O xénero no substantivo

O XÉNERO E O NÚMERO NO SUBSTANTIVO

Introdución O xénero dos substantivos

Os substantivos poden ter xénero masculino ou feminino, pero existen diferentes posibilidades: hai substantivos que para indicar a variación de xénero utilizan morfemas flexivos (neno/nena), morfemas derivativos (galo/galiña) ou diferentes lexemas (xenro/nora). Tamén hai outros que só teñen un xénero (o mar, o leite, a nube, etc.).



Tarefa 1: Recoñecemento e clasificación do xénero de substantivos.

Por último, hai substantivos que cambian de significado ao cambiar de xénero (bolso/bolsa), normalmente con matices de forma ou tamaño (véxase as páxinas 33 e 34 do libro de texto de referencia da editorial Anaya).

                

 

Tarefa 3: Identificación de significados segundo o xénero.

Son masculinos: Os nomes das letras: o be, o de, o ce hache.

Moitos nomes rematados en –ume: cume, fume, lume, etc.

Outros: berce, cárcere, couce, dote, nariz, sal, sangue, etc.

Son femininos: Os nomes das árbores froiteiras e os seus froitos: laranxeira e laranxa, cerdeira e cereixa, etc. (excepto figueira e figo, castiñeiro e castaña, e limoeiro e limón).

As palabras rematadas en –axe: paisaxe, viaxe, etc. (excepto traxe, paxe, garaxe e personaxe).

Os cultismos rematados en –e: análise, dose, hepatite, parálise, etc.

Os substantivos de forma variable, que teñen unha para o masculino e outra para o feminino, seguen as normas básicas que se expresan deseguido: Os que rematan en –o ou –e, cámbiano por –a: neno/nena, elefante/elefanta, etc.

Os que terminan en vocal tónica engaden –a: avó/avoa.

Os que terminan en consoante diferente de –n engaden –a: señor/señora, etc.

Os que terminan en –ón fan o feminino en –oa: ladrón/ladroa, patrón/patroa, etc.

Os que terminan en –án fan o feminino en –á: ancián/anciá, catalán/catalá, alemán/alemá, etc.

A terminación –án/-ana resérvase para os substantivos e adxectivos con connotacións negativas: papán/ papana, folgazán/folgazana, etc.

Os que terminan en –ano fan o feminino en –ana: asturiano/asturiano, etc.

Tarefa 2: Identificación de formas dos substantivos segundo o xénero.

Finalmente, hai casos nos que o xénero dos substantivos se marca mediante o determinante (o artista, a artista) e outros que son totalmente invariables (a formiga, a vítima, etc.).

1

O número dos substantivos

O morfema de número indica se o substantivo se refire a un elemento (singular) ou a varios (plural).

Hai substantivos que son invariables e sempre se usan en singular (diñeiro) ou sempre en plural (cartos). Uns poden empregarse indistintamente en singular ou plural (o pantalón/os pantalóns) e outros cambian de significado (o miolo/os miolos).

    

Tarefa 5: Identificación de significados segundo o número.

As normas básicas para formar o plural son as que se expresan deseguido: Os estranxeirismos e os substantivos rematados en vogal, ditongo e –n, engaden un –s: clubs, cousas, reis, mans, etc.

Os substantivos rematados en consoante distinta de –n engaden –es: peles, mares, etc.

Os substantivos polisílabos agudos rematados en –l cambian a consoante por –is: papeis.

Os substantivos graves e esdrúxulos rematados en –s e os que terminan en grupo consonántico son invariables: o/os martes, o/os fax, o/os luns, etc.



Tarefa 4: Identificación de substantivos segundo o número.



Tarefa 6: Identificar formas en textos.



Tarefa 7: Redactar textos propios aplicando correctamente as regras gramaticais.

Tarefa 1. Recoñecemento e clasificación do xénero de substantivos Tal e como se describe na introdución, os substantivos poden ter xénero masculino ou feminino, pero as formas e as condicións poden variar. Sobre unha listaxe de palabras, deberase identificar os substantivos.

Exemplo: “friaxe”, substantivo feminino (rematado en –axe).

