Fundusze Europejskie

fundusze magazyn o dotacjach

NR 2/2015

cena 23 zł (w tym 8% VAT)

europejskie EXTRA dodatek!

Kredyt na innowacje technologiczne

Raport dla firm

893001

INDEKS 382477

771731 9

ISSN 1731-8939

Specjalizacje polskich regionów Demonstracyjnie odrzuceni

Dlaczego małe firmy nie spodobały się ekspertom w konkursie Demonstrator?

Wiatr zmian Nowe regulacje dla energii z OZE

Banki dla firm

Produkty na wsparcie przedsiębiorczości

fundusze europejskie

14

W numerze 5 Barometr 10 Demonstracyjnie odrzuceni Małe i średnie firmy rozczarowane konkursem Demonstrator

Raport 14 Inteligentne specjalizacje w regionach

W czym chcą się specjalizować polskie województwa

31 Nowe perspektywy dla firm

Co RPO oferują przedsiębiorcom

Rozwiązania 36 W drogę!

36

Na co pójdą pieniądze z POIŚ

41 Nowe rozwiązania dla środowiska

Rozmowa z Małgorzatą Skuchą, prezes NFOŚiGW

42 Wiatr zmian

Nowe zasady wspierania OZE

44 Zintegrować myślenie o rozwoju

Idea zintegrowanych inwestycji terytorialnych

47 Lekcja samorządowego myślenia

ZIT w praktyce

Finanse 52 Wsparcie dla dotacji

44

Oferta banków dla przedsiębiorców

59 Pomoc na wiele sposobów Rozmowa z Arkadiuszem Lewickim, dyrektorem Krajowego Punktu Kontaktowego 62 Kłopotliwy VAT

Zasady obliczania wielkości dotacji zależnie do rodzajów działalności

Prawo i procedury 66 Prawa własności przemysłowej

w projektach B+R Komu przysługują i jak je zabezpieczyć

70 Piszemy protest do oceny wniosku

73 Odsetki dla wizerunku 75 Dotacje dla każdego 76 Ludzie od funduszy 78 „Fundusze” dla beneficjentów 4

Fot. Wikimedia.org, Agnieszka Szulc

o dotację Poradnik

fundusze europejskie

Inteligentne specjalizacje w regionach

A

ż 31,3 mld euro przeznaczono w obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej na regionalne programy operacyjne. W ten sposób RPO to w sumie największa część środków UE skierowanych w latach 2014–2020 na wyrównanie poziomu rozwoju Polski w stosunku do krajów Europy Zachodniej.

Kwota ta odpowiada 40 proc. funduszy polityki spójności dla Polski w tej perspektywie finansowej.

Zgodnie z obowiązującą polityką UE, by móc skorzystać z tych pieniędzy, regiony musiały określić swoje inteligentne specjalizacje, czyli dziedziny i branże decydujące o przewadze konkurencyjnej i potencjale rozwojowym. Ma to zwiększyć efektywność inwestycji w innowacje.

14

Prezentujemy podstawowe informacje o wyborach, jakich dokonano w poszczególnych województwach. Eksperci doradztwa unijnego przeanalizowali dla nas dokumenty określające regionalne inteligentne specjalizacje dla każdego z nich. To przewodnik dla przedsiębiorców, którzy chcą ubiegać się o dotację lub preferencyjną pożyczkę na rozwój.

W naszym raporcie przedstawiamy również analizę poddziałań wybranych regionalnych programów operacyjnych adresowanych do małych i średnich przedsiębiorstw. A zainteresowanym możliwościami uzyskania z RPO wsparcia na odnawialne źródła energii przypominamy, że temat ten został szeroko omówiony w wydaniu 1/2015 „Funduszy Europejskich”.

■

Fot. Wikimedia.org, Agnieszka Szulc

Dziedziny, w których województwa widzą swoją szansę na rozwój i uzyskanie przewagi konkurencyjnej

RAPORT Marcin Rudziński

starszy konsultant ds. przygotowania projektów Progress Consulting

Dolnośląskie Dolnośląskie inteligentne specjalizacje obejmują branże odgrywające kluczową rolę dla gospodarki regionu, uwzględniając takie uwarunkowania jak: położenie geograficzne i warunki naturalne, tradycje, dostępność wykwalifikowanej kadry czy potencjał innowacyjności.

Pierwsza to branża chemiczno-farmaceutyczna, ostatnio dynamicznie rozwijająca się na Dolnym Śląsku. Obejmuje wiele podobszarów, od technologii pozyskiwania i wytwarzania substancji aktywnych i pomocniczych, przez innowacyjne procesy i technologie wytwarzania i tworzenie specjalistycznego sprzętu, urządzeń i linii produkcyjnych dla branży chemicznej, farmaceutycznej i medycznej, po innowacyjne produkty, takie jak leki biologiczne, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia, kosmetyki czy wyroby nanotechnologiczne. W tym obszarze na wsparcie mogą liczyć w szczególności podmioty z branż: chemicznej, farmaceutycznej, medycznej, weterynaryjnej, kosmetycznej oraz podmioty dostarczające rozwiązania procesowe, technologie czy sprzęt.

Druga ze specjalizacji to mobilność przestrzenna. W tym obszarze na wsparcie mogą liczyć projekty z zakresu bezpieczeństwa transportu i zwiększenia jego efektywności, jak również nowych źródeł napędu i zasilania. Ponieważ w dalszym ciągu najsłabszym ogniwem systemu transportowego pozostaje czynnik ludzki, promowane będą rozwiązania transportu bezzałogowego, w tym autonomiczne. Z uwagi na najwyższy poziom innowacyjności, wsparcie przewidziano również w zakresie systemów i podzespołów dla branży kosmicznej. O dofinansowanie mogą ubiegać się zwłaszcza podmioty z branży motoryzacyjnej, lotniczej, kosmicznej czy materiałowej. Żywność wysokiej jakości to kolejna ze specjalności woj. dolnośląskiego. Chodzi np. o żywność wspierającą profilaktykę chorób cywilizacyjnych, ale też o zastosowaniu terapeutycznym. Wspierane będą projekty dotyczące żywności funkcjonalnej, o zwiększonych właściwościach odżywczych i nutraceutyków. Na wdrożeniu tej specjalizacji skorzystają także zwierzęta gospodarcze i domowe, bowiem obejmuje ona podobszary pasz i karm wysokiej jakości i środków farmaceutycznych dla zwierząt. Na wsparcie mogą liczyć w szczególności podmioty z branż przetwórczej i żywności funkcjonalnej, producenci: suplementów diety, żywności tradycyjnej i lokalnej, opakowań do żywności.

Dolny Śląsk, jako region bogaty w surowce naturalne (w szczególności w kopaliny), kładzie również nacisk na zwiększenie innowacyjności pozyskiwania, przetwarzania i wykorzystania tych surowców, jak również pozyskiwania z nich nowych produktów. Promowane będą również nowe usługi leczniczo-uzdrowiskowe z wykorzystaniem surowców naturalnych. Specjalizacja ta przewiduje również wsparcie dla zaawansowanych materiałów – kompozytowych, inteligentnych, do zastosowania w przemyśle. Z kolei surowce wtórne mają być odzyskiwane, powtórnie wykorzystywane, a pozostałe odpady unieszkodliwiane z wykorzystaniem innowacyjnych technologii. Na wsparcie w tym obszarze mogą liczyć w szczególności podmioty z branż: wydobywczej, surowcowej, przetwórstwa surowców, pozyskiwania drewna czy materiałowej.

