WIOSNA Nr 1 (7) 2015
Czasopismo specjalistyczne o ¿ywnoœci i ¿ywieniu
Czasopismo specjalistyczne o ¿ywnoœci i ¿ywieniu
Dieta zmniejsza ryzyko nowotworów
16 Moja dieta: Rafał Sonik, zwycięzca Rajdu Dakar
140
72 CROSSFIT – strategia żywieniowa 29 Leczenie ¿ywieniowe przy niedoborze ¿elaza 36 Zaburzenia p³odnoœci – zalecenia ¿ywieniowe 46 Gdy chory umiera z g³odu 96 Oty³oœæ przy prawid³owej masie cia³a 120 Czy ¿ywnoœæ ekologiczna jest zdrowsza od konwencjonalnej? cena: 19,00 z³ (w tym 5 proc. VAT)
SPIS TRESCI
16
05
24
72
Okiem eksperta
EDUKACJA ŻYWIENIOWA
06 Powstaje lista produktów zakazanych w sklepikach szkolnych 11 Zaburzenia metaboliczne i kwas foliowy 12 Znakowanie ¿ywnoœci – nowe przepisy 16 Dieta zmniejsza ryzyko nowotworów 20 Dieta warzywno-owocowa wspiera leczenie chorób cywilizacyjnych 24 Margaryna: cenne Ÿród³o dobrych t³uszczów
ŻYWIENIE W CHOROBACH
29 Leczenie ¿ywieniowe przy niedoborze ¿elaza 36 Zaburzenia p³odnoœci – zalecenia ¿ywieniowe 42 Standardy ¿ywieniowe w szpitalach? Niech czytelnicy 46 Gdy chory umiera z g³odu 53 ¯ywienie ma wp³yw na rozwój próchnicy 57 ¯ywienie w chorobie Alzheimera
sami oceni¹
TRENDY
63 Sytoœæ sensorycznie specyficzna 67 Wysi³ek fizyczny a mikroflora jelitowa 71 Jak diagnozowaæ zaburzenia jelitowe
ŻYWIENIE W SPORCIE
72 CROSSFIT – trening, który wymaga w³aœciwej strategii ¿ywieniowej 87 Zakazana suplementacja, czyli doping w sportach amatorskich
3
4 SPIS TREŚCI
110
87
NADWAGA I OTYŁOŚĆ
92 96
135
Odrêbnoœci kliniczne oty³oœci brzusznej i udowo-poœladkowej Oty³oœæ przy prawid³owej masie cia³a
OCENA ŻYWNOŚCI
100 Charakterystyka produktów bezglutenowych dostêpnych 103 Badania nad suszonymi œliwkami 105 Prozdrowotne dzia³anie siemienia lnianego 110 Czy powinniœmy obawiaæ siê wêdzonych produktów
ŻYWIENIE I CIĄŻA
115
Aronia, morwa, sok z ziemniaka i inne cudowne produkty
PSYCHOLOGIA I ŻYWIENIE
135
Czy ¿ywnoœæ ekologiczna jest zdrowsza od konwencjonalnej?
BADANIA NAUKOWE
130
Postêpowanie dietetyczne w nadciœnieniu ci¹¿owym
DYSKUSJE
120
w sklepach
Diabulimia – niebezpieczny zwi¹zek bulimii i cukrzycy
MOJA DIETA
140
Rafa³ Sonik: Muszê byæ jak wielb³¹d
144 KONFERENCJE 147 REKOMENDACJE
12 EDUKACJA ŻYWIENIOWA
Znakowanie żywności – nowe przepisy Informacje na etykietach będą bardziej czytelne dla konsumenta, szczególnie te o alergenach.
Dominika Koroś prawnik w Centrum Prawa ¯ywnoœciowego A. Szymecka-Weso³owska, D. Szostek sp.j.
P
roducenci mogą już podawać szerszą informację o wartości odżywczej, zmienił się również sposób informowania o miejscu lub kraju pochodzenia żywności. Weszły w życie nowe przepisy dotyczące znakowania żywności, a podstawą tych zmian jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Pierwszą zmianą, istotną z punktu widzenia konsumentów, są przepisy porządkujące kwestię czytelności informacji umieszczanych na etykiecie, a zwłaszcza wielkość czcionki, która nierzadko może sprawiać problemy większości konsumentów. Ustawodawca unijny postanowił
uniemożliwić producentom umieszczanie na etykietach informacji obowiązkowych, których czcionka jest ledwo widoczna dla przeciętnego konsumenta. Jeśli informacje obowiązkowe znajdują się na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie, to muszą być wydrukowane w sposób zapewniający wyraźną czytelność, z użyciem znaków o określonym rozmiarze czcionki. Zasadą jest, iż wysokość czcionki wynosi co najmniej 1,2 mm. Natomiast w przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm kwadratowych, wysokość czcionki wynosi co najmniej 0,9 mm.
