YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 1
Bandenlabel
een nieuwe tool voor de vlootbeheerders een bijlage van
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 2
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 3
EDITO ALGEMEEN 04 \ Bandenlabel: vanaf 1 november bij u thuis
06 \
Rol fabrikanten en verkopers: zelfcontrole en informatie
CRITERIA 08 \ Rolweerstand: belangrijk voor verbruik en uitstoot
09 \
Remmen op nat wegdek: in het teken van de veiligheid
10 \
Rolgeluid: voor milieu en comfort
11 \
Limietnormen voor de drie criteria
KWALITEIT 13 \ Andere belangrijke criteria: het label vertelt niet alles
IN DE PRAKTIJK 16 \ Banden personenauto 18 \ Banden lichte bedrijfsvoertuigen 20 \ Banden vrachtwagen 22 \ Communicatie: geleidelijke start
EDITORIAL TEAM Editor in chief: Tony De Mesel (tdemesel@mmm.be), Claude Yvens (cyvens@mmm.be) Team: Stijn Phlix (Deputy editor-in-chief), Hendrik De Spiegelaere SALES & MARKETING TEAM Sales Director: Marleen Neukermans (mneukermans@mmm.be) Key Account Manager: Guy Stulens (gstulens@mmm.be) Sale assistant: Patricia Lavergne (plavergne@mmm.be) Marketing: Sophie Demeny (sdemeny@mmm.be) PRODUCTION Head: Sonia Counet EDITOR Editor/CEO: Jean-Marie Becker
OBJECTIEVE INFORMATIE De bandenfabrikanten schrijven geschiedenis. Voor het eerst komt er op hun aansturen een Europees bandenlabel waardoor het voor de automobilist en de vlootbeheerder mogelijk wordt om verschillende banden met elkaar te vergelijken en naar waarde te schatten. Dat kan op een objectieve manier want de quoteringen op het Europese bandenlabel zijn het resultaat van betrouwbare, goed omschreven en herhaalbare testmethodes. Het Europese bandenlabel is verplicht vanaf 1 november 2012 en het is van toepassing voor zowel personenwagens als lichte commerciĂŤle voertuigen, bussen en vrachtwagens. Precies daarom hebben Fleet & Business en Truck & Businees de handen in elkaar geslagen om deze bijlage samen te stellen. Bedoeling is de inhoud en het belang van het Europese bandenlabel te verduidelijken. Bovendien geven wij toelichting bij zowel de test- en meetmethodes als de manier waarop het label is ontstaan. Het Europese bandenlabel geeft objectieve en duidelijke informatie over de rolweerstand, de remprestaties op een nat wegdek en het geluidsniveau. In de aanloop naar het verplicht worden van het label, zijn de bandenfabrikanten vanaf 1 juni gestart met het informeren van de klant over de manier waarop hun producten volgens die drie criteria scoren . Het label is makkelijk te interpreteren en is qua vorm vergelijkbaar met de ecolabels die al sedert jaar en dag worden gebruikt bij witgoedproducten. Het Europese bandenlabel geeft een eerste indicatie van hoe een band presteert, maar tegelijk is de gegeven informatie onvolledig. De klant moet ook rekening houden met de prijs en het label geeft geen informatie over de duurzaamheid, de prestaties op een droog wegdek en de talrijke andere criteria waarmee tijdens de ontwikkeling van een band wordt rekening gehouden. Niettemin is de introductie van het bandenlabel van enorm belang. In deze bijlage wordt duidelijk dat de band een belangrijke impact heeft op de veiligheid, de kost van het rijden en het milieu. Tony De Mesel, hoofdredacteur Fleet & Business, Claude Yvens, hoofdredacteur Truck & Business.
MMM BUSINESS MEDIA sa/nv Complexe Arrobas Parc Artisanal 11-13 4671 BLEGNY-Barchon (Belgium) Phone: 00 32 (0)4 387 87 87 Fax: 00 32 (0)4 387 90 87 info@mmm.be ww.mmm-businessmedia.com.
3
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 4
BANDENLABEL ALGEMEEN
BANDENLABEL
vanaf 1 november bij u thuis Op aandringen van de bandenfabrikanten heeft het Europese Parlement in november 2009 beslist dat banden verkocht in de Europese Gemeenschap verplicht een kwaliteitslabel moeten dragen. Bij de toekenning van dat label wordt rekening gehouden met drie criteria: de rolweerstand, de remprestaties op een nat wegdek en het geluidsniveau. Het nieuwe Europese bandenlabel wordt van kracht vanaf 1 november 2012. Tony DE MESEL
D
e doorsnee consument weet niet echt waarop hij of zij moet letten bij de aankoop van nieuwe banden. Uit onderzoek van Michelin blijkt dat de meeste automobilisten en vlootbeheerders banden willen met een lange levensduur en een goede grip op zowel een droog als een nat wegdek.
Het concept van het bandenlabel is geïnspireerd op dat van de witgoedproducten
4
Of die banden ook aan die eisen voldoen, is voor de individuele klant en de vlootbeheerder moeilijk te achterhalen. Veelal is dan de prijs de doorslaggevende factor en dat zet meteen de deur op een kier voor banden van mindere kwaliteit. Dat is uiteraard frustrerend voor bandenfabrikanten die kwaliteitsproducten op de markt brengen.
Precies daarom hebben zij er enorm voor geijverd dat er een kwaliteitslabel zou komen. Met de introductie van het Europese bandenlabel hopen de gevestigde bandenfabrikanten op die manier eindelijk een objectieve beoordeling te krijgen voor de kwaliteiten van hun producten. Tegelijk wordt gehoopt dat op die manier een dijk wordt opgeworpen tegen de import van goedkope en vooral minderwaardige banden. Gebaseerd op alle banden die in 2010 op de markt waren, zouden 30% niet voldoen aan de minimum kwaliteitseisen die aan het label verbonden zijn en zouden ze niet langer mogen verkocht worden. Het bandenlabel heeft de bedoeling de veiligheid te bevorderen, de rijkosten te beperken en de milieu-impact te verminderen. In die zin kan het de klant helpen om een betere keuze te maken. Het Europese bandenlabel is verplicht vanaf 1 november aanstaande, maar – en dat is niet onbelangrijk – dan enkel voor banden die vanaf 1 juli 2012 (DOT 2712) worden geproduceerd. Een garagist of een bandenspecialist die met een voorraad oudere banden zit, hoeft zich dus niet meteen zorgen te maken en kan dus gerust producten uit zijn voorraad verkopen.