Kolejna specjalizacja wynika z siły regionalnego przemysłu produkcji maszyn oraz urządzeń i obróbki materiałów, a służyć ma jego dalszemu umocnieniu przez innowacje. Pozwoli na uzyskanie wsparcia podmiotom zajmującym się projektowaniem i produkcją maszyn i urządzeń: ogólnego i specjalnego przeznaczenia, energetycznych, elektronicznych, do obróbki materiałów. Szczególny nacisk położono na urządzenia wykorzystywane w energetyce, jak np. instalacje fotowoltaiczne, generatory do hydroenergetyki, urządzenia do odzyskiwania ciepła czy do produkcji i magazynowania wodoru.

I wreszcie ostatnia specjalizacja, czyli innowacyjne technologie informacyjno-komunikacyjnyjne. Tu przewidziano wsparcie m.in. dla projektów z zakresu tzw. inteligentnych

domów i miast, e-usług i urządzeń dla sektora ochrony zdrowia, systemów e-learningowych, systemów wsparcia dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych i starszych, czy innowacyjnych metod interakcji człowiek-technologia. Promowane będzie również podnoszenie bezpieczeństwa cyfrowego i tworzenie oprogramowania dostępnego w modelu SaaS.

■

Progress Consulting – najskuteczniejsza firma doradcza w Polsce w latach 2007-2013 według rankingu czasopisma „Fundusze Europejskie”, od 2005 roku pozyskała ok. 5 mld zł dotacji dla ok. 800 projektów inwestycyjnych i badawczo-rozwojowych. Więcej na www. progress-consulting.pl.

RPO Woj. Dolnośląskiego 2014–2020

2,25 mld euro

Wrocław

Strona WWW: rpo.dolnyslask.pl Główny Punkt Informacyjny: tel: 801 700, 71 776 95 01, 71 776 96 51, 71 776 97 64, 71 776 97 65, e-mail: pife@dolnyslask.pl Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, departament funduszy europejskich, w sprawach Europejskiego Funduszu Społecznego tel. 71 776 91 12, w sprawach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego tel. 71 776 91 53, e-mail: defrr@lubelskie.pl

15

RAPORT

Nowe perspektywy dla firm Każdy z 16 regionalnych programów operacyjnych zawiera ofertę dla małych i średnich przedsiębiorstw. Różnice między nimi zachęcają do znalezienia tej najbardziej dopasowanej do potrzeb danej firmy

31

fundusze europejskie

D

Agnieszka Jaworska

menedżer ds. rozwoju sprzedaży

Paweł Wasielewski

starszy analityk finansowy

Julia Nowak

specjalista ds. rozliczania projektów Strategor WCEF 32

ziałania realizowane w ramach minionej już perspektywy finansowej 2007–2013, skierowane do sektora małych i średnich przedsiębiorstw, istotnie wpłynęły na jego kondycję. Dotyczy to zarówno Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, jak i – a nawet w szczególności – realizowanych oddzielnie w każdym województwie Regionalnych Programów Operacyjnych. Warto nadmienić, iż sztandarowe działanie Wielkopolskiego RPO 2007–2013, 1.2 Wsparcie rozwoju, pozwoliło dofinansować 1,1 tys. projektów inwestycyjnych, a więc ponad 30 na każdy powiat!

Także teraz MŚP wiążą duże nadzieje z nową pulą środków regionalnych, która – przypomnijmy – wynosi aż 31,3 mld euro. Przedsiębiorcy doceniają zarówno atrakcyjne zasady ich przyznawania, jak i w miarę przejrzysty proces oceny i rozliczania tych projektów. A jednocześnie zastępujący POIG Inteligentny Rozwój ukierunkowany jest przede wszystkim na duże, wysokotechnologiczne projekty badawczo-rozwojowe i wdrożeniowe liderów krajowego rynku. Oznacza to oczywiście, że POIR jest skrojony raczej na miarę aspiracji niż zapotrzebowania. Nie oszukujmy się, w 2015 roku przeciętnemu polskiemu przedsiębiorcy wciąż bardziej potrzebne są nowoczesny laser do cięcia czy offsetowa maszyna drukarska niż realizacja kilkumilionowego projektu badawczego, dotyczącego zastosowania grafenu czy nanotechnologii. Duża pula środków oraz działania regionalnych urzędników, którzy pomimo głęboko zakorzenionej skłonności do mnożenia i komplikowania procedur, mozolnie i powoli, ale jednak, upraszczają procedury ubiegania się i rozliczania dotacji. Ten fakt stanowi dobrą prognozę na najbliższe kwartały, gdy RPO ruszą z pełną mocą.

Odsetki od rozwoju

Nowa perspektywa finansowa na lata 2014–2020 przyniosła istotne zmiany w zakresie warunków uzyskiwania wsparcia. Przede wszystkim dotyczy to obniżenia intensywności dofinan-

sowania, co spowodowane jest rozwojem polskich regionów na tle średniej unijnej. Na pewno zadowoleni będą przedsiębiorcy z województw Ściany Wschodniej, które utrzymały najwyższy poziom pomocy (60–70 proc.).

Najwięcej, bo aż o 15 punktów proc. przyszłego dofinansowania tracą województwa centralne oraz południowo-zachodnie. Do obliczania poziomu dotacji służy Mapa Pomocy Regionalnej (zob. mapka na str. 33), na której przedstawiono poziomy dofinansowania dla mikro- i małych przedsiębiorstw (w uproszczeniu: zatrudniających do 50 pracowników, a także firm średniej wielkości (zatrudniających do 250 pracowników) i dużych.

Zdecydowanie gorszą informacją jest coraz szersze zastępowanie dotacji pożyczkami i gwarancjami. RPO skonstruowano tak, że jeszcze w pierwszych latach (i pierwszych naborach) dominować będą dotacje, ale im bliżej roku 2020, tym więcej konkursów opartych zostanie na zwrotnych pożyczkach. Biorąc ten fakt pod uwagę, warto ubiegać się o bezzwrotne formy wsparcia z RPO, wybierając pierwszy nabór w swoim województwie.

Do 5 mln zł dofinansowania

W każdym RPO przewidziano środki dla MŚP na projekty inwestycyjne.

W Wielkopolsce popularne działanie 1.2 Wsparcie rozwoju MŚP zastąpiło poddziałanie 1.5.2 Wzmocnienie konkurencyjności kluczowych obszarów gospodarki regionu. Pierwszy nabór w konkursie o dotacje z tego działania zaplanowano na listopad br. – do rozdania będzie wówczas niemal 400 mln zł! Jest to zadowalająca pula nawet w konkursie ogólnokrajowym.

Skupienie takich środków w jednym naborze regionalnym oraz maksymalna kwota dofinansowania na poziomie 5 mln zł czyni go superatrakcyjnym. Powinni go wziąć pod uwagę również przedsiębiorcy z województw ościennych, rozważający możliwość realizacji inwestycji w Wielkopolsce.

W ramach konkursu można uzyskać dofinansowanie na zakup i wytworzenie środków trwałych, rozbudowę infrastruktury firmy, a także warto-

W drogę!