Informacja o wartości odżywczej Kolejną zmianą, istotną zwłaszcza dla konsumentów, którzy coraz większą wagę przypisują zdrowej, zróżnicowanej i zbilansowanej diecie, jest wprowadzenie obowiązku umiesz-
13 EDUKACJA ŻYWIENIOWA
czania na etykiecie informacji o wartości odżywczej danego produktu. Co prawda wskazywanie informacji o wartości odżywczej ruszy dopiero od 13 grudnia 2016 r. (do tego czasu pozostaje dobrowolne, chyba że dotyczy szczegółach sytuacji), jednakże już teraz uległ zmianie sposób wyrażania tej informacji. Między 13 grudnia 2014 r. a 13 grudnia 2016 r. dobrowolnie przekazywane informacje o wartości odżywczej muszą spełniać określone wymogi. Przede wszystkim dotyczy to obowiązkowych elementów informacji o wartości odżywczej, które muszą obejmować: wartość energetyczną oraz ilość tłuszczów, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka oraz soli. Przy czym unijny ustawodawca przewidział możliwość rozszerzenia tego katalogu informacji o informację o ilości: kwasów tłuszczowych jednonienasyconych, kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, alkoholi wielowodorotlenowych, skrobi, błonnika, witamin oraz składników mineralnych. Warto w tym miejscu zauważyć, że obowiązek umieszczania informacji o wartości odżywczej jest zasadą, od której rozporządzenie przewidziało pewne wyjątki. Niektóre kategorie żywności zostały zwolnione z wymogu przedstawiania obowiązkowej informacji. I tak ustawodawca wyłączył produkty nieprzetworzone (np. nieprzetworzone warzywa i owoce), wody przeznaczone do spożywania przez ludzi, zioła i przypraw, kawy i herbaty, gumy do żucia, a także żywność znajdująca się niewielkich opakowaniach, w których największa powierzchnia jest mniejsza niż 25 cm kwadratowych.
Informacja o alergenach Kolejną, niezwykle ważną, zmianą jest zmiana sposobu informowania konsumentów o alergenach występujących w żywności. Dzięki tym zmianom osoby, u których mogą wystąpić alergie lub reakcje nietolerancji na niektóre substancje obecne w żywności, będą mogły dokonywać świadomych wyborów, posiadając pełną informację o potencjalnych zagrożeniach dla własnego zdrowia a nawet życia. Teraz wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie, wymienione na liście alergenów lub uzyskane z tych alerge-
nów, powinny być oznaczone w wykazie składników. Jeżeli dana żywność nie zawiera wykazu składników, co może wynikać z wielu wyłączeń przewidzianych w rozporządzeniu, wówczas na etykiecie musi pojawić się słowo „zawiera”, po którym podaje się alergeny. Ponadto, zgodnie z nową regulacją, nazwa takiego alergenu musi być podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. Można więc zauważyć, że zmiana dotycząca obowiązkowego wyróżniania na etykiecie alergenów będzie łatwo dostrzegalna przez konsumentów, a zwłaszcza
Obowiązkowe wyróżnianie alergenów na etykiecie będzie teraz łatwo dostrzegalne przez konsumentów. konsumentów alergików, którzy są niezwykle wyczuleni na wszelkie informacje dotyczące obecnych w żywności alergenów, mogących spowodować szereg niebezpiecznych dla nich nietolerancji pokarmowych.
