Eerste hulp bij Financiering by MKB Servicedesk

Financiering Hoe kom ik aan geld?

Voorwoord

Ondertussen blijft MKB-Nederland zich vanzelfsprekend inzetten om de kredietverlening aan het middenen kleinbedrijf te verbeteren. Dat doen we in onze politieke lobby en in ons overleg met de banken. Het aantal succesvolle kredietaanvragen van mkb-ondernemers moet weer stijgen – een paar jaar geleden kreeg slechts één op de drie ondernemers zijn aanvraag gehonoreerd, nu is dat de helft – daarom dit boek. Voor een gezonde economie is het cruciaal dat er een sterk middenen kleinbedrijf is. Financiering is de olie in de motor. Samen moeten we ervoor zorgen dat die motor op volle kracht blijft draaien.

Hans Biesheuvel Voorzitter MKB-Nederland

Beste ondernemer, De economische crisis heeft in Nederland zijn sporen nagelaten. Zo ook op de kredietverlening aan bedrijven. MKB-Nederland ontvangt daarover nog altijd vragen: aanvragen worden afgewezen of de voorwaarden zijn aangescherpt. Feit is dat banken bij kredietaanvragen hun acceptatiecriteria strenger toepassen. En daar moet je als ondernemer op zijn voorbereid. Met dit boekje helpen we je alvast op weg. Zo lees je onder meer welke informatie de bank van je nodig heeft en hoe je jouw businessplan opstelt. Ook vindt je informatie over de garantieregelingen waarmee het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie de kredietverlening aan het mkb stimuleert.

Inhoudsopgave Hoe werkt dit boek? 1 Stappen bij kredietaanvraag Onderbouw je verhaal Interview Rob Boeyink, IQNOMY 2 E isen bij kredietaanvraag Inventariseer je behoeften en mogelijkheden Is de organisatie op orde? Welke eisen worden er gesteld aan de jaarcijfers? Wat voor ondernemer ben jij? Waar wordt de kredietaanvraag op beoordeeld? Interview Roy Spit, Qredits

6 8 10 13 16 18 21 24 28 31 33

3 Financieringsbronnen Er is meer dan de bank

36 38

4 Proces kredietverlening De rol van de bank Welke kredietvormen zijn er? Wanneer is een financiering een lening volgens de Belastingdienst?

42 44 48 53

Interview Lammert Jan Blokhuis, Rabobank

5 Andere financieringsbronnen en regelingen Regelingen voor bestaande ondernemers Regelingen voor starters Regelingen voor innovatieve ondernemers

58 60 68 73

6 Particuliere financiering Regeling Durfkapitaal Interview Stef van Dongen, Enviu 7 Na de kredietverlening Wat als je niet kunt betalen Interview Fred Zwart, Wostavin Stansvormen Bijlage 1 - Wat moet er in het ondernemingsplan staan? Bijlage 2 - Hoe worden kredieten gefinancierd

80 82 87 90 92 96 99 106

Begrippenlijst Financiering 108 Handige links 111 Lijst met bronnen 112 Colofon 113

Hoe werkt dit boek?

uitleg Zo werkt het: Ga naar www.ondernemerskredietdesk.nl/financiering Lees meer

Tijdens het lezen zul je in dit boek regelmatig een verwijzing naar het internet tegenkomen. Om het overzichtelijk te houden, hebben we een speciale overzichtspagina aangemaakt op de website van MKB Servicedesk. Hier vind je alle interessante informatie waar we in het boek naar doorverwijzen.

Handige tip

To do

Doe de scan

Informatieve video

Je komt op de overzichtspagina, waar je de inhoudsopgave van dit boek vindt. De doorverwijzingen die in de verschillende themaâ&#x20AC;&#x2122;s van het boek worden vermeld vind je hier ook weer terug, in de vorm van weblinks onder het betreffende thema. Waar verwijzen we naar door?

Handige links Links op het gebied van financiering die in dit boek worden vermeld vind je terug op de overzichtspagina www.ondernemerskredietdesk.nl/financiering, onder het betreffende thema en hoofdstuk. Je komt iconen tegen die verwijzen naar bepaalde onderwerpen die extra aandacht verdienen.

Scans Dit icoon verwijst naar een online scan. Ga naar de overzichtspagina voor de scan.

Informatieve Videoâ&#x20AC;&#x2122;s Zie je dit icoon staan, ga dan naar de overzichtspagina voor een handige video over financiering.

1 Stappen bij

kredietaanvraag

Wanneer je behoefte hebt aan een zakelijke lening of extra financiĂŤle armslag, dan klop je meestal aan bij de bank. Een logische stap. Toch betekent dat niet dat dit ook de eerste stap is die je moet nemen. Een kredietaanvraag begint namelijk bij kritisch naar je eigen bedrijf kijken.

Stappen bij kredietaanvraag

Onderbouw je verhaal In drie stappen naar een krediet Een veel gehoorde klacht is dat banken steeds minder kredieten en leningen verstrekken aan bedrijven. Een goed onderbouwde aanvraag kan het verschil maken. Maar hoe verloopt het proces van een kredietaanvraag? De inventarisatie van een kredietaanvraag in drie stappen.

Stappen bij kredietaanvraag

Stap 1: Hoeveel krediet heeft de onderneming nodig? Vaak geeft de bank aan welke informatie zij van je verwachten, maar je kunt hier ook een voorsprong op nemen. Je kunt zelf een actieve inbreng hebben door na te gaan welke zekerheden je kunt bieden, door inzicht te hebben in het geld dat zich al in de onderneming bevindt en door het op orde hebben van de geldstromen. Misschien kom je dan tot de conclusie dat bancair krediet niet nodig is, maar een leverancierskrediet volstaat. Of dat het schuiven met betalingstermijnen een oplossing kan bieden.

Stap 2: Hoe presenteer je jezelf en je bedrijf? In tegenstelling tot wat veel ondernemers en bedrijven verwachten, komen bij een kredietbeoordeling niet uitsluitend de financiĂŤn ter sprake. Juist jij als ondernemer bent belangrijk en de wijze waarop jouw bedrijf is georganiseerd. Presenteer jezelf alsof je naar een klant gaat en verschaf een helder inzicht en overzicht. Een financier ziet graag ondernemers die kennis en vertrouwen uitstralen. Een tip is ook om de bank uit te nodigen voor een gesprek op jouw bedrijf, zodat je kan laten zien waar je mee bezig bent.

Stap 3: Welke toekomstverwachtingen heeft je bedrijf? De hoogte van het bedrijfskrediet en de voorwaarden die daaraan zijn verbonden, hangen in hoge mate af van de interne beoordeling van de bank of financieringsmaatschappij. Hiervoor kijken ze naar de cijfermatige onderbouwing van de aanvraag, maar belangrijker nog, ook naar de ondernemer en onderneming. Voordat je naar de bank gaat, is een gesprek met je accountant of bedrijfsadviseur raadzaam.

Behalve de jaarcijfers van de afgelopen jaren, kunnen jullie dan een goed onderbouwde prognose opstellen voor de toekomst.

►D it boek gaat over het verkrijgen van financiering.

De basis voor bijna alle vormen van financiering is een goed plan. Lees meer over de opzet van een ondernemingsplan en een voorbeeld in de bijlage ‘Wat moet er in het ondernemingsplan staan?’ pag. 99

►O m te zien welke financieringsvormen voor jouw van

toepassing zijn hebben we een scan ontwikkeld. www.ondernemerskredietdesk.nl

Rob Boeyink

IQNOMY

‘Verstrekking van het Innovatiekrediet geeft extra boost en erkenning’

Erkenning Opgericht 2003 Aantal werknemers 24 Product Personaliseren van websites Financiering Eigen middelen, bank en de staat/innovatiekrediet

Begin 2011 ontving IQNOMY een Innovatiekrediet van Agentschap NL voor hun Liquid Internet Platform. Een toekenning die van toegevoegde waarde bleek voor zowel de bank als de uitstraling van het bedrijf.

Een concept met mondiale potentie. Maar tevens een technologie die veel onderzoekswerk en ontwikkeling vergt. “Door de verstrekking van het Innovatiekrediet kunnen we de lijn die we voor ogen hadden voortzetten. Het is een extra boost voor ons en een stuk erkenning, waardoor ook de beoordeling bij de bank positief werd beïnvloed. Daarnaast stelt het ons in staat onze zelfstandigheid te behouden, omdat we niet zijn aangewezen op private investeerders.” De ervaring van Boeyink is dat banken minder op innovatieve ontwikkelingen zijn ingesteld. “Zij zoeken zekerheid en voor hen is het eenvoudiger om traditionele leningen voor bijvoorbeeld machines te financieren. Toch merk ik wel dat daar verandering in komt door het oprichten van gespecialiseerde teams.”

Agentschap NL

“Voor een kleine organisatie als de onze betekent het doorontwikkelen van nieuwe technologieën een grote stap, zowel organisatorisch als financieel”, legt directeur Rob Boeyink uit. “Waar IQNOMY naar streeft, is het optimaliseren van 1-op-1 online communicatie tussen bedrijven en consumenten. Om dat te bereiken, hebben wij het Liquid Internet Platform ontwikkeld waarmee van iedere anonieme bezoeker realtime een profiel wordt gemaakt en de website zich vervolgens aanpast aan de unieke behoeften van de bezoeker.”

Voor het aanvragen van het Innovatiekrediet richtte Boeyink zich tot Agentschap NL. “Na de quickscan kregen wij het advies om door te gaan met de aanvraag en dan begint het echte werk. Een aanvraag volledig invullen kost veel tijd en moeite, zeker voor een organisatie als IQNOMY waar circa tien mensen werken. Terugkijkend was het de inspanning wel waard. Het inleveren en aantonen van alle gegevens luistert nauw, maar daarbij hebben wij begeleiding gehad van adviseurs van Agentschap NL die hetzelfde doel voor ogen hadden als wij: kredietverstrekking.”

2 Eisen bij

kredietaanvraag

Als jouw bedrijf externe financiering nodig heeft, kun je daarvoor naar de bank gaan. Een proactieve houding helpt. Laat zien wat je de bank kan bieden aan zekerheden en als ondernemer. Zo win je het vertrouwen en komt de financiering een stuk dichterbij.

Eisen bij kredietaanvraag

Inventariseer je behoeften en mogelijkheden Blijf realistisch De vraag hoeveel geld je bedrijf nodig heeft om plannen te financieren is eenvoudig gesteld. Maar deze vraag moet wel beantwoord zijn voordat je bij de bank binnenloopt.

Eisen bij kredietaanvraag

Heeft je bedrijf behoefte aan externe financiering? Het is dan raadzaam om eerst een accountant of bedrijfsadviseur om advies te vragen. Samen met een accountant of adviseur maak je een inventarisatie van de mogelijkheden en de bronnen die jouw bedrijf kan aanspreken om de financiering rond te krijgen. In het inventarisatieplan komen aan de orde:

De kredietbehoefte Wat heeft je bedrijf nodig om de doelstellingen te realiseren? Heb je bijvoorbeeld behoefte aan meer financiĂŤle armslag in de vorm van een krediet of wil je bedrijfsmiddelen financieren in de vorm van een lening? De bank verlangt een onderbouwd verhaal, waarin duidelijk wordt waarom jij als ondernemer een krediet noodzakelijk acht, hoeveel geld je onderneming nodig heeft en hoe het krediet bijdraagt aan het bereiken van de bedrijfsdoelstellingen. Een aspect dat hierbij van belang is, is de aflossingscapaciteit. Onderbouw daarom ook cijfermatig de prognoses. Daarnaast wil de bank graag de bestemming van de winst weten. Keer je de winst bijvoorbeeld aan jezelf uit of wil je het weer in het bedrijf investeren?

Mogelijke financiers Bij wie kun je aankloppen voor financiering? Bij een kredietaanvraag zien banken graag dat er verschillende mogelijkheden zijn afgewogen. Om plannen te financieren kun je bijvoorbeeld denken aan het effectiever inrichten van je onderneming, het inbrengen van eigen geld, leverancierskrediet, overheidsregelingen of familie. Daarnaast kun je een beroep doen op private investeerders zoals crowdfunding, business angels of private equity fondsen en participatiemaatschappijen.

Eisen bij kredietaanvraag Zekerheden

Zekerheden die je kan bieden, reduceren het risico voor de financier. Hoe meer zekerheid je de bank kunt bieden, hoe eerder ze geneigd zijn het gewenste krediet te verstrekken. Vooral de laatste jaren wordt er veel belang gehecht aan een solide eigen vermogen, dat is immers de spaarpot waar je in geval van nood op kunt terugvallen. Maar het kan ook zijn dat je de bank op andere manieren zekerheid kunt bieden. In de meeste gevallen vraagt de bank een onderpand. Een belangrijk voordeel van het verlenen van onderpand is dat het rentetarief daardoor meestal lager wordt. Voorbeelden van zekerheden die als onderpand meegenomen kunnen worden zijn: de hypothecaire inschrijving, voorraden, bedrijfsuitrusting en borgstellingen. Ook deze zekerheden kun je op voorhand inventariseren.

â&#x2013;ş Loop realistische toekomstscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s door

De bank wil niet alleen weten hoeveel geld je nodig hebt, maar wil ook de zekerheid dat het geld kan worden terugbetaald op de lange termijn. Het is van belang verschillende realistische toekomstscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s te doorlopen. Te rooskleurige toekomstbeelden worden meestal terugverwezen naar de tekentafel, slechte komen niet in aanmerking voor financiering. Een goed plan is gebaseerd op realistische aannames, een goed onderbouwd businessplan en een deugdelijke cijfermatige onderbouwing.

Is de organisatie op orde? Zorg voor inzicht Weet je hoe groot de kredietbehoefte is, dan zal je jouw bedrijf moeten presenteren aan de bank. Van belang is dat je laat zien dat je weet wat er in de onderneming speelt, open en eerlijk bent en processen inzichtelijk maakt.

Eisen bij kredietaanvraag

Weet jij bijvoorbeeld hoeveel geld er wordt uitgegeven, hoeveel voorraad er op de plank ligt of hoe lang debiteuren erover doen om te betalen? Wil je aannemelijk maken dat de organisatie van je bedrijf goed op orde is, dan moet je op deze vragen het antwoord weten. Ongemerkt gaat er veel geld zitten in niet tijdig factureren, hoge voorraden en slecht betalende afnemers. Voor je relaties is het misschien prettig dat jij de rekeningen direct betaalt en een ruime betalingstermijn voor klanten hanteert, maar de kredietwaardigheid van je bedrijf is er niet bij gebaat. Laat aan de kredietverstrekker zien dat de organisatie efficiënt en goed is ingericht. Let daarbij op debiteurenbeheer, voorraadbeheer en crediteurenbeheer. 22

Debiteurenbeheer Zorg dat de rekeningen op tijd worden betaald. Als ondernemer heb je hier wel degelijk invloed op. Door tijdig te factureren, bijvoorbeeld wekelijks, krijg je het geld eerder binnen. Stel daarnaast een protocol op voor langzame betalers waarin je vastlegt welke stappen je onderneemt en wanneer. Bijvoorbeeld een week na het verstrijken van de betalingstermijn bellen en een week later aanschrijven.

Voorraadbeheer Hoe minder geld er in goederen op de plank ligt, hoe positiever een bank zal reageren. Ook de liquiditeit van je bedrijf is hiermee geholpen. Door afspraken te maken met leveranciers en het aanhouden van een kritische voorraad die recht doet aan je strategische uitgangspunten loop je bovendien minder risico op veroudering. Een goede onderbouwing van je voorraadbeheer is voor de bank van belang.

Crediteurenbeheer Maak duidelijke afspraken met crediteuren en onderhandel over betalingstermijnen. Vaak wordt er uitsluitend gedacht aan de inkomstenkant, maar ook aan de uitgavenkant kunnen veel ondernemingen efficiënter worden ingericht. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van de betalingstermijn van leveranciers of de gespreide betaling van de belastingen.

► Wees eerlijk

Te rooskleurige cijfers, wegmoffelen van tegenvallers of te positief zijn. Het zijn allemaal valkuilen waar ondernemers zich regelmatig schuldig aan maken. Vergeet echter niet dat je aanklopt voor een financiering. Als je over voldoende financiële middelen beschikte, zat je niet tegenover de kredietverlener. Communiceer open en eerlijk over je bedrijf en maak geen zoekplaatje van de gegevens. Dat vereenvoudigt de kredietaanvraag. Er is namelijk geen bedrijf waar de cijfers alleen maar een constante groei laten zien. Banken weten dat! Op vragen als ‘waarom viel de omzet twee jaar geleden tegen?’ en ‘hoeveel winst verwacht u komend jaar?’ wensen zij een passend en gestaafd antwoord. Draai er dus niet omheen. Door te laten zien dat je adequate maatregelen hebt genomen, versterk je de kredietwaardigheid van jou als persoon en die van je bedrijf.

Eisen bij kredietaanvraag

Welke eisen worden gesteld aan de jaarcijfers? Gestandaardiseerde rapportages Vraag je als ondernemer een krediet aan voor je bedrijf, dan word je geconfronteerd met begrippen als liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit. Door inzicht in de jaarcijfers kan een bank beoordelen of je in staat bent om aan de betalingsverplichtingen te voldoen (liquiditeit) en of je bedrijf gezond is (rentabiliteit). Ook je buffer om tegenvallers op te vangen (solvabiliteit) is van belang.

Eisen bij kredietaanvraag

Om de liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit van je onderneming te bepalen, moet je bekend zijn met een aantal basisbegrippen op de balans. Aan de debetzijde van de balans staan: • Vaste activa: productiemiddelen die langer dan een jaar meegaan. • Vlottende activa: productiemiddelen die korter dan een jaar meegaan. • Liquide middelen: alle vrije geldmiddelen van een onderneming. Aan de creditzijde vind je: • Eigen vermogen: geld dat de eigenaar zelf in de onderneming gestoken heeft. • Vreemd vermogen lang: leningen met een looptijd van meer dan een jaar. • Vreemd vermogen kort: betaalverplichtingen en leningen die binnen een jaar moeten worden voldaan of afgelost.

Liquiditeit Je bedrijf wordt als liquide beschouwd als je in staat bent schulden op korte termijn terug te betalen. Eigenlijk wordt hier het direct beschikbare geld en het geld dat gemakkelijk op zeer korte termijn kan worden vrijgemaakt gemeten. Een rekening courant krediet zorgt voor meer beschikbare liquide middelen en meer liquiditeit. Zonder liquiditeit kan je op korte termijn de rekeningen niet betalen, ongeacht hoeveel vermogen je hebt. Een gebrek aan liquiditeiten is de belangrijkste reden voor faillissement!

Solvabiliteit Wil je bedrijfsmiddelen financieren door een lening, dan is de solvabiliteit van belang. De solvabiliteit is het eigen vermogen / het vreemde vermogen. Per branche

Eisen bij kredietaanvraag

en aard van de onderneming kunnen andere richtlijnen gelden. In de meeste gevallen is een solvabiliteitsgetal van minimaal 0,25 gewenst. Om de rentabiliteit van het geïnvesteerde vermogen (je eigen geld) te vergroten, is het handig om vreemd vermogen aan te trekken. Echter, te veel vreemd vermogen is zeer risicovol. Je eigen vermogen fungeert ook als een vermogensbuffer om op terug te vallen indien er tegenvallers zijn. Is er geen eigen (buffer) vermogen, dan moet iedere tegenvaller worden opgevangen door het aantrekken van extra leningen. Een financier zal hier in de regel niet toe bereid zijn, het ondernemersrisico valt dan immers geheel op zijn kant. 26

►B ereken de solvabiliteit van je bedrijf

Bedraagt het eigen vermogen € 50.000 en het vreemde vermogen € 100.000 dan is je onderneming solvabel. De solvabiliteit is € 50.000 / € 100.000. Het solvabiliteitsgetal is 0,5. Voor de bank is dit cijfer van belang, omdat je als onderneming een spaarpot hebt en bij tegenslag niet direct op externe financiers hoeft terug te vallen.

Rentabiliteit De rentabiliteit is een percentage dat laat zien hoeveel rendement het eigen vermogen oplevert. Het wordt berekend om de levensvatbaarheid van je onderneming te bepalen. ►B ereken de rentabiliteit van je bedrijf

Heeft je bedrijf een eigen vermogen van € 100.000 en bedraagt de winst € 25.000 dan is de rentabiliteit 25 procent.

Wat is Standard Business Reporting? Wil je een krediet of lening aanvragen dan zal de bank om de financiële gegevens van je bedrijf vragen. Het aanleveren van de gegevens gebeurt op basis van Standard Business Reporting (SBR). Dit is een standaard rapportagemethode voor de bedrijfsadministratie. SBR is bedoeld om ondernemers werk uit handen te nemen bij rapportages aan de overheid en banken. Door uit te gaan van een elektronische standaard rapportage kunnen gegevens efficiënt worden hergebruikt.

SBR in de praktijk In Nederland is de SBR-aanpak als eerste toegepast op de belastingwetgeving, maar daarnaast maken ook de banken, de Kamer van Koophandel en het CBS gebruik van SBR voor hun rapportagestromen. Wil je een krediet aanvragen, dan kan het helpen om deze volgens de SBR-aanpak in XBRL (een open standaard om financiële gegevens uit te wisselen via internet) te versturen. Je accountant kan je helpen om de financiële gegevens op de juiste wijze aan te leveren. Maakt hij gebruik van XBRL, dan zal de accountant de relevante informatie aan de bank van je keuze versturen. Aanleveren via SBR biedt een aantal voordelen zoals: • Tijdwinst: gegevens hoeven maar één keer in te worden gevoerd. • Beter inzicht in de bedrijfsvoering door benchmarkinformatie. • Een meer passende kredietofferte, omdat de bank beter inzicht heeft. • Snellere reactie van de bank bij een kredietaanvraag.

Eisen bij kredietaanvraag

Wat voor ondernemer ben jij? Laat je competenties zien

In tegenstelling tot wat veel ondernemers en bedrijven verwachten, komen bij de kredietbeoordeling niet uitsluitend de financiën ter sprake. Ook je profiel als ondernemer, je visie en de wijze waarop je zaken aanpakt zijn van belang.

Eisen bij kredietaanvraag

Persoonlijke vaardigheden Ben jij uit het goede ondernemershout gesneden? Banken willen dat bij een kredietaanvraag graag weten. In je ondernemingsplan laat je deze zaken aan de orde komen, maar ook tijdens een gesprek met de bank. Persoonlijke vaardigheden of competenties die je naar voren kunt brengen zijn: • Onderhandelingsvaardigheden • Communicatieve vaardigheden en klantvriendelijkheid • Leidinggevend vermogen • Strategisch inzicht • Kennis van je eigen bedrijf • Kennis van de markt • Inzicht in financiële zaken • Zicht op risico’s en de omgang hiermee • De wijze waarop jij de markt en je doelgroep benadert Het BusinessLocus-model van Motivaction onderscheidt zes typen ondernemers: • Ontplooiers: ‘Ik ben iemand die graag nieuwe dingen probeert.’ • Pragmatici: ‘Het gaat gewoon zoals het gaat.’ • Experts: ‘Vertrouwen is goed controleren is beter.’ • Hoeders: ‘Ik ga door zolang het moet.’ • Jagers: ‘Als ik een gat in de markt zie, stap ik erin.’ • Einzelgängers: ‘Ik wil niet geleefd worden.’

De kwaliteit van het management Een belangrijke factor voor de continuïteit van je bedrijfsvoering is de kwaliteit van het management en de directie. Gelet wordt op de organisatiestructuur, de ervaring die is opgebouwd, de mate waarin de continuïteit is geborgd en of opvolging geregeld is. Van belang is tevens hoe het management in het

Eisen bij kredietaanvraag verleden ingreep in bepaalde situaties en hoe beslissingen worden genomen. Om dat te beoordelen zal de financier je ook vragen stellen over de administratieve organisatie, de mate van automatisering en de samenstelling en bevoegdheden van het management. Vragen die gesteld kunnen worden zijn: hoe wordt er omgegaan met tussentijdse cijfers en prognoses, is er een goed managementinformatiesysteem en wordt er tijdig bijgestuurd naar aanleiding van de beschikbare informatie? â&#x2013;ş Weten wat voor ondernemer jij bent? Doe de scan.

www.ondernemerskredietdesk.nl

Waar wordt de kredietaanvraag op beoordeeld? Banken kennen jouw markt

Net als jij willen financiers alleen zaken doen met een betrouwbare partner. Daarom zal een financier voordat hij overgaat tot kredietverstrekking eerst de plannen voor expansie, start of groei toetsen en de kredietwaardigheid van je bedrijf beoordelen.

Hoe kredietwaardig de onderneming in de ogen van geldschieters is, hangt samen met de beschikbare activa, de rentabiliteit, de solvabiliteit en de prognoses. De bank wil voor een kredietaanvraag weten hoeveel activa (bezittingen van een onderneming) in het bedrijf aanwezig zijn. Maar ook op hoeveel vreemd vermogen het bedrijf een beroep heeft gedaan en in welke situaties. Bij de beoordeling van de rentabiliteit (winstgevendheid) let hij op de ontwikkeling door de jaren heen en word je om de jaarcijfers en een onderbouwing daarvan gevraagd.

Externe factoren 32

Net als jij kijken ook banken naar marktontwikkelingen. Kredietverstrekkers hebben vaak een beter beeld van wat zich in branches afspeelt dan ondernemers beseffen. Zij beschikken over marktcijfers aan de hand waarvan zij de sector analyseren. De vooruitzichten op korte en lange termijn worden beoordeeld en er wordt gekeken naar de rol van jouw onderneming in de sector, door gebruik te maken van benchmarking. Bij internationale activiteiten maken banken een aanvullende risico-inventarisatie. Bekijk ook de video’s met tips van de Rabobank en ING. www.ondernemerskredietdesk.nl

Roy Spit Qredits

‘Reëel beeld toekomst is het belangrijkst’

Opgericht 2009 Aantal werknemers 36 Product Krediet en coaching van ondernemers Financiering BNG, ABN Amro, ING Bank en Rabobank in

samenwerking met Ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

rendement dat de investering (lening) zal opbrengen. Wij weten dat een aanlooptraject soms langer duurt dan op voorhand wordt ingeschat en daar praten we ook met de ondernemer over. Een website moet eerst gevonden worden om te kunnen renderen. Dat er niet direct een plus gedraaid wordt, is voor ons geen probleem, als er maar een realistische toekomstverwachting is.”

Onderbouwing

Ondernemers die bij de bank aankloppen, maar weinig onderpand (zekerheid) kunnen bieden, krijgen vaak nul op het rekest. Toch hoeft dit niet het einde van hun plannen te zijn. Qredits, Stichting Microkrediet in Nederland, biedt de helpende hand. “Ondernemers die voor een klein krediet aankloppen bij een bank moeten een laag risicoprofiel hebben om een aantrekkelijke klant te zijn”, legt Roy Spit, commercieel directeur van Qredits, uit. “De benadering van Qredits is anders. In tegenstelling tot banken zijn wij een stichting en hebben we geen winstoogmerk. Wij kijken minder naar de zekerheden, ons uitgangspunt is de levensvatbaarheid van een bedrijf. Een reëel toekomstbeeld zien wij liever dan een torenhoge geprognosticeerde omzet.”

Aanlooptijd Een te optimistische visie kan bij een kredietaanvraag in het nadeel van de ondernemer werken, weet Spit. “Er wordt wel eens te rooskleurig gedacht over het

Driekwart van de ondernemers die bij Qredits aanklopt is starter, maar ook gevestigde ondernemers met een kredietbehoefte tot € 50.000 worden door de stichting geholpen. De vraag aan Spit is hoe deze ondernemers hun kredietwaardigheid kunnen vergroten. “Waar het om draait is dat de plannen goed zijn onderbouwd. Dat geldt voor de cijfers, maar zeker ook voor het ondernemingsplan. Wat wij regelmatig tegenkomen is dat we een plan zien waar veel aandacht aan is besteed, maar dat net niet kloppend genoeg is voor financiers. Soms spat de energie en drive er zelfs vanaf, maar tegelijk zien we dat de vaardigheid om het honderd procent op papier te zetten ontbreekt. Door extra tijd en aandacht aan de ondernemer te besteden, zorgen we dat het hele plaatje kloppend wordt.”

3 Financieringsbronnen

â&#x20AC;&#x2DC;Geld nodig? Dan klop ik aan bij de bank.â&#x20AC;&#x2122; Vaak is dat de eerste gedachte van ondernemers. Banken zijn verreweg de grootste kredietverstrekkers, maar er zijn meer instellingen waar je terecht kunt.

Financieringsbronnen

Er is meer dan de bank Van eigen vermogen tot crowdfunding Heeft je bedrijf extra financiĂŤle middelen nodig dan kun je hiervoor terecht bij: jezelf, de eigen onderneming, de overheid, financieringsmaatschappijen, particulieren en leveranciers.

Financieringsbronnen

Overheid De overheid kent een aantal programmaâ&#x20AC;&#x2122;s en regelingen die ondernemers ondersteunen bij hun kredietaanvraag. Zij verstrekt leningen voor innovatieve ontwikkelingen, maar kan door het verlenen van borgstellingen en subsidies ook een positieve invloed hebben als je een lening bij de bank wilt aanvragen. Daarnaast kent de overheid speciale regelingen voor starters en geeft ze advies aan startende ondernemers en bij bedrijfsbeĂŤindiging. Actuele informatie over overheidsregelingen vind je op www.ondernemerskredietdesk.nl

Financieringsmaatschappijen Wanneer je onderneming geld nodig heeft, kun je je, naast banken, ook richten tot financieringsmaatschappijen. Dit zijn professionele organisaties die financieringen verstrekken aan particulieren en bedrijven. Voorbeelden daarvan zijn handelsbanken, hypotheekbanken, leasemaatschappijen en factoringbedrijven. Factoringbedrijven zorgen voor het innen van openstaande facturen.

Particuliere geldverstrekkers Particuliere geldverstrekkers, ook wel 'Family, Fools and Friends' genoemd, kent bijna iedere MKB-ondernemer wel. Veel ondernemers doen een beroep op hun netwerk om bij het starten van een onderneming aan geld te komen. Daarnaast zijn er investerings- en participatiemaatschappijen. Dit zijn vaak private instellingen waarin investeerders zijn verenigd. Een andere veelgebruikte naam voor risicodragend vermogen is private equity. Omdat private equity partijen meedelen in het risico van de onderneming, zullen zij ook vaak willen mee-

Financieringsbronnen

delen in de toekomstige winsten. Vergoeding voor het ingebrachte vermogen kan dan ook in andere vormen dan een rentevergoeding voorkomen. Ook zeggenschap over de onderneming waarin men heeft geĂŻnvesteerd is vaak een voorwaarde voor verstrekking. Kijk voor meer informative over particuliere geldverstrekkers op www.nvp.nl en www.bannederland.nl

Regeling Durfkapitaal Voel je je bezwaard om bij mensen in je omgeving aan te kloppen? Voor particuliere investeerders kan het door belastingvoordelen aantrekkelijk zijn in jouw bedrijf te investeren. 40

41 â&#x2013;ş Crowdfunding

pag. 84

Leverancierskrediet Als goederen of diensten bij afname niet direct betaald (hoeven) worden, spreek je over een leverancierskrediet. Een leverancierskrediet is, in tegenstelling tot een lening bij de bank, geen geld dat je opneemt. Dat neemt niet weg dat een uitgestelde betaling wel voor meer financiĂŤle armslag kan zorgen. Je kunt hier met jouw leveranciers afspraken over maken. Let wel op de kosten die hier aan verbonden zijn, bijvoorbeeld in de vorm van misgelopen kortingen.

4 Proces

kredietverlening

Financieringsaanvragen moeten goed onderbouwd zijn. De bank kijkt kritisch naar jouw kredietaanvraag. Pas nadat de aanvraag intern is beoordeeld kan jouw contactpersoon je laten weten of je het gevraagde krediet krijgt.

Proces kredietverlening

De rol van de bank Risicoâ&#x20AC;&#x2122;s kosten geld Jij als ondernemer en je onderneming zijn het belangrijkste bij de kredietaanvraag. De bank beoordeelt op basis van de verkregen informatie of de hoogte van het bedrijfskrediet en de voorwaarden die daaraan zijn verbonden passend zijn.

Proces kredietverlening

Kom je bij de bank voor een kredietaanvraag, realiseer je dan dat de bank te maken heeft met allerlei complexe financiĂŤle stelsels om kredieten te beoordelen, zoals Basel II en Basel III. Dit zijn methodieken om de solvabiliteit van de bank zelf te sturen op basis van het risico van de verstrekte leningen. Hoe risicovoller de verstrekte leningen, des te groter het eigen vermogen (buffer) dat de bank moet aanhouden. Hiermee wordt een stabiel financieel systeem beoogd. Om de plaats van een financiering in deze systematiek te beoordelen maken banken gebruik van scores (creditratings) om de lening in een bepaalde categorie in te delen. Omdat zaken als het aan te houden kapitaal van belang zijn voor de kosten van de bank, is de score van een onderneming een factor bij het bepalen van de prijs van een financiering. Hoe minder risico een financiering, des te beter de rating, des te lager kapitaalsbeslag voor de bank, des te beter de prijs van de financiering. De rating bepaalt hoeveel eigen vermogen de bank moet aanhouden als zij jouw onderneming een krediet verleent. Dat lijkt misschien vreemd, maar ook banken moeten aan hun toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB), aantonen dat zij solvabel zijn. Om een risicovolle onderneming te financieren, moeten zij een hoger eigen vermogen aanhouden. Dat kost geld en dat wordt aan de ondernemer doorberekend. â&#x2013;ş Bijlage: Hoe worden kredieten gefinancierd? pag. 106

Proces kredietverlening

Eerste gesprek

Terugkoppeling

In een eerste gesprek krijgt de ondernemer te maken met de contactpersoon of accountmanager voor zakelijke relaties. Dit is meestal geen beslisser, maar hij kan je wel informeren over relevante beschikbare kredietproducten. Daarnaast neemt hij als eerste aanspreekpunt samen met jou de gegevens door op volledigheid en onderbouwing. Ziet hij voldoende aanknopingspunten om jouw bedrijf een lening te verstrekken, dan maakt hij een intern kredietvoorstel.

Nadat de interne beoordeling is afgerond worden de conclusies teruggekoppeld aan jouw contactpersoon. Meestal is dit binnen vier weken, maar bij minder complexe aanvragen soms ook korter. Het kan zijn dat de aanvraag wordt afgewezen en je op zoek moet naar alternatieven. Is de kredietaanvraag goedgekeurd, dan ontvang je een offerte met de voorwaarden waarin onder meer de hoogte van de financiering, het aflossingsschema, de rente en de zekerheden zijn opgenomen. Het rentepercentage dat de bank rekent, is afhankelijk van de prijs waartegen de bank het geld inkoopt, de zekerheden die jouw onderneming kan bieden en de risico-inschatting die de bank heeft gemaakt van jouw onderneming. In tijden van economische onzekerheid nemen de risico’s verbonden aan de onderneming toe.

Kredietvoorstel

Het kredietvoorstel bestaat uit de financiële gegevens van je bedrijf, aangevuld met de bedrijfsonderbouwing en toekomstperspectieven. De bank beoordeelt of zij het risico van de lening wil dragen en jouw onderneming in staat is een extra financiële belasting te dragen. Soms wil de bank het financiële risico niet alleen dragen, bijvoorbeeld omdat je bedrijf startend is of zich met innovatieve ontwikkelingen bezighoudt. De bank kan je dan wijzen op de mogelijkheid om, naast de financiering van de bank, overheidsfinanciering te krijgen. In dat geval vindt er tussentijdse terugkoppeling plaats. Voorbeelden van overheidsfinanciering zijn de BMKB-regeling en Groeifaciliteit én overheidsregelingen die voorzien in extra garantstelling. Daarnaast kan de bank je wijzen op overheidssubsidies zoals de WBSO voor speur- en ontwikkelingswerk, omdat deze regeling gekoppeld is aan de Innovatiebox van de Belastingdienst en zo de kredietwaardigheid ten goede komt.

► Overheidsregelingen

thema 5, 6 en 7

Acceptatie en kredietverstrekking Zijn beide partijen akkoord met de kredietofferte, dan verlangt de bank dat je de bijbehorende stukken ondertekent en de zekerheden bevestigt bij een notaris. Voor het mkb geldt dit in de regel alleen voor hypothecaire zekerheden. Zodra alle documentatie in orde is, wordt het krediet ter beschikking gesteld.

Proces kredietverlening

Welke kredietvormen zijn er? Van hypothecaire lening tot microkrediet Afhankelijk van de kapitaalbehoefte van je bedrijf zijn er verschillende financieringsmogelijkheden. Het soort krediet of zakelijke lening hangt nauw samen met het doel waarvoor je extra geld nodig hebt.

Proces kredietverlening

Krediet versus lening Banken maken onderscheid tussen leningen en kredieten, al worden die termen in het dagelijks leven vaak door elkaar gebruikt. Een krediet biedt de mogelijkheid tot het opnemen van extra geld tot een bepaald maximum, maar dit betekent niet dat je deze mogelijkheid ook hoeft te benutten. Een lening is bedoeld voor het financieren van een bepaald doel. Hierbij spreek je vooraf het bedrag en de aflossingstermijnen af. De bekendste financieringsmogelijkheden zijn: • Rekening courant krediet • Lening • Hypothecaire lening • Leverancierskrediet • Leasing • Factoring • Microfinanciering • Achtergestelde lening • Onderhandse lening

Rekening courant krediet Deze kredietvorm staat toe dat je tot een bepaald bedrag ‘rood’ mag staan op je ondernemers- of bedrijfsrekening. Dit krediet kan nuttig zijn bij incidentele of fluctuerende kredietbehoefte. Let op: als je structureel in het ‘rood’ staat is het een dure kredietoplossing. Voor een rekening courant krediet geldt geen aflossingsverplichting.

Lening Kenmerkend voor een lening is dat het dient om een bepaald doel te financieren, bijvoorbeeld machines of andere bedrijfsmiddelen. Aflossing van de lening gebeurt meestal in meerdere jaren en in vooraf vastgestelde termijnen.

Proces kredietverlening

Hypothecair krediet

Factoring

Het hypothecair krediet of hypotheek is een vorm van krediet waarbij de onderneming zekerheden aan de bank biedt in de vorm van onroerend goed. Buiten de kosten die hieraan verbonden zijn voor de bank, moet een hypotheek worden ingeschreven bij de notaris en moet de waarde van het onderpand onafhankelijk worden vastgesteld. De aflossingstermijn staat vast bij het aangaan van de hypotheek. Doorgaans wordt bij zakelijke leningen door de bank een zekerhedenvoorstel gedaan waar een hypothecair onderpand deel van kan uitmaken. Dit is geen vorm van hypothecair krediet.

Wil je het risico van niet of slecht betalende debiteuren tot een minimum beperken dan kan je je richten tot een factoringmaatschappij. Zij betalen je de factuur (minus de kosten voor factoring) direct uit en zorgen vervolgens voor het debiteurenbeheer. De vergoeding voor factoring bedraagt meestal een percentage van de omzet. Factoring wordt interessant – gegeven de kosten – bij een debiteurenportefeuille van minstens € 400.000, waarbij debiteurenposities niet ouder zijn dan negentig dagen.

Leverancierskrediet Als goederen of diensten bij afname niet direct betaald (hoeven) worden, spreek je over een leverancierskrediet. Een leverancierskrediet is in tegenstelling tot een lening bij de bank, geen geld dat je opneemt. Dat neemt niet weg dat een uitgestelde betaling wel voor meer financiële armslag kan zorgen. Als afnemers vooruit betalen is er sprake van voorfinanciering. In sommige sectoren, zoals de horeca, is dit een veelgebruikte kredietvorm. Leveranciers verstrekken daar langlopende leningen en eisen als tegenprestatie dat je vaste afnemer wordt.

Leasing Leasing is een van de bekendere leenvormen, met name voor auto’s en machines. Bij lease koopt de leasemaatschappij het bedrijfsmiddel en jij betaalt dit in termijnen terug. Er zijn twee verschillende leasevormen: financiële lease en operationele lease. Het verschil tussen de twee leasevormen is dat bij financiële lease jij de eigenaar bent en bij operationele lease is de leasemaatschappij eigenaar. Dat bepaalt ook wie het economisch risico loopt.

Microfinanciering Ben je als ondernemer geholpen met een kleine financiering, dan kan ook microfinanciering uitkomst bieden. Het maximumbedrag is € 50.000 en zowel starters als gevestigde ondernemers kunnen hier een beroep op doen. Daarnaast is er de mogelijkheid tot begeleiding door Qredits. Je kunt hier terecht indien de lening niet door de bank wordt verstrekt.

Achtergestelde lening Een achtergestelde lening is een lening die alleen wordt terugbetaald als de andere schuldeisers (inclusief de gewone leningen) eerst uitbetaald zijn. Dit verhoogt het risico, dus is de rente hoger. Voor de gewone financier wordt deze lening bij de berekening van de solvabiliteit meegenomen, wat de financierbaarheid van je bedrijf vergroot. Sommige reguliere banken kennen speciale achtergestelde leningsvormen waar je een beroep op kunt doen.

Onderhandse lening Bij een onderhandse lening leen je geen geld van de bank, maar van een andere (meestal niet commerciële) partij. Samen met die partij onderhandel je over de

Proces kredietverlening voorwaarden. Een onderhandse lening kan je aangaan met bijvoorbeeld particuliere geldschieters. Het is van belang de voorwaarden goed op papier te zetten, zodat de lening aantoonbaar is voor de Belastingdienst. Omdat een dergelijke lening vaak in de persoonlijke sfeer (vrienden/familie) wordt verstrekt, voorkomt een juiste vastlegging problemen achteraf.

Wanneer is een financiering een lening volgens de Belastingdienst? Zorg voor een schriftelijke overeenkomst Niet iedere financiering is een lening. Althans niet in de ogen van de Belastingdienst. Voor de fiscus is het van belang dat je kunt aantonen dat je echt een financiering hebt afgesloten. Alleen dan worden de kosten van de lening beschouwd als bedrijfskosten.

Proces kredietverlening

Bij een krediet is het voor de bewijsvoering van belang dat er een schriftelijke overeenkomst aan ten grondslag ligt. Een bankafschrift alleen is niet voldoende! Dit geldt zowel bij particuliere leningen als bij leningen door professionele instanties. De Belastingdienst beschouwt de volgende kosten als onderdeel van de bedrijfsfinanciering:

• R entevergoedingen: rente, rente wegens uitstel van betaling. • Kosten voor levering: prolongatierente, afsluiten prolongatieprovisie, provisie voor het accepteren van een wissel, verlenen van tussenkomst bij kredietverlening, borgtochten en andere zekerheids- en garantieverbintenissen en de bemiddeling daarbij. • Kosten met betrekking tot onroerend goed: taxeren van onroerend goed, aanvragen van een uittreksel uit het handelsregister bij hypotheekbemiddeling.

► Let op: rente lager dan marktrente = schenking!

Ga je een lening aan waarbij de rente lager is dan de marktrente, dan ziet de Belastingdienst deze lening als een schenking. Over een schenking moet schenkbelasting worden betaald. Binnen een maand na het verkrijgen van de schenking moet je bij de fiscus een ‘Aangifte schenkbelasting’ aanvragen. Meer informatie hierover vind je op www.ondernemerskredietdesk.nl

Lammert Jan Blokhuis Rabobank Vijfheerenlanden

‘Ken je cijfers en zorg voor goede argumentatie'

Opgericht 2006 (voortgekomen uit een fusie van twee Rabobanken) Aantal werknemers 140

Lammert Jan Blokhuis is accountmanager bij Rabobank Vijfheerenlanden. Voor bedrijven in de omgeving is hij een van de eerste aanspreekpunten. Waar hij voor pleit, is dat ondernemers direct een goede en volledige kredietaanvraag aanleveren.

“Wat wij vaak zien is dat het hele plan al is uitgewerkt en alleen het geld nog ontbreekt op het moment dat wij in beeld komen. Om het proces van kredietverlening te vereenvoudigen zou dat eerder kunnen. Dat betekent niet dat er al in een vroegtijdig stadium cijfers aangeleverd moeten worden, maar dat ondernemers wel in een vrijblijvend gesprek aan kunnen geven welke plannen er spelen. Zelf bezoek ik twee keer per jaar de zakelijke relaties, dat biedt goede mogelijkheden om de toekomstplannen aan te kaarten. Bijkomend voordeel: ik kan dan ook uitleggen waar de ondernemer rekening mee moet houden.”

Vertrouwen Blokhuis wijst op het grote belang van de onderbouwing van de kredietaanvraag. “Het belangrijkste uitgangspunt voor ons bij kredietverstrekking is, of

wij vertrouwen hebben in de ondernemer en de onderneming. Is de ondernemer in staat de plannen te realiseren? Hoe zal de ondernemer acteren in geval van tegenslag. Hierbij wordt gebruik gemaakt van rentabiliteitscijfers en de ontwikkeling van de solvabiliteit, maar minstens zo belangrijk is dat de ondernemer deze cijfers kan beargumenteren. Ook wordt de onderneming langs de meetlat van de marktcijfers en branchegemiddelden gelegd. Maar de ondernemer die precies aan die cijfers voldoet ben ik nog niet tegengekomen. Wat ik wil weten is hoe de cijfers tot stand zijn gekomen. Waarom wijken ze af? Daarmee toont de ondernemer zijn kwaliteiten als bestuurder van de onderneming.” 57

Overheidsregelingen Steeds vaker maken de banken gebruik van overheidsregelingen zoals bijvoorbeeld de BMKB om een financiering rond te krijgen. Blokhuis: “Daar waar nodig en mogelijk zetten wij graag dergelijke regelingen in. Het maakt financieringen mogelijk die anders niet verstrekt zouden zijn”, vertelt hij. “Door de extra zekerheid van de overheid loopt de bank minder risico en kunnen we rentevoordeel bieden. Op die wijze profiteert de ondernemer dubbel van de inzet van de regeling. Daarbij wegen de provisiekosten die aan de regelingen verbonden zijn vaak op tegen de lagere risico-opslag.”

5 Andere

financieringsbronnen en regelingen

Om ondernemers in moeilijk financierbare situaties toch in staat te stellen de onderneming te starten of een bepaalde investering te doen, heeft de overheid een aantal faciliteiten gecreĂŤerd. De meeste regelingen gaan uit van een borgstelling voor ondernemers die banken niet voldoende zekerheid kunnen bieden.

Andere financieringsbronnen en regelingen

Regelingen voor bestaande ondernemers De mogelijkheden voor bestaande ondernemers die niet meteen bij een bank terecht kunnen op een rij: Besluit Bijstandverlening Zelfstandigen (BBZ), Microkrediet, BMKB, Groeifaciliteit, GO-regeling.

Andere financieringsbronnen en regelingen

BBZ: Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen Voor zelfstandige ondernemers is het mogelijk om voor financiering een beroep te doen op het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen, kortweg BBZ genaamd. De vorm van de zakelijke lening, kredietverstrekking en hulp verschilt per situatie.

Afhankelijk van de situatie kun je een beroep doen op een: • • • •

Renteloze lening Rentedragende lening of starterskrediet Vergoeding voor begeleidingskosten Aanvulling op de inkomsten tot bijstandsniveau

Gevestigde ondernemers in zwaar weer Heb je al een bedrijf, maar verkeert dat in zwaar weer? Ook dan kun je een beroep doen op het BBZ. De gemeente beschouwt je als gevestigd ondernemer als je achttien maanden een eigen zaak hebt gedreven. De maximale kredietsom is € 185.402. De lening mag ook gebruikt worden voor schuldsanering. Daarnaast kun je een periodieke uitkering voor levensonderhoud aanvragen.

Bedrijfsbeëindiging Wil je stoppen met je onderneming, maar voorzie je dat je inkomen niet voldoende is om in je levensonderhoud te voorzien, ook dan de kan het BBZ uitkomst bieden. De voorwaarden die hiervoor gelden zijn: • Je bent 55 jaar of ouder. • Het inkomen is lager dan de bijstandsnorm. • Je hebt minstens tien jaar achter elkaar een bedrijf of zelfstandig beroep uitgeoefend. • Het bruto inkomen uit de onderneming is gemiddeld ten minste € 7.363 per boekjaar.

Andere financieringsbronnen en regelingen

Voorwaarden BBZ

Voorwaarden om voor het BBZ in aanmerking te komen zijn: • Het bedrijfsinkomen is onvoldoende om in je levensonderhoud te voorzien. • Je voldoet aan de criteria die de Belastingdienst stelt aan het ondernemerschap. • Je kunt geen lening of krediet bij de bank krijgen. (Hier moet je eerst aankloppen, voordat je bij de gemeente terecht kunt) • Je bent tussen de 18 en 65 jaar. • Je beschikt over een ondernemingsplan waaruit blijkt dat het bedrijf levensvatbaar is. (Deze eis geldt niet voor ondernemers die hun bedrijf willen staken) Als je langere tijd een inkomen onder bijstandsniveau hebt, kun je mogelijk in aanmerking komen voor bedrijfskapitaal in de vorm van een gift. Je vermogen mag dan niet hoger zijn dan € 178.431. De gift bedraagt maximaal € 9.270. Vermogen staat een BBZuitkering in principe niet in de weg. Als het vermogen boven een bepaalde grens ligt, kan de sociale dienst de bijstand op grond van het BBZ verstrekken in de vorm van een lening. ► De aanvraag

Je vraagt een BBZ aan in de gemeente waar je woont. Een aanvraag voor een BBZ-krediet dien je in bij de uitvoerders van de Wet Werk en Bijstand. Meestal is dit de Sociale Dienst in de gemeente, maar sommige gemeenten hebben het BBZ uitbesteed. Meer informatie over waar je moet aankloppen, is te vinden op de website van de gemeente waarin je woont en op www.ondernemerskredietdesk.nl

BMKB: borgstellingsregeling voor het middenen kleinbedrijf Kun je de bank te weinig zekerheden bieden, dan kan de borgstellingsregeling voor het middenen kleinbedrijf (BMKB) uitkomst bieden. De BMKB is een regeling van de overheid die garant staat voor een deel van de lening. Duizenden starters en gevestigde ondernemingen maken jaarlijks gebruik van de BMKB. Wil jij ook in aanmerking komen voor de BMKB dan moet je dat kenbaar maken bij de bank, maar in de meeste gevallen biedt de bank het ook zelf aan.

Voor wie is de BMKB? De BMKB is in het leven geroepen voor het middenen kleinbedrijf en richt zich op een brede doelgroep. Voorwaarde is dat de onderneming maximaal 250 fte’s telt, een maximale jaaromzet heeft van € 50 miljoen of een maximaal balanstotaal van € 43 miljoen. De meeste ondernemers, maar ook vrije beroepsbeoefenaren kunnen van de regeling gebruik maken. Daarnaast kent de BMKB speciale regelingen voor bodemsanering, technologische ontwikkelingen en ondernemers met activiteiten in het buitenland.

De regeling Voldoe je aan de voorwaarden, dan stelt het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie zich garant voor dat deel van de lening waarvoor jij geen zekerheden kan bieden. Voor de borgstelling betaalt de bank een provisie, deze wordt aan de ondernemer doorberekend. Ben je gedurende de looptijd van de lening niet in staat om aan de verplichtingen te voldoen dan kan de financier een beroep doen op de borgstelling die de overheid heeft afgegeven.

Andere financieringsbronnen en regelingen

De regeling in het kort: • Voor gevestigde ondernemingen en bij bodemsanering bedraagt de borgstelling maximaal 45 procent, bij technologische innovatie 60 procent. • De bovengrens die wordt gehanteerd is € 1 miljoen. Voor gevestigde ondernemers betekent dit dat zij maximaal € 2,22 miljoen kunnen lenen bij een bank, waarbij de staat garant staat voor 45 procent van het totaal bedrag. • De looptijd is maximaal zes jaar. • Voor investeringen in gebouwen of schepen geldt een maximale periode van twaalf jaar. ► De aanvraag

De bank beslist of zij jou een borgstellingskrediet verleent en onder welke voorwaarden. Zelf hoef je geen aanvraagprocedure in gang te zetten. Toch kun je de bank wel vragen om gebruik te maken van de borgstellingsregeling. Meer informatie over de BMKB is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

De Groeifaciliteit Voor gezonde bedrijven die willen groeien, een bedrijfsovername willen financieren of hun zaken in het buitenland willen uitbreiden is de Groeifaciliteit in het leven geroepen. De Groeifaciliteit is een regeling die financiers een extra garantie biedt bij het verstrekken van leningen. Goede plannen verdienen een serieuze kans. Wanneer de bank dat met je eens is, maar tegelijk enigszins huiverig is om die bedrijfsplannen te financieren, kan zij de overheid om een extra garantstelling verzoeken.

Voor wie? De Groeifaciliteit is een garantieregeling voor gezonde bedrijven met groeiplannen in binnen- of buitenland waarvoor de bank extra garanties wenst. Niet alle ondernemingen komen voor de Groeifaciliteit in aanmerking. Voorwaarden om in aanmerking te komen zijn: • Het bedrijf moet financieel gezond zijn. • De bedrijfsactiviteiten moeten overwegend in Nederland plaatsvinden. • Bepaalde sectoren zijn uitgesloten. Zoals landbouw, visserij, onroerendgoedbelegging en bepaalde zorgaanbieders. • Er mag geen sprake zijn van herfinanciering.

De voorwaarden Voor de Groeifaciliteit gelden maximumbedragen: • Een bank kan een garantiefinanciering aanvragen bij de verstrekking van risicodragend vermogen tot maximaal € 5 miljoen in de vorm van achtergestelde leningen. • Voor risicodragend vermogen (achtergestelde leningen of aandelenkapitaal) verstrekt door participatiemaatschappijen valt maximaal € 25 miljoen onder de garantieregeling. • Risicodragend vermogen (achtergestelde leningen en/of aandelenkapitaal) verstrekt door participatiemaatschappijen valt tot maximaal € 25 miljoen onder de garantieregeling. Over het quotumbedrag (= 50 procent van de financiering) wordt eenmalig een provisie van 1 procent berekend. Daarnaast moet de financier aan Agentschap NL provisie betalen over het gegarandeerde deel. Bij een achtergestelde, niet-converteerbare lening bedraagt de provisie 2,5 procent per jaar, in andere gevallen

Andere financieringsbronnen en regelingen

3 procent per jaar. De provisie moet minimaal zes jaar worden betaald. De garantie heeft een maximale looptijd van twaalf jaar. Deze kosten mag de bank aan jou door berekenen. ► De aanvraag

De Groeifaciliteit wordt bij Agentschap NL aangevraagd door de bank of participatiemaatschappij. Dit doen ze echter pas als ze zelf ook positief ten opzichte van je plannen staan. Agentschap NL toetst de aanvraag en na goedkeuring wordt een overheidsgarantie van 50 procent van het financieringsbedrag verleend. Meer informatie over de Groeifaciliteit is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

GO-regeling Voor grote en middelgrote ondernemingen die geld willen lenen voor hun bedrijfsactiviteiten is de Garantie Ondernemingsfinanciering in het leven geroepen. De meest gebruikte naam voor de regeling is de GOregeling. Het minimum van een GO-lening bedraagt € 1,5 miljoen. Het maximale garantstellingbedrag is € 50 miljoen.

Voor wie? Ondervind je moeilijkheden bij het verkrijgen van een lening of bedrijfsfinanciering, dan kan de GO-regeling uitkomst bieden door het verstrekken van extra overheidsgaranties. De regeling richt zich op ondernemingen die hoofdzakelijk opereren in Nederland en een financieel gezonde basis hebben met voldoende toekomstperspectief.

Voorwaarden De GO-regeling kent de volgende voorwaarden:

• A lleen beschikbaar voor financieringsbedragen tussen de € 1,5 miljoen en € 150 miljoen. • De variabele rente is gebaseerd op Euribor en is al dan niet achtergesteld. • Er mag geen sprake zijn van herfinanciering. • De looptijd is maximaal acht jaar. • De garantiepremie wordt door de bank afgedragen. • Uitstel op het aflossingsschema (maximaal één jaar) is mogelijk zonder voorafgaande instemming van Agentschap NL. • Afwijkingen op de kredietovereenkomst of permanente aanpassingen op de kredietovereenkomst zijn alleen mogelijk na instemming van Agentschap NL. De regeling kent geen bepalingen ten aanzien van financiële ratio’s of minimaal aanwezige solvabiliteit. ► De aanvraag

Als je een beroep wilt doen op de GO-regeling moet je je wenden tot de bank. Na een interne toetsing zal zij een aanvraag tot garantstelling indienen bij Agentschap NL. De financiering vindt vervolgens plaats in de vorm van een bankgarantiefaciliteit en/ of banklening. Meer informatie over de GO-regeling is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

Andere financieringsbronnen en regelingen

Regelingen voor starters Startende ondernemers kunnen in aanmerking komen voor: Besluit Bijstandverlening Zelfstandigen (BBZ), Microkrediet, BMKB.

Andere financieringsbronnen en regelingen

BBZ: Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen Startende zelfstandige ondernemers kunnen voor financiering een beroep doen op het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen, kortweg BBZ genaamd. De vorm van de zakelijke lening, kredietverstrekking en hulp verschilt per situatie. Afhankelijk van de situatie kun je recht hebben op een: • Renteloze lening • Rentedragende lening of starterskrediet • Vergoeding voor begeleidingskosten • Aanvulling op de inkomsten tot bijstandsniveau

Starten vanuit uitkering Starters die vanuit een uitkering een bedrijf willen beginnen, kunnen volgens het BBZ een lening tot € 34.134 aanvragen. Daarnaast kunnen zij een beroep doen op een periodieke uitkering voor levensonderhoud gedurende drie jaar. Ook kan de gemeente het eerste jaar een deel van de begeleidingskosten vergoeden.

Voorwaarden Voorwaarden om voor het BBZ in aanmerking te komen zijn: • Het bedrijfsinkomen is onvoldoende om in je levensonderhoud te voorzien. • Je voldoet aan de criteria die de Belastingdienst stelt aan het ondernemerschap. • Je kunt geen lening of krediet bij de bank krijgen. (Hier moet je eerst aankloppen, voordat je bij de gemeente terecht kunt) • Je bent tussen de 18 en 65 jaar. • Je beschikt over een ondernemingsplan waaruit blijkt dat het bedrijf levensvatbaar is.

Andere financieringsbronnen en regelingen

► De aanvraag

Voldoe jij aan bovenstaande criteria? Vraag dan een BBZ aan in de gemeente waar je woont. Een aanvraag voor een BBZ-krediet dien je in bij de uitvoerders van de Wet Werk en Bijstand. Meestal is dit de Sociale Dienst in de gemeente, maar sommige gemeenten hebben het BBZ uitbesteed. Meer informatie over waar je moet aankloppen is te vinden op de website van de gemeente waarin je woont en www.ondernemerskredietdesk.nl

Voorwaarden Van jou als ondernemer wordt verwacht: • Een haalbaar ondernemingsplan. • Financieringaanvraag is afgewezen door een bank. • Ondernemerschapkwaliteiten als doorzettingsvermogen, commercieel inzicht en bevlogenheid. ► De aanvraag

Een microkrediet en de checklist kunnen worden aangevraagd via de site www.qredits.nl

Microkrediet 70

Heb jij een kleine of startende onderneming en wil je geld lenen? Voor kleine bedrijven met een kapitaalbehoefte tot € 50.000 is er de microfinanciering of het microkrediet.Het verschil tussen microkrediet en microfinanciering is de coaching en begeleiding. Bij een microkrediet wordt uitsluitend een lening verstrekt, bij microfinanciering krijgt de ondernemer ook coaching en advies.

Voor wie? Een microkrediet is bestemd voor kleine (startende) ondernemers, die moeite hebben bij het verkrijgen van een financiering. Voor banken is het moeilijk om de risico’s bij kleine bedrijven in te schatten, waardoor ze vaak terughoudend zijn in het verstrekken van leningen. Daarnaast hebben kleine ondernemingen vaak meer begeleiding nodig dan banken kunnen bieden.

Hoe werkt het? Een microkrediet wordt verstrekt door Qredits, Stichting Microkrediet in Nederland. Het krediet is maximaal € 50.000. De aflossing van de lening is maandelijks gedurende de looptijd van een tot tien jaar.

BMKB Bedrijven met maximaal 250 werknemers kunnen gebruikmaken van de borgstellingsregeling voor het middenen kleinbedrijf. Ook starters kunnen aanspraak maken op de regeling. Deze overheidsregeling steunt ondernemers die een financieringsbehoefte hebben, maar de bank niet voldoende zekerheden kunnen bieden voor een zakelijke lening. Door de borgstelling wordt het risico voor banken verkleind en zijn zij eerder geneigd jouw bedrijf te financieren.

Voor wie? Vrijwel alle mkb-bedrijven kunnen gebruikmaken van de regeling, ook starters. De staatsgarantie is bestemd voor ondernemers die een eenmanszaak of een VOF hebben, maar ook als directeur-grootaandeelhouder van een BV kom je in aanmerking. Voor de BMKB wordt je als starter gezien wanneer je: minder dan drie jaar een bedrijf voert en minstens zes jaar vóór het afsluiten van de kredietovereenkomst geen andere onderneming hebt gedreven.

Andere financieringsbronnen en regelingen De voorwaarden

Bij leningen aan starters staat de overheid borg voor 67,5 procent van het kredietbedrag. De voorwaarden voor de BMKB-regeling voor starters zijn: • De borgstellingsregeling dient alleen voor bedrijfsfinanciering, niet voor projectfinanciering. • De hoogte van de starterslening bij de bank is maximaal € 266.667. • Bij een financieringsbehoefte groter dan € 250.000 kun je gebruikmaken van een gewoon borgstellingskrediet. • Extra steun is mogelijk voor starters die zich richten op technologische innovatie of wanneer het krediet bestemd is voor bodemsanering. • De looptijd is maximaal zes jaar vanaf de datum van de eerste aflossing. Voor investeringen in gebouwen en schepen geldt een maximumperiode van twaalf jaar. • Wil je een woon/werk-pand financieren, dan moet minstens 50 procent van de ruimte bestemd te zijn voor zakelijk gebruik. • Voor de borgstelling betaalt de bank aan de overheid eenmalig een provisie tussen de 2 en 3,6 procent van de hoofdsom (afhankelijk van de looptijd). De bank berekent deze provisie door. ► De aanvraag

Voldoe jij aan bovenstaande criteria? Zorg er dan voor dat de aanvraagprocedure door de bank in gang wordt gezet. Ziet de bank voldoende potentieel in je plannen, maar kun je niet voldoende zekerheden bieden, dan zal de bank een borgstelling aanvragen bij het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De hoogte van het borgstellingskrediet is afhankelijk van de kredietbehoefte. Voor de borgstelling betaalt de bank aan de overheid eenmalig een provisie, deze wordt doorberekend aan de ondernemer. Meer informatie over de BMKB is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

Regelingen voor innovatieve ondernemers Innovatieve bedrijven kunnen een beroep doen op innovatiekrediet. Hier bespreken we ook de mogelijkheden voor bedrijven met buitenlandse vestigingen die een beroep kunnen doen op het Fonds Opkomende Markten (FOM) en de Groeifaciliteit.

Andere financieringsbronnen en regelingen

Innovatiekrediet Heb je een innovatief idee, zie je voldoende marktpotentieel voor je nieuwe product, maar heb je onvoldoende financiële middelen om het in de markt te zetten? Dan kan het Innovatiekrediet van de overheid je op weg helpen. Deze regeling voor innovatieve ontwikkelingen staat open voor zowel starters als gevestigde mkb’ers. Het Innovatiekrediet is onderdeel van het innovatiefonds MKB+. Dit fonds van het ministerie van EL&I stelt tot en met 2015 tot € 500 miljoen beschikbaar voor vernieuwende ondernemers. De SEED Capital regeling valt ook onder het MKB+.

Het Innovatiekrediet is gericht op ondernemers die beschikken over kennis, visie en ambitie, maar niet over voldoende financiële slagkracht. Omdat het innovaties betreft is het vaak moeilijk om banken over de streep te trekken voor een zakelijke lening, maar de overheid wil dit verhoogde risico wel aangaan, mits de plannen ook commercieel potentieel hebben.

voor de toekomst van een bedrijf. Dit moet je aantoonbaar maken. Daarnaast moet het project of de ontwikkeling commercieel veelbelovend zijn en is de financieringsbehoefte nauwkeurig in kaart gebracht. Tot slot moet het project passen bij de aard van je onderneming. ► De aanvraag

Wanneer je denkt dat je project in aanmerking komt voor het Innovatiekrediet kun je de quick scan op de site van Agentschap NL invullen. Een adviseur kijkt vervolgens naar de plannen en informeert je over je kansen. Geeft de adviseur een positief advies dan kan je het aanvraagformulier invullen. De aanvraag bevat: • businessplan • projectplan • een financieel plan. Maximaal zestien weken na het indienen van de aanvraag wordt een besluit genomen. Meer informatie over het Innovatiekrediet is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

Voor wie? Zowel starters als gevestigde bedrijven kunnen profiteren van het Innovatiekrediet. Startende ondernemers ontvangen financiële ondersteuning voor hun project. Als bestaand bedrijf wordt de drempel lager om binnen het R&D-budget middelen vrij te maken voor een écht vernieuwend project.

Welke projecten? De regeling is bestemd voor projecten die in technologisch opzicht vernieuwend zijn en innovatieve projecten die binnen enkele jaren leiden tot nieuwe producten of technische ontwikkelingen. Het gaat dan om projecten die veelal grote technische risico’s met zich meebrengen, maar die van groot belang zijn

Innovatiebox Voor kredietverstrekkers is het van belang dat jij als ondernemer je kredietwaardigheid aantoont. Dat kan door inkomsten uit het verleden, maar ook door verwachte opbrengsten in de toekomst. Van belang daarbij is de draagkracht. Als jouw onderneming investeert in innovatieve ontwikkelingen, is het goed te weten dat de toekomstige winst, onder voorwaarden, lager wordt belast door de fiscus. De fiscale regeling Innovatiebox beloont bedrijven die aantoonbaar innovatief zijn en is met een totaalbud-

Andere financieringsbronnen en regelingen

get van € 625 miljoen per jaar een van de grootste subsidiemogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven. Door wetswijzigingen in 2010 is de Innovatiebox financieel interessanter geworden voor een nog grotere groep bedrijven. Op grond van de Innovatiebox kunnen innovatieve ondernemers in aanmerking komen voor een lager belastingtarief (vennootschapsbelasting). In plaats van 25,5 procent geldt er namelijk een effectief tarief van 5 procent.

Voorwaarden

In principe is de Innovatiebox toepasbaar voor ieder bedrijf dat aantoonbaar innoveert. Daarbij kan het gaan om Research & Development (R&D), maar ook om verbeteringen van bestaande producten en processen. Er zijn echter een paar voorwaarden aan verbonden. Zo moet de winst voortkomen uit speur- en ontwikkelingswerk, de zogenaamde WBSO-projecten, of octrooien. Daarnaast moet je voor je van de Innovatiebox gebruik kunt maken eerst contact opnemen met de Belastingdienst. De Innovatiebox geldt vanaf het fiscale jaar 2007 (toen nog Octrooibox geheten) en is vanaf 2008 van toepassing op winsten voortgekomen uit zowel WBSO-projecten als octrooien. Meer informatie over de Innovatiebox is te vinden op www.agentschapnl.nl en www.belastingdienst.nl.

Voor wie? Een FOM-financiering is bestemd voor Nederlandse bedrijven met een dochteronderneming of joint venture in opkomende markten, waarbij de Nederlandse onderneming overwegend zeggenschap heeft. Bedrijven die in aanmerking komen voor een FOMfinanciering: • Zijn goed geleid en/of rendabel, of hebben vooruitzicht hierop. • Investeren in opkomende markten. Alle landen van de Wereldbank komen in aanmerking, ontwikkelingslanden, maar ook China en de Nederlandse Antillen. Hoge inkomenslanden en de EU-lidstaten zijn uitgesloten. • Spannen zich in om de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen toe te passen. • Besteden in het ondernemingsplan aandacht aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Ondernemingen die meer dan 50 procent van hun omzet halen uit onroerend goed, beleggingen en de banken verzekeringsector zijn uitgesloten.

Welke kredietvormen zijn er?

Fonds Opkomende Markten (FOM)

Een FOM-financiering kan de vorm hebben van: • Achtergesteld krediet • Concurrente lening • Garantie • Participatie

Heb je financiering nodig voor investeringen in het buitenland dan kan het Fonds Opkomende Markten in sommige gevallen uitkomst bieden. De vorm van de FOM kan bestaan uit een krediet, garantie of participatie. Financiering wordt verstrekt door FMO, Finance for Development.

Een FOM-krediet wordt verstrekt in euro’s of eventueel in Amerikaanse dollars. De maximumbedragen voor de FOM-financiering zijn € 10 miljoen per land en bij participatie € 500.000 per zes maanden, met een maximum van € 5 miljoen.

Andere financieringsbronnen en regelingen

► De aanvraag

De looptijd varieert van drie tot twaalf jaar. De aflossingsvrije periode beslaat maximaal drie jaar.

Voorwaarden voor financiering

Naast algemene eisen stelt FMO voor FOM-financiering eisen aan de eigen financiële inbreng van bedrijven. Te weten: • De Nederlandse onderneming moet een substantiële bijdrage leveren en risicodragend vermogen investeren in het lokale bedrijf. • De financiering is bestemd voor versterking van de continuïteit en rentabiliteit van de onderneming in de opkomende markt. De FOM-financiering moet daarin voor twee jaar voorzien. • De Nederlandse onderneming garandeert liquiditeit voor het lokale bedrijf. • Herfinanciering is uitgesloten. • Financiering door commerciële partijen is niet mogelijk. • Het Nederlandse bedrijf is hoofdaansprakelijk. Voor niet mkb-bedrijven geldt dat de FMO maximaal 35 procent van het balanstotaal van het lokale bedrijf financiert. Wanneer de financiering niet in de vorm van participatie plaatsvindt, moet 50 procent van de financiering worden gebruikt voor materiële vaste activa.

Een financieringsaanvraag moet schriftelijk worden ingediend bij FMO. Ter ondersteuning van de aanvraag wordt gevraagd om: • Een ondernemingsplan. • Overzicht van de organisatiestructuur en cv’s van managers en commissarissen. • De jaarcijfers. • Verklaring dat de ondernemer kennis heeft genomen van de OESO-richtlijnen. • Een motivatie. Meer informatie over FOM is te vinden op www.ondernemerskredietdesk.nl

6 Particuliere

financiering

Is het voor particuliere geldschieters aantrekkelijk om te investeren in startende ondernemingen en jou een zakelijke lening te verschaffen? De overheid moedigt deze initiatieven van investeerders aan en heeft zelfs een speciale regeling voor die particulieren.

Particuliere financiering

De Regeling Durfkapitaal Tante Agaath en de crowd Vroeger werd de Regeling Durfkapitaal aangeduid als Tante-Agaath-regeling. Op basis van de regeling kan een startende ondernemer een particulier vragen om te investeren in zijn onderneming. Om potentiële geldschieters over de brug te helpen, krijgen zij een heffingskorting op de inkomstenbelasting.

Particuliere financiering

Voorwaarden Om de lening te kwalificeren als durfkapitaalregeling moeten jij en de geldgever aan een aantal voorwaarden voldoen. De belangrijkste voorwaarden zijn: • Jij hebt een ‘Beschikking startende ondernemer’ van de Belastingdienst. • De geldgever is niet je partner, compagnon of iemand anders met wie je de onderneming drijft. • Er is een leenovereenkomst opgesteld. Hierin staat het geldbedrag, het rentepercentage en de looptijd van de lening. Het leenbedrag is minimaal € 2.269,-

Participatie Daarnaast zijn er participatiemaatschappijen die startende ondernemers financieren. Deze maatschappijen verstrekken beginkapitaal aan beginnende ondernemers; of verstrekken leningen aan (niet-beginnende) ondernemingen die investeren in economische stimuleringsgebieden.

Business angel: Pitch je onderneming Heb je een goed idee en wil je investeerders trekken? Dat kan via business angels of informal investors. Dit zijn particulieren die kennis, kunde en kapitaal ter beschikking stellen aan nieuwe innovatieve bedrijven. De term business angel heeft grote bekendheid gekregen door het televisieprogramma van Jort Kelder, Dragon’s Den. In dat programma konden beginnende en bestaande ondernemers hun ideeën pitchen voor een publiek van bekende investeerders. Op hun beurt bepaalden de investeerders of het idee interessant genoeg was om in te participeren of te financieren. Vervolgens werd met de ondernemer onderhandeld over de hoeveelheid geld en begeleiding die ze wilden geven.

Particuliere financiering

Hoe werkt het? Werken met een business angel lijkt erg op de gang van zaken in dat programma. Ondernemers worden in contact gebracht met zakenmensen die van investeren hun vak hebben gemaakt. Op de voorlichtingsbijeenkomsten over risicokapitaal krijgen innovatieve en startende ondernemers én investeerders (business angels) een indruk van de mogelijkheden en de geldende eisen.

Crowdfunding: een marktplaats voor leningen

Werd in 2005 wereldwijd ongeveer € 88 miljoen via dit soort leningen verhandeld. In 2010 is dit bedrag gestegen tot € 4 miljard en in 2011 ging het in Nederland om € 2,5 miljoen. Crowdfunding bestaat zowel in de vorm van 'peer-to-peer lending' als 'equity based' variant. Bij de laatste variant gaat het dus echt om een investering in eigen vermogen.

Hoe werkt crowdfunding? Crowdfunding wint steeds meer terrein. Een van de voordelen voor investeerders is dat het risico wordt gedragen door de ‘crowd’, een hele groep dus. Dat maakt crowdfunding behalve een financieringsinstrument ook een goede indicator voor de economische haalbaarheid van ideeën. Bij crowdfunding kun je voor je zakelijke lening een beroep doen op meerdere particuliere investeerders. Het principe heeft veel weg van een internetmarktplaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten. De kredietnemers zijn particulieren, ondernemingen, verenigingen of stichtingen. Bij crowdfunding bepaal

je zelf de hoogte van het bedrag, waarvoor je het geld nodig hebt, de rente en de looptijd. De leenovereenkomst wordt gesloten zonder tussenkomst van de bank. Er vindt echter wel een kredietcheck plaats. Kredietnemer en kredietverstrekker ontmoeten elkaar op een marktplaats, waar vraag en aanbod bij elkaar komen. Er wordt een kredietvraag uitgezet, waarop investeerders bepalen of zij jou en je product willen financieren. Wanneer de kredietaanvraag wordt geplaatst op de website, kunnen investeerders zich inschrijven op de kredietaanvraag tot deze is volgeschreven. Na ondertekening van de benodigde documenten wordt het geld overgemaakt. 85 Een van de sites die ondernemers en investeerders bij elkaar brengt is kapitaalplaza.nl. De dienstverlening van deze site voorziet in professionele begeleiding bij de beoordeling van een financieringsaanvraag, documentatie van transacties en eventueel het beheer van de financiering. Het eerste crowdfundingplatform in Nederland met een vergunning voor kredietbemiddeling is Geldvoorelkaar.nl. Op 3 februari 2012 hebben zij hiervoor toestemming ontvangen van de AFM. Websites die crowdfunding aanbieden berekenen bemiddelingskosten. De kosten bestaan uit een percentage van het leenbedrag en administratiekosten. De mening van minister De Jager van Financiën over crowdfunding in antwoorden op schriftelijke Kamervragen: “Crowdfunding heeft de potentie om een nuttige aanvulling op het beschikbare palet aan financieringsmogelijkheden te worden.”

MKB Crowdfunding MKB Servicedesk, MKB-Nederland en Symbid hebben een MKB Crowdfunding-portaal gerealiseerd waar mkb-bedrijven met een kapitaalbehoefte zich kunnen presenteren aan mogelijke investeerders: www.mkbcrowdfunding.nl

Stef van Dongen Enviu

â&#x20AC;&#x2DC;Delen is belangrijker dan concurrerenâ&#x20AC;&#x2122;

Opgericht 2004 Aantal werknemers 20 Product Starten van bedrijven die een grote positieve impact

hebben op milieu en maatschappij Financiering Crowdinvesteringen en grotere investeerders, co-funding partners uit bedrijfsleven en de publieke sector

Bij de oprichting in 2002 was de wereld duidelijk nog niet klaar voor Enviu, het bedrijf van Stef van Dongen. Goede doelen vonden Enviu te commercieel, de bedrijfswereld vond het bedrijf te soft. Maar inmiddels zijn er via crowdfunding 372 investeerders bereid gevonden om plannen te financieren.

Dat Enviu bij investeerders de juiste snaar wist te raken, bleek uit de steun die het bedrijf kreeg vanuit MKB Crowdfunding. In acht maanden tijd werd de financieringsdoelstelling van € 100.000 gehaald, met hulp van 372 investeerders die het bedrijf via crowdfunding met een bedrag van minimaal € 20,steunden. Enviu is een bedrijf dat duurzame en sociale innovaties ontwikkelt en op de markt brengt. Het plan om voor zichzelf te beginnen, had Stef al jaren voor hij zijn businessplan schreef. “Wil je de economie cyclisch maken dan moet je anders gaan denken over begrippen als internationalisatie, eigendom, distributie, cocreatie, concurrentie en delen”, zo legt

hij uit. “De wereld is veranderd en als bedrijf moet je meer gaan delen, in plaats van concurreren. Kijk maar naar bedrijven als Groupon, YouTube, Facebook en crowdfundingbedrijven: die zijn groot geworden door te delen.” Ook met crowdfunding wilde Stef dingen doen, maar hij had nooit het geld om een platform te bouwen. “Op het moment dat ik hoorde van MKB Crowdfunding ben ik ingestapt, omdat het idee me aansprak. Heel veel mensen investeren een klein bedrag in iets groots, dat past heel erg bij de filosofie van ons bedrijf. Samen bijdragen aan een groter geheel, dat is mooi.” Het geld dat hij heeft verkregen via het platform, is bestemd voor het starten van nieuwe bedrijven. Zo wil de ondernemer bijvoorbeeld een bedrijf beginnen voor betaalbare duurzame woningen en ontwikkelt hij koelkasten op zonnewarmte voor mensen die geen elektriciteit hebben. “We proberen ervoor te zorgen dat onze producten mensen een WOW!-gevoel geven. We willen bijdragen aan het oplossen van grote wereldproblemen. Deze grote mate van betrokkenheid bij de wereld, maakt dat veel mensen zich willen binden aan het bedrijf.”

7 Na de

kredietverlening

Wanneer je krediet is goedgekeurd dan krijg je er een financiĂŤle verplichting bij: de aflossing. Ook op dat moment is het goed om nog eens naar de geldstromen in je bedrijf te kijken.

Na de kredietverlening

Wat als je niet kunt betalen Zorg voor een open relatie met de bank Net als er van jouw onderneming verwacht wordt dat je een debiteurenbeleid hanteert, doet ook de bank dat. Kun je niet aan de betalings- of aflossingsverplichtingen voldoen, of ga je over de kredietfaciliteit heen, dan is er slechts één advies: steek niet je kop in het zand, maar ga een gesprek aan met de bank.

Na de kredietverlening

Een constructieve houding helpt. Gezamenlijk zoeken naar oplossingen is het devies. Vaak zal de kredietverstrekker je voorstellen om een ‘beredderingstraject’ te starten. In zo’n traject stel je een plan op om je bedrijfsresultaten weer op orde te krijgen. Dit wordt getoetst door derden en aan de bank voorgelegd. Banken gaan daar in de regel positief mee om, omdat ook zij je geld graag tegemoet zien.

Voorkom registratie Kun je niet aan je betalingsverplichtingen voldoen dan volgt er een registratie bij het BKR. Dit geldt niet uitsluitend voor natuurlijke personen, maar ook voor ondernemers die een eenmanszaak of vof hebben. Voor besloten vennootschappen is er geen registratie. Bij bv's starten banken zelf een onderzoek naar de kredietwaardigheid. Dat doen zij onder andere door het analyseren van de jaarcijfers en soms het inschakelen van kredietbureaus.

Een negatieve registratie? Heb je een negatieve BKR-registratie doordat er in het verleden niet aan betalingsverplichtingen is voldaan, dan kan dit nadelig zijn voor je kredietaanvraag. Ook hier geldt: een goede uitleg is voor de meningsvorming van de bank van belang. Als de bank niet mee wil financieren, is microfinanciering via Qredits vaak nog wel mogelijk voor kredieten tot € 50.000.

Hoe lang worden BKR-gegevens bewaard? Je registratie blijft tot vijf jaar na afloop van een lening in het CKI, Centraal Krediet Informatiesysteem, staan. Dit geldt zowel voor een gewone als een negatieve registratie. Ben je verbaasd dat je bij het BKR geregistreerd staat? De gegevens zijn op te vragen via de bank.

Na de kredietverlening

Kun je geld lenen met een BKR-registratie?

Bij het Bureau Krediet Registratie worden alle leningen, hypotheken, maar ook abonnementen en afbetalingsregelingen van particulieren geregistreerd. Hierdoor staat het merendeel van de Nederlanders in de archieven. Banken gaan, voor zij jou een financiering verstrekken, eerst je gegevens na in het Centraal Krediet Informatiesysteem (CKI). Als je bij het BKR geregistreerd staat, hoeft dat geen negatieve gevolgen te hebben voor je kredietaanvraag. Sterker nog: heb je in het verleden een lening afgesloten, dan kan dat in je voordeel werken. Ziet de geldverstrekker dat er in het verleden netjes is betaald, dan verschaft hen dat extra zekerheid.

Debiteurenbeheer Hoe beter je debiteuren betalen, hoe meer geld er in kas is en hoe beter jij ook aan je betalingsverplichtingen kan voldoen. Voorkom financiële problemen doordat anderen hun verplichtingen aan jou niet nakomen. Dat is het doel van debiteurenbeheer: het verlagen van de financiële risico’s en het terugbrengen van de totale post debiteuren. Er is eigenlijk maar één regel waar jij je aan moet houden: consequent zijn. Dat begint met het sturen van de factuur: • Zorg dat je tijdig en bij voorkeur wekelijks factureert. • Bij langlopende opdrachten kun je in overleg voorstellen om deelfacturen te zenden. • Vermeld op de factuur de uiterste betaaldatum. • Elektronisch verzenden van facturen is altijd sneller dan per post en zorgt ervoor dat jij je geld eerder binnen hebt.

Om te zorgen dat de factuur tijdig wordt voldaan, kun je een protocol opstellen. De meeste computerprogramma’s gaan uit van een signalering als het geld nog niet binnen is. Daarna is het aan jou om te handelen. • Is de betalingstermijn verstreken, stuur dan direct een herinnering. • Wordt er niet op de herinnering gereageerd, neem dan telefonisch contact op. • Beperk het aantal herinneringen en vermeld op de laatste ook ‘laatste herinnering’ waarbij je aangeeft dat de factuur wordt overgedragen aan een incassobureau. • Schakel tijdig een incassobureau in. Ten onrechte wordt dit vaak gezien als laatste redmiddel. Een aanmaning van een incassobureau legt echter vaak meer gewicht in de schaal en meestal krijgt een bureau de openstaande factuur met slechts een brief betaald. • Zorg dat je alle aanmaningen en stappen vastlegt, want heb je ondanks alle pogingen je geld nog niet binnen en moet je de stap naar de rechter nemen, dan is het van belang dat alles goed gedocumenteerd is.

Opgericht 1961 Aantal werknemers 4 Product Stansvormen: snijmallen voor bijvoorbeeld

doosjes, mappen, winkeldisplays, stickers Financiering Eigen middelen en grote leningen voor machines

Fred Zwart

Wostavin Stansvormen

‘Voordeel voor belasting blijkt nadeel bij financiering’

Zekerheden had Fred Zwart voldoende te bieden toen hij bij de bank binnenstapte voor een lening. Toch werd zijn aanvraag in eerste instantie afgewezen. Want al is zijn bedrijf Wostavin Stansvormen in Zaanstad een goed draaiende onderneming, de jaarcijfers voldeden niet aan de eisen.

“Dankbaar heb ik een aantal jaren geleden geprofiteerd van de belastingmaatregelen en een nieuwe machine in twee jaar afgeschreven”, legt Zwart uit. “Dat heeft de winst aangenaam gedrukt voor de Belastingdienst, maar toen ik bij de bank aanklopte voor een nieuwe lening werkte het in mijn nadeel. Ik had het gevoel dat er alleen werd gefocust op de winstcijfers die beduidend lager waren dan voorgaande jaren. Als reden voor de afwijzing kreeg ik echter te horen dat ze bang waren dat ik niet aan de betalingsverplichtingen kon voldoen.” Zwart had een financiering nodig om een nieuwe lasersnijmachine te kopen. “De oude was aan vervanging toe. De laatste jaren hadden de dure reparaties elkaar opgevolgd en behalve de

kosten die daaraan zijn verbonden, leverde dat ook logistieke problemen op. Wij leveren de stansvormen namelijk binnen een etmaal, dat is alleen realiseerbaar met eigen machines.”

Een nieuwe machine was van essentieel belang voor de bedrijfsvoering. “Met een bedrijf dat inmiddels ruim vijftig jaar bestaat, waar vier mensen werken en een langdurige relatie met de bank, had ik verwacht dat het snel rond zou zijn.” Zwart was dan ook verbaasd dat zijn aanvraag in eerste instantie werd afgewezen. “Uiteindelijk is het goed gekomen, maar dat gebeurde pas nadat ik via MKB-Nederland Credion had ingeschakeld. Zij zagen direct wat er mankeerde aan de jaarcijfers en hebben aan de bank uitgelegd dat de lagere jaarcijfers een gevolg waren van een boekhoudkundig voordeel. Want zekerheden kon ik genoeg bieden, alleen niet in de werkmaatschappij, maar in de holding.” Na de interventie was het snel rond. Zwart: “Uiteindelijk had ik zelfs de keuze tussen verschillende financiers en het scherpe rentepercentage dat is bedongen, zie ik maar als compensatie voor het doorzettingsvermogen.”

Bijlage 1 Wat moet er in het ondernemingsplan staan? 99

Ga je naar de bank voor een krediet, dan wordt er vaak gevraagd om je ondernemingsplan. Een goed ondernemingsplan laat zien wat jij als ondernemer in huis hebt, maar ook de visie en marktbenadering van je bedrijf en natuurlijk de financiële onderbouwing.

In je ondernemings- of businessplan komen in ieder geval de volgende zaken aan de orde:

1. De ondernemer(s)

100

Je presenteert jezelf door het opstellen van een persoonlijk profiel. De opzet hiervan komt in grote lijnen overeen met de opzet van een cv. Je vermeldt je persoonlijke gegevens, opleidingen en werkervaring. Daarnaast is hier ook ruimte om je kwaliteiten als ondernemer te benoemen en de visie en doelstellingen die jij voor je bedrijf hebt. Bij een kredietaanvraag moeten ieder geval aan de orde komen: • Persoonlijke gegevens • Motieven en doelstellingen • Persoonlijke kwaliteiten

2. De onderneming Wat ga je maken of aanbieden? Waar is je bedrijf gevestigd en voor welke bedrijfsvorm is gekozen? Al dit soort zaken vermeld je in het businessplan inclusief een motivatie onder het kopje ‘de onderneming’. De omschrijving van je onderneming omvat altijd: • De registratiegegevens van je onderneming bij de Belastingdienst en Kamer van Koophandel • Een omschrijving van de werkzaamheden • De omzetgegevens • De visie en doelstellingen

3. De markt Laat aan de financier zien dat je op de hoogte bent van ontwikkelingen in de markt. Dit doe je door het definiëren van je afzetmarkt, het in kaart brengen van de concurrentie en het beschrijven van je marktbenadering. In je marktanalyse komen aan de orde:

• Marktontwikkelingen • Doelgroep • De concurrentie De markten doelgroepbenadering op basis van product, prijs, plaats en promotie.

4. Onderscheidend vermogen Bied je een uniek product of dienst aan, vermeld dit dan in je ondernemingsplan. Kortom: laat zien wat jij toevoegt aan de markt. De sterke en zwakke punten van je onderneming en je aanbod aan diensten of producten ten aanzien van de markt en je concurrenten.

5. Organisatie Voor de continuïteit van je bedrijf is het belangrijk dat je organisatie op orde is. Dit toon je aan door: • Inzicht te verschaffen in administratieve processen. • Het opstellen of ter beschikking stellen van Algemene Voorwaarden. • Een goed risicobeleid ter voorkoming van bijvoorbeeld calamiteiten en slecht betalende debiteuren. Ook de verzekeringen maken deel uit van het risicobeleid. • Te voldoen aan de wettelijke verplichtingen zoals die zijn gesteld door de rijksoverheid, de gemeente, de Belastingdienst en eventueel de brancheorganisatie. • Inzicht te verschaffen in het personeelsbeleid. Hoeveel mensen werken er? Over welke competenties en kwalificaties beschikken zij? Is er vervanging geregeld? Voldoe je aan de wettelijke verplichtingen uit de cao, van het UWV en de Belastingdienst? Inzicht te geven in de organisatiestructuur. Wie is beslissingsbevoegd? Wie maken deel uit van het management?

101

6. Financieringsplan Het financieel plan wordt onderbouwd met cijfers die direct betrekking hebben op jouw bedrijf. In het financieel plan vermeld je ook je kredietbehoefte en waaraan je het geld wilt besteden.

7. Openingsbalans

Activa Passiva Vaste activa Vlottende activa Overige vlottende activa en liquide middelen

Eigen vermogen Vreemd vermogen lang Vreemd vermogen kort

Totaal (in €)

In het financieringsplan vul je de bedragen en waarden in van de: Omschrijving Uitgesplitst in Totaalbedrag (in €)

102

Vaste activa Gebouwen en grond Bouwkundige voorzieningen Machines en installaties Inventaris en gereedschap Computerapparatuur Transportmiddelen Overige vaste activa Vlottende activa Voorraad grondstoffen Voorraad product Debiteuren Overige vlottende activa Voorfinanciering en liquide middelen bedrijfskosten Voorfinanciering BTW Levensonderhoud Kassaldo Banksaldo Eigen vermogen Spaargeld Eigen auto Computer of gereedschap Vreemd vermogen lang Lening bank Achtergestelde lening of durfkapitaal Leasecontract auto Overheidsfinanciering Hypotheek Vreemd vermogen kort Rekening courant krediet Crediteuren

8. Exploitatiebegroting De exploitatiebegroting laat je zien voor meerdere jaren. De exploitatiebegroting is de omzet minus de inkoop. Het resultaat is de brutowinst. e (Bedragen zijn in Euro's) 1 jaar

Omzet Af: inkoop Brutowinst

2e jaar

0 0 0 0 0 0

9. Bedrijfskosten Als onderbouwing voor de exploitatiebegroting moet je ook inzicht verschaffen in de bedrijfskosten. Ook dit doe je voor meerdere jaren. Aan de orde komen de afschrijvingen en kosten voor: • Inkoop • Huisvesting • Promotie • Vervoer • Inventaris • Administratie • Personeelskosten • Tente- en bankkosten • Verzekeringen

103

10. Persoonlijke begroting Om te kunnen inschatten hoeveel geld jij privé nodig hebt, vragen banken je altijd om een persoonlijke begroting op te stellen. Ook hierin verschaf je inzicht in meerdere jaren.

104

De privé-uitgaven die je moet vermelden zijn: • Huishoudelijke uitgaven (voeding/kleding etc.) • Vakantie-uitgaven • Duurzame consumptiegoederen • Huur • Gas, water, elektriciteit • Verzekeringen • Privégebruik auto • Rente en aflossing privéhypotheek • Rente en aflossing privélening • Alimentatieverplichtingen • Overige uitgaven • Inkomstenbelasting / premie volksverzekering

11. Liquiditeitsbegroting Banksaldo e (Bedragen zijn in Euro's) 1 kw

Banksaldo Kredietruimte op bankrekening

►E en digitale versie van het financieringsplan kun je

vinden op: www.ondernemerskredietdesk.nl

3e kw

4e kw

0 0 0 0 0 0 0 0

Inkomsten e (Bedragen zijn in Euro's) 1 kw

2e kw

3e kw

4e kw

Ontvangen omzet 0 0 0 0 Ontvangen omzetbelasting 0 0 0 0 Saldo 0 0 0 0

Inkomsten e (Bedragen zijn in Euro's) 1 kw

Daarnaast vermeld je de privé-ontvangsten zoals: • Kinderbijslag • Huursubsidie • Inkomen partner • Parttime inkomen uit loondienst • Overige ontvangsten

2e kw

3e kw

4e kw

Inkoop goederen 0 0 0 0 Lonen 0 0 0 0 Bedrijfskosten 0 0 0 0 Betaalde omzetbelasting 0 0 0 0 Sociale lasten/belasting/ premieheffing 0 0 0 0 Verrekening omzetbelasting 0 0 0 0 Aflossingen leningen 0 0 0 0 Privébestedingen 0 0 0 0 Overigen betalingen 0 0 0 0 Totaal 0 0 0 0 Banksaldo einde periode 0 0 0 0

105

Bijlage 2 Hoe worden kredieten gefinancierd? 106

Om jouw zakelijke lening te financieren, maken banken gebruik van hun eigen en vreemde vermogen. Voor het vreemde vermogen richten zij zich tot de kapitaalmarkt, de Europese Centrale Bank en De Nederlandsche Bank.

• • • • •

Aandeelhouders Spaarders De geldmarkt (leningen met een korte looptijd) De kapitaalmarkt (leningen met een lange looptijd) De Europese Centrale Bank

Op de gelden kapitaalmarkt lenen banken bij pensioenfondsen, andere professionele beleggers en van elkaar.

Wat is zorgplicht? Banken zijn verplicht deugdelijke producten te adviseren en te verkopen. Dat houdt in dat zij je niet te veel geld mogen lenen en je een product moeten adviseren dat goed bij je past. Daarnaast moeten banken nagaan of je in staat bent aan de verplichtingen te voldoen voordat ze jou en je bedrijf een krediet verschaffen. Dit wordt de zorgplicht genoemd. Elke bank (en financiële dienstverlener) heeft die zorgplicht. De verplichtingen zijn vastgelegd in de Wet Financieel Toezicht, WFT. Het doel van de wet is het inzichtelijk, marktgericht en doelgericht maken van financiële markten en producten.

Wet Financieel Toezicht Eigen vermogen Voor iedere uitgeleende euro moeten banken een bepaald percentage eigen vermogen aanhouden om solvabel te blijven. Hierover moeten zij verantwoording afdragen aan hun toezichthouder, De Nederlandsche Bank.

Vreemd vermogen Voor kredieten die banken niet uit hun eigen vermogen willen of kunnen financieren doen zij een beroep op:

De eisen die de Wet Financieel Toezicht stelt aan financieel dienstverleners zijn onder meer: • Deskundigheid van de dienstverlener • Naleven van de zorgplicht • Adviesregels • Verplichting voor de kredietverstrekker om informatie bij de klant in te winnen • Informatieverstrekking • Aansluiting bij een erkende geschillencommissie

107

Debetrente Rente die betaald moet worden voor een geleend geldbedrag.

Begrippenlijst Financiering

Debiteur/kredietnemer Schuldenaar, ofwel een persoon of onderneming met een schuld aan een andere persoon of onderneming. Euribor De Euribor (Euro Interbank Offered Rate) is rente op de geldmarkt waartegen banken elkaar binnen de Europese Economische en Monetaire Unie geld verstrekken. Euribor-tarieven zijn beschikbaar voor looptijden vanaf een week tot en met twaalf maanden.

108

109 Bestaande zekerheden Bij het sluiten van een kredietovereenkomst kunnen banken zekerheden vragen. Dit biedt hen extra bescherming bij het verlenen van een krediet. Voor de bank zijn er twee soorten zekerheden: zakelijke en persoonlijke zekerheden. Voorbeelden van zakelijke zekerheden zijn het pandrecht en het hypotheekrecht. Voorbeelden van persoonlijke zekerheden zijn de borgtocht en de hoofdelijke aansprakelijkheid. Deze zekerheden houden in dat een derde zich mede-aansprakelijk stelt voor de schuld van de kredietnemer. Borgstelling Een borgstelling is een specifieke vorm van een persoonlijke zekerheid die gegeven kan worden door de ondernemer, maar ook bijvoorbeeld een familielid. Bij een borgstelling in overheidsregelingen staat de overheid garant voor een deel van de lening. Hierdoor krijgt de bank meer zekerheid.

Jaarcijfers Dit zijn de balans en verlies- en winstrekening van een onderneming die betrekking hebben op een boekjaar. Liquiditeit De mate waarin een onderneming in staat is om op korte termijn (< enkele maanden) aan haar betalings- en aflossingsverplichtingen te voldoen. Rekening-courant krediet Een rekening-courant krediet wordt ook wel krediet op de betaalrekening genoemd, dit betekent dat je tot een bepaald bedrag rood kunt staan. De bank stelt de kredietlimiet van tevoren vast, op basis van je inkomen. Rentabiliteit Rentabiliteit is de winstgevendheid van het eigen vermogen en wordt uitgedrukt in een percentage.

Solvabiliteit De solvabiliteit is de mate waarin er tegenover schulden een dekking van bezittingen staat. Dit bereken je door het eigen vermogen te delen door het vreemd vermogen. De gewenste solvabiliteitswaarde ligt tussen 0,2 en 0,5. Hoe hoger de solvabiliteit, des te minder afhankelijk je bent van externe vermogensverschaffers zoals een bank. Hoe meer vreemd vermogen in een bedrijf aanwezig is, des te lager de solvabiliteit is. Statutaire naam Bedrijfsnaam zoals opgenomen in de oprichtingsakte.

110

Verpanding/ pandrecht Pandrecht is een zekerheidsrecht. Wanneer er niet wordt betaald, krijgt de pandhouder recht om zich roerende zaken toe te eigenen. Hij heeft hierbij voorrang op andere schuldeisers. Volmacht Een meestal schriftelijke verklaring van iemand, dat hij een ander de bevoegdheid geeft bepaalde (rechts)handelingen voor hem uit te voeren.

Handige links 111

www.abnamro.nl//zakelijk www.agentschapnl.nl www.antwoordvoorbedrijven.nl www.bannnederland.nl www.belastingdienst.nl www.qredits.nl www.eigenbaas.nl www.fmo.nl www.higherlevel.nl www.ing.nl/zakelijk

www.mkb.nl www.mkbadviseurs.nl www.mkbcrowdfunding.nl www.nvb.nl www.nvl.nl www.nvp.nl www.ondernemerskredietdesk.nl www.rabobank.nl/bedrijven www.rijksoverheid.nl www.vno-ncw.nl

Colofon

Lijst met bronnen 112

MKB-Nederland www.mkb.nl

VNO-NCW www.vno-ncw.nl

MKB Servicedesk Antwoord op ondernemersvragen www.mkbservicedesk.nl

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) www.rijksoverheid.nl

Nederlandse Vereniging van Banken www.nvb.nl

Ondernemerskredietdesk HĂŠt informatiepunt voor ondersteuning bij het aanvragen van zakelijk krediet voor het mkb www.ondernemerskredietdesk.nl

In opdracht van: Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Bezuidenhoutseweg 12 Postbus 93002 2509 AA Den Haag www.mkb.nl www.twitter.com/mkbnl Ondernemerskredietdesk De Ondernemerskredietdesk is hĂŠt informatiepunt voor ondersteuning bij het aanvragen van zakelijk krediet voor het mkb. De desk is op aandringen van de Taskforce Kredietverlening tot stand gekomen als een initiatief van MKB-Nederland, VNO-NCW en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Het beoogde doel van de Ondernemerskredietdesk is ondernemers uit het mkb te ondersteunen bij het verkrijgen van krediet. Dit gebeurt door het bundelen van informatie in de vorm van kennisartikelen over het proces van kredietverstrekking, eisen waaraan de onderneming dient te voldoen, het schrijven van een ondernemersplan en over de toepasbaarheid van verschillende overheidsregelingen. De uitvoering van de Ondernemerskredietdesk is in handen van MKB Servicedesk. www.ondernemerskredietdesk.nl Uitgevoerd door: MKB Servicedesk Radonweg 7 Postbus 40273 3504 AB Utrecht www.mkbservicedesk.nl www.twitter.com/mkbservicedesk Redactie en eindredactie: Mark Kranenburg, Willem Overbosch, Katja van Roosmalen, Patty Sjerps, Maarten Zemann, Bertjan Mol Vormgeving en realisatie: Barnyard Creative Powerhouse, Bilthoven Fotografie: Rob Acket Eerste druk: april 2012 ISBN 978-90-79922-06-2 NUR 800 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande toestemming van MKB Servicedesk BV. Ondanks dat de inhoud van dit boekje met zorg is samengesteld, kan MKB Servicedesk BV geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van een fout in de uitgave.

113

Heb je plannen om een onderneming te starten, je bedrijf uit te breiden of houd je je bezig met innovatie? Dan kan het een logische stap zijn om naar de bank te gaan voor financiering. Dit boek beantwoordt de volgende vragen rondom financiering. Hoe kom ik aan geld? Welke alternatieve financieringsvormen zijn er? Wat kan de overheid voor mij betekenen en hoe kijkt een bank eigenlijk naar een ondernemingsplan? We voorzien je van praktische tips, to do’s en verhalen van andere ondernemers zodat jouw zoektocht naar financiering een grotere slagingskans heeft.

Maxime Verhagen – Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)

“Ondernemers zorgen voor inkomsten en banen. Dit boek staat vol praktische tips om de kans op financiering van groeiplannen te vergroten en daarmee de basis voor economische groei in de toekomst te leggen.”

Michiel Muller - Serie-ondernemer en investeerder “Financiering kent vele vormen. Dit boekje laat je kennismaken met de verschillende alternatieven en laat zien dat wie het serieus aanpakt en daadkracht toont, de meeste kans maakt.”