Na program Infrastruktura i Środowisko przeznaczono 27 mld euro.

Z tego aż 73 proc. trafi na inwestycje w drogi i transport

ROZWIĄZANIA

Mateusz Pawłowski

konsultant ds. przygotowania projektów Progress Consulting

P

onad 9 mld euro przewidziano jeszcze w tym roku na wsparcie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Sam program to kolejna szansa na dofinansowanie dużych projektów inwestycyjnych i infrastrukturalnych, głównie w obszarze potrzeb publicznych, ale też inwestycji prywatnych przedsiębiorstw. Na jego realizację przewidziano 27,4 miliarda euro, czyli o prawie miliard euro mniej niż w poprzedniej perspektywie. Mimo to beneficjenci mają powody do zadowolenia, gdyż przeznaczenie tych środków odzwierciedla potrzeby rozwojowe w Polsce.

Kluczowe hasła, na które przyszły beneficjent powinien zwrócić uwagę, to: OZE, efektywność energetyczna, gospodarka wodno-ściekowa i gospodarka odpadami, ochrona zdrowia i dziedzictwa kulturowego, rewitalizacja terenów miejskich i sieć TEN-T. Większość programów adresowana jest do podmiotów publicznych, podobnie jak w poprzedniej perspektywie. Przedsiębiorcy odnajdą dla siebie ofertę dofinansowania jedynie w obszarze OZE i efektywności energetycznej.

Tym, co wyróżnia POIŚ 2014–2020, są trzy sztandarowe potrzeby: efektywność kosztowa, ekologia i kompleksowość rozwiązań. Program przygotowano tak, by pozwolił on sfinansować przede wszystkim inwestycje będące uzupełnieniem działań z poprzedniej perspektywy. Ważnym założeniem projektów ubiegających się o dofinansowanie jest też efektywność energetyczna, która w obecnej perspektywie ma wprowadzać efekt ekologicznych działań prewencyjnych realizowanych wniosków.

Warto przeanalizować, które obszary wsparcia w programie są kluczowe, kto może z tego wsparcia skorzystać i jakie kryteria winny spełnić projekty, by uzyskać rekomendację do dofinansowania.

OZE – z przyłączem

Pierwszym atrakcyjnym obszarem dofinansowań skierowanym do beneficjentów w ramach POIŚ są inwestycje w dystrybucję energii z odnawialnych źródeł energii (OZE). Wsparcie obejmuje inwestycje w lądowe farmy wiatrowe, instalacje na biomasę oraz biogaz, a także farmy fotowoltaiczne.

Kosztem kwalifikowanym staje się nie tylko sama instalacja OZE, ale również infrastruktura energetyczna

umożliwiająca przyłączenie jednostek wytwarzania energii z OZE do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.

Program przewiduje też wsparcie przebudowy istniejącego systemu przyłącza. To bardzo dobra informacja dla inwestorów, których dotychczas od inwestycji w OZE odstraszał – obok braku technicznej możliwości przyłączenia instalacji do KSE – koszt tej operacji.

Podstawowe kryteria dostępu do dofinansowania to opłacalność projektu, tj. stosunek zainstalowanej mocy do poniesionych kosztów oraz stopień redukcji emisji CO2. Ważnym jest, by energia powstała w instalacji trafiła do sieci.

Program przewiduje wsparcie wyłącznie dla instalacji o dużej mocy, co ma być uzupełnieniem analogicznych możliwości dotowania mniejszych instalacji z Regionalnych Programów Operacyjnych. Przez „dużą moc” rozumie się inwestycje powyżej 5 MW (wyjątek stanowią instalacje słoneczne i geotermalne, dla których wartość graniczna wynosi 2 MW). Zgodnie z opublikowanym harmonogramem, w tym roku nie planuje się naborów w tym obszarze.

Bardziej efektywna produkcja

POIŚ 2014–2020 przewiduje dofinansowanie inwestycji skutkujących oszczędnością energii elektrycznej, ciepła, chłodu oraz zasobów wodnych w produkcji. To wyjątkowo atrakcyjne wsparcie dla przedsiębiorców, ponieważ stwarza możliwość przebudowy linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie. Przy czym beneficjent nie musi w tym przypadku udowadniać innowacyjności rozwiązania, tak jak ma to miejsce w innych programach.

Musi za to udokumentować realny wzrost efektywności energetycznej w wyniku planowanej inwestycji.

POIŚ 2014–2020 stwarza ponadto możliwość wsparcia finansowego głębokiej i kompleksowej modernizacji energetycznej należących do przedsiębiorstw budynków,

Sztandarowe hasła POIŚ 2014–2020 to: efektywność kosztowa, ekologia i kompleksowość rozwiązań w tym również ich termomodernizacji. Za koszt kwalifikowany uznawane są: odzysk ciepła odpadowego, instalacje OZE stanowiące integralną część inwestycji oraz systemy zarządzania energią (także systemy informatyczne).

Opisane wsparcie przewidziane jest dla dużych przedsiębiorstw, a pierwszym czynnikiem decydującym o możliwości przystąpienia do konkursu będzie wykonanie audytu energetycznego. Klucz oceny stanowić będzie kryterium efektywności kosztowej inwestycji i stopień redukcji emisji CO2. Poziom minimalny efektywności energetycznej to 25 proc. dla kompleksowej modernizacji 37

→

fundusze europejskie

budynku, ale priorytet stanowić będą inwestycje o wskaźniku efektywności wynoszącym ponad 60 proc.

Cieplej w obiektach publicznych

Innym obszarem związanym z dofinansowaniem efektywności energetycznej są inwestycje w kompleksową modernizację budynków sektora publicznego i mieszkaniowego. Z POIŚ 2014–2020 wsparta zostanie termomodernizacja budynków, w tym ich ocieplenie, wymiana okien i drzwi zewnętrznych oraz wymiana oświetlenia na energooszczędne. Kosztem kwalifikowanym będzie również modernizacja systemów grzewczych, klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. Ponadto możliwa będzie inwestycja w instalacje OZE i mikrokogenerację na potrzeby własne, czyli o mocy nieprzekraczającej zapotrzebowania energetycznego budynku.

Jak w poprzedniej perspektywie, tak i w tej beneficjentami wsparcia efektywności energetycznej w budynkach mogą być państwowe jednostki budżetowe oraz admi-

Głównymi obszarami wsparcia z POIŚ w tej perspektywie, z których skorzystać mogą przedsiębiorcy, są inwestycje w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną nistracja rządowa z podległymi jednostkami organizacyjnymi. O dofinansowanie w sektorze mieszkaniowym ubiegać się mogą spółdzielnie oraz wspólnoty mieszkaniowe. Podobnie jak w przypadku technologii produkcji, także tutaj wymagane będzie przeprowadzenie audytu energetycznego. Priorytetowo będą traktowane budynki o największym potencjalne oszczędności energii i najniższym koszcie w stosunku do rezultatu. Harmonogram POIŚ przewiduje pierwszy nabór w ramach tego działania w grudniu 2015 – zaplanowana alokacja to 207,5 mln zł.

Woda i ścieki kompleksowo

POIŚ 2014–2020, tak jak w poprzedniej perspektywie, przewiduje wsparcie finansowe dla kompleksowych inwestycji w gospodarkę wodno-ściekową. Działania kierowane są do JST oraz podmiotów świadczących usługi publiczne.