Exercicio

          

Clasifique os seguintes substantivos segundo sexan masculinos ou femininos: “Paraxe”: “Mel”: “Ponte”: “Cume”: “Parálise”: “Ventá”: “Orixe”: “Ferramenta”: “Suor”: “Motor”: 2

Exercicio



Clasifique os seguintes substantivos segundo sexan masculinos ou femininos:          

“Crise”: “Feluxe”: “Marxe”: “Cor”: “Nariz”: “Peaxe”: “Labor”: “Sal”: “Legume”: “Pantasma”:

Exercicio Clasifique os seguintes substantivos segundo sexan masculinos ou femininos:

         

“Orde”: “Cárcere”: “Lume”: “Leite”: “Énfase”: “Hepatite”: “Plumaxe”: “Canle”: “Sondaxe”: “Exame”:

Tarefa 2. Recoñecemento e clasificación do xénero de substantivos Para a formación do feminino dos substantivos utilízanse diferentes recursos (engadir morfemas flexivos ou morfemas derivativos, cambiar o lexema, modificar o determinante, etc.). Sobre unha listaxe de palabras, indique as formas do feminino ou do masculino correspondentes.

Exemplo: “rapaz”: “rapaza”.

Exercicio

  

Indique o feminino dos seguintes substantivos: “Cabalo”: “Tecelán”:

3

       

“Catalán”: “Frade”: “Heroe”: “Papán”: “Xenro”: “Xuíz”: “Cubano”: “Artesán”: Exercicio

          

Indique o masculino dos seguintes substantivos: “Xudía”: “Vaca”: “Galiña”: “Raíña”: “Sogra”: “Urbana”: “Sabichona”: “Leoa”: “Actriz”: “Nugallá”:

Tarefa 3. Identificación de significados segundo o xénero Como se explica na introdución, certos substantivos cambian o seu significado ao cambiaren de xénero; moitas veces esta variación é leve, referida ao tamaño ou á forma, pero noutras ocasións hai alteracións moi grandes.

Exemplo: “machado”/”machada”, ambos substantivos refiren a unha ferramenta doméstica para cortar leña, pero a que se designa en masculino é de maior tamaño.

Exercicio

        

Coa axuda dun dicionario, explique as diferenzas de significado que existan entre as seguintes parellas de substantivos: “O cólera” / “a cólera”: “O río” / “a ría”: “O corte” / “a corte”: “O caldeiro” / “a caldeira”: “O bico” / “a bica”: “O carballo” / “a carballa”: “O saco” / “a saca”: “O bando” / “a banda”:

4

 

“O testemuño” / “a testemuña”: “O libro” / “a libra”:

Exercicio

         

Coa axuda dun dicionario explique as diferenzas de significado que existan entre as seguintes parellas de substantivos: “A carreira” / “o carreiro”: “A rata” / “o rato”: “A manta” / “o manto”: “A poza” / “o pozo”: “A cesta” / “o cesto”: “A pía” / “o pío”: “A cepa” / “o cepo”: “A cancela” / “o cancelo”: “A prata” / “o prato”: “A froita” / “o froito”:

Tarefa 4. Identificación de substantivos segundo o número Para a formación do plural dos substantivos engádenselle á forma de singular morfemas flexivos, pero existen diferenzas segundo o tipo de palabra ou a consonante final da palabra.

Sobre unha listaxe de palabras, indique as formas do plural ou do singular correspondentes.

Exemplo: “rapaz”: “rapaces”.

Exercicio

          

Indique as formas de plural dos seguintes substantivos: “Rei”: “Mel”: “Pan”: “Túnel”: “Cáliz”: “Deus”: “Mércores”: “Bocoi”: “Español”: “Álbum”:

5

Exercicio

          

Indique as formas de singular dos seguintes substantivos: “Leis”: “Fértiles”: “Papeis”: “Paus”: “Alcohois”: “Portátiles”: “Cadáveres”: “Marroquís”: “Capataces”: “Moles”:

Tarefa 5. Identificación de significados segundo o número Como se explica na introdución, certos substantivos cambian o seu significado ao cambiaren de número; moitas veces esta variación é leve, referida ao tamaño ou á forma, pero noutras ocasións hai alteracións moi grandes.

Exemplo: “a pel”/“as peles”: en singular refírese ao tecido que cobre a superficie do corpo; en plural refírese á pel de animais que se utiliza para a fabricación de abrigos, ou aos abrigos mesmos.

Exercicio

     

Coa axuda dun dicionario, explique as diferenzas de significado que existan entre as seguintes parellas de substantivos: “O ben” / “os bens”: “O aire” / “os aires”: “O lente” / “as lentes”: “O miolo” / “os miolos”: “A ciencia” / “as Ciencias”: Exercicio

     

Coa axuda dun dicionario, explique as diferenzas de significado que existan entre as seguintes parellas de substantivos: “O valor” / “os valores”: “A auga” / “as augas”: “O tempo” / “os tempos”: “O vogal” / “as vogais”: “A letra” / “as Letras”:

6

Tarefa 6. Redactar textos propios aplicando correctamente as regras gramaticais Esta tarefa é de recapitulación e de comprobación da capacidade de utilizar adxectivos en certos contextos de acordo coas normas gramaticais.  Describa a súa casa empregando correctamente as regras sobre o xénero e o número dos substantivos. Resposta libre que será corrixida polo profesor na aula.  Describa o seu primeiro día no instituto empregando correctamente as regras sobre o xénero e o número dos substantivos. Resposta libre que será corrixida polo profesor na aula.  Describa un paseo polos arredores do seu lugar de residencia. Resposta libre que será corrixida polo profesor na aula.