Co z żywnością nieopakowaną? Należy jednak zauważyć, że opisane powyżej zmiany dotyczą żywności opakowanej, czyli żywności składającej się ze środka spożywczego i opakowania. W przypadku żywności nieopakowanej, w tym też żywności pakowanej bezpośrednio w sklepie, ustawodawca unijny ustanowił analogiczny obowiązek przekazywania informacji o występujących w żywności alergenach, nie wskazując jednak sposobu udostępniania tych informacji. Te kwestie regulują przepisy krajowe. (Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych wskazują, że obowiązkowe informacje o alergenach podaje się w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu). Omawiając kwestie informacji konsumentów o alergenach, warto również zwrócić uwagę na coraz częstsze umieszczanie na oznakowaniu określeń: „Produkt może zawierać …”,
36 ŻYWIENIE W CHOROBACH
Zaburzenia płodności – zalecenia żywieniowe
Niepłodność jest narastającym problemem wśród współczesnych kobiet i mężczyzn. To choroba cywilizacyjna. Szacuje się, że w Polsce corocznie aż 13-17 proc. par, czyli około 2,4 miliona ludzi po dwunastu miesiącach konsekwentnych starań o dziecko nie osiąga oczekiwanego rezultatu. Choć problem jest poważny i złożony, istnieje coraz więcej narzędzi, które w sposób naturalny i nieinwazyjny mogą wpłynąć na przywrócenie płodności.
37 ŻYWIENIE W CHOROBACH
Anna Jakóbik dietetyk i fizjoterapeuta, wspó³pracuje ze Stowarzyszenie Wspierania Ma³¿eñstw Niep³odnych „Abraham i Sara” w Krakowie
N
iedocenionym sprzymierzeńcem w walce o dziecko jest odpowiednia dieta. Styl życia, czyli także aktywność fizyczna, dieta oraz stosunek do używek, według ekspertów Narodowego Programu Zdrowia wpływają na zdrowie człowieka aż w 50 proc., obok uwarunkowań genetycznych (20 proc.), środowiska fizycznego, społecznego, a także pracy (20 proc.) oraz stanu służby zdrowia (10 proc.). Wszystkie czynniki stylu życia wpływają na metabolizm, który z kolei jest ściśle związany z gospodarką hormonalną. Nieodpowiedni poziom hormonów w wielu przypadkach jest kluczową przyczyną zaburzeń płodności. Jak wynika z badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, modyfikacja sposobu życia, w tym przede wszystkim odpowiednie żywienie, może zmniejszyć problemy z zajściem w ciążę aż o 80 proc.
Uwaga na poziom insuliny Hormonem szczególnie wrażliwym na dostarczane składniki pokarmowe jest insulina, której poziom może być ważnym wyznacznikiem owulacji, a co za tym idzie – płodności. Największy wpływ na poziom insuliny mają węglowodany. Jeśli dieta obfituje w cukry wysoko przetworzone, o wysokim indeksie glikemicznym, w organizmie dochodzi do szybkich i znacznych wyrzutów insuliny do krwi, a wraz z nią insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF 1), który z kolei hamuje produkcję białka odpowiedzialnego za wychwyt hormonów płciowych. Dlatego u kobiet stosujących taką dietę można zaobserwować podwyższony poziom testosteronu negatywnie wpływającego na ich równowagę hormonalną. Gwałtowne wyrzuty insuliny do krwi w wyniku dostarczania dużych stężeń glukozy prowadzą do powstania insulinooporności. Z tego powodu jednym z głównych zaleceń żywieniowych dla osób starających się o dziecko, jest wprowadzenie do diety produktów nieprzetworzonych, z dużą zawartością błon-
nika, np. chleba, makaronu razowego czy warzyw i owoców. Jednocześnie należy uważać na soki owocowe, które podnoszą poziom cukru we krwi w podobnym stopniu jak produkty zawierające rafinowane cukry. Węglowodany powinny być źródłem średnio 55 proc. energii, czyli nie mniej niż 45 proc., a nie więcej niż 75 proc. Najlepiej wybierać artykuły spożywcze, których IG nie przekracza 50-55, a ładunek glikemiczny nie jest większy niż 10. Ze wzrostem ilości spożywanych węglowodanów rośnie ryzyko wystąpienia otyłości będącej na świecie problemem urastającym do skali epidemii. Jest szkodliwa dla zdrowia i stanowi zagrożenie dla prokreacji kobiet i mężczyzn.