Dofinansowaniem objęte zostaną inwestycje w infrastrukturę zagospodarowania ścieków komunalnych, w tym w systemy odbioru i oczyszczalnie ścieków oraz infrastrukturę zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych.

Priorytetowo będą traktowane inwestycje w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) na poziomie 10 tys. Także inwestycje na obszarze 2-10 tys. RLM mogą ubiegać się o finansowanie, co stanowi rozszerzenie za38

kresu działania programu w stosunku do poprzedniej perspektywy.

Podstawą do wyboru projektu będzie ujęcie go w „Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych”.

Należy również wyraźnie podkreślić, że o dofinansowanie ubiegać się będą mogły aglomeracje wpisane do Master Planu, choć sama w nim obecność nie decyduje o przyznaniu dofinansowania. Dlatego też trzeba zwrócić uwagę, że w przypadku nieuzyskania dofinansowania gminy będą musiały zrealizować zgłoszone inwestycje z własnych środków.

Pierwszy nabór wniosków na dofinansowanie z tego priorytetu został zaplanowany na listopad 2015, z alokacją na poziomie 4,5 mld zł dla inwestycji w obszarze ponad 10 tys. RLM oraz 500 mln zł dla pozostałych obszarów.

Odpady – kompleksowo

Wsparcie z POIŚ 2014–2020 w obszarze gospodarki odpadami dotyczy przede wszystkim inwestycji w systemy selektywnej zbiórki odpadów oraz instalacje do recyklingu i odzysku poszczególnych frakcji odpadów. Ponadto wsparciem objęte zostaną inwestycje w mechaniczne, biologiczne oraz termiczne przekształcanie odpadów.

Nowość w tym zestawieniu w stosunku do poprzedniej perspektywy stanowią projekty z zakresu zapobiegania powstania odpadów komunalnych: centra naprawy i wymiany produktów, giełdy produktowe, banki żywności.

Należy podkreślić, że promowane będą projekty domykające system gospodarki w danym regionie. „Domykanie” oznacza w tym przypadku zapewnienie pełnej kompleksowości i uniwersalności całego systemu, zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Warunkiem wsparcia inwestycji będzie uwzględnienie projektu w planach inwestycyjnych Ministerstwa Środowiska w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Preferowane są inwestycje na obszarach miejskich.

Beneficjentami opisanego wsparcia są przede wszystkim JST oraz podmioty świadczące usługi publiczne, które będą chciały zrealizować inwestycje wpisane do zaktualizowanego wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. Ze względu na to, że zmiany wojewódzkich planów zostaną zakończone w czerwcu 2016, zaplanowany na grudzień 2015 roku nabór w ramach tego działania, o alokacji 100 mln zł, będzie dotyczył wyłącznie inwestycji w punkty selektywnej zbiórki odpadów.

W kulturze ważny popyt

W ramach POIŚ 2014–2020 przewidziano bardzo szerokie wsparcie na ochronę dziedzictwa kulturowego, inwestycje w zachowanie i udostępnianie dóbr kulturowych oraz zabytkowych obiektów. Obiekty o znaczeniu ponadregionalnym mogą liczyć na wsparcie zwłaszcza renowacji i konserwacji nieruchomości wraz z otoczeniem oraz ruchomości. Do kosztów kwalifikowanych zalicza się również digitalizację dóbr kultury.

ROZWIĄZANIA

Należy przy tym podkreślić, że udostępnienie dóbr turystom nie jest przeciwwskazaniem przy ubieganiu się o dofinansowanie. Warto jednak pamiętać, że infra-

Z inwestycji drogowych na dofinansowanie mogą liczyć te wiążące systemy drogowe miast z pozamiejską siecią TEN-T, odciążające miejskie ulice od pozamiejskiego ruchu struktura okołokulturalna nie może być budowana od podstaw – środki finansowe kierowane są na przebudowę lub rozbudowę obiektów infrastruktury kultury oraz ich doposażenie.

Istotne jest również poszerzenie grupy beneficjentów.

Obok instytucji kultury, archiwów państwowych i JST zaliczono do niej szkoły i uczelnie artystyczne nadzorowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które oferują przestrzeń dla działalności twórczej i wystawienniczej.

Program precyzuje również podstawowe kryteria oceny projektów pod kątem przyznania dofinansowania.

Przede wszystkim istotna jest analiza popytu na udostępnione dobro kultury oraz zachowanie dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. Ważne jest również, by inwestycja – także ta kosztowna – była później tania w utrzymaniu.

Przyszli beneficjenci powinni też pamiętać o priorytetach rozwoju kultury, którymi są: poprawa jej dostępności, zachowanie dziedzictwa materialnego i niematerialnego oraz udostępnianie nowych form uczestnictwa w kulturze. Pierwszy nabór wniosków o dofinansowanie w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego ogłoszono w październiku br., z alokacją na poziomie 200 mln zł.

Niskoemisyjny transport zbiorowy

Jednym z głównych obszarów wsparcia w ramach POIŚ 2014–2020 jest rozwój miejskiego transportu zbiorowego. O dofinansowanie inwestycji w infrastrukturę i zakupu taboru ubiegać się może trzynaście miast wojewódzkich (z wyłączeniem tych z Polski Wschodniej).

W przypadku miast, w których funkcjonuje sieć transportu szynowego, priorytetowo traktowane są inwestycje w infrastrukturę szynową, w tym uzupełnienie elementów sieci trakcyjnej, budowę centrów przesiadkowych oraz zaplecza technicznego do obsługi taboru. W przypadku pozostałych miast priorytetem jest zakup taboru o alternatywnych napędach, tj. elektrycznym, hybrydowym lub z wykorzystaniem biopaliw. Beneficjami opisanego działania mogą być JST miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych, jak również operatorzy publicznego transportu zbiorowego i zarządcy infrastruktury.

Wśród kryteriów oceny projektów program wskazuje głównie na poprawę funkcjonowania transportu na obszarze metropolii – zmniejszenie zatłoczenia komunikacyjnego, poprawę dostępności i mobilności miejskiej oraz wzrost efektywności ekonomicznej wdrażanego rozwiązania. W przypadku zakupu taboru ważnym punktem oceny jest również jego efektywność energetyczna. Celem programu ma być bowiem zapewnienie w miastach wojewódzkich zbiorowego transportu niskoemisyjnego. Działanie to w całości zostało objęte trybem pozakonkursowym.

Bliżej TEN-T

Znaczna część środków POIŚ 2014-2020 została zarezerwowana na rozwój infrastruktury drogowej oraz sieci transportu TEN-T. Chodzi m.in. o inwestycje wiążące infrastrukturę drogową miejską z pozamiejską: budowę obwodnic pozamiejskich, tras wylotowych, odcinków dróg ekspresowych, a także o inwestycje w infrastrukturę służącą wyprowadzeniu ruchu z miasta oraz poprawie bezpieczeństwa drogowego. Celem inwestycji ma być poprawa dostępności dróg miejskich do dróg krajowych i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego. Dofinansowywane będą inwestycje w drogi krajowe.

Beneficjentami działania są przede wszystkim zarządy sieci dróg krajowych oraz JST miast na prawach powiatu.