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 5
verplicht… niet verplicht
"het bandenlabel heeft de bedoeling de veiligheid te bevorderen, de rijkosten te beperken en de milieu-impact te verminderen"
Drie criteria Bij de ontwikkeling van een band wordt rekening gehouden met minstens twintig verschillende criteria. Uiteindelijk wordt op het Europese bandenlabel rekening gehouden met drie criteria. In de eerste plaats is er de rolweerstand, want die bepaalt uiteindelijk in welke mate een band ertoe bijdraagt om brandstof te besparen en de CO2uitstoot te beperken. In navolging van de labels bij sommige huishoudapparaten en witgoedproducten geeft het label op een schaal gaande van A tot G weer in welke mate de rolweerstand gunstig is. Banden met een A-score zijn het best. Tussen de beste A-score en de slechtst toegelaten G-score verschilt de rolweerstand bij personenwagens met 7,5%. Banden die niet aan de G-norm voldoen, mogen vanaf 1 november 2014 niet langer worden verkocht.
Bij banden bestemd voor vrachtwagens verschilt de rolweerstand 15% tussen de beste en de slechtste score. Het tweede criterium is de remafstand grip op een nat wegdek. Ook hier is een overzichtelijke waardeschaal voorzien waarbij de beoordeling gaat van ‘A’ tot ‘G’. Wel is het zo dat in de praktijk enkel een waardering van ‘A’ tot ‘F’ wordt gegeven. Kortom banden die slechter scoren dan de ‘F’ mogen niet langer worden verkocht. Ook hier is er een evolutie van het toelaatbare voorzien. Vanaf 1 november 2014 mogen banden die qua grip slechts een ‘F’ halen, niet langer worden verkocht. Het derde criterium is het geluidsniveau dat onderaan het label staat aangegeven. De gemeten waarde staat in db vermeld en de beoordeling van de band in functie van zijn breedte wordt met drie golven weergegeven. Een band
Het bandenlabel is verplicht voor banden – ook winterbanden – die bestemd zijn voor - personenwagens, - lichte commerciële voertuigen met een HTM tot 3,5 ton, - vrachtwagens, - bussen en autocars. Het bandenlabel is niet verplicht voor : - vernieuwde banden, - racebanden, - professionele terreinbanden (mud-terrain), - banden bedoeld voor noodreservewielen, - banden bestemd voor auto’s van voor 1.10.1990, - banden met een snelheidsindicatie die minder of gelijk is aan 80 km/u - en tot slot voor banden bedoeld voor velgen kleiner dan 10 duim of groter dan 25 duim.
met drie golven krijgt een slechte beoordeling. Hoe minder het aantal golven, hoe beter. Een band met twee golven laat 3 decibel meer optekenen dan een band met één golf. Die 3 decibel komen overeen met een verdubbeling van het geproduceerde geluid. Die drie criteria vertellen uiteraard niet alles over de kwaliteiten en de eigenschappen van een band, maar ze kunnen niettemin de klant helpen in zijn keuze. Te meer hij kan de quoteringen van het label ook vergelijken met de prijs van de band.
Banden die voor 1 juli 2012 zijn geproduceerd, hoeven geen label.
Het bandenlabel houdt rekening met drie criteria en kan op die manier de klant helpen om een betere keuze te maken.
5
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:24
Page 6
BANDENLABEL ALGEMEEN
DE ROL VAN DE FABRIKANTEN EN DE VERKOPERS
zelfcontrole en informatie Er zijn drie jaar verlopen om te beslissen wie wat en hoe zou gaan controleren. Het eerste principe werd de zelfcontrole. Claude YVENS
informatie plaatsen. Voor de vrachtwagenbanden zijn zij wel vrijgesteld van die tweede verplichting. De rol van de verkopers De verkopers van banden zullen hun klanten actief op de hoogte moeten brengen van de info op het label. Alle getoonde banden zullen het label moeten dragen. Bovendien zal de informatie op het label vermeld moeten worden op alle facturen voor banden, zelfs door een onafhankelijke garage die nieuwe banden heeft gemonteerd. Die verplichting geldt niet voor de voorraden van de banden die voor 1 juli 2012 zijn geproduceerd.
De gegevens op het label moeten ook vermeld worden op alle facturen voor banden.
I
n tegenstelling tot de normen inzake passieve veiligheid, die gemeten worden door een onafhankelijk organisme, worden de prestaties van de banden door de fabrikanten zelf gemeten. Een Euro NCAP voor banden bestaat dus niet. De testmethodes en de toestellen die men gebruikt, zijn dan weer in gemeenschappelijk akkoord vastgelegd. Daar zijn wel drie jaar onderhandelingen aan vooraf gegaan... Zelfcontrole Iedere fabrikant die zijn banden in Europa verkoopt, meet dus de presta-
6
ties van zijn eigen producten en geeft zich zijn eigen certificaten. De Europese autoriteiten van hun kant zullen regelmatig controles doen op stalen van de productie, om de juistheid van de meegedeelde cijfers na te gaan. Informatie De fabrikanten moeten de informatie over de gegevens op het label vermelden in alle technische documentatie maar ook in reclameboodschappen en op hun internetsites. Zij moeten eveneens het label (in de vorm van een zelfklever) aanbrengen op de verkochte banden of op elke band een volledige
De rol van de constructeurs De constructeurs van voertuigen moeten hun klant op de hoogte brengen van de gegevens op het label, wanneer de klant bij de aankoop van zijn nieuw voertuig de keuze heeft tussen verschillende banden. De rol van de leasebedrijven De leasebedrijven moeten eveneens hun klanten op de hoogte brengen van de gegevens op het label, wanneer de klant bij de aankoop van zijn nieuw voertuig de keuze heeft tussen verschillende banden. Zo niet moet de informatie op de factuur staan.
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 7
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 8
BANDENLABEL CRITERIA
ROLWEERSTAND
belangrijk voor verbruik en uitstoot De rolweerstand heeft een directe invloed op het verbruik en dus ook de CO2-uitstoot. Dit criterium is daarmee uiteraard van belang op ecologisch gebied maar heeft ook een serieuze invloed op de kilometerkostprijs van een voertuig. Tony DE MESEL
D
e rolweerstand is afhankelijk van de samenstelling van het rubber, de tekening op het loopvlak, de basisstructuur van de band -wat in het jargon het karkas heet- en het profiel, wat de verhouding is tussen de hoogte en de breedte van de band. In de jaren 90 werden de eerste banden met een lage rolweerstand op de markt gebracht. Deze banden hadden niet de beste reputatie op het gebied van de grip op een nat wegdek maar gelukkig is daar nu verbetering in gekomen door het verder verfijnen van zowel de rubbersamenstelling als de opbouw van het karkas. In die zin is het belangrijk om het criterium rolweerstand tegenover het criterium ‘remmen op een nat wegdek’ te plaatsen. Beide criteria staan vermeld op het Europese bandenlabel.
De rolweerstand heeft een grote invloed op het verbruik.
Meten Om de rolweerstand te meten is gekozen voor een labotest waarbij een wiel, met een correcte bandenspanning, op een elektrisch aangedreven rol wordt gemonteerd zodanig dat de rolweerstand op een controleerbare en dus ook makkelijk te herhalen manier kan worden gemeten. De metingen kunnen evenwel verschillen naargelang de gebruikte rolbank. Uiteindelijk zijn een zevental rolbanken aanvaard voor de meting en aan de hand van voorafgaandelijk onderzoek wordt de meting gecorrigeerd met een afwijkingscoëfficiënt. De meting van de rolweerstand gebeurt bij een temperatuur van 25°C. Eerst wordt gemeten welk koppel er nodig is om de rol een bepaald toerental te laten bereiken. Daarna wordt die oefening herhaald maar dan terwijl de geteste band met een bepaalde druk in aanraking komt met een tweede los draaiende rol. Het verschil in koppel wordt omgezet in rolweerstand en wordt uitgedrukt in kg/t. Verbruik Uit een test van VAB met identieke Ford Fiesta’s is gebleken dat het verbruik met ecobanden 22% lager ligt dan bij een identieke auto met gewone banden. Op het bandenlabel bedraagt bij een autoband het verschil in rolweerstand 7,5% tussen de beste A-score en de slechtst toegelaten G-score. Bij banden bestemd voor vrachtwagens verschilt de rolweerstand 15% tussen de beste en de slechtste score. Bandendruk Belangrijk om weten, is dat de rolweerstand, en dus ook het verbruik, enorm toeneemt bij een te lage bandenspanning. Uit al weer een VAB-test is gebleken dat bij een te lage bandenspanning het verbruik met bijna 15% kan toenemen.
Zie de grafiek op pagina 11 met de limietnormen voor ‘rolweerstand’ volgens het type voertuig.
8
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 9
BANDENLABEL CRITERIA
Voor de grip op een nat wegdek wordt de remafstand gemeten tussen de 80 en 20 km/u.
REMMEN OP NAT WEGDEK
in het teken van de veiligheid Het tweede criterium waarmee het Europese bandenlabel rekening houdt, staat volledig in het teken van de veiligheid en vertelt iets over de remprestaties op een nat wegdek. De beoordeling wordt weergegeven op een schaal met een quotering gaande van ‘A’ tot ‘G’. Tony DE MESEL
D
e remprestatie op een nat wegdek geeft een belangrijke indicatie over de veiligheid. In de eerste plaats moet de band erin slagen om zoveel mogelijk water af te voeren tussen het loopvlak en het wegdek, want dat bepaalt het contact van de band met de weg. Aquaplaning, waarbij de band als het ware over het wateroppervlak glijdt, moet worden vermeden. Het afvoeren van het water is in de eerste plaats de taak van de tekening in het loopvlak. Bovendien wordt bij een dergelijke remtest ook de rubbersamenstelling beoordeeld. Het rubber moet in dergelijke omstandigheden een optimale weerstand bieden om de grip te bevorderen. Dat is geen makkelijke opdracht omdat een band bij het gewone rijden precies zo weinig mogelijk weerstand moet veroorzaken om het verbruik en de CO2-uitstoot te beperken. Het komt er op neer dat het rubber zich dus anders gaat gedragen bij het remmen dan tijdens het gewoon rijden. Tot slot wordt de band bij een dergelijke remproef ook getest op zijn structuur. De band mag zo weinig mogelijk doorbuigen om op die manier een zo groot mogelijk contactoppervlak tussen de band en het wegdek te verzekeren.
Meten De remproef op een nat wegdek kan vrij makkelijk gemeten en herhaald worden wat leidt tot een objectief meetresultaat. Met het testvoertuig wordt de remafstand gemeten tussen de 80 en 20 km/u op een nat wegdek met een waterspiegel van 0,5 tot 1,5 mm. Voor die metingen wordt bij personenwagens een referentieband gebruikt. De meting kan ook gebeuren bij constante snelheid waarbij een aanhangwagen met verschillende wielen wordt gebruikt. De ene wielen zijn met de referentieband geschoeid en de andere met de te meten band. Net zoals bij de quotering van de rolweerstand voorziet het label ook voor de remafstand op een nat wegdek een overzichtelijke waardeschaal waarbij de beoordeling gaat van ‘A’ tot ‘G’. Wel is het zo dat in de praktijk enkel een waardering van ‘A’ tot ‘F’ wordt gegeven. Kortom banden die slechter scoren dan de ‘F’ mogen niet langer worden verkocht. Ook hier is er evolutie van het toelaatbare voorzien. Vanaf 1 november 2014 mogen banden die qua grip slechts een ‘F’ halen, niet langer worden verkocht.
Zie de grafiek op pagina 11 met de limietnormen voor ‘remmen op een nat wegdek’ volgens het type voertuig.
9
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 10
Twee micro’s meten het rolgeluid van de voorbijrijdende vrachtwagen.
BANDENLABEL CRITERIA
ROLGELUID
voor milieu en comfort Bij een voertuig dat op snelheid is, wordt het meeste lawaai veroorzaakt door de rolgeluiden van de banden. Het aantal decibels dat een band veroorzaakt heeft een impact op milieu en omgeving maar bepaalt ook onrechtstreeks het geluidscomfort van een voertuig. Tony DE MESEL
H
et geluid dat een voertuig veroorzaakt, wordt door drie factoren bepaald. Het motor- en transmissiegeluid is vooral hoorbaar bij een lage rijsnelheid en tijdens het versnellen. Naarmate de kruissnelheid hoger komt te liggen, wordt het motorgeluid overstemd door het windgeruis en de rolgeluiden die worden veroorzaakt door de banden die het wegdek raken. Er zijn twee manieren om de rolgeluiden te meten: in het voertuig en in de omgeving, buiten dus. De bandenfabrikanten hebben voor de laatste meting gekozen en wel om verschillende redenen. Het meten in het voertuig is ook sterk afhankelijk van de kwaliteit van het voertuig zelf en is dus moeilijk te herhalen wat de beoordeling van de band zelf bemoeilijkt. Bovendien vertelt de meting buiten de auto meer over de milieu-impact die de rolgeluiden van een band hebben.
Meten in decibels De meting van de rolgeluiden bij zowel auto’s als vrachtwagens gebeurt met twee micro’s die het geluid registreren van het voorbijrijdende voertuig dat een snelheid van 80 km/u haalt. Op het moment van de meting, wordt de motor uitgeschakeld zodat enkel de rolgeluiden worden opgenomen. Ook het type ondergrond waarop de meting gebeurt, is duidelijk omschreven. Het rolgeluid staat onderaan het label en wordt op twee manieren weer gegeven. De gemeten waarde staat in dB vermeld en de beoordeling van de band wordt met drie golven weergegeven. Een band met drie zwart opgevulde golven krijgt een slechte beoordeling. Hoe minder het aantal golven, hoe beter. Het verschil van de rolgeluiden kan enorm zijn. Een band die als quotering twee zwart opgevulde golven meekrijgt, verspreidt 3 dB meer dan een band met één zwart opgevulde golf. Dat verschil lijkt gering maar 3 dB komt overeen met een verdubbeling van het geluid.
Zie de grafiek op pagina 11 met de limietnormen voor ‘geluid’ volgens het type voertuig.
10
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 11
BANDENLABEL CRITERIA
limietnormen voor ‘rolweerstand’ per categorie voertuig Wat de rolweerstand betreft, verschillen de limietnormen naargelang het om een persoenwagen (C1), een lichte bedrijfswagen (C2) of een vrachtwagen (C3) gaat.
ROLWEERSTAND In kg/t
limietnormen voor ‘remmen op een nat wegdek’ per categorie voertuig De remprestaties op een nat wegdek worden geëvalueerd aan de hand van de prestaties met een referentieband. De evaluatie verschilt naargelang het een personenwagen (C1), een licht bedrijfsvoertuig (C2) of een vrachtwagen (C3) is.
GRIP OP NAT WEGDEK
in % i.v.m. een referentieband
limietnormen voor ‘geluid’ per categorie voertuig Als referentiewaarden voor het meten en weergeven van de rolgeluiden wordt rekening gehouden met een actuele geluidsnorm (2001/43) en een strengere geluidsnorm die van kracht wordt in 2016 (661/2009). Bij personenwagens (C1) is de geluidsnorm afhankelijk van het formaat van de band en bij lichte commerciële voertuigen (C2) en vrachtwagens (C3) is de geluidsnorm afhankelijk van het type band. - 3 golven = actuele minimum geluidsnorm - 2 golven = toekomstige minimum geluidsnorm,3dB lager dan actuele geluidsnorm - 1 golf = minstens 3 dB minder dan toekomstige geluidsnorm
GELUIDSNORMEN
N = Normal
S = Special
X = Snow, XL, Reinforced
Traction = Drive M+S
11
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:25
Page 12
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 13
BANDENLABEL KWALITEIT
ANDERE BELANGRIJKE CRITERIA
het label vertelt niet alles Met het label krijgen de klant en de vlootbeheerder in één oogopslag zicht op hoe een band presteert volgens drie belangrijke criteria. Maar het label vertelt niet eens de helft over de prestaties van een band.