Tarefa 7. Recapitulación de substantivos Lea o texto que segue e responda ás preguntas que veñen deseguido: “O corredor é ancho, lousado de terrazo verde escuro e paredes verde claro, no teito unhas placas cadradas albergan dentro luces de neon e derraman luz fría e leitosa.

Ensánchanse no medio, facendo nun lado un rectángulo que fai de sala de espera. Unha muller nova loura está sentada no centro dunha serie de cadeiras de escai granate arrimadas á parede. Enriba dela, na parede, hai enmarcado un plano das rúas da cidade, diante ten unha mesiña baixa chea de revistas e cinceiros.”

Toda ela está inmóbil coas pernas regordetas cruzadas e coa vista fixa e distraída nunha porta de madeira en fronte dela, a outra man o corredor. Chegan voces, apagadas por portas, ecoando nas paredes e no lousado.”

Exercicio 1



Sinale os substantivos do primeiro parágrafo.

Exercicio 2



Clasifique os substantivos do primeiro parágrafo en simples, derivados e compostos.

Exercicio 3



Clasifique segundo o significado os substantivos do segundo parágrafo.

Exercicio 4



Indique tres derivados de “perna”, “centro” e “muller”.

Exercicio 5



Identifique os elementos que compoñen as seguintes palabras: “corredor”, “luces”, “rectángulo”, “cadeiras”, “mesiña” e “cinceiro”.

7

TAREFA FINAL: a) LE A SEGUINTE NOTICIA E FAI UN RESUMO DA MESMA (5 LIÑAS APROXIMADAMENTE). b) LOGO REDACTA TI UN TEXTO SOBRE “OS INVENTOS” (EXTENSIÓN MÍNIMA 10 LIÑAS). c) FAI UN CARTAZ ANUNCIANDO UNHA EXPOSICIÓN DE “NOVOS INVENTORES” NO INSTITUTO OU NO CONCELLO.

Fonte: codigocero:

http://codigocero.com/Anuncian-o-programa-da-Compostela-Mini-

Maker-Faire

Anuncian o programa da Compostela Mini Maker Faire martes, 6 de outubro do 2015 Marcus Fernández

8

A primeira edición da Compostela Mini Maker Faire está cada día máis preto, e ese evento para divulgar o Movemento Maker, que terá lugar o 17 de outubro de 10:00 a 20:00 horas en Área Central (Santiago de Compostela), pechou finalmente o seu programa, no que mesturan gastronomía, robótica, mecánica, ciencia, obradoiros, arte urbano, electrónica, concertos, artesanía e outros elementos baixo a filosofía do DiY (faino ti).

Os obradoiros (con prazas limitadas) que se desenvolverán durante toda a xornada serán os de Graffiti, Artesanía, Intervención sobre artesanía e Escultura colaborativa, mentres que outros obradoiros repartiranse como indica o seguinte horario: - 10:00 – 12:00 – Plastilina condutiva - 10:00 – 13:00 – Robótica pais/mais-fillos - 10:00 – 12:00 – Papiroflexia - 11:00 – 18:00 – Artesanía (looping) - 16:00 – 18:00 – Cervexa artesanal - 16:00 – 18:00 – Patchwork - 16:00 – 18:00 – Cámaras estenopeicas - 16:00 – 18:00 – Ecodeseño - 18:00 – 20:00 – Papiroflexia - 18:00 – 20:00 – Electrónica e música - 18:00 – 20:00 – Plastilina condutiva Completan a programación unha serie de mesas de debate: - 11:00 – Makers - 12:30 – Gastromakers - 16:00 – Espazos maker - 17:30 – Educación - 19:00 – Artesanía Adicionalmente desenvolveranse 3 actuacións de Materia e Son que se anunciarán durante o vento por megafonía, de 13:00 a 15:00 horas haberá un DJ na zona de Relax, ás 21:00 horas sortearase unha impresora 3D e ás 21:10 horas o cómico e monologuista Víctor Grande porá o peche á xornada.

9