Promowany jest wybór projektów zapewniających w największym stopniu dostępność do miast i poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz wyprowadzenie ruchu samochodowego poza obszar miejski.

Obszary miejskie poza siecią drogową TEN-T mogą liczyć na łączne wsparcie w wysokości 2,15 mld zł, natomiast miasta na prawach powiatu leżące w obrębie sieci TEN-T – w wysokości 1,45 mld zł. Wsparcie jest dostępne od października br.

Podział środków POIŚ 2014–2020 na obszary wsparcia Kultura – 1,83% Zdrowie – 1,87% Energetyka – 9,30%

Środowisko – 14,01%

Transport – 72,99%

39

→

fundusze europejskie

Warto było poczekać

Na drugą połowę tego roku przewidziano Jeszcze w tym roku wiele konkursów o wysokich alokacjach. WiękChoć na szczegóły POIŚ 2014–2020 trzeba wartość alokacji szość inwestycji objętych dofinansowaniem było długo czekać, koniec lipca br. przyniósł w konkursach sięgnie w ramach POIŚ wymaga zaawansowanych wiele dobrych informacji. Ostatni kwartał przygotowań. Dlatego warto rozpocząć pracę 2015 roku będzie obfitował w równolegle nad projektami już dziś, by nie przegapić żadnej uruchamiane nabory w ramach poszczególz atrakcyjnych możliwości dofinansowania. nych działań POIŚ. Ochrona zdrowa i dziedzictwa kulturowego, efektywność energetyczna w budynkach publicznych, rozwój infrastruktury Progress Consulting – najskuteczniejsza firma doradcza TEN-T, jak również gospodarka odpadami i wodno-ście- w Polsce w latach 2007-2013 według rankingu czasopisma kowa to obszary, w które inwestycje nie tylko zwiększają „Fundusze Europejskie”, od 2005 roku pozyskała ok. 5 mld możliwości rozwoju polskich miast, ale i całej gospodarki zł dotacji dla ok. 800 projektów inwestycyjnych i badawczooraz szanse na zaspokojenie potrzeb społecznych.

-rozwojowych. Więcej na www.progress-consulting.pl.

9mld zł

■

Kalendarium konkursów PO Infrastruktura i Środowisko w 2015 roku Listopad Kwota na dofinansowanie

Konkurs ogłasza

Oś priorytetowa

Poddziałanie

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach – Projekty dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, realizowane w aglomeracjach o wielkości co najmniej 10 000 RLM

4,5 mld zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach – Projekty dotyczące gospodarki wodno-ściekowej realizowane w regionach lepiej rozwiniętych w aglomeracjach o wielkości od 2 000 RLM do 10 000 RLM

500 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna – Ochrona in-situ lub ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych: Działania o charakterze dobrych praktyk, związane z ochroną zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych

25 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna – Opracowanie instrumentów planistycznych dla Natury 2000: planów ochrony

10 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna – Rozwój bazy ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej; Rozwój bazy ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji podlegających parkom narodowym

30 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Poprawa jakości środowiska miejskiego – Rozwój terenów zieleni w miastach i ich obszarach funkcjonalnych

40 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Poprawa jakości środowiska miejskiego – Wsparcie dla zanieczyszczonych lub zdegradowanych terenów

40 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Poprawa jakości środowiska miejskiego – Inwentaryzacja terenów zdegradowanych i terenów zanieczyszczonych

4 mln zł

NFOŚiGW

Zmniejszenie emisyjności gospodarki

Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach publicznych

207,5 mln zł

NFOŚiGW

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Gospodarka odpadami komunalnymi

100 mln zł

NFOŚiGW

Grudzień

40

fundusze europejskie

Zintegrować myślenie o rozwoju 44

Fot. Wikimedia.org, Sorella, Michał Gabryelski

Nowy instrument polityki spójności – zintegrowane inwestycje terytorialne – zmusi samorządy do współpracy

ROZWIĄZANIA

Krzysztof Musiał

konsultant ds. pozyskiwania funduszy unijnych Art of Finance Doradztwo Biznesowe

T

erytorialne ukierunkowanie interwencji publicznej to główne założenie zintegrowanych inwestycji terytorialnych – nowego instrumentu polityki spójności. Ma on pozwolić skuteczniej wykorzystywać środki Unii Europejskiej, znajdując zastosowanie tam, gdzie strategia rozwoju obszarów miejskich bądź inne strategie lub pakty terytorialne wymagają zintegrowanego podejścia, obejmującego inwestycje realizowane w ramach więcej niż jednej osi priorytetowej pojedynczego lub kilku programów operacyjnych. Zintegrowane wykorzystanie funduszy unijnych ma być sposobem na to, by inwestycje publiczne przyniosły lepsze wyniki.

Dodatkowym założeniem ZIT jest przekazanie niektórych zadań związanych z wdrażaniem części programu czy programów na poziom subregionalny lub lokalny, w szczególności władzom samorządowym. Zapewni to ich zaangażowanie w tworzenie lokalnych strategii rozwoju i ich realizację. Poza tym, w związku z tym, że ZIT od samego początku będą miały zapewnione środki ze zróżnicowanych źródeł, zwiększy się pewność finansowania zintegrowanych działań, co pozwoli skutecznie rozwiązywać problemy dotykające poszczególne ośrodki miejskie lub subregiony.

Rozpoznane potrzeby

Dotychczasowe doświadczenia w zakresie realizacji polityki spójności wskazują na potrzebę realizacji inwestycji nie tylko zintegrowanych terytorialnie, ale również tematycznie i finansowanych z różnych funduszy.

Należy przez to rozumieć łączenie

tzw. twardych oraz miękkich działań, finansowanych zarówno z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Programy regionalne w poprzedniej perspektywie funduszy unijnych finansowane były jedynie ze środków EFRR. Działania o charakterze miękkim (np. szkolenia) dodatkowo uzyskiwały wsparcie z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, zawierającego, obok części realizowanej na poziomie krajowym, także komponent regionalny. W perspektywie finansowej 2014–2020 działania szkoleniowe dla osób indywidualnych włączone zostały w zakres programów regionalnych.

Celem realizacji projektów w formule ZIT jest opracowanie pakietów działań zróżnicowanych tematycznie, ale wzajemnie powiązanych i komplementarnych. Zaś nadrzędnym jest założenie, że władze niższego szczebla niż regionalny, znające doskonale lokalne uwarunkowania, będą potrafiły przygotować projekty, które odpowiadają na ich potrzeby rozwojowe.

Wyeliminuje to planowanie działań ukierunkowanych na rozwój np. tylko jednej gminy.

Co zrobić, by zyskać?

Uruchomienie środków na realizację ZIT jest uwarunkowane, w pierwszej kolejności, zawiązaniem formy part-

Czym są ZIT? Zintegrowane inwestycje terytorialne to nowe narzędzie wspierające rozwój terytorialny, zaproponowane przez Komisję Europejską – mają z założenia przyczynić się do zwiększenia efektywności realizacji polityki spójności. Chodzi o: • sprzyjanie rozwojowi współpracy i integracji na obszarach funkcjonalnych największych polskich miast; • promowanie partnerskiego modelu współpracy różnych jednostek administracyjnych na miejskich obszarach funkcjonalnych; • realizację zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na potrzeby i problemy miast; • zwiększenie wpływu miast i powiązanych z nimi obszarów funkcjonalnych na kształt realizacji działań w ramach polityki spójności.

nerstwa, czyli powołaniem związku ZIT. Kolejny krok to przygotowanie strategii ZIT w oparciu o analizę potrzeb oraz możliwości organizacyjnych przeprowadzenia określanych inwestycji. Strategia taka winna uwzględniać komplementarne wykorzystanie potencjału związku do rozwiązania problemów gospodarczych, środowiskowych, demograficznych i społecznych.

Należy w niej ująć działania podejmowane przez gminy wchodzące w skład związku powołanego do realizacji projektów ZIT – w ten sposób, by były one ze sobą wzajemnie powiązane.

Będzie to główne kryterium decydujące podczas oceny kierunków rozwoju przedsięwzięć przewidzianych do wsparcia. Warto podkreślić, że w przypadku ZIT podstawą ubiegania się o wsparcie z funduszy europejskich będzie przede wszystkim współpraca na rzecz rozwiązywania wspólnych problemów, a nie odgórnie wyznaczone granice.

Najważniejszym elementem przygotowania do wdrożenia strategii ZIT i wykorzystania w tym celu środków unijnych jest podpisanie odpowiedniego porozumienia z instytucją wdrażającą regionalny program operacyjny w danym województwie. Niezmiernie ważne są też negocjacje stosownych zapisów w dokumencie uszczegóławiającym RPO dla danego województwa, które otworzą drogę do realizacji inwestycji współfinansowanych ze środków UE. Realizacja projektów w formule ZIT przewidziana jest wyłącznie w ramach poszczególnych RPO. Pieniądze na realizację ZIT zostały podzielone wprost proporcjonalnie do liczby mieszkań45

→

wsparcie dla dotacji Rośnie rola banków w wykorzystaniu unijnego dofinansowania

FINANSE

Niezbędne, by zacząć

Joanna Bosakowska

dziennikarka

D

otacje unijne to dla wielu polskich firm znaczący zastrzyk pieniędzy, który pomaga w rozwoju. Jednak w realizacji projektów z funduszy UE niezbędnym partnerem jest bank, bo bez kredytów wielu z tych projektów nie dałoby się nawet rozpocząć. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, co banki mogą zaoferować przedsiębiorcom.

Współfinansowanie projektów ze środków unijnych polega na refundowaniu określonej części wydatków.

Do czasu wypłacenia dotacji firma musi zatem dysponować całym niezbędnym budżetem na zrealizowanie przedsięwzięcia. A jeśli nie ma tyle pieniędzy, może sięgnąć po kredyt pomostowy. – Bank współfinansuje przedsięwzięcie, a klient korzystając z kredytu, nie musi dysponować własnymi środkami na realizację inwestycji – wyjaśnia Małgorzata Olejarz, dyrektor ds. produktów kredytowych w Alior Bank SA. Przedsiębiorca na bieżąco spłaca odsetki, a kapitał dopiero wtedy, gdy otrzyma dotację. To atrakcyjne rozwiązanie. – Bo to dotacja spłaca kredyt, dzięki czemu zobowiązania kredytowe przedsiębiorcy w mniejszym stopniu obciążają bieżącą działalność firmy – podkreśla Małgorzata Kowalczuk z Banku Ochrony Środowiska SA.

Z dotacji jednak nie można sfinansować całej inwestycji, wielu firmom potrzebne są również pieniądze na wkład własny. Banki oferują im więc także kredyty uzupełniające, z których można opłacić nie tylko tzw. koszty kwalifikowane, ale i niekwalifikowane, czyli nieobjęte wsparciem UE, a często niezbędne do realizacji projektu. Kiedy klient otrzymuje pakiet produktów, na który składają się zarówno kredyt pomostowy, jak i kredyty uzupełniające, jest to tzw. montaż finansowy przedsięwzięcia.

– Przy minimalnym zaangażowaniu własnych środków przedsiębiorca realizuje swoją inwestycję, a otrzymawszy dotację, spłaca znaczną część zobowiązań finansowych – wyjaśnia Małgorzata Kowalczuk z BOŚ.

Niezbędnym dokumentem przy składaniu wniosku o dofinansowanie unijne bywa promesa kredytowa, czyli przyrzeczenie banku, że udzieli kredytu na inwestycję. Wiele banków wystawia ją nawet na dziewięć miesięcy, biorąc pod uwagę długi czas oceny wniosków przez instytucje udzielające wsparcia ze środków UE. Innym bankowym produktem jest akredytywa. – Zamawianie maszyn i urządzeń lub towarów z importu często wymaga otwarcia akredytywy, która potwierdza posiadanie środków umożliwiających zapłatę za dany towar – wyjaśnia Piotr Cirin, ekspert w departamencie klientów małych i średnich przedsiębiorstw w PKO Bank Polski SA. Przedsiębiorcom korzystającym z do- tacji banki oferują również usługi w zakresie rozliczeń. Aby z nich skorzystać, klienci, którzy realizują projekty współfinansowane przez UE, muszą prowadzić rachu-

nek służący wyłącznie do obsługi dotacji.

Fachowe doradztwo

Dotacja, która jest najatrakcyjniejszą formą wsparcia unijnego, wymaga od przedsiębiorcy sporego zaangażowania. Musi on spełnić szereg wymagań, dokładnie zaplanować realizację projektu, skompletować dokumentację, dopełnić licznych formalności.

Dlatego wielu beneficjentów decyduje się skorzystać z usług doradców, którzy pomogą im przejść tą krętą, biurokratyczną ścieżką. Ich pomoc można otrzymać w bankach, które albo współpracują w tym zakresie z zewnętrznymi firmami doradczymi, albo oferują własne usługi specjalistów. Mogą oni np. wskazać, z jakich dotacji klient może skorzystać i jakie warunki musi spełnić, by starać się o dofinasowanie.

Oprócz tego banki realizują inicjatywy o charakterze edukacyjnym.

I tak Raiffeisen Bank Polska SA organizuje w całej Polsce cykl „śniadań unijnych”. – Ponieważ programy unijne, zarówno ogólnopolskie, jak i regionalne, powoli już startują, zainteresowanie przedsiębiorców jest bardzo duże – mówi Aleksandra Rutkowska, ekspert ds. funduszy unijnych w Raiffeisen Bank Polska SA. Bank Zachodni WBK SA stworzył natomiast cykl warsztatów „Akademia przedsiębiorcy”. – Na spotkaniach z przedsiębiorcami nasi eksperci w przystępny sposób opowiadają, jak uniknąć najczęściej popełnianych błędów przy aplikowaniu o dotacje unijne oraz jak przygotować się do rozmów z bankiem o pozyskanie dodatkowego źródła finansowania projektu – informuje Dawid Galus, menedżer ds. integracji europejskiej w BZ WBK.

Dawid Galus

menedżer ds. integracji europejskiej, Bank Zachodni WBK SA Konstrukcja oferty „unijnej” banków jest zbliżona, jeżeli chodzi o sam element inżynierii finansowej. Różnice, które mogą wystąpić, dotyczą przede wszystkim podejścia banku do oceny ryzyka inwestycji/klienta, atrakcyjności cenowej i samych wartości parametrów kredytu bądź innego instrumentu finansowego. Tym, co zmieniło się w stosunku do poprzedniej per-

spektywy finansowej, jest przede wszystkim znaczne uproszczenie procesu udzielania finansowania, przede wszystkim w przypadku promes kredytowych. Ponadto uwzględniono czynnik dotacyjny jako mechanizm niwelujący ryzyko, co pozwoliło na liberalizację parametrów kredytów w stosunku do komercyjnej oferty finansowania.

53

→

FINANSE

Pomoc na wiele sposobów Z Arkadiuszem Lewickim, dyrektorem Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej przy Związku Banków Polskich, rozmawia Małgorzata Schwarzgruber

Czym zajmuje się Krajowy Punkt Kontaktowy do spraw Instrumentów Finansowych Programów UE w ramach programów ramowych Unii Europejskiej?

Punkt ułatwia przedsiębiorcom dostęp do preferencyjnego finansowania, oferowanego dzięki wsparciu Unii. Prowadzi działalność informacyjną, promocyjną oraz doradczą. Przedsiębiorcy zainteresowani finansowaniem zwrotnym z instrumentów finansowych programów ramowych mogą otrzymać w KPK kompletne i aktualne informacje dotyczące dostępnych środków. Warto pamiętać, że oferta ta stale się zmienia w miarę uruchamiania nowych programów, wchodzenia na rynek kolejnych pośredników udostępniających preferencyjne produkty bądź też kończenia misji przez dotychczasowych. KPK jako jedyna instytucja na rynku dysponuje kompletnym przeglądem tej oferty.

Punkt wspiera także przedsiębiorców w sposób pośredni, obsługując instytucje finansowe zainteresowane udziałem w systemie wdrażania instrumentów finansowych programów UE. W większości przypadków do udostępnienia preferencyjnego finansowania z programów ramowych niezbędny jest udział Narodowych Pośredników Finansowych – banków, firm leasingowych, funduszy pożyczkowych, funduszy poręczeniowych itp. KPK wspiera kandydatów na pośredników, informując ich o możliwościach udziału w poszczególnych programach, szkoląc z procedur aplikacyjnych bądź wspierając w kontaktach z instytucjami europejskimi.

Na czym polega unijne wsparcie dla przedsiębiorców w przypadku instrumentów finansowych?

Komisja Europejska udostępnia – za pośrednictwem Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – gwarancje dla instytucji

finansowych, oferujących finansowanie zwrotne dla przedsiębiorców. Gwarancja taka oznacza, że pośrednik finansowy otrzyma zwrot części straty, jaką poniesie w przypadku niespłacenia zobowiązania przez przedsiębiorcę. Dzięki redukcji znacznej części ryzyka kredytowego pośrednik jest w stanie udostępnić finansowanie na preferencyjnych warunkach. Gwarancje to główne, acz nie jedyne narzędzie wsparcia – w instrumentach finansowych programów UE uruchomione zostały także pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego, usługi doradcze, a w planach jest m.in. finansowanie kapitałowe.

Jednym z największych obecnie programów unijnych jest Horyzont 2020. Składają się na niego różne linie inwestycyjne.

Jakie projekty mają największe szanse na wsparcie?

Dzięki gwarancjom Komisji Europejskiej instytucje finansowe ponoszą mniejsze ryzyko finansowania przedsiębiorstw, więc mogą je udostępniać na preferencyjnych warunkach Program Horyzont 2020 oferuje kilka różnych form wsparcia.

Szacujemy, że największą popularność zdobędzie finansowanie dla przedsiębiorców zatrudniających do 500 pracowników, notujących szybki wzrost lub angażujących się w działalność badawczo-rozwojową. Będą oni mogli skorzystać m.in. z preferencyjnych

59

→

Jakie znaczenie dla wartości dotacji ma zaliczenie do niej podatku od towaru i usług? Kiedy jest on, a kiedy nie jest kosztem kwalifikowalnym?

Kłopotliwy VAT 62

FINANSE

Katarzyna Łęgowska-Łęcka

właścicielka Kancelarii Finansowej Kapital

M

inęło już 10 lat od kiedy ruszyły dotacje unijne po przystąpieniu przez Polskę do Unii Europejskiej, nie mówiąc już o dotacjach przedakcesyjnych z PHARE, a beneficjenci nadal miewają problemy z podatkiem VAT. Wynika to głównie ze skomplikowanych zasad odliczania tego podatku od zakupów na cele działalności gospodarczej.

Prześledźmy zatem zasady dotyczące tego, kiedy podatek od towarów i usług można zaliczyć do kosztów kwalifikowalnych i sfinansować z unijnej dotacji.

Generalna zasada jest we wszystkich programach taka sama: VAT może być wydatkiem kwalifikowalnym, jeżeli beneficjent nie może go „odzyskać”. Cokolwiek miałoby to znaczyć, gdyż pojęcie to nie pojawia się w ustawie o podatku od towarów i usług, choć to na nią powołują się „Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014–2020” zatwierdzone przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju w kwietniu 2015 roku.

Netto czy brutto

Dlaczego kwestia zaliczania VAT do kosztów kwalifikowalnych jest niekiedy tak bardzo istotna? Przeanalizujmy to na przykładzie projektów inwestycyjnych służących działalności zwolnionej z tego podatku.

W większości takich projektów, nie tylko finansowanych z dotacji, przedsiębiorcy mają prawo odliczyć VAT

naliczony od należnego od swoich kosztów i są przyzwyczajeni do rozliczania się netto. Także większość kredytów inwestycyjnych udzielana jest na kwoty netto, a podatek VAT finansuje przedsiębiorca, czasami – z krótkoterminowego kredytu. Dlatego znaczna część projektów inwestycyjnych będzie rozliczana netto i VAT nie będzie kosztem kwalifikowalnym.

Zdarzają się jednak sytuacje, gdy jest inaczej.

Oto firma zajmująca się doradztwem gospodarczym i nieruchomościami postanowiła otworzyć specjalistyczną poradnię medyczną. Z merytoryczną pomocą lekarzy mających w przyszłości pracować w tej poradni i przy wsparciu firmy doradczej specjalizującej się w pozyskiwaniu dotacji na tego typu projekty przygotowała wniosek o unijne wsparcie. Na pytanie doradcy, czy firma ma prawo odliczyć VAT, właściciel, z pewnością wynikającą z dotychczasowego doświadczenia, stwierdził: oczywiście, że tak. Wniosek został więc przygotowany z uwzględnieniem wartości netto poszczególnych elementów projektu.

Na szczęście w trakcie jego przygotowywania skonsultowano się jeszcze z osobą biegłą w prawie podatkowym i zmieniono kwoty na wartości brutto, uwzględniające VAT jako koszt kwalifikowalny. Dlaczego? Bo usługi medyczne są zwolnione z podatku VAT. W związku z tym, zgodnie z artykułem 86 ust. 1, inwestorowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, oczywiście z zastrzeżeniami - w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Kiedy danych środków trwałych używać będziemy wyłącznie do świadczeń zwolnionych z podatku VAT, wtedy nie mamy prawa odliczyć podatku VAT od tych zakupów. Kosztem jest kwota brutto, a więc podatek VAT może być kosztem kwalifikowalnym.

Jednak instytucja rozliczająca dotację zażądała od beneficjenta dostarczenia interpretacji indywidualnej potwierdzającej brak możliwości odliczenia VAT.

Spójrzmy, jakie były konsekwencje zmian we wniosku. Zakładając, że wydatki na inwestycję miały wynieść 1 mln zł netto (1 mln 230 tys. zł brutto), z czego dotacja w wysokości 70 proc. to 700 tys. zł, a środki własne – 300 tys. zł, w przypadku możliwości odliczenia VAT podatek ten wynosi 230 tys. zł i można wystąpić do urzędu skarbowego o jego zwrot.

Jeżeli natomiast wykażemy koszty kwalifikowane netto, a nie będziemy mogli odliczyć VAT, to nasze koszty wzrosną o VAT, więc faktycznie dotacja wyniesie 57 proc. Jeśli jednak prawidłowo określimy koszty kwalifikowane w kwocie brutto, to możemy dostać 70 proc. dotacji, czyli 861 tys. zł. Dlatego, jeśli nie możemy odliczyć VAT, warto go zaliczyć do kosztów kwalifikowanych.

Tylko indywidualnie

Jak widać, możliwość odliczenia VAT ma znaczny wpływ na kwoty dotacji.

Tymczasem dla urzędników rozliczających dotacje jedynym przekonującym dowodem tego, że w danej sytuacji beneficjent nie ma prawa doliczyć VAT, a więc i podawać we wniosku kwoty brutto, jest indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego wydana przez Izbę Skarbową w tej konkretnej sprawie.

Największą wadą interpretacji indywidualnej jest to, że trzeba na nią długo czekać. Zgodnie z art. 14 b ustawy Ordynacja podatkowa, interpretację indywidualną wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku. Z tym, że do tego okresu nie są wliczane terminy przewidziane dla dokonania określonych czynności, np. wezwania do uzupełnienia. A praktyka jest taka – co potwierdzają publikowane interpretacje – że urząd bardzo często wzywa do uzupełnienia wniosku o interpretację, co odsuwa jej wydanie o kolejny miesiąc. Zdarza się też, że ze względu na zawiłość zgłoszonego problemu urząd potrzebuje jeszcze więcej czasu na odpowiedź. Dlatego dobrze jest występować o taką interpretację wcześniej – jeżeli zaczniemy to robić dopiero 63

→

DOTACJE DLA KAŻDEGO PARTNEREM RUBRYKI JEST

Odpowiada ekspert: Joanna Kasprzak-Dżyberti

PIENIĄDZE NA KURSY JĘZYKOWE Prowadzę firmę produkcyjną pod Białymstokiem. Niedawno nawiązaliśmy kontakty handlowe z przedsiębiorstwem z Rosji. Mój handlowiec negocjuje z nimi po angielsku, ale chętnie nauczyłby się języka rosyjskiego. Czy Unia Europejska albo inne źródło finansuje jakieś kursy językowe dla pracowników takich firm jak moja (zatrudniam 43 osoby)? Na jakich zasadach?

Tak, może Pan sfinansować kursy i szkolenia ze środków Krajowego Funduszu Szkoleń (KFS) dla pracowników powyżej 45. roku życia. Środki z KFS są dostępne na bieżąco za pośrednictwem powiatowego urzędu pracy właściwego dla siedziby firmy. Do tego urzędu należy złożyć wniosek (nabór jest prowadzony na bieżąco, do wyczerpania środków), wskazując, na jakie szkolenia i dla jakich pracowników chce Pan pozyskać dofinansowanie.

Koszty, które kwalifikują się do dofinansowania, to: • określenie potrzeb pracodawcy w zakresie kształcenia ustawicznego ze środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego; • kursy i studia podyplomowe realizowane z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą;

• egzaminy umożliwiające uzyskanie dokumentów potwierdzających nabycie umiejętności, kwalifikacji lub uprawnień zawodowych; • badania lekarskie i psychologiczne wymagane do podjęcia kształcenia lub pracy zawodowej po ukończeniu kształcenia; • ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków w związku z podjętym kształceniem.

Dofinansowanie dla mikroprzedsiębiorstw wynosi 100 proc., dla małych firm – 80 proc. i stanowi pomoc de minimis. Maksymalna wartość dofinansowania dla jednego pracownika wynosi nie więcej niż 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia, czyli ok. 11,5 tys. zł. Szczegółowych informacji udzielają powiatowe urzędy pracy.

WSPARCIE NA PROJEKT EDUKACYJNY Kończę pracę nad projektem edukacji obywatelskiej, skierowanym do maturzystów. Projekt będzie składał się z zajęć w szkołach, strony internetowej i publikacji wręczanej wraz ze świadectwem ukończenia edukacji – maturalnym czy dyplomem zdobycia tytułu technika. Realizowany ma być początkowo w naszym powiecie (w Wielkopolsce), a z czasem także w innych, które wyrażą zainteresowanie. Mam już obiecane wsparcie dwóch fundacji oraz starostwa, ale pieniędzy nadal brakuje. Czy mam jakieś szanse na dofinansowanie z Unii Europejskiej?

Tak, może Pani współfinansować projekt w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w Województwie Wielkopolskim działanie 8.1.2 Kształcenie ogólne – projekty konkursowe. Najbliższy nabór ma się odbyć w IV kwartale 2015 roku, pula konkursu wyniesie 26 mln zł. Program przewiduje dofinansowanie na poziomie 90 proc.

Typy projektów możliwe do realizacji: 1. Przedsięwzięcia zmierzające do poprawy warunków dydaktycznych w szkołach dla uczniów i placówkach systemu oświaty poprzez: doposażenie pracowni przedmiotowych szkół dla dzieci i młodzieży w sprzęt niezbędny do przeprowadzania doświadczeń i eksperymentów oraz w nauczaniu matematyki i języków obcych (występuje wyłącznie jako jeden z elementów projektu); 2. Wsparcie uczniów w rozwijaniu kluczowych kompetencji na rynku pracy w zakresie matematyki, informatyki, nauk przyrodniczych, języków obcych; 3. Wsparcie indywidualnego podejścia do ucznia, w tym wsparcie rozwoju uczniów zdolnych oraz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; 4. Wsparcie nauczycieli w ramach studiów podyplomowych, sieci współpracy i samokształcenia oraz programów wspoma-

gania dotyczących podwyższenia kompetencji/kwalifikacji w zakresie prowadzenia zajęć z przyrody, biologii, matematyki, chemii, geografii, fizyki, języków obcych oraz wykonywanej pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i uczniami zdolnymi; 5. Wsparcie w zakresie wdrażania/realizacji doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkołach i placówkach systemu oświaty dla dzieci i młodzieży, w tym przez doposażenie w niezbędny sprzęt umożliwiający prowadzenie doradztwa, podnoszenie kompetencji osób prowadzących doradztwo w przedmiotowym zakresie (występuje wyłącznie jako element projektu wskazanego w pkt. 2 lub 3); 6. Wsparcie zintegrowanych przedsięwzięć instytucji publicznych i niepublicznych funkcjonujących w otoczeniu szkół, organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej, jednostek sektora publicznego działających w zakresie bezpieczeństwa i ochrony życia), angażujących społeczność szkolną i lokalną, mające na celu przeciwdziałanie wczesnemu opuszczaniu systemu oświaty przez ucznia i tworzeniu bezpiecznego środowiska nauczania (występuje wyłącznie jako element projektu wskazanego w pkt. 2 lub 3).

75