Konsekwencje otyłości Otyłe kobiety częściej cierpią na zaburzenia miesiączkowania oraz brak owulacji. Otyłość oddziałuje na całe 9 miesięcy rozwoju dziecka w łonie matki. Jest to wówczas
Otyłe kobiety częściej cierpią na zaburzenia miesiączkowania oraz brak owulacji. z założenia ciąża wysokiego ryzyka położniczego. W tej grupie kobiet częściej występują poronienia, cukrzyca, nadciśnienie indukowane ciążą, a ich dzieci są bardziej narażone na schorzenia metaboliczne. Przyczyną jest insulinooporność i hiperinsulinemia będące najczęściej konsekwencją otyłości brzusznej. Zbyt duże stężenie insuliny we krwi może zaburzać dojrzewanie oocytów, a przez to prowadzić do zaburzeń rozwoju zarodka i poronień. Hormonem, o którym warto wspomnieć w kontekście niepłodności, jest leptyna odpowiadająca za powstawanie uczucia sytości w organizmie oraz uwrażliwienie tkanek na działanie insuliny. Co ważne, nie obserwuje się jego niedoboru u kobiet otyłych, jednak działanie tej substancji jest ograniczone przez leptynooporność. Jak wynika z badań przeprowadzonych w Harvard School od Public Health, ilość i rodzaj
Insulinooporność
46 ŻYWIENIE W CHOROBACH
Gdy chory umiera z głodu To stereotyp, że utrata wagi podczas choroby jest naturalnym zjawiskiem – przekonują specjaliści, którzy walczą nie tylko z niedożywieniem, ale i z przerażającą ignorancją w tym temacie. Mimo że szpitale są od kilku lat zobowiązane do oceny stanu odżywienia pacjenta, sytuacja osób hospitalizowanych nie poprawia się. Najbardziej znane jest niedożywienie, które towarzyszy chorobie nowotworowej oraz anoreksji. Ale problem dotyczy wielu schorzeń, a także osób starszych przebywających w ośrodkach pomocy długoterminowej.
47 ŻYWIENIE W CHOROBACH
Przypadek Sylwii Kilka lat temu Sylwia Kostuch zaczęła się gorzej czuć, co jakiś czas miała ataki z bólem brzucha, biegunką, wymiotami. Po każdym takim napadzie traciła na wadze. Kilogram, czasem więcej. - Nie wiedziałam, co się dzieje - mówi. - Częstotliwość tych ataków się zwiększała. Raz trafiłam do szpitala, na ostry dyżur. Przebadał mnie gastroenterolog, chirurg i kilku innych specjalistów. Ale nie potrafili postawić jednoznacznej diagnozy. Trochę mnie podkurowali i wypisali do domu – wspomina. Mama pani Sylwii jednak nie dała za wygraną, zaczęła szukać innych specjalistów, tak trafiła na dr Annę Zmarzły. – Pani doktor przyjęła mnie na swój oddział w szpitalu przy ul. Koszarowej we Wrocławiu (Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego – przyp. red.). Początkowo chodziło o żywienie pozajelitowe, żeby choć w ten sposób umożliwić mi przeżycie. Ważyłam wówczas zaledwie 43 kg przy wzroście 175 cm. To była skóra i kości. Nie mogłam nic jeść, nawet zupę wymiotowałam po pięciu sekundach. Towarzyszył temu okropny ból. Byłam tym bólem zmęczona. Oczywiście otrzymywałam specjalistyczne żywienie, ale nie widać było, żeby ono się przyswajało - opowiada. Lekarze początkowo podejrzewali anoreksję. Przełom nastąpił po tygodniu pobytu w szpitalu. Pani Sylwia dostała ataku z wymiotami, biegunką i bólem tak silnym, że traciła przytomność. Zdecydowano się na operację, choć nie wiadomo było, czy pacjentka, ze względu na swój stan, w ogóle ją przeżyje. Okazało się, że cierpi na nieuleczalną chorobę Leśniowskiego-Crohna, czyli odcinkowe zapalenie jelit.