een ‘pallet’ van prestaties
Tony DE MESEL en Claude YVENS
N
aast de prijs en de duurzaamheid zijn er nog minstens twintig andere criteria die een rol spelen bij de ontwikkeling van een band. En sommige van die criteria verschillen naargelang het een band is voor een personenwagen of een truck. Bij het op punt zetten van het Eurolabel voor banden is gekozen voor drie criteria die makkelijk meetbaar en vergelijkbaar zijn. Elke band, zeker voor personenwagens, heeft als het ware zijn eigen karakter. Sommige bandenfabri-
A auto (fleet) 18*
1*
kanten kiezen resoluut voor een hoge duurzaamheid. Anderen vinden de prestaties op een nat wegdek een prioriteit en nog anderen vinden de handling en de prestaties op een droog wegdek van groot belang. Hoe dan ook bij de meeste banden die in de handel worden gebracht, is gezocht naar een compromis. Sommige eisen die aan een band worden gesteld, zijn technisch tegenstrijdig. Het is bij-
B van 2
18* 3
17
2 3
17 4
16
1*
4
16
15
5
15
5
14
6
14
6
13
7 12
8 11
10
9
13
7 12
8 11
10
De onderstaande grafieken zijn speciaal door de redactie van Fleet & Business en Truck & Business uitgewerkt. Voor de belangrijkste verschillende types banden tonen de grafieken het onderling belang van 18 criteria die de kwaliteit van een band bepalen. BANDEN TYPEN A = Auto (fleet) B = Van C = Truck Regionaal / stuuras D = Truck Regionaal / aangedreven as E = Truck Regionaal / Trailer F = Truck Lange Afstand / Stuuras G = Truck Lange Afstand / aangedreven as H = Truck Lange Afstand / Trailer I = Truck Bouw BELANG VAN DE CRITERIA 5 = Zeer belangrijk 4 = Belangrijk 3 = Niet te onderschatten 2 = Minder belangrijk 1 = Wordt weinig rekening mee gehouden 0 = Van geen enkel belang CRITERIA 1 = Rolweerstand* 2 = Levensduur 3 = Handling op droog wegdek 4 = Stabiliteit op droog wegdek 5 = Remafstand op droog wegdek 6 = Wegligging op nat wegdek 7 = Aquaplaning 8 = Stabiliteit op nat wegdek 9 = Remafstand op nat wegdek 10 = Tractie 11 = Stuureigenschappen 12 = Mogelijkheid voor opsnijden 13 = Mogelijkheid voor herrubberen 14 = Bescherming van de flanken 15 = Profiel dat inklemmen van steentjes verhindert 16 = Weerstand tegen insnijdingen 17 = Geluid (binnen) 18 = Geluid (buiten)*
9
13
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 14
BANDENLABEL KWALITEIT
C truck regionaal / stuuras 18*
1*
2
18* 3
17
1*
2 3
17 4
16
voorbeeld zo dat de eerste banden met een lage rolweerstand minder goed presteerden op een nat wegdek en dat ook hun duurzaamheid niet optimaal was. Het is door technologisch onderzoek dat de bandenfabrikanten er uiteindelijk in geslaagd zijn om de prestaties op alle vlakken te verbeteren.
D truck regionaal / aangedreven as
4
16
15
5
15
5
14
6
14
6
13
13
7 12
12
8 11
10
1*
18* 3
9
1*
2 3
17 4
16
10
F truck lange afstand / stuuras
2
17
8 11
9
E truck regionaal / trailer 18*
7
4
16
15
5
15
5
14
6
14
6
13
13
7 12
12
8 11
10
1*
18* 3
9
1*
Nat wegdek Bij de prestaties op een nat wegdek zijn er vier belangrijke criteria. Eén daarvan is de remafstand zoals die ook wordt gemeten voor het label. Maar er is meer, zoals de weerstand tegen aquaplaning zowel bij het rechtuit rijden als het nemen van bochten. Over het algemeen zal een band die goed presteert
I truck bouw
2
18* 3
17 4
16
10
H truck lange afstand / trailer
2
17
8 11
9
G truck lange afstand / aangedreven as 18*
7
Levensduur Voor de komst van het bandenlabel was de levensduur van een band ongetwijfeld één van de belangrijkste criteria om een keuze te maken. Niets belet dat de levensduur nu nog altijd even belangrijk is en toch is dit criterium niet in het label opgenomen. De reden daarvoor is eenvoudig. Het is zo goed als onmogelijk om via een uniforme en herhaalbare objectieve test de levensduur te meten. De levensduur is sterk afhankelijk van het type voertuig, de rijstijl, de gebruiksomstandigheden en de aard van het wegdek.
2 3
17 4
16
1*
4
16
15
5
15
5
15
5
14
6
14
6
14
6
13
7 12
8 11
14
10
9
13
7 12
8 11
10
9
13
7 12
8 11
10
9
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
tijdens het remmen op een nat wegdek ook een goede grip hebben bij het nemen van bochten op een natte ondergrond. Een ander aspect is de handling. Daarmee wordt bedoeld of de band geleidelijk of abrupt zijn grip verliest. Droog wegdek Op een droog wegdek wordt even zeer rekening gehouden met de grip, wegligging en de handling. Ook de rechtuitstabiliteit, en dat op verschillende types van wegdek, is een belangrijke factor. Bij alle banden worden ook in de mate van het mogelijke de rolgeluiden onderdrukt. Belangrijk voor het comfort is dat de rolgeluiden, de trillingen en de resonanties niet worden doorgegeven aan het onderstel en het koetswerk van de auto en dat is nog een andere factor
Page 15
dan het rolgeluid dat buiten het voertuig wordt gemeten. Winterbanden Zijn het winterbanden dan is de grip op een droog wegdek belangrijk maar dan bij een temperatuur van minder dan 7 graden Celsius. Bij winterbanden wordt uiteraard ook rekening gehouden met de prestaties op een nat wegdek en tijdens het rijden op zowel sneeuw als ijs. In uitgesproken winterse omstandigheden, zoals op ijs en sneeuw spelen de tractie, de remafstand en de grip bij het nemen van een bocht een grote rol. Prestaties van een band voor zware bedrijfsvoertuigen Naast de eerder beschreven kwaliteiten moet een band voor zware bedrijfsvoertuigen aan nog andere eisen voldoen.
De banden die op de voortrein van bijvoorbeeld een distributietruck zijn gemonteerd, moeten bestand zijn tegen slijtage tengevolge van het vaak keren en manoeuvreren. Bij werfbanden is het dan weer van belang dat stenen en andere objecten niet blijven steken in de loopprofiel. Het belangrijkste criterium blijft evenwel de mogelijkheid om de banden te herrubberen. In de meeste gevallen heeft een band voor zware bedrijfsvoertuigen als het ware meerdere levens. Na een bepaalde kilometrage kan een nieuw loopprofiel worden ingesneden. Het karkas kan van nieuwe flanken worden voorzien of het loopvlak kan herrubberd worden en na verloop van tijd weer een nieuw loopprofiel krijgen. Het is vooral de kwaliteit van het karkas die hier bepalend is.
15
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 16
BANDENLABEL IN DE PRAKTIJK
BANDEN PERSONENAUTO
een doordachte keuze Het vervangen van de banden is een belangrijke investering, niet enkel omwille van de kostprijs. Banden spelen een cruciale rol in de veiligheid en niet te vergeten het brandstofverbruik. Een juiste keuze is dus cruciaal. Tony DE MESEL
E
erst is het belangrijk om weten wanneer de banden aan vervanging toe zijn. Bovendien moeten banden worden gekozen die bij het karakter van het voertuig passen. Pas dan komen de prijs, de duurzaamheid, de score op het bandenlabel en mogelijks andere criteria aan bod.
Duurzaamheid In normale bedrijfsomstandigheden heeft een band van een personenauto een levensduur van minstens 40.000 kilometer. Het spreekt van zelf dat banden met een vrij harde rubbersa-
Ongeacht welke band er wordt gekozen is het regelmatig controleren en het op peil houden van de bandendruk van groot belang om het brandstofverbruik te beperken.
16
menstelling langer meegaan. De levensduur wordt negatief be誰nvloed door een sportieve rijstijl, het veelvuldig rijden in een stedelijke omgeving, een technisch mankement of gewoon door nalatigheid zoals het rijden met een te lage bandenspanning. Veel voorkomende technische mankementen die de levensduur verkorten zijn slecht werkende schokdempers, een verkeerde wieluitlijning of onbalans in de wielen. Het tijdig vervangen van de banden is niet enkel van belang voor de veiligheid maar ook voor het beperken van het brandstofver-
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 17
Bij de keuze van een band moet het karakter van de auto worden gerespecteerd.
bruik en bijgevolg de rijkosten. Banden met aardig wat kilometers en een sterk afgesleten loopvlak vergroten aanzienlijk de rolweerstand en dus ook het brandstofverbruik. Langer rijden met een stel banden is dus vaak een valse besparing. Symptomen van slijtage Banden worden best regelmatig gecontroleerd en dat gebeurt in de eerste plaats visueel. De tekening in het loopvlak moet wettelijk minstens 1,6 mm bedragen. Beter is die limiet op te trekken tot 3 mm en dit zowel omwille van de veiligheid als het brandstofverbruik en het geluidscomfort. Ook de flanken moeten op schade worden gecontroleerd. Die schade kan een gevolg zijn van het raken van een borduur of het rijden op een onverharde weg. Andere symptomen van slijtage zijn voelbaar tijdens het rijden. Zo kan de auto scheef trekken ten gevolge van een slechte wieluitlijning of een onaangepaste bandenspanning. Trillingen zijn meestal te wijten aan een onregelmatige slijtage en bijgevolg één of meerdere wielen die uit balans zijn. Vervelende ronkgeluiden wijzen meestal op een te ver afgesleten loopvlak of een onregelmatige slijtage van het loopvlak. Vervangen Om de veiligheid te bevorderen en de rolweerstand te beperken, worden best de vier banden in één keer vervangen. Wordt toch beslist om een gedeeltelijke vervanging te doen, dan gebeurt dat per twee wielen op dezelfde as. Toch moet er rekening mee gehouden worden, dat op die manier het rijgedrag ongunstig wordt beïnvloed. Als bijvoorbeeld de banden vooraan meer versleten zijn, dan is de kans groot dat de auto in moeilijke rijomstandigheden, zoals bij regen, de neiging heeft om eerder vooraan uit te breken. Liggen de meer versleten banden op de achterwielen, dan zijn het precies de achterwielen die het eerst grip kunnen verliezen. Karakter Voor de meeste automobilisten zijn banden rond en zwart en ze verschillen vooral door hun prijs. Er is uiteraard meer aan de hand. Het aanbod met verschillende types banden is overweldigend. De eerste stap in het maken van een keuze, begint met het respecteren van het karakter van de auto. Tijdens de voorbije vijf jaar zijn heel wat auto’s in het wagenpark verschenen die een ecolabel dragen. We denken bijvoorbeeld aan de Econetic-modellen van Ford, de EcoFlex-versies van Opel, de DRIVe’s van Volvo en zo zijn er nog talrijke andere automerk gerelateerde ecolabels. Deze voertuigen zijn geconcipieerd om een zo laag mogelijke uitstoot van CO2 voor te brengen en zuinig om te springen
met brandstof. Een belangrijke factor daarbij is dat deze voertuigen van bij de productie zijn uitgerust met zogenaamde ecobanden die een lage rolweerstand hebben. Als je het zuinige karakter van de auto wil bewaren, is het van primordiaal belang bij vervanging de banden weer voor ecoexemplaren te kiezen. Bijna alle bandenfabrikanten hebben dergelijke types in hun gamma. Het respecteren van het karakter van het voertuig bepaalt ook de bandenkeuze bij bijvoorbeeld SUV’s en performante en eerder sportieve voertuigen. Definitieve keuze Eens vastligt welk type band de voorkeur geniet, kan rekening gehouden worden met de prijs, de reputatie die een band of een bandenmerk geniet qua duurzaamheid en andere criteria zoals de drie die in het Europese bandenlabel zijn verwerkt. Belangrijk voor het brandstofverbruik is na te gaan hoe de band volgens het label scoort qua rolweerstand. Het is ook interessant om die prestatie te vergelijken met de remafstand op een nat wegdek. Niet alle ecobanden scoren in die twee criteria even goed.
de criteria van het label in de praktijk ROLWEERSTAND De rolweerstand heeft een onmiddellijke invloed op het brandstofverbruik. Bij een auto met banden die een G-quotering krijgen, kan het verbruik 7,5% hoger liggen dan bij dezelfde auto met banden uit de A-categorie. Na 20.000 kilometer maakt dat een verschil van minstens 90 liter wat neer komt op € 144 extra brandstofkosten als het om een dieselvoertuig gaat. REMAFSTAND OP EEN NAT WEGDEK Bij banden die thuishoren in de F-categorie kan de remafstand bij 80 km/u makkelijk 30% meer bedragen dan bij goed scorende A-banden. Dat stemt overeen met een remweg die maar liefst 18 meter langer is.
17
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 18
BANDENLABEL IN DE PRAKTIJK
BANDEN LICHTE BEDRIJFSVOERTUIGEN
zwaar eisenpakket Het is wellicht één van de meest verwaarloosde aspecten van een bestelwagen of lichte vrachtwagen en toch zo belangrijk. Het is immers een cruciaal gegeven voor de veiligheid en de economie. Hendrik DE SPIEGELAERE
Banden voor bestelwagens moeten over voldoende laadvermogen beschikken en liefst lang meegaan.
belangrijke vernieuwing?
H
et is opvallend dat de gebruikers van bestelwagens en lichte vrachtwagens weinig aandacht besteden aan hun banden. Nochtans worden precies aan banden voor dit segment de hoogste eisen gesteld. Ze moeten immers voldoen aan eisen op gebied van wegligging, remmen en snelheid en anderzijds zijn de aspecten laadvermogen, levensduur en rolweerstand bijzonder belangrijk. Compromisoplossingen Banden voor de lichtste categorie van bestelwagens en pick-ups komen nog overeen met de banden van personenwagens. Dat wordt anders wanneer we het over de zwaardere bestelwagens en lichte vrachtwagens hebben.
18
Het is in elk geval al zeer belangrijk om enkel banden te gebruiken met de juiste gewichtsindex, want een band die te zwaar belast wordt houdt het niet lang uit. Een bijkomend probleem is de snelheid van de lichte bedrijfsvoertuigen. Officieel is de maximumsnelheid wel 120 km/u, maar die wordt niet vaak gerespecteerd. De banden moeten dus én een zware belading én een flinke snelheid aankunnen. Het gevolg is een soort van compromisbanden. Maar zoals altijd bij een compromis gaat het ook ten koste van enkele voordelen (levensduur of wegligging bijvoorbeeld). In vergelijking met tendens naar banden met lage rolweerstand voor vrachtwagenbanden is die tendens duidelijk minder aanwezig bij de banden voor
De indicaties waarover de gebruiker inzage krijgt bij de invoering van het nieuwe bandenlabel hebben voor deze categorie slechts weinig belang. De rolweerstand is alleen belangrijk op langere trajecten, het remgedrag op nat wegdek is weinig relevant en bovendien zeer verschillend tussen beladen of lege toestand en van het geluidsniveau van bestelwagenbanden zullen weinig ondernemers wakker liggen. Criteria zoals laadvermogen, levensduur en bestandheid tegen ruwe werkomstandigheden zoals stoepranden, verkeersheuvels en werfgebruik zijn veel belangrijker bij de bandenkeuze in dit segment.
lichte bedrijfsvoertuigen. Gaat het nieuwe bandenlabel de verkoop hier duidelijk beïnvloeden? Waarschijnlijk niet, want de zelfstandige met slechts één of hooguit twee lichte bedrijfsvoertuigen laat zijn bandenkeuze doorgaans volledig over aan zijn dealer of werkplaats. De grotere vloten werken dan weer met vaste contracten met bandenfirma’s of onderhoudscontracten waarbij banden inbegrepen zijn.
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 19
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 20
BANDENLABEL IN DE PRAKTIJK
VRACHTWAGENBANDEN
levensduur belangrijkste criterium Met het Europese bandenlabel kunnen we voor het eerst vrachtwagenbanden op een objectieve manier met elkaar vergelijken. Toch moet dat enigszins worden gerelativeerd want over het belangrijkste criterium, met name de levensduur, vertelt het label niets. Claude YVENS
W
elke soort band je ook kiest, de levensduur is het voornaamste criterium bij het kiezen van een vrachtwagenband. De band bepaalt de productiviteit van de vrachtwagen, die op zijn beurt een werkinstrument is. Helaas is het onmogelijk om de levensduur van een band objectief en langdurig te meten en dat zijn precies twee zaken
De rolweerstand is doorslaggevend voor het verbruik en de belangrijkste keuzefactor voor de lange afstand.
20
die onmisbaar zijn voor de beoordeling en het geven van een certificaat. Veranderlijke toepasselijkheid Het belang van de drie elementen die op het label staan, verschillen naargelang de sector. De voornaamste factor is de rol-
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 21
de eigenheden van het “vrachtwagenlabel” • De vrachtwagenbanden zullen niet verplicht een zelfklevend label moeten hebben, net als de banden van auto’s en bedrijfsvoertuigen. De informatie zal beperkt kunnen worden tot de technische, commerciële en reclamedocumentatie, en op de facturen. • De informatie op internet voor zover er een site is. • Een verhuurder van trucks moet zijn klanten niet op de hoogte houden van de prestaties van de banden op zijn voertuigen.
weerstand, omdat die een rechtstreekse weerslag heeft op het verbruik. Maar deze factor is dan weer alleen echt doorslaggevend voor het vervoer op lange afstand. In de distributie en vooral de bouw heeft de band minder effect op het verbruik. De grip op een nat wegdek is maar één aspect om de veiligheid van een band te bepalen. Hij is zeker in tweede lijn belangrijk voor de banden van opleggers en het belangrijkste in het vervoer van gevaarlijke goederen. De geluidssterkte daarentegen is helemaal een secundaire factor in de vrachtwagenwereld. Dat wordt dan helemaal anders wanneer het wegvervoer tol zal betalen, naargelang van de verschillende soorten vervuiling die hij veroorzaakt, o.a. de geluidsvervuiling. Maar zover is het nog lang niet. Rendement eerst Zonder het belang van het label ook maar in twijfel te willen trekken, moet je van de verkoper de duidelijkste informatie eisen over de levensduur van de banden die je wil kopen. Dan komt het erop neer om die informatie te plaatsen tegen over de aankoopprijs. De informatie op het label kan met andere woorden dienen als doorslaggevend element op basis van een eerste selectie. In de specifiekere sectoren is de levensduur ook gebonden aan heel speciale eigenschappen. De levensduur van een band die men hoofdzakelijk gebruikt in stedelijk verkeer bijvoorbeeld, zal afhangen van zijn torsieweerstand, vermits een
distributievoertuig vaker moet manoeuvreren. Een werfvoertuig rijdt weliswaar minder kilometers, maar zijn banden worden meer op de proef gesteld. De groeven in het loopvlak moeten in staat zijn om stenen, kiezel en andere harde voorwerpen te verwijderen. Bovendien moet een werfband versterkte flanken hebben. Loopvlakvernieuwing niet vergeten Banden met loopvlakvernieuwing moeten geen label dragen. Dat komt misschien later nog. Niet belet dat het karkas van de band van uiterst belang is. Een goede band wordt vernieuwd, krijgt een nieuw loopvlak en kan dan tot 2,5 maal zijn oorspronkelijk aantal kilometers afleggen. Het is een doorslaggevend element, dat een prijsverschil van enkele tientallen euro kan betekenen. Het is ook niet moeilijk een idee te krijgen van de waarde van een karkas. Je kan te rade gaan bij de bedrijven die loopvlakken vernieuwen buiten het distributienetwerk van de grote fabrikanten. Tussen een karkas dat nog 80 euro waard is, een andere 10 euro en een derde dat niemand nog wil overnemen, zijn er enorme verschillen van rentabiliteit. Het nieuwe label zal de kopers dus niet slim maken als zij het al niet waren. Het zal alle gebruikers van banden wijzen op een deel van de werkelijkheid. De vlootbeheerders moeten de rest doen... maar ook de verkopers, die juiste en betrouwbare informatie moeten geven. De rest is nog maar een zaak van onderhandelen!
de criteria van het label in de praktijk ROLWEERSTAND Tussen een niveau A en een niveau F kan het verschil van rolweerstand op een volledig uitgerust voertuig voor de lange afstand oplopen tot 3 liter/100 km (schatting van Michelin) of 14,7% (schatting van Goodyear Dunlop) GRIP OP NAT WEGDEK Tussen een niveau A en een niveau F kan het verschil van grip op nat wegdek oplopen tot 30% van de remafstand (schatting van Goodyear Dunlop) of 25 meter voor een combinatie trekker-oplegger van 40 ton die rijdt met een snelheid van 80 km/u.
De aspecten van de levensduur van een werfband zijn niet vermeld op het label.
21
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:36
Page 22
BANDENLABEL IN DE PRAKTIJK
COMMUNICATIE
geleidelijke start De bandenfabrikanten hebben tot 30 mei moeten wachten om informatie over de prestaties van hun banden openbaar te maken. Die informatie zal echter geleidelijk op gang komen. Het beste middel om ingelicht te blijven, is het internet. Claude YVENS
N
iet alle bandenfabrikanten hebben de informatie over de prestaties van hun banden op 1 juni vrij gegeven, om de eenvoudige reden dat ze daar nog niet klaar mee waren. Wel zal alle informatie beschikbaar zijn voor 1 november. Een aantal fabrikanten heeft echter te vroeg informatie verspreid, wat een reeks boetes opleverde.
De “premiummerken” en de andere De meeste fabrikanten hebben meerdere merken in hun portefeuille: één of twee “premiummerken”, met de recentste technische evoluties, en “quality” of “budget” merken, die de evoluties met wat vertraging krijgen. Het kan dus makkelijk gebeuren dat laatstgenoemden minder goede punten op het label krijgen... maar zij zijn ook goedkoper.
Op de vraag of het label een verschuiving van de “premiummerken” naar de andere (of omgekeerd) zal veroorzaken, blijken de invoerders een afwachtende houding aan te nemen. “Het koopgedrag zal niet van vandaag op morgen veranderen,” zegt men bij Michelin. “Maar met de komst van het label geloven wij ook dat de verschillen tussen de banden duidelijker zullen worden, ook op het gebied van de levensduur van de band.”
en de Chinese banden? Het principe van een certificering zelf van de banden leek de opkomst van de Chinese banden tegen te werken. Ze worden door de grote fabrikanten immers dikwijls beschuldigd van namaak. Sommige merken zullen hun verplichtingen niet kunnen uitvoeren en van de markt moeten verdwijnen. Andere (Aeolus, GT Tires) zullen perfect in regel zijn op het verplichte tijdstip.
Alle informatie over hoe een bepaalde band scoort volgens de criteria van het label zal beschikbaar zijn voor 1 november 2012.
22
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:37
Page 23
de voornaamste merken van de markt
Jan Vandenbussche (Continental) is duidelijker: “Op korte termijn zal de koper misschien een onlogisch verband merken tussen de informatie van het label en de prijs van verschillende banden. Het kan gebeuren dat een "B"-merk zich net toespitst op de drie criteria van het label, ten nadele van de andere kwaliteiten. Maar als de koper ook leert kijken naar de andere elementen van de prestaties, de levensduur bijvoorbeeld, zal er geen verschuiving tussen de “A” merken en de andere zijn.” De invoering van het label zal dus de rol van de verdelers aanzienlijk versterken, omdat zij als raadgever dienen. In de “fleet” zullen de leasebedrijven misschien ook meer vragen krijgen van hun klanten. Die zouden bijvoorbeeld de voorkeur kunnen geven aan de banden met grote veiligheid, in het kader van hun eigen politiek, of banden met beperkte rolweerstand, in het kader van een programma om de kosten te drukken. De stand van zaken bij de leasebedrijven is overigens wat onduidelijk. Technisch moeten zij wettelijk geïnformeerd worden over de prestaties van de banden die zij zullen monteren op de voertuigen van hun klanten. Dat zal gebeuren via de aankoopfacturen. De vraag is dan ook in welke mate zij al dan niet actief communicatie zullen voeren naar hun klanten toe. De redactie van Fleet & Business publiceert in nummer 191 een exