Fiends of Paros BULLETIN_17issue by mmk design team

co nnect • care • su ppo rt I p aro s

THE BULLETIN ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ FRIENDS OF PAROS AMIS DE PAROS

SU M M ER 2018

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

• About Archaeological heritage • Περί Aρχαιολογικής κληρονομιάς • Περί Αειφορίας • About Sustainability • About Gastronomy • Περί Γαστρονομίας • About Art • Περί Tέχνης

editorial // Δράστε μαζί, μείνετε ενωμένοι!

Agir ensemble, rester unis !

Έχουν περάσει δεκαεπτά χρόνια από την ίδρυση των Φίλων της Πάρου. Υπήρξαν τότε 11 άτομα που συνδέονταν με το νησί και την κοινωνία, και που αποτελούνταν από 2 γυναίκες και 9 άνδρες, 6 γεννήθηκαν στο νησί, άλλα 2 έζησαν εκεί και άλλα 6 μόνιμα στο εξωτερικό. Το σχέδιό μας δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί χωρίς τη γενναιοδωρία και την πολιτική της ανοικτής πόρτας από την Περιφέρεια, τους επάρχους, τους δήμαρχους και τα μέλη των δημοτικών συμβουλίων τους. Τα λίγα στοιχεία αυτά απεικονίζουν το έργο του συλλόγου μας: συνεργασία με τους ανθρώπους εδώ και στο εξωτερικό που οδηγούν σε δημόσιες συζητήσεις, παρεμβάσεις και συνεργασίες προκειμένου να εργαστούμε μαζί για μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη που σέβεται το κυκλαδίτικο χαρακτήρα του νησιού. Ταυτόχρονα οι ετήσιες τελετές διέκριναν παράγοντες, άτομα ή συλλόγους, που ενήργησαν ανιδιοτελώς προκειμένου να προσφέρουν κάτι εθελοντικά για το καλό του νησιού και την ανθρώπινη κοινότητά του, καθώς και για την ανάπτυξη μιας κουλτούρας αναγνώρισης της δράσης των άλλων. Η διάδοση των δημοσίων παρεμβάσεων μας και η συμμετοχή μας στον δημόσιο διάλογο γίνεται μέσω της περιοδικής μας έκδοσης, της ιστοσελίδας μας, των κοινωνικών δικτύων και αγγίζουν χιλιάδες ατόμων. Η ποιότητα τους εκτιμάται ολοένα και περισσότερο, ενώ η προσέγγισή μας δεν είναι εμπορική αλλά συλλογική και βασίζεται στη σχετικά μικρή οικονομική συμβολή των 150 μελών και υποστηρικτών μας. Οι δραστηριότητες μας στην αρχή επικεντρώθηκαν το καλοκαίρι. Γρήγορα κάλυψαν όλο το έτος. Η συνεργασία όλων των κατοίκων του νησιού, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, θεωρήθηκε από την αρχή ως πλεονέκτημα, ως δύναμη. Η συνεργασία αυτή έχει διττή διάσταση: αφενός με τους κατοίκους της νήσου, τους συλλόγους τους, τις τοπικές αρχές, εν συντομία με την κοινωνία των πολιτών, αφετέρου αφορά την συνεργασία στο εσωτερικό της ίδιας της οργάνωσής μας, όπου επικρατεί μία λογική συλλογικής εργασίας, επιτρέποντας να έτσι δρούμε μαζί με μεγαλύτερο αντίκτυπο και με πιο διαφοροποιημένο τρόπο. Αυτή είναι η προσέγγιση που πρέπει σήμερα να διατηρήσουμε και να προωθήσουμε.

Cela fait dix sept ans que les Amis de Paros existent. Au départ de notre association il y avait 11 personnes attachées au bien de l’île et à la société qui la composait: 2 femmes et 9 hommes, 6 étaient nés sur l’île, 2 autres y vivaient de manière permanente, 6 vivaient à l’étranger. Notre projet n’aurait pas pu se développer sans la générosité et l’ouverture d’esprit des préfets et des maires successifs. Ces quelques chiffres illustrent le projet de notre association : faire coopérer des gens d’ici et d’ailleurs pour animer un débat intellectuel, nourrir le débat public, puis agir ensemble en faveur d’un développement durable et solidaire qui respecte le caractère cycladique de l’île. En même temps nos cérémonies annuelles valorisaient des acteurs qui agissaient de manière désintéressée sinon toujours bénévole, pour le bien de l’île et de sa communauté humaine, développant ainsi une culture de la reconnaissance de l’action d’autrui. La diffusion de nos débats, comme l’illustration de nos actions, se font à travers notre périodique, notre site web, les réseaux sociaux, auprès des milliers et des milliers de personnes. Leur qualité est appréciée de plus en plus, alors que notre démarche n’est pas commerciale mais associative et se fonde sur les contributions relativement modestes de nos 150 adhérents et sympathisants. Nos activités au départ étaient concentrées l’été. Elles sont vite devenues pluriannuelles. La coopération entre tous les habitants de l’île, quelque soient leurs origines, a été donc d’emblée perçue comme un atout, une force. Cette coopération revêt une double dimension : d’un côté elle s’effectue avec les habitants de l’île, leurs associations, les collectivités territoriales, bref la société civile telle qu’elle se donne à voir, de l’autre, elle concerne la coopération au sein de l’association même, où progressivement des logiques de coopération collectives ont prévalu, permettant d’agir ensemble avec plus d’impact et de manière plus diversifiée. C’est cette démarche qu’il nous faut aujourd’hui préserver et promouvoir.

Γιώργος Βλαντάς Πρόεδρος ΦτΠ

Τάσος Ζαχαράς

Γενικός Γραμματέας ΦτΠ

Georges Vlandas

Tassos Zacharas

Président des AdP Secrétaire générale desAdP

Act together, stay united !

It has been seventeen years since the cercle of Friends of Paros has been created. At the beginning there were 11 people who loved the island and its inhabitants : 2 women and 9 men, 6 were born on the island, 2 others lived there permanently, 6 were living abroad. Our project could not have developed without the generosity and openness of the mayors and the Region. These few figures illustrate the project of our association: to co-operate with people from here and elsewhere to animate and nourish the public debate, then to act together for a sustainable and solidarity development that respects the cycladic nature of the island. At the same time our annual ceremonies valued actors who acted in a disinterested if not always voluntary way, for for the good of the island and its human community, thus developing a culture of the recognition of the other's actions. The dissemination of our debates, as the illustration of our actions, can been seen through our periodical, our website, social networks, with thousands and thousands of people. Their quality is appreciated more and more,

while our approach is not commercial but associative and is based on the relatively modest contributions of our 150 members and supporters. At the beginning our activities were concentrated during the summer. They quickly became all-year round. The cooperation between all the inhabitants of the island, whatever their origin, was therefore from the outset perceived as an asset, a strength. This cooperation has a two-fold dimension: on the one hand it is carried out with the inhabitants of the island, their associations, the local authorities, in short the civil society as it is shown, on the other, it concerns cooperation within the association itself, where progressively a collective cooperation logic prevailed, allowing to act together with more impact and in a more diversified way. It is this approach that we must today preserve and promote. Georges Vlandas

President FoP

Tassos Zacharas General Secretary FoP

Remerciements : Notre périodique paraît comme à l’accoutumée en trois langues grâce au travail bénévole et anonyme d’une dizaine de personnes de bonne volonté. Que soient ici remerciés, pour le présent numéro, Tassos Zacharas, Petros Pipilis, Georges Spyrou, Sotiris Koutsiaftis, Nicolas Stefanou, Dimtrios Triantafilou. Ευχαριστίες: Το περιοδικό που έχετε στα χέρια σας εμφανίζεται, ως συνήθως, σε τρεις γλώσσες χάρη στην εθελοντική εργασία των: Τάσου Ζαχαρά, Πέτρου Πιπιλή, Γιώργου Σπύρου, Σωτήρη Κουτσιαύτη, Νικόλα Στεφάνου, Δημήτριου Τριανταφύλλου.Τους ευχαριστούμε όλους. Φωτογραφία εξωφύλλου: Το Κάστρο της Αντιπάρου Cover photo: Antiparos Castle Photo by Sotiris Koutsiaftis

Γιώργος Βλαντάς τηλ. +32 475 75 31 00, +30 698 4495543 Georges Vlandas tel. +32 475 75 31 00, +30 698 4495543

info //

JOIN FoP

www.friendsofparos.com JOIN THE FoP: join us on facebook

ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ LES AMIS DE PAROS THE FRIENDS OF PAROS

Send your e-mail to the Secretary of FoP at friendsofparos@gmail.com or filoitisparou@gmail.com and your joining fee of €50 (concessions €25) to Alpha Bank, IBAN GR84 01406250625002101091262 / BIC CRBAGRAA

FRIENDS OF PAROS BULETTIN

NEWS // SPRING 2018

Founding Members Vlassis Sfyroeras Georges Vlandas Stelios Christopoulos Costas Passos Georges Papageorgiou Georges Papanicolaou Monique Mailloux Ilias Papadimitrakopoulos Sotiris Marinopoulos Katerina Theocharidou Fotis Tsounakis Honorary member:

01/05/18

Maria Tripolitsiotou - Tsounaki

Board of Directors of the «Friends of Paros» Georges Vlandas

Η ομάδα σχεδιασμού σε γεύμα εργασίας στην Αθήνα προετοιμάζοντας την έκδοση του τεύχους Νο 17.

Tassos Zacharas

The design team at working lunch in Athens designing the edition of No 17 issue.

President of the «Friends of Paros» Association, Editor of the Bulletin newspaper Secretary General of the «Friends of Paros» Association

Zoe Siakantari Treasurer

Marousso Boura

Vice President in charge of General Affairs

28/04/18 Φωτογραφική έκθεση στην Gallery ΑΝΤΙ στην Αντίπαρο, με θέμα τους Ανθρώπους του Δεσποτικού.

Nicolas Stephanou Vice-Président

Dimitris Triantafillou

In charge of General Affairs

Anna Kagani

In charge of General Affairs

Elli Sfyroera

In charge of the Association’s Environmental dossiers and programmes as well as responsible for the relations with Paros Youth associations, editorial board of «Friends of Paros» Bulletin newspaper

Merina Matthaiopoulou

In charge of the «Friends of Paros» communication and Bulletin newspaper

Françoise Kron Member

Georges Papanicolaou

In charge of relations with Paros medical associations as well as with the press

Georges Pitas

In charge of the «Cycladic Gastronomy» dossier

Vlassis Sfyroeras Honorary Chairman

BULLETIN NEWSPAPER Editor: Georges Vlandas Editorial Board:

Merina Matthaiopoulou Elli Sfyroera Art Direction: MΜΚ design team

Δεσποτικό / Despotiko Μια κολώνα χρηματοδοτήθηκε από τους Φίλους της Πάρου Une de ces colonnes a été financée par les Amis de Paros

THE 2018 SUMMER PROGRAM OF THE FRIENDS OF PAROS Eπίσκεψη στο Δεσποτικό, ραντεβού στις 7 μ.μ στο λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου στην Αντίπαρο, ακολουθούμενο από ένα ποτήρι φιλίας στο ίδιο το Δεσποτικό. Για όσους επιθυμούν, δείπνο στον Άγιο Γεώργιο, κατά τη διάρκεια της οποίας θα εκτεθεί η δράση "Κυνήγι Θησαυρού" _ Visite à Despotiko, rendez-vous à 19h00, port de Agios Georgios à Antiparos, suivi d'un verre de l'amitié à Despotiko même; pour ceux qui le souhaitent, dîner à ST Georges, au cours duquel sera exposée l'action "Chasse au trésor" _ Visit to Despotiko, rendezvous at 7 pm, port of Agios Georgios on Antiparos, followed by a glass of friendship at Despotiko itself; for those who wish, diner in Agios Georgios, during which will be exposed the action "Treasure Hunt"

4/7/2018

Έναρξη της έκθεσης και πώλησης υδατογραφιών, συνδιοργανωμένη από τους Φίλους της Πάρου, στον Άγιο Αθανάσιο Νάουσας, από τις 6 μ.μ. έως τις 10 μ.μ. _ Vernissage de l'expositionvente d'aquarelles, coorganisée par les Amis de Paros, à Aghios Athanassios, Naoussa, de 18 heures à 22 heures _ Opening of the exhibition and sale of watercolours, coorganized by the Friends of Paros, in Aghios Athanassios, Naoussa, from 6 pm to 10 pm

1/8/2018

26/7/2018 Eπίσκεψη στο Δεσποτικό, συνάντηση στις 10.30 π.μ., στο λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου στην Αντίπαρο _ Visite à Despotiko, rendez-vous 10 heures, port de Agios Georgios à Antiparos _ Visit to Despotiko, meeting at 10.30 am, port of Agios Georgios in Antiparos

Έναρξη του κυνηγιού θησαυρού, 9:30 π.μ., Αρχαιολογικό Μουσείο Παροικίας και 11:00 π.μ., στο ζαχαροπλαστείο Τσέρκι, Παροικιά, για τη χρηματοδότηση της ανακαίνισης ορισμένων αρχαιολογικών τόπων της Πάρου _ Début de la chasse au trésor, 9.30 Musee Archeologique, Parikia, 11 heures, Café Tserkis, Parikia, en vue du financement des rénovations de certains vestiges archéologiques de Paros _ Start of the treasure hunt, 9:30 am, Parikia Archaeological Museum and 11:00 am, Café Tserki, Parikia, to finance the renovation of some

8/8/2018

2/8/2018 Παρουσίαση των βιβλίων της Christine Orban, 7.30 μ.μ., στην Δημοτική Αίθουσα Τέχνης κτίριο Δημητρακοπούλου, στην Παροικιά _ Présentation des livres de Christine Orban, 19h30, à la galerie d’art municipale de Parikia, bâtiment Dimitrakopoulos. _ Presentation of Christine Orban’s books, 7.30 pm, at the Municipal Art Gallery, Dimitrakopoulos

Ετήσια τελετή των φίλων της Πάρου, στις 8 μ.μ., στο Κάστρο της Αντίπαρου _ Cérémonie annuelle des Amis de Paros, 20 heures, Κastro, Antiparos _ Annual ceremony of the Friends of Paros, 08:00 pm, at the Kastro of Antiparos

Γενική Συνέλευση των Φίλων της Πάρου, 10:30 π.μ., Νηρέας, Νάουσα. Γιώργος Βλαντάς Πρόεδρος Νικόλας Στεφάνου Αντιπρόεδρος Τάσος Ζαχαράς Γενικός γραμματέας _ Assemblée Générale des Amis de Paros, 10h30, Nireas, Naoussa. _ General Assembly of the Friends of Paros, 10:30 am, Nireas, Naoussa. Georges Vlandas President Nicolas Stephanou Vice-president Tassos Zacharas Secretary general

11/8/2018

10/8/2018

23/8/2018

8:00 μ.μ., φιλανθρωπική δημοπρασία, για τη χρηματοδότηση της συντήρησης ορισμένων αρχαιολογικών τόπων της Πάρου, σε θέση που θα καθοριστεί _ 08:00 heures, vente de charité, en vue du financement des rehabilitation de certains vestiges archéologiques de Paros. Lieu a determiner _ 08:00 pm, sale of charity, to finance the rehabilitation of certain archaeological sites of Paros, venue to be determined

ΜΕ ΤΟ ΧΑΜΗΛΟΦΩΝΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ award // ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΗΛΙΑ Χ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚOΠΟΥΛΟ

Σε έναν σπουδαίο, χαμηλόφωνο και μεγάλης αποδοχής διηγηματογράφο τον Ηλία Χ. Παπαδnμητρακόπουλο, απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων. Έτσι αποφάσισε ομόφωνα η αρμόδια για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού. Στο σκεπτικό της βράβευσής αναφέρεται ότι ο 86 χρόνος στρατιωτικός γιατρός από τον Πύργο της Ηλείας διακρίνεται «για το χιούμορ, τη λιτότητα, την αγάπη για τη φύση, την οξύτατη σάτιρα για την στρεβλή σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον, την έντονη και πηγαία ερωτική διάθεση και την προσήλωση στον κόσμο των αφανών, παραγκωνισμένων και συχνά καταδιωκόμενων πλασμάτων». Οι έξι συλλογές διηγημάτων του, «Θερμά θαλάσσια λουτρά», «Ο γενικός αρχειοθέτης», «Ο θησαυρός των Αηδονιών», «Ο οβολός», «Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη » και «Ροζαμούνδn», συγκεντρώθηκαν το 2012 από́ τον εκδοτικό́ οίκο Γαβριηλίδη σε μια εξαιρετική έκδοση, σε ειδικό κουτί, κοσμημένες με σχέδια του Ανακρέοντα Καναβάκη. Εφημερίδα των συντακτών Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2016

MEETING WITH THE NOVELIST ELIAS PAPADIMITRAKOPOULOS

Από τη σύνταξη της εφημερίδας Editorial of the newspaper

Ένα

One

warm morning in July, we met distinguished novelist Elias X. Papadimitrakopoulos at his favourite hangout in Ysterni, Paros. ζεστό πρωϊνό του Ιουλίου, συναντήσαμε το διακεκριμένο διηThe occasion was this year’s Grand Literary γηματογράφο Ηλία Χ. Παπαδηµητρακόπουλο στο αγαπημένο του στέκι στο Prize (Megalo Vravio Grammaton) which Υστέρνι της Πάρου. was awarded to him unanimously for his lifelong contribution to literature. He wantΑφορμή η βράβευση του φέτος µε το Μεγάλο Βραβείο Γραµµάτων για τη ed to deliver to us in person some relevant συνολική προσφορά του έργου του, το οποίο του απονεμήθηκε ομοφώνως, published material and to guide us on our και η επιθυμία του να µας παραδώσει ο ίδιος το υλικό από τα δημοσιεύματα planned feature in the magazine of Friends και να µας καθοδηγήσει για τον τρόπο παρουσίασης του αφιερώματος που of Paros. Our conversation with him inevitably θα του κάναμε στην εφημερίδα των ΦτΠ. veered into current affairs and, as always, Η κουβέντα δε μπορούσε να µην πάει και στην τρέχουσα επικαιρότητα και his language was sharp and his heart large. όπως πάντα, η γλώσσα του ξυράφι και η καρδιά μεγάλη. On the occasion of his distinction, Elias X. Papademitrakopoulos dedicated his prize Με αφορμή τη διάκρισή του, ο Ηλίας Χ. Παπαδηµητρακόπουλος αφιέρωσε to the “fathers of novel writing, who have το βραβείο του στους «πατέρες της διηγηματογραφίας, που µας χάρισαν ατέ- gifted us endless hours of reading enjoyment and storytelling”. λειωτες ώρες αναγνωστικής απόλαυσης και παραμυθίας».

photo by Konstantinos Pittas

ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2015 Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων στον Η. Χ. Παπαδnμητρακόπουλο

Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος Ο θησαυρός των Αηδονιών Το σκυλί Ερχόταν με το τρακτεράκι και όργωνε το χτήμα. Στην καρότσα, μπροστά-μπροστά, καθόταν πάντα ένα μικρό́ μαύρο σκυλί. Ήταν ένα αεικίνητο, εξαιρετικά παιχνιδιάρικο ζώο, έλαμπαν τα μάτια του, γυάλιζε το τρίχωμά του, ο αφεντικός του το είχε μη βρέξει και μη στάξει. Όσες ώρες εκείνος δούλευε, το σκυλί έμενε ξαπλωμένο κάτω από́ την καρότσα. Δεν θα ξεχάσω τις χαρές που έκανε, μόλις τέλειωνε ή δουλειά: έτρεχε πέρα-δώθε, κρεμιόταν πάνω μας, μας

έγλειφε, υστέρα πηδούσε στην καρότσα και βολευόταν, διπλά στον οδηγό́. Καθώς το τρακτεράκι απομακρυνόταν, το σκυλί γυρνούσε κάθε τόσο και με κοίταζε με ένα ζωηρότατο και (μπορώ να πω) ευτυχισμένο βλέμμα. Εφέτος ήρθαν χωριστά - ο αφεντικός με το τρακτεράκι του, το σκυλί 5-6 μέτρα πιο πίσω. Φαινόταν άκεφο, σαν άρρωστο, το βλέμμα του σαν τρομαγμένο. Μάτην περίμενα να πάρει τη γνώριμη θέση του κάτω από́ την . καρότσα τράβηξε πιο πέρα, έπιασε τον ήσκιο ενός δέντρου και παρέμεινε όλη την ημερά εκεί. Ρώτησα τον αφεντικό́ του τι συμβαίνει, αν είναι άρρωστο το σκυλί.

Εκείνος έσκυψε το κεφάλι, προσποιήθηκε τον πολυάσχολο, δεν μου απάντησε. Φεύγοντας το απομεσήμερο, κι ενώ το σκυλί τον παρακολουθούσε από μακριά, μου εξομολογήθηκε: - Τον χειμώνα άρχισε να τρώει ξένες κότες, και με πίεζαν στο χωριό να το ξεκάνω. Το πήγα ένα βράδυ και το έριξα σε ένα ξεροπήγαδο. Δυο νύχτες δεν έκλεισα μάτι, την τρίτη πήρα τον φακό́, πήγα στο πηγάδι, τράβηξα το καπάκι και είδα τα μάτια του να με κοιτάζουν. Του έριξα έναν κουβά και το ανέβασα. Από́ τότε χάλασε n φιλία μας, μένει μαζί μου, με ακολουθεί, αλλά δεν παίζει, ούτε στην καρότσα ανεβαίνει πια.

Elias X. Papadimitrakopoulos The Aidonia Treasure The Dog He came on a small tractor and ploughed his land. A little black dog always sat at the front of the cab. It was a restless, exceptionally playfull animal, bright-eyed, with a shiny coat. While he worked, the dog took shelter under the cab. I'll never forget his frolics, the moment that work was done; he ran here and there, leapt up on us, licked us, then hopped into the cab and nestled next to the driver. As the tractor moved off, he turned my way once or twice and gave me a cheery (happy even) glance.

This year they arrived separately the master on his tractor, the dog 5-6 meters behind. He looked weary, as if ill, with a sort of frightened look. I waited in vain for him to take his position under the cab; he moved further off found a shady spot under a tree and stayed there the whole day. I asked his master what was the matter, whether the dog was ill. He lowered his head, pretended to be busy and didn't answer. On his way home in the afternoon, while his dog observed him from afar, he confessed: -He started eating other people's chickens in the winter and there

was a lot of pressure in the village to get rid of him. I took him to a dry well one night and dumped him in. I spent two sleepless nights, on the third I took a torch and went to the well, pulled up the lid and saw his eyes staring at me. I dropped a bucket and hauled him up. That's what ruined our friendship. He lives with me, follows me around, but he doesn't play, and he no longer rides in the cab. Translated by Memi Katsoni

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

Για ένα πρόγραμμα δράσης για την προστασία και ανάδειξη των αρχαίων λατομείων της Πάρου

Χάρης Μαρτίνος

Σ’ αυτό το εισαγωγικό άρθρο παρουσιάζουμε συνοπτικά το θέμα των αρχαίων λατομείων της Πάρου, που βρίσκονται κοντά στο χωριό Μαράθι, τους κινδύνους που διατρέχει το μοναδικό αυτό μνημείο και τις προοπτικές για την προστασία και ανάδειξη του.

Στην ακμή του αρχαίου πολιτισμού οι πιο σημαντικοί γλύπτες – Φειδίας, Πραξιτέλης, Σκόπας και πολλοί άλλοι – έχουν χρησιμοποιήσει τον λυχνίτη στα διάσημα γλυπτά τους. Και ως υπόγεια λατομεία θεωρούνται μοναδικά στον κόσμο, ένα αληθινό μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς. Ο αρχαιολογικός χώρος των αρχαίων λατομείων περιλαμβάνει το λατομείο των Νυμφών με τρείς στοές και το λατομείο του Πανός με δύο στοές – η μία σε υπέροχη κατάσταση αλλά η άλλη έχει καταρεύσει – καθώς και έξι άλλες στοές που δεν έχουν ακόμα εξερευΣτοά λατομείου Νυμφών νηθεί και τα ερείπια βιομηχανικών Gallery at Nymphs quarry κτιρίων από την εκμετάλευση του Η λειτουργία των λατομείων ξε- 19ου αιώνα. Όλα μέσα σε ένα μακίνησε από την πρωτοκυκλαδική γευτικό φυσικό περιβάλλον. περίοδο (3200 π.Χ.) και έληξε τον 19ο αιώνα. Δεν έπαυσαν ποτέ να είναι ο συνδετικός κρίκος της πολιτιστικής ταυτότητας της Πάρου – το υπέροχο λευκό και λαμπρό της μάρμαρο, ο λυχνίτης, με το οποίο κατασκευάστηκαν τόσο σημαντικά γλυπτά και αρχιτεκτονήματα μέσα στους αιώνες. Στοά λατομείου Πανός Gallery at Panos quarry

Όμως, η σημερινή κατάσταση είναι τραγική. Οι αρχαίες στοές είναι παραμελημένες και μη επισκέψιμες – μια πηγή συνεχούς απογοήτευσης των χιλιάδων επισκεπτών στην Πάρο. Ο ευρύτερος χώρος δείχνει σημεία εγκατάλειψης και τα σύγχρονα γειτονικά λατομεία λειτουργούν κατά τρόπο που θεωρείται ότι δημιουργεί ουσιαστικό κίνδυνο κατάρρευσης των αρχαίων στοών και καταστροφής του μνημείου.

Αεροφωτογραφία που δείχνει διαγραμματικά την επικάλυψη των αρχαίων στοών του λατομείου των Νυμφών και των σύγχρονων λατομείων Aerial photo showing diagrammatically the overlap between the modern quarries and t he galleries of the Nymphs quarry

Εδώ και πολλά χρόνια το θέμα αυτό δεν έχει αντιμετωπιστεί αποφασιστικά από κανέναν από τους

Συνήθεις ερωτήσεις (και κάποιες απαντήσεις)

Αφροδίτη της Μήλου (Μουσείο του Λούβρου) Venus de Milo (Louvre Museum)

αρμόδιους φορείς. Γι αυτό έχει ξεκινήσει μία πρωτοβουλία τοπικών φορέων για τη διάσωση, προστασία και ανάδειξη του μνημείου και του αρχαιολογικού χώρου των λατομείων. Το αρχαιολογικό πάρκο που μπορεί να δημιουργηθεί θα έχει τεράστιες δυνατότητες να συμβάλει στη γενικότερη ποιοτική ανάπτυξη του νησιού. Σήμερα προσφέρουμε μία σειρά από «Συνήθεις ερωτήσεις (και κάποιες απαντήσεις)» και τις απόψεις των προέδρων του Αρχίλοχου και Φίλων της Πάρου για μια σωστή γενική ενημέρωση των αναγνωστών του Bulletin και θα επανέλθουμε με περισσότερα στοιχεία και παρουσίαση συγκεκριμένων προτάσεων από τους τοπικούς φορείς.

1. Ποιά είναι η ιδιοκτησία των αρχαίων λατομείων και του ευρύτερου χώρου τους; Το μνημείο, δηλ. οι στοές των αρχαίων λατομείων, ανήκει στο κράτος και υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Επιφανειακά, ο χώρος ανήκει σε διάφορους ιδιώτες, και καλύπτει μία έκταση περίπου 345 στρεμάτων. 2. Ποιό είναι το καθεστώς προστασίας τους; Από το 1974 έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος με υπουργική απόφαση (ΦΕΚ105/21.01.1974). Με μεταγενέστερη απόφαση (ΦΕΚ518/11.04.2000) προσδιορίστηκαν ακριβώς τα όρια του και χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός χώρος και η γειτονική περιοχή των ακόμα πιο παλιών αρχαίων λατομείων των Λάκκων όπου η εξόρυξη γινίταν επιφανειακά. Πρόσφατα η περιοχή των λατομείων του 19ου αιώνα χαρακτηρίστηκε ως «ιστορικός τόπος» με υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 97/17.05.2018). 3. Ποιοί φορείς είναι υπεύθυνοι για τη συντήρηση και ανάδειξή τους; Η άμεση ευθύνη είναι του Υπουργείου Πολιτισμού, της κεντρικής υπηρεσίας του που ασχολείται συστηματικά με το αυτό θέμα και της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στην οποία υπάγεται γεωγραφικά. 4. Τί σχέση έχουν τα αρχαία με τα σύγχρονα λατομεία της περιοχής; Τα σημερινά λατομεία είναι στην άλλη πλαγιά του ίδιου λόφου. Μεγάλο μέρος της λειτουργίας τους είναι μέσα στον αρχαιολογικό χώρο (βλ. αεροφωτογραφία). Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι έχουν επεκταθεί περισσότερο από 100 μέτρα από την αδειοδοτημένη περιοχή. Ειδικοί αρχαιολόγοι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα και πολλοί τοπικοί φορείς διαμαρτύρονται ότι οι μαζικές εκρήξεις της εξόρυξης δεν γίνονται σύμφωνα με τις άδειες λειτουργίας και απειλούν με καταρρεύση τις αρχαίες υπόγειες στοές, όπως πρόσφατα (24.03.2018) παρουσιάστηκε σε εκτενές ρεπορτάζ στην Εφημερίδα των Συντακτών με τίτλο «Αλλο ένα «έγκλημα» στην Πάρο». https://www.efsyn.gr/arthro/ allo-ena-egklima-stin-paro 5. Ποιές είναι οι απαραίτητες δράσεις για τη συντήρηση και ανάδειξη τους; α) Οι τοπικοί φορείς τονίζουν ότι δεν θέλουν να σταματήσουν τη λειτουργία των σύγχρονων λατομείων αλλά αυτά πρέπει να λειτουργούν αυστηρά με βάση τις άδειες για εξόρυξη και μεταποίηση μαρμάρου, δηλαδή μέσα στην αδειοδοτημένη περιοχή και να σταματήσουν οι εκρήξεις. Πολλοί φορείς εμπλέκονται σε αυτό το θέμα – με διάφορες γνωμοδοτήσεις και εγκρίσεις – αλλά η κύρια ευθύνη για για τη συμμόρφωση τους είναι της αρχαιολογικής υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού εφ’ όσον η λειτουργία τους εμπίπτει και έχει επιπτώσεις για τον αρχαιολογικό χώρο. β) Να προχωρήσει η αγορά και συνένωση του χώρου. Έχει ήδη γίνει προεργασία για τα δύο-τρίτα περίπου του αρχαιολογικού χώρου, γύρω στα 200 στρέματα, που καλύπτει τις τρεις αρχαίες στοές των Νυμφών και τα πιό σημαντικά βιομηχανικά κτίρια. Το πρώτο τμήμα (45 στρέματα) έχει αποτιμηθεί προς € 45.000 και ο Δήμος είναι διατεθημένος να

προχωρήσει στην αγορά του και διαπραγματεύται και την απόκτηση και άλλων τμημάτων. γ) Μελέτες για τις αρχαίες στοές έχουν αρχίσει, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού με έναυσμα τις διαμαρτυρίες των τοπικών φορέων για τις επιπτώσεις του τρόπου λειτουργίας των σύγχρονων λατομείων. Μελέτες για τον χώρο των λατομείων έχουν ήδη εκπονηθεί από Παριανούς αρχιτέκτονες (και μία από αυτές την παρουσιάσαμε στο Bulletin 7 των ΦτΠ το 2013). Περιλαμβάνουν χώρους υποδοχής και πληροφόρησης, εκθεσιακό χώρο, ψηφιακές περιηγήσεις/εικονική πραγματικότητα, πωλητήριο εκμαγείων, κλπ. δ) Να δημιουργηθεί κατάλληλος οργανισμός διαχείρισης και λειτουργίας του όλου έργου. 6. Ποιός είναι ο ρόλος των τοπικών φορέων; Η πολυπλοκότητα του θέματος ξεπερνά την εμβέλια μεμονωμένων φορέων και είναι απαραίτητητη η συμμετοχή και συνεργασία όλων. Οι τοπικοί φορείς αναγνωρίζουν ότι πρωταρχικό και συντονιστικό ρόλο στο νησί παίζει ο Δήμος. Σε αυτό το πλαίσιο η Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Δήμου Πάρου σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους προτείνουν να κυρηχθεί το 2019 «Έτος των Αρχαίων Λατομείων». Εδώ και δεκαετίες έχει αναγνωριστεί η τεράστια ιστορική και πολιτιστική αξία των αρχαίων λατομείων της Πάρου. Αλλά δυστυχώς δεν έχει εξαΚεφαλή Ασκληπιού (Αρχ. Μουσείο Πάρου) Head of Asklipios (Arch. Museum of Paros)

σφαλιστεί η προστασία τους. Τα σύγχρονα λατομεία συνεχίζουν τις μαζικές εκκρήξεις της εξόρυξης. Οι άδειες δεν τηρούνται. Βρισκόμαστε πιά σε μία κρίσιμη καμπή. Ενδέχεται να καταρεύσει μέρος των στοών και να χαθεί ένα σημαντικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Η αγωνία μας μεγαλώνει μέρα με την ημέρα. Δεν βλέπουμε ενδιαφέρον από τις Αρχές. Στον Αρχίλοχο αποφασίσαμε ότι οι μεμονωμένες προσπάθειες δεν αποφέρουν. Χρειάζεται ένα ευρύτερο κίνημα για τη διάσωση των αρχαίων λατομείων μαζί με επιστημονικούς φορείς και συλλόγους της Αθήνας και της Πάρου και όλων των Κυκλάδων. ‘Ολοι πρέπει να συμβάλουν. Σε περίπτωση κατάρευσης η ευθύνη όλων μας θα είναι πολύ μεγάλη. Σπύρος Μητρογιάννης, Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Αρχίλοχος Οι ΦτΠ θεωρούν τον αρχαιολογικό πλούτο της Πάρου ένα βασικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και του μοναδικού χαρακτήρα του νησιού. Το έχουν αποδείξει με την έμπρακτη υποστήριξη τους για το Δεσποτικό, το αρχαίο νεκροταφείο της Παροικιάς και το αρχαιολογικό μουσείο. Και σκοπεύουν να συμβάλουν και στη νέα πρωτοβουλία για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαίων λατομείων. Γιώργος Βλαντάς, Πρόεδρος Φίλων της Πάρου

Από την πρόταση διαμόρφωσης του χώρου των αρχαίων λατομείων της Μαρουσώ Μαρινοπούλου που δημοσιεύθηκε στο Bulletin 7 των ΦτΠ το 2013 From the proposal of Marousso Marinipoulou for the area of the ancient quarries, published in the Bulletin 7 of FoP in 2013

An action plan to save and promote the ancient quarries of Paros The ancient quarries, near the village of Marathi, were in operation from the Early Cycladic period (3200 BC) until the 19th century. They include a number of magnificent underground galleries created from the extraction of marble. All set within an enchanting natural environment. The ancient quarries with their brilliant white and translucent marble, the ‘lychnite’, never ceased to be the link of the cultural identity of Paros. The most important sculptors of antiquity have used the ‘lychnite’ for their famous sculptures. And as underground quarries, they are considered unique, a true monument of world heritage. Unfortunately their current state is deplorable. The ancient galleries are neglected and inaccessible - a source of constant disappointment for thousands of visitors to Paros. The modern neighbouring quarries operate in a way that poses a real threat to the ancient monument. Spyros Mitroyannis, President of the cultural association ‘Archilochos’ says that “it is possible that some of the galleries will collapse and an important monument of world interest will be lost. A wider movement is needed to rescue the ancient quarries”.

For many years this issue has not been resolutely dealt with by any of the responsible authorities. That is why an initiative of local bodies for the rescue, protection and promotion of the monument and broader area of the ancient has begun. Yorgos Vlandas, President of ‘Friends of Paros’ stresses that the FoP consider the archaeological wealth of Paros a key part of the cultural heritage and the unique character of the island and intend to contribute to this initiative. It is worth noting that the Cultural Heritage Committee of the Municipality of Paros, chaired by Prof. Dora Katsonopoulou, is working with the local associations and proposes to designate 2019 as the ‘Year of the Ancient Quarries’. Today, we offer a briefing to the readers of the Bulletin through a series of FAQs and aim to return in a future issue with detailed proposals.

Haris Martinos

Frequently asked questions (and some answers) 1. What is the ownership of the ancient quarries? The galleries of the ancient quarries belong to the state (Ministry of Culture). The land above that makes up the archaeological area belongs to several private owners and covers some 345,000 m. 2. Do they have protected status? It’s a protected ‘archaeological area’ since 1974 and its current extent was delineated by ministerial decision in 2000. Earlier this year the area of 19th-century quarries was designated as a ‘historic site’ by ministerial decision. 3. Who is responsible for their maintenance and development? The Ministry of Culture: its central service in Athens and the Cyclades Ephorate of Antiquities. 4. What is the relationship between the ancient and modern quarries? A large part of the operation of the modern quarries is within the archaeological area (see aerial photo) having strayed more than 100 m beyond the licensed area. Experts and local associations have complained that the massive explosions used in the extraction activities threaten the ancient underground galleries with collapse, as reported last March in the national press ("Another ‘crime’ in Paros"). 5. What are the necessary actions for their preservation and promotion? a) Ensure that the modern quarries operate strictly in accordance with their permits for marble extraction and processing, i.e. within the licensed area and stopping the explosions. b) Proceed with the purchase and assembly of the site. A first section has been valued at € 45,000 and the Municipality is willing to purchase it and is negotiating the acquisition of other parts. c) There are already several plans and design proposals for the management and promotion of whole area, including the creation of reception facilities, exhibition space, organised tours / virtual reality, etc. Studies of the ancient galleries are in progress, under the auspices of the Ministry of Culture, triggered by the protests of local associations. d) Establish a local agency to manage the whole project. 6. What is the role of local actors? The complexity of this matter calls for the close collaboration of all stakeholders. Local actors recognise that the Municipality of Paros is leading and playing a coordinating role.

LARGE SCALE

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

trench systems along Paros and Antiparos coast lines Ion Siotis, May 2018

he presence of an extensive system of trenches (in French "entailles") dug along the coast line of Paros and Antiparos has been noted since the middle of the 19th century. The fact that, in most cases, the trenches are submerged to a present depth approaching 2 meters gives valuable information on the changes in sea level since their construction, if only they could be dated. Conversely, if one had reliable information on such sea level changes as a function of time, it might be possible to date their construction and, possibly, provide some insight on their function.

who invoke the existence of a local Dionysus cult. In addition to these two interpretations the systems of trenches have been assigned a function related to naval slip sheds, to slips connected with the transport of marble blocks or to the remnants from building block quarrying activities. Each one of these interpretations has been criticized in the scientific literature and, in order to reach a coherent interpretation, some authors abandon the notion of a unique function and propose a multitude of functions depending on local details.

Systems of

trenches have been identified in various locations around Paros

ystems of trenches have been identified in various locations around Paros such as the bay of Naoussa, Santa Maria, Drios and Voutakos. In general, they run parallel to the present coast line but in some cases they appear at an angle, however, coast line changes over time introduce uncertainties as to the original angle of the trenches to the coast line.

he scale of the systems of trenches, in most cases at least 5-6 parallel trenches, each over 200 m in length, ~1 m wide and up to 30 cm deep, implies a considerable investment in labour and this has led to a variety of theories as to their function.

he archaeologist O. Rubensohn, in 1901, follows the original hypothesis of Commander Graves who first, in 1842, suggested that they served as salt-pans (salines). Half a century later I. Morrison, in the context of the archaeological research at Saliagos, a small island between Paros and Antiparos, assigns a function of a "Hellenistic field-system of vine trenches". This interpretation has been taken up by several other authors

n this brief account we want to point to a feature displayed by the systems of trenches around Antiparos and Despotiko which may throw some light on the issue of their function.

here are at least three such systems, all shown in fig 1, 2 and 3 show details of the Glyfa system whereas figs. 4 and 5 show the corresponding features of the Despotiko system. Finally, fig. 6 shows processed satellite photo of the Despotiko trenches. For both the Glyfa and Despotiko trenches the bottom layer is practically intact and does not display holes at regular intervals as would be expected if their purpose was related to vine culture. In any case due to the vicinity to the sea the root system would be adversely affected by sea water. It is also unlikely that the considerable labour required to carve the trenches in the calcrete would be justified since there is plenty of land available at a short distance from the coast line. Another common feature of the Glyfa and Despotiko systems is that at the end point of the trenches a basin, circular at Glyfa and rectangular at Despotiko, has been carved out in the calcrete. Such a feature would not be necessary for vine cultivation.

n interesting feature of the Despotiko, Remmatonisi and possibly Glyfa tenches is that there are signs for the continuation of the trench system in the adjoining land. This was pointed out for Despotiko in 2009 by E. Draganits, shown in fig. 6, in the context of a geological survey of the area related to the excavations at the Apollo sanctuary. For Remmatonisi this was confirmed recently by the earthworks for a new building and swimming pool in that location. ssuming that the number of land based parallel trenches in Despotiko, as suggested by Draganits, is at least 12 and that the trenches presently visible underwater number at least 7 one is dealing with a system of about 20 trenches, each at least 100 m long leading to a total length of 2 km. These observations, combined with the corresponding data from Remmatonisi, suggest a major human activity which is worth exploring further. As Draganits points out "... future studies on the trenches should carefully consider the particular relative sea level during the time of their creation and use to clarify, if specific furrows originally have been intended for sub-aquatic (aquaculture), peri-tidal (boat slip ways, ship sheds, salt evaporation) or terrestrial (agriculture) purposes...". For further information , email: siotis@inp.demokritos.gr 1

ne way to explore these issues is to look for salt traces on the walls of the land-based trenches. If such traces are found the aquatic hypotheses would be strengthened, if not one would have to explore further the agricultural interpretations.

ortunately, present day analytical techniques, some developed at the National Center for Scientific Research "Demokritos", allow such determinations provided that, in order to obtain reliable results, the soil sampling is done under carefully controlled conditions. We hope that the archaeologists responsible for Despotiko (Y. Kourayos) and Antiparos (Z. Papadopoulou) will initiate such studies in the near future.

1. Map of Antiparos showing the location of the three coastal trench systems. 2. Glyfa: Coastal trench dug in the calcrete, visible length ~100 m, width ~80 cm, depth ~ 30. At least another 5 such parallel trenches are located underwater. 3. Glyfa: End point of the same trench. Note the presence of a circular basin. 13

Συστήματα υποθαλάσσιων αυλακώσεων στην Πάρο και στην Αντίπαρο Ίων Σιώτης, Mάϊος 2018

δη από τα μέσα του 19ου αιώνα έχει επισημανθεί η ύπαρξη εκτεταμένων συστημάτων υποθαλάσσιων αυλακώσεων (καναλιών) σε διάφορα σημεία της ακτογραμμής της Πάρου (Νάουσα, Σάντα Μαρία, Δριός, Βουτάκος) και της Αντιπάρου και έχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις ως προς τη χρονολόγηση και τη χρήση τους. Οι υποθέσεις αυτές εντάσσονται βασικά σε δύο κατηγορίες. 1. Δραστηριότητες που σχετίζονται με το θαλάσσιο περιβάλλον (παραγωγή αλατιού, ιχθυο-καλιέργεια, νεώσοικοι κ.α., γλίστρες για μεταφορά όγκων μαρμάρου) και 2. Δραστηριότητες σχετικές με το χερσαίο περιβάλλον στο οποίο κατασκευάστηκαν (καλλιέργεια αμπέλου) και το οποίο σήμερα είναι υποθαλάσσιο λόγω της αλλαγής της στάθμης της θάλασσας.

4. Despotiko: Coastal trenches dug in the calcrete, visible length ~200 m width ~ 80 cm, depth ~ 30 cm. At least another 5 such parallel trenches are located underwater to a depth of ~ 2 m. In situ examination shows absence of holes on the calcrete bottom. Panagia church on the left.

ς προς τη χρονολόγηση έχουν προταθεί περίοδοι από τη Μυκηναϊκή μέχρι και την Ελληνιστική με βάση τις εκτιμήσεις των αλλαγών στη σχετική στάθμη της θάλασσας .

ρόσφατες παρατηρήσεις κατά μήκος της ακτογραμμής Αντιπάρου (Ρεμματονήσι, Γλυφά) και Δεσποτικού (Παναγιά) αναδεικνύουν νέα στοιχεία για τα συστήματα αυτά και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή αναλυτικών μεθόδων για την ιχνηλάτηση αλατιού σε χερσαίο περιβάλλον μπορεί να συμβάλλει στην κατανόηση της χρήσης των αυλακώσεων. Επί πλέον μια συστηματική καταγραφή του μέγιστου σημερινού βάθους των αυλακώσεων θα συμβάλλει στην καλύτερη χρονολόγηση.

5. Despotiko: End point of coastal trench. Note the presence of a rectangular basin.

6. Location of the trench system west of the small Panagia church on the north east coast of Despotiko according to Draganits, mapped on Quickbird satellite imagery.

DOSSIER Development of the archaeological heritage of Paros and Antiparos

Επίσκεψη στο Δεσποτικό Visit at Despotiko / Visite à Despotiko

εγάλη συμμετοχή είχε η επίσκεψη που διοργανώθηκε από τους ΦτΠ, του αρχαιολογικού χώρου του Δεσποτικού, με ξεναγούς τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο και την επίσης αρχαιολόγο Ίλια Νταϊφά.

reat participation had the visit of the archaeological site of Despotiko, organized by the FoP, guided by the archaeologists Yannos Kourayos and Ilia Daifa.

Για να συμβάλλετε στη συνέχιση της χρηματοδότησης της συντήρησης της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Πάρου, μπορείτε να καταβάλλετε τη συνεισφορά σας στον παρακάτω λογαριασμό των Φίλων της Πάρου με αιτιολογία, αρχαιολογία.

To contribute the funding of the maintenance of the archaeological heritage of Paros, you can pay your contribution to the Friends of Paros account below. Details for beneficiary : archeology

04/07/2018

Pour contribuer à la poursuite de la rénovation du patrimoine archèologique de Paros, veuilez verser votre contribution sur le compte des Amis de Paros, avec la mention archèologie.

Alpha Bank, IBAN GR84 01406250625002101091262 / BIC CRBAGRAA

ΚΥΝΗΓΙ ΘΗΣΑΥΡΟΥ Πάρος…το νησί των Κυκλάδων όπου έζησαν οι δημιουργοί των περίφημων κυκλαδικών ειδωλίων της 3ης χιλιετίας π.Χ, Μυκηναίοι πολεμιστές, ο διάσημος λυρικός ποιητής Αρχίλοχος, οι αξεπέραστοι γλύπτες Αριστίωνας, Αγοράκριτος και Σκόπας…Το νησί που αγάπησε η Αγία Ελένη και έκτισε τον λαμπρότερο χριστιανικό ναό στις Κυκλάδες…Το νησί του Γάλλου πειρατή Δανιέλ, αλλά και των Ενετών αρχόντων Σομαρίπα και Κρίσπι…Το νησί με τα σχεδόν 400 βυζαντινά μοναστήρια και ξωκλήσια, με τα πανέμορφα νεοκλασικά σπίτια και τις παραδοσιακές κατοικιές…

Chasse au Trésor

Une île avec une histoire et des traditions millénaires nous invite à les découvrir à travers un jeu intelligent, original et agréable, une chasse au trésor! Neuf puzzles cachés dans neuf sites archéologiques ou monuments de Parikia, attendent d'être résolus par celui qui aura le trésor caché! Grâce à la chasse au trésor, nous nous amuserons à flâner dans les rues de la ville et à découvrir ses trésors archéologiques.

Η ανταμοιβή μας δεν θα είναι μόνο η ανακάλυψη του κρυμμένου θησαυρού, αλλά και η γνώση ότι η συμμετοχή του καθένα μας θα ενισχύσει ένα μοναδικό έργο πολιτισμού: την ανασκαφή και την αναστήλωση του παριανού ιερού του Απόλλωνα στο Δεσποτικό. 10 Αυγούστου 2018: έναρξη, 9:30 π.μ., Αρχαιολογικό Μουσείο Παροικίας και 11:00 π.μ., στο ζαχαροπλαστείο Τσέρκι, Παροικιά

Notre récompense ne sera pas seulement la découverte du trésor caché, mais aussi la satisfaction que notre participation à ce jeu, va aider les fouilles archéologiques et la restauration du sanctuaire d'Apollon à la localité Despotiko. Départ: le 10 août 2018 à 9h30, au Musée Archéologique de Parikia et à 11h00, à la confiserie (« Zacharoplasteion » en Grec) TSERKI à Parikia.

Στο τρίτο μέρος αγαπητέ αναγνώστη θα σου παρουσιάσουμε τις μοναστικές τοποθεσίες της Πάρου. Για εκατοντάδες χρόνια, μοναχοί, άντρες και γυναίκες, έχτιζαν πνευματικά φρούρια μακριά από τα πολυσύχναστα περάσματα για να βρουν έρημους τόπους ώστε να αφοσιωθούν στο Θεό μόνοι, μέσα σ’ ένα τοπίο τόσο όμορφο που σου κόβει την ανάσα. Ο μοναστικός Θεός, που συντηρεί τη ζωή σε άγονα και νεκρά μέρη, ξεπροβάλλει μέσα από δενδρόκηπους, ή από τη μακρινή θέα της γαλάζιας θάλασσας, ή από τα κατακόκκινα γεράνια, ή από τις ελιές και τις λεμονιές, και μετά μπαίνει στα σκοτεινά και μυστηριώδη μοναστικά παρεκκλήσια για να κατοικήσει μέσα στις λειτουργίες και στις ζωές των μοναχών που μένουν εκεί. Έλα, λοιπόν, περπάτησε μαζί μας. Γίνε προσκυνητής και ανακάλυψε και εσύ τα μοναστήρια του νησιού μας αρχίζοντας απο τα μοναστήρια κοντά στην Παροικιά. Κείμενο: Ευάγγελος Βαλαντάσης Σχέδια: Στέλιος Γκίκας

ΜΟΝΑΣΤΙΚΕΣ Οι Άγιοι Ανάργυροι

Στον περιφερειακό δρόμο της Παροικιάς, λίγο πιο πέρα από το κοιμητήριο, υπάρχει ένα μονοπάτι που ελίσσεται ως το μοναστήρι που δεσπόζει πάνω από το χωριό. Είναι περίπου 45 λεπτά με τα πόδια, αλλά σίγουρα θα θέλεις να σταματάς συχνά και να γυρνάς για να κοιτάξεις το χωριό και το λιμάνι να γίνονται ολοένα και μικρότερα. Νιώθεις σαν να μικραίνει ο κόσμος ολόκληρος, σαν να αποτραβιέσαι από την ενεργό ανάμιξη στην εγκόσμια ύπαρξη, και αυτό ακριβώς είναι το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της μονής. Από εκεί ψηλά, ιδιαίτερα καθώς ανεβαίνεις τα τελευταία μέτρα του δρόμου που σε φέρνει στην είσοδο, ο κόσμος κυριολεκτικά μικραίνει στα μάτια σου. Για τον μοναχό, που έχει αποσυρθεί από τον κόσμο σ’ ένα τέτοιο μέρος, όλη εκείνη τη δραστηριότητα εκεί κάτω 18

φαντάζει σαν όνειρο, ίσως εφιάλτης, ή στην καλύτερη περίπτωση ένα απατηλό και μάταιο σύμπλεγμα δραστηριοτήτων. Από την αυλή του μοναστηριού, ο μοναχός μπορεί να στρέψει το βλέμμα του είτε ψηλά, προς το Θεό και τους ένδοξους ουρανούς, είτε χαμηλά, προς τις κοσμικές ασχολίες και έγνοιες. Αυτό το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό, δύο γιατρούς που δεν έπαιρναν χρήματα για τις υπηρεσίες που προσέφεραν. Το παρωνύμιό τους, «Ανάργυροι», σημαίνει αυτό ακριβώς, «αυτοί που δεν δέχονταν αργύρια». Η μνήμη τους τιμάται την 1η Ιουλίου, και η πανηγυρική εορτή ξεκινά με τον εσπερινό στις 30 Ιουνίου. Πολλές φορές, ακόμη και μέσα στο Φθινόπωρο, θα βρείτε ξερά λουλούδια γύρω από την εικόνα των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού στο παρεκκλήσι (η εικόνα του Αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένη η εκκλησία εί-

ναι συνήθως δίπλα στην εικόνα του Χριστού στο τέμπλο). Τοποθετημένο ψηλά πάνω από την πόλη, το μοναστήρι προσφέρει μια όαση γαλήνης και ησυχίας. Ο τοίχος που σχηματίζει τον μακρύ εξωτερικό διάδρομο γίνεται κάθισμα στο θέατρο του παραλόγου. Ο διάδρομος βρίσκεται ανάμεσα σε δύο παρεκκλήσια, λες και θέλει να συμβολίσει το κύριο έργο του μοναχού, την προσευχή. Το πρώτο παρεκκλήσι, το πιο κοντινό στην είσοδο, είναι ο κυρίως ναός του μοναστηριού, και χτίστηκε τον Ιούλιο του 1660. Τα υπόλοιπα κτίρια προστέθηκαν τους επόμενους αιώνες. Είναι ένας χώρος κατανυκτικός, όπου το φως αποκαλύπτει τις εσώτερες διεργασίες της καρδιάς και δείχνει το δρόμο προς το Θεό του Σύμπαντος, που εδώ μοιάζει να βρίσκεται πολύ κοντά. Σ’ αυτό το μέρος μπορείς να αναλογιστείς τη σχέση σου με τον κόσμο, και να ξανα-

ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ σκεφτείς τις αξίες σου – αυτό έκαναν επί γενεές οι μοναχοί καθώς προσεύχονταν και κοίταζαν από τη μια τον καταγάλανο ουρανό μπροστά τους κι από την άλλη τους πολυάσχολους ανθρώπους που ζούσαν ακόμη σαν μυρμήγκια εκεί κάτω, μέσα στον κόσμο. Καθώς κατεβαίνεις το μονοπάτι, σταμάτα λίγο για να προσέξεις την ομορφιά γύρω σου. Μύρισε τα κίτρινα άνθη του αμμόχορτου, άγγιξε τα αγκάθια του γαϊδουράγκαθου, τρίψε λίγο φασκόμηλο στο χέρι σου και μύρισε το υπέροχο άρωμα που θα σε σαγηνεύει και θα σε τραβήξει από το δρόμο της δουλειάς και των υποχρεώσεων στην ατραπό της μοναχικής αναζήτησης του ωραίου και του αληθινού. Αυτές οι αισθήσεις κρύβουν θεραπευτικές δυνάμεις, και δεν χρειάζεται καν να πληρώσεις αργύρια γι’ αυτές.

Λογγοβάρδα

Το μοναστήρι της Παναγίας, η Ζωοδόχος Πηγή, είναι το διαμάντι της Πάρου. Φωλιασμένο σε μια σχισμή στα βουνά ανάμεσα στην Παροικιά και τη Νάουσσα, αυτό το μοναστηριακό κάστρο έχει θέα σε όλη την κοιλάδα, μέχρι τη θάλασσα. Εδώ πάντοτε ζούσαν μοναχοί – πολλοί, σε πλούσιες εποχές, ή λίγοι, σε φτωχές. Σήμερα, το μοναστήρι ανθεί. Το μονοπάτι που οδηγεί εκεί διασχίζει πλούσιους αγρούς γεμάτους βότανα και πρασινάδα. Η ευωδιά του φασκόμηλου, η ομορφιά του νεροκάρδαμου που πλημμυρίζει τις παρυφές του δρόμου και τα διακριτικά χρώματα των φυτών που χορεύουν κάτω απ’ το ηλιόφωτο είναι το προοίμιο για τη χαρά που θα νιώσεις μόλις μπεις στο μοναστήρι. Καθώς προσεγγίζεις το κτίσμα, βλέπεις ένα μικρό παρεκκλήσι μέσα στο κοιμητήριο.

Αυτό το παρεκκλήσι είναι για προσευχή και για τη μνήμη των νεκρών της μονής. Δίπλα του βρίσκεται ένα οστεοφυλάκιο, όπου κρατούνται τα κρανία και οστά των μοναχών αφού εκταφούν τα σώματά τους (επτά χρόνια μετά την ταφή, καθώς στην Ελλάδα δεν γίνεται ταρίχευση). Είναι ένα γαλήνιο μέρος, απομακρυσμένο ακόμη και από τη ζωή του μοναστηριού, και τοποθετημένο σ’ ένα ταιριαστά όμορφο τοπίο. Εδώ, ο θάνατος δεν είναι κάτι το τρομερό, αλλά κάτι που αποτελεί φυσική συνέχεια της ζωής, και μάλιστα μιας ζωής αφοσιωμένης στο Θεό. Ο ιερός χώρος του κοιμητηρίου οδηγεί στον μεγάλο εξωτερικό τοίχο του μοναστηριού. Κοιτάζοντας από την πόρτα, το κτίριο φαντάζει ψηλό (τέσσερις με πέντε ορόφους) και απόρθητο. Απέξω υπάρχουν απαγορευτικές πινακίδες – μόνο άνδρες, κατάλληλα ρούχα, σεβασμός στη μοναστική ζωή της προσευ

χής. Η αταίριαστη αυτή πινακίδα, όμως, ξεχνιέται αμέσως μπροστά στην ομορφιά και τη χάρη των κτιρίων και των μοναχών που θα συναντήσεις μέσα. Χτύπησε το κουδούνι, και περίμενε να έρθει κάποιος μοναχός. Αυτό θα πάρει αρκετή ώρα, γιατί οι μοναχοί δεν βιάζονται να ανοίξουν τις πύλες τους στην κοσμική ζωή, και υπάρχει και μια παράδοση να αφήνουν τους επισκέπτες που θέλουν να μπουν στο μοναστήρι να περιμένουν στην πόρτα, για να δοκιμάσουν το ζήλο τους. Πάντως, αξίζει να περιμένεις. Καθώς μπαίνεις στον περίβολο του μοναστηριού, το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση είναι η απαστράπτουσα ομορφιά των ασβεστωμένων τοίχων. Το φως μοιάζει να διαπερνά σώμα και ψυχή, καθώς προσαρμόζεσαι στο χώρο, που μοιάζει με μικρή πόλη. Οι μοναχοί, που τα κελιά τους βρίσκονται στον επάνω όροφο, περπατούν σ’ έναν εσωτερικό διάδρομο πολύ ψηλότερα από την πολυσύχναστη πόρτα. Το παρεκκλήσι του μοναστηριού, ένα σταυροειδές κτίσμα του 1638 ορθώνεται απέναντί σου, πίσω από την πλατεία. Είναι γεμάτο υπέροχες αγιογραφίες και εικόνες, η μυρωδιά του λιβανιού διαπερνά το ξύλο, και ο αέρας δονείται από τις προσευχές των μοναχών. Το σωστό είναι πρώτα να μπεις στο παρεκκλήσι για να προσευχηθείς, και μετά να πιάσεις κουβέντα με κάποιον μοναχό. Και κυρίως να προσευχηθείς μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, της Θεοτόκου, της Ζωοδόχου Πηγής (βρίσκεται αριστερά από τη Μεγάλη Πύλη του ιερού) – αυτή είναι η εικόνα στην οποία είναι αφιερωμένο το μοναστήρι, και αποτελεί υπέροχο θέαμα. Ιδίως την ώρα του εσπερινού, το φως χορεύει στο πέπλο και στα μάτια της, και μοιάζει σαν να ανοίγει την αγκαλιά της για όλους όσους έχουν στραμμένη τη σκέψη τους τα μυστήριά της. Μετά την προσευχή, μπορεί να έχεις το χρόνο να συνομιλήσεις με κάποιο μοναχό. Οι περισσότεροι μιλούν μόνο Ελληνικά, και ίσως ένας-δυο να γνωρίζουν Αγγλικά, ή Γερμανικά, ή Γαλλικά – αλλά αρκεί να κοιτάξεις βαθιά στα μάτια αυτών των ανθρώπων που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην προσευχή, που η ψυχή τους είναι ανοιχτή στο Θεό και φιλόξενη προς όσους αναζητούν το Θεό, και που η σκέψη τους κρατά ζωντανή τη μνήμη του Θεού μέσα τους. Ποιος χρειάζεται τις λέξεις, μπροστά σε τέτοια αγιότητα; Πού και πού, σε όσους καταλαβαίνουν, οι μοναχοί θα προσφέρουν την «ευλογία» τους, στην αίθουσα αναμονής του ηγούμενου στον επάνω όροφο. Η «ευλογία» αποτελείται από ένα ποτήρι κρύο νερό, λίγο ποτό κι ένα λουκούμι. Μην περιμένεις κάποια συζήτηση, οι μοναχοί σου προσφέρουν την «ευλογία» και φεύγουν από το δωμάτιο, έτσι ώστε να φας και να πιεις υπό το βλέμμα των φοβερών και αυστηρών φωτογραφιών των παλαιών ηγουμένων και άλλων ορθοδόξων ιεραρχών. Συχνά, επάνω στο τραπέζι υπάρχουν διάφορα κείμενα σε διάφορες γλώσσες, για περαιτέρω καθοδήγηση στην πίστη. Μετά την «ευλογία», μπο-

ρείς να φύγεις, αφού πρώτα ζητήσεις την προσωπική ευλογία του ηγούμενου ή του μοναχού που σε συνόδευε.

Η μονή του Ταξιάρχη, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Στον κύριο δρόμο από την Παροικιά στη Νάουσσα, στην άλλη μεριά της κοιλάδας, στο απέναντι βουνό από τη Μονή Λογγοβάρδα, βρίσκεται η Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που συνήθως αποκαλείται ο Ταξιάρχης. Στις ορθόδοξες εκκλησίες, οι δυο αρχάγγελοι, ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ, φρουρούν την είσοδο στο ιερό. Οι ψηλές, ολόσωμες εικόνες τους είναι αγιογραφημένες στις πύλες για να προστατεύουν το ιερό και να προειδοποιούν οποιονδήποτε μπαίνει για τη θεία προστασία που παρέχει ο Θεός στα καθαγιασμένα μέρη. Η λέξη «ταξιάρχης» αναφέρεται σε στρατιωτικό αξίωμα, πρόκειται για κάποιον που διοικεί έναν μεγάλο στρατό για να κάνει πόλεμο. Και είναι ένα ταιριαστό όνομα γι’ αυτούς τους πολεμιστές του πνεύματος, τους μοναχούς, που εδώ και πολλές γενεές έχουν ζήσει, αγωνιστεί και προσευχηθεί σ’ αυτό το μοναστήρι. Η μοναστική ζωή πάντοτε παρομοιάζονταν με αγώνα, με πόλεμο εναντίον όλων εκείνων των πραγμάτων που εμποδίζουν τον άνθρωπο να φτάσει στην αγιοσύνη, είτε μέσα του είτε έξω, στην κοινωνία. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι μάρτυρας αυτού του αγώνα. Η εκκλησία, που γύρω της έγινε το μοναστήρι, χτίστηκε από κάποιον, κατά τα άλλα άγνωστο, Μαρίνο Μπιτζάρα το 1643. Αυτό μαρτυρεί μια μαρμάρινη πλάκα στην εκκλησία. Οι πρώτοι μοναχοί έχτισαν το μοναστήρι τους μερικά χρόνια αργότερα, το 1676. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του, το μοναστήρι έχει στεγάσει άλλοτε γυναίκες κι άλλοτε άνδρες, αλλά σήμερα είναι άδειο. Για μερικά χρόνια, ζούσε εδώ ένας ερημίτης από τη Λογγοβάρδα, αλλά η προχωρημένη του ηλικία τον ανάγκασε να επιστρέψει στην κοινότητά του. Αυτός ο ερημίτης που ζούσε απομονωμένος, χωρίς ηλεκτρικό και άλλες ευκολίες της σύγχρονης ζωής, διάβαζε και προσευχόταν και μελετούσε και έψαλλε τις ακολουθίες όλη νύχτα, συνε-

χίζοντας την παράδοση του ασκητικού αγώνα για να μένει πιστός στο Θεό και διάφανος στη θεία παρουσία μέσα στο σύμπαν. Τώρα πια η ευθύνη αυτού του αγώνα έχει μεταβιβαστεί σ’ εμάς που ερχόμαστε για να αναλογιστούμε τα πλούτη του ελέους του Θεού σ’ αυτό το πανέμορφο μέρος. Σε αντίθεση με τα περισσότερα μοναστήρια της Πάρου, αυτό εδώ είναι κτισμένο κυρίως από ξύλο, εκτός, βέβαια, από το εξωτερικό πέτρινο τείχος. Στο εσωτερικό, θυμίζει μεσαιωνικό σπίτι – με τον κάτω όροφο για τα ζώα, το μαγείρεμα, την αποθήκευση, και τον επάνω όροφο με τα κελιά των μοναχών, τους χώρους συνάντησης, τις αίθουσες υποδοχής. Είναι ένα ωραίο κτίριο, σχεδιασμένο με χάρη και με ευρύχωρα δωμάτια (τουλάχιστον για τα μοναστικά πρότυπα), το καθένα με διαφορετική, αλλά εξίσου υπέροχη, θέα στην κοιλάδα. Οι κοινόχρηστοι χώροι και τα κελιά περικυκλώνουν το σοφά τοποθετημένο παρεκκλήσι, γιατί εκεί αρχίζει ο αγώνας για την αγιότητα κι εκεί τελειώνει, με το θάνατο. Η Μονή του Ταξιάρχη μαρτυρεί τη γαλήνη της μοναστικής ζωής. Καθισμένοι ψηλά πάνω από τον πολύβουο κόσμο, τον ορατό σε όλους, οι μοναχοί προσεύχονταν και διάβαζαν μέσα σε άκρα σιγή. Μιλούσαν πολύ λίγο μεταξύ τους, καθώς τις φωνές τους τις είχαν για να ψάλλουν στις ακολουθίες που επιτελούσαν όλοι μαζί, σαν κοινότητα. Αυτή την ατάραχη σιωπή την τηρούσαν με πάθος, γιατί πίστευαν πως τους καθοδηγούσε και προς τα μέσα, όπου ο Θεός αποκαλυπτόταν στην ολοκληρία του, και προς τα έξω, όπου ο Θεός βρισκόταν παντού, πίσω από το πέπλο της μορφής των πραγμάτων. Η σιωπή ήταν το κλειδί για να φανερωθούν τα μυστήρια του Θεού. Η σιωπή ήταν επίσης το κύριο μέσο του αγώνα τους. Εκείνοι οι μοναχοί είχαν ανάγκη κάποιον σαν τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, τον αρχιστράτηγο του στρατού των αγγέλων, για να τους προστατεύει καθώς εκείνοι εξερευνούσαν το εσωτερικό τους τοπίο. Και μαζί προστάτευε, με το ίδιο πάθος, τη σιωπή του μοναστηριού από την οχλοβοή του κόσμου.

Η Μονή της Μεταμόρφωσης (του Χριστού στο δάσος)

Μερικές φορές, ένα μοναστήρι δεν είναι απλώς ένα μοναστήρι. Αυτή η γυναικεία μονή, η Μεταμόρφωση, που όλοι οι Παριανοί αποκαλούν «μοναστήρι του Χριστού στο Δάσος», εξυπηρετεί δυο σημαντικούς σκοπούς: φιλοξενεί μια κοινότητα γυναικών μοναχών και είναι ο χώρος ταφής του παριανού Αγίου Αρσενίου. Ας ξεκινήσουμε από τη γυναικεία μονή, και μετά θα πάμε στα άγια λείψανα. Η μονή παίρνει την ονομασία της από την αφιέρωση του καθολικού στη Μεταμόρφωση του Χριστού, όταν ο Ηλίας και ο Μωυσής επισκέφτηκαν τον Ιησού στο όρος ενώπιον του Πέτρου και του Ιωάννη, και τα ενδύματά του έλα-

μπαν κατάλευκα. Το αρχικό κτίσμα της εκκλησίας και των πρώτων βοηθητικών χώρων της μονής έγινε από την οικογένεια Μαυρογένους, που χρηματοδότησε και ίδρυσε πολλά από τα μεταβυζαντινά θρησκευτικά κτίσματα του νησιού. Το παρεκκλήσι, το καθολικό, για το μοναστήρι είναι ένα μάλλον μεγάλο και επιβλητικό κτίριο. Ένας αριθμός γυναικών μένουν στη μονή και ζουν τη μοναστηριακή θρησκευτική ζωή. Αυτό που κάνει πραγματικά ενδιαφέρον αυτό το μοναστήρι είναι η παρουσία του λειψάνου του αγίου. Μπορείς να πάρεις το δρόμο προς το πιο πρόσφατο παρεκκλήσι στο επάνω μέρος της μονής, όπου θα δεις το λείψανο του Αγίου Αρσενίου της Πάρου. Ο Άγιος Αρσένιος (18001877) ήταν ένας μοναχός από τη Μονή του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος εκτελούσε χρέη πνευματικού καθοδηγητή για τις καλόγριες που ζούσαν στο μοναστήρι. Κατά κανόνα, οι γυναικείες μονές ακολουθούσαν τους ανδρικούς μοναστικούς κανόνες για τη Θεία Λειτουργία και τα μυστήρια, και τις σχετικές συμβουλές παρείχε ένας άνδρας μοναχός που χρησίμευε ως πνευματικός και λειτουργικός καθοδηγητής της κοινότητας. Συνήθως, τα μοναστήρια έχουν κάποιον ειδικό χώρο διαμονής

για τον πνευματικό καθοδηγητή, σε κάποια απόσταση από τα διαμερίσματα των γυναικών. Αυτό το παρεκκλήσι βρίσκεται στο σημείο όπου ζούσε ο πνευματικός Αρσένιος όταν έμενε στη μονή. Το λείψανό του έχει μείνει εκεί από τότε, γιατί πέθανε ενώ ασκούσε τα καθήκοντά του. Απέναντι από τη μονή, έχει χτιστεί μεγάλος ναός αφιερωμένος σ’ αυτόν. Γιατί, λοιπόν, δεν έθαψαν τον Άγιο; Γιατί το λείψανό του έχει εκτεθεί στην κοινή θέα και το προσκύνημα των πιστών; Για τους Ορθόδοξους, σημαντική απόδειξη της αγιοσύνης κάποιου είναι η αφθαρσία της σάρκας. Μετά το θάνατο, το σώμα ενός αγίου δεν φθείρεται όπως τα σώματα των απλών ανθρώπων, αλλά μένει άφθαρτο – αφυδατωμένο, αλλά ακέραιο. Καθώς πλησιάζεις για να προσκυνήσεις το λείψανο, βλέπεις την αφυδατωμένη σάρκα του χεριού του Αγίου. Αλλά για τις μοναχές, η σάρκα του αγίου είναι κάτι παραπάνω. Έχουν γίνει φύλακες της ιεράς παράδοσης που έχει αφήσει πίσω του ο αγιοποιημένος Αρσένιος, και είναι μάρτυρες των συνεχιζόμενων θαυματουργών δυνάμεών του. Η μονή έχει γίνει σημείο συσσώρευσης προσκυνητών. Εδώ, άνθρωποι που αναζητούν θαυματουργικές θεραπείες και απίθανα οράματα έρχονται για

να ικετεύσουν τον ντόπιο άγιό τους να τους βοηθήσει κάνοντας κάποιο θαύμα για λογαριασμό τους ή, τουλάχιστον, να μεσιτεύσει προς το Θεό για να επέμβει προσωπικά και να φέρει γιατρειά. Άρρωστοι, τυφλοί, ανάπηροι, διανοητικά ασθενείς – όλοι ανεβαίνουν τα ίδια σκαλοπάτια που ανέβηκες κι εσύ για να ζητήσουν βοήθεια και συμπαράσταση από τον άγιο. Κάποιοι λαμβάνουν την ευλογία του αγίου και κάποιοι φεύγουν με την ελπίδα, αλλά χωρίς θαύμα (ακόμη!). Οι μοναχές που ζουν εκεί φροντίζουν όσους έρχονται να ζητήσουν θαυματουργική θεραπεία. Εκείνες ακούν όλα τα προβλήματα των προσκυνητών, τους παρέχουν στέγη και τροφή, δίνουν αφειδώς τη βοήθειά τους και τις προσευχές τους σε όλους αυτούς τους απελπισμένους ανθρώπους, και κατά κάποιον τρόπο απορροφούν τη θλίψη και την απόγνωση όσων έρχονται στο μικρό τους μοναστήρι. Και εκείνες είναι που ενσωματώνουν αυτές τις προσευχές, τις παρακλήσεις, τις θλίψεις, στις δικές τους προσευχές στο παρεκκλήσι. Κουβαλάνε το γήινο βάρος των ανθρώπων, ενώ ο άγιος κουβαλά το ουράνιο. Εδώ όντως πρόκειται για μεταμόρφωση της σάρκας, και των ζωντανών και των νεκρών. Η συνέχεια στο επόμενο τεύχος μας

TROISIÈME VOLET

Fidèle à notre promesse de partager avec vous le travail artistique du céramiste parien Stelios Ghikas, accompagné du texte fort inspiré prêtre du Evangelos Valantasis, nous continuons cette fois avec la présentation de la vie monastique.

Dans

cette troisième partie, cher lecteur, nous vous présenterons les sites monastiques de Paros. Pendant des centaines d'années, les moines, des hommes et les femmes, ont construit des forteresses spirituelles loin des lieux fréquentés pour se consacrer à Dieu seul. Dans ces régions peu fertiles, le Dieu monastique émerge à travers les vergers, ou la vue de la mer bleue, ou les géraniums rouge vif, ou les oliviers et les citronniers, et pénetre ensuite dans les espaces sombres et mystérieux des chapelles. Soyez un pèlerin et découvrez les monastères de notre île en commençant par ceux près de Parikia.

Les Saints Anargyroi

Sur la route périphérique de Parikia, juste après le cimetière, il y a un chemin qui mène au monastère qui domine l’agglomération. Il se trouve à une distance d’environ 45 minutes à pied, mais vous aurez certainement envie de vous arrêter et de se retourner pour regarder la ville et le port qui deviennent de plus en plus petit. Vous vous sentirez comme si le monde entier devient plus petit, comme écarté de la participation active aux rouages du monde, ce qui est la caractéristique principale de ce monastère. Pour le moine, retiré du monde dans un tel endroit, toute autre activité outre la prière et la méditation semble comme un rêve, peut-être un cauchemar, ou au mieux une activité futile insaisissable et complexe. De la cour du monastère, le moine peut élever son régard à Dieu et les cieux glorieux, ou regarder en bas vers les préoccupations de la vie quotidienne. Ce monastère est dédié aux Saints Cosmas et Damianos, deux médecins qui ne recevaient pas d'argent pour les services qu'ils offraient. Leur surnom, "Anargyroi", signifie exactement "ceux qui n'acceptaient pas l'argent". Leur souvenir est célébré le 1er juillet et la fête commence le 30 juin au soir. Plusieurs fois, même en automne, vous trouverez des fleurs séchées autour de l'image des saints Kosmas et Damianos dans la chapelle (l'icône du saint dans lequel l'église est dédiée se trouve généralement à coté de celle du Christ à l’iconostase). Situé au-dessus de la ville, le monastère offre une oasis de tranquillité. La première chapelle, le plus proche de l'entrée, est l'église principale du monastère et a été construite en 1660. Les autres bâtiments ont été rajoutés au cours des siècles suivants. Une fois dans la pénombre du transept, vous pouvez réfléchir sur votre relation avec le monde et de repenser vos valeurs et c’est bien cela que faisaient des gé22

nérations et des générations des moines. En descendant le chemin du retour, arrêtez-vous un peu pour observer la beauté qui vous entoure. Sentir les arômes des fleurs et des herbes, frotter un peu de sauge dans votre main… Ces sensations cachent des pouvoirs thérapeutiques et c’est gratuit !

Loggobarda

Le monastère de Panagia Zoodochos Pigi est le joyau de Paros. Niché dans les montagnes entre Parikia et Naoussa, ce château fort monastique offre une vue sur la vallée jusqu’ à la mer. Aujourd'hui, le monastère est en plein essor. Le chemin qui y mène traverse de champs d'herbes et de verdure. Le parfum de la sauge, la beauté du cardamon inondant le bord de la route et les couleurs des plantes sont le prélude à la sérenité que vous allez sentir, une fois entré dans le monastère. Lorsque vousvous approchez du bâtiment, vous apercevez une petite chapelle à l'intérieur du cimetière. Cette chapelle est pour la prière et elle est dédiée la mémoire des moines décedés. À côté se trouve un ossuaire, où réposent les crânes et les os des moines après l'exhumation de leur corps sept ans après l'enterrement, car l’embaumement n’est pas pratiqué en Grèce. C’est un endroit paisible dans un paysage magnifique, éloigné même de la vie du monastère. Ici la mort n’a rien de terrible, c’est en quelque chose la continuation d’une vie consacrée à Dieu. De l’espace sacré du cimetière on arrive au grand mur extérieur du monastère. Regardant de la porte, le bâtiment semble grand (quatre à cinq étages) et imprenable. Il y a des signes interdiction – l’accès n’est réservé qu’aux hommes, le port des vêtements appropriés et le respect de la vie monastique. Cependant, ces interdictions sont vite oubliées devant la beauté et la grâce des bâtiments et les moines que vous rencontrez. Sonnez et attendez pour qu'un moine vient vous ouvrir. Cela prendra un certain temps, parce que les moines ne sont pas pressés d'ouvrir leur porte aux laïcs, et il existe une tradition de laisser attendre un peu devant la porte les visiteurs qui souhaitent entrer dans le couvent, afin de vérifier leur perséverance. Lorsque vous entrez dans l'enceinte du monastère, la première chose qui vous impressionne est la beauté immaculée des murs blanchis à la chaux. La lumière semble imprégner le corps et l'âme, comme vous-vous adaptez à l'espace et aux volumes qui ressemblant à une petite ville. Les moines, dont les cellules sont à l'étage

supérieur, marchent lelong d’un couloir semi-couvert situé au dessus de la portique d’entrée. La chapelle du monastère, un bâtiment datant de 1638 se dresse en face de vous. Il est plein de magnifiques peintures et de photographies, l'odeur de l'encens imprègne le bois et l'air vibre par les prières des moines. La bonne chose est d'abord d'aller dans la chapelle pour prier, puis d'engager une conversation avec un moine. Et surtout prier devant l'image miraculeuse de la Vierge Marie, Zoodochos Pigi (se trouvant à gauche de la Grande Porte du sanctuaire) - à qui est dédié le monastère. Surtout le temps de la prière du soir, la lumière fait onduler sa voile et il semble qu'elle ouvre ses bras aux visiteurs. Après la prière, vous pouvez avoir la chance de discuter avec un moine. La plupart ne parlent que le grec, et peut-être quelqu’uns connaissent l'anglais, l’allemand ou le français - mais c’est assez pour regarder profondément dans les yeux ces gens qui ont consacré leur vie à la prière, dont l'âme est ouverte à Dieu et accueillant ceux qui cherchent Dieu. Qui a besoin des mots, devant une telle sainteté ? Souvent les moines offriront leur "bénédiction" dans la salle d'attente de l'abbé à l'étage supérieur. La "bénédiction" consiste en un verre d'eau froide, un peu de boisson aloolisé et un loukoumi. Ne vous attendez pas à une discussion, vos hôtes fournissent la « bénédiction » et ensuite ils quittent la salle pour vous laisser manger et boire face aux photographies austères de vieux abbés et d'autres hiérarques orthodoxes. Souvent, sur la table il y a plusieurs textes réligieux dans différentes langues. Après la «bénédiction», vous pouvez quitter les lieux, non sans avoir demandé au préalable la bénédiction de l’ hégoumène en personne ou du moine qui vous a accompagné.

Le monastère de Taxiarchis, Archange Michaël

Sur la route principale de Parikia à Naoussa, de l'autre côté de la vallée, aux colines en face du monastère Logovarda, se trouve le monastère de l'Archange Michaël, communément appelé le « commandant ». Dans les églises orthodoxes, les deux archanges, Michaël et Gabriel, gardent l'entrée du sanctuaire. On trouve leur représentation en haut des portes de l’eglise pour la protéger et pour avertir ceux qui viennent implorer la protection divine dans ces lieux sacrés. Le mot «taxiarque» se réfère à un grade militaire, c'est quelqu'un qui dirige une grande armée toujours prête à combattre. Et c'est un nom approprié pour ces guerriers de l'esprit, en occurrence les moines, les-

quels depuis de nombreuses générations ont vécu, combattu et prié dans ce monastère. La vie monastique a toujours été assimilée à la lutte contre toutes ces choses qui empêchent l'homme d'atteindre la sainteté et l'Archange Michaël est le témoin de cette lutte. L'église, autour de laquelle le monastère fut bâti, a été construite par un illustre inconnu, Marino Bitzara en 1643, comme témoigne une plque de marbre dans l'église. Les premiers moines ont construit leur monastère quelques années plus tard, en 1676. Au cours de son histoire, le monastère abritait autrefois les femmes et parfois des hommes, mais aujourd'hui, il est vide. Pendant quelques années, il y avait un ermite de Loggabarda, mais son âge avancé l'a forcé à réjoindre sa communauté. Contrairement à la plupart des monastères de Paros, celui-ci est principalement construit en bois, à l'exception, bien sûr, du mur de pierre extérieur. A l'intérieur, il rappelle une maison médiévale - l'étage inférieur pour les animaux, la cuisine, le stockage et à l'étage on y trouve les cellules des moines, les salles de réunion et les salles de réception. C’est une belle bâtisse et possède des chambres spacieuses (au moins pour les normes monastiques), toutes avec vue sur la vallée. Le monastère des Taxiarchis témoigne de la tranquillité de la vie monastique. Sis au-dessus du monde animé, visible à tous, les moines priaient et lisaient dans un silence absolu et parlaient peu entre eux. Ce silence déconcertant été suivi avec passion, parce qu'ils croyaient qu’il les guidait vers Dieu qui était partout, derrière l’apparence des choses. Le silence était donc la clé pour révéler les mystères de Dieu et le principal moyen de leur lutte. Les moines avaient besoin de quelqu'un comme l'Archange Michaël, le commandant de l'armée des anges, pour les protéger de la tourmente du monde extérieur, pendant qu’eux ils exploraient leur monde intérieur.

Le monastère de la Métamorphose (Christ dans la forêt)

Parfois, un monastère n'est pas seulement un monastère. Ce couvent de la Transfiguration reservé aux femmes, que tous les habitants appellent « Monastère du Christ dans la forêt », a deux objectifs importants : il abrite une communauté de religieuses et c’est le lieu de sépulture de Saint-Arsenios de Paros. Le monastère tire son nom de la Transfiguration du Christ, quand Elie et Moïse ont vu Jésus sur la montagne accompagné de Pierre et Jean, et ses vêtements blancs étincelaient. L’église et les premiers bâtiments auxiliaires du monastère ont été financé par la famille Mavrogenous, une illustre famille qui a fondé et soutenu un grand nombre des édifices religieux post-byzantines de l'île. La chapelle, le « katholikon », est un bâtiment assez grand et imposant. Un certain nombre de femmes vivent au monastère.

Ce qui rend ce monastère intéressant, c'est la présence de la relique du Saint Arsenios de Paros dans la chapelle. Saint Arsenios (1800-1877) était un moine du monastère de Saint-Georges et il est devenu chef spirituel des religieuses qui vivaient dans le monastère. En général, les femmes célibataires ont suivi les rites monastiques masculines pour la messe et les sacrements, sous la guidance et les conseils pertinents fournis par un moine homme qui servait comme chef spirituel de la communauté. Habituellement, les monastères ont un lieu de séjour pour le chef spirituel, situé à une certaine distance des appartements réservés aux femmes. La chapelle est située à l’endroit où Arsenius a vécu lors de son séjour au sein du monastère. La relique est restée là depuis, parce qu'il est mort pendant l'exercice de ses fonctions. En face du monastère, on a construit une grande eglise qui lui est dédiée. Alors pourquoi ne pas avoir enterré le Saint ? Pourquoi expose-t-on les reliques devant les yeux des fidèles et autres pèlerins ? Pour les orthodoxes, la preuve significative d'une sainteté c’est l'incorruptibilité de la chair. Après la mort, le corps d'un saint n’est pas désagregé comme les corps des gens ordinaires, mais reste indestructible - asséché, mais intact. Lorsque vous approchez

des reliques, vous voyez la chair déshydratée de la main du Saint. Mais pour les religieuses, la chair du saint est beaucoup plus. Ellles sont devenues les gardiens de la tradition sacrée que leur a laissée le canonisé Arsenios et sont les témoins de ses pouvoirs miraculeux encore aujourd’hui. Le monastère est devenu un lieu de pèlerinage. Ici, les gens qui cherchent des guérisons miraculeuses et des visions impressionnantes viennent prier pour se faire aider, attendent un miracle pour une guérison rapide. Malades, aveugles, handicapés, malades mentaux nous montons tous les mêmes marches. Certains reçoivent la bénédiction du Saint et certains partent avec l’espoir encore intact. Les religieuses prodiguent des soins à tous ceux qui viennent demander la guérison miraculeuse. Elles écoutent les problèmes des pèlerins, en leur fournissant un abri et de la nourriture, donnent généreusement leur aide et joignent leurs prières avec celles de tous ces gens désespérés, en vue de resorber en quelque sorte la tristesse et le désespoir de ceux qui viennent à leur petit monastère. Et elles intègrent à leurs prières les peines des autres, d’une certaine façon elles portent le poids de ces personnes. 23

La suite dans le prochain Bulletin

Saints Kosmas and Damianos in the chapel (the icon of the saint in which the church is dedicated is usually next to that of Christ at the iconostase). Located above the city, the monastery offers an oasis of tranquility. The first chapel, the closest to the entrance, is the main church of the monastery and was built in 1660. The other buildings were added in the following centuries. Once in the darkness of the transept, you can reflect on your relationship with the world and rethink your values and that is what generations and generations of monks did. When taking the path of return, stop for a while to observe the beauty that surrounds you. Feel the aromas of flowers and herbs, rub a little sage in your hand ... These sensations hide therapeutic powers and it's free !

Loggobarda

THIRD PART

As promised to share with you the artistic work of the Parian ceramist Stelios Ghikas, accompanied by the inspired text of the priest Evangelos Valantasis, we continue this time with the presentation of the monastic life.

this third part, dear reader, we will present the monastic sites of Paros. For hundreds of years, monks, both men and women, have built spiritual fortresses away from busy places to devote themselves to God alone. In these less fertile regions, the monastic God emerges through the orchards, or the sight of the blue sea, or the bright red geraniums, or the olive and lemon trees, and then enters the dark and mysterious chapels. Be a pilgrim and discover the monasteries of our island starting with those near Parikia.

The Saints Anargyroi On the peripheral road of Parikia, just after the cemetery, there is a path that leads to the monastery that dominates the town. It's about a 45-minute walk away, but you will certainly want to stop for a while and look around to see Parikia and its harbor getting small24

er and smaller. You will feel as if the whole world is getting smaller, as if you have moved away from active participation in a tangible world, which is the main characteristic of this monastery. For the monk, who left the world for such a place, any other activity besides prayer and meditation seems like a dream, perhaps a nightmare, or at best a complex and futile activity. From the courtyard of the monastery, the monk can raise his gaze to God and the glorious heavens, or look down to the concerns of everyday life. This monastery is dedicated to Saints Cosmas and Damianos, two doctors who did not receive money for the services they offered. Their nickname, "Anargyroi", means exactly "those who did not accept money". Their memory is celebrated on July 1st and the gathering begins on the evening of June 30th. Many times, even in autumn, you will find dried flowers around the icons of

The monastery of Panagia Zoodochos Pigi is the jewel of Paros. Nestled in the mountains between Parikia and Naoussa, this monastic castle offers views of the valley to the sea. Today, the monastery is in full revival. The path leading to it crosses fields of grass and greenery. The scent of sage, the beauty of cardamon flooding the roadside and the colors of the plants are the prelude to the serenity you will feel when you enter the monastery. When you approach the building, you see a small chapel inside the cemetery. This chapel is for prayer and it is dedicated the memory of the dead monks. Next to it is an ossuary, where the skulls and bones of the monks rest after the exhumation of their bodies seven years after the burial, because embalming is not practiced in Greece. It is a peaceful place in a beautiful landscape, far removed from the life of the monastery. Here death is not a terrible thing, it is somehow the continuation of a life consecrated to God. From the sacred space of the cemetery one reaches the great outer wall of the monastery. Looking out the door, the building looks massive (four to five floors) and impregnable. There are information signs - access is restricted to men, wearing appropriate clothing and respect for monastic life. However, these prohibitions are quickly forgotten by the beauty and grace of the buildings and the monks you meet. Ring and wait

for a monk to open you. This will take some time, because the monks are in no hurry to open their door and there is a tradition of letting visitors who wish to enter the convent wait a little in order to check on their perseverance. When you enter the monastery grounds, the first thing that impresses you is the pristine beauty of the whitewashed walls. The light seems to permeate the body and the soul, as you adapt yourself to the space and volumes that resemble a small town. The monks, whose cells are on the upper floor, walk along a semi-covered corridor above the portico entrance. The chapel of the monastery, a building dating from 1638 stands in front of you. It is full of beautiful paintings and photographs, the smell of incense permeates the wood and the air vibrates by the prayers of the monks. The good thing is first to go to the chapel to pray, then to engage in a conversation with a monk. And above all, do not ommit to pray in front of the miraculous image of the Virgin Mary, Zoodochos Pigi (on the left of the Great Gate of the Sanctuary) - to whom the monastery is dedicated. Especially the time of the evening prayer, the light makes her scarf wave and it seems that she opens her arms to the visitors. After the prayer, you may have the chance to chat with a monk. Most speak only Greek, and perhaps some know English, German or French - but that's enough to look deep into the eyes of those people who have dedicated their lives to prayer. Their soul is open to God and they welcome those who seek God. Who needs words in front of such holiness ? Often the monks will offer their "blessing" in the abbot's waiting room on the upper floor. The "blessing" consists of a glass of cold water, a small portion of alcoholic drink and a loukoumi. Do not expect a discussion, your hosts provide the "blessing" and then they leave the room to let you eat and drink in front of the austere photographs of old abbots and other orthodox hierarchs. Often on the table there are several religious texts in different languages. After the "blessing", you can leave the place, not without first asking for the blessing of the Hegumene himself, or the monk who accompanied you.

The monastery of Taxiarchis, Archangel Michael

On the main road from Parikia to Naoussa, on the other side of the valley, to the hills in front of the Logovarda monastery, is the monastery of Archangel Michael, commonly called the "commander". In the Orthodox churches, the two archangels, Michael and Gabriel, guardians of the entrance to the sanctuary. Their representation can be found at the top of the church doors to protect it and to warn those who come to implore divine protection in these sacred places. The word "taxiarque" refers to a military rank, it is someone who runs a large army always ready to fight. And it is an appropriate name for these warriors of the spirit, in this case the monks, who for many generations have lived, fought and prayed in this monastery. Monastic life has always been equated with the struggle against all those things that prevent man from attaining holiness, and the Archangel Michael is the witness of this struggle. The church, of which the monastery was built, was built by an illustrious unknown, Marino Bitzara in 1643, as evidenced by a marble plate in the church. The first monks built their monastery a few years later, in 1676. During its history, the monastery once housed women and sometimes men, but today it is empty. For a few years there was a Loggabarda hermit, but his advanced age forced him to rejoin his community. Unlike most monasteries in Paros, this one is mainly built of wood, with the exception, of course, of the exterior stone wall. Inside, it is reminiscent of a medieval house - the lower floor for animals, the kitchen, storage and upstairs there are monks' cells, meeting rooms and reception rooms. It is a beautiful building and has spacious rooms (at least for monastic standards), all overlooking the valley. The monastery of Taxiarchis testifies to the tranquility of the monastic life. Sitting above the animated world, visible to all, the monks prayed and read in absolute silence and spoke little to each other. This disconcerting silence was followed with passion, because they believed that he guided them to God who was everywhere, behind the appearance of things. Silence was therefore the key to reveal the mysteries of God and the main means of their struggle. The monks needed someone like Archangel Michael, the commander of the army of angels, to protect them from the turmoil of the outside world while they explored their inner world.

The Monastery of the Metamorphosis (Christ in the Forest)

Sometimes a monastery is not just a monastery. This convent of the Transfiguration reserved for women, which all the inhabitants call "Monastery of Christ

in the forest", has two important objectives : it shelters a community of nuns and it is the burial place of Saint-Arsenios of Paros. The monastery takes its name from the Transfiguration of Christ, when Elijah and Moses saw Jesus on the mountain accompanied by Peter and John, and his white clothes sparkled. The church and the first auxiliary buildings of the monastery were financed by the Mavrogenous family, an illustrious family who founded and supported many of the island's post-Byzantine religious buildings. The chapel, the "katholikon", is a fairly large and imposing building. A number of women live at the monastery. What makes this monastery interesting is the presence of the relic of Saint Arsenios of Paros in the chapel. Saint Arsenios (1800-1877) was a monk of the monastery of St. George and became spiritual leader of the nuns who lived in the monastery. In general, single women followed male monastic rites for Mass and Sacraments, under the guidance and advices provided by a monk who served as spiritual leader of the community. Usually, the monasteries have a place of residence for the spiritual leader, located at a certain distance from the apartments reserved for women. The chapel is located where Arsenius lived during his stay in the monastery. The relic has been there since, because he died while carrying out his duties. In front of the monastery, a large church dedicated to him has been built. So why not have buried the Saint ? Why are the relics exposed to the eyes of the faithful and other pilgrims ? For the Orthodox, the significant proof of holiness is the incorruptibility of the flesh. After death, the body of a saint is not disintegrated like the bodies of ordinary people, but remains indestructible â&#x20AC;&#x201C; dried up, but intact. When you approach the relics, you will see the dehydrated flesh of the Saint's hand. But for the nuns, the flesh of the saint is much more. They have become the guardians of the sacred tradition left to them by the canonized Arsenios and are witnesses of his miraculous powers even today. The monastery has become a place of pilgrimage. Here, people seeking miraculous healing and awesome visions come to pray for help, waiting for a miracle and for a quick healing. Sick, blind, disabled, mentally ill - we all climb the same steps as you. Some receive the blessing of the Saint and some leave with hope still intact. The nuns provide care to all who come to ask for miraculous healing. They listen to the pilgrims' problems, offering them shelter and food, generously giving all their help and join their prayers with those desperate people in order to resorb, in a way, the sadness and despair of those who come to their little monastery. And they incorporate in their prayers the sorrows of others, in a certain way they carry the weight of these people. 25

Following in the next Bulletin

// entrepreneurship

Το Πάριον

Nouveaux espoirs économiques à Paros, No3 ΜΙΑ ΝΕΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ ΣΤΟΝ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΤΥΡΟΚΟΜΟΥ. ΤΟ ΠΑΡΙΟΝ ΤΥΡΟΚΟΜΕΙΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤA OΡΕΙΝΑ ΤΗΣ ΜΑΡΠΗΣΣΑΣ ΚΑΙ ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΤΕ ΠΟΣΟ ΟΜΟΡΦΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΟΤΑΝ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Ερωτήσεις: Μαιρίνα Ματθαιοπούλου, Γιώργος Βλαντάς Φωτογραφίες: Σωτήρης Κουτσιάυτης 26

Τι σημαίνει για σας προσωπικά, εξέλιξη και δημιουργία; Η εξέλιξη & η δημιουργία είναι έννοιες συνδεδεμένες με την ηλικία. Για παράδειγμα στην ηλικία των 20, εξέλιξη για εμένα ήταν η απόκτηση του Proficiency. Κάθε φορά θέτω έναν στόχο μικρό ή μεγάλο τον οποίο & θα υλοποιήσω πάση θυσία & θα συμβάλει στην προσωπική μου εξέλιξη ως άνθρωπο. Άρα εξέλιξη είναι οτιδήποτε μικρό ή περίπλοκο όπου θα με πάει λίγο παρακάτω. Τι σας παρότρυνε να πάρετε τη μεγάλη απόφαση και να κάνετε αυτή την επαγγελματική κίνηση ζωής και πόσο σας επηρέασε η οικονομική κρίση; Η ιδέα του τυροκομείου αρχικά ήταν ένα όνειρο των παιδικών μου χρόνων και άρχισε να στριφογυρίζει έντονα η επιθυμία υλοποίησής του κατά την περίοδο όπου εργαζόμουν στην Κύπρο. Σκεπτόμενη ότι η Πάρος ως Κυκλαδονήσι έχει να προσφέρει προϊόντα αξιοζήλευτα σε γεύση σε συνδυασμό με την επιθυμία μου να επιστρέψω στην Ελλάδα με έκαναν να πάρω την μεγάλη απόφαση. Αν αναλογιστεί κανείς ότι επιστρέφοντας μόνιμα από την Κύπρο όπου εργαζόμουν ως διευθύντρια Ποιοτικού Ελέγχου σε μεγάλη γαλακτοβιομηχανία μέχρι να βρω εργασία ως γεωπόνος αναγκάστηκα να εργαστώ σε καφετέριες & μεζεδοπωλεία.. μπορεί εύκολα να αναλογιστεί κανείς πόσο με επηρέασε η κρίση. Πόσοι και από πού είναι οι προμηθευτές γάλακτος της επιχείρησης σας; Λαμβάνοντας υπόψη ότι το τυροκομείο μετράει μόνο λίγους μήνες ζωής, οι προμηθευτές μου είναι αρχικά μόνο δύο, ένας από την Μάρπησσα & ένας από τα Μάρμαρα.

& ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με την υγιεινή & την ασφάλεια του καταναλωτή. Τα προϊόντα διοχετεύονται σε καταστήματα του νησιού καθώς επίσης στην Αθήνα. Ποια είδη τυριών προτιμούν οι καταναλωτές σας; Μέχρι στιγμής δεν έχω παρατηρήσει κάποια προτίμηση. Κάθε προϊόν έχει το κοινό του. Τι προσωπικό απασχολείτε; Υπάρχουν και άλλοι εξειδικευμένοι επιστήμονες στην τυροκομική σας επιχείρηση; Μέχρι στιγμής ασχολούμαι μόνο εγώ στην τυροκομική μου μονάδα καθώς ήταν μια πολύ μεγάλη επένδυση με υψηλά ημερήσια έξοδα οπότε κάνω μικρά βήματα την φορά. Μόλις εδραιωθεί το τυροκομείο σκοπεύω να προχωρήσω σε πρόσληψη προσωπικού. Μην ξεχνάμε ότι το τυροκομείο λειτουργεί από αρχές Φεβρουαρίου του 2018.

"Πρέπει να γυρίσουμε στην γη μας που τόσους αιώνες μας θρέφει!"

Οι κτηνοτρόφοι είναι συνεργάσιμοι; Οι κτηνοτρόφοι & δικαιολογημένα αρχικά, είναι λίγο δύσπιστοι & καχύποπτοι ωστόσο μέρα με την μέρα & μιλώντας μαζί τους, εξηγώντας τους τι πρέπει να κάνουμε, ποιες ενέργειες να πραγματοποιήσουμε ώστε να έχουμε υγιή ζώα & υψηλής ποιότητας πρώτη ύλη (γάλα), σταδιακά πείθονται & ενθουσιάζονται! Η παράδοση της παριανής τυροκομίας δεν πέφτει στους ώμους σας βαριά; Τιμή μου να φανώ αντάξια αναφορικά με την παράδοση της παριανής τυροκομίας! Ωστόσο, το μεράκι μου, η αγάπη μου & η πίστη μου σε αυτό που κάνω συνοδευόμενα με αρκετές γνώσεις λόγω επαγγελματικές σταδιοδρομίας αλλά & των σπουδών μου, μου δίνουν θάρρος να υπηρετήσω αντάξια την παριανή τυροκομία στοχεύοντας να διαδώσω τα παριανά τυριά εκτός συνόρων της Ελλάδας. Τι προϊόντα παρασκευάζετε και πού διοχετεύονται; Τα προαγόμενα προϊόντα μέχρι στιγμής είναι το κεφαλοτύρι, μυζήθρα φρέσκια, ανθότυρο ξηρό, λαδοτύρι, ξινομυζήθρα, γιαούρτι στραγγιστό & παραδοσιακό όλα από φρέσκο αγελαδινό γάλα. Η παραγωγή των προϊόντων γίνεται με τις παραδοσιακές τεχνικές πάντα όμως σύμφωνα με την εθνική

Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο αν σας ρωτούσε τη γνώμη σας, αν είναι καλό να επενδύσει στην Πάρο και ειδικά στον πρωτογενή τομέα? Όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα θα με βρείτε υπέρμαχο! Πρέπει να γυρίσουμε στην γη μας που τόσους αιώνες μας θρέφει.. εκεί κρύβεται ο θησαυρός. Βέβαια είναι απίστευτα κοπιαστικό να καταπιαστεί κανείς με τον πρωτογενή τομέα, το σημερινό lifestyle επιτάσσει διαφορετικά πράγματα & η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση δεν βοηθάει αρκετά με την ατελείωτη γραφειοκρατία της. Άρα χρειάζεται γερό στομάχι, πολλή δουλειά, πίστη σε αυτό που κάνεις & εμπιστοσύνη, πάντα μαζί με τύχη. Το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να τον ανταμείψει.

Τι θα ζητούσατε, αν είχατε τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας, από το Δήμο ή από το κράτος; Μα φυσικά να μειωθεί η γραφειοκρατία & να δημιουργηθούν κρατικές υποδομές όπως για παράδειγμα χώροι συλλογής αποβλήτων όπου ο ιδιώτης θα δίνει κάποια εισφορά χωρίς να πονοκεφαλιάζει κάθε φορά πώς θα βρει την λύση από μόνος του. Με τις εξαγωγές πώς τα πάτε; Πιστεύω ότι σύντομα θα καταφέρω να εξάγω μικρές ποσότητες. Θα χρειαστώ μια μικρή πίστωση χρόνου.. το τυροκομείο είναι μόνο 5 μηνών! Tι συμβαίνει τελευταία στην παριανή παραγωγή προϊόντων? Στο νησί μένω μόνιμα μόνο έναν χρόνο οπότε τώρα αρχίζω να αφουγκράζομαι τον τόπο. Δυστυχώς η γεωργία & η κτηνοτροφία έχει εγκαταλειφθεί αλλά βλέπω ότι σιγά σιγά υπάρχει μια στροφή προς αυτούς τους τομείς και πάλι, κάτι το οποίο με χαροποιεί ιδιαιτέρως. Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; Να εξάγω το παριανό τυρί μας, ίσως να πάρω και κάποιο βραβείο & όσο τετριμμένο κι αν ακούγεται να κάνω οικογένεια. see translation on page 28

Le « Parion »

// entrepreneurship

Questions: Merina Mattheopoulou -Georges Vlandas Photos: Sotiris Koutsiaftis

Qu'est-ce que signifient pour vous, l'évolution et la création? L’évolution vue comme développement et la créativité – création, sont des concepts liés à l'âge. Par exemple, à l'âge de 20 ans, le développement pour moi était l'acquisition du « Proficiency » en langue anglaise. Chaque fois que je me pose un objectif petit ou un grand, je mets tout en œuvre pour l’atteindre et ce processus contribue à mon développement en tant que personne. Donc, à mon « évolution » contribuent tous les efforts, petits ou grands, simples ou complexes, qui m’aident d’aller un peu plus loin. Qu'est-ce qui vous a poussé à prendre la grande décision de créer cette entreprise et à quel point la crise financière vous a-t-elle affecté? L'idée de la fromagerie était à l'origine un rêve de mon enfance et j’ai pris la décision de le réaliser pendant la période où je travaillais à Chypre. J’ai estimé que Paros, île des Cyclades, peut offrir des produits haut de gamme et cette considération en combinaison avec mon désir de retourner en Grèce, m'a fait prendre la grande décision. Si l'on considère qu’à mon retour de Chypre, où j’ai travaillé comme directeur de contrôle de qualité au sein d’une grande entreprise laitière, j’ai été forcé de travailler dans des cafés et des fast –foods, il est facile de comprendre que j’ai été touché par la crise. Combien sont –ils et où se trouvent vos fournisseurs de produits laitiers? La fromagerie est fort récente, elle existe seulement depuis quelques mois, donc mes fournisseurs sont seulement deux, l'un est de Marpissa et l'autre de Marmara.

Les éleveurs sont - ils coopératifs? Les agriculteurs à juste titre d'abord ont été un peu sceptiques et hésitants, mais à force de parler avec eux, en expliquant ce qu'il faut faire, les actions à mener afin d'avoir des animaux en bonne santé et des matières premières de haute qualité (lait),

peu à peu sont convaincus et même enthousiastes! Est-ce que la tradition du fromage de Paros ne pèse pas lourdement sur vos épaules ? C'est un honneur pour moi d'être digne de la tradition de la fabrication du fromage de Paros! Ma passion, mon amour et ma foi en ce que je fais, ensemble avec mes connaissances acquises dans le courant de ma carrière et par les études, me donnent le courage de faire des fromages dignes de la plus haute tradition de l’île. J’ai d’ailleurs l’ambition de promouvoir les fromages de Paros et en dehors des frontières de la Grèce. Quels produits fabriquez-vous et où sont-ils écoulés? Les produits faits à ce jour sont le Kephalotyri (sorte de gruyère salée) , le Myzithra (sorte de fromage frais), l’Anthotyro (sorte de ricotta sec) , le Ladotyri (Dit fromage à l'huile, sorte d’emmental dans de l’huile d’olive) , le Xynomytzithra (sorte de fromage à la crème sure), le yaourt « strained » . Tous ces produits sont faits à partir de lait frais de vache traditionnel. La production des produits se fait par les techniques traditionnelles toujours selon la législation européenne et nationale sur l'hygiène et la sécurité des consommateurs. Les produits sont vendus dans les magasins de l'île et d’Athènes. Quels types de fromage vos consommateurs préfèrent-ils? Jusqu'à présent, je n'ai pas remarqué de préférence. Chaque produit a son public. Quel personnel employez-vous? Y a-til d'autres scientifiques spécialisés dans votre industrie du fromage? Jusqu'à présent, je travaille seule, car j’ai fait un très gros investissement avec des dépenses quotidiennes élevées, donc j’avance à petits pas. Une fois la laiterie bien établie, j'ai l'intention de recruter du personnel. Ne pas oublier que la laiterie est récente, elle fonctionne depuis février 2018.

Que conseilleriez-vous à un jeune s'il vous demande s'il est bon d'investir à Paros et surtout dans le secteur primaire? En ce qui concerne le développement du secteur primaire, je suis très en faveur! Nous devons retourner à notre terre qui nous nourrit depuis tant de siècles, il y a un trésor qui y est caché. Certes, cette occupation est incroyablement fastidieuse car le mode de vie actuel exige des choses différentes et les successifs gouvernements grecs ne contribuent qu’avec leur bureaucratie sans fin. Donc, vous avez besoin d'un estomac solide, de beaucoup de travail, de la foi en ce que vous faites, et toujours d’un peu de chance. Le résultat ne pourra que vous récompenser. Que demanderiez-vous de la part de la municipalité ou de l'État? Je demanderais de réduire la bureaucratie et de mettre en place d'infrastructures publiques telles que les sites de collecte des déchets où l'individu donne une contribution pour les utiliser sans qu’il ait besoin de se casser la tête comment trouver les solutions par lui-même. Faites vous des exportations? J’estime que je serai bientôt en mesure d'exporter de petites quantités. Je vais avoir besoin d'un peu de temps. La laiterie n'a que 5 mois! Comment se présente –elle dernièrement la production de produits de Paros? Je vis sur l'île depuis seulement un an, donc je commence juste à la connaitre. Malheureusement, l'agriculture et l'élevage ont été assez abandonnés, mais je constate qu'il y a un changement et un retour progressif dans ces domaines, ce qui me fait plaisir. Et vos projets pour l'avenir? Je voudrais exporter nos fromages de Paros, éventuellement obtenir un prix pour leur qualité et sur un ton plus personnel, de fonder une famille.

Françoise Kron

// art event

Veronique Legros Sosa, David Chauvin, Benedicte Stef-Frisbey, Jean Vigué, Blanca Alvarez

Collectif d'Arvert Thursday, August 2, 6pm, "Aghios Athanassios" showroom Chers amis, Je viens de passer une semaine formidable avec mes amis peintres du "Collectif d'Arvert". Seuls cinq sur les huit ont réussi à se libérer pour venir peindre en Grèce. Blanca Alvarez, David Chauvin, Véronique Legros Sosa, Bénédicte Stef-Frisbey et Jean Vigué.

Leur travail a été soutenu de 9H du matin à 14H, puis de 16H à 20H, un travail en extérieur le matin après le repérage d'un lieu, puis en atelier (sic), chez moi l'après-midi. Le vent s'est invité cette semaine là à Paros et leur tâche n'a pas été aisée. Heureusement les peintres ont pu trouver refuge dans les ruelles accueillantes de Parikia, Naoussa, Lefkès et Prodromos. Des amis leur ont également ouvert leur maison et leur terrasses abritées et ombragées. La plupart des peintures qui seront exposées, ont été réalisées sur le vif, sur l'instant. Les peintres ont juste quelques minutes pour s'imprégner du sujet à peindre. Ils sont sur place, en extérieur, mais la réalisation se fait en une heure et demie, deux heures et le vent leur a imposé une contrainte supplémentaire. Il est bien sûr plus facile de travailler dans le confort d'un atelier avec un support photo sans conditions climatiques changeantes, sans lumière qui varie, et sans contraintes de temps de création . Ce n'est pas mieux, ni moins bien, C'est une création différente. Le but de l'aquarelle, n'est pas de copier la réalité, en aucun cas ce que peut faire un appareil photo, mais de restituer une émotion, un ressenti. L'enjeu n'est pas d'être fidèle à la réalité mais de la transcender. Ce n'est pas une exposition de peinture classique, en ce sens que c'est une semaine de peinture à paros in situ. Un défi pour une adaptation immédiate au sujet proposé, ce n'est donc pas une oeuvre aboutie, retouchée, fignolée en atelier. La technique de l'aquarelle rend tout repentir impossible. Lorsque vous voyez du blanc dans l'aquarelle, c'est une zone gardée blanche par le peintre dès le dé

part du travail. Il n'y a pas de rajout de peinture blanche . Sauf exceptions, cf le travail de Blanca Alvarez, jeune peintre espagnole qui vit à Malaga et qui a une prédilection pour peindre l'aquarelle en plein air. Il est cependant possible lorsque le papier est en core humide de retirer la couleur pcréer des blancs. Cf le travail de Véronique Legros-sosa qui sculpte dans les taches un jeu d'ombre et de lumière. A l'entrée de l'exposition, vous pourrez voir un même sujet, traité par les cinq peintres . vous pourrez ainsi découvrir leur technique différente, les différentes émotions , sentiments qui les habitaient au ment où ils ont peint. Les peintres ne peignent pas ce qu'ils voient mais ce qu'ils ressentent. Jean Vigué est également habitué à peindre en plein air, principalement des esquisses dans de très beaux carnets de voyage. Bénedicte Stef-Frisbey: sa peinture figurative ou abstraite tout en douceur et couleur pastel nous invite à nous interroger sur notre paix intérieure. David Chauvin:apprécie particulièrement l'aquarelle pour sa capacité à traduire des lumières contrastées, des ambiances feutrées. Il nous fait voyager juste avec des couleurs et un peu d'eau. Les oeuvres de certains peintres du collectif d'Arvert sont exposées dans différents musées d' Art Contemporain. Ils ont tous participé à des expositions internationales et remporté de nombreux prix. Venez nombreux apprécier leur travail. Informations pratiques: L'exposition-vente aura lieu du 1 au 7 août à Naoussa de 18h à 22h Le Vernissage , organisé par "les Amis de Paros" aura lieu le Jeudi 2 Août, à partir de 18h à la salle d'exposition "Aghios Athanassios" qui se trouve à 50 mètres de l'entrée de la marina de Naoussa derrière le restaurant "le Blue Fish". A très vite. Françoise Kron

"Collectif d'Arvert" Thursday, August 2, 6pm, "Aghios Athanassios" showroom

Πέρασα μια υπέροχη εβδομάδα με τους φίλους μου ζωγράφους από το "Collectif d'Arvert". Μόνο πέντε από τους οκτώ κατάφεραν να απελευθερωθούν από τις άλλες υποχρεώσεις τους προκειμένου να έρθουν και να ζωγραφίσουν στην Ελλάδα: Η Blanca Alvarez, ο David Chauvin, η Veronique Legros Sosa, η Bénédicte StefFrisbey και ο Jean Vigué. Εργάστηκαν υπαιθρίως από τις 9 π.μ. έως τις 2 μ.μ., στη συνέχεια από τις 4 μ.μ. έως τις 8 μ.μ. και ενδιάμεσα στο εργαστήριο (sic), δηλαδή στο σπίτι μου. Ο άνεμος προσκλήθηκε και αυτός αυτή την εβδομάδα στην Πάρο κι έτσι το έργο τους δεν ήταν εύκολο. Ευτυχώς οι ζωγράφοι κατάφεραν να βρουν καταφύγιο στα φιλόξενα δρομάκια της Παροικιάς, της Νάουσας, των Λευκών και του Προδρόμου. Πολλοί δε φίλοι άνοιξαν επίσης τα σπίτια τους και τις προστατευμένες από τον αέρα και σκιασμένες βεράντες τους. Οι περισσότεροι από τους πίνακες που θα εκτεθούν, πραγματοποιήθηκαν επί τόπου. Οι ζωγράφοι έχουν μόνο λίγα λεπτά για να βυθιστούν στο θέμα που θα ζωγραφίσουν, αλλά η πραγματοποίηση του έργου γίνεται περίπου σε μιάμισυ ώρα, άντε δύο ώρες όταν ο άνεμος επιβάλει επιπλέον περιορισμούς. Είναι φυσικά πιο εύκολο να εργαστεί κανείς στην άνεση ενός ατελιέ με βάση φωτογραφίες, χωρίς αλλαγές των καιρικών συνθηκών, χωρίς ένα φως που ποικίλλει κατά την διάρκεια της ημέρας και χωρίς χρονικούς περιορισμούς. 30

Ομως αυτό δεν είναι ούτε καλύτερο, ούτε χειρότερο. Είναι απλά μια διαφορετική δημιουργία. Ο σκοπός της ακουαρέλας δεν είναι να αντιγράψει την πραγματικότητα, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μετατραπεί μια φωτογραφική μηχανή, αλλά να υποκαταστήσει ένα συναίσθημα. Η πρόκληση δεν χρειάζεται να είναι πιστή στην πραγματικότητα, αλλά να την υπερβούμε. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια κλασική έκθεση ζωγραφικής, καθώς αφορά μια εβδομάδα επιτόπιας παραγωγής ζωγραφικής στην Πάρο. Είναι δηλαδή μια πρόκληση για άμεση προσαρμογή στο προτεινόμενο θέμα, δεν είναι ένα ρετουσαρισμένο έργο που παρήχθη σε ένα ατελιέ. Αλλωστε η τεχνική της ακουαρέλας καθιστά την μετάνοια αδύνατη � Όταν βλέπετε το λευκό στην ακουαρέλα, είναι μια ζώνη που διατηρείται άσπρη από τον ζωγράφο από την αρχή της εργασίας. Δεν υπάρχει προσθήκη λευκής βαφής. Με εξαίρεση το έργο της Blanca Alvarez, μία νέα ισπανή ζωγράφος που ζει στη Μάλαγα και έχει μια προτίμηση να ζωγραφίζει ακουαρέλα σε εξωτερικούς χώρους. Ωστόσο, είναι πιθανό όταν το χαρτί είναι ακόμα υγρό για να αφαιρέσετε το χρώμα για να δημιουργήσετε λευκό χρώμα. Δείτε τη δουλειά της Véronique Legros-Sosa, που σμιλεύει στίγματα σε ένα παιχνίδι σκιάς και φωτός. Στην είσοδο της έκθεσης, θα δείτε το ίδιο θέμα, ιδωμένο από την προσωπική σκοπιά των πέντε ζωγράφων. Θα ανακαλύψετε την διαφορετική τεχνική τους, τα πολυποίκιλα συναισθή-

ματα που ένοιωθαν όταν ζωγράφιζαν. Ας θυμηθούμε πάλι ότι ζωγράφοι δεν ζωγραφίζουν αυτό που βλέπουν, αλλά αυτό που αισθάνονται. Ο Jean Vigué επίσης ασχοληθείται με ζωγραφική σε εξωτερικούς χώρους, κυρίως σκίτσα σαν αυτά σε πολύ όμορφα ταξιδιωτικά βιβλία. Η Bénédicte Stef-Frisbey: η αφηγηματική, ή η αφηρημένη ζωγραφική της σε παστέλ χρώματα μας καλεί σε μία εσωτερική γαλήνη. Ο David Chauvin: εκτιμά ιδιαιτέρως την ακουαρέλα για την ικανότητά της να μεταφράζει το φώς και μας κάνει να ταξιδεύουμε μόνο με χρώματα και λίγο νερό. Τα έργα μερικών ζωγράφων του συλλογικότητας Arvert εκτίθενται σε διάφορα μουσεία σύγχρονης τέχνης. Όλοι έχουν συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις και έχουν κερδίσει πολλά βραβεία. Ελάτε να δείτε τα έργα τους � Πρακτικές πληροφορίες: Η έκθεση και η πώληση θα πραγματοποιηθούν από 1 έως 7 Αυγούστου στη Νάουσα από τις 18:00 έως τις 22:00 Τα εγκαίνια - Vernissage που διοργανώνουν οι «Φίλοι της Πάρου» θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη, 2 Αυγούστου, από τις 18.00, στον εκθεσιακό χώρο «Άγιος Αθανάσιος» που βρίσκεται 50 μέτρα από την είσοδο της μαρίνας της Νάουσας πίσω από το εστιατόριο « Το μπλε ψάρι". Ελπίζουμε να σας δούμε εκεί σύντομα � Françoise Kron

I just spent a wonderful week with my painter friends from "Collectif d'Arvert". Only five out of the eight managed to free themselves to come and paint in Greece. Blanca Alvarez, David Chauvin, Veronique Legros Sosa, Bénédicte Stef-Frisbey and Jean Vigué. Their work took place from 9am to 2pm, then from 4pm to 8pm, and between at the workshop (sic), that means my home. The wind has also been invited that week to Paros and their task was not easy. Fortunately the painters were able to find refuge in the well-protected narrow streets of Parikia, Naoussa, Lefkes and Prodromos. Friends have also opened their homes and their sheltered and shaded terraces.

predilection to paint watercolour outdoors. It is however possible when the paper is still wet to remove the colour to create whites. See the work of Véronique Legros-Sosa who sculpts in dots a joyful play of shadow and light. At the exhibition, you will see the same subject, treated by the five painters and you will be able to discover their different technique, the different emotions, feelings that inhabited them when they painted. Painters do not paint what they see, but what they feel. Jean Vigué is also used to painting outdoors, mainly sketches like in very beautiful travel books.

Bénédicte Stef-Frisbey: her figurative or abstract painting, soft and pastel-coloured, inMost of the paintings that will be exhibit- vites us to question ourselves about our ined, were realised on the spot. The painters ner peace. have just a few minutes to immerse themselves into the subject to paint. They are on David Chauvin: particularly appreciates the site, outdoors and the realisation is done watercolour for his ability to translate conin an hour and a half, say two hours when trasting lights, cozy moods. It makes us the wind has imposed an additional con- travel just with colours and a little water. straint. It is of course easier to work in the The works of some painters of the colleccomfort of a workshop with a photo sup- tive Arvert are exhibited in different muport without changing weather conditions, seums of Contemporary Art. They have all without a light that varies and without time participated in international exhibitions and won numerous awards. constraints. It's not better, nor less good, it's just a different creation. The purpose of watercolour, is not to copy the reality, in no case what a camera can do, but to restore an emotion, a feeling. The challenge is not to be faithful to reality, but to transcend it. This is not a classic painting exhibition, it is a painting week in Paros in situ. A challenge for an immediate adaptation to the proposed subject, it is not a finished work, retouched in a polished workshop. The technique of watercolour makes repentance impossible. When you see white in the watercolour, it is a zone kept white by the painter from the beginning of the work. There is no addition of white paint. With exceptions, see the work of Blanca Alvarez, a young Spanish painter who lives in Malaga and has a

You are therefore invited to appreciate their work. Useful information: The exhibition and sale will take place from August 1 to 7 in Naoussa from 6pm to 10pm. The opening, organised by "Friends of Paros" will take place on Thursday, August 2, starting on 6pm at the showroom "Aghios Athanassios" which is located 50 meters from the entrance of the Naoussa Marina behind the restaurant "the Blue Fish". See you soon � Françoise Kron

123 456

Cette

Les acteurs associatifs d’Antiparos

année les Amis de Paros vont honorer les associations qui œuvrent à Antiparos pour le bien commun de cette île et de ses visiteurs. Ces activités rendent la vie plus agréable. Elles participent aussi au développement économique de l’île. Elles constituent aussi un milieu favorable à l’émergence des talents, un moyen permanent de se hisser au dessus de sa condition en servant les autres. Pour nous Paros, Antiparos et Despotiko constituent une même entité géographique et humaine. La coopération entre les deux îles se développe, pas seulement au niveau des services, mais aussi des activités touristiques, enfin de la vie associative et culturelle. Les destins de ces trois îles sont de fait entremêlés. On trouvera ci-après, des textes présentant les activités des 6 acteurs qui seront distingués le 8 août à Antiparos.

Οι συλλογικοί παίκτες της Αντιπάρου

Φέτος οι φίλοι της Πάρου θα τιμήσουν τους συλλογικούς φορείς που εργάζονται στην Αντίπαρο για το κοινό καλό αυτού του νησιού και των επισκεπτών του. Αυτές οι δραστηριότητες κάνουν τη ζωή πιο ευχάριστη. Συμμετέχουν επίσης στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Και είναι ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάδυση ταλέντων, ένας διαρκές τρόπος προσωπικής υπέρβασης μέσο της εξυπηρέτησης των άλλων.Για μας η Πάρος, η Αντίπαρος και το Δεσποτικό αποτελούν την ίδια γεωγραφική και ανθρώπινη οντότητα.Η συνεργασία μεταξύ των δύο νησιών εξελίσσεται όχι μόνο στο επίπεδο των υπηρεσιών, αλλά και των τουριστικών δραστηριοτήτων και τέλος της συλλογικής και πολιτιστικής ζωής. Το μέλλον των τριών νησιών είναι αλληλένδετο.Ακολουθούν μερικά κείμενα που παρουσιάζουν τις δραστηριότητες των 6 παικτών που θα διακριθούν στις 8 Αυγούστου στην Αντίπαρο.

The associative actors of Antiparos

This year the Friends of Paros will honour the associations that work in Antiparos for the common good of this island and its visitors. These activities make life more enjoyable. They also participate in the economic development of the island. They are a favourable environment for the emergence of talents, a permanent means to rise above one's condition by serving others. For us Paros, Antiparos and Despotiko constitute the same geographical and human entity. The cooperation between the two islands is developing, not only at the level of services, but also of tourist activities, and finally of associative and cultural life. The destinies of these three islands are intertwined. Below are some texts presenting the activities of the 6 actors who will be distinguished on August 8th in Antiparos. 32

Georges Vlandas, Nicolas Stefanou

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ

Το μικρότερο διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο Ο κύβος ερρίφθη το 2013. Έκτοτε, η Αντίπαρος κάθε χρόνο φιλοξενεί το μικρότερο διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο. Φέτος, θα λάβει χώρα από τις 7 έως τις 16 Ιουλίου. Το φεστιβάλ είναι το πνευματικό παιδί τριών ατόμων: της Μαίρης Χατζάκη -διευθύντριας της τοπικής γκαλερί “Anti”, του μηχανικού Γιάννη Μπαγούρδα, και του μεταφραστή Ντέιβιντ Φρέιζερ Ρέι (David Frazer Wray), ο οποίος επισκέπτεται το νησί αμέτρητα καλοκαίρια τώρα. “Θέλαμε να δώσουμε κάτι πίσω στο νησί,” λέει ο Ντέιβιντ. “Με δεδομένο τα κοινά μας ενδιαφέροντα, θεωρήσαμε ξεκάθαρη επιλογή τη δημιουργία ενός φεστιβάλ φωτογραφίας. Είμαι ο διαχειριστής της σελίδας Antiparos Photo Gallery στο Facebook, η οποία σήμερα αριθμεί πάνω από 5.000 μέλη –περίπου το πενταπλάσιο του πληθυσμού της Αντιπάρου!- συνεπώς, όλοι μας βλέπαμε το πόσο ενδιαφέρον υπάρχει και για το ίδιο το νησί, και για την τέχνη της φωτογραφίας επίσης. “ Ξεκινήσαμε το 2013 σε πολύ μικρή κλίμακα, με εκθεσιακό χώρο στην ‘Anti’ γκαλερί και σ’ ένα κενό διαμέρισμα, το οποίο μας παραχώρησε για την έκθεση ένας πολύ ευγενικός φίλος. Αναδείξαμε τα έργα ντόπιων και Ελλήνων φωτογράφων, καθώς και κάποιων λίγων εξαιρετικών ερασιτεχνών από άλλες χώρες. Μας εξέπληξε το πόσο μεγάλη ήταν η θετική ανταπόκριση - όχι μόνο από τους θερινούς επισκέπτες, αλλά και από τους ντόπιους επίσης. Το 2014 αποφασίσαμε να αναβαθμίσουμε το φεστιβάλ. Μας δόθηκε η άδεια να χρησιμοποιήσουμε το Κάστρο -το ενετικό κάστρο του 15ου αιώνα, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του χωριού- και, για πρώτη φορά, εκθέσαμε έργα σε εξωτερικούς χώρους, πάνω στους αρχαίους τοίχους του Κάστρου. Η κίνηση αυτή, βέβαια, δημιούργησε μερικά προβλήματα. Πρώτον, το Κάστρο ήταν σε παραμελημένη κατάσταση, επομένως αναγκαστήκαμε να το καθαρίσουμε, να το βάψουμε και να το φωτίσουμε. Επιπλέον, δε γίνεται απλώς να κλειδώσεις το Κάστρο κάθε

βράδυ μετά τις ώρες της έκθεσης, οπότε έπρεπε να ξεκρεμαστούν όλες οι φωτογραφίες, να φυλαχτούν και να κρεμαστούν εκ νέου την επόμενη ημέρα -όλο αυτό θα έπρεπε να γίνεται καθημερινά, για 10 ημέρες! Επίσης, καθώς φυσούσε πάρα πολύ, αναγκαστήκαμε να δέσουμε τις φωτογραφίες στους τοίχους με “τρίχα παραγαδιού”! Η αλήθεια είναι ότι εξακολουθούμε να τα δένουμε με τρίχα, καθώς χρειάζεται! Όπως και να έχει, τη δεύτερη χρονιά είχαμε μεγαλύτερη διεθνή συμμετοχή, καθώς και περισσότερη αναγνώριση. Οι φωτογράφοι μας ήταν κυρίως επαγγελματίες και ημιεπαγγελματίες. Διεξήχθη εργαστήριο με επικεφαλής τον αναγνωρισμένο φωτογράφο της Magnum Photos Gueorgui Pinkhassov. Αλλά ακόμα πιο σημαντικό απ’ όλα αυτά ήταν η αντίδραση των ντόπιων. Όχι μόνο είχαμε εξελιχθεί πλέον -όπως έβλεπαν όλοι- σε ένα σοβαρό φεστιβάλ, αλλά είχαμε καθαρίσει και συγυρίσει το Κάστρο! Ξαφνικά, δόθηκε η δυνατότητα σε κατοίκους οι οποίοι ζούσαν δίπλα στο Κάστρο επί σειρά ετών να θαυμάσουν τη μεγαλοπρέπειά του– και όλα αυτά χάρη σε λίγο καθάρισμα, βάψιμο και φωτισμό. Ωστόσο, το ταμείο μας άρχισε να στερεύει το 2015. Είχαμε σταθεί τυχεροί έως τότε, αλλά τελικά η οικονομική κρίση χτύπησε και εμάς. Σε αντίθεση, οι φωτογράφοι οι οποίοι ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν, σχεδόν έμπαιναν σε λίστα αναμονής. Ωστόσο καταφέραμε και τότε να κάνουμε δωρεά στο τοπικό σχολείο, όπως και κάθε χρόνο. Σήμερα, είμαστε εγγεγραμμένοι επίσημα ως μη κερδοσκοπικό σωματείο (σύλλογος) σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, το οποίο μας επιτρέπει να αναζητήσουμε χρηματοδότηση. Φέτος, λάβαμε για πρώτη φορά επιχορήγηση από τον Δήμο Αντιπάρου, η οποία πραγματικά επέτρεψε το φεστιβάλ να συνεχίσει. Φέτος, οι περισσότεροι συμμετέχοντες είναι Έλληνες, αλλά θα αναδείξουμε επίσης φωτογράφους από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νορβηγία. Το τιμώμενο πρόσωπο φέτος θα είναι ο Πλάτων Ριβέλλης, ο οποίος θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους φωτο-

γράφους και σπουδαιότερους καθηγητές φωτογραφίας στην Ελλάδα. Τι είναι αυτό που καθιστά τόσο μοναδικό το Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας της Αντιπάρου; Κατ’ αρχάς, έχει να κάνει με το νησί το ίδιο και με τους κατοίκους του νησιού. Δεύτερον, απ’ όσο γνωρίζω, είμαστε το μοναδικό διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας που εκθέτει τα έργα σε υπαίθριο χώρο. Το Κάστρο κάνει το φεστιβάλ πολύ ιδιαίτερο. Ωστόσο, περισσότερο απ’ όλα, έχει να κάνει με την αγάπη. Την κοινή μας αγάπη για το νησί, και την αγάπη που έχουμε ο ένας για τον άλλον.

The smallest international photography festival in the world 2013 was a milestone: Since then, Antiparos hosts the smallest international photography festival in the world. This year, it will take place from 7 to 16 July. The festival is the spiritual child of three people: Mary Hatzakis, director of the local gallery "Anti", the engineer Yannis Bagourda, and the translator David Frazer Wray, who visits the island for countless summers now. "We wanted to give something back to the island," says David. "Given our common interests, we considered it a clear choice to create a photography festival. I am the manager of the Antiparos Photo Gallery on Facebook, with more than 5,000 actual members - about five times the population of Antiparos - so we all saw how interesting it is for the island itself and its art photography as well. " We started in 2013 on a very small scale, with exhibition space in the 'Anti' gallery and in a vacant apartment, availed to us by a very kind friend for the exhibition. We highlighted projects of local and Greek photographers, and some few exceptional amateurs from other countries. We were surprised by the positive response - not only from the summer visitors but from the locals as well. In 2014, we decided to upgrade the festival. We were given the permission

to use the Castle - the Venetian castle of the 15th century, which is located in the center of the village - and for the first time we exhibited works outdoors on the ancient walls of the Castle. This, of course, has created some problems. First, the Castle was in a bad condition, so we had to clean it, paint it and light it. In addition, we could not just lock the entrance of the Castle every night after the hours of the show, so all the photos had to be come down, kept safe and hung back the next day - all this on a daily basis for 10 days! Also, as it was very windy, we had to tie the photos to the walls with "long line hair"! The truth is that we still stick them with hair as it is needed! Nevertheless, in the second year we had bigger international participation and wider recognition. Our photographers were mostly professionals and semiprofessionals. A workshop was organized, led by Magnum Photos' acclaimed photographer Gueorgui Pinkhassov. But even more important was the reaction of the local population. Not only had the event become - as we could all see - a serious festival, but we had also cleaned and limelighted the Castle! Out of the blue, it was possible for the people who lived next to Castle for years to admire its magnificence and all that thanks to a little cleaning, painting and lighting. However, our fund started to dwindle in 2015. We had been lucky until then, but eventually the financial crisis hit us as well. By contrast, photographers who were interested in participating were so many that were almost put in a waiting list. However, we managed to make a donation to the local school, just like every year. Today, we are officially registered as a non-profit association under Greek law, which allows us to seek funding. This year, we received for the first time a grant from the Antiparos Municipality, which actually allowed the festival to continue. This year, most participants are Greeks, but we will also showcase photographers from Turkey, the United States and Norway. The honored person this year will be Platon Rivellis, who is considered one of the most prominent photographers and most important photography teachers in Greece.

What is it that makes the Antiparos International Photography Festival so unique? First of all, it has to do with the island and the inhabitants of the island. Second, as far as I know, it is the only international photography festival that exhibits works in the open air. The Castle makes the festival very special. But above all, it has to do with love. Our common love for the island, and the love we have for each other. find french translation in https://friendsofparos.com

ΑΝΤIΠΑΡΟΣ ΕΝ ΠΛΩ Ο πολιτιστικός και εξωραϊστικός σύλλογος Αντίπαρος Εν Πλω ιδρύθηκε στην Αντίπαρο το 2011 από μια ομάδα ενεργών πολιτών με κοινό όραμα για την ανάπτυξη του νησιού. Αποστολή του είναι να συμβάλλει με κάθε τρόπο πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, περιβαλλοντικό και αθλητικό στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών της Αντιπάρου. Από το 2011 ως σήμερα, το έργο του είναι ποικιλόμορφο με αποδέκτες πολίτες όλων των ηλικιών. Με ιδιαίτερη ευαισθησία προς τα παιδιά και τον μαθητικό πληθυσμό του νησιού έχει διοργανώσει εκπαιδευτικές δράσεις σε συνεργασία με μουσεία, θεατρικές και εικαστικές ομάδες αι έχει συμβάλλει στην κάλυψη αναγκών του σχολείου. Μουσικές συναυλίες, θεατρικά δρώμενα και κινηματογραφικές προβολές, στο πλαίσιο των πολιτιστικών δράσεων, έχουν εμπλουτίσει τον ψυχαγωγικό τομέα του νησιού τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους επισκέπτες. Με κοινωνική θεματολογία και σε συνεργασία με ειδικούς έχουν πραγματοποιηθεί ομιλίες και συμβουλευτικές συναντήσεις. Παράλληλα, τα μέλη του έχουν συστηματικά λάβει μέρος σε κάθε πρωτοβουλία σχετική με εθελοντισμό και προσφορά. Πιο συγκεκριμένα, δράσεις, όπως χάραξη μονοπατιών, καθαρισμός παραλιών και δρόμων, δενδροφυτεύσεις έχουν σε ετήσια βάση θέση στον προγραμματισμό του συλλόγου. Κύριο έργο τα τελευταία χρόνια είναι η συνεργασία με εθελοντές γιατρούς που συστηματικά επισκέπτονται το νησί και προσφέρουν ιατρικές υπηρεσίες σε επίπεδο διάγνωσης και πρόληψης.

Από το 2012 ο σύλλογος έχει δραστηριοποιηθεί σε αθλητικές διοργανώσεις με μεγάλη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων αθλητών, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά μέλη του έχουν εκπροσωπήσει τον σύλλογο σε εθνικούς, τοπικούς και διεθνείς αγώνες δρόμου προβάλλοντας με θέρμη την Αντίπαρο. Το πολυσχιδές έργο του Αντίπαρος εν πλω συνεχίζεται με σεβασμό στην ιστορία του νησιού, στην πανίδα, στη χλωρίδα και κυρίως με αγάπη προς τον άνθρωπο.

Antiparos On Board The Cultural Association “Antiparos En Plo” (“Antiparos On Board”) was founded in 2011 by a group of active citizens with a common vision for the development of the island. Its mission is to contribute by all means (cultural, educational, environmental and sports) to the improvement of the quality of life of residents and visitors of Antiparos. Its constitutional purpose is to cultivate the spirit of solidarity, sense of responsibility, noble rivalry and selfless offer. From 2011 to today, its offering is diverse, with recipients of all ages. Especially sensitive to the children and students of the island, it has organized educational activities in collaboration with museums, theatrical and visual arts groups and has helped to meet the needs of the school. It has organized music concerts, theatrical events and film shows, which have enriched the island's entertainment sector for both locals and visitors. In collaboration with specialists, it has organized conferences on social issues. At the same time, its members have sys-

tematically taken part in any initiative requiring volunteering and offering. More specifically, actions such as clearing walking paths, cleaning beaches and roads, planting trees are permanently in the association’s agenda. In recent years, it has collaborated with volunteer doctors who visit the island and offer medical services at the level of diagnosis and prevention. Since 2012 the club has also been active in sports events that has become popular to both locals and visitors, such as road races, racewalking, and the first 100 km Ultramarathon in 2014. It is noteworthy that many of its members have represented the association in national, local and international road races, promoting intensely Antiparos. The multifaceted work of “Antiparos En Plo” continues with respect to the history of the island, the fauna, the flora and especially the love for humans. Το πολυσχιδές έργο του Αντίπαρος εν πλω συνεχίζεται με σεβασμό στην ιστορία του νησιού, στην πανίδα, στη χλωρίδα και κυρίως με αγάπη πρ 35

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ Ο Σύλλογος Γυναικών Αντιπάρου Ιδρύθηκε 16 Μαρτίου 1983. Μετά από 35 χρόνια συνεχίζουμε και χαράζουμε νέους δρόμους για τις γυναίκες του νησιού μας ,σε ένα δύσκολο ορίζοντα. Είμαστε αισιόδοξες, γελαστές και πολύ δυναμικές για ένα καλύτερο αύριο ! Σκοπός - Όραμα του Συλλόγου Γυναικών Αντιπάρου : Θέλουμε ο σύλλογος μας να έχει ανθρώπινο, προσιτό και πρόσχαρο πρόσωπο, να έχει ευγένεια και αξιοπρέπεια και να συμπληρώνει το δυναμικό της χαρακτήρα η προσφορά και η αλληλεγγύη . Τιμούμε την γυναίκα που ζει στην Αντίπαρο ,θέλουμε να αναγνωριστεί ο ρόλος της ως γυναίκα, μάνα, σύζυγο, εργαζόμενη, άνεργη, φοιτήτρια, επιχειρηματία και επιστήμονα της μικρής τοπικής κοινωνίας μας.

Προσπαθούμε στη διάδοση της παράδοσης του νησιού μας, πολύτιμη κληρονομιά , αναπτύσσουμε πολιτιστικές ,εκπαιδευτικές και ιατρικές δραστηριότητες και για τη τουριστική προβολή. Δημιουργούμε συνεργασίες με άλλους φορείς. Προσφέρουμε ευχάριστες δράσεις για δημιουργία και αλληλεγγύη και τέλος εμπνέουμε στη κάθε γυναίκα τη δύναμη να μεταφέρει στην οικογένεια και στη κοινωνία ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ και κυρίως Θέλουμε να εμπνέουμε τον Εθελοντισμό… Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ για το ΔΣ του Συλλόγου και τα 166 εγγεγραμμένα και ταμειακώς ενήμερα μέλη είναι στάση ζωής και είμαστε βασικοί αρωγοί του Ιατρείου του νησιού μας και όχι μόνο. Συνεχίζουμε να στηρίζουμε τις ιδέες μας με σύγχρονες προτάσεις και είμαστε παρούσες όπου μπορούμε να προσφέρουμε!

L'Association des Femmes d’Antiparos a été fondée le 16 mars 1983. Après 35 ans d’existence, notre association continue de tracer des nouvelles routes pour les femmes de notre île, malgré toutes les difficultés rencontrées. Nous sommes optimistes, joyeuses et très dynamiques et nous travaillons pour un avenir meilleur! Le But et la vision de l'Association des femmes d’Antiparos. Nous voulons que notre association ait un visage humain, accessible et gai, qu’on y trouve de la courtoisie et de la dignité, et que son caractère dynamique se manifeste par le service à la société et la solidarité. Nous honorons la femme qui vit à Antiparos, nous voulons que son rôle soit reconnu au sein de notre petite société locale, en tant que femme, mère, épouse, avec ou sans emploi, étudiante, entrepreneure ou scientifique. Nous essayons de faire connaitre la tradition de notre île, ce patrimoine précieux, développer et soutenir des activités culturelles, éducatives et médicales. Pour aider son tourisme nous établissons des partenariats avec d'autres organisations. Nous organisons des actions agréables pour animer la créativité et la solidarité et finalement inspirer à chaque femme la force d'apporter à sa famille et à la société l’optimisme pour le futur. Et avant tout, nous voulons inspirer et promouvoir le volontariat. Le service à la société fait partie de l'attitude de vie aussi bien pour le Conseil d'Administration de l'Association et pour ses 166 membres actives. En ce moment nous aidons très activement notamment le dispensaire de notre île. En même temps nous continuons à promouvoir nos idées avec des propositions modernes et nous sommes présentes partout où nous pouvons aider!

THE AWA STORY

Όταν ήρθα εδώ στα τέλη της δεκαετίας του '70, το νησί ήταν κάπως παγωμένο στο χρόνο. Οι άνθρωποι ήταν πολύ φιλικοί και αποφάσισα ότι ήθελα να ζήσω εδώ, μόλις έρθει η ευκαιρία. Αυτή η ευκαιρία ήρθε στα τέλη του 1980 και μετακόμισα στην Αντίπαρο. Δεν κατέστησε σαφές σε εμένα η πλήρη εικόνα της τοπικής νοοτροπίας πριν συνταξιοδοτηθώ το 2005 και γίνω μόνιμος κάτοικος. Μιλώ για τη νοοτροπία του «δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν ομιλώ», σε σχέση με την κατάσταση και τον τρόπο αντιμετώπισης των ζώων. Ως τουρίστας δεν το είχα παρατηρήσει και εξακολουθώ να μαθαίνω για τους τρόπους με τους οποίους τα πράγματα λειτουργούν εδώ. Όταν συνταξιοδοτήθηκα υιοθέτησα σύντομα ένα αδέσποτο σκυλί, μια επιθυμία που είχα από παλαιά αλλά που ποτέ δεν θα μπορούσα να εκπληρώσω κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής μου ζωής. Βρέθηκα αντιμέτωπος με μια νοοτροπία που δεν πίστευα ότι θα μπορούσε να υπάρχει σε ένα μεγάλο μέρος της κοινότητας, αλλά αποφάσισα να αντιμετωπίσω την κατάσταση και να προχωρήσω. Από ένα αδέσποτο ήρθε ένα δεύτερο και ένα τρίτο, και έτσι άρχισε η συμμετοχή μου με τις φιλοζωικές. Ήρθα σε επαφή με την Barbara Burki και την PAWS στην Πάρο. Πήρα το πρώτο αναδοχικό σκυλί μου, ήταν ο Μπέλο, ένας συνδυασμός pointer

που μετά από μερικούς μήνες βρήκε για πάντα σπίτι στην Αυστρία. Συνόδεψα τον Μπέλο στη Μύκονο από όπου έπρεπε να πετάξει στο Μόναχο. Πόνεσα και έκλαψα όταν είπα αντίο στον Μπέλο. Αυτό ξεκίνησε την συμμετοχή μου στην PAWS και τελικά κατέληξε στην ίδρυση της AWA, για την καλή μεταχείριση των ζώων στην Αντίπαρο. Έτσι, ίσως να μην είμαι μέλος της κοινότητας και να με βλέπουν ως ένα παράξενο άτομο. Θα κάνω ό, τι νομίζω ότι είναι σωστό για την φροντίδα των ζώων που έχουν ανάγκη. Θα προσπαθήσω να αναδείξω στους κατοίκους και τους επισκέπτες τα περιβαλλοντικά προβλήματα που συμβαίνουν εδώ ή αλλού. Μια μέρα οι άνθρωποι θα δουν ότι δεν είναι σωστό να κάνουμε οτιδήποτε στο όνομα της απληστίας ή της άγνοιας.

THE AWA STORY When I came here in the late 70’s the island was kind of frozen in time. People were very friendly and I decided I wanted to live here as soon as the opportunity occurred. That opportunity came at the end of 1980 and I moved to Antiparos. Not until I retired from my job in 2005 and become permanent resident, did the full picture of the local mentality became clear to me. I’m speaking of the mentality that consists of “see no evil, hear no

evil, speak no evil”, also relevant to the condition and the way animals are treated. As a tourist I had not noticed it and I’m still learning about the ways things function here. When I retired I soon had a stray dog adopted, a wish for a long time, one I could never fulfill during my working life. I was confronted with a mentality I didn’t believe could exist in a big part of the community, but I decided to confront the situation and to go ahead. From one stray came a second and a third, which actually started my involvement with animal welfare. I came in contact with Barbara Burki and PAWS on Paros. I took in my first foster dog, it was Bello, a pointer-mix that after a couple of months found a forever home in Austria. I accompanied Bello to Mykonos from where he had to fly to Munich. I cried my eyes out on saying goodbye to Bello. That started my involvement with PAWS and finally resulted in the founding of Antiparos own animal welfare organization AWA. So, I might not be part of the community and seen as a strange individual. I will do whatever I think is right to take care of animals in need. I will try to show inhabitants and visitors a bit of knowledge about environmental problems that occur here or elsewhere. One day people will see that it’s not appropriate to do anything in the name of greed or ignorance. 37

ΝΑΥΤΙΚOΣ OΜΙΛΟΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ «ΩΛΙΑΡΟΣ» Μέσα στον φιλόξενο κόλπο της Αντιπάρου που βρίσκεται και το λιμάνι, ο επισκέπτης αντικρίζει μικρά σκαφάκια με πανάκια να αρμενίζουν… Μικροί καπεταναίοι κυβερνούν το δικό τους σκαφάκι. Ασκούνται στην στεριά, προπονούνται στην θάλασσα διατηρώντας την παράδοση του νησιού τότε που πολλοί απ αυτούς μπαρκάριζαν στα καράβια. Είναι αλήθεια ότι το Δ.Σ. του ομίλου εδώ, δίνει έναν τιτάνιο αγώνα όλα αυτά τα χρόνια προκειμένου να επιβιώσει και να σταθεί αντάξιος στις προσδοκίες όλων. Ο Μ.Ε.Α.Σ «ΩΛΙΑΡΟΣ» Ναυτικός Όμιλος ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ ιδρύθηκε το 1986 και είναι από του πρώτους συλλόγους στο νησί. Το 2004 έγινε επίσημο μέλος της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας με βασικό σκοπό την μύηση της ναυτοσύνης στα παιδιά του νησιού. Είναι πια ένας δραστήριος όμιλος όπου πρωτοστατεί στις αποστολές του σε Περιφερειακά, Πανελλήνια Πρωταθλήματα καταλαμβάνοντας θέσεις στα βάθρα με αθλητές του μέλη των προ-Εθνικών ομάδων. Συμβάλλει επίσης στην ανάδειξη του νησιού διοργανώνοντας καλοκαιρινές δράσεις: • Κολυμβητικός διάπλους στο κανάλι μεταξύ Πάρου Αντιπάρου • Αγώνας τρεξίματος 10 και 2 χιλιομέτρων • Αγώνας ορεινής ποδηλασίας • Ιστιοπλοϊκός αγώνας με σκάφη Optimist & Laser. Μεγάλο επίτευγμα για ένα μικρό νησί σαν την Αντίπαρο και έναν όμιλο που στερείται τα άκρως απαραίτητα όπως χώρους υγιεινής και αποδυτήρια.

OLIAROS- Le club nautique d' Antiparos Dans l' accueillante baie d' Antiparos qui abrite aussi le port, le visiteur voit de petits bateaux à voile naviguer. De petits capitaines gouvernent leur propre vaisseau. Ils s' exercent sur la terre ferme et s' entraînent en mer, en conservant ainsi la tradition de l' île qui fournissait de nombreux marins. • Le Conseil d'Administration du club mène une lutte titanesque pour que le club survive et se montre à la hauteur des attentes de tous. Le club nautique "Oliaros" d'Antiparos fut fondé en 1986; c'est une des premières associations de l'île qui a comme objectif l'initiation des enfants d' Antiparos à l'art de naviguer. En 2004 il devint nombre officiel de la Fédération hellénique de navigation à voile. Il est bien actif et participe à des championnats régionaux ou nationaux, en obtenant des distinctions à côté des représentants des équipes infranationales! • Il contribue aussi à la promotion de l' île en organisant des actions estivales: • traversée du détroit Paros-Antiparos à la nage • courses de 10 et de 2 km • course de vélo de montagne • course de voiliers Optimist et Laser • Il s' agit d' un grand exploit pour une petite île comme Antiparos et pour un club privé d'infrastructures (comme toilettes et vestiaires).

OLIAROS-the sailing club of Antiparos • In the hospitable bay of Antiparos, which hosts also the port, the visitors can see little sailing boats floating. Little captains steer their own vessel. They first take lessons on land and then get trained at sea, preserving thereby the insular tradition of providing sailors for the ships. • The Administration Board is striving for the survival of the club, so that it meets the expectations of the public. The Antiparos sailing club "Oliaros" was founded in 1986 and is one of the first associations of the island. Its objective is to initiate the children of the island in the art of navigating. In 2004 it became a formal member of the Greek sailing federation. It has become an active club that takes part in regional and national Championships, winning prizes along with athletes of the infra-national teams! • It also contributes to the promotion of the island by organising summer activities: • swimming race for the crossing of the Paros-Antiparos straight • running race of 10 and 2 km • Mountain biking race • Sailing race with Optimist and Laser boats. • It is a great achievement for a small island like Antiparos and a club which lacks amenities like WC and changing rooms.

ΣΩΜΑΤΕΙΟ «ΠΛΟΗΓΟΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ»

O «Πλοηγός Αντιπάρου» είναι ένα αθλητικό σωματείο, που στόχο έχει να καθοδηγήσει τα παιδιά και τους νέους του νησιού στο αθλητικό ιδεώδες και να προωθήσει την αθλητική παιδεία. Με 107 παιδιά στο δυναμικό του, δημιούργησε αγωνιστικές ομάδες, καταφέρνοντας να δώσει το παρόν στα ανάλογα Πανελλήνια Πρωταθλήματα, στα αθλήματα της Καλαθοσφαίρισης, το Σκάκι και το Cheerleading. ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ Μέλος στην Ελληνική Ομοσπονδία καλαθοσφαίρισης από την Άνοιξη του 2016, συμμετείχε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Παίδων Κυκλάδων. Έχει διοργανώσει και συμμετέχει σε διάφορα Τουρνουά, δίνοντας μεγάλη βάση στην σωστή λειτουργία των ακαδημιών του. Λόγο έλλειψης γηπέδου στην Αντίπαρο, έχει δηλώσει έδρα και αγωνίζεται στην Πάρο. Προπονητής: Αγγελάκος Ευάγγελος Μέλος στην Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία από την Άνοιξη του 2016, συμμετείχε για δυο συνεχόμενα έτη στους Αιγαιοπελαγίτικους Σκακιστικούς Αγώνες. Αποκορύφωμα της λειτουργίας του η διοργάνωση τους, το έτος 2017 στην Αντίπαρο, με 10 νησιά (Σάμο, Χίο (2), Σύρο, Ρόδο, Ικάρια, Λέρο, Μυτιλήνη, Σαντορίνη, Πάρο και Αντίπαρο), 12 ομάδες και 200 σκακιστές να δίνουν το παρόν, στους μαζικότερους και αρτιότερους αγώνες στην ιστορία του Αιγαίου. Προπονητής: Φαρούπος Βασίλειος. Ιδρυτικό πλέον μέλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Cheerleading, συμμετέχει

για 3η φορά στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Cheerleading, με συνεχείς διακρίσεις. Πρωτοπόρος στα νησιά του Αιγαίου, με την εκπρόσωπο του να έχει οριστεί ως υπεύθυνη στην ανάπτυξη του αθλήματος στην Νότια Ελλάδα. Προπονήτρια: Καλαργύρου Αλκινόη. Με ευαισθητοποίηση και ευθύνη απέναντι στην κοινωνία ο «Πλοηγός Αντιπάρου» έχει διοργανώσει σεμινάρια και διαλέξεις σε συνεργασία με τα σχολεία Πάρου-Αντιπάρου (καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης, οδικής συμπεριφοράς, σκάκι, κλπ), ενώ προέβει στην αγορά ενός φορητού εξωτερικού απινιδωτή, τον οποίο τοποθέτησε σε δημόσιο προσβάσιμο χώρο, για τους κατοίκους όλου του νησιού.

SPORTS ASSOCIATION “PLOΙGOS ANTIPAROU” (“ANTIPAROS’ PILOT”) "Ploïgos Antiparou" is a sports club, which aims to guide the children and young people of the island to the sporting ideal and to promote athletic education. With 107 children in its potential, it has created racing teams and succeeded to participate to Pan-Hellenic Championships of Basketball, Chess and Cheerleading. BASKETBALL It is member of the Hellenic Basketball Federation since 2016 and has participated for the second consecutive year to the Children's Basketball Championship of the Cyclades. CHESS It is member of the Hellenic Chess Federation since 2016 and has participated for two consecutive years to the Aegean Chess Tournament. CHEERLEADING It is a founding member of the Cheerleading Hellenic Federation and participated for the third time to the Cheerleading Pan-Hellenic Championship, with continuous distinctions. SOCIAL WORK With awareness and responsibility towards society, "Ploïgos Antiparou" has organized workshops for cardiopulmonary resuscitation, road behavior and chess, in cooperation with the schools of Paros-Antiparos, and has purchased a portable external defibrillator available to the public.

art // 7o Kαλλιτεχνικό Οδοιπορικό στην Πάρο 7th Artistic journey in Paros

Sοhan Μαρία Σπινθουράκη Σχεδιάστρια κοσμημάτων Jewelry designer T. +30 697 4104243 E: mspinthouraki@gmail.com F: @MariaSpinthourakijewelry www.sohanjewels.com

Γιώργος Παπαγεωργίου Αθήνα I 1953 I Eικαστικός Athens I 1953 I Visual artist T: +30 693 8769120 E: yorgospapageorgiou@ hotmail.com www.yorgospapageorgiou.com

Δήμητρα Χανιώτη Πάρος I 1977 I Zωγράφος Paros I 1977 I Painter Τ. +30 694 5266784 Ε: dimitrachanioti@yahoo.com www.dimitrachanioti.com Νατάσα Μπιζά Αθήνα I 1969 I Eικαστικός Athens I 1969 I Visual artist Τ. +30 697 7444538 E: natasabiza@gmail.com http://facebook.com/natasabiz

Jane Pack Ζωγράφος / Painter HΠΑ I 1955 I Eικαστικός USA I 1955 I Visual artist T. +30 694 4644155 The Aegean Center Paros, Greece 84400 E: jane(at)aegeancenter(dot)org

Μπενέτος Σκιαδάς Πάρος I Λαογράφος Paros I Traditional artist T. +30 2284 091391 +30 698 1680086 E: mpenetos@gmail.com www.benetos-skiadas-folkartistparos-gr.com/

Paulien Lethen Utrecht, Ολλανδία I Ζωγράφος Holland Tunnel Gallery Paros and New York T. +30 697 4104243 +30 69 49152776, +30 22840 22195 E: hollandtunnelgallery@gmail. com www.hollandtunnelgallery.com 40

Hans Giessen Ολλανδία I 1942 I Ζωγράφος Holland I 1942 I Painter Τ. 0031648792501, + 30 693 2505 439

Wim Drion Ζωγράφος / Painter Άμστερνταμ I Ολλανδία I 1946 Amsterdam Holland I 1946 I Paros Parikia Kastro Τ. +30 2284 023474, +30 693 9667664 E: evadrion@gmail.com www.st-ives.net/selected-art/ drion Αριστείδης Βαριάς Χίος I 1949 I Γλύπτης Αθήνα I 1953 I Eικαστικός Athens I 1953 I Visual artist T: +30 6934 088298, +30 22840 21052

επισκέψεις, κατόπιν συννενόησης visits, upon request

Στέλιος & Ραμόνα Γκίκα Kεραμίστες I Ceramists Τ. +30 2284 029007, +30 694 2409171 E: stgkgr@gmail.com www.studioyriaparos.com

Susan Daboll Massachusetts, HΠΑ I Ζωγράφος και Φωτογράφος Holland Tunnel Gallery, Paros T.+30 22840 23576 E: sdaboll@gmail.com www.susandaboll.net Αγγέλικα Βαξεβανίδου Γερμανία I 1974 I Eικαστικός Germany I 1974 I Visual artist Τ. +30 697 7293709, +30 2284 021590 E:angelika@ angelikavaxevanidou. com www.angelikavaxevanidou.com

Φερεντίνου Αμαλία Παροικιά, Πάρος I Zωγράφος Paros I Painter Τ. +30 693 6144909, +30 2284 053410 E: amaliaferentinou@gmail.com www.amaliaferentinou.gr

Γεώργιος Μαρμαρινός Πάρος I 1967 I Εικαστικός Paros I 1967 I Visual artist Τ. +30 694 5307916, +30 2284 042261

Εμμανουήλ Φωκιανός Πάρος1969 I Γλύπτης Τ. +30 6945 084731

Peter Seibt Ελβετία I 1935 I Eικαστικός Switcherland I 1935 Visual artist Τ. +30 22 840 23 368 skype: cpsparos E: art@cpseibt.com facebook@cpseibt.art/ www.cpseibt.com/

Willya van der Most Kεραμίστρια I Ceramist Τ. + 30 697 9540416

Σκανδάλη Δήμητρα 1969 I Eικαστικός visual artist Τ. + 30 698 6566466 E: thalassa@dimitraskandali.com www.dimitraskandali.com

Βάσω Γκιώνη Αθήνα I Zωγράφος και γλύπτρια Painter and Sculptor T.+30 694 8074894 E: vghioni@gmail.com www.vassoghioni.gr

//gastronomy Φωτογραφία Σωτήρης Κουτσιαύτης

Sotiris Koutsiaftis

Η TAΠEINH "ΓΟΥΝΑ" ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ “Γούνα” στην Πάρο λένε το ψάρι που “ψήνεται” από το αλάτι και στεγνώνει κάτω από το δυνατό ήλιο. Το προτιμούσαν οι ψαράδες γιατί έτσι μπορούσαν να το διατηρήσουν παραπάνω από το συνηθισμένο. Σήμερα με μια βόλτα στο παλιό λιμάνι της Νάουσας, στην Αλυκή, στο Πίσω Λιβάδι ή στα ψαράδικα Παροικίας θα δει τα ψάρια ανοιγμένα να λιάζονται κρεμασμένα από σύρμα ή αφημένα πάνω σε ξύλινα τελάρα του ψαρά. Ο κολιός, η παλαμίδα, το σκουμπρί, και το ασπροσάφριδο είναι κατάλληλα, ο κολιός όμως το καλύτερο. Είναι λιπαρά ψάρια και μετά το στέγνωμα, παραμένουν ζουμερά.

Eκτέλεση

Πλένουμε τα ψάρια και τα στεγνώνουμε, αφαιρούμε τα εντόσθιά, αν θέλουμε αφαιρούμε και το κεφάλι, τα σχίζουμε με μαχαίρι στη μέση από τη ράχη προς την κοιλιά, χωρίς να τα χωρίσουμε, η ραχοκοκαλιά μένει στη μία πλευρά, κατόπιν περνάμε ένα καλαμάκι στο πλατύ μέρος του ψαριού κάθετα στη ραχοκοκαλιά για να το κρατήσει ανοιχτό. Αλατίζουμε με χοντρό αλάτι και πασπαλίζουμε με λίγη ρίγανη. Τα κρεμάμε σε σύρμα (με σπάγκο που έχουμε περάσει στο κεφάλι τους ή στην ουρά) εναλλακτικά στο σπίτι τα ακουμπάμε σε σχάρα, πάνω από ταψί και τα γυρίζουμε συχνά. Τα αφήνουμε 3-4 ώρες σε δυνατό ήλιο, να λιαστούν. Τέλος, ψήνουμε τις “γούνες” στα κάρβουνα 3-4 λεπτά από κάθε πλευρά, έτσι ροδοκοκκινίζει απ’ έξω και μέσα παραμένει ζουμερό, τις σερβίρουμε με λεμόνι. Η παριανή σούμα και το ούζο είναι ο τέλειος συνδυασμός. Τα υλικά: 500 γρ. κολιός, 1 κ.σ. χοντρό αλάτι, 1 κ.σ. ρίγανη και 1 λεμόνι κομμένο στα τέσσερα για το σερβίρισμα. Ανάλογο είναι και το Μπορτολίνο, τα φτωχικά ψάρια μαρίδα και γόπα τα αλάτιζαν, περνούσαν κλωστή στις ουρές και τα κρέμαγαν να “ψηθούν” στον ήλιο και έτσι ήταν εύκολο να διατηρηθούν. Όταν έρχονταν η ώρα το φαγητού τα “τρόμαζαν” λίγο στο τηγάνι ή στα κάρβουνα.

Le humble "gouna" de Paros "GOUNA" à Paros est le poisson "cuit" dans le sel et qui sèche sous le soleil. Les pêcheurs le préférent car on peut le garder plus longtemps. Aujourd'hui, dans les vieux ports de Naousa, Aliki, Piso Livadi ou Parikia, vous verrez le poisson accroché au fil de fer ou laissé sur des caisses en bois de pêcheurs. Plusieurs poissons sont adaptés à ce type de cuisson, mais le maquereau reste le meilleur. C'est un poisson gras et après séchage, il reste toujours juteux. Lavez et séchez le poisson, enlevez les abats, si vous souhaitez enlever la tête, coupez-les avec un couteau au milieu du dos au ventre, sans les séparer, l'épine dorsale reste d'un côté, puis nous passons une brochette dans le une grande partie du poisson verticalement à la colonne vertébrale afin de les garder ouverts. Saler avec du gros sel marin et saupoudrer un peu d'origan. Nous les pendons (avec de la ficelle que nous avons passée sur la tête ou la queue); alternativement chez soi, nous les posons

sur une grille d’un plat allant au four et nous n'oublions pas de les retourner souvent. Laissez-les 3-4 heures en plein soleil pour sécher. Enfin, nous cuisinons les gounes sur le charbon 3-4 minutes de chaque côté, de sorte qu'ils deviennent bien cuits de l'extérieur et à l'intérieur ils restent très juteux. Servir avec du citron. Le souma et l'ouzo parian sont la combinaison parfaite ! Les ingrédients: 500 g de maquereaux, 1 càs. gros sel marin, 1 càs. d'origan et 1 citron coupé en quatre pour servir. Semblables au maquereau, les Bortolino, les alevins (marida) et les éperlans (gopa) étaient séchés de la même manière sous le soleil, avant de les passer dans la poêle ou sur la braise. PREPARATION : On commence par la préparation de la pâte : dans un bassin on y verse la farine, l'huile d'olive, sel et le vinaigre ; on malaxe avec une cuillère en bois jusqu'à lubrifier l’entièreté du mélange ; ensuite on ajoute lentement de l'eau chaude et on commence à pétrir jusqu'au

moment que la pâte peut être transformée en feuille (ce pétrissage prend beaucoup de temps) ; quand le pétrissage est terminé, on laisse la pâte se reposer pendant environ 1 heure. Lavez et égouttez tous les légumes et les herbes dans une passoire. Hachez toutes les herbes dans un bassin et saupoudrez-les avec du sel. Remuez-les et laissez-les reposer 15-20 pour décanter leurs liquides. Ensuite, les pressez dans vos mains, afin d’éliminer le maximum de leurs liquides. Ainsi le volume de cette farce sera réduit de moitié. Poivrez ensuite. (Si nous utilisons des herbes sauvages, dans une casserole on les laisse bouillir pour un tout petit moment, avant de bien les égoutter ensuite). Diviser la pâte en boulettes de taille d'œuf. Ensuite avec le rouleau on transforme ces morceaux de pâte en feuille et avec une grande cuillère on étale la farce sur la moitié du cercle obtenu précédemment avec l’aide du rouleau, et on mouille les bords ; on prend l’autre demicercle de la pâte pour recouvrir la farce et on presse les bords avec une fourchette.

THE HUMBLE "GOUNA" OF PAROS "GOUNA" in Paros is the fish "baked" in salt and which dries under the strong sun. Fishermen preferred it because they could keep it longer than usual. Today, in the old harbors of Naousa, Aliki, Piso Livadi or the Parikia, you will see the fish hung from wire or left on wooden fishermen's crates. Different fish are suitable, but mackerel is the best. It is an oily fish and after drying, it remains juicy. Wash and dry the fish, remove the offal, if you wish you may also remove the head, cut them with a knife in the middle from the back to the belly, without separating them, the backbone stays on one side, then we pass a skewer in the wide part of the fish vertically to the backbone in order to to keep them open. Salt with thick salt and sprinkle a little oregano. We hang them (with string we have passed on their heads or tail); alternatively at home we lay them on a grill over a baking dish and we do not forget to turn them often. Leave them 3-4 hours under a strong sunshine to dry up. Finally, we cook the gounes on the charcoal 3-4 minutes on each side, so they become «well-done» from the outside and inside they remain very juicy. Serve with lemon. Parian souma and ouzo are the perfect combination ! The ingredients: 500 g mackerels, 1 tbsp. thick salt, 1 tbsp. oregano and 1 lemon cut into four for serving. Similar to the mackerel is the Bortolino, the fry (marida) and smelt (gopa), they were dried the same way under the sun, before passing them in the pan or on the charcoal.

// supporters

Ευχαριστούμε πολύ τους υποστηρικτές της έκδοσης / Many thanks to our supporters

Naousa FOUNDATION

lefkes village

Alexandra Skaltsogianni

Restaurant de Fred Chesneau, dans la vieille ville de Parikia.

Stavros Niflis photography

Ταντάνης Ανάργυρος Νάουσα Εµπόριο Ειδών ∆ώρων

PAROS

Νάουσα

• Αρσένης Λουκής παραγωγός αγροτικών • Mediteraneo Restaurant, Νάουσα • Yπαπαντή Ρούσου • Μουσ/κός Σύλλογος Νάουσας 44

• Mατζουράνα Restaurant, Νάουσα • Σωτήρης Κουτσιαύτης • Νίκος Σαρρής, εκπαιδευτικός • PORT CAFE PAROS, Παροικιά • Atlantide Restaurant Brussels

• Swiss Home Hotel, Νάουσα • Στέλιος Γκίκας, κεραμίστας • Κάργας Souvlaki Shop Naoussa