Znak naszych czasów Choroby przewlekłe, jak Leśniowskiego-Crohna, to tylko jedna z przyczyn niedożywienia, problemu przez wiele lat kojarzonego z krajami trzeciego świata. Jednak już w 1955 r. naukowcy Jonathan E. Rhoads i Charles E. Alexander zauważyli, że u znacznej części hospitalizowanych w USA występuje niedożywienie pogłębiające się w czasie leczenia. W latach 70. ubiegłego wieku do praktyki klinicznej wprowadzono leczenie żywieniowe,
co musiała poprzedzać ocena stanu odżywienia. Okazało się wówczas, że różnego stopnia niedożywienie występuje u połowy pacjentów w szpitalu. – Niedożywienie dorosłych pacjentów w krajach rozwiniętych, zarówno w opiece medycznej ambulatoryjnej, jak i stacjonarnej staje się znakiem naszych czasów – podkreśla dr n. med. Anna Zmarzły, kierownik Poradni Żywienia Klinicznego w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu. Dr Zmarzły zajmuje się od kilkunastu lat schorzeniami wewnętrznymi, dietetyką medyczną oraz żywieniem klinicznym zdrowego i chorego człowieka, a od ponad dziesięciu lat także niedożywieniem. Od 2006 roku jest również wykładowcą kursów i konferencji z zakresu żywienia klinicznego dla lekarzy i pielęgniarek. W Polsce problem niedożywienia może dotyczyć tysięcy osób. – Częstość występowania niedożywienia nie zmienia się od kilkunastu lat – zaznacza dr Anna Zmarzły. Z danych, podawanych przez Polskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego (www.ptzk.pl) wynika, że: od 30 do 60 proc. pacjentów ambulatoryjnych, u których stwierdza się niedożywienie, powinno być z tego powodu hospitalizowanych; u 30 proc. chorych hospitalizowanych stwierdza się niedożywienie w momencie przyjmowania do szpitala; u 70 proc. pacjentów leczonych stacjonarnie (szpitale, ośrodki rehabilitacyjne) stan odżywienia pogarsza się w trakcie hospitalizacji; ponad 75 proc. pacjentów cierpiących z powodu terminalnej fazy choroby nowotworowej umiera z objawami niedożywienia. Niedożywienie najczęściej dotyczy chorych w wieku podeszłym (50 proc.), z chorobami układu oddechowego (45 proc.), z chorobami zapalnymi jelit (80 proc.) i z nowotworami złośliwymi (85 proc.).
Niedożywienie prowadzi do śmierci Według definicji Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ESPEN), niedożywienie to „stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, prowadzący do zmiany składu ciała, do upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz
Dane PTŻK
72
ŻYWIENIE W SPORCIE
CROSSFIT – trening, który wymaga właściwej strategii żywieniowej W ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost zainteresowania crossfitem, siłowo-wytrzymałościowym programem treningowym, pozwalającym na rozwój ogólnej sprawności i adaptacji do różnorodnych wysiłków. Od sportu, poprzez surwiwal i codzienne życie. Dzięki bodźcom wysiłkowym stosowanym w crossficie możliwy jest efektywny rozwój wytrzymałości siłowej, dynamiki, szybkości, gibkości, koordynacji, równowagi, a także siły i masy mięśniowej. Specjaliści zajęli się także żywieniem i właściwym nawadnianiem.
73 ŻYWIENIE W SPORCIE
dr n. zdr. inż. Krzysztof Durkalec-Michalski Zak³ad Dietetyki, Wydzia³ Nauk o ¯ywnoœci i ¯ywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Specjalista ¿ywnoœci i ¿ywienia, wyk³adowca, badacz i praktyk, od wielu lat czynnie zwi¹zany ze sportem.
P
rogram treningowy opiera się na wykonaniu określonego treningu dnia, tzw. WOD-a (Workout of the Day), przy czym specyfika wysiłku w crossficie wiąże się z wysokointensywną pracą mięśniową, polegającą na wykonywaniu kolejno po sobie układu ćwiczeń, takich jak podnoszenie ciężarów, typowe ćwiczenia trójboju siłowego (przysiady, wyciskania, martwe ciągi), a także bieganie, wiosłowanie, pływanie i ćwiczenia gimnastyczne. Tak wysoka intensywność wysiłku pozwoliła na znaczące skrócenie czasu jednostek treningowych, które mogą trwać (nie licząc odpowiedniej rozgrzewki) od 5-30 minut. Dzięki tak zróżnicowanemu połączeniu możliwe jest prowadzenie treningu funkcjonalnego, który w zależności od intensywności łączy w sobie trening oporowy z aerobowym, co może wpłynąć zarówno na wzrost masy mięśniowej i wydolności tlenowej, jak i na redukcję poziomu tkanki tłuszczowej.
PSYCHOLOGIA I ŻYWIENIE
Diabulimia – niebezpieczny związek bulimii i cukrzycy
Miernikiem jakości życia jest dzisiaj szeroko pojęty sukces, a wykładnikiem między innymi atrakcyjna, szczupła sylwetka. W sytuacji, gdy młody człowiek dowiaduje się o chorobie przewlekłej – takiej jak cukrzyca – zaczyna jednocześnie odczuwać, że jego ciało odbiega od przyjętego wzorca. Istnieje wówczas wysokie ryzyko, że pacjent może rozpocząć zachowania kompensacyjne. Objawiają się one absurdalnymi metodami kontroli masy ciała poprzez unikanie lub całkowitą eliminację dawek insuliny.
135
136 PSYCHOLOGIA I ŻYWIENIE
Anna Nadulska dietetyk, Wydzia³ Biotechnologii i Nauk o ¯ywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
D
Negatywne emocje
iabulimia jako zaburzenie odżywiania dotyczy tylko osób z cukrzycą typu 1 i stanowi połączenie cukrzycy i bulimii. Obie choroby prowadzą do utraty masy ciała. W przypadku bulimii pacjenci prowokują wymioty, aby pozbyć się spożytego posiłku - natomiast osoby cierpiące na diabulimię celowo pomijają lub obniżają dawki insuliny. Działanie to ma na celu wywoływanie epizodów hiperglikemii, co skutkuje obniżeniem masy ciała poprzez eliminację glukozy. Szacuje się, że od 30 do 40 proc. pacjentów z diabulimią postępowało w ten sposób przynajmniej raz, a motywowani byli przede wszystkim obserwowaną u siebie redukcją masy ciała lub jej kontrolą.
Bulimia nervosa, cukrzyca, diabulimia
Choroba przewlekła
Problem zaburzeń odżywiania, takich jak jadłowstręt psychiczny, bulimia czy napady gwałtownego objadania się, znane są lekarzom i psychodietetykom. Powstają one nie tylko na gruncie emocjonalnych problemów jednostki, lecz są także wynikiem wpływów biologicznych i kulturowych. Zalicza się je do chorób cywilizacyjnych, charakteryzujących się zaburzeniami zachowań żywieniowych. Dla przykładu bulimię rozpoznaje się, gdy dochodzi do jednego lub kilku epizodów napadowego jedzenia, po których następują zachowania mające na celu usunięcie z organizmu spożytej żywności. Osoby cierpiące na bulimię redukują w ten sposób powstałe napięcie oraz poczucie winy, a zyskują przeświadczenie o idealnym kontrolowaniu własnego ciała. W przypadku, gdy u młodej osoby zostanie zdiagnozowana cukrzyca typu 1, zaburzenie odżywiania może niejako połączyć się z chorobą przewlekłą, doprowadzając do diabulimii. Sama świadomość pojawienia się choroby, którą należy leczyć do końca życia nasila obawy młodego człowieka związane z akceptacją samego siebie. Składają się na to różne czynniki:
świadomość, że patofizjologia choroby działa destrukcyjnie na organizm; wahania stężenia cukru we krwi wpływające na nastrój; wymóg wzmożonej samokontroli; zmiany masy ciała wynikające z nieuregulowanej cukrzycy. Po rozpoczęciu kuracji insuliną u młodych pacjentów następuje zwiększenie masy ciała, zmiana wyglądu zewnętrznego oraz zmiany, które towarzyszą okresowi dojrzewania – i wszystko razem doprowadza do niezadowolenia pacjenta z własnego wyglądu. Działania podejmowane przez osoby z takimi zaburzeniami są odpowiedzią na negatywne emocje wynikające z braku umiejętności radzenia sobie z nową sytuacją. Mają one łagodzić napięcie i są mechanizmem obronnym. Ponadto osoby te szybko orientują się, że podobne zachowania nie tylko przynoszą ulgę, ale także pozwalają na lepszą kontrolę masy ciała. Dzięki mniejszej (średnio o 25 proc.) dawce insuliny lub w ogóle rezygnacji z jej przyjmowania, pacjent doprowadza w organizmie do stanu hiperglikemii. To postępowanie ma na celu obniżenie masy ciała. Problem jest znany i nazwany od 1980 r. Przeprowadzone wówczas badania wskazywały na podwyższone ryzyko pojawienia się zaburzeń żywieniowych, które zbliżone są do objawów bulimii. Badania przeprowadzone na grupie 365 kobiet chorujących na cukrzycę typu 1 wykazały, że u 31 proc. wystąpiły niespecyficzne zaburzenia odżywiania, do których zaliczamy również diabulimię. Natomiast w cukrzycy typu 2, którą charakteryzuje oporność na insulinę (lub jej niedobór) oraz hiperglikemia, problem zaburzeń odżywiania był niewielki.
Grupa ryzyka Ryzyko ujawnienia się zaburzeń odżywiania u osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą, w mniejszym lub większym stopniu dotyczy wszystkich pacjentów. Istnieją jednak pewne cechy wspólne w profilu osób podatnych na tę chorobę. Diabulimia zazwyczaj ujawnia się u nastolatków lub młodych osób dorosłych (przeciętnie 15 - 35 lat), przykładających duże znaczenie do wyglądu ciała, mających problemy z samooceną. Kobiety chorują częściej