Friends of Paros Bulletin 16 issue

co nnect • care • su ppo rt I p aro s

THE BULLETIN ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ FRIENDS OF PAROS AMIS DE PAROS

SPRI N G 2018

DOSSIER New wind turbines on Paros

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

• About Archaeological heritage • Περί Aρχαιολογικής κληρονομιάς • Περί Αειφορίας • About Sustainability • About Gastronomy • Περί Γαστρονομίας • About Art • Περί Tέχνης

16

editorial // Συνεχίζουμε!

Persévérer !

Οι Φίλοι της Πάρου ξεκίνησαν από το περασμένο καλοκαίρι μία σειρά ενεργειών που απαιτούν συνέχεια και συνέπεια. Ας αρχίσουμε με την αρχαιολογία. Καταστήσαμε γνωστές στο ευρύτερο κοινό τοποθεσίες που έπρεπε να διατηρηθούν ή να αποκασταθούν. Στην σειρά πρώτα ήταν ο ναός του Απόλλωνα στο Δεσποτικό για τα έργα μερικής ανακατασκευής του οποίου διενεργήθηκε δημόσια συγκέντρωση χρημάτων με αποτέλσμα μία από τις τέσσερεις μαρμάρινες κολώνες του αρχαίου ναού χρηματοδοτήθηκε από αυτήν την δράση μας ! Αυτό το καλοκαίρι, επιπλέον ενέργειες των Φίλων θα επιτρέψουν την περαιτέρω ανακατασκευή αυτού του αρχαίου ναού. Το δεύτερο θέμα είναι αυτό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αν και οι Φίλοι της Πάρου είναι αλληλέγγυοι με τη θέση των Παριανών ως προς το υπάρχον σχέδιο για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, εν τούτοις θεωρούν ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι χρήσιμες και αντιπροσωπεύουν το μέλλον για το νησί, αλλά επίσης για τη χώρα μας. Το πρόσφατο εργαστήριο-συζήτηση που διοργάνωσε ο Σύλλογός μας στις αρχές Δεκεμβρίου του 2017 στην Παροικιά συγκέντρωσε πολλούς ειδικούς και άλλους ενδιαφερόμενους προκειμένου να προβούν σε ένα πρώτο απολογισμό και επίσης να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις. Μία νέα συνάντηση θα οργανωθεί πριν από το τέλος του καλοκαιριού. Η συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή και οι συζητήσεις ιδεών είναι επίσης ένας από τους λόγους ύπαρξής μας. Έτσι, μετά τη διοργάνωση στα τέλη Νοεμβρίου του 2017 της δεύτερης θεατρικής ημερίδας με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Πέτρο Σεβαστίκογλου, σχεδιάζουμε να προβάλουμε μία ταινία αφιερωμένη στη ζωή και το έργο της Άλκης Ζέη. Το ενημερωτικό μας Δελτίο θα συνεχίσει επίσης τη δράση του υπέρ μίας πολύπλευρης πολιτιστικής ζωής. Οχι χωρίς περηφάνεια σας λέμε ότι το Δελτίο έλαβε βραβείο αριστείας από έναν οργανισμό που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού. Οσον αφορά το νέο αεροδρόμιο, ελπίζουμε να συζητήσουμε για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Οι Φίλοι της Πάρου θεωρούν ότι οι πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν θα πρέπει να αφορούν τη βελτίωση του αεροδρομίου έτσι ώστε να εξυπηρετούνται καλύτερα οι επιβάτες και να βελτιστοποιείται η χρήση του. Τέλος, πώς να μην αναφέρουμε την επόμενη τελετή μας στις 8 Αυγούστου. Αυτό το καλοκαίρι θα πάμε στην Αντίπαρο για να τιμήσουμε τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτό το νησί για το κοινό καλό. Η Πάρος, η Αντίπαρος, το Δεσποτικό, αποτελούν μία κοινή γεωγραφική και πολιτιστική ενότητα. Τα πλεονεκτήματα της Αντίπαρου είναι περιουσιακά στοιχεία για την Πάρο και αντίστροφα. Ο Ναός του Απόλλωνα στο Δεσποτικό προσελκύει επισκέπτες από την Πάρο και την Αντίπαρο. Το μέλλον, όπως και το ιστορικό παρελθόν αυτών των τριών νησιών είναι αλληλένδετα, να ένας άλλος ένας λόγος για να επισκεφτόμαστε αυτό το νησί ! Θα επανέλθουμε όμως στο επόμενο τεύχος με τα άτομα που θα διακρίνουμε το προσεχές καλοκαίρι.

Les Amis de Paros ont démarré depuis le dernier été un certain nombre de chantiers qui requièrent toute leurs attention et efforts.

Notons tout d'abord celui de l'archéologie. Nous avons tout d'abord popularisé les sites qui devaient être entretenus ou rénovés. Le premier concerné – le site d'Apollon, à Despotiko - a fait l'objet d'une collecte de fonds: une des quatre colonnes qui s'érigent vers le ciel a été financée par notre action. Cet été des actions additionnelles des Amis devraient pouvoir faciliter la reconstruction de ce temple.

Le second chantier est celui des énergies renouvelables.

Si les Amis de Paros sont solidaires de la position de la population des Paros concernant le plan actuel d'installation des éoliennes, ils n'en considèrent pas moins que les énergies renouvelables sont utiles et représentent une voie d'avenir pour notre île mais aussi pour le pays et le continent. Le récent atelier organisé par notre association début décembre 2017 à Parikia a permis de réunir les principaux acteurs de ce dossier pour faire le point mais aussi pour entamer une réflexion sur des solutions alternatives. Un nouvel atelier sera organisé avant la fin de l'été.

La participation à la vie culturelle et aux débats d'idées constitue également notre raison d'être. Ainsi, après l'organisation fin novembre 2017 de la seconde édition des ateliers théâtraux animés par petros Sevastikoglou, nous envisageons de projeter le film consacré à la vie et l'œuvre d'Alki Zei. Notre périodique Bulletin continuera aussi son action en faveur de la vie culturelle. Notons que le Bulletin a reçu un prix d'excellence par un ,organisme agissant sous l'égide du ministère hellène du Tourisme.

S'agissant en outre du nouvel aéroport, nous souhaitons qu'un débat plus large aborde son développement.

Les Amis de Paros considèrent que les efforts à entreprendre doivent concerner l'amélioration de cet aéroport tel qu'il est pour mieux accueillir les passagers et optimiser son utilisation.

Enfin, comment ne pas évoquer notre prochaine cérémonie du 8 août prochain. Cet été nous nous rendrons à Antiparos pour honorer les associations qui œuvrent sur cet île pour le bien commun. Paros, Antiparos, Derspotiko, constitue une même entité géographique et humaine. Les atouts d'Antiparos constitue des atouts pour Paros et vice versa. Le temple d'Apollon de Despotiko attirera des visiteurs venant de Paros et Antiparos. Les destins de cet trois îles sont de fait entremêlés. Raisons de plus pour nous rendre dans cet île. Nous reviendrons dans notre prochain numéro sur les acteurs qui vont être distingués l'été prochain.

Γιώργος Βλαντάς Πρόεδρος ΦτΠ

Τάσος Ζαχαράς

Γενικός Γραμματέας ΦτΠ

Georges Vlandas

Tassos Zacharas

Président des AdP Secrétaire générale desAdP

We perseverate!

Since last summer the Friends of Paros have started a number of projects which still require their full attention and continuous endeavours.

Let us first mention archeology: We raised awareness of the sites that desperately needed to be maintained or restored. The first one - the site of Apollo, Despotiko - was the objective of a fund-raising campaign: one of the four columns that rises to the sky was funded by our action ! This summer, additional activities of the Friends would facilitate the partial reconstruction of this ancient temple.

The second project is that of renewable energies. If the Friends of Paros stand together with the population of Paros concerning the installation of wind turbines, they nonetheless consider that renewable energies are useful and represent a leap forward for our island, but also for the whole country. The recent workshop organized by our association early December 2017 in Parikia, brought together the main actors to take stock and to start thinking about alternative solutions. A new workshop will be further organised before the end of the summer.

Participation in cultural life and debate of ideas is also our "raison d’être". Thus, after the organization at the end of November 2017 of the second edition of theatrical workshops led by stage director Petros

Dates à retenir

Save the date

Vendredi 6 Avril au restaurant Albatros à 20:00 Mercredi 8 août Amis de Paros Cérémonie

Friday April 6 at Albatros restaurant at 20:00 Wednesday 8 August Friends of Paros Ceremony

Sevastikoglou, we plan to show a film dedicated to the life and work of author Alki Zei. Our « Bulletin" will also continue its action in favor of cultural life. We are also proud to announce that the « Bulletin" received an award of excellence by an organization acting under the auspices of the Hellenic Ministry of Tourism.

Concerning the new airport, we hope that a broader debate will address its future development. The Friends of Paros consider that the efforts to be undertaken should focus on the improvement of this airport as it is, in order to better accommodate passengers and optimize its use.

Last but not least, how not to mention our next ceremony on August 8th: This summer we will be going to Antiparos to honor the associations working on this island for the common good. Paros, Antiparos, Despotiko, constitute the same geographical and human entity. Antiparos is an asset for Paros and vice versa and Despotiko's Temple of Apollo will attract visitors from both Paros and Antiparos. The destinies of this three islands are closely interrelated, yet another reason to visit this island ! We will come back in our next issue on the actors who will be honoured this summer.

Georges Vlandas

President FoP

Tassos Zacharas General Secretary FoP

Σημαντικές ημερομηνίες Παρασκευή στις 6 Απριλίου στο εστιατόριο Albatros στις 20:00. Τετάρτη 8 Αυγούστου η γιορτή των ΦτΠ

Φωτογραφία εξωφύλλου: Ο πύργος του Αλήσαφα στις Πεταλούδες Cover photo: The tower of Alisafas at Petaloudes Photo by Sotiris Koutsiaftis

Remerciements : Notre périodique paraît comme à l’accoutumée en trois langues grâce au travail bénévole et anonyme d’une dizaine de personnes de bonne volonté. Que soient ici remerciés, pour le présent numéro, Tassos Zacharas, Sotiris Koutsiaftis, Nicolas Stefanou, Dimtrios Triantafilou. Ευχαριστίες: Το περιοδικό που έχετε στα χέρια σας εμφανίζεται, ως συνήθως, σε τρεις γλώσσες χάρη στην εθελοντική εργασία των: Τάσου Ζαχαρά, Σωτήρη Κουτσιαύτη, Νικόλα Στεφάνου, Δημήτριου Τριανταφύλλου.Τους ευχαριστούμε όλους.

Γιώργος Βλαντάς τηλ. +32 475 75 31 00, +30 698 4495543 Georges Vlandas tel. +32 475 75 31 00, +30 698 4495543

info // www.friendsofparos.com join us on facebook

ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ LES AMIS DE PAROS THE FRIENDS OF PAROS

JOIN THE FoP: Send your e-mail to the Secretary of FoP at friendsofparos@gmail.com or filoitisparou@gmail.com and your joining fee of €50 (concessions €20) to Alpha Bank, IBAN GR84 01406250625002101091262 / BIC CRBAGRAA

news // winter 2017-2018 Η ομάδα σχεδιασμού σε δείπνο εργασίας στην Αθήνα αμέσως μετά την έκδοση του τεύχους Νο 15.

The design team at working dinner in Athens after the edition of No 15 issue.

30/11/17

Εορταστικό δείπνο από τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο στον Πρόεδρο και σε μέλη του Δ.Σ. μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του BULLETIN με Tourism Award.

Festive dinner by archaeologist Yiannos Courage to the Chairman and Board members following the announcement of the award of BULLETIN with Tourism Award.

02/03/18

Μετά τη διοργάνωση της Γενικής Συνέλευσης τον Αύγουστο, του 2017, ο σύλλογος είχε τις ακόλουθες δραστηριότητες: Επίσκεψη του Γιώργου Βλαντά στο Δεσποτικό τον Σεπτέμβριο για να ελέγξει την έναρξη των εργασιών που χρηματοδοτήθηκαν από τους ΦτΠ. Έναρξη στις αρχές Σεπτεμβρίου της διαβουλεύσης για την επόμενη ετήσια τελετή της 8/8/18 στις 8:00 μ.μ. Δραστηριότητες με την παρουσία του Γιώργου Βλαντά Νοέμβριος / Δεκέμβριος: θεατρικά εργαστήρια υπό την καθοδήγηση του Πέτρου Σεβαστίκογλου, εκπαιδευτικό συνέδριο του Γιώργου Παπανικολάου και εργαστήριο με θέμα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με επικεφαλής τον Νικόλα Στεφάνου Συνάντηση με την ομάδα σχεδιασμού του περιοδικού Μαιρίνα Ματθαιοπούλου και Σωτήρη Κουτσιαύτη για το επόμενο τεύχος. Συνεδρίαση του ΔΣ τον Δεκέμβριο που πρότεινε: • τη συμμετοχή του Bulletin στο διαγωνισμό για τα Tourism Awards.

• την επιλογή 5 ομάδων της Αντίπαρου για την τελετή (μια πρόσθετη διαβούλευση θα ελέγξει εάν τα μέλη έχουν κάποια ουσιαστική αντίρρηση) • η εκλογή του Δημήτρη Τριανταφύλλου στο ΔΣ των Φίλων και έγινε δεκτή • η προβολή μιας ταινίας για τη ζωή της Άλκη Ζέη θα διοργανωθεί πριν από το τέλος του καλοκαιριού • τη δημοσίευση 2 εκδόσεων του Bulletin τον Απρίλιο και τον Ιούλιο 2/3/ εορταστικό δείπνο από τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο στον Πρόεδρο και σε μέλη του Δ.Σ. μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του BULLETIN με Tourism Award. Ο Γιώργος Βλαντάς και ο Νικόλας Στεφάνου συνάντησαν στις 3 Μαρτίου τους φορείς της Αντιπάρου (Εν Πλω, Σύλλογος Γυναικών, Photo Festival, Ναυτικός Όμιλος, θερινό σινεμά) . Οι φορείς και ο δήμαρχος της Αντιπάρου εμφανίστηκαν ικανοποιημένοι με την πρωτοβουλία μας και μας υποσχέθηκαν την πλήρη υποστήριξή τους. Οι άλλες προτάσεις για την τελετή διατηρούνται για τα επόμενα χρόνια.

02/12/17

03/03/18 Ο Πρόεδρος Γιώργος Βλαντάς με το Δήμαρχο Αντιπάρου Κο Φαρούπο, τον Πρόεδρο της Τουριστικής Επιτροπής κο Τριαντάφυλλο και τον Αντιπρόεδρο των ΦτΠ Νικόλα Στεφάνου.

President George Vandas with the Mayor of Antiparos Mr Faroupos, the President of the Tourist Committee Mr. Triantafyllos and the Vice-President of the FoP Nikolas Stephanou.

01/12/17

Παρουσίαση του Περιβαλλοντικού Παρατηρίου της Πάρου στο ΕΠΑΛ της Παροικιάς.

Presentation of the Environmental Observatory at the technical school of Paros, in Parikia.

Présentation de l’Observatoire Environnemental au Lycée Technique de Parikia.

Θεατρικό εργαστήρι του Πέτρου Σεβαστίκογλου στο Δημοτικό Σχολείο Νάουσας. Τheatrical workshop of Petros Sevastikoglou at the Primary School of Naoussa. Αtelier théâtral de Petros Sevastikoglou à Naoussa, Ecole Primaire.

19/09/17

Suite à la tenue de notre AG au mois d’août, notre association a eu les activités suivantes : • visite en septembre de Georges Vlandas du site de Despotico pour vérifier le démarrage des travaux sur le site financés par notre association; • lancement début septembre de la consultation sur la prochaine cérémonie annuelle du 8/8/18 à 8h00 du soir; • activités en présence de Georges Vlandas, du mois de novembre/décembre: ateliers théâtral animé par Petros Sevastikoglou, conférence éducative de Yorgos Papanikolaou, atelier sur les énergies renouvelables animé par Nicolas Stephanou • Rencontre avec l'équipe de design du magazine Merina Mattheopoulou et Sotiris Koutsiaftis pour le prochain numéro.

Tenue en décembre d’une réunion du CA qui a proposé : • la participation de notre Bulletin à un concours • le choix de 5 associations d’Antiparos pour la cérémonie (une consultation additionnelle vérifiera si les adhérents n’ont pas d’objection de fond) • l’élection de Dimitris Triantafillou au CA des Amis a été proposée et acceptée (une consultation additionnelle vérifiera si les adhérents n’ont pas d’objection de fond) • la projection d’un film sur la vie d Alki ZEI sera organisée avant la fin de l’été • la parution de 2 numéros du Bulletin en avril et en juillet Dîner festif de l'archéologue Yiannos Courage au Président et aux membres du Conseil suite à l'annonce de l'attribution du BULLETIN au Prix du Tourisme le 2 mars. Georges Vlandas et Nicolas Stephanou ont pris le 3 mars les contacts avec les acteurs d’Antiparos (En Plo, Association des Femmes, Photo Festival, Club Nautique, Cinéma en plein-air) pour vérifier la faisabilité de la cérémonie sur cette ile.

Tous les acteurs ainsi que le maire d’Antiparos ont été ravis de notre initiative et nous ont promis leur plein soutien.

Les autres propositions pour la cérémonie sont gardées pour les prochaines années.

Founding Members Vlassis Sfyroeras Georges Vlandas Stelios Christopoulos Costas Passos Georges Papageorgiou Georges Papanicolaou Monique Mailloux Ilias Papadimitrakopoulos Sotiris Marinopoulos Katerina Theocharidou Fotis Tsounakis

=

Honorary member:

Maria Tripolitsiotou - Tsounaki

Board of Directors of the «Friends of Paros» Georges Vlandas

President of the «Friends of Paros» Association, Editor of the Bulletin newspaper

Tassos Zacharas

Secretary General of the «Friends of Paros» Association

Zoe Siakantari Treasurer

Marousso Boura

Vice President in charge of General Affairs

Nicolas Stephanou

Vice-Président, in charge of the «Observatory of the environment» of Paros

Dimitris Triantafillou

In charge of General Affairs

Anna Kagani

In charge of General Affairs

Elli Sfyroera

In charge of the Association’s Environmental dossiers and programmes as well as responsible for the relations with Paros Youth associations, editorial board of «Friends of Paros» Bulletin newspaper

Merina Matthaiopoulou

In charge of the «Friends of Paros» communication and Bulletin newspaper

Françoise Kron Member

Georges Papanicolaou

In charge of relations with Paros medical associations as well as with the press

Georges Pitas

In charge of the «Cycladic Gastronomy» dossier

Vlassis Sfyroeras Honorary Chairman

BULLETIN NEWSPAPER Editor: Georges Vlandas Editorial Board:

Merina Matthaiopoulou Elli Sfyroera Art Direction: MΜΚ design team

TOURISM AWARDS2018

+

20/03/2018

FRIENDS OF PAROS BULETTIN

M

εγάλη η χαρά μας για το βραβείο που απέσπασε το περιοδικό μας «THE BULLETIN» στα Tourism Awards 2018, στην κατηγορία "Εταιρική ταυτότητα / Διαχείριση εταιρικής φήμης / Branding": διακρίθηκε ο σχεδιασμός του περιοδικού που έχει αναλάβει το γραφείο MKK design team. Με την απονομή αυτού του βραβείου αναγνωρίζονται και οι δράσεις που υποστηρίζουμε και προωθούμε υπέρ της διατήρησης του κυκλαδικού χαρακτήρα του νησιού, για την ισόρροπη και ποιοτική ανάπτυξή του και για το μεγάλο ζητούμενο που είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Σε μια εποχή που η ποιοτική ανάπτυξη του τουρισμού αποτελεί εθνικό στόχο της Ελλάδας, η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ» με την έκδοση του «THE BULLETIN» το οποίο με τον ποιοτικό σχεδιασμό του, τις δυνατές φωτογραφίες του και τα πλούσια κείμενα του, όλα προϊόν εθελοντικής και ομαδικής συνεργασίας, με την βράβευση στα φετινά Tourism Awards επιβεβαιώνει τη δύναμη που έχουν οι συνέργειες ανθρώπων που με πάθος στηρίζουν την ποιότητα, την καινοτομία και τον υγιή ανταγωνισμό στη φωτεινή μεριά της ελληνικής οικονομίας.

Q

uel bonheur pour le prix reçu par notre «THE BULLETIN» aux « Tourism Awards 2018», dans la catégorie "Corporate Identity / Corporate Brand Μanagement" : a été distinguée, la conception spéciale de mise en page, résultat de l'expérience et du talent de l’agence MKK design team.

L'attribution de ce prix reconnaît les actions que nous soutenons et nous promouvons en faveur de la préservation du caractère cycladique de l'île, son développement équilibré et qualitatif et la grande demande pour l'extension de la saison touristique.

A l'heure où le développement qualitatif du tourisme est l'objectif national de la Grèce, l’association à but non lucratif "LES AMIS DE PAROS", avec sa publication "THE BULLETIN", qui avec son design de qualité, ses images fortes et ses textes riches, tous produits du bénévolat et du travail d'équipe, confirme avec sa récompense la force des synergies de personnes qui soutiennent passionnément la qualité, l'innovation et une saine concurrence dans l'économie grecque.

G

reat joy for the prize received by our "THE BULLETIN" at the "Tourism Awards 2018", in the category "Corporate Identity / Corporate Brand Management": was distinguished, the special layout design, result of the experience and talent of MKK design team.

The awarding of this prize recognizes the actions that we support and promote for the preservation of the Cycladic character of the island, its balanced and qualitative development and the great demand for the extension of the tourist season.

At a time when the qualitative development of tourism is the national goal of Greece, the non-profit association "FRIENDS OF PAROS" with its publication "THE BULLETIN", which with its quality design, its strong images and its rich texts, all products of volunteering and teamwork, confirms with its recognition the strength of the synergies of people who passionately support quality, innovation and healthy competition in the Greek economy.

Georges Vlandas

SUMMER2015

SPRING2016

SUMMER2016

WINTER2016-17

SPRING2017

SUMMER2017

WINTER2017-18

20/03/2018

Η

Η Πάρος στην εποχή της ενεργειακής μετάβασης

πρώτη επαφή της Πάρου με την ενεργειακή μετάβαση ήταν όταν πληροφορήθηκε το 2014, κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στον Αρχίλοχο, την επικείμενη εγκατάσταση στην επικράτειά της 22 ανεμογεννητριών που είχαν ήδη λάβει την πρώτη τους άδεια το 2010. Χωρίς περαιτέρω πληροφορίες, διαβούλευση ή διαπραγμάτευση εκ μέρος των επενδυτών. Σκληρό! Δυστυχώς, αντί να εστιάσουν στους πολλούς πραγματικούς λόγους για τους οποίους η Πάρος έπρεπε να αντι- του Νικόλα Στεφάνου ταχθεί σε αυτό το έργο (αποκλεισμός της τοπικής κοινότητας, δυσαναλογία με την κυκλαδική κλίμακα, καταστροφή μεγάλων περιοχών της ενδοχώρας, ανεπαρκή κριτήρια χωροθέτησης κλπ. ..), οι περισσότερες απόψεις που εκφράστηκαν σε αυτή τη διάσκεψη κυμαίνονταν μεταξύ ενός περισσότερο ή λιγότερο δηλωμένου κλίμα-σκεπτικισμού και μιας γενικής απόρριψης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που αφενός «δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις ορυκτές πηγές ενέργειας» και αφετέρου «χειραγωγούνται από το μεγάλο κεφάλαιο για το αποκλειστικό όφελος τους» (sic!). Έκτοτε, η ad hoc επιτροπή που δημιουργήθηκε για να ανατρέψει το σχέδιο, όχι μόνο παρασύρθηκε από αυτές τις εξαιρετικά μεροληπτικές απόψεις, αλλά συνεχώς απέρριψε ως "παραπλανητική για την υπόθεση" οποιαδήποτε συζήτηση ή διαφορετική άποψη, έστω και ελαφρώς διαφορετική. Εντούτοις πρέπει να γίνει δεκτό ότι η στρατηγική της ήταν εξαιρετικά αποτελεσματική για την κινητοποίηση των πολιτών ενάντια στο σχέδιο και τη δημιουργία ενός πολύ εχθρικού κλίματος γι 'αυτό. Και δεδομένου ότι οι επενδυτές συνήθως διστάζουν να λειτουργούν σε εχθρικό έδαφος,

αν αυτή η στρατηγική επιτύχει τελικά να ακυρώσει αυτό το εντελώς απαράδεκτο έργο, θα είναι φυσικά επιτυχία για την οποία θα πιστωθεί η επιτροπή! Θα μπορέσει όμως τελικά να τοποθετηθεί η Πάρος σε μια πιο ορθολογική τροχιά που να συμβαδίζει με την υπερθέρμανση του πλανήτη, με μια τοπικά αναπτυγμένη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης που θα διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή και την ανθεκτικότητα της νήσου στην κλιματική αλλαγή; Είναι δεδομένο ότι οι τουριστικοί προορισμοί που ασχολούνται επιτυχώς με τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα αποτελούν τους πλέον αγαπητούς προορισμούς, εξασφαλίζοντας καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Η Πάρος συνδέεται τώρα με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, το εργοστάσιο της Σάντα Μαρίας θα σταματήσει την παραγωγή παρόλο που θα παραμείνει για κάποιο χρόνο εφοδιασμός καταστροφής. Αφού κάψαμε ακριβό και ρυπογόνο καύσιμο επί 50 χρόνια, θα σφυρίζουμε τώρα ανέμελα σαν να ήμασταν σε άλλο πλανήτη, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε εξωτερικούς επενδυτές να χρησιμοποιήσουν το καλώδιο για να εξάγουν την παραγωγή τους; Ή θα συνειδητοποιήσουμε τις ανάγκες της ενεργειακής μετάβασης και θα επωφεληθούμε από τις καινοτομίες και τις κοινωνικές αλλαγές που συνεπάγονται; Το γεγονός ότι είμαστε διασυνδεδεμένοι με το εθνικό ηλεκτρικό δίκτυο δεν πρέπει να μειώσει τις προσπάθειες μας για μείωση ή εξουδετέρωση του αποτυπώματος άνθρακα της Πάρου, με υψηλά επίπεδα διείσδυσης τοπικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανάπτυξη μιας πράσινης κυκλικής οικονομίας.

Paros à l’ère de la transition énergétique Nicolas Stephanou

L

e premier contact de Paros avec la transition énergétique a été d’apprendre, en 2014, lors d’une conférence tenue à Archilochos, l’imminence de l’installation sur son territoire de 22 éoliennes qui avaient déjà reçues leur première licence en 2010.

Sans autre information, délibération ou négociation de la part des investisseurs. Dur !

Malencontreusement, au lieu de se concentrer sur les raisons réelles pour lesquelles Paros se devait de s’opposer à ce projet (exclusion de la communauté locale, démesure sur l’échelle Cycladique, destruction de vastes zones du hinterland, critères insuffisants pour le choix des placements etc..), la plupart des vues exprimées dans cette conférence variaient entre un climato-scepticisme plus ou moins déclaré et un rejet global des énergies renouvelables considérées d’une part incapables de remplacer les

énergies fossile, et de l’autre, manipulées par la grande finance à son seul profit (sic!).

Depuis lors, le comité ad hoc qui a été créé pour contrecarrer le projet a été non seulement influencé par ces vues extrêmement biaisées, mais a constamment rejeté comme « traitresse à la cause » toute discussion ou autre vue, même légèrement nuancée. Il faut admettre néanmoins que sa stratégie a été terriblement efficace pour mobiliser la population contre le projet et créer un climat très hostile à celui-ci. Et puisque d’habitude les investisseurs répugnent à opérer en territoire hostile, si cette stratégie arrive au bout du compte à avorter ce projet tout à fait inadmissible, ce sera bien entendu tant-mieux et tout au crédit du comité de lutte !

Mais sera-t-il enfin possible de positionner Paros dans une trajectoire plus rationnelle et cohérente avec le réchauffement planétaire, avec une stratégie de développement durable élaborée localement et assurant la cohérence sociale et la résilience de l’ile au changement climatique?

Il est établi que les destinations touristiques qui arrivent à résoudre les problèmes de l’envi-

ronnement, du social et de l’économie deviennent les destinations les plus privilégiées, assurant une meilleure qualité de vie à ses résidents et à ses visiteurs.

Paros est maintenant connecté au réseau électrique continental, l’usine de Santa Maria va arrêter sa production même si elle va demeurer pour un certain temps un approvisionnement de catastrophe. Après avoir brulé du fuel cher et polluant pendant 50 ans, allons-nous maintenant siffloter insoucieusement comme si nous étions sur une autre planète et laisser le champ libre aux investisseurs externes qui vont utiliser le câble pour exporter leur production? Ou allons-nous prendre conscience des exigences de la transition énergétique et tirer avantage des innovations et des changements sociétaux qu’elle implique? Le fait que nous soyons connectés au réseau électrique national ne doit pas amoindrir nos efforts pour réduire ou neutraliser le bilan carbone de Paros avec des niveaux élevés de pénétration d'énergies renouvelables locales et pour le développement d’une économie circulaire verte.

|

ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ 2018

| Γιάννος Κουράγιος Ίλια Νταϊφά

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ Το

ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο στο ιερό του Απόλλωνα στη θέση Μάντρα, στο Δεσποτικό, θα ξεκινήσει φέτος στις 20 Μαΐου και θα διαρκέσει σχεδόν ενάμιση μήνα, έως τις 10 Ιουλίου. Για ακόμη μία χρόνια οι προσπάθειες της ομάδας να φέρουν στο φως την ιστορία αυτού του τόσο σημαντικού ιερού και να αναδείξουν τα μνημεία του θα υλοποιηθούν χάρη στις γενναιόδωρες χορηγίες Ιδρυμάτων, Συλλόγων και ιδιωτών. Ήδη έχει εγκριθεί χορηγία από το Ίδρυμα Π & Α Κανελλοπούλου, δωρεά από το A.G. Leventis Foundation, την Αιγέας ΑΜΚΕ (διαχειριστής Θανάσης Μαρτίνος), ενώ αναμένονται και άλλες χρηματοδοτήσεις από φίλους του Δεσποτικού και τοπικούς συλλόγους. Σε τελικό στάδιο έγκρισης βρίσκεται και η Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Δήμου Αντιπάρου μέσω της οποίας θα προχωρήσει σημαντικά το αναστηλωτικό έργο στο Δεσποτικό και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου σε επισκέψιμο. Όπως όλοι γνωρίζουν το Δεσποτικό έχει το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα της απόστασης από ένα σύγχρονο οικιστικό πυρήνα και της απόλυτης προστασίας από την αρχαιολογική και δασική υπηρεσία. Φύση και ιστορία συνθέτουν πάνω στο νησί ένα σύνολο μαγευτικό, μοναδικό στις Κυκλάδες, το οποίο πρέπει πάση θυσία να διαφυλαχθεί και να αναδειχθεί. Η ομάδα της ανασκαφής και της αναστήλωσης υπό την καθοδήγηση του Γιάννου Κουράγιου συνεχίζουν ακούραστα το έργο της προστασίας και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του ιερού του Απόλλωνα. Και ενώ η ανασκαφή κάθε χρόνο φέρνει στο φως όλο και περισσότερα κτίρια και ευρήματα από το ιερό, η παράλληλη πραγματοποίηση της αναστήλωσης του ναού και του εστιατορίου του ιερού συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του πλούτου και του μεγαλείου αυτού του λατρευτικού χώρου. Μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφικών και αναστηλωτικών εργασιών τον περασμένο Οκτώβρη (στις οποίες συνέβαλαν σημαντικά οι Φίλοι της Πάρου), ο επισκέπτης του Δεσποτικού ανηφορίζοντας από το μόλο προς τον αρχαιολογικό χώρο, όπως ακριβώς και οι αρχαίοι επισκέπτες, θα περάσει μπροστά από έξι κτίρια- βοηθητικά της λειτουργία του ιερού- πριν φτάσει στον πυρήνα αυτού, το τέμενος. Δύο από αυτά αποκαλύφθηκαν μόλις το περασμένο καλοκαίρι. Στην περιοχή του τεμένους θα σταθεί έξω από τον λατρευτικό περίβολο της αρχαϊκής περιόδου (6ος αι.π.Χ.) που περικλείει τα δύο πιο σημαντικά κτίσμα-

τα του ιερού, το Ναό και το Εστιατόριο. Νότια αυτού θα δει τα πρόσφατα αποκαλυφθέντα κτίρια Μ, Ν, Π τα οποία καλύπτουν περιοχή εκτάσεως σχεδόν 300τμ και αποδεικνύουν την μεγάλη έκταση του ιερού και την ακμαία λειτουργία του έως τα ύστερα κλασικά χρόνια (4ος αι.π.Χ.) Η καλή κατάσταση διατήρησής του ναού και του εστιατορίου του ιερού, η ανεύρεση πολλών αρχιτεκτονικών μελών τους και η αρχιτεκτονική και λειτουργική αξία τους για το ιερό ήταν οι βασικοί λόγοι για την πραγματοποίηση του προγράμματος αναστήλωσης. Ήδη από το 2014, με εργασίες μόνο ενός ή δύο μηνών κάθε χρόνο και κάτω από δύσκολες συνθήκες, το έργο έχει προχωρήσει σημαντικά. Αναστηλώθηκε τμήμα από τις κιονοστοιχίες των δύο κτισμάτων: δύο κίονες του ναού και δύο του εστιατορίου, οι οποίοι πατούν στους συμπληρωμένους στυλοβάτες τους. Επίσης, αποκαταστάθηκε μεγάλο τμήμα του ενδιάμεσου τοίχου του ναού και του εστιατορίου (η λεγόμενη παραστάδα)- συμπληρωμένο με νέο και αρχαίο υλικό. Χρησιμοποιώντας τις ίδιες τεχνικές λάξευσης με τους αρχαίους τεχνίτες ανακατασκευάστηκε ο βόρειος (εξωτερικός) τοίχος του ναού, σε ύψος 1μ.- επίσης με νέο και αρχαίο υλικό, ενώ προχώρησε και η ανακατασκευή τμήματος των προσόψεων των δωματίων του ναού και του εστιατορίου. Τέλος, τοποθετήθηκαν τα μαρμάρινα κατώφλια (από νέο υλικό) σε δωμάτιο του ναού και του εστιατορίου. Φυσικά για να γίνουν όλες αυτές οι εργασίες προηγήθηκε η συντήρηση των αρχαίων τοιχοποιιών και ολοκληρώθηκε πλήρως η ανασκαφή των δύο κτιρίων. Η ομάδα της αναστήλωσης θα ξεκινήσει το δύσκολο έργο της στις 20 Μαϊου (Αρχιτέκτονας: Γουλιέλμος Ορεστίδης/ Πολιτικοί μηχανικοί: Ελένη-Εύα Τουμπακάρη, Δημήτρης Εγγλέζος, Βασίλης Παπαβασιλείου/ Μαρμαροτεχνίτες: Βαγγέλης Χατζής, Χρήστος Μπληγιάννος, Γιαννούλης Σκαρής, Γιώργος Ε. Παλαμάρης, Ηλίας Σιψάς, Παναγιώτης Ζεστανάκης, Λουκάς Ιωάννου, Γιώργος Παλαμάρης, Γιώργος Κοντονικολάου). Στόχοι για τη φετινή περίοδο είναι η συνέχιση της αναστήλωσης των κιόνων του ναού και του εστιατορίου, η τοποθέτηση ενός αρχαίου επιστυλίου του εστιατορίου, η συνέχιση της αποκατάστασης της παραστάδας, δηλαδή του κοινού τοίχου που μοιράζονταν ο ναός και το εστιατόριο, η αποκατάσταση του θυραίου τοίχου του ναού και του εστιατορίου.Λίγες μέρες μετά, στις 28 Μαίου θα ξεκινήσει η ανασκαφική περίοδος που και φέτος θα πραγματοποιηθεί με τους ακούραστους επιστημονικούς συνεργάτες του Γ.Κουράγιου (Ίλια Νταϊφά, Αλεξάνδρα Αλεξαν-

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

δρίδου, Ναταλία Βέλλη, Aenne Ohnesorg, Erich Draganits, Erica Angliker, Christy Constantakopoulou, Caspar Meyer κ.α.), τον παριανό τεχνίτη Θοδωρή Βελέτζα και χάρη στη συμμετοχή δεκάδων εθελοντών φοιτητών και αρχαιολόγων από την Ελλάδα, τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Αγγλία (Birkbeck College), τις ΗΠΑ (CYA-ΔΙΚΕΜΕΣ) κ.α. Ο ζήλος και το πάθος αυτών των παιδιών είναι η «ψυχή» του Δεσποτικού και ελπίζουμε πως και φέτος η τοπική κοινωνία θα δείξει και θα προσφέρει την στήριξη που τους αξίζει. Εκτός από τα Ιδρύματα και τους τοπικούς φορείς που έμπρακτα μας στηρίζουν, όλη η ομάδα του Δεσποτικού εκφράζει τις ειλικρινείς ευχαριστίες της σε όλους τους φίλους-υποστηρικτές του έργου. Ο καθένας με τον τρόπο του έχει συμβάλλει στην πραγμάτωση των στόχων μας και μας

δίνει δύναμη να ολοκληρώσουμε το έργο μας: Τhomas και Zanine Koerfer, Αταλάντα Γουλανδρή, Αλίκη Γουλανδρή, Ίδρυμα Λάτση, Smeralda Malenchini, Luciana Moretti, Ευγενία και Γιάννης Κουμάνταρος, Μαρία Εµπειρίκου, Κυβέλη Αλεξίου, Nick και Alice Galakatos, Μαρίλη Φραγκίστα, Katharina Winziger-Schnack, Luciana Moretti, Sofia Mylonas, Smeralda Malenchini, Ρήγας Δογάνης, Ίων Σιώτης και Ελένη Αλούπη, Μάγδα και Αλίκη Παραγεωργίου (Dolphin Hotel), Γιώργος Μαριάνος, Captain Pipinos (Πιπίνος και Μάρκος), Tserki (Βιολέττα και Πέτρος), Γιάννης Μαούνης (Ferry Αντιπάρου), Μαρίνα Ζομπού, Αλέξης Φυλακτόπουλος, Γιώργος Βλαντάς, Γιώργος Παπανικολάου, Αρχαιολογική Επιτροπή των «ΦτΠ», Μαιρίνα Ματθαιοπούλου, Σωτήρης Κουτσιαύτης κ.α.

|

ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ 2018

|

Despotiko 2018.

Préparatifs pour les fouilles et la restauration du sanctuaire d' Apollon Les fouilles et la restauration du sanctuaire d' Apollon au site de Mantra, à Despotiko, commenceront cette année le 20 mai et dureront 1 mois et demi, jusqu' au 10 juillet.

Pour une fois encore les efforts de découverte et mise en lumière de ce sanctuaire si important seront appuyés sur les donations de Fondations, Associations et d' autres particuliers, dont celle de la Fondation P&A Kanellopoulou, de la Fondation A.G. Leventis, de la société Aigeas (gérée par Th. Martinos), en en attendant d' autres de la part des amis de Despotiko et des Associations locales. Une convention de programme entre la Surintendance des antiquités cycladiques et la Commune d' Antiparos est au stade d' approbation, ce qui accélérera les travaux de restauration et rendra le site archéologique accessible au public.

Despotiko réunit l' avantage comparatif unique de se situer près d' un centre urbain moderne et de jouir de la protection absolue de la part des services archéologique et forestier. La nature et l' histoire composent sur l' île un ensemble enchanté, unique aux Cyclades, qui doit être préservé et mis en évidence coûte que coûte. Le groupe qui effectue les fouilles et la restauration sous la direction de Giannos Couragios continue ses travaux sans relâche.

Et si les fouilles portent chaque année à la lumière du jour de nouveaux bâtiments et de nouvelles trouvailles provenant du sanctuaire, la restauration du temple et du réfectoire du sanctuaire contribuent à la meilleure compréhension de la richesse et de la majesté de ce lieu de culte.

Suite à l' achèvement des travaux de fouilles et de restauration de l' octobre dernier (auxquels les Amis de Paros ont contribué substantiellement), le visiteur de Despotiko montera depuis le lieu de mouillage jusqu' au site archéologique, comme les visiteurs de l' Antiquité, passera devant les six bâtiments annexes avant d' arriver au temple qui en constitue le noyau.

Deux de ces bâtisses n' ont été découvertes que l' été dernier. Il s' arrêtera en dehors de la cour, qui date de la période archaique (6ème siècle avant J.Chr.) et entoure les deux bâtiments principaux, le Temple et le Réfectoire. Au sud il verra les édifices M,N, P, découverts récemment, qui couvrent une superficie d' environ 300 m" et démontrent l' ampleur du sanctuaire et son plein fonctionnement jusqu' à la fin de la période classique (4ème siècle avant J. Chr.).

La bon état de préservation du Temple et du Réfectoire, la découverte de plusieurs pièces leur appartenant et leur valeur architecturale et fonctionnelle sont les raisons principales pour la réalisation du programme de restauration. Dès 2014, grâce à des travaux d' un ou deux mois par an dans des conditions adverses, les travaux ont bien avancé. Une partie des colonnades des deux bâtiments a été restaurée: deux colonnes du temple et deux du réfectoire, qui s' appuient sur leurs socles complétés. Grande partie du

mur mitoyen entre temple et réfectoire ("parastada") a aussi été restaurée et complété avec des matériaux anciens et nouveaux. En employant les mêmes techniques de taille que les anciens artisans on a reconstruit le mur nord (extérieur) du temple (à 1 mètre de hauteur), aussi avec des matériaux anciens et nouveaux, et on a avancé la reconstruction d' une partie des façades des locaux du temple et du réfectoire.

Enfin, des seuils en marbre (en matériaux nouveaux) ont été apposés à un espace du temple et du réfectoire. Tous ces travaux ont bien-sûr été précédés d' une réparation des anciens murs et des fouilles complètes aux deux édifices.

Le groupe de restauration commencera ses travaux le 20 mai (Architecte: Guillaume Orestidis/Ingénieurs civils: Hélène/Eve Toumpakari, Dimitris Egglezos, Vassilis Papavassiliou/Tailleurs de marbre: Vaggelis Hatzis, Christos Bligianos, Giannoulis Skaris, Giorgos E. Palamaris, Ilias Sipsas, Panagiotis Zestanakis, Loukas Ioannou, Giorgos Palamaris, Giorgos Kontonikolaou). Les objectifs de cette année sont la continuation de la restauration des colonnes du temple et du réfectoire, l' apposition d' une architrave au réfectoire, la continuation de la réparation du mur mitoyen, la restauration des mur d' entrée au temple et au réfectoire.

Quelques jours après, les fouilles commenceront grâce aux collaborateurs infatigables de G. Couragios (Ilia Daifa, Alexandra Alexandridou, Natalia Velli, Aenne Ohensorg, Erich Draganits, Erica Angliker, Christy Constancopoulou, Caspar Meyer etc.), l' artisan de Paros Thodori Veletza et grâce à la participation de dizaines d'étudiants et archéologues volontaires provenant de Grèce, du Brésil, d' Argentine, d' Angleterre (Birkbeck College), des Etats-Unis (CYADIKEMES) etc. L' ardeur et la passion de ces jeunes sont l' "âme" de Despotiko et nous espérons que cette année aussi la société locale leur apportera le soutien qu' ils méritent.

En outre des Fondations et des organisations locales qui nous soutiennent, le groupe de Despotiko souhaite remercier sincèrement tous les amis des travaux pour leur appui. Chacun de sa manière a contribué à la réalisation de notre but et nous donne de la force pour l' achever: Thomas et Zanine Koerfer, Atalanta Goulandris, Aliki Goulandris, Fondation Latsis, Smeralda Malenchini, Luciana Moretti, Eugene et Giannis Koumantaros, Maria Empirikos, Kyveli Alejiou, Nick et Alice Galakatos, Marily Frangista, Katharina Winiziger-Schnack, Luciana Moretti, Sofia Mylonas, Regas Doganis, Ion Siotis et Eleni Aloupi, Magda et Alice Papageorgiou (Hotel Dolphin), Giorgos Marianos, Captain Pipinos (Pipinos et Marcos), Tserki (Violetta et Petros), Giannis Maounis (Ferry Antiparos), Marina Zombou, Alexis Fylaktopoulos, Giorgos Vlandas, Yorgos Papanicolaou, la Commission Archéologique des Amis de Paros, Merina Mattheopoulou, Sotiris Koutsiaftis et autres. Υαnnοs Kourayos Ilia Daifa

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

Κείμενο: Ευάγγελος Βαλαντάσης Σχέδια: Στέλιος Γκίκας

Πιστοί στην υπόσχεσή σας

Fidèle à notre promesse de

As promised to share with

να μοιραστούμε μαζί σας

partager avec vous le travail

you the artistic work of the

το καλλιτεχνικό έργο του

artistique du céramiste parien

Parian ceramist Stelios Ghikas,

παριανού κεραμίστα Στέλιου

Stelios Ghikas, accompagné

accompanied by the inspired

Γκίκα, συνοδευόμενο από

du texte fort inspiré prêtre

text of the priest Evangelos

το εμπνευσμένο κείμενο

du Evangelos Valantasis, nous

Valantasis, we continue this

του ιερωμένου Ευάγγελου

continuons cette fois avec

time with the presentation of

Βαλαντάση, συνεχίζουμε με την

la présentation de la vie

the monastic life.

παρουσίαση του μοναστικού

monastique.

βίου.

Η ΔΟΜH ΕΝOΣ

Η δομή ενός μοναστηριού Τα ορθόδοξα μοναστήρια αποτελούν φρούρια προσευχής. Απέξω μοιάζουν κυριολεκτικά με φρούρια, με τους ψηλούς τοίχους, τα ψηλά παράθυρα και την, συνήθως, πολύ μικρή και καλά προστατευμένη πόρτα. Αυτά τα εξωτερικά τείχη περικλείουν μια ολόκληρη πόλη. Στο κέντρο κάθε μοναστηριού υπάρχει η εκκλησία, που λέγεται «καθολικό», το μέρος όπου συναντιούνται όλοι. Αυτό σημαίνει και η λέξη, άλλωστε. Στο καθολικό συγκεντρώνονται οι μοναχοί για την προσευχή και για τις ακολουθίες τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Η παράδοση θέλει τον επισκέπτη πρώτα να μπαίνει την εκκλησία και να προσεύχεται, και μετά να κάνει οτιδήποτε άλλο. Ο εξωτερικός τοίχος περικλείει και έναν ανοιχτό χώρο. Εδώ συχνά βρίσκει κανείς ένα δέντρο απ’ όπου κρέμεται το σήμαντρο της εκκλησίας, άνθη, αψιδωτά προστεγάσματα που παρέχουν σκιά και χώρο για συνάντηση και πνευματική καθοδήγηση. Οι μοναχοί συνήθως χτίζουν τα κελιά τους στον επάνω όροφο, για να είναι μακριά από τον πιο πολυσύχναστο κάτω όροφο. Τα κελιά, όπου οι μοναχοί διαβάζουν, κοιμούνται και προσεύχονται όταν δεν είναι στο παρεκκλήσι και δεν κάνουν άλλες δουλειές, είναι πολύ λιτά: ένα κρεβάτι, ένα ράφι, ένας γάντζος για να κρεμούν πράγματα, μια εικόνα, και μερικές φορές ένα μικρό γραφείο. Συχνά τα κελιά δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, κι έτσι το μοναδικό φως για διάβασμα μπαίνει από το μικρό παράθυρο. Στον κάτω όροφο, κάτω από τα κελιά των μοναχών, βρίσκεις τους κοινόχρηστους χώρους: μια αίθουσα επισκεπτών, που συνήθως διακοσμείται με φωτογραφίες παλιών ηγουμένων και επισκόπων που σχετίζονται με το μοναστήρι, την τραπεζαρία, την κουζίνα, τις αποθήκες τροφίμων, μια βιβλιοθήκη, και τώρα πια μια αίθουσα ηλεκτρονικού υπολογιστή (ναι, όταν επέτρεψαν τη χρήση ηλεκτρισμού έπεσε και αυτό το οχυρό). Αυτοί οι χώροι είναι που συνήθως βλέπει ο επισκέπτης, ενώ η είσοδος στα κελιά των μοναχών απαγορεύεται. Τα μοναστήρια είναι αυτάρκη. Κατ’ αυτή την έννοια, μοιάζουν με οχυρωμένες πόλεις. Οτιδήποτε χρειάζονται οι μοναχοί για τη σωματική και πνευματική τους υγεία βρίσκεται μέσα σ’ αυτούς τους ψηλούς τοίχους. Σπάνια βγαίνουν από τον ιερό τους χώρο, και ακόμη και τότε το κάνουν με μεγάλο φόβο, γιατί έξω οι βουλές του Θεού παραμένουν κρυμμένες, ενώ μέσα ο Θεός υπάρχει παντού. Το μοναχικό ράσο Οι μοναχοί, άντρες και γυναίκες, φορούν ένα ιδιαίτερο ένδυμα που λέγεται ράσο. Το χαρακτηριστικό ντύσιμο δηλώνει τη νέα τους ταυτότητα. Ο μοναχός παίρνει το ράσο μετά από μια δοκιμαστική περίοδο μέσα στην κοινότητα,

κατά την οποία ο ηγούμενος προσπαθεί να διακρίνει αν ο επίδοξος μοναχός έχει όντως τη εσωτερική επιθυμία και το «κάλεσμα» να γίνει μοναχός στην κοινότητα. Αυτή η δοκιμαστική περίοδος συνήθως διαρκεί από τρεις έως έξι μήνες. Μετά, το ράσο ευλογείται και ο δόκιμος, πλέον, μοναχός πρέπει να το φορά συνεχώς μέχρι να χειροτονηθεί και να πάρει τον όρκο να ζήσει τη μοναστική ζωή. Το ράσο αποτελείται από δυο μέρη: ένα κάλυμμα του κεφαλιού κι ένα κάλυμμα του σώματος. Για τις γυναίκες, το κάλυμμα του κεφαλιού είναι ένα τυλιγμένο μαντήλι, που καλύπτεται από ένα πέπλο. Για τους άντρες, είναι ένας απλός σκούφος. Συνήθως, στον αντρικό σκούφο και στο γυναικείο πέπλο υπάρχει κεντημένος ένας κόκκινος σταυρός. Το κάλυμμα του σώματος είναι ένα μακρύ μαύρο ένδυμα που φοριέται πάνω από τα καθημερινά ρούχα. Είναιw φτιαγμένο από φτηνό μαύρο ύφασμα και πρέπει να είναι τραχύ και ανεπεξέργαστο. Ο σταυρός δηλώνει πως είναι άνθρωποι που έχουν πεθάνει με την παλιά τους ιδιότητα και τώρα ζουν μόνο υπό το σημείο του σταυρού με τη νέα τους ιδιότητα, ως μοναχοί. Το ράσο δηλώνει πως τους έχει ντύσει ο Θεός και τους έχει κάνει νέους, διαφορετικούς ανθρώπους. Το σχήμα Όταν ένας μοναχός έχει ζήσει σαν δόκιμος για κάποια χρόνια και έχει αποδείξει την ικανότητά του να ζήσει με τη νέα ταυτότητα που του έχει δώσει ο Θεός, ο ηγούμενος και η κοινότητα τον επιλέγουν για να γίνει πλέον κανονικός μοναχός εφ’ όρου ζωής, κάτι που συμβολίζεται από την απονομή του μεγάλου σχήματος, ένα ένδυμα που φοριέται πάνω από το ράσο αλλά κάτω από το εξωτερικό σακάκι που φορούν συνήθως οι μοναχοί όταν βρίσκονται σε δημόσιους χώρους. Ιστορικά, το σχήμα ήταν ένα κομμάτι προβιάς στολισμένο με κεντημένα σύμβολα, που ο μοναχός έπαιρνε μαζί του όπου κι αν πήγαινε. Εκείνη η προβιά εξελίχθηκε, με το πέρασμα των αιώνων, σε μια κεντημένη ποδιά που δένεται πάνω από το ράσο με τέσσερα μακριά κορδόνια, δυο πάνω από τους ώμους και δυο γύρω από τη μέση. Το μεγάλο σχήμα (το μικρό είναι το ίδιο το ράσο) έχει πάντοτε πάνω του τα ίδια σύμβολα. Είναι ένας μεγάλος ορθόδοξος σταυρός κεντημένος με κόκκινη κλωστή. Ο σταυρός εκτείνεται σε όλο το μήκος της ποδιάς. Στο κάτω μέρος του σταυρού υπάρχει μια βάση με μια νεκροκεφαλή, που συμβολίζει το θάνατο που επήλθε με το αμάρτημα του Αδάμ. Στη μια πλευρά υπάρχει η μακριά λόγχη που τρύπησε το σώμα του Ιησού, στην άλλη το καλάμι με το σφουγγάρι που του έδωσαν χολή να πιει. Στην κορυφή του σχήματος είναι κεντημένα τα αρχικά γράμματα μιας μυστικής ρήσης που δίνεται στο μοναχό κατά τη χειροτονία του για να του τη θυμίζει

πάντοτε. Το κέντημα, αν και μακάβριο, δείχνει με δραματικό τρόπο την εσταυρωμένη ζωή του ανθρώπου που πεθαίνει κάθε μέρα ώστε να μπορεί να γεννηθεί ο θεωμένος και τέλειος άνθρωπος που θέλει ο Θεός. Οι μοναχοί πάντοτε φορούν το μεγάλο σχήμα στον πρώτο εσπερινό της Κυριακής (το βράδυ του Σαββάτου), σε όλη τη νυχτερινή αγρυπνία, και όλη την Κυριακή. Αν είσαι τυχερός, θα δεις το σχήμα αν ο μοναχός περάσει από δίπλα σου και ο άνεμος ανοίξει το πανωφόρι του για να φανερώσει λίγο αυτό το μυστηριώδες και ιερό σύμβολο. Το τάλαντο Οι μοναχοί προσεύχονται και κοιμούνται σε ασυνήθιστες ώρες. Έχοντας κάνει τη νύχτα προσευχή, καθώς προσεύχονται από τις 2:30 π.μ. περίπου ως το ξημέρωμα και τις πρωινές ώρες εργάζονται, χρειάζονται κάποια βοήθεια για να ξυπνήσουν από τον ολιγόωρο ύπνο που κάνουν μετά το απόδειπνο, την τελευταία ακολουθία της ημέρας, που τελειώνει γύρω στις 9 μ.μ., και τις τελευταίες ατομικές προσευχές της ημέρας, που διαρκούν περίπου ως τις 10 μ.μ.. Το τάλαντο είναι το ξυπνητήρι των μοναχών. Αν κοιτάξεις προσεκτικά στον περίβολο ενός μοναστηριού, κάπου θα το δεις. Είναι μια ξύλινη σανίδα, την οποία χτυπά ένας μοναχός με ένα ξύλινο σφυρί. Οι μοναχοί πάντοτε χτυπούν το τάλαντο με ένα συγκεκριμένο ρυθμό που επιτρέπει στον κοιμισμένο μοναχό πρώτα να σηκωθεί, μετά να προσευχηθεί, και μετά να ετοιμαστεί για την προσευχή της νυχτερινής αγρυπνίας. Στην αρχή τα χτυπήματα είναι γρήγορα, και μετά ο ρυθμός πέφτει καθώς πλησιάζει η ώρα της αγρυπνίας, ώστε οι μοναχοί μέσα στα σκοτεινά δωμάτιά τους να ξέρουν ακριβώς πόση ώρα έχουν στη διάθεσή τους ώσπου να φτάσουν στο παρεκκλήσι. Έτσι, ένας μοναχός στο μοναστήρι πρέπει πάντοτε να μένει ξύπνιος ως την ώρα της προσευχής, για να αρχίσει να χτυπά το τάλαντο για να ξυπνήσει τους υπόλοιπους. Συχνά, αυτός ο μοναχός πρέπει να μάθει να διαβάζει το φως του ουρανού, γιατί συχνά οι μοναχοί δεν έχουν ούτε ρολόγια ούτε ξυπνητήρια – η μοναστική πενία δεν τα επιτρέπει. Έτσι, ένας μοναχός παρατηρεί προσεκτικά τον ουρανό ή έχει κάποια κλεψύδρα που υπολογίζει την ώρα με άμμο, ώστε το τόσο σημαντικό ξύπνημα των μοναχών να γίνει ακριβώς την ώρα που πρέπει. Η μοναστική προσευχή Το λειτούργημα του μοναχού απαιτεί να προσεύχεται συνεχώς και ακαταπαύστως. Ο μοναχός επιτυγχάνει αυτή τη συνεχή κατάσταση προσευχής με δύο τρόπους – ατομικά και συλλογικά. Η μοναστική κοινότητα συγκεντρώνεται για συλλογική προσευχή επτά φορές την ημέρα, και μια φορά τη νύχτα. Οι συλλογικές προσευχές λέγο-

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟY

νται ώρες, και μετρώνται με τον αρχαίο τρόπο υπολογισμού των ωρών της ημέρας: Όρθρος (την ανατολή), Πρώτη Ώρα, Τρίτη Ώρα (γύρω στις 9 π.μ.), Έκτη Ώρα (γύρω στο μεσημέρι), Ενάτη Ώρα (γύρω στις 3 μ.μ.), Εσπερινός (στη δύση του ήλιου), Απόδειπνο (πριν την κατάκλιση), και η νυχτερινή αγρυπνία (συνήθως ξεκινά γύρω στις 3 π.μ. και διαρκεί ως τι πρωί, λίγο πριν τον Όρθρο). Αυτές τις ώρες, οι μοναχοί απαγγέλλουν μέσα σε μια εβδομάδα ολόκληρο το βιβλίο των Ψαλμών, πράγμα που σημαίνει πως η βιβλική γλώσσα είναι η κύρια γλώσσα της προσευχής. Είναι σαν να μιλούν στο Θεό χρησιμοποιώντας τις λέξεις που έδωσε ο ίδιος ο Θεός μέσω της Βίβλου. Η ατομική προσευχή και η περισυλλογή λαμβάνουν χώρα στο κελί του μοναχού. Η περισυλλογή περιλαμβάνει ένα είδος συνεχούς στοχασμού πάνω σε ένα απόσπασμα από τις γραφές ή κάποια άλλη αποκάλυψη του Θεού (μια εικόνα, μια εορτή, ένα κείμενο κάποιου παλιού ιερομόναχου). Αυτός ο συνεχής στοχασμός θυμίζει την αγελάδα που μηρυκάζει – ο μοναχός λαμβάνει πνευματική τροφή στο παρεκκλήσι ή στα αναγνώσματά του, και αργότερα συνεχίζει να την «μασά» για να θρέψει την ψυχή του. Έτσι, συχνά ο μοναχός στοχάζεται πάνω σε μια λέξη, προφορική ή γραπτή, και εστιάζει ολόκληρη την προσοχή του σε αυτήν για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώσπου να εξερευνήσει πλήρως το νόημά της και να κατανοήσει πλήρως τον συμβολισμό της. Μερικές εργασίες, όπως η αγιογράφηση και η αντιγραφή χειρογράφων, απαιτούν από το μοναχό να βυθιστεί στην προσευχή και τη νηστεία. Αυτή η εκούσια σύνδεση του έργου με την προσευχή γίνεται φανερή στην μεγαλειώδη πνευματική ομορφιά των έργων. Η πρωταρχική εργασία του μοναχού είναι η προσευχή, αλλά αφού πρέπει να συντηρεί και τον εαυτό του με αγροτικές και άλλες εργασίες, ο μοναχός πρέπει επίσης να μάθει να κάνει την εργασία του προσευχή. Ο μοναχός δεν μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στην εργασία και την προσευχή, οπότε η εργασία του πρέπει να γίνει μια μορφή προσευχής. Οι παλαιοί μοναχοί έπλεκαν ψάθινα αντικείμενα γιατί η χειρωνακτική εργασία τους επέτρεπε να προσεύχονται και να διαλογίζονται καθώς κάθονταν και έπλεκαν μέσα στα κελιά τους. Οι σύγχρονοι μοναχοί μαθαίνουν να προσεύχονται την ώρα που καλλιεργούν τη γη ή μαζεύουν φρούτα και λαχανικά, ή περπατούν στο δρόμο. Ό,τι κάνει ο μοναχός, πρέπει να γίνεται προσευχή! Η Προσευχή του Ιησού Εδώ και αιώνες, μοναχοί και ευλαβείς λαϊκοί χρησιμοποιούν τη συνεχή επανάληψη του ονόματος του Ιησού ως την κύρια μορφή ατομικής προσευχής. Η προσευχή είναι η εξής: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό». Οι μοναχοί απαγγέλλουν αυτή

την προσευχή ξανά και ξανά, εκατοντάδες ή χιλιάδες φορές στη σειρά, για να στρέψουν το νου τους ολοκληρωτικά προς το Θεό. Η προσευχή αυτή θέτει τον πιστό σαν αμαρτωλό μπροστά στον ελεήμονα Θεό, και έτσι ακριβώς νιώθουν τους εαυτούς τους οι μοναχοί, σαν απλούς αμαρτωλούς ανθρώπους που χρειάζονται απελπισμένα το θείο έλεος. Ο σκοπός της απαγγελίας της προσεχής του Ιησού είναι να γεμίσει το νου με την ανάμνηση του Θεού. Να κάνει το μυαλό να απορροφηθεί σε τέτοιο βαθμό που το μόνο που θα γνωρίζει και θα αγαπά να είναι ο Θεός. «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό.» Για να ρυθμίσουν την ταχύτητα και τη συχνότητα της προσευχής, οι μοναχοί χρησιμοποιούν ένα κομμάτι σχοινί που λέγεται «μετάνοια». Αυτό το σχοινί, που συνήθως έχει φτιαχτεί σαν πράξη προσευχής από έναν άλλο μοναχό, έχει 25, ή 50, ή 100, ή 500 ή 1000 κόμπους με κάποιες χάντρες ανάμεσα, που σπάνε την περίοδο της προσευχής σε μικρότερα τμήματα. Κάθε κόμπος αντιπροσωπεύει μια επανάληψη της προσευχής του Ιησού, με αργό ρυθμό και ελεγχόμενη εισπνοή και εκπνοή. Στις χάντρες, ο μοναχός μπορεί να πει κάποιες άλλες προσευχές, ή απλώς να αναπνεύσει κανονικά για λίγη ώρα, και μετά να συνεχίσει την προσευχή του Ιησού. Η μοναστική τροφή Αν είσαι αρκετά τυχερός ώστε να προσκληθείς σε γεύμα σε κάποιο μοναστήρι, μη χάσεις την ευκαιρία. Ως επισκέπτης, θα φας βασιλικά – σπιτικό ψωμί, φακές σούπα, ρεβιθοκεφτέδες, σπιτικό τυρί, ελιές, λάδι και κρασί που έχουν φτιάξει οι ίδιοι οι μοναχοί. Είναι όλα πλούσια σε γεύση, και οι μοναχοί ξέρουν από φιλοξενία. Οι ίδιοι οι μοναχοί, όμως, βρίσκονται σε σχεδόν διαρκή νηστεία. Σπάνια τρώνε κρέας. Συνήθως τρώνε ένα γεύμα την ημέρα, μετά την ενάτη και πριν τον εσπερινό, και αυτό σιωπηλά μέσα στην τραπεζαρία, ενώ ένας μοναχός τους διαβάζει από κάποιο ιερό βιβλίο. Το γεύμα αποτελείται συνήθως από φασόλια ή βραστά λαχανικά και ψωμί, ίσως και μερικές ελιές. Η νηστεία τους συνήθως αποκλείει τα γαλακτοκομικά προϊόντα, κι έτσι το γάλα και το τυρί επιτρέπονται μόνο σε συγκεκριμένες γιορτές και ειδικές περιστάσεις. Τρώγοντας μέσα σε σιωπή, έχουν την τάση να τρώνε πολύ λίγο, όσο χρειάζεται το σώμα για να μπορεί να προσεύχεται και να εργάζεται μέσα στην προσευχή. Οι τραπεζαρίες έχουν συνήθως δυο μακρόστενα τραπέζια τοποθετημένα παράλληλα, που ενώνονται στη μια άκρη τους με το τραπέζι του ηγούμενου. Οι μοναχοί που εκτελούν χρέη σερβιτόρου περιμένουν να τελειώσουν όλοι το φαγητό τους, και μετά τρώνε οι ίδιοι. Όλα αυτά μέσα στη σιωπή, έτσι που ακόμη και η λήψη του φαγητού γίνεται γι’ αυτούς μια μορφή προσευχής.

Οι ορθόδοξοι κανόνες νηστείας διαφέρουν από τους κανόνες των δυτικών Χριστιανών. Η ορθόδοξη νηστεία μοιάζει περισσότερο με την τήρηση των εβραϊκών νόμων περί καθαρότητας. Πρόκειται για πλήρη αποχή από κρέας και από οτιδήποτε προέρχεται από ζώο, όπως γάλα και άλλα γαλακτοκομικά, και λάδι. Τα ψάρια συχνά τρώγονται αντί για κρέας στις γιορτές αλλά, επειδή έχουν κυκλοφορικό σύστημα που μοιάζει με των ζώων, οι μοναχοί τα αποφεύγουν. Οι ορθόδοξοι λαϊκοί μπορούν να απολαμβάνουν γαρίδες, αστακό και άλλα θαλασσινά, εφόσον είναι μαγειρεμένα χωρίς λάδι και τρώγονται χωρίς γαλακτοκομικά προϊόντα. Πολλοί μοναχοί εφαρμόζουν την ξηροφαγία, και δεν τρώνε μαγειρεμένα λαχανικά παρά μόνο ωμά. Όλοι οι μοναχοί είναι εξ ορισμού χορτοφάγοι. Τα μοναστήρια πάντοτε έχουν φαγητό για τους επισκέπτες. Μάλιστα, όταν επισκέπτεσαι ένα μοναστήρι, συνήθως σου προσφέρουν την «ευλογία», που αποτελείται από κάποιο ποτό που έχουν φτιάξει μόνοι τους, κάποιο γλυκό, και ένα ποτήρι κρύο νερό. Οι μοναχοί με ευχαρίστηση προσφέρουν στους άλλους την τροφή που οι ίδιοι αρνούνται στον εαυτό τους. Η μοναστική φιλοξενία Οι μοναχοί έχουν ορκιστεί να υποδέχονται φιλόξενα όλους τους επισκέπτες. Και είναι μεγάλη χαρά να μπαίνεις σε ένα μοναστήρι και να δέχεσαι το καλωσόρισμα και τον ευγενικό χαιρετισμό των μοναχών. Υποδεχόμενοι εσένα, νιώθουν σαν να υποδέχονται τον Χριστό με μορφή ξένου, ή κάποιον άγνωστο άγγελο, όπως γράφει ένα χωρίο της Καινής Διαθήκης. Η ομορφιά της μοναστικής φιλοξενίας έγκειται στην αντίληψή τους ότι ο Θεός βρίσκεται στις λεπτομέρειες. Οι ξενώνες που διαθέτουν δίνουν την αίσθηση ότι έχουν εμποτιστεί από την προσευχή, έχουν καθαριστεί με το πνευματικό βάλσαμο της μοναστικής περιποίησης, έχουν μεταμορφωθεί με τη χάρη του Θεού σε κάτι πολύ πιο θεαματικό από απλά δωμάτια για προσευχή και ύπνο. Για τους μοναχούς, ο Θεός βρίσκεται στις λεπτομέρειες – στον καθαρισμό του δωματίου, στο στρώσιμο του κρεβατιού, στον λιτό (και συχνά πολύ κομψό) διάκοσμο, στον απλό σταυρό πάνω από το κρεβάτι, στα καθαρά σεντόνια, στα γυαλισμένα πατώματα, στα απλά άγκιστρα στον τοίχο για να κρεμάσεις τα ρούχα σου. Αυτές οι λεπτομέρειες κάνουν την επίσκεψή σου να μοιάζει λες κι οι μοναχοί την περίμεναν με ανυπομονησία εδώ και πάρα πολύ καιρό. Οι λεπτομέρειες σε κάνουν να νιώθεις ιδιαίτερα καλοδεχούμενος και σαν στο σπίτι σου. Αν η επίσκεψή σου είναι σύντομη, θα σου προσφέρουν μια απλή «ευλογία»: ένα ποτήρι νερό, λίγο ποτό και ένα γλυκό. Αν μείνεις περισσότερο, για να προσευχηθείς μαζί με τους μοναχούς,

θα σου προφέρουν ένα στασίδι στο μοναστικό παρεκκλήσι, ώστε να μπορείς να ξεκουραστείς αν χρειαστεί. Αν μείνεις για ακόμη περισσότερο, θα σου προ-

σφέρουν έναν απλό μοναστικό ξενώνα. Κάθε προσφορά τους είναι διαποτισμένη από την προσευχή και από την ελπίδα να αναζωογονηθεί το πνεύμα του

επισκέπτη, όπως και να ευλογηθεί η ζωή των μοναχών. Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο από τη μοναστική φιλοξενία!

Le « talent » Les moines prient et dorment à des heures inhabituelles et dans la cour d'un monastère vous verrez le reveil des moines, appelé « talent ». C'est une planche de bois qu'un moine tape de façon rythmée avec un marteau en bois.

Ainsi, un moine doit toujours être éveillé jusqu'à l'heure de la prière, pour commencer à battre le talent pour réveiller les autres. Souvent, ce moine doit apprendre à observer attentivement le ciel ou a un sablier qui calcule le temps.

La structure d'un monastère Les monastères orthodoxes sont comme des forteresses de la prière avec leurs murailles, leurs petites fenêtres et leur porte généralement bien protégée. Au centre de chaque monastère se trouve l'église, appelée "katholikon", l'endroit où tout le monde se rencontre, c'est ce que le mot signifie. Dans le katholikon, les moines se rassemblent pour la prière et les messes pendant le jour et la nuit. La tradition veut que le visiteur entre d'abord dans l'église et prie avant de faire autre chose.

Les moines construisent généralement leurs cellules à l'étage, où ils lisent, dorment et prient. Elles sont très austères: un lit, une étagère, un crochet au mur, une icône et parfois un petit bureau.

En bas, sous les cellules des moines, a trouve les espaces communs: une grande salle pour les hôtes, généralement décorée avec des photos de vieux abbés et évêques associés au monastère, salle à manger, cuisine, lieux de stockage pour les aliments, une bibliothèque et depuis peu une salle informatique (et oui !) Ces lieux sont généralement visitables, alors que l'accès aux cellules des moines est interdit.

Les monastères sont autosuffisants.

En ce sens, ils ressemblent à des villes fortifiées. Tout ce dont les moines ont besoin pour leur santé physique et mentale se trouve derrière leurs grands murs. ’habit du moine Les moines, hommes et femmes, portent un vêtement spécial appelé « rasso ». Cette tenue typique signifie leur nouvelle identité, après une période d’essai de 3 à 6 mois au sein de la communauté. Le rasso se compose de deux parties: une couverture pour la tête et une autre pour le corps. Pour les femmes, le couvre-chef est une écharpe, recouverte d'un voile. Pour les hommes, c'est un simple bonnet. Typiquement, une croix rouge est brodée dans le bonnet mâle et le voile féminin. L’habit du moine est un long vêtement noir porté et il est fait de tissu noir bon marché et doit être rugueux et resistant. Le rasso signifie que Dieu les a ainsi habillés et en a fait des personnes nouvelles et différentes.

La prière monastique Le moine accomplit sa prière de deux manières - individuellement et collectivement. La communauté monastique se rassemble pour la prière collective sept fois par jour et une fois dans la nuit. Les prières collectives sont appelées « heures » et mesurées par l'ancien mode de comptage des heures: La matine (lever du soleil), la première « heure », la troisième « heure » (vers 9h), la sixième heure (vers midi), la neuvième heure ( environ à 15h), Vêpres (au coucher du soleil), après le diner et juste avant l’heure du coucher et la veillée de nuit qui commence habituellement vers 3 heures et dure jusqu'au petit matin, juste avant la matine). Les moines récitent tout le Livre des psaumes en une semaine, ce qui signifie que la langue biblique est la langue principale de la prière. C'est comme parler à Dieu en utilisant les mots que Dieu s'est donnés à travers la Bible.

La prière individuelle et la méditation ont lieu dans la cellule du moine. Cette méditation constante rappelle la vache qui rumine - le moine reçoit de la nourriture spirituelle dans la chapelle ou la lecture, et plus tard encore les « mâche » pour nourrir son âme en jusqu'à explorant pleinement le sens des mots et leur symbolisme. Certaines tâches, comme la peinture et la copie des manuscrits, exigent du moine de véritablement s’immerger dans la prière et le jeûne. Cette connexion volontaire du travail avec la prière devient évidente dans la magnifique beauté spirituelle des œuvres.

Le moine partage son temps entre le travail et la prière, mais son travail doit se transformer à une forme de prière. Ils apprennent ainsi à prier pendant qu'ils cultivent la terre, qu’ils cueillent des fruits et des légumes ou qu'ils marchent dans la rue. Quoi que fasse le moine, il doit y avoir une prière !

La prière de Jésus Pendant des siècles, tous les chrétiens font appel au Jésus dans leur prière individuelle. La prière est: "Seigneur Jésus-Christ, Fils de Dieu, sois miséricordieux envers le pécheur." Les moines récitent cette prière encore et encore, des centaines ou des milliers de fois de suite de tourner leur esprit entièrement à Dieu.

Afin de réguler la vitesse et la fréquence de la prière, les moines utilisent

un morceau de corde appelé «metanoia », càd repentance. Cette corde, qui a généralement été fabriquée comme un acte de prière par un autre moine, a 25 ou 50 ou 100 ou 500 ou 1000 noeuds en série entre des perles, qui rompent la période de prière en portions plus petites.

Chaque nœud représente une répétition de la prière de Jésus. Sur les perles, le moine peut dire d'autres prières, ou simplement respirer normalement pendant un moment, puis reprendre la prière.

Nourriture monastique Si vous avez la chance d'être invité à un repas dans un couvent, ne manquez surtout pas l'occasion. En tant qu’hôte, vous allez mangez royalement - pain maison, soupe aux lentilles, pois chiches, fromage, huile d'olive et le vin ont été faits par les moines eux-mêmes.

Tout est riche en saveur et les moines connaissent bien le sens de l'hospitalité.

Les moines eux-mêmes, cependant, sont en jeûne presque constant et ils mangent rarement de la viande. Habituellement ils se permettent un repas par jour, après la « neuvième » et avant le soir, tout en silence dans la salle à manger, pendant qu’un moine récite une prière.

Le repas se compose généralement de haricots ou de légumes bouillis et de pain, peut-être quelques olives. Leur jeûne exclut généralement les produits laitiers, de sorte que le lait et le fromage ne sont autorisés que pour des fêtes spécifiques et des occasions spéciales.

Les monastères ont toujours de la nourriture pour les invités. En effet, lors de la visite d'un monastère, en général, ils offrent l’« evlogia » càd la bénédiction, composée d'une boisson et d’une friandise sucrée de leur propre fabrication accompagnée d’un verre d'eau fraîche. Les moines offrent avec plaisir à leurs hôtes la nourriture qu'ils se refusent eux-mêmes.

L'hospitalité monastique Les moines sont asermentés à bien accueillir tous les visiteurs. En vous saluant, ils se sentent comme à recevoir le Christ sous la forme d'ange encore inconnu, comme il l'écrit un passage dans le Nouveau Testament.

La beauté de l'hospitalité monastique réside dans leur perception que Dieu se retrouve dans les détails. Les chambres d’hôtes distillent la prière, ce baume spirituel qui les transforment en quelque chose de beaucoup plus extraordinaire que de simples espaces de sommeil. La propreté de la chambre, le positionnement du lit, le décor simple (et souvent très élégant), une simple croix au-dessus du lit, les draps propres, les planchers polis, les crochets simples au mur pour y apposer vos vêtements, font que votre visite ressemble à celle que les moines attendaient depuis longtemps. Il n'y a rien de mieux que l'hospitalité monastique !

The structure of a monastery Orthodox monasteries are like fortresses with high walls, small windows, and generally well-protected doorways.

In the center of each monastery is the church, called "katholikon", the place where everyone meets, that's what the word means. In the katholikon, monks gather for prayer and Masses during the day and at night. Tradition says that the visitor first enter the church and pray before doing anything else.

Monks generally build their cells upstairs, where they read, sleep and pray.

They are very austere: a bed, a shelf, a hook on the wall, an icon and sometimes a small desk.

Below, under the cells of the monks, found the common areas: a large room for guests, usually decorated with pictures of old abbots and bishops associated with the monastery, dining room, kitchen, storage places for food, a library and recently, a computer room (yes!) These places may be visited, while access to cells monks is prohibited.

Monasteries are self-sufficient. In this sense, they look like fortified cities. Everything the monks need for their physical and mental health lies behind their great walls.

The habit of the monk Monks, men and women, wear a special garment called "rasso". This typical outfit means their new identity, after a trial period of 3 to 6 months in the community. The rasso consists of two parts: a cover for the head and another for the body. For women, it is a scarf, covered with a veil. For men, it's a simple hat. Typically, a red cross is embroidered in the male hat and the feminine veil. The monk's habit is a long black garment and it is made of inexpensive black fabric and must be rough and resistant. The rasso means that God has thus dressed them and made them new and different people.

The ÂŤ talent Âť The monks pray and sleep at unusual times and in the courtyard of a monastery you will see the alarm-clock of the monks, called "talent". It is a wooden board that a monk beats it rhythmically with a wooden hammer. Thus, a monk must always be awake until the hour of prayer, to begin beating the talent to awaken others. Monks must learn to observe the sky carefully or to have an hourglass that calculates time.

The monastic prayer The monk performs his prayer in two ways - individually and collectively. The monastic community gathers for the collective prayer seven times a day and once in the night. Collective prayers are called "hours" and measured by the old hour counting mode: Morning (sunrise),

first "hour", third "hour" (around 9am), sixth hour (around noon) ), the ninth hour (around 3pm), Vespers (at sunset), after dinner and just before bedtime and the all-night vigil that usually starts around 3am and lasts until early morning, just before morning). The monks recite the entire Book of Psalms in one week, which means that the biblical language is the main language of prayer.

It's like talking to God using the words God has given them through the Bible.

Individual prayer and meditation take place in the monk's cell. This constant meditation is like a ruminent cow - the monk receives spiritual food in the chapel or through reading, and later he "chews" to nourish his soul by fully exploring the meaning of words and their symbolism. Some tasks, such as painting and copying manuscripts, require the monk to truly immerse himself in prayer and fasting. This intimate connection between work and prayer becomes evident in the magnificent spiritual beauty of the works.

The monk shares his day-time between work and prayer, but his work must become a form of prayer. They learn to pray while they cultivate the land, gather fruits and vegetables, or simply walk. Whatever the monk does, there must be a prayer!

The prayer of Jesus For centuries, all Christians appeal to Jesus in their individual prayer. The prayer is: "Lord Jesus Christ, Son of God, be merciful to the sinner." Monks recite this prayer again and again, hundreds or thousands of times in a row, to dedicate their minds entirely to God. In order to regulate the speed and frequency of prayer, the monks use a piece of rope called "metanoia", or repentance.

This rope, which was usually made as an act of prayer by another monk, has 25 or 50 or 100 or 500 or 1000 knots in series between beads, which break the prayer period into smaller portions. Each knot represents a repetition of Jesus' prayer.

On the pearls, the monk can say other prayers, or simply breathe normally for a moment, then continue their prayer.

Monastic food If you have the chance to be invited to a meal in a monastery, do not miss the opportunity. As a host, you will eat royally - homemade bread, lentil soup, chickpeas, cheese, olive oil and wine were made by the monks themselves.

Everything is rich in flavor and the monks know the meaning of hospitality.

The monks themselves, however, are fasting almost constantly and they rarely eat meat. Usually they allow themselves a meal a day, after the "ninth" and before the evening, all silently in the dining room, while a monk recites a prayer. The meal usually consists of beans or boiled vegetables and bread, maybe some olives. Their fasting usually excludes dairy products, so that milk and cheese are only allowed for specific holidays and special occasions.

Monasteries always have food for the guests. Indeed, when visiting a monastery, in general, they offer the "evlogia" or blessing, consisting of a drink and a sweet delicacy of their own manufacture accompanied by a glass of fresh water. The monks gladly offer their guests the food they refuse themselves.

Monastic hospitality The monks are sworn to welcome all visitors. In greeting you, they feel like receiving Christ in the form of still unknown angel, as writen a passage in the New Testament.

The beauty of monastic hospitality lies in their perception that God is in the details. The sleeping rooms distill prayer, this spiritual balm that transform them into something much more extraordinary than mere sleeping spaces. The cleanliness of the room, the positioning of the bed, the simple decor (and often very elegant), a simple cross above the bed, clean sheets, polished floors, simple hooks on the wall to affix your clothes, all contribute that your visit looks like if the monks had been waiting for it a long time.

There is nothing better than monastic hospitality!

ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ ΜΙΣΘΩΣΕΙΣ Χρήστος Σ. Χριστόφορος Λογιστής Φοροτεχνικός Α τάξης Μέλος Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος www.christoforos.eu

Η

τεχνολογική πρόοδος, η δημοτικότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η αυξανόμενη πρόσβαση των Ελλήνων χρηστών στο διαδίκτυο έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας του διαμοιρασμού ή αλλιώς "sharing economy". Η ανάπτυξη της οικονομίας του διαμοιρασμού σε μια τουριστική χώρα όπως η Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης καταλυμάτων για βραχυχρόνια τουριστική μίσθωση μέσω ψηφιακών πλατφόρμων (airbnb, couchsurfing, homeaway, booking). Αυτή η εξέλιξη, λόγω και της έκτασης που έλαβε, έκανε επιτακτική την ανάγκη της ρύθμισης του καθεστώτος αυτού προκειμένου αφενός το Ελληνικό κράτος να μην έχει απώλεια φορολογικών εσόδων από αδήλωτα εισοδήματα και αφετέρου να μη δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός στις νόμιμα υφιστάμενες επιχειρήσεις, έτσι νομοθέτησε και θέσπισε κανόνες για την διαδικασία και τη φορολόγηση του εισοδήματος που προέρχεται από βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων. Από 1-1-2018 ισχύουν οι ρυθμίσεις του Ν.4446/2016, του 4472/2017 και της ΠΟΛ 1187/2017 και σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δημιουργείται Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης (Μητρώο) που θα τηρείται στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, σε αυτό το μητρώο δηλώνεται από τον Διαχειριστή ακινήτου το ακίνητο προς μίσθωση και λαμβάνεται αριθμός εγγραφής ανά ακίνητο. Κάθε βραχυχρόνια μίσθωση δηλώνεται υποχρεωτικά με Δήλωση Βραχυχρόνιας Διαμονής στο Μητρώο. Η φορολόγηση του εισοδήματος από βραχυχρόνιες μισθώσεις θα φορολογείται με τις διατάξεις φορολογίας του εισοδήματος από ακίνητη περιουσία σύμφωνα με την κλίμακα του άρθρου 40 παρ. 4 του Ν.4172/2013 όπως ισχύει.

0 - 12.000 12.001 – 35.000 35.001

15% 35% 45%

Βασική προϋπόθεση για την ισχύ των ανωτέρω είναι τα ακίνητα να εκμισθώνονται επιπλωμένα χωρίς την παροχή της οποιαδήποτε υπηρεσίας εκτός από την παροχή καθαρών κλινοσκεπασμάτων. Σε

οποιαδήποτε άλλη περίπτωση το εισόδημα θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι περιορισμοί που έχει θέσει η διοίκηση για την υπαγωγή των βραχυχρόνιων μισθώσεων στις ανωτέρω ρυθμίσεις είναι οι εξής: 1. Απαγόρευση εκμίσθωσης άνω των 2 ακινήτων ανά Α.Φ.Μ.

2. Οι εκμισθώσεις να μην υπερβαίνουν αθροιστικά τις 90 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος και για νησιά κάτω των 10.000 κατοίκων τις 60 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος.

Κατ’ εξαίρεση θα επιτρέπεται υπέρβαση της διάρκειας, εφόσον το συνολικό εισόδημα από το σύνολο των ακινήτων που διαθέτει για μίσθωση ή υπεκμίσθωση, δεν ξεπερνά τα 12.000 ευρώ κατά το φορολογικό έτος. Μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών θεωρεί apriori ως επωφελέστερη την φορολόγηση του εισοδήματος που αποκτούν ως εισόδημα από ακίνητη περιουσία καθώς δεν απαιτείται έναρξη εργασιών, τήρηση βιβλίων, υποχρεωτική ασφάλιση, υπάρχει απαλλαγή από τον ΦΠΑ και τα τέλη διαμονής και δεν υπολογίζεται προκαταβολή φόρου. Πρέπει όμως να ληφθούν υπόψη και τα μειονεκτήματα που υπάρχουν, μεταξύ των οποίων είναι ο περιορισμός των 2 ακινήτων ανά ιδιοκτήτη, ο περιορισμός των 90 ημερών εκμίσθωσης, η απουσία δυνατότητας παροχής πρόσθετων υπηρεσιών πέραν καθαρών κλινοσκεπασμάτων, και η απώλεια της δυνατότητας έκπτωσης δαπανών επί των ακινήτων. Για την επιλογή του καλύτερου προσωποποιημένου επιχειρηματικού πλάνου θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι που αφορούν τον κάθε ιδιοκτήτη σε συνεργασία με τον φοροτεχνικό του καθώς η κάθε περίπτωση είναι μοναδική.

Le bail de courte durée Christos S. Christoforos Comptable Fiscaliste A' classe-membre de la Chambre hellénique d' Economie

Le progrès technologique, la popularité des réseaux sociaux et l' accès des Grecs à Internet ont contribué à l' essor de l' économie de partage. Dans un pays touristique comme la Grèce, cette économie de partage a amené à l' augmentation de l' offre et de la demande d' hébergements de courte durée à travers des plateformes digitales (airbnb, couchsurfing, homeaway,booking). Cette évolution a rendu nécessaire la réglementation des baux y afférents pour que l' Etat ne perde pas de ressources fiscales sur des revenus non déclarés et pour qu' il n' y ait pas de concurrence déloyale vis-à-vis des entreprises fonctionnant légalement.

Depuis le 1-1-2018 les lois 4446/2016, 4472/2017 et l' arrêté POL 1187/2017 sont d' application; le Registre de biens immobiliers pour location de courte durée a été constitué auprès de l' Autorité indépendante des recettes fiscales. C' est à ce Registre que le gérant de chaque bien immobilier doit déclarer son immeuble à mettre en location, ainsi que chaque telle location de courte durée.

L' imposition du revenu provenant des baux de court terme suit les règles de l' imposition des revenus provenant de biens immobiliers suivant l' échelle de l' art. 40 par. 4 de la loi 4172/2013, comme il est en vigueur actuellement (de 0 à 12.000 euros le taux d' imposition est de 15%, de 12.001 à 35.000 de 35% et à partir de 35.001 de 45%).

Condition préalable pour ce type d' imposition est que les biens doivent être loués meublés sans prestation de service autre que les draps et couvertures propres. Autrement, le revenu sera taxé en tant que revenu provenant d' une activité économique.

Les restrictions imposées au bail de court terme au sens susmentionné sont les suivantes: a. Interdiction de louer plus que 2 biens par No de registre fiscal (AFM). b. Les locations ne peuvent dépasser cumulativement 90 jours par an (et pour les îles de moins de 10.000 60 jours par an) Un dépassement de la durée de location est permise si le revenu total de tous les biens immobiliers loués (ou sousloués) ne dépasse pas les 12.000 euros par an.

Grand nombre de propriétaires considèrent a priori plus bénéfique l' imposition du revenu en tant que revenu de propriété immobilière parce qu' elle n' exige pas la déclaration formelle du début des travaux, la tenue de livres de comptabilité, l' assurance obligatoire, elle est exempte de TVA et de taxe de séjour et il n’y a pas d' acompte fiscal à payer.

Parmi les désavantages à prendre en compte il convient de citer, cependant, la limitation à 2 biens immobiliers par propriétaire, celle de la durée cumulée de la location (90 jours), l' impossibilité de prestations autres que les draps/couvertures et l' impossibilité de déduire les dépenses effectuées sur les biens.

Pour choisir un "plan d' entreprise" bien personnalisé il faut tenir compte de tous les paramètres de chaque propriétaire en collaboration avec son comptable, chaque cas étant unique.

Ένας «ξένος» στην Πάρο ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΕΝΑ «ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ» ΣΤΗΝ ΠΑΡΟ, ΕΧΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΙΑΝΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΕΠΕΛΕΞΑΝ ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥΣ. ΠΩΣ ΚΑΙ ΑΝ ΑΦΟΜΟΙΩΝΟΝΤΑΙ ΑΠO ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΉ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Ή ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ «ΞΕΝΟΙ»;

Ερωτήσεις: Μαιρίνα Ματθαιοπούλου Φωτοραφίες αρχείο Πάνου Κέκα

Ποια φράση περιγράφει τη σχέση σου με το νησί; Η Πάρος είναι μια κιβωτός ονείρων, ανεξάντλητη πηγή εμπειριών και εγώ συνδιαλέγομαι μαζί της, σε μια διαρκή και ηδονική ανταλλαγή συναισθημάτων και προσδοκιών. Ποιες εμπειρίες έφερες στο νησί; Στο νησί έφερα ψήγματα τεχνογνωσίας, και ιδέες που αφορούν τον πολιτισμό ως αντίβαρο στην διαφαινόμενη και άνευ όρων παράδοση του στην επέλαση της ξαπλώστρας και του φραπέ. Η επαγγελματική μου πορεία ήταν μεγάλη και πολυδιάστατη και έπρεπε να προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες αυτής της μικρής κοινωνίας για να μπορεί να γίνει ωφέλιμη και αποδοτική. Εύχομαι να είμαι σε καλό δρόμο! Νιώθεις ότι υπάρχει σε κάποιους παριανούς η ιδέα ότι είσαι εστέτ ή ξένος; Οι Παριανοί είναι ανοιχτοί και φιλόξενοι και με αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. Συνάντησα ανθρώπους με τις ίδιες πνευματικές ανησυχίες και οικολογικές αγωνίες και αμέσως δέσαμε σαν ομάδα. Ίσως βέβαια να έπαιξε ρόλο ότι εγώ ήρθα με αρκετή ταπεινότητα και διάθεση προσφοράς κάτι που δυστυχώς δεν είναι αυτονόητο για τους περισσότερους "ξένους" που επισκέπτονται την Πάρο.

μα σε μεγάλο βαθμό η συνοχή των ανθρώπων, η οποία παράγει άμυνες στην επιθετική αλλοίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Παράλληλα όμως γίνεται αποδεκτή με μεγαλύτερη ευκολία από παλιά, η συμμετοχή και η αποδοχή του "άλλου" σαν ισότιμου εταίρου στο πολιτισμικό γίγνεσθαι του τόπου. Οι ρωγμές δημιουργούνται όταν διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός και η έννοια της φιλοξενίας δώσει την θέση της στην αντιπαλότητα και την ζήλια. Ευτυχώς μέχρι τώρα, απολαμβάνω στον μέγιστο βαθμό, αγάπη και συνεργασία χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις.

"Εύχομαι να είμαι σε καλό δρόμο!"

Ποιες ιστορίες με ανθρώπους του νησιού έχεις να μας αφηγηθείς που να περιγράφουν τη σχέση σου μαζί τους; Είχα την τύχη να γνωρίσω ανθρώπους δοτικούς, αγνούς, με σκαμμένα πρόσωπα και μνήμες βαριές που μου άνοιξαν την καρδιά τους. Μέσα από τις αφηγήσεις τους ανακάλυψα μια άλλη Ελλάδα που ζει δίπλα μας πάντα αισιόδοξη και τολμηρή. Η πιο συγκλονιστική εμπειρία για μένα ήταν όταν βρέθηκα σε ένα καζάνι 100 ετών όπου θα βγάζανε την σούμα, το τοπικό παραδοσιακό ποτό. Το γλέντι κράτησε μέχρι το πρωί, και όλοι μαζί, ντόπιοι και ξένοι, χορεύοντας και τραγουδώντας αντικρύσαμε την αυγή. Ποιες είναι οι δικές σου πρώτες ρωγμές με τους ανθρώπους του νησιού; Έχω μάθει στην ζωή μου να λειτουργώ συνθετικά παραμερίζοντας εγωιστικές προκαταλήψεις, αγωνιζόμενος πάντα για το κοινό καλό. Έστω και αν γι αυτό χρειάζεται να μείνω στα μετόπισθεν σαν απλός στρατιώτης. Στο νησί διατηρείται ακό-

Ως άνθρωπος του κινηματογράφου και του θεάτρου σου πρότειναν να ασχοληθείς με θέματα Πολιτισμού; Όχι. Αντίθετα με δική μου πρωτοβουλία έκανα προτάσεις που αφορούσαν θεματικές ενότητες της τουριστικής προβολής αλλά δεν έγινε τίποτα. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια σε συνεργασία με την ΚΔΕΠΑΠ και τον πολιτιστικό σύλλογο "Αρχίλοχος", μου δόθηκε η δυνατότητα να κάνω θεατρικές παραστάσεις και ταινίες πάντα με άξονα την Πάρο και το Αιγαίο. Τώρα ετοιμάζω την παράσταση που θα εκπροσωπήσει την Πάρο στην συνάντηση θεατρικών ομάδων στην Χίο και ένα ντοκιμαντέρ για τα Αρχαία λατομεία. Θα σε ενδιέφερε να ασχοληθείς με κάποια δράση στο νησί, που έχει πολιτικό πρόσημο;

Η πολιτική έκφραση έχει πολλές μορφές. Η διαμόρφωση κοινωνικής και οικολογικής συνείδησης μέσα από τις πολιτισμικές δράσεις είναι ξεκάθαρα μια πολιτική θέση. Η τέχνη καταφέρνει να ξεπερνά τις μικροπολιτικές αντιπαραθέσεις που ταλανίζουν αιώνες τώρα την ζωή των ανθρώπων και ανοίγει αισιόδοξους ορίζοντες για το μέλλον των επόμενων γενεών. Πώς σκοπεύεις να διατηρήσεις τη σχέση σου με το νησί στο μέλλον; Ανακαλύπτοντας τα κρυμμένα μυστικά του, αγκαλιάζοντας τους ανθρώπους του, ταξιδεύοντας στην ιστορία και τον πολιτισμό του. Γιατί η διαφορά του νησιού με τις μεγάλες πόλεις είναι ότι οι κάτοικοι εδώ έχουν ονοματεπώνυμο και αυτό είναι ένα αδιαφιλονίκητο κίνητρο να μοιραστείς μαζί τους τα συναισθήματά και τις ελπίδες σου.

Ο Πάνος Κέκας σκηνοθέτης και παραγωγός, γεννήθηκε στην Αθήνα. Εργάσθηκε για πολλά χρόνια στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Έχει σκηνοθετήσει 7 ταινίες μικρού μήκους, 1 τηλεταινία, 7 θεατρικές παραστάσεις, αρκετά διαφημιστικά και πάνω από 700 ώρες τηλεοπτικό πρόγραμμα. Ταινίες του έχουν διακριθεί σε πολλά Διεθνή και ελληνικά φεστιβάλ. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται ανάμεσα στην Αθήνα και την Πάρο.

Ερωτήσεις: Μαιρίνα Ματθαιοπούλου, Γιώργος Βλαντάς Απαντήσεις: Oμάδα Διοργάνωσης Φωτογραφίες «Διαδρομές στη Μάρπησσα»

φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα»

ένα δυνατό Success Story • Ποια είναι η κεντρική ιδέα πάνω στην οποία στηρίχτηκε η δημιουργία του φεστιβάλ; Η Μάρπησσα είναι ένα από τα ομορφότερα και μεγαλύτερα χωριά της Πάρου με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό, λαογραφικό, ιστορικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον. Ωστόσο ο οικισμός είναι κρυμμένος πίσω από τις εμπορικές χρήσεις του κεντρικού δρόμου. Ξεκινώντας το 2010, θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα φεστιβάλ που θα παρακινήσει τους επισκέπτες να περπατήσουν και να ανακαλύψουν κάθε γωνιά του, αλλά και τους ντόπιους να δουν τον τόπο τους με μια νέα ματιά και να γνωρίσουν κρυμμένες πτυχές της πλούσιας κληρονομιάς τους. Το φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα» έχει ως κεντρική ιδέα τη δημιουργία θεματικών διαδρομών και σημείων ενδιαφέροντος μέσα στον παραδοσιακό οικισμό της Μάρπησσας

γύρω από θέματα αρχιτεκτονικής, λαογραφίας, εικαστικών, μουσικής και περιβάλλοντος. Βασικός στόχος είναι η βιωματική προσέγγιση των δραστηριοτήτων ώστε ο κάθε επισκέπτης να έχει ενεργό ρόλο στα δρώμενα. Επιδίωξη είναι η ανάδειξη του οικισμού, της ιστορίας και των παραδόσεων μέσα από μία σύγχρονη καλλιτεχνική προσέγγιση, δημιουργώντας μια διαφορετική πρόταση προβολής του τόπου με άξονα την βιώσιμη ανάπτυξη και τον πολιτισμό.

• Πώς λειτουργεί και ποια είναι ή σύνθεση της ομάδας; Η ομάδα διοργάνωσης αποτελείται από εθελοντές διαφόρων ηλικιών και ειδικοτήτων με βασικό συνδετικό κρίκο την αγάπη για τον τόπο, αλλά και τη διάθεση για προσφορά και δημιουργία. Ενδεικτικά, έχουμε στο δυναμικό μας επαγγελματίες από τον κλά-

δο του πολιτισμού, του τουρισμού, του περιβάλλοντος και των δημοσίων σχέσεων, αρχιτέκτονες, γραφίστες, παιδαγωγούς, φιλολόγους, ηλεκτρολόγους, μουσικούς, από φοιτητές μέχρι συνταξιούχους. Επίσης, υπάρχουν μαθητές που συμμετέχουν στην ομάδα. Πάνω από 130 εθελοντές έχουν στηρίξει όλα αυτά τα χρόνια τη διοργάνωση. Από το 2011 έχει ιδρυθεί Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο με σκοπό τη διεξαγωγή του φεστιβάλ.

• Υπάρχει οργανόγραμμα; Ναι, υπάρχει οργανόγραμμα. Οι Διαδρομές στη Μάρπησσα είναι ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο φεστιβάλ και το οργανόγραμμα αποτελεί βασικό εργαλείο. Ο κάθε εθελοντής απασχολείται περισσότερο στον τομέα όπου έχει γνώσεις και εμπειρία και παράλληλα συμμετέχει σε εργασίες και δραστηριότητες που αφορούν στο σύνολο της ομάδας.

• Μέσα από ποια διαδικασία διαμορφώνεται κάθε χρόνο το θέμα του Φεστιβάλ; Η ενασχόληση με το φεστιβάλ διαρκεί όλο το έτος και ο σχεδιασμός κάθε τριημέρου ξεκινάει από τον Οκτώβριο της προηγούμενης χρονιάς, οπότε και μέσα από μία διαδικασία ανταλλαγής ιδεών, προτάσεων και δημιουργικού διαλόγου, η ομάδα αποφασίζει την βασική θεματική των επόμενων «Διαδρομών στη Μάρπησσα».

• Προηγείται έρευνα; Από το 2010 που διεξάγεται το φεστιβάλ, συλλέγεται ένας μεγάλος όγκος υλικού από μαρτυρίες των κατοίκων του οικισμού και παριανούς, μέσα από συστηματική καταγραφή, μελέτη και έρευνα. Η επιλογή του θέματος κάθε

έτους κατευθύνει την έρευνα. Το υλικό παρουσιάζεται και αξιοποιείται κάθε χρόνο στους θεματικούς σταθμούς και τις δράσεις του φεστιβάλ.

• Σκέφτεστε να κάνετε κάτι διαφορετικό από αυτό με το οποίο σας γνωρίσαμε? Θα τολμούσατε μια καθοριστική αλλαγή στο concept; Το concept είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο έχουν ξεχωρίσει οι «Διαδρομές στη Μάρπησσα» από τα πολυάριθμα φεστιβάλ που γίνονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το φεστιβάλ έχει γίνει γνωστό εξ αιτίας αυτής της δυνατής και πρωτότυπης κεντρικής ιδέας, η οποία συνδέεται άμεσα με τον τόπο. Αυτή η ιδιαιτερότητα του concept αποτελεί βασικό στοιχείο της ταυτότητας του φεστιβάλ.

Από την άλλη, η εθελοντική ομάδα εξελίσσεται κάθε χρόνο μέσα από μια δυναμική διαδικασία σχεδιασμού, ανασυνθέτοντας το τελικό αποτέλεσμα. Διατηρώντας το πλαίσιο της κεντρικής ιδέας του φεστιβάλ, έχουν γίνει αλλαγές και διαφορετικές προσεγγίσεις από το 2010 που ξεκινήσαμε μέχρι σήμερα. Αυτή η ροή και η διάθεση για βελτίωση είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της εθελοντικής ομάδας και συντελεί στο να διατηρούμε τη δημιουργικότητα και την έμπνευση μας αμείωτη. Επιπλέον, το φεστιβάλ προσφέρει στον επισκέπτη μία διαφορετική βιωματική εμπειρία κάθε χρονιά, λόγω του διαφορετικού θέματος και των διαφορετικών δραστηριοτήτων.

• Τι σκέφτεστε για το μέλλον; Αρχικά, νιώθοντας ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε ζήσει οκτώ χρόνια μέσα από τις Διαδρομές στη Μάρπησσα, απολαμβάνουμε την εθελοντική ενασχόλησή μας με το φεστιβάλ που είναι πηγή δημιουργικότητας και χαράς μέσα στις δυσκολίες ή την ρουτίνα της καθημερινότητάς μας. Αυτό συμβαίνει γιατί ζούμε το παρόν μας υπό το πρίσμα του επόμενου φεστιβάλ, δηλαδή με όραμα ένα μέλλον που μας κινητοποιεί και μας εμπνέει. Προσκαλούμε το κοινό και φέτος να έρθει να περπατήσουμε μαζί στη Μάρπησσα για ένατη συνεχή χρονιά στις 24, 25 και 26 Αυγούστου!

Το φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα» έλαβε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το σήμα του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και εντάχθηκε στις εκδηλώσεις του Έτους που προβάλλονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Το όνειρά μας για το μέλλον του φεστιβάλ είναι πολλά και τα σχέδιά μας μεγαλεπήβολα. Ευχόμαστε να βρούμε τον απαιτούμενο χρόνο στο πλαίσιο της εθελοντικής μας δράσης και πρόσφορο έδαφος για την υλοποίησή τους.

visit stimarpissa.gr

A "stranger" in Paros A conversation with an "immigrant" in Paros is of interest for the Parians’ relationship with people who were not born on the island, but selected it to spend most of their time. How much assimilated do they appear to the eyes of the local community and are they always seen as "foreigners"?

Interview by Merina Mattheopoulou Photos by Panos Kekas What phrase describes your relationship with the island?

Paros is an “ark of dreams”, an inexhaustible source of experience and I interact with “her” in a lasting and hedonic exchange of emotions and expectations.

What experiences did you bring to the island?

I have brought to the Island knowledge snippets and thoughts about culture as an offset to this apparent and unconditional tradition of lounging on a sunbed with a Frappé coffee. My professional career was great and multidimensional and I had to adapt to the peculiarities of this small society in order to be beneficial and efficient. I hope that I am on track!

Do you feel that some Parians think that you are an esthete, or a stranger?

The Parians are open and hospitable and they have embraced me from the very first moment. I met people with the same intellectual concerns and ecological anxiety and we immediately tied together as a group. That I came with a lot of humility and desire to offer to the community may have played a role. This attitude is not evident to most of the "foreigners" who visit Paros.

What stories of people of the island can you tell us, to describe your relationship with them?

I was fortunate to get to know people who are generous, pure, with dull faces and heavy memories, who opened their hearts to me. Through their narratives I discovered another Greece that lives beside us, always optimistic and bold. The most exciting experience for me was when I found myself in a 100-year-old cauldron where they produce “Souma”, the local traditional drink. The feast stayed until the morn-

ing, and all together, locals and foreigners, dancing and singing, we saw the dawn.

What are your first blows with people of the island?

I have learned in my life to operate synthetically by disregarding selfish prejudices, always struggling for the common good. Even if I need to stay in the back as a simple soldier. The cohesion of the people, which produc-

"I hope that I am on track!" es defenses to the aggressive alteration of this particular characteristic, is still largely preserved on the island. At the same time, the participation and acceptance of the "other" as an equal partner in the cultural development of the country, is more easily than ever before accepted. Blows are created when the social fabric breaks down and the concept of hospitality gives way to rivalry and jealousy. Luckily until now, I enjoy to the maximum extent, love and cooperation without taboo and prejudice.

As a person of cinema and theater, have you been suggested to deal with Culture issues?

No. On the contrary with my own initiative, I made suggestions for the pro-

motion of thematic sections of tourism, but nothing was done. Fortunately, in recent years, in collaboration with KDEPAP and the Cultural Association "Archilochos", I was given the opportunity to direct theatrical performances and films, always around Paros and the Aegean. Now I'm preparing the show that will represent Paros in the Aegean Theater Groups Gathering in Chios and a documentary about the Ancient quarries.

Would you be interested in taking action with political connotation on the island?

Political expression has many forms. Increasing social and ecological awareness through cultural actions is clearly a political position.

Art manages to overcome the micropolitical controversies that have been dragging on people's lives for centuries and opens optimistic horizons for the future of generations to come.

How do you intend to maintain your relationship with the island in the future?

Discovering its hidden secrets, embracing its people, traveling to its history and culture. Because the difference between the island and the big cities is that the inhabitants here are known by their name, and this is an undisputed motivation to share your feelings and hopes with them.

Panos Kekas director and producer, was born in Athens. He worked for many years in cinema and television.

He has directed 7 short films, 1 telefilm, 7 theatrical performances, several commercials, and has worked over 700 hours in television programming. His films have been distinguished in many international and Greek festivals. In recent years he has been living and working between Athens and Paros.

"Routes in Marpissa", a strong Success Story Interview by Merina Mattheopoulou, George Vlandas Answers: Organizing Team Photos by "Routes in Marpissa"

• What is the central idea on which the creation of the festival was based?

Marpissa is one of the most beautiful and large village on Paros, with a special architectural, folkloric, historical and religious interest. However, the settlement is hidden behind the commercial uses of the main road. Beginning in 2010, we wanted to create a festival that would motivate visitors to walk around and discover every corner, as well as locals to see their place with a fresh look and experience hidden aspects of their rich heritage.

participating in the group.

More than 130 volunteers have supported the organization over the years.

Since 2011, a Non-Profit Society has been established to conduct the festival.

• Is there an organization chart?

“Routes in Marpissa” has been awarded the label of the European Year of Cultural Heritage 2018 by the Hellenic Ministry of Culture and Sports and has joined the Year’s events that will be promoted in European and International level.

guished itself from numerous other festivals taking place in Greece and else. The festival has become known because of this powerful and original central idea, which is directly linked to the place. This particularity of the concept is a key element of the festival's identity.

On the other hand, the volunteer team evolves each year through a dynamic planning process, reconstituting the final result. Maintaining the framework of the festival's central concept, changes and different approaches have been made so far since 2010 when we first started.

This flow and mood for improvement The festival "Routes in Marpissa" is a key feature of the volunteer has as central idea, which is the • Through which process is decided team and helps keep our creativicreation of thematic routes and points of interest in the tradition- each year the theme of the Festival? ty and inspiration unabated. In adWork for the festival is done all year dition, the festival offers the visial settlement of Marpissa around tor a different experiential experithe issues of architecture, folklore, round. The planning of the threeence each year, due to the different art, music and the environment. The day event starts from October of theme and different activities. the previous year, and through a main objective is the experiential process of exchange of ideas, sugapproach of the activities so that • What do you think for the future? gestions and creative dialogue, the each visitor has an active role in Initially, feeling grateful for what team decides on the core themes of the events. The aim is to highlight we have been living for eight years the next "Routes of Marpissa". the settlement, history and tradithrough the Routes of Marpissa, we tions through a modern artistic ap- • Does research takes previously enjoy our voluntary engagement with proach, creating a different proplace? the festival, which is a source of posal for the visibility of the site creativity and joy in the difficulties Since 2010, the festival has been on the basis of sustainable develor the routine of our everyday life. gathering a great deal of material opment and culture.

This is because we live our presfrom the testimonies of the inhab• How does it work and what is the ent in the light of the next festiitants of the settlement and of the composition of the group?

Parians, through systematic record- val, with the vision of a future that motivates and inspires us. We inThe organizing team consists of vol- ing, study and research. The selecvite the audience this year to come tion of the topic each year directs unteers of different ages and spethe survey. The material is present- and walk with us in Marpissa for the cialties with a common attribute, ninth consecutive year on 24, 25 and which is their love for the place, but ed and exploited every year at the 26 August! festival's thematic stations and the also the willingness to offer and to festival’s events. create. Indicatively, we have culWe have many dreams for the future ture, tourism, environment and pub- • Are you thinking of doing anything of the festival and our plans are lic relations professionals, archidifferent than what we already know prodigious. We wish to find the retects, graphic designers, educaquired time in the framework of our from you? Would you dare a major tors, philologists, electricians and change in the concept? voluntary action and the approprimusicians, from students to retirate ground for their implementation.

The concept is the main reason why ees. There are also school pupils the "Routes of Marpissa” has distinYes, there is an organizational chart. The Routes of Marpissa are a complex and multilevel festival and the organizational chart is an important tool. Each volunteer is more involved in the field where he/she has knowledge and experience and participates in work and activities that concern the whole team.

Τα έργα που ξεχνιούνται Πότης Υδραίος

Είναι βέβαιο ότι σε κανένα τόπο δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν όλα τα έργα μαζί, επειδή οι πόροι είναι περιορισμένοι και πρέπει να τεθούν προτεραιότητες. Ωστόσο στη χώρα μας πάσχουμε συχνά από "αβδηριτισμό", αφού, όπως οι κάτοικοι των αρχαίων Αβδήρων της Θράκης, κατασκευάζουμε πρώτα τις βρύσες και μετά σκεπτόμαστε αν υπάρχει νερό. Ενώ ακούγονται έτσι πανηγυρικά σχόλια για νέες υποδομές, επισκευές, αναστηλώσεις και βραβεύσεις, δεν έχουν πάντα εξασφαλιστεί οι αναγκαίες προϋποθέσεις για τις δραστηριότητες από τις οποίες περιμένει να ζήσει το νησί μας. Αναφέρομαι πρώτα στο ημιτελές έργο της αφαλάτωσης, που ενώ φαίνεται ότι ξεκίνησε με την κατασκευή σταθμού στον Παρασπόρο και δεξαμενής στις Πεταλούδες, για κάποιον περίεργο λόγο και παρά την ύπαρξη της αρχικής οικονομικοτεχνικής μελέτης, δεν ολοκληρώθηκε με τη σύνδεση των δύο και τη λειτουργία του σταθμού. Ακούστηκε μάλιστα ότι και στη γειτονική Νάξο διακόπηκε η λειτουργία ανάλογου έργου ελλείψει ανταλλακτικών (προς επαλήθευση). Έτσι, ενώ οι Ισραηλινοί μετέτρεψαν την έρημο σε κήπους των συνεταιρισμών τους "κιμπούτς" και μας εξάγουν τα προϊόντα τους, εμείς αφήνουμε τον Κάμπο της Πάρου να διψάει, εξαντλώντας τον, όσο είναι δυνατό, με γεωτρήσεις που αδυνατίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα και καταλήγουν σε άντληση υφάλμυρου νερού, οδηγώντας έτσι σε θάνατο τις τελευταίες γεωργικές δραστηριότητες που ασκούνται ακόμη από τους λίγους ασχολούμενους με τη γεωργία. Αδιαφορούμε έτσι για την αλλαγή του χαρακτήρα του νησιού, που στηρίζεται ολοένα και περισσότερο στον ευκολότερα επικερδή τουρισμό και την ανοικοδόμηση των όποιων ελεύθερων οικοπέδων έχουν μείνει για τουριστική ή οικιστική εκμετάλλευση. Ακόμη όμως και για την τελευταία αυτή χρήση, η αυτάρκεια του νησιού σε νερό αποτελεί στόχο που έπρεπε να επιδιώκεται, όπως έχει επιτευχθεί σε άλλα νησιά. Είναι κρίμα που, ενώ τα χρήματα δαπανήθηκαν και από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το έργο αυτό που θα εξασφάλιζε μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομική δραστηριότητα και την αυτονόμηση του νησιού δεν προχώρησε και αφήνεται στην εγκατάλειψη. Προς όφελος ποιών συμφερόντων άραγε; Οσοι προβάλλουν το επιχείρημα της ενεργοβόρου λειτουργίας των σταθμών αφαλάτωσης, θα έπρεπε να εξετάσουν και τον συνδυασμό της με τις ανανεώσιμες πηγές (ηλιακής/αιολικής/υδροδυναμικής) ενέργειας, που διαδίδονται αλματωδώς σε όλη την Ευρώπη. Γιατί αυτό που έγινε αλλού δεν γίνεται στην Πάρο; Αλλά για να μην ξεχνάμε και την μικρή Αντίπαρο, που βρίσκεται στη γειτονιά μας σε αλληλεξάρτηση με την Πάρο και γνωρίζει μια εντυπωσιακή τουριστική ανάπτυξη με μαζική προσέλευση τουριστών τους θερινούς μήνες, είναι απορίας άξιο πώς δεν διαθέτει σταθμό βιολογικού καθαρισμού λυμάτων. Όταν τόσοι τουρίστες την επισκέπτονται το καλοκαίρι και οι καταστηματάρχες καλύπτουν τα φρεάτια της αγοράς για να κρύψουν τη δυσοσμία που αναδύεται, δεν θα έπρεπε να προγραμματιστεί το ταχύτερο και για την Αντίπαρο βιολογικός καθαρισμός; Αυτός δεν θα είναι άλλωστε μόνο προς όφελος της Αντιπάρου αλλά και της ίδιας της Πάρου, αφού οι άνεμοι που συχνά πνέουν από τα δυτικά μπορούν να μεταφέρουν κάθε είδους απορρίμματα και λύματα στις ανατολικές ακτές του νησιού. Πράγματα προφανή, έργα ζωτικής σημασίας που έπρεπε να είναι προτεραιότητες, πριν από την υποδοχή των τουριστών και πριν από την ανάδειξη περιοχών και χώρων. Ας γίνουν έστω και τώρα, αλλά να γίνουν.

Il est sûr qu'on ne peut nulle part réaliser tous les projets en même temps, parce que les ressources sont limitées et il faut fixer des priorités. Dans notre pays nous souffrons cependant souvent d' "avdéritisme", puisque, comme les habitants d' Avdères, ancienne ville de Thrace, nous construisons des fontaines d' abord et pensons à l' approvisionnement en eau par la suite. C' est ainsi qu' on commente de nouvelles infrastructures, des restaurations et des prix octroyés, avant de s' assurer d' abord de l' existence des conditions nécessaires aux activités dont notre île espère vivre.

Je me réfère d' abord à l' ouvrage semi-fini de la désalinisation, dont la centrale semble être construite à Parasporos, ainsi que le réservoir à Petaloudes, mais qui, malgré l' étude de faisabilité initiale, n' a jamais été parachevé par la connexion des deux ouvrages et sa mise en fonctionnement. On a même entendu que le fonctionnement d' un ouvrage similaire à Naxos aurait été interrompu faute de pièces de rechange (à vérifier). Tandis que les Israéliens ont converti le désert en jardins de coopératives (kibuts) et nous exportent leurs marchandises, nous laissons les champs de Paros s' assécher, en épuisant la nappe phréatique par des puits qui finissent par fournir de l' eau semi-salé et en condamnant les dernières activités agricoles que les quelques agriculteurs restants y exercent encore. Nous nous montrons ainsi indifférents au changement du caractère de l' île, qui s' appuie de plus en plus au tourisme, plus facilement rentable, et à la construction sur les quelques parcelles qui restent encore libres à des fins urbanistiques ou touristiques.

Mais même pour ce dernier usage, l' auto-suffisance de l' île en eau est un objectif à poursuivre, comme elle a été acquise sur d' autres îles. Il est dommage que, malgré l' argent dépensé par l' UE, cet ouvrage qui assurerait des bénéfices à long terme pour l' activité économique et son autonomisation n' ait pas avancé et soit laissé à l' abandon. On se demande au bénéfice de qui? Et ceux qui invoquent l' argument du fonctionnement énergivore des centrales de désalinisation ne devraient-ils pas examiner leur combinaison à des énergies renouvelables (solaire/éolienne/ hydraulique) qui se propagent à grands pas dans toute l' Europe? Pourquoi ce qui est fait ailleurs ne se fait-il pas à Paros?

Et pour ne pas oublier la petite Antiparos, dans notre voisinage immédiat et en interdépendance avec Paros, qui connaît un épanouissement touristique sensationnel avec un afflux massif de touristes pendant l' été, il est étonnant qu' elle ne dispose pas de centrale de traitement des déchets et des eaux usées. Quand tant de touristes la visitent en été et les commerçants couvrent les égouts de la rue marchande pour dissimuler les mauvaises odeurs, ne devrait-on pas programmer un traitement des eaux usées pour Antiparos au plus vite? Cela ne serait pas seulement au bénéfice d' Antiparos, mais de Paros également, puisque les vents de l' ouest apportent souvent des détriments et résidus de toute sorte à la côte est de l' île.

Des choses évidentes, des projets d' importance vitale qui devraient être des priorités, avant l' accueil des touristes et avant la mise en valeur de localités et de sites. Qu' ils soient réalisés maintenant, mieux vaut tard que jamais.

Potis Hydraios

Les projets "oubliés"

Peintres en action

Chers amis, J'ai le bonheur et la chance d'accueillir chez moi à Naoussa un groupe de peintres, "le collectif des peintres d'Arvert", aquarellistes, la dernière semaine de Mai 2018 .

Ils vont sillonner l'île à la recherche d'inspiration. Je ne doute pas que la beauté des lieux va être à l'origine d'œuvres magnifiques.

Ces peintres ont l'habitude de se retrouver ensemble depuis sept ans pour une rencontre d'Aquarelle à Arvert 17530 en France d'où le nom de leur groupe. Pour eux c'est une rencontre : - entre aquarellistes, cela rompt leur isolement à l'atelier et leur permet un échange autour d'un savoir -faire exigeant qu'il faut savoir relativiser par l'humour et le partage .

- avec un public d'amateurs passionnés qui donnent leurs appréciations aux œuvres exposées.

- avec l'environnement, un même sujet, un même paysage, une même technique, l'aquarelle, mais traité par un œil différent .

Certains sont autodidactes, d'autres ont étudié aux Beaux-Arts, mais tous sont épris d'une passion exigeante pour leur art, c'est cette passion qui en fait des chercheurs invétérés et des créateurs d'aquarelle.

L'aquarelle d'aujourd'hui est surtout le fruit du travail d'artistes qui expérimentent sans relâche ce rapport au pigment, à l'eau et au papier pour nous offrir des œuvres vibrantes de sensibilité, de poésie et de modernité.

Ces peintres sont des" sculpteurs d'eau" dont la patience et l'audace nous offrent une émotion profonde lorsque nous contemplons leurs œuvres . L'aquarelle est un art difficile qui apprend à ceux qui le pratiquent la patience, l'humilité mais également la joie et le plaisir du créateur.

Laissez moi vous les présenter :

Informations pratiques: Les peintres seront présents sur l'île du 25 Mai au 4 Juin 2018.

Grâce au réseau "the friends of Paros" nous serons en mesure de vous communiquer au début de leur séjour , les lieux et le jour où ils auront décidé de poser leurs chevalets .Vous pourrez ainsi venir les voir travailler.

Un certain nombre de leurs créations sera exposé à Naoussa début Août pour une semaine. Le lieu et la date du vernissage vous sera donné ultérieurement.

Si vous souhaitez qu'un lieu particulier, un visage soit livré à leur création et imagination, vous êtes les bienvenus pour exprimer votre souhait et vous pouvez me contacter par mail à francoise.kron@gmail.com " Je suis très heureuse de cette expérience et je souhaite la partager avec le plus grand nombre, avec tous les amoureux de Paros" l'authentique", et qui doit le rester

BLANCA ALVAREZ

jeune peintre espagnole vivant à Malaga. Blanca Alvarez a une prédilection pour l'aquarelle en plein air.

ANTONIO BARTOLO

Président de l'AAPOR, Associaçao de Aguarela de Portugal

LAURIE BREDA, française

Sa peinture s'enracine dans le rythme et la texture du vivant qu'elle a toujours côtoyée dans les Alpes de son enfance. Son œuvre est aujourd'hui présente dans différents musées, collections privées et acquise via le mécenat d'entreprises.

MUSTAPHA BEN LAHMAR, Tétouan, Maroc

Professeur d'art plastiques au centre socio-culturel de la Fondation Mohammed VI

DAVID CHAUVIN , français

Apprécie particulièrement l'aquarelle pour sa capacité à traduire de douces lumières, des ambiances feutrées.

Il raconte des histoires juste avec des couleurs et un peu d'eau.

VERONIQUE LEGROS -SASA , française

Présidente de la société Bordelaise d' Aquarelle, membre de la Société Française d'Aquarelle. Portraitiste, "regarder, sentir, ressentir, s'émerveiller et exprimer sur du papier, encore et encore...

BENEDICTE STEF-FISBEY,française

Mon amie qui me donne cette chance de tous les réunir à Paros et qui habite Arvert, d'où le nom du collectif.

Sa peinture figurative ou abstraite parle de douceur, de la quête de la paix intérieure.

JEAN VIGUE ,Français

Lui ,arpente ,découvre, voire déniche des lieux, des choses qui ne sont pas forcément visibles à l'œil nu... il les fait exister et dialoguer par le biais de son carnet d'aquarelles.

Francoise Kron

Aγαπητοί φίλοι, Είχα την τύχη να υποδεχθώ στο σπίτι μου στη Νάουσα μια ομάδα ζωγράφων, του ζωγράφους της Arvert, που ειδικεύονται σε υδατογραφίες, κατά την τελευταία εβδομάδα του Μαϊου 2018. Θα οργώσουν το νησί αναζητώντας έμπνευση. Δεν αμφιβάλλω ότι η ομορφιά του τόπου θα τους εμπνεύσει θαυμάσια έργα. Οι ζωγράφοι αυτοί συνηθίζουν να συναντώνται από επταετίας στο πλαίσιο μιας συνάντησης για την ακουαρέλα στην Arvert της Γαλλίας, εξ ού και το όνομα της ομάδας τους. Πρόκειται για μια συνάντηση -μεταξύ υδατογράφων, που ξεφεύγουν από το ατελιέ τους και ανταλλάσσουν, ευδιάθετοι μια απαιτητική τεχνογνωσία -με το φιλότεχνο κοινό, που εκφράζεται αξιολογώντας τα εκτιθέμενα έργα -με το περιβάλλον, με το ίδιο θέμα ή τοπίο, το οποίο χειρίζονται διαφορετικά μέσω της ακουαρέλας. Ορισμένοι είναι αυτοδίδακτοι, άλλοι έχουν σπουδάσει Καλές Τέχνες, όλοι όμως μοιράζονται το ίδιο πάθος για την τέχνη τους και γίνονται έτσι ακούραστοι ερευνητές και δημιουργοί. Η ακουαρέλα είναι σήμερα καρπός καλλιτεχνών που πειραματίζονται αδιάκοπα με το χρώμα, το νερό και το χαρτί, για να μας δώσουν έργα που αναδύουν ευαισθησία, ποίηση και νεωτερικότητα. Οι ζωγράφοι αυτοί είναι "γλύπτες του νερού", που με υπομονή και τόλμη μας προσφέρουν βαθιά συγκίνηση καθώς παρατηρούμε τα έργα τους. Η ακουαρέλα είναι τέχνη δύσκολη που διδάσκει σε όσους την ασκούν την υπομονή, την ταπεινότητα αλλά και τη χαρά της δημιουργίας. Επιτρέψτε μου να σας τους παρουσιάσω: Blanca Alvarez: Νέα Ισπανίδα ζωγράφος που κατοικεί στη Μάλαγα. Προτιμά την ακουαρέλα από του φυσικού.

Antonio Bartolo: Πρόεδρος της Πορτογαλικής Ενώσεως Υδατογράφων.

Laurie Breda: Η ζωγραφική της πηγάζει από τον ρυθμό και τη ζωή που γνώρισε στις γαλλικές Αλπεις της παιδικής της ηλικίας. Το έργο της το συναντάμε σε διάφορα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.

Mustapha Ben Lahmar: Καθηγητής εικαστικών τεκνών στο πολιτιστικό κέντρο του Ιδρύματος Mohammed VI (Tetοuan, Μαρόκο).

David Chauvin: Αξιοποιεί την ακουαρέλα για την αναπαράσταση του ζεστού φωτός στη θαλπωρή των εσωτερικών χώρων.

Veronique Legros-Sasa: Πρόεδρος των υδατογράφων του Μπορντώ και μέλος της Γαλλικής Εταιρίας Ακουαρέλας. Ειδικεύεται στα πορτραίτα.

Benedict Stef-Fisbey: Η φίλη μου, χάρη στην οποία θα συναντήσω τους υδατογράφους που προανέφερα. Η γλυκιά ζωγραφική της , εικονική ή αφηρημένη, αναδύει εσωτερική γαλήνη.

Jean Vigue: Αναζητεί, ανακαλύπτει και αναδεικνύει ό,τι δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά. Του δίνει ζωή και συνδιαλέγεται μαζί του μέσω της ακουαρέλας.

Françoise Kron

Πρακτικές πληροφορίες Οι ζωγράφοι θα είναι στην Πάρο από τις 25 Μαίου έως τις 4 Ιουνίου. Μέσω του δικτύου των Φίλων της Πάρου θα σας ενημερώσουμε που και πότε θα στήσουν τα καβαλέτα τους, για μπορέσετε να τους δείτε ενόσω θα ζωγραφίζουν. Τα έργα τους θα εκτεθούν τον Αύγουστο για μια εβδομάδα στη Νάουσα. Θα σας ενημερώσουμε εν καιρώ για τον τόπο και την ημερομηνία των εγκαινίων. Αν νομίζετε ότι αξίζει να ζωγραφίσουν κάποιο τοπίο ή κάποιο πρόσωπο, μπορείτε να μου το κοινοποιήσετε στη διεύθυνση francoise.kron@gmail.com Χαίρομαι πολύ για την εμπειρία αυτή και θα ήθελα να την μοιραστώ με όσους αγαπούν την "αυθεντική" Πάρο, που θα έπρεπε να παραμείνει.

"Reflections of Origin" at Archeological Museum Paros T

he exhibiton "Reflections of Origin" at the Archeological Museum of Paros in Parikia connects ancient Greece with modern times . Between archaic torsos, fragmented statues and parts of buildings and temples, visitors find themselves face to face with an abstract painting, a light sculpture or a portrait. The artworks are installed in such a way that they merge, mingle and go into conversation with the archaic attractions. Those who know the Museum or who always wanted to visit it, now have the opportunity to experience the spell of unexpected encounters with past, present and future.

The ingenious installation of modern art in the Museum, one of Paros' diamonds, is the idea of Greek artist/curator Apostolis Zolotakis, initiator and director of the International Contemporary Art Festival 'Orange Water', that has its third edition this year. Orange is the national color of The Netherlands, where Zolotakis lives, water symbolizes Greece where he was born.

The festival features works by Greek and Dutch artists, often in remarkable locations such as a shipyard, a church, a museum; this year in Paros, Athens, Patras, Corinth, Crete and Santorini. It shows courage that director/archeologist Yannos Kourayos and the board of the Museum have agreed with this artistic invasion in their serene archaic sanctuary.

On a sunny Saturday morning in September I am in the Museum with a Greek and a Dutch artist whose work is in the exhibition: Angelika Vaxevanidou and Jan Mulder. They both have a history with Paros. Angeliki came to live here permanently 15 years ago in 2002. Originally a sculptor, the lack of a studio brought to working with pencil and charcoal on paper, attached to the walls of her house which she has continued successfully ever since. Jan Mulder has been coming every summer on Paros since 1994. Before he had his own studio in the center of Parikia, he went around on the motorbike with sketchbooks and aquarelle paint. The deserted lighthouse at Agios Fokas was his work floor.

Here he mixed sea water and paint with the southern light and the sounds of Paros.

Angelika leads us to the hall where her striking portait 'Marianna' (charcoal and pencil on paper, 2012) attracts immediate attention between two powerful female figures around her. Right, the remnants of a collossal statue of a seated goddess, probably Artemis (490-480 B.C.). Left, the mysterious Athena (480-470 B.C.), a marble statue once more than 3 meters high, of which only pieces from the lowest part have survived time. You can still experience the vigorous movement

An Invitation To Connect Modern Times With Ancient Greece

by Heleen Schuttevaer Photos Apostolis Zolotakis and Heleen Schuttevaer The exhibition "Reflections of Origin" runs indefinitely.

The Archeological Museum is open all winter, daily 8:00 15:00 except Monday.

Participating artists: Ad Arma, Dimitra Chanioti, Eugenia Coumantaros, Apostolos Fanakidis, Katerina Kaloudi, Jan Mulder, Gert van Oortmerssen, Αngelika Vaxevanidou, Apostolis Zolotakis (curator)

of her dress, that falls in a series of distinct waves. "I was excited to receive the invitation to participate in this exhibition. I have been thinking about it in my studio in Lefkes. When Apostolis proposed this spot for the portrait, I was very happy. It starts a dialogue with these two figures. As a female, I love this dialogue, it makes me think of what a woman represents what she is and her role is and was in society. It is also quite confrontational: it is looking at you in a way you get involved. The work is about identity and what it is to be a woman. This is my idea of a modern Greek woman."

After letting the words of the artist settle and taking a moment for contemplation, we continue our walk trough the halls and atrium where Apostolis Zolotakis installed paintings of Jan Mulder. Here abstraction converts with archaic aesthetics. "Last spring I gave Apostolis the key to my studio in Parikia. I had no idea what he would choose and how he was going to combine it with Museum pieces. I am quite honoured to be represented with five works." Flanked by what is left from antique males and females, the abstract paintings with amorph forms, explosive movements in bold gestures and delicate structures of dripping paint, enhance effortless with transience, temporality and the fierce movements and violent course of history. "I am suprised how this works", says Mulder. "My work is about poems of Paul Celan, who survived the holocaust and became one of the most important poets of the 20th century. The war is omnipresent in his work.

I was born after the war. My long lasting Celan inspiration comes more from the way he uses language. He wrote a beautiful love poem, "Corona", after which I made a series of paintings. A couple of Corona's are in the exhibition."

We finish our Museum tour with a coffee on the terrace of a nearby cafe, while we talk about the the wonderful way their portrait, paintings and the other featured artworks get an extra dimension in interaction with traces of thousands of years ago.

In the years 2015 (Orange Water 1) and 2016 (Orange Water 2), the Orange Water Art Festival hosted the participation of 91 visual artists at 21 important art venues and museums, under the auspices of the Greek Ministry of Culture, the Greek Ministry of Tourism and the Dutch Embassy. In 2017, Orange Water 3 has continued its course in different places in Greece; co-organized in Paros by KDEPAP and realized with the support of the main sponsors: Nera Samaria, ANEK Lines and Blue Star.

Reflections of Origin" (Σκέψεις Προέλευσης) Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάρου Μια πρόσκληση για τη σύνδεση της σύγχρονης εποχής με την αρχαία Ελλάδα

Aπό την Heleen Schuttevaer Φωτογραφίες Αποστόλης Ζολωτάκης και Heleen Schuttevaer H έκθεση «Σκέψεις Προέλευσης» διαρκεί επ 'αόριστον. Το Αρχαιολογικό Μουσείο λειτουργεί όλο το χειμώνα, καθημερινά από τις 8:00 έως τις 15:00 εκτός από τη Δευτέρα. Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Ad Arma, Δημήτρης Χανιώτης, Ευγενία Κουμαντάρου, Απόστολος Φανακίδης, Κατερίνα Καλούδη, Jan Mulder, Gert van Oortmerssen, Αγγελική Βαξεβανίδου, Αποστόλης Ζολωτάκης (επιμελητής) Η έκθεση "Reflections of Origin" (Σκέψεις Προέλευσης) στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου στην Παροικιά συνδέει την αρχαία Ελλάδα με τη σύγχρονη εποχή. Ανάμεσα σε αρχαϊκούς κορμούς, κατακερματισμένα αγάλματα και μέρη κτιρίων και ναών, οι επισκέπτες βρίσκονται αντιμέτωποι με μια αφηρημένη ζωγραφική, ένα ελαφρύ γλυπτό ή ένα πορτρέτο. Τα έργα τέχνης είναι εγκατεστημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να συγχωνεύονται, να ανακατεύονται και να συνομιλούν με τα αρχαϊκά αξιοθέατα. Εκείνοι που γνωρίζουν το Μουσείο ή που πάντα ήθελαν να το επισκεφτούν, έχουν τώρα την ευκαιρία να βιώσουν το ξόρκι των απροσδόκητων συναντήσεων με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Η έξυπνη εγκατάσταση της σύγχρονης τέχνης στο Μουσείο, ένα από τα διαμάντια της Πάρου, είναι η ιδέα του Έλληνα καλλιτέχνη/ επιμελητή Αποστόλης Ζολωτάκης, ιδρυτής και διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης «Orange Water», που έχει την τρίτη του έκδοση φέτος. Το πορτοκάλι είναι το εθνικό χρώμα της Ολλανδίας, όπου ζει ο Ζολωτάκης, το νερό συμβολίζει την Ελλάδα όπου γεννήθηκε. Το φεστιβάλ παρουσιάζει έργα από Έλληνες και Ολλανδούς καλλιτέχνες, συχνά σε αξιοσημείωτες τοποθεσίες όπως ένα ναυπηγείο, μια εκκλησία, ένα μουσείο- φέτος στην Πάρο, την Αθήνα, την Πάτρα, την Κόρινθο, την Κρήτη και τη Σαντορίνη. Επιδείχνει θάρρος ότι ο διευθυντής/αρχαιολόγος Γιάννος Κουράγιος και το διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου συμφώνησαν με αυτή την καλλιτεχνική εισβολή στο γαλήνιο αρχαϊκό ιερό τους. Σε ένα ηλιόλουστο Σάββατο το πρωί, το Σεπτέμβριο, βρίσκομαι στο Μουσείο με Έλληνα και Ολλανδό καλλιτέχνη που εργάζονται στην έκθεση: η Αγγελική Βαξεβανίδου και ο Jan Mulder. Και οι δύο έχουν ιστορία με την Πάρο. Η Αγγελική ήρθε να ζήσει εδώ μόνιμα πριν από 15 χρόνια το 2002. Αρχικά ένας γλύπτης, η έλλειψη στούντιο την έφερε να εργαστεί με μολύβι και κάρβουνο σε χαρτί, προσκολλημένο στους τοίχους του σπιτιού της, το οποίο συνέχισε με επιτυχία από τότε. Ο Jan Mulder έρχεται κάθε καλοκαίρι στην Πάρο από το 1994. Πριν να αποκτήσει το δικό του στούντιο στο κέντρο της Παροικιάς, γύριζε με μοτοσικλέτα, με sketchbooks και χρώματα ακουαρέλας. Ο εγκαταλελειμμένος φάρος στον Άγιο Φωκά ήταν ο χώρος εργασίας του. Εδώ ανάμειξε θαλασσινό νερό και χρώμα με το νότιο φως και τους ήχους της Πάρου. Η Αγγελική μας οδηγεί στην αίθουσα όπου το εντυπωσιακό πορτραίτο της, «Μαριάννα», (κάρβουνο και μολύβι σε χαρτί, 2012) προσελκύει άμεση προσοχή ανάμεσα σε δύο ισχυρές γυναικείες φιγούρες γύρω της. Δεξιά, τα υπολείμματα ενός κολοσσιαίου αγάλματος μιας καθισμένης θεάς, πιθανώς της Άρτεμης (490-

480 π.Χ.). Αριστερά, η μυστηριώδης Αθηνά (480-470 π.Χ.), ένα μαρμάρινο άγαλμα ύψους πάνω από 3 μέτρα, εκ των οποίων μόνο τα κομμάτια από το χαμηλότερο τμήμα έχουν επιζήσει τον χρόνο. Μπορείτε ακόμα να ζήσετε την έντονη κίνηση του φορέματος της, που πέφτει σε μια σειρά διακριτών κυμάτων. " Ήμουν ενθουσιασμένη που έλαβα την πρόσκληση να συμμετάσχω σε αυτή την έκθεση και το σκέφτηκα στο στούντιό μου στις Λεύκες." Όταν ο Αποστόλης πρότεινε αυτό το σημείο για το πορτραίτο, ήμουν πολύ χαρούμενη. Ξεκινάει ένας διάλογος με αυτές τις δύο μορφές. Ως γυναίκα, αγαπώ αυτόν τον διάλογο, με κάνει να σκεφτώ τι αντιπροσωπεύει η γυναίκα, αυτό που είναι, και τον ρόλο που παίζει και που έπαιζε στην κοινωνία. Είναι επίσης αρκετά αντιπαραθετικό: σε κοιτάζει με τρόπο που εμπλέκεσαι. Το έργο αφορά την ταυτότητα και τι είναι να είσαι γυναίκα. Αυτή είναι η ιδέα μου για μια νεοελληνική γυναίκα ". Αφού αφήσαμε τα λόγια του καλλιτέχνη να κατασταλάξουν και να πάρω μια στιγμή για περισυλλογή, συνεχίζω τον περίπατό μου μέσα από τις αίθουσες και το αίθριο όπου ο Αποστόλης Ζολωτάκης εγκατέστησε έργα του Jan Mulder. Εδώ η αφαίρεση μετατρέπεται με αρχαϊκή αισθητική. "Την περασμένη άνοιξη έδωσα στον Αποστόλη το κλειδί του στούντιό μου στην Παροικία, δεν είχα ιδέα τι θα επιλέξει και πώς θα το συνδυάσει με τα κομμάτια του Μουσείου και είμαι πολύ τιμημένος που αντιπροσωπεύομε με πέντε έργα". Πλαισιωμένες από ό, τι έχει απομείνει από αρχαίους άνδρες και γυναίκες, οι αφηρημένες ζωγραφιές με άμορφα σχήματα, εκρηκτικές κινήσεις με τολμηρές χειρονομίες και ευαίσθητες δομές από χρώμα που στάζει, ενισχύονται χωρίς κόπο με την παροδικότητα, την προσωρινότητα, και τις έντονες κινήσεις και τη βίαιη ροΐ της ιστορίας. «Είμαι έκπληκτος πώς λειτουργεί αυτό», λέει ο Mulder. "Η δουλειά μου αφορά ποιήματα του Paul Celan, ο οποίος επέζησε από το ολοκαύτωμα και έγινε ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του 20ού αιώνα. Ο πόλεμος είναι πανταχού παρών στο έργο του. Γεννήθηκα μετά τον πόλεμο. Η μακρόχρονη έμπνευση μου από τον Celan έρχεται περισσότερο από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη γλώσσα. Έγραψε ένα όμορφο ποίημα αγάπης, "Corona", μετά από το οποίο έκανα μια σειρά από έργα ζωγραφικής. Δύο «Corona's» βρίσκονται στην έκθεση. Τελειώσαμε την περιήγησή μας με έναν καφέ στην ταράτσα ενός κοντινού καφέ, ενώ μιλάμε για τον υπέροχο τρόπο που το πορτρέτο τους, τα έργα ζωγραφικής και τα άλλα έργα τέχνης έχουν μια πρόσθετη διάσταση στην αλληλεπίδραση με ίχνη χιλιάδων ετών πριν. Στα έτη 2015 (Orange Water 1) και 2016 (Orange Water 2), το Orange Water Art Festival φιλοξένησε τη συμμετοχή 91 καλλιτεχνών σε 21 σημαντικούς χώρους τέχνης και μουσεία υπό την αιγίδα του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, Υπουργείου τουρισμού και της ολλανδικής πρεσβείας. Το 2017, η Orange Water 3 συνέχισε την πορεία της σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Συνδιοργανώθηκε στην Πάρο με την ΚΔΕΠΑΠ και πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη των κυριότερων χορηγών: τα Νέρα Σαμαριά, την ANEK Lines και το Blue Star.

Βραδιά μνήμης

7 Αυγούστου 2017, 9 το βράδυ..... και με μία πανσέληνο που τραγουδούν οι ποιητές.....

à la mémoire de Evdokia Papouli

Le 7 août 2017, nous avons commémoré Evdokia Papouli, une femme exceptionnelle, qui a beaucoup contribué au domaine de la culture à Paros.

Βραδιά που διαλέξαμε να αφιερώσουμε στη μνήμη της Ευδοκίας Παπουλή. Θερμοκρασία γλυκιά στον αύλιο χώρο του παλιού σχολείου, που σήμερα ξανανιωμένο και διευρυμένο στεγάζει το γλυπτικό έργο του Νίκου Περαντίνου. Αυτό το καλαίσθητο μουσείο που δημιουργήθηκε με πολύ κόπο και επιμονή, που κοσμεί σήμερα όχι μόνο την γενέτειρα του γλύπτη αλλά και ολόκληρη την Πάρο, αυτό υπήρξε το βασικό έργο των τελευταίων χρόνων της ζωής της. Μαζευτήκαμε λοιπόν πρώτη φορά μετά το θάνατο της, μαθητές της, γνώριμοι, παλιοί φίλοι, συνεργάτες της και κοινό απ’ ολόκληρο το νησί για να τιμήσουμε, μέσα σε μία φορτισμένη με συγκίνηση ατμόσφαιρα, αυτή την γυναίκα, την πεφωτισμένη, που έφυγε από τη ζωή στις 12 Σεπτεμβρίου του 2015. Βέρα κυκλαδίτισσα η Ευδοκία, από Συριανό πατέρα και μητέρα μυκονιάτισσα, γεννήθηκε και έζησε στον Πειραιά ως το τέλος της ζωής της, στον δήμο του οποίου προσέφερε τις υπηρεσίες της στον τομέα του πολιτισμού. Έτσι ο Πειραιάς διαθέτει δύο μουσεία, δημιουργήματά της αυτό του Πάνου Αραβαντινού που στεγάζει μακέτες σκηνικών θεάτρου και κοστούμια, και η γλυπτοθήκη Καστριώτη, που συγκεντρώνει το έργο του ομώνυμου καλλιτέχνη. Πρέπει να αναφέρουμε εδώ και ένα άλλο σημαντικό έργο της, την Δημοτική Πινακοθήκη του Πειραιά, που στεγάζεται στο ωραίο νεοκλασικό κτίριο του Παλαιού Ταχυδρομείου. Αυτή η βραδιά μνήμης που εντάχθηκε στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού στο νησί, οργανώθηκε από το «σωματείο των φίλων του Νίκου Περαντινού» σε συνεργασία με την ΚΔΕΠΑΠ και τον Δήμο Πάρου. Το πρόγραμμα παρουσίασε η κυρία Κατερίνα Ραγκούση από το Μουσείο Περαντινού, και χαιρέτησαν ο κύριος Θ. Μαρινόπουλος, πρόεδρος της ΚΔΕΠΑΠ και η κυρία Παπαντωνίου εκ μέρους των κατοίκων της Μάρπισσας. Ο κύριος Νίκος Πούλιος, πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Μαρπισσαίων, επιφανής πολίτης της Πάρου και ο άνθρωπος που έζησε από κοντά τη δημιουργία αυτού του καθ’ όλα σύγχρονου μουσείου, άνοιξε τη βραδιά σαν κύριος μάρτυρας αυτής της εποχής των αρχών

του ’90. Προσωπικός φίλος του Περαντινού, γνωστός επιστήμων και φιλότεχνος έπαιξε καθοριστικό ρόλο σαν συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον γλύπτη και τη γενέτειρά του. Έτσι ξετυλίχτηκε από κοινού το χρονικό της θεμελίωσης και της πραγμάτωσης αυτής της ιδέας που ξεκίνησε από αυτόν, αγαπήθηκε από τον Περαντινό και υλοποιήθηκε από την Ευδοκία Παπουλή. Η Βάσω Γκιώνη Ζησιμόπουλου, μαθήτρια και φίλη της Ευδοκίας και άτομο που την έζησε από κοντά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, παίρνοντας μέρος στα οράματά της και συζητώντας τα σχέδιά της εκείνα που δυστυχώς δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει, πήρε στη συνέχεια τον λόγο. Μίλησε για τα νεανικά χρόνια και ανέπτυξε τη ζωή, τη δράση και το έργο της δημιουργού – Ευδοκίας, της δασκάλας - Ευδοκίας και του ανθρώπου της προσφοράς. Η ομιλία της συνοδεύτηκε από προβολή φωτογραφιών από όλα τα στάδια της πλούσιας καλλιτεχνικά ζωής της, όπως επίσης και της οικογενειακής της ζωής, αφού αξιώθηκε να αποκτήσει δύο υπέροχους γιους και από εκείνους, εγγόνια. Με την ευκαιρία αυτής της εκδήλωσης αγάπης και μνήμης, έγινε και η παρουσίαση ημερολογίου του 2018 με τίτλο «οδοιπορικό στις όχθες του Ηριδανού» που επιμελήθηκε η Βάσω Γκιώνη. Περιλαμβάνει δεκατέσσερεις υδατογραφίες της Παπουλή με θέμα τον Κεραμεικό, που βρίσκονται σε ιδιωτική συλλογή. Η βραδιά έκλεισε με μουσική, με δύο αξιόλογους καλλιτέχνες, την Μαρούλα Κασκαβέλλη, πρώτο βραβείο του Εθνικού Ωδείου Αθηνών στο έντεχνο τραγούδι, που η Ευδοκία αγαπούσε ιδιαίτερα και τον πιανίστα Βασίλη Γεωργόπουλο με ρεπερτόριο που βασίστηκε στα αγαπημένα της τραγούδια.

Αφού λοιπόν αναφερθήκαμε σε ότι υπήρξε και ότι μας έδωσε αυτή η σπάνια γυναίκα της Τέχνης, μας έμεινε μόνο να πούμε ότι η Ευδοκία Παππούλη έχει πλέον συνδεθεί διαχρονικά με την Πάρο, που μετά τα δυο νησιά της καταγωγής της, έγινε το νησί της καρδιάς της.

C’est pour la première fois après son décès que ses collaborateurs, ses étudiants, et ses amis se sont rassemblés pour l’honorer. Cette cérémonie a eu lieu à l’ancienne école – aujourd’hui un musée – qui accueille les œuvres du sculpteur Nikos Perantinos. Cet élégant musée, créé avec beaucoup d’efforts et de persévérance, qui embellit aujourd’hui non seulement le lieu de naissance du sculpteur mais aussi l’ensemble de Paros, fut le travail de base des dernières années de sa vie.

Originaire des Cyclades, Evdokia est née et elle a grandi au Pirée, où elle vit jusqu’à la fin de ses jours. Grâce à ses actions dédiées à la culture, le Pirée a vu la création de deux musées de grande importance : celui de Panos Aravantinos, et celui de Kastriotis, qui rassemble des œuvres de l’artiste.

Evdokia Papouli a aussi contribué à l’établissement de la galérie d’art du Pirée, logée dans le magnifique bâtiment néoclassique de l’ancien bureau de poste.

Cette cérémonie a fait partie d’une série d’événements culturels de Paros, organisée par « les amis de Nikos Perantinos », en collaboration avec la mairie de Paros. La soirée a été tenue par Mme Katerina Ragkousi, du Musée Perantinos, M. Marinopoulos, président d’une entreprise municipale à but non-lucratif dédiée à la culture, et Mme. Papantoniou, de la part des habitants du village Marpissa. Plusieurs personnalités, comme M. Nikos Poulios et Vaso Gkioni Zisimopoulou, ont parlé tant des contributions d’Evdokia au développement culturel de l’île, mais aussi de ses visions, ses projets et sa personnalité chaleureuse. À l’occasion de cet événement, nous avons présenté le calendrier 2018 intitulé « trekking sur les rives d’Eridanus », édité par Vasso Gkioni.

La soirée s’est terminée avec deux artistes remarquables, Maroula Kaskavelli, qui a gagné le premier prix du Conservatoire national d’Athènes, et le pianiste Vasilis Georgopoulos, avec un répertoire basé sur les chansons préférées d’Evdokia.

Ο

πανούργος δύτης, Πέτρος Νικολαΐδης, πέθανε στις 2 Οκτωβρίου- δυστυχώς, η Πάρος και το Αιγαίο έχασαν έναν μεγάλο πρωταθλητή και προστάτη. Ένας άνθρωπος εξαιρετικού εύρους και επιτεύγματος, θαλάσσιος βιολόγος, αρχαιολόγος και μηχανικός, παιδαγωγός και ιδρυτής της σχολής Aegean Dive College. Είχε μια αβάρετη καταδυτική σταδιοδρομία, ως νεαρός άνδρας με τον Jacques Cousteau, έπειτα συνέχισε να εργάζεται με τον γιο του Jacques, Jean-Yves, για να δημιουργήσει ένα σύστημα θαλάσσιων πάρκων, Κηδεμόνες της Θάλασσας, το πρώτο στη Σαντορίνη και συμπεριλαμβανόμενές η Νάξο και η Πάρο, που θα είναι καταφύγιο για τα αποθέματα ιχθύων, να έχουν την ευκαιρία να αναπληρώσουν τις θάλασσες και να ανοικοδομούν ευαίσθητα οικοσυστήματα. Είχε αναπόσπαστο ρόλο στη δημιουργία συνεννόησης μεταξύ αλιέων, περιβαλλοντολόγων, δήμων και κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών. Ένα πολύπλευρο παγκόσμιο πνεύμα που παραδειγματοποιούσε το ρητό «πράξη σε τοπικό επίπεδο, σκέψη σε παγκόσμιο επίπεδο». Ήταν σε θέση να διευρύνει την κατανόηση των οικοσυστημάτων στο θαλάσσιο σύστημα του Αιγαίου. Ένα από τα εκτεταμένα του επιτεύγματα, είναι πολλά για να αναφερθούν εδώ, ήταν η τεκμηρίωση ενός εκτεταμένου συστήματος μεταφόρτωσης που βυθίστηκε κάτω από τη θάλασσα και εξακολουθούσε να είναι ορατό, και που είχε ενεργήσει ως υποδομή μεταφοράς μαρμάρου, βασικό στοιχείο της οικονομίας της Πάρου στον αρχαίο κόσμο. Η βαθιά αγάπη του για τη θάλασσα και η συμβολή του πολιτιστικού και του έμβιου πλούτου του ήταν ο θησαυρός που εξόρυξε και αποκάλυψε σε όλη του την εξαιρετική δόξα. Αφήνει τον κόσμο να είναι ένα καλύτερο μέρος από την άφιξη του, και θα μας λείψει πολύ. Καλό Ταξίδι Παλικάρι.

The artful diver O πανουργος δύτης

Πέτρος Νικολαΐδης Peter Nicolaides text & photo: Claire Kalemkeris

T

he artful diver, Peter Nicolaides, passed away on October 2 sadly Paros and the Aegean Seas have lost a great champion and protector. A man of extraordinary breadth and achievement, marine biologist, marine archaeologist, marine engineer, educator and founder of the Aegean Dive College.

He had a storied career diving as a young man with Jacques Cousteau and continuing to work with Jacques’ son Jean Yves to help create a system of marine parks, Guardians of the Sea, the first in Santorini and including Naxos and Paros that would be a refuge for fish stocks to have opportunity to replenish the seas rebuilding delicate ecosystems. He was integral in creating community between fisherman, environmentalists, municipalities and government and international agencies.

A multifaceted polymath who exemplified the dictum act locally think globally, he was able to expand peoples understanding of ecosystems in the Aegean marine system.

One of his extensive achievements, there are too many to list here, was the documentation from the air of an extensive road system submerged under the sea and still visible that had acted as the infrastructure to transport marble, which had been an essential component of the Paros economy in the ancient world. His deep love of the sea and the intersection of its cultural and living wealth were the treasure he mined and revealed in all its extraordinary glory. He leaves the world a better place for having come and will be sorely missed. Kalo Taxidi Palikari.

Οδυσσέας Ελύτης από το “Φωτόδεντρο και Δέκατη Τέταρτη ομορφιά” Δήλος

Odysseus Elytis from The Light - Tree and the Fourteenth Beauty Delos

Ὅπως βουτώντας ἄνοιγε τὰ μάτια κάτω ἀπ’ το νερὸ νὰ φέρει σ’ ἐπαφὴ τὸ δέρμα του μ’ ἐκεῖνο τὸ λευκὸ τῆς μνήμης ποὺ τὸν κυνηγοῦσε (ἀπὸ κάποιο χωρίο τοῦ Πλάτωνα)

Diving he opened his eyes under the water to bring his skin in contact with that white of memory which pursued him (from a certain passage in Plato)

Ὁλοΐσια μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ἥλιου μὲ τὴν ἴδια κίνηση περνοῦσε κι ἄκουγε νὰ ὀρθώνει πέτρινο λαιμὸ καὶ νὰ βρυχιέται ὁ ἀθῶος του ἑαυτὸς ψηλὰ πάνω ἀπ’ τὰ κύματα

With the same movement he passed directly into the heart of the sun and heard his innocent self erect his stone throat to bellow high above the waves

Κι ὅσο νὰ βγεῖ στὴν ἐπιφάνεια πάλι τοῦ ἄφηνε καιρὸ ἡ δροσιὰ νὰ σύρει κάτι ἀπὸ τὰ σωθικά του ἀνίατο στὰ φύκια καὶ τὶς ἄλλες ὀμορφιὲς ἀπ’ τὰ ὕφαλα

And until he rose to the surface again the coolness left him time to drag something incurable from his innards onto the seaweed and other beauties from underwater

Ἔτσι ποὺ νὰ μπορέσει τέλος νὰ γυαλίσει μέσα στὸ ἀγαπῶ καθὼς ποὺ γυάλιζε τὸ φῶς τὸ θεϊκὸ μέσα στὸ κλάμα τοῦ νεογέννητου Καὶ αὐτὸ θρυλοῦσε ἡ θάλασσα.

So that he could finally shine within the I love you as the divine light shines in the wailing of the newborn And this the sea was legending.

about //

Daniel Panacakis

Et vous, votre première fois à l’ Ile de Paros ?

C’était quand ?

Souvenirs, Souvenirs?

Chers Amis de l’ Ile de Paros , Dear Friends of Paros , Pour moi , la première fois à l’ Ile de Paros , c’était l’ été 1972 , j’avais 20 ans.

Pas de photos de cette époque mais le début d’ une Idylle avec cette magnifique Ile de Paros qui perdure à ce jour.

J’ai débuté mes modestes reportages photos à Naoussa avec mon petit Rollei 35 , l’ été 1978 .

Pas beaucoup de Touristes étrangers et très peu de Touristes Grecs à la fin des Années 70 .

A Paros et à Naoussa plus particulièrement le Tourisme débutait.

Je me souviens que déjà qu’à cette époque , certains observateurs voulaient faire de Naoussa une seconde Mykonos !

J’ habitais à cette époque une agréable petite chambre à l’Hôtel GALINI face au Clocher de la chapelle à l’entrée du Village devenu à ce jour un symbole pour ce Petit Hôtel, l’Hôtel qui était tenu par Anna VIONIS et sa Famille et toujours tenu à ce jour par l’une de ses Filles.

Nous passions nos Journées sur les plages de Kolympithres à faire les lézards et à refaire le Monde.

Pas beaucoup d’ activités extérieures le soir mais très vite remplacées pas d’ interminables discussions en plusieurs langues, c’était un peu les voyages Erasmus avant l’ heure.

Je suis un peu nostalgiques de cette époque comme tous les Grecs de la Diaspora , mais la vie avance et nous aussi dans l’ âge.

De très beaux et de nombreux souvenirs à Naoussa : Avec Béatrice en 1978 qui est devenue ma Femme en 1979 , avec nos enfants dans les Années 90 et aujourd’hui avec notre Petit-Fils , déjà trois Générations et Grands Admirateurs, Amoureux de Paros et des contemplatifs de la beauté de l’ Egée.

Depuis nous revenons régulièrement à Paros et à Naoussa ou nous avons tissé des liens amicaux avec de nombreux Pariotes depuis toutes ces années .

Bel été à tous à Paros et merci de rester fidèles et de soutenir notre Revue , Les Amis de Paros et toutes les actions menées par son Président Nous prenions tous nos dîners dans sa Georges VLANDAS et toute son Equipetite Taverne face à l’Hôtel GALINI , pe pour le développement culturel et Costas , son Mari aujourd’hui disparu environnemental ainsi que pour le , était en cuisine avec Anna , cuisine rayonnement de cette Ile idyllique. familiale et soignée.

A cette époque d’ailleurs l’Hôtel Bien Héléniquement à tous, GALINI n’était pas encore un Hôtel mais une authentique Maison d’ Hôtes Daniel PANACAKIS Pariote admirablement bien placée.

Μέσα από μια συλλογή φωτογραφιών από το καλοκαίρι του 1978, ο Daniel αναπολεί την πρώτη του επίσκεψη στην Πάρο: την ηρεμία της εποχής πριν την μεγάλη άφιξη τουριστών στο νησί, τη ζεστασιά του μικρού ξενοδοχείου στην Νάουσα, τους πρόσχαρους κατοίκους που τον υποδέχθηκαν με καλοσύνη. Θυμάται την «πολυεθνική» παρέα που δημιουργήθηκε στην Πάρο. Έκτοτε, έχει επιστρέψει πολλές φορές με την οικογένειά του, δημιουργώντας καινούργιους και νεότερους θαυμαστές. Σκοπός του, λοιπόν, ε την στήλη αυτή είναι να προσελκύσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών, ώστε να μοιραστούν και εκείνοι τις αναμνήσεις τους.

Χορτοφουσκωτές οι πίτες της Σαρακοστής Στο φιλόξενο σπίτι του Γιάννη Κοντού ένα μεσημέρι του Μαρτίου δοκίμασα μια χορτόπιτα που έφτιαξε ο ίδιος. Mου εξήγησε πως οι χορτοφουσκωτές ή κολόπια είναι μια παραδοσιακή συνταγή της Πάρου. Τρώγονται κατά τη σαρακοστή καθώς τα άγρια χόρτα βγαίνουν συνήθως αυτή την εποχή, και είναι νηστίσιμες γιατί δεν περιέχουν τυρί. Οι Λευκιανές νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν τοπικά άγρια χόρτα για τη γέμιση όπως κοκινάδες, κολοστόφλια, λάπαθα και καυκαλήθρες. Αυτά τα χορταρικά αν κάποιος δεν είναι γνώστης ώστε να τα βρει στην φύση, μπορεί να χρησιμοποιήσει κοινά χόρτα όπως: σπάνακι, σέσκουλα, μυρώνια και καυκαλήθρες. Σωτήρης Κουτσιαύτης ΕΚΤΕΛΕΣΗ Ξεκινώντας με την ζύμη, σε μια λεκάνη ρίχνουμε όλο το αλεύρι το αλάτι το ελαιόλαδο και το ξύδι, ανακατεύουμε στην αρχή με κουτάλι μέχρι να λαδώσει όλο το μίγμα κατόπιν προσθέτουμε σιγά-σιγά το χλιαρό νερό και ζυμώνουμε μέχρι το ζυμάρι να μπορεί να ανοιχτεί σε φύλλο (το ζύμωμα θέλει αρκετή ώρα) μόλις τελειώσει το ζύμωμα αφήνουμε το ζυμάρι να ξεκουραστεί για 1 ώρα περίπου.

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΥΜΗ •

1/2 κιλό αλεύρι άσπρο

•

1 φλιτζάνι αλεύρι σταρένιο

•

1/2 κρασοπότηρο ελαιόλαδο

•

1/2 κουταλιά σούπας αλάτι

•

1/2 κουταλιά γλυκού ξύδι

•

1/2 κρασοπότηρο νερό χλιαρό

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Εάν θέλουμε αντί για σταρένιο αλεύρι να βάλουμε κίτρινο και αντί για χλιαρό νερό να βάλουμε 1/2 κρασοπότηρο άσπρο κρασί.

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΜΙΣΗ •

1 κιλό σπανάκι (ή μισό σπανάκι και μισό σέσκουλα)

•

2 πράσα

•

4 κρεμμυδάκια φρέσκα με τα φύλλα τους

•

1 ματσάκι καυκαλήθρες και μυρώνια

(Σε περίπτωση που χρησιμοποιήσουμε άγρια χόρτα σε μια κατσαρόλα τα αφήνουμε να πάρουν μια γρήγορη βράση κατόπιν το στραγγίζουμε καλά).

•

1/2 ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο

Μοιράζουμε τη ζύμη σε μπαλίτσες στο μέγεθος του αυγού. Ανοίγουμε σε φύλλο, βάζουμε μια μεγάλη κουταλιά γέμιση στο μισό ημικύκλιο κατά μήκος, βρέχουμε τις άκρες και από την άλλη μεριά πιάνουμε τη ζύμη και σκεπάζουμε τη γέμιση τέλος ενώνουμε πιέζοντας τις άκρες καλά με ένα πηρούνι.

•

1/2 ματσάκι μάραθο ψιλοκομμένο

•

1/2 κουταλιά σούπας αλάτι

•

πιπέρι

Πλένουμε και στραγγίζουμε όλα τα χόρτα και τα μυρωδικά σε σουρωτήρι. Τα ψιλοκόβουμε σε λεκάνη και τα πασπαλίζουμε με αλάτι. Τ’ ανακατεύουμε και τ’ αφήνουμε να σταθούν για 15΄-20΄, να βγάλουν τα υγρά τους. Έπειτα τα πιέζουμε στα χέρια μας, να μαραθούν και ν’ αποβάλουν τα περισσότερα υγρά. Ο όγκος της γέμισης θα μειωθεί στο μισό της. Προσθέτουμε το τριμμένο πιπέρι.

Τοποθετούμε τις χορτοφουσκωτές σε λαδωμένο ταψί και τις ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς για 20-25 λεπτά μέχρι να ροδίσει καλά η ζύμη απ’ έξω.

INGREDIENTS POUR LA PATE •

1/2 kilo de farine blanche

•

1 tasse de farine de blé

•

1/2 verre-à-vin d’huile d'olive

•

1/2 cuillère à soupe de sel

•

1/2 cuillère à café de vinaigre doux

•

1/2 verre-à-vin d'eau tiède

NOTE Selon notre préférence, on peut remplacer la farine de blé par de la farine jaune et au lieu de l'eau tiède, on peut ajouter un demi verre de vin blanc.

INGREDIENTS POUR LA FARCE

Recette des tourtes aux herbes sauvages C’était chez Yannis Kontos, à son accueillante maison lors d’un long après-midi en mars, que j'ai dégusté une tourte que luimême avait préparée. Il m’expliqué que les « chortofouskotés » ou « kolopia » est une recette traditionnelle de Paros. Mangées pendant le carême, quand les herbes sauvages poussent de nouveau, c’est un plat de jeûne parce qu'il ne contient pas de fromage.

Les femmes de Lefkes utilisent les herbes locales qui poussent sur les collines environnantes aux noms exotiques de « kokkinades », « kolostoflia », « lapatha » et « kafkalithres » Pour quelqu’ un qui n’est pas un spécialiste de la flore locale, pour préparer la farce, il peut utiliser des épinards, des bettes, et cerfeuil.

PREPARATION : On commence par la préparation de la pâte : dans un bassin on y verse la farine, l'huile d'olive, sel et le vinaigre ; on malaxe avec une cuillère en bois jusqu'à lubrifier l’entièreté du mélange ; ensuite on ajoute lentement de l'eau chaude et on commence à pétrir jusqu'au moment que la pâte peut être transformée en feuille (ce pétrissage prend beaucoup de temps) ; quand le pétrissage est terminé, on laisse la pâte se reposer pendant environ 1 heure.

•

1 kgr d'épinards (ou moitié épinards et moitié bettes)

•

2 poireaux

Lavez et égouttez tous les légumes et les herbes dans une passoire.

•

4 oignons frais avec leurs feuilles

•

Une botte de «kafkalithres » et cerfeuils

Hachez toutes les herbes dans un bassin et saupoudrez-les avec du sel.

Remuez-les et laissez-les reposer 15-20 pour décanter leurs liquides.

Ensuite, les pressez dans vos mains, afin d’éliminer le maximum de leurs liquides.

•

1/2 botte d'aneth hachée finement

•

1/2 bouquet de fenouil finement haché

•

1/2 cuillère à soupe de sel

•

poivre

Ainsi le volume de cette farce sera réduit de moitié. Poivrez ensuite.

(Si nous utilisons des herbes sauvages, dans une casserole on les laisse bouillir pour un tout petit moment, avant de bien les égoutter ensuite).

Diviser la pâte en boulettes de taille d'œuf. Ensuite avec le rouleau on transforme ces morceaux de pâte en feuille et avec une grande cuillère on étale la farce sur la moitié du cercle obtenu précédemment avec l’aide du rouleau, et on mouille les bords ; on prend l’autre demi-cercle de la pâte pour recouvrir la farce et on presse les bords avec une fourchette.

Mettre les « chortofouskotés » sur un plat métallique de four préalablement huilé et les dans un four préchauffé à 180 ° et laissez cuire pendant 20 à 25 minutes jusqu'à ce que la pâte soit dorée à l'extérieur.

// supporters

Ευχαριστούμε πολύ τους υποστηρικτές της έκδοσης / Many thanks to our supporters

Naousa FOUNDATION

lefkes village

Alexandra Skaltsogianni

Restaurant de Fred Chesneau, dans la vieille ville de Parikia.

Stavros Niflis photography

Ταντάνης Ανάργυρος Νάουσα Εµπόριο Ειδών ∆ώρων

PAROS

Νάουσα

• Αρσένης Λουκής παραγωγός αγροτικών • Mediteraneo Restaurant, Νάουσα • Yπαπαντή Ρούσου Μουσ/κός Σύλλογος Νάουσας

• Mατζουράνα Restaurant, Νάουσα • Σωτήρης Κουτσιαύτης • Νίκος Σαρρής, εκπαιδευτικός • PORT CAFE PAROS, Παροικιά • Atlantide Restaurant Brussels

• Swiss Home Hotel, Νάουσα • Στέλιος Γκίκας, κεραμίστας