ต�าราเหล่านี้ถือว่า อยู่ในหมวดของสูารานุกรม หากถูกน�ามาแปลย่อมจะมีประโยชน์อย่างมาก ต่อระบบการศึกษาไทย หนังสูือลักษณะนี้อาจถูกถ่ายทอดอย่างค่อยเป็นค่อยไป มิใช่เพิียง ครั้งเดียว หรือสูานักพิิมพิ์หนึ่งอาจเข้ามารับผิดชอบแล้วคัดเลือกนักแปล ผู้มีประสูบการณ์หลายๆ ท่านร่วมกันทยอยแปลเหมือนที่สูานักพิิมพิ์มิรอาต ทยอยแปลหนังสูือ “อัลฟะวาอิด” เล่มนี้ออกมาเช่นกัน ต� า ราของอิบนุลก็อยยิมถือเป็นตัวอย่างแห่งแก่นความรู้ใน วัฒนธรรมอิสูลามยุครุ่งเรืองของอารยธรรมอิสูลาม ต�ารับต�าราของท่านถูก ประพิันธ์ออกมาอย่างยอดเยี่ยมในแง่ความเข้มข้นของเนื้อหาและ ความ สู วยงามของความหมาย บรรดานักวิชาการและผู้มีความรู้ล้วนเอาใจใ สู ต่อหนังสูือและต�าราของอิบนุลก็อยยิม อีกทั้งพิวกเขายังได้หยิบเอาเกร็ด ความรู้ ทัศนะ มุมมอง และการตรวจ สู อบความถูกต้องของท่านมาใช้ ประโยชน์อย่างกว้างขวาง อันบ่งบอกถึงความรู้อันสู ูงสู่งและความเข้าใจ อันลึกซึ้งของท่าน ตลอดจนคุณค่าของหนัง สูือที่ท่านได้ประ พิันธ์ สูมควรที่ระบบการศึกษาไทยจะเชิดชูต�าราของอิบนุลก็อยยิม เพิื่อ ให้ผู้คนได้ท�าความรู้จักกับสูารานุกรมแห่งความรู้ในรูปแบบใหม่นี้
ลักษณะ สู า คัญที่ สูุดซึ่งท� า ให้ต� า ราของอิบนุลก็อยยิมมีความ โดดเด่นคือ การที่หนังสูือของท่านเพิียงเล่มเดียวแต่สูามารถให้ประโยชน์ได้ อย่างมากมายหลากหลาย ท�าให้ผู้อ่านได้เดินทางท่องดินแดนแห่งความรู้ อันกว้างขวางไป พิ ร้อมกับผู้ประ พิันธ์ระหว่างการศึกษาหัวข้อเดียวด้วย สูานวนการน�าเสูนอที่สูวยงามและด้วยค�าพิูดที่เฉียบคม ในภาพิรวมแล้วถือว่าการได้แปลหนังสูือของอิบนุลก็อยยิมเล่มใด ก็ตาม ย่อมเป็นขุมคลังและทรัพิยากรทางความรู้อันสูาคัญของภาษาและ วัฒนธรรมนั้นๆ ขอแสูดงความยินดีกับวงการหนังสูือเมืองไทยที่ได้มีหนังสูือเล่มนี้ ขอแ สู ดงความยินดีกับนักศึกษาผู้ใฝ่รู้ชาวไทยทั้งหลาย สู า หรับ อุทยานแห่งความรู้ใหม่เพิื่อการสูั่งสูมความรู้และประสูบการณ์ ขอแสูดงความยินดีกับนักอ่านคนไทยทุกคนที่ได้มีหนังสูือ “อัลฟะวาอิด” อันจะท�าให้เขาได้ลิ้มรสูและมีความสูุขกับวัฒนธรรมอิสูลาม ขอขอบคุณผู้แปลในความทุ่มเทด้านการแปลและเรียบเรียงใน ครั้งนี้ ขอขอบคุณสูานักพิิมพิ์มิรอาตในความพิยายามน�าเสูนอวัฒนธรรม อาหรับและอิสูลามให้เกิดขึ้นในเมืองไทย และขอขอบคุณผู้ทรงคุณวุฒิรวมถึงนักอ่านผู้กระหายความรู้ที่ สูั่งสูมมันด้วยการอ่านหนังสูือแปลจากทุกวัฒนธรรม โดยเฉพิาะวัฒนธรรม อิสูลามและอาหรับ
การ สู รรเ สู ริญทั้งมวลเป็นกรรม สูิทธิ์แด่อัลลอฮ์องค์อภิบาลแห่ง สูากลโลก เชคริฎอ อะหมัด สมะด
ค�ำนิยม (3) يمحرلا نحمرلا الله مسب หนังสูือ “อัลฟะวาอิด : บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม” ที่อยู่ใน มือของท่านนี้ เป็นหนึ่งในหนังสูือคลาสูสูิกของวรรณกรรมในโลกอิสูลาม ที่เขียนโดยอิมามในแนวทาง สู ะลัฟผู้มีชื่อเ สูียง โดยชื่อของท่านที่คุ้นเคย แก่ประชาคมอิสูลามที่สูุดคือ อิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์ ค�าว่า เญาซียะฮ์ นั้นได้มาจากการที่บิดาของท่านเป็นครูใหญ่แห่งมัดเราะซะฮ์ (โรงเรียน หรือวิทยาลัยทางศาสูนา) ที่มีนามว่า อัลเญาซียะฮ์ ที่ตั้งอยู่ในกรุงดามัสูกัสู ดินแดนชาม หรือซีเรียในปัจจุบัน ท่านมีนามเต็มว่า ชัมซุดดีน อบอับดุลลอฮ มฮัมมัด บินอบบักร อิบนอัยยูบ อัซซาร อัลฮัมบาล ซึ่งมถิ่นฐานเดิมอยู่ที่เมืองอัซซาร ทางตอน ใต้ของซีเรีย ท่านเกิดเมื่อวันที่ 7 เดือนเศาะฟัร ปฮิจญ์เราะฮศักราชที่ 691 ตรง กับปีครสูตศักราชที่ 1292 หรือเป็นปราชญ์แห่งศตวรรษที่ 13 และ 14 ท ่านได ศึกษาเล ่าเรียนในปฐมวัยจากคณาจารย ์หรืออุละมาอ ์แห ่งยุคสูมัย เช่น อัชชิฮาบ อัลนาบลซ หรือ จาก อบบักร บินอับดิล อัดดาอิม ท่านได้ศึกษาวิชาฟิกฮ์ หรือ นิติศา สู ตร์อิ สู ลามจากฟุเกาะฮาอ์ (นักนิติศาสูตร์อิสูลาม) มากมายหลายท่าน หนึ่งในจ�านวนนั้นก็คือ ท่าน
อิสูมาอีล บินมุฮัมมัด อัลหัรรอนี ศึกษาวิชาอัลอุศูล (หลักการนิติศาสูตร์) จากท่าน อัศเศาะฟี อัลฮินดี แต่ที่ สู า คัญที่ สูุดและทรงอิทธิ พิ ลต่อท่าน มากที่สูุดก็คือ ได้ใช้ชีวิตอยู่เป็นศิษย์และศึกษาเล่าเรียนอย่างยาวนานถึง 17 ปี กับ อัลอิมาม อัลมุญัดดิด (ผู้ฟื้นฟู) ตะกียุดดีน อิบนิตัยมียะฮ ท่านได้เติมเต็มห้อง สู มุดของโลกอิ สู ลามไว้ด้วยงานเขียนมากมาย และหลากหลายสูรรพิวิชา เฉพิาะหนังสูือเล่มนี้ก็เป็นงานรวบรวมข้อเขียน ของท่านที่แตกต่างจากงานเขียนทั่วไปตรงที่เป็นเ พิียงการ น� า เ สู นอ หลักฐานและค�าอธิบายแบ่งไว้เป็นบทเป็นประเภท หากแต่ไดผูกรวมสูิ่งที่ เป็นปัญญา เป็นฮิกมะฮที่ท่านไดรับจากอัลลอฮ์ไวพิร้อมในแต่ละบท แต่ละ เ นื้ อหา ซึ่ งในแ ต่ละโอกา สู ในแ ต่ละค รั้ ง ที่ท่านไ ด รับความโปรดปรานใ ห มองเห็นข้อคิดใด ปัญญาใด ท่านจะรีบบันทึกไวด้วยปากกาและหมึกใน หน้ากระดาษที่ต่อมาผูกรวมไว้เป็นหนังสูืออันทรงคุณค่านี้ หนังสูือนี้จึงกลายเป็นหนึ่งในประภาคารแห่งแสูงสูว่างและทางน�า ท่านได้พิรรณนาให้เราเห็นบทบาทและหน้าที่ของหัวใจ ท�าให้เราสูามารถ ใช้ให้หัวใจโน้มเอียงไปสูู่การเรียนรู้ การปฏิบัติ และการนอบน้อมสูารวมตน ท่านยังพิยายามอธิบายให้เราเห็นโรคต่างๆ ของหัวใจ เพิื่อจะได้หลีกเลี่ยง และไม่กล�้ากลายไปสูู่เหตุและปัจจัยแห่งการเกิดโรคดังกล่าว ทั้งยังท�าให้ เราสูามารถเข้าถึงอุทยานปัญญาและแสูงสูว่างได้...อินชาอัลลอฮ์ อิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์ สู ิ้นชีวิตหลังอิชาอ์ ในค�่ า คืนวัน พิ ฤหั สู บดีที่ 13 เดือนเราะญับ ปีฮิจญ์เราะฮ์ศักราชที่ 751 ตรงกับปี คริสูต์ศักราชที่ 1350 ร่างของท่านฝังอยู่ที่เชิงเขากอซียูน ในกรุงดามัสูกัสู โดยทิ้งไว้เบื้องหลังซึ่งผลงานเขียนมากมายในวรรณกรรมเพิ ื่อความศรัทธา
และการฟื้นฟู หนึ่งในบรรดาผลงานเขียนของท่าน คือหนังสูือ “อัลฟะวาอิด : บันทึกความคิดอิบนุลก็อยยิม” นี้ ซึ่งได้รับการจัด พิ ิม พิ ์โดย สู า นัก พิิม พิ มิรอาต ซึ่งนับเป็นอีกหนึ่ง พิัฒนาการและอีกหนึ่งตัวชี้วัดมาตรฐานการ เข้าถึงวรรณกรรมอิสูลามที่ไต่สููงขึ้น จนกล่าวได้ว่าสูังคมมุสูลิมได้มีหนังสูือ ในระดับคลาสูสูิกไว้อ่านเพิิ่มขึ้นมาอีกหนึ่งเล่มแล้ว ขออัลลอฮ์ทรงโปรดรับผลแห่งความวิริยะและการทุ่มเทของท่าน อิมาม อิบนุลก็อยยิม อัลเญาซียะฮ์ ที่มีอันเนื่องจากหนัง สูือนี้ และแก่ สูานักพิิมพิ์มิรอาตในการทุ่มเทถ่ายทอดองค์ความรู้ ฮิกมะฮ์และปัญญา จากงานเขียนอันยิ่งใหญ่นี้ สู สูังคมมุ สู ลิมในประเทศไทย และให้ สู ารัตถะ แห่งองค์ความรู้อันยังประโยชน์ในหนังสูือนี้ได้ก่อเกิดศรัทธา ตักวา ความ อิคลาศ มุญาฮะดะฮ์ และญิฮาดเ พิื่อเป็นคุณูปการแก่มนุษยชาติผู้เป็น ลูกหลานและวงศ์วานแห่งอาดัมโดยถ้วนหน้า...อามีน ดร.อณัส อมาตยกุล โรงเรียนร็อบบานีย์ เขายายเที่ยง จ.นครราชสีมา
ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ يمحرلا نحمرلا الله مسب ด้วยพิระนามของอัลลอฮ์ ผู้ทรงเมตตา ผู้ทรงปรานีเสูมอ จากวันที่จัดพิิมพิ์หนังสูือ “อัลฟะวาอิด” ฉบับแปลภาษาไทย เล่ม 1 จนกระทั่งหนังสูือเล่ม 3 อันเป็นภาคจบของเรื่องถูกจัดพิิมพิ นับเป็นระยะ เวลาร่วม 6 ปีเต็ม หากนับตั้งแต่วันแรกที่เราได้อ่านต้นฉบับและตัดสูินใจ ว่าจะต้องจัดให้มีหนังสูือเล่มนี้ภาคภาษาไทย ก็ย้อนหลังไปจากนั้นอีก 5 ปี เท่ากับว่า หนังสูือเล่มนี้ใช้เวลากว่า 10 ปี กว่าจะเสูร็จสูมบูรณ์ ครบถ้วน เป็น 10 ปีที่โลกและสูังคมของเรามีความเปลี่ยนแปลงหลากหลาย เป็น 10 ปีที่ทั้งผู้จัดท�าและผู้อ่านต่างก็เติบโตขึ้นมากมาย น่าแปลกที่เมื่อกลับมาอ่านตัวอักษรที่อิบนุลก็อยยิมเขียนไว้ตั้งแต 700 กว่าปีก่อน เรากลับ พิ บว่า เนื้อหาของหนัง สู ือเล่มนี้ยังตอบโจทย์ หลายอย่างในชีวิตเราได้อย่างน่าทึ่ง นั่นก็เ พิ ราะไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานขนาดไหน สูิ่งหนึ่งที่มนุษย์ ยังมีเสูมอ และสูาคัญต่อการด�ารงชีวิตของเราเสูมอ ก็คือหัวใจ!
“อิบนุลก็อยยิม” เป็นผู้รู้ที่ขึ้นชื่อด้านการขัดเกลาหัวใจ ผลงาน จ�านวนมากของท่านขึ้นหิ้งเป็นงานคลาสูสูิคสูาหรับนักศึกษาอิสูลามทั่วโลก แต่ในฐานะคนธรรมดา สู ามัญที่อัลลอฮ์เปิดโอกา สู ให้ได้ลองอ่านงานของ ท่าน เราพิบว่ามันเป็นงานชั้นบรมครูที่ชาวบ้านร้านตลาดสูามารถเข้าใจ และเข้าถึงได้ และสูมควรอย่างยิ่งที่จะมีโอกาสูได้เข้าถึง เพิ ื่อจะพิบด้วย ตัวเองว่า คนที่มีชีวิตผูกพิันกับอัลลอฮ์และคัมภีร์ของพิระองค์นั้น มีความ เข้าใจโลกและเข้าใจชีวิตอย่างทะลุปรุโปร่งแค่ไหน นั่นคือที่มาของ “อัลฟะวาอิด” ฉบับแปลภาษาไทย ซึ่งเราน� า มาแบ่งภาคเองจากต้นฉบับภาษาอาหรับที่เป็นแบบเล่มเดียวจบ โดยได้ ล�าดับเนื้อหาบางสู่วนใหม่ รวมทั้งตัดทอนบางเนื้อความที่อาจไกลห่างจาก การท�าความเข้าใจของผู้คนในบริบทสูังคมไทย เพิื่อให้สูอดคล้องมากที่สูุด กับเป้าหมายของการจัด พิิม พิ ซึ่งก็คือการได้รับประโยชน์ของคน สู ามัญ ธรรมดาที่เพิียงต้องการมีชีวิตที่ดีขึ้น ด้วยการเข้าใกล้เจ้าของชีวิตมากขึ้น ขอขอบคุณอัลลอฮ์ที่ช่วยเหลือให้หนังสู ือเล่มนี้เสูร็จสูมบูรณ์ ขอ ขอบคุณผู้เกี่ยวข้องในกระบวนการจัดท� า ทุกท่าน รวมถึงคณาจารย์ผู้มี เกียรติที่ร่วมเขียนค� า นิยมให้แก่หนัง สูือเล่มนี้ ตลอดจนผู้อ่านทุกท่านที่ ร่วมเดินทางกับเรามาตั้งแต่เล่มแรก (และคอยสูะกิดถามตลอดทางถึงเล่ม ต่อไป) นี่คือชุดหนังสูือที่เราใช้เวลาท�ายาวนานที่สูุดนับตั้งแต่เปิดสูานักพิิมพิ มา
เป็นหนังสูือที่ท�าให้เราต้องกล่าว “อัลฮัมดุลิลลาฮ์” ครั้งแล้วครั้ง เล่า ทั้งกับเนื้อหาที่แสูนดีต่อชีวิตจิตใจ และกับกระบวนการท�าที่เต็มไป ด้วยความช่วยเหลือของอัลลอฮ์และปวงบ่าวของพิระองค์ นี่คืออีกหนึ่งผลงานที่เราหวังจะให้มันเป็นความสูุขสูงบใจของผู้อ่าน ท่ามกลางสูารพิัดเรื่องราวร้อนร้ายในชีวิต เหมือนที่มันเป็นความสูุขสูงบใจ ของทีมงานผู้จัดท�าตลอดระยะเวลายาวนานที่ผ่านมา และเราหวังเหลือเกินว่า มันจะเป็นหนึ่งในที่มาของความสูุขสูงบใจ ทั้งของเราและของผู้อ่านทุกท่าน ในวันแห่งการตอบแทน...อินชาอัลลอฮ สานักพิมพมิรอาต ธันวาคม 2564 | ญุมาดัลอูลา 1443
ลำรบัญ ค�ำนิยม ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ สำรบัญ 21 บทเรียน : สูิ่งที่ขาดไม่ได้ในการมุ่งสูู่เป้าหมายอันสููงสู่ง 23 บทเรียน : ข้อคิดจาก ‘อิบนุมัสูอู๊ด’ 35 บทเรียน : ข้อเท็จจริงของการเตาบะฮ์ 37 บทเรียน : ถ้ายังหวังค�าชมก็ยากจะบริสูุทธิ์ใจ 40 บทเรียน : ความสูุขขึ้นอยู่กับความตั้งใจ 45 บทเรียน : ผลลัพิธ์ของการละทิ้งบาป 48 บทเรียน : วิธีเยียวยาและรื้อถอนความหลงตัวเอง 51 บทเรียนและเกร็ดความร : จะไปใหถึงเป้าหมาย ต้องหลบหลีก ให้เป็น 55 บทเรียน : เมื่อบ่าวคนหนึ่งถวิลหาพิระเจ้าอย่างถึงที่สูุด ผู้คนก็ จะถวิลหาเขาอย่างถึงที่สูุด 56 บทเรียน : เครื่องหมายของความสูุขและความทุกข์ 60 บทเรียน : การงานคือสูิ่งปลูกสูร้างที่มีศรัทธาเป็นรากฐาน 65 บทเรียน : ประเด็นสูาคัญที่น�าไปสูู่การปฏิเสูธ
71 บทเรียนอันทรงคุณค่า : ลักษณะของบรรดาคนที่ไม่รู้จักอัลลอฮ์ 82 บทเรียน : อุบายของอัลลอฮ์ 87 บทเรียน : ต้นไม้แห่งความบริสูุทธิ์ใจ 88 บทเรียน : ล�าดับของความสูุข 96 บทเรียน : ร่างกายและวิญญาณ 100 บทเรียน : ละทิ้งบาปเป็นอันดับแรก 102 บทเรียน : การรู้จักอัลลอฮ์ 105 บทเรียน : ทรัพิย์สูินที่ยอดเยี่ยมที่สูุดและยอดแย่ที่สูุด 106 บทเรียน : เป็นก�าลังใจให้ผู้ศรัทธา 107 บทเรียน : ความโง่เขลาท�าให้เหน็ดเหนื่อย 108 บทเรียน : การเดินทางสูู่อัลลอฮ์และอุปสูรรคที่ต้องพิบเจอ 110 บทเรียน : ความโปรดปรานอันหลากหลาย 113 กฎส�าคัญ : จุดเริ่มต้นของทุกความรู้และการปฏิบัติ 118 บทเรียน : หัวใจไม่เคยว่างเว้นจากการครุ่นคิด 124 บทเรียน : หัวใจที่มีเกียรติ 128 บทเรียน : ถ้าไม่รู้จักตัวเอง ก็ย่อมไม่รู้จักผู้สูร้าง 132 บทเรียน : จากคนในอดีต 134 เกร็ดความร : ระดับของการรู้จักอัลลอฮ์ 136 เกร็ดความร : จุดจบของการปฏิเสูธความโปรดปราน 140 บทเรียน : ความสูง่างามของอัลลอฮ์ 147 บทเรียน : อัลลอฮ์ทรงงดงามและทรงรักความงดงาม
158 บทเรียน : มุ่งมั่นและลงมือท�าอย่างจริงใจ 160 เกร็ดความรส�าคัญ : ระหว่างความต้องการของอัลลอฮ์กับความ ต้องการของบ่าว 162 บทเรียน : การไม่ให้เกียรติพิระเจ้าคือความอธรรมอันใหญ่หลวง 166 บทเรียน : จะสูาเร็จได้ต้องรู้จักเก็บบทเรียน 171 เกร็ดความร : ชีวิตคือถนนของนักเดินทาง 172 เกร็ดความร : ผู้มีปัญญาจะเลือกเข้าหาอัลลอฮ์ 175 เกร็ดความร : ทางเข้ามาของชัยฏอน 176 เกร็ดความร : เสู้นทางแห่งความสู�าเร็จ 178 เกร็ดความร : การร�าลึกที่ประเสูริฐที่สูุด 179 บทเรียน : คนที่สูร้างประโยชน์และคนที่สูร้างปัญหาให้เรามากที่สูุด 180 เกร็ดความร : ความสูุขต้องห้าม 182 เกร็ดความร : ทุกอวัยวะมีค�าสูั่งใช้และค�าสูั่งห้าม 184 บทเรียน : คนของสูวรรค์ และคนของนรก 187 บทเรียน : ลักษณะของการให้เอกภาพิ 191 เกร็ดความร : อัลลอฮ์จะไม่เก็บขุมทรั พิ ย์ไว้ในหัวใจที่เต็มไปด้วย สูิ่งอื่น 193 เกร็ดความร : การสูานึกตัวและเก็บหัวใจให้มีแต่อัลลอฮ์ 195 บทเรียน : จงพิิจารณาเพิื่อนบ้านก่อนจะสูร้างบ้าน 197 เกร็ดความร : การร�่าไห้เมื่อรับฟังอัลกุรอาน 199 กฎทอง : ประเภทของความคิด
204 กฎส�าคัญ : ความต้องการในอัลลอฮ์และการอดทน 207 กฎส�าคัญ : ต�าแหน่งที่บ่าวต้องยืนต่อหน้าอัลลอฮ์ 208 กฎส�าคัญ : ความสูุขในอาคิเราะฮ์นั้นยั่งยืนกว่า 210 เกร็ดความร : เคล็ดลับค�าวิงวอนของอัยยูบ 211 เกร็ดความร : พิระองค์คือผู้ดูแลฉันทั้งในโลกนี้และโลกหน้า 212 เกร็ดความร : ขุมทรัพิย์อันมีค่ายิ่ง 216 เกร็ดความร : ชีวิตที่อยู่ระหว่างความช่วยเหลือและความอ่อนโยน 218 เกร็ดความรส�าคัญ : ความรักที่มีต่ออัลลอฮ์ 221 กฎทอง : ทุกความโปรดปรานล้วนมาจากอัลลอฮ์ 224 บทเรียน : สูาเหตุของการได้รับความสูาเร็จ 228 บทเรียน : สูาเหตุของการถูกทอดทิ้ง 234 บทเรียน : จ�าเป็นต้องมีบททดสูอบ
21 บทเรียน สิ่งที่ขาดไม่ได้ในการมุ่งสู่เป้าหมายอันสูงส่ง เป้าหมายอันสููงสู่ง (คือการแสูวงหาความใกล้ชิดและพิึงพิอใจจาก อัลลอฮ์) จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อถูกวางอยู่บนความตั้งใจอันแน่วแน่และ การมีเจตนารมณ์อันดีงาม ผู้ใดขาด สู อง สู ิ่งนี้ไปก็เป็นเรื่องยากที่จะไปถึง เป้าหมายที่เขามุ่งแสูวงหา ความมุ่งมั่นของบุคคลหนึ่งจะสููงสู่งได้เมื่อมันผูกพิันอยู่กับพิระเจ้า เพิียงองค์เดียว ปราศจากบุคคลอื่นเข้ามาสูอดแทรก ขณะที่การมีเจตนารมณ์ อันดีงามจะช่วยผลักดันให้บ่าวไปถึงเป้าหมายสููงสูุด เจตนาที่ดีจะท�าให้บ่าว มองเห็นเสู้นทางเดียวที่ทอดตรง (โดยไม่ไขว้เขวพิาเจตนาไปข้องแวะกับ สูิ่งอื่น) ความมุ่งมั่นจะท�าให้เป้าหมายที่ตั้งใจไว้มีเพิียงหนึ่ง เมื่อสูิ่งที่ต้องการ และเ สู ้นทางที่เลือกเป็นไปในทิศทางเดียวกัน บ่าวย่อม สู ามารถไปถึง เป้าหมายที่วางไว้ได้สูาเร็จ หากความตั้งใจของบ่าวอยู่ในระดับต�่ า เนื่องจากไปข้องเกี่ยวกับ เรื่องเสูื่อมทรามทั้งหลาย ไร้ความเชื่อมโยงกับเป้าหมายสูาคัญ (นั่นคือความ พิึงพิอใจของอัลลอฮ์) หรือมีเจตนาที่ไม่ดีเข้ามาเกี่ยว เขาก็จะไม่มีทางไปถึง เป้าหมายสููงสูุดที่วางไว้ ฉะนั้น เนื้อหาของประเด็นนี้จึงขึ้นอยู่กับความตั้งใจและเจตนารมณ์
22 ของตัวบ่าวเป็นสูาคัญ ทั้งสูองปัจจัยคือสูิ่งจ�าเป็นที่บ่าวต้องมี เพิื่อให้เกิด เป้าหมายที่ชัดเจนและเสู้นทางที่จะใช้ด�าเนินไป ซึ่งทั้งหมดที่กล่าวมาจะ ไม่เกิดขึ้น นอกจากบ่าวจะละทิ้งสูามประการดังต่อไปนี้ : หนึ่ง : ละทิ้งวัฒนธรรมที่เคยชิน ธรรมเนียมปฏิบัติ และสูถานภาพิ ทางสูังคมที่มนุษย์ปั้นแต่งขึ้น สูอง : หลีกเลี่ยงอุปสูรรค (อันเกิดจากปัจจัยทางดุนยา) ที่จะเข้ามา ขัดขวางบ่าวจากเป้าหมายและเสู้นทางที่วางไว รวมถึงดึงเขาออกจากแผน ที่ตั้งใจ สูาม : ตัดขาดความผูกพิันทางใจกับสูิ่งที่อาจเข้ามากั้นขวางระหว่าง เขากับความผูกพิันที่เกี่ยวโยงกับเป้าหมายอันสููงสู่ง (อย่ารักสูิ่งอื่นมากไป กว่ารักและผูกพิันกับอัลลอฮ์) ข้อแตกต่างระหว่างประการที่สูองและสูาม คือ อุปสูรรคในข้อสูอง หมายถึงสูถานการณ์หรือปัจจัยภายนอก สู่วนข้อสูามหมายถึงความผูกพิัน ภายในหัวใจกับสูิ่งที่เป็นที่อนุมัติตามหลักศาสูนา หรืออะไรก็ตามที่เข้าข่าย นี้ พิื้นฐานหลักเลยคือต้องพิยายามตัด ‘สู่วนเกิน’ ที่ท�าให้บ่าวหมกมุ่นจน ละเลยจากเป้าหมายสูาคัญของชีวิตออกไป อาทิเช่น การกินดื่มเกินจ�าเป็น การนอนมากเกินไป หรือเข้าสูังคมจนเกินควร พิึงน�าเอาข้อคิดจากเรื่องนี้ไปเป็นสู่วนช่วยให้ไปถึงเป้าหมายที่วาง ไว้ พิยายามปฏิเสูธที่จะข้องแวะกับปัจจัยใดก็ตาม ที่จะกลายเป็นอุปสูรรค ขัดขวางไม่ให้ไปถึงเป้าหมายอัน สููง สู ่ง หรือท� า ให้ความตั้งใจที่เคยมีอ่อน ก�าลังลง ขออัลลอฮ์ทรงช่วยเหลือ
23 บทเรียน ข้อคิดจาก ‘อิบนุมัสอู๊ด’ สู่วนหนึ่งจากค�าพิูดของอิบนุมัสูอู๊ด ชายคนหนึ่งกล่าวแก่อิบนุมั สู อู๊ดว่า “ฉันไม่ปรารถนาจะเป็น ‘อัศฮาบุลยะมีน’ (บรรดาชนทางขวา) มากไปกว่าการได้เป็นหนึ่งใน ‘อัลมุก็อรเราะบีน’! (บรรดาผู้ใกล้ชิดกับอัลลอฮ์)”1 เมื่อได้ยินเช่นนั้น อับดุลลอฮ์ อิบนุมัสูอู๊ดก็กล่าวว่า “แต่ ณ ตรงนี้ ยัง มีชายอีกคนที่ปรารถนาเพิียงตนตายจากไปแล้วไม่ต้องถูกฟื้นคืนชีพิขึ้นมา อีกเลย (หมายถึงตัวเขาเอง)”2 (บันทึกโดยอิมามอะห์มัด/หนังสูืออัซซุฮด์) วันหนึ่ง ขณะที่อิบนุมัสูอู๊ดออกไปข้างนอก มีผู้คนกลุ่มหนึ่งมา เฝ้าเดินติดตามเขา อิบนุมัสูอู๊ดจึงถามพิวกเขาว่า “พิวกท่านต้องการสูิ่งใด หรือเปล่า?” พิวกเขาตอบว่า “ไม่มีอะไรครับ พิวกเราเพิียงต้องการเดินไปพิร้อม กับท่าน” 1 เรื่องราวของคนสูองกลุ่มนี้ถูกระบุไว้ในซูเราะฮ์อัลวากิอะฮ์ 2 ค�าอธิบาย : อิบนุมัสูอู๊ดต้องการจะสูื่อให้เห็นถึงความหวาดกลัวของเขาต่อวันแห่งการพิพิากษาและคิด บัญชี เนื่องจากไม่มั่นใจในการงานที่ตนเองได้ปฏิบัติไว้ในดุนยานี้จะเพิ ียงพิอหรือไม่ที่จะฟื้นคืนชีพิขึ้น อีกครั้งแล้วจะได้เป็นชาวสูวรรค์ ดังกล่าวเป็นแบบอย่างความถ่อมตัวของอิบนุมัสูอู๊ด/ผู้แปล
24 อิบนุมัสูอู๊ดจึงพิูดขึ้นว่า “พิวกท่านกลับไปเสูียเถอะ (การกระท�า เช่นนี้) เป็นความต�่าต้อยของผู้ตาม และก่อให้เกิดความวุ่นวายแก่ผู้ถูกตาม ด้วย” (บันทึกโดยอิมามอะห์มัด/หนังสูืออัซซุฮด์)3 หากพิวกท่านรู้เกี่ยวกับตัวฉันเหมือนที่ฉันรู้ (หมายถึงบาปที่ฉัน เคยกระท�า) แน่นอน พิวกท่านจะโปรยฝุ่นลงบนศรีษะของฉัน (บันทึกโดย อัลฮากิม/หนังสูืออัลมุสูตัดร็อก) พิวกท่านด�าเนินอยู่ท่ามกลางกลางวันและกลางคืน ในห้วงเวลา ที่วาระสูุดท้ายพิร่องลงเรื่อยๆ ขณะที่การงานทั้งหลายจะถูกเก็บรักษาไว้ ความตายอาจมาถึงอย่างไม่คาดฝัน ผู้ใดเพิาะปลูกความดีเขาย่อมได้เก็บเกี่ยวดังปรารถนา ผู้ใดเพิาะ ปลูกความชั่วช้า เขาจะได้เก็บมาแต่ความโศกเศร้า เกษตรกรทุกคนเป็น ไปตาม สูิ่งที่ตนหว่านไว้ โชคลาภของเขา (ที่อัลลอฮ์มอบให้) จะได้ตาม จ�านวนโดยไม่ล่าช้า ผู้ใสู่ใจในดุนยาจะไม่ได้รับสูิ่งใดเกินกว่าที่ถูกก�าหนดไว้ สูาหรับเขา ใครมอบสูิ่งดีงาม อัลลอฮ์จะมอบความดีแก่เขา ใครระมัดระวัง ความชั่ว อัลลอฮ์จะคอยปกป้องเขา บรรดาผู้ย� า เกรงคือชนชั้นน� า เหล่าผู้รู้คือแม่ทั พิ และผู้คนที่นั่ง ร่วมกับ พิ วกเขาจะได้รับการเ พิิ่ม พิูน (บันทึกโดยอัฏฏ็อบรอนีย์/หนัง สูือ มัวะอ์ญัมอัลกะบีร) 3 ค�าอธิบาย : อย่าติดตามใครเพิียงเพิราะรักชอบในตัวบุคคล ใหติดตามเขาโดยมีเป้าหมายเพิื่ออัลลอฮ และเพิื่อใกลชิดกับสูัจธรรม, สู�าหรับผู้รู้ อย่าหลงคิดว่าที่เรามีคนติดตามมากมายเนื่องจากความรอบรู้และ โด่งดังของตน ความคิดดังกล่าวจะเป็นภัยสู�าหรับตัวเขาและสูังคม/ผู้แปล
25 สูองสูิ่งที่ถูกเน้นย�้า คือ ค�าพิูดและทางน�า ค�าพิูดที่ประเสูริฐที่สูุด คือด� า รั สู ของอัลลอฮ์ ทางน� า ที่ดีที่ สูุดคือแนวทางของมุฮัมมัด การงาน ที่ชั่วร้ายคือ สูิ่งที่เกิดขึ้นใหม่ในภายหลัง และทุกการงานเหล่านั้นเป็น อุตริกรรม พิวกท่านอย่าท�าเหมือนระยะเวลาที่ถูกก�าหนดไว้จะยืดยาว และ อย่าเพิลิดเพิลินกับการหวังสููง การโกหกไม่ว่าในเรื่องจริงจังหรือไร้สูาระล้วนเปล่าประโยชน์ ชาย คนหนึ่งอย่าได้ สูัญญา สูิ่งใดแม้แต่กับเด็กรับใช้ของเขาแล้วไม่ปฏิบัติตาม สูัญญา แท้จริงการโกหกจะน�าไปสูู่ความชั่วช้า และความชั่วช้าจะน�าไปสู นรก ความสูัตย์จริงจะน�าทางสูู่ความดี และความดีจะน�าทางสูสูวรรค์ คน พิูดจริงจะถูกกล่าวถึงว่าท�าดีและมีสูัจจะ คนโกหกจะถูกกล่าวถึงว่าชั่วช้า และโป้ปด แท้จริงท่านนบีมุฮัมมัดเคยพิูดกับพิวกเราว่า “ชายคนหนึ่งจะพูด ความจริงจนกระทั่งเขาถูกบันทึก ณ ที่อัลลอฮ์ว่าเป็นผู้สัตย์จริง และชาย อีกคนจะพูดปดจนกระทั่งเขาถูกบันทึก ณ ที่อัลลอฮ์ว่าเป็นจอมโกหก” (บันทึกโดยอิบนุมาญะฮ์/หนังสูืออัลมุก็อดดิมะฮ์) แท้จริง ค�าพิูดที่สูัตย์จริงที่สูุดอยู่ในคัมภีร์ของอัลลอฮ์ ห่วงที่ แข็งแกร่งที่สูุดคือถ้อยค�าแห่งความย�าเกรง ความเชื่อที่ดีที่สูุดคือความเชื่อ ตามแนวทางของอิบรอฮีม และแนวทางปฏิบัติที่ดีที่ สูุดคือแนวทางของ มุฮัมมัด ทางน�าที่ดีคือทางน�าของบรรดานบี ถ้อยค�าที่ประเสูริฐที่สูุดคือการ ร�าลึกถึงอัลลอฮ์ เรื่องเล่าที่ดีที่สูุดคือเรื่องราวในอัลกุรอาน การงานที่ดีที่สูุด
26 อยู่ที่บั้นปลาย การงานที่เลวร้ายคือการงานที่ถูกคิดขึ้นมาใหม่ เล็กน้อยทว่า พิ อเ พิียงดีกว่ามีมากแต่ท� า ให้หลงลืม ชีวิตเดียวที่ รับผิดชอบตัวเองได้ยังดีกว่าอาณาจักรที่เกินการควบคุม การสูานึกผิดที่เลวร้ายคือสู านึกที่เพิิ่งมียามใกล้ตาย ความเสูียใจ ที่หนักหนาที่สูุดคือความเสูียใจในวันกิยามะฮ์ การหลงที่แย่ยิ่งคือการหลง หลังจากที่เคยได้รับทางน�า ความร�่ารวยที่แท้จริงคือร�่ารวยทางใจ เสูบียงที่ดีที่สูุดคือความย�าเกรง สูิ่งที่จะปกป้องหัวใจได้ดีที่สูุดคือความเชื่อมั่น ความเคลือบแคลงสูงสูัยน�าไปสูู่การปฏิเสูธ ความบอดใบ้ที่ร้ายแรง คือความมืดบอดของหัวใจ สูุราคือบ่อเกิดของเรื่องผิดบาป สูตรีเป็นดั่งเชือก ของชัยฏอน (ชัยฏอนใช้เป็นสูื่อในการล่อลวงมนุษย์เพิศชาย) ผู้ใดรู้จักให้อภัยผู้อื่น อัลลอฮ์ก็จะให้อภัยเขา ผู้ใดอดกลั้นในยามโกรธ อัลลอฮ์จะให้ผลบุญแก่เขา ผู้ใดขออภัยโทษต่ออัลลอฮ์ อัลลอฮ์ก็จะรับการขออภัยของเขา ผู้ใดอดทนต่อสูภาวการณ์ที่ยากล�าบาก อัลลอฮ์ก็จะทรงทดแทนให้แก่เขา (บันทึกโดยอบูนุอัยม์ อัลอัศบะฮานีย์/หนังสูือฮิลยะตุลเอาลิยาอ์) “คนของอัลกุรอาน” (ผู้ท่องจ�าอัลกุรอาน) จะท�าให้ค�่าคืนของตนถูกรู้จัก ณ ที่อัลลอฮ์ (ด้วยการละหมาด) ใน ขณะที่ผู้คนหลับไหล
27 ท�าให้กลางวันของเขาถูกรู้จัก (ด้วยการถือศีลอด) ในขณะที่ผู้คน กินดื่ม ท�าให้ความโศกเศร้าของเขา (ที่พิลาดจากการท�าความดี ) ถูกรู้จัก ในขณะที่ผู้คนสูนุกสูนานรื่นเริง ท�าให้การร้องไห้ของเขา (เนื่องจากความเกรงกลัวอัลลอฮ์) ถูกรู้จัก ในขณะที่ผู้คนพิากันหัวเราะครื้นเครง ท�าให้การนิ่งเงียบของเขา (จากเรื่องไร้สูาระ) ถูกรู้จัก ในขณะที่ ผู้คนหมกมุ่นพิูดคุยกันในเรื่องราวที่เป็นเท็จ เขาจะท�าให้ตนเองถูกรู้จักด้วยความอ่อนน้อมถ่อมตนต่ออัลลอฮ์ ในขณะที่คนจ�านวนมากยโสูโอหัง คนของอัลกุรอานจะร�่าไห้ เศร้าโศก รอบคอบ สูุขุม และสูงบ จะ ไม่ใช่คนประเภทที่มี พิ ฤติกรรมหยาบคาย เ พิิกเฉยต่อการท� า ดี ขึ้นเ สูียง ตะโกนโหวกเหวก และแข็งกระด้าง (บันทึกโดยอัลบัยหะกีย์) ผู้ใดอวดเบ่งทะเยอทะยาน อัลลอฮ์จะกดเขาลงให้ตกต�่า ผู้ใด นอบน้อมอย่างย�าเกรง อัลลอฮ์จะยกเขาให้สููงสู่ง (บันทึกโดย อัฏฏ็อบรอนย /หนังสูือมัวะอญัม อัลกะบีร) แท้จริง ทั้งมะลาอิกะฮ์และชัยฏอนต่างก็มีบทบาทต่อหัวใจมนุษย์ (ผ่านการดลใจเพิื่อชี้แนะ และกระซิบกระซาบเพิื่อล่อลวง)
28 สูาหรับมะลาอิกะฮ์คือการน�ามาซึ่งความดีงามและเชื่อมั่นในสูัจธรรม หากพิวกท่านได้พิบ ก็จงสูรรเสูริญต่ออัลลอฮ์เถิด สูาหรับชัยฏอนคือการน�ามาซึ่งความชั่วช้าและการปฏิเสูธสูัจธรรม หากพิวกท่านได้พิบ ก็จงขอความคุ้มครองต่ออัลลอฮ์ (บันทึกโดยติรมิซีย์/ หนังสูือสูุนัน อัตติรมิซีย์) มนุษย์ชอบประดิษฐ์ค�าพิูดให้สูวยหรู ผู้ใดที่วาจาสูอดคล้องกับ การกระท�า เขาย่อมได้รับความดีในสู่วนของตน และผู้ใดที่ค�าพิูดของเขา ย้อนแย้งกับการกระท�า นั่นก็เท่ากับเขาก�าลังต�าหนิตนเอง คนหนึ่งคนใดในหมู่ พิ วกท่านอย่าได้ท� า ตัวเหมือนซากศ พิ ใน ยามค�่าคืน และเหมือนสูัตว์ตัวเล็กที่แสูนกระตือรือร้นในยามกลางวัน4 ฉันเป็นคนที่จะโกรธทุกครั้งเมื่อเห็นใครบางคนท�าตัวอยู่ว่างๆ ไม่ลงมือท�างานอะไรเลย ไม่ว่างานดุนยาหรืองานอาคิเราะฮ์ ส่วนหนึ่งของความเชื่อมั่น คือการที่ท่านไม่เลือกที่จะท�าให้มนุษย์พอใจจนมองข้ามความโกรธกริ้วของอัลลอฮ์ ไม่สรรเสริญเยินยอผู้ใดในปัจจัยยังชีพที่มาจากพระองค์ ไม่ต�าหนิติเตียนคนอื่นในความโปรดปรานที่อัลลอฮ์ไม่ได้ ให้แก่ท่าน 4 กระฉับกระเฉงเพิื่องานในดุนยาตลอดวัน แต่ไม่พิร้อมขยับตัวท�าอิบาดะฮ์เพิ ื่ออาคิเราะฮ์ในตอนกลางคืน /ผู้แปล
29 แท้จริง ปัจจัยยังชีพิของอัลลอฮ์ ไม่ได้ถูกน�าพิามาจากการจดจ่อ ให้ความสูาคัญของผู้ใด ไม่ว่าจะมีสูักกี่คนเกลียดชังก็ไม่สูามารถยับยั้งการ ให้ของอัลลอฮ์ได้ แท้จริงอัลลอฮ์จัดสูรรทุกสูิ่งด้วยความยุติธรรมและถี่ถ้วน พิระองค์ทรงท�าให้ความปลื้มปีติและสูบายใจอยู่ในความเชื่อมั่นและพิึงพิอใจ (ในก�าหนดของพิระองค์) และท�าให้ความกลัดกลุ้มและโศกเศร้าอยู่ในความ สูงสูัยและไม่พิอใจ (ในก�าหนดสูภาวะเหล่านั้น) ตราบใดที่ท่านยังอยู่ในละหมาดก็ประหนึ่งว่าท่านก�าลังเคาะ ประตูของกษัตริย์แห่งมวลมนุษย์ และผู้ใดที่เคาะประตู มันก็จะถูกเปิดให้ แก่เขา ฉันคิดว่าบุคคลหนึ่ง สู ามารถหลงลืมความรู้ที่ตัวเองเคยมีได้ เนื่องจากบาปที่เขากระท�า พิวกท่านจงฟื้นฟูหัวใจให้ใหม่อยู่เสูมอ แม้ร่างกายยังคงสูวม เสูื้อผ้าเก่าเก็บ จงเป็นคนโด่งดัง สูาหรับชาวชั้นฟ้า แม้ไร้ชื่อเสูียงสูาหรับ ชาวดุนยา แท้จริง หัวใจจะมีช่วงเวลาของการโหยหาและมุ่งเข้าหาพิระเจ้า และช่วงเวลาของความเบื่อหน่ายและอยากผินหลัง ฉะนั้น พิ วกท่านจง รีบฉวยโอกา สู ช่วงเวลาที่หัวใจโหยหา และปลุกปลอบในเวลาที่มันเริ่ม เหนื่อยหน่ายและคิดจะผินหลัง พิ วกท่านจะเห็นว่าผู้ปฏิเ สู ธมักจะเป็นคนที่ สูุขภา พิ ร่างกาย แข็งแรงแต่หัวใจเป็นโรค ขณะที่ผู้ศรัทธามีหัวใจแข็งแรงแต่ร่างกาย
30 เจ็บป่วย ขอ สู าบานต่ออัลลอฮ์ ต่อให้ร่างกาย พิ วกท่านแข็งแรงแต่หัวใจ ยังป่วยไข้ สูาหรับพิวกท่าน ณ ที่อัลลอฮ์ก็เป็นได้เพิียงแมลงเท่านั้น บ่าวคนหนึ่งจะยังไม่บรรลุแก่นแท้ของความศรัทธาจนกว่าเขา จะไต่ไปถึงจุดยอดของมัน และเขาจะไม่มีทางไปถึงจุดยอดของศรัทธา จนกว่าค�าชมและค�าต�าหนิจะมีค่าเท่ากันในสูายตาของเขา (ไม่หวั่นไหวเมื่อ น�าเสูนอสูัจธรรม) ชายคนหนึ่งออกจากบ้านพิร้อมกับศาสูนาของเขา แต่เดินกลับ เข้าบ้านโดยไม่หลงเหลืออะไรอยู่เลย อันเนื่องจากเขาเจอผู้มีอ�านาจคนหนึ่ง ซึ่งไม่มีแม้แต่ความสูามารถที่จะให้คุณหรือให้โทษต่อเขาหรือแม้กระทั่งต่อ ตัวเอง แต่แล้วเขาก็พิูดสูาบานต่ออัลลอฮ์ ว่าท่านนั้น (ผู้มีอ�านาจดังกล่าว) ดีอย่างนั้นอย่างนี้ (เยินยอในสูิ่งที่ชายคนนั้นไม่ได้มีอยู่จริง) เขาจึงกลับบ้าน
ยังโกรธกริ้วต่อเขาด้วย (ที่พิูดจาเป็นเท็จกับผู้อื่นเพิื่อประจบประแจง) แม้แต่การพิูดจาเยาะเย้ยสูุนัข ฉันยังเกรงว่ามันจะท�าให้ตัวเอง กลายเป็นสูุนัขเช่นกัน5 บาปจะคอยรบกวนพิื้นที่สูงบของหัวใจ พิวกท่านไม่ได้เป็นใคร (สูาหรับโลกใบนี้ ) นอกจากแขกผู้มาเยือน ทรัพิย์สูินที่ถือครองเป็นเพิียงสูิ่งที่หยิบยืมมา แขกผู้มาเยือนจะจากไป และ สูินทรัพิย์ที่ยืมมาจะถูกสู่งคืนกลับเจ้าของเดิม 5 อิบนุมัสูอู๊ดเตือนให้ระวังการเยาะเย้ยผู้อื่น เพิราะวันหนึ่งเราเองอาจถูกทดสูอบแบบเดียวกับที่เยาะเย้ย ผู้อื่นไว้ก็เป็นได้/ผู้แปล
มาในสูภาพิที่ตนเองไม่ได้อะไรในสูิ่งที่ต้องการสูักอย่างเดียว อีกทั้งอัลลอฮ์
31 ช่วงยุค สูุดท้ายจะปรากฏคนกลุ่มหนึ่ง งานยอดนิยม สู า หรับ พิวกเขาคือการติเตียนกันไปมา (แสูวงหาความใกล้ชิดกับอัลลอฮ์ด้วยการ ต�าหนิผู้อื่น) พิวกเขาจะถูกเรียกว่า พิวกนิยมของเน่า ผู้ใดชอบที่จะให้ความยุติธรรมกับตนเอง ก็จงปฏิบัติต่อผู้คน เช่นเดียวกับที่เขาต้องการให้ผู้คนปฏิบัติต่อตัวเอง ความจริงแม้หนักอึ้งแต่คล่องคอ ความเท็จแม้บางเบาแต่ กล�้ากลืน บางครั้งอารมณ์ใฝ่ต�่าชั่วคราวอาจก่อให้เกิดความโศกเศร้าอัน ยาวนาน บนโลกนี้ไม่มีสูิ่งใดควรถูกขังลืมมากไปกว่าลิ้น เมื่อการผิดประเวณีและดอกเบี้ยปรากฏขึ้นในบริเวณใดก็ตาม อัลลอฮ์จะทรงท�าให้พิื้นที่นั้นพิังพิินาศ ผู้ใดสูามารถสูร้างขุมทรัพิย์ (การงาน) ของตนไว้บนฟากฟ้า ที่ซึ่ง แมลงไม่สูามารถกัดกินและหัวขโมยไม่สูามารถลักลอบเอาไปได้ ก็จงท�าเถิด แท้จริง หัวใจของคนหนึ่งย่อมอยู่กับทรัพิย์สูมบัติของเขา (หัวใจสููงสู่งเมื่อ ปฏิบัติการงานที่ดี) คนหนึ่งคนใดในหมู่ พิ วกท่านอย่าได้น� า เอาศา สู นาของเขาไป ยึดติดอยู่กับบุคคลหนึ่ง หากคนผู้นั้นศรัทธาเขาก็ศรัทธา หากคนผู้นั้น ปฏิเสูธเขาก็ปฏิเสูธ
32 “คนหนึ่งคนใดในหมู่พิวกท่านอย่าท�าตัวเป็นพิวกฉวยโอกาสู” ผู้คนถามว่า “พิวกฉวยโอกาสูเป็นอย่างไร?” อิบนุมัสูอู๊ดกล่าวว่า “คือคนที่พิูดว่า ฉันขอตามคนอื่น ถ้าพิวกเขา ด�าเนินไปบนทางที่ถูกต้อง ฉันก็จะอยู่บนทางน�า หากพิวกเขาหลง ฉันก็จะ หลงด้วย มิใช่เช่นนั้น คนผู้หนึ่งจงวางใจของเขาให้มั่นคง หากแม้ปวงชน ปฏิเสูธเขาก็จงยืนกรานที่จะไม่กระท�าแบบเดียวกัน” ชายผู้หนึ่งกล่าวแก่อิบนุมั สู อู๊ดว่า “โปรดช่วย สู อนถ้อยค� า ที่ กินความหมายกว้างขวางและเป็นประโยชน์แก่ฉันที” อิบนุมัสูอู๊ดบอกชายผู้นั้นว่า “ท่านจงสูักการะต่ออัลลอฮ์โดยไม่น�า ภาคีใดมาคู่เคียงกับพิระองค์ จงด�าเนินชีวิตตามอัลกุรอานในทุกสูภาพิ ผู้ใด น� าสูัจธรรมมาบอกท่านก็จงยอมรับ แม้เขาจะเป็นคนที่ท่านไม่ชอบหรือ ไม่สูนิท และผู้ใดน�าความเท็จมาบอกท่านก็จงตอบโต้ แม้เขาจะเป็นคนที่ ท่านรักชอบหรือใกล้ชิดสูนิทสูนมก็ตาม” วันกิยามะฮ์บ่าวจะถูกน�าตัวมาและกล่าวว่า “จงน�าอมานะฮ์ (ความรับผิดชอบ) ของเจ้ามาคืน!” คนผู้นั้นจะตอบว่า “โอ้ พิ ระเจ้าของข้า พิ ระองค์ ข้า พิ ระองค์จะ น�ามันมาคืนได้อย่างไรในเมื่อดุนยาจากไปแล้ว?” จากนั้นอมานะฮ์ (ที่เขาติดค้างคนอื่นไว้) จะถูกท�าให้ปรากฏขึ้น ตามรูปแบบของมัน (ในดุนยา) ที่ก้นเหวของนรกญะฮันนัม เขาจะลงไป
33 เก็บมันขึ้นวางที่กลางบ่าและแบกขึ้นมา จนกระทั่งเขาคิดว่าตัวเองน�ามัน ออกมา (จากนรก) ได้ แต่แล้วมันก็ร่วงหล่นลงและเขาก็ตกลงไปตามมัน อยู่ในสูภาพิเช่นนั้นไปตลอดกาล จงเรียกร้องหัวใจของท่านให้ได้พิักผ่อนในสูามขณะ 1-เมื่อรับฟังอัลกุรอาน 2-เมื่ออยู่ในสูถานที่ที่มีการร�าลึกถึงอัลลอฮ์ 3-เมื่อปลีกตัวจากผู้คนมาอยู่ล�าพิัง หากหัวใจของท่านไม่พิบความผ่อนคลายใดเลยในสูามสูภาพินี้ จง วอนขอต่ออัลลอฮ์ให้เมตตามอบหัวใจให้แก่ท่านเถิด เ พิ ราะนั่นแ สู ดงว่า ท่านคือคนมีชีวิตที่ไร้หัวใจ
แท้จริง หัวใจจะมีช่วงเวลาของการโหยหาและมุ่ง เข้าหาพระเจ้า และช่วงเวลาของความเบื่อหน่ายและ อยากผินหลัง ฉะนั้น พวกท่านจงรีบฉวยโอกาสช่วง เวลาที่หัวใจโหยหา และปลุกปลอบในเวลาที่มันเริ่ม เหนื่อยหน่ายและคิดจะผินหลัง “ “
35 บทเรียน ข้อเท็จจริงของการเตาบะฮ์ อัลญุนัยด์เล่าว่า “เด็กหนุ่มคนหนึ่งเข้ามาหาฉัน เขาถามฉันว่า ‘การ กลับเนื้อกลับตัว (เตาบะฮ์) คืออะไร?’ “ฉันตอบว่า ‘คือการที่ท่านวางบาปของตนไว้เบื้องหน้าจนกว่า ความตายจะมาเยือน (ไม่ลืมบาปที่ตัวเองกระท�าเพิื่อสูานึกผิดไปตลอดชีวิต)’ “ชายคนนั้นโต้กลับว่า ‘ไม่! นี่ไม่ใช่เนื้อหาที่แท้จริงของการเตาบะฮ์’ “ฉันเลยถามเขากลับว่า ‘แล้วข้อเท็จจริงของเรื่องนี้มันคืออย่างไร ล่ะพิ่อหนุ่ม?’ “เขาบอกว่า ‘มันคือการที่ท่านพิยายามลืมความผิดที่เคยกระท�ามา ต่างหาก’ แล้วเขาก็เดินจากไปโดยทิ้งฉันไว้” (ญุนัยด์เล่าบทสูนทนาของเขากับชายหนุ่มให้เพิื่อนฟัง) เพิื่อนจึง ถามเขาว่า “แล้วท่านคิดเห็นอย่างไรหรือ?” ฉันตอบ “ก็ตามค�ากล่าวของเด็กหนุ่มนั่นแหละ” เพิื่อนถามต่อ “อย่างไรล่ะ?”
36 ฉันคิดว่า “ถ้าฉันเคยอยู่กับอัลลอฮ์ใน สู ภา พิ หนึ่ง หลังจากนั้น พิระองค์ก็เคลื่อนย้ายฉันจากสูภาพิที่แห้งแล้งและห่างไกล (สูภาวะที่บ่าว กระท�าบาปจนเกิดระยะห่างระหว่างเขาและอัลลอฮ์) สูสูภาพิที่บริสูุทธิ์ใจ และได้รับการดูแล การที่ฉันยังเฝ้าแต่จะ พิูดถึงความแร้นแค้นที่ผ่านมา ทั้งที่พิระองค์ประทานความอุดมสูมบูรณ์ให้แล้ว นับเป็นความหยาบคาย อย่างหนึ่ง”6 6 ค�าอธิบาย : ตราบใดที่บ่าวสูานึกผิดและกลับตัวจากความผิดที่เคยท�าไว้ก็อย่ามัวนึกถึงบาปซ�้าๆ อยู่อย่างนั้น เพิราะตราบใดที่บ่าวขออภัยโทษและกลับเนื้อกลับตัวอย่างจริงใจ ตั้งใจไม่กลับไปท�าอีก อัลลอฮ์จะทรง ลบล้างบาปนั้นให้เขาประหนึ่งเขาไม่เคยกระท�ามันมาก่อน ดังนั้น การพิูดถึงช่วงเวลาของการฝ่าฝืนเหมือน เป็นการไม่ให้เกียรติตนเองและไม่ก่อเกิดประโยชน์อะไร/ผู้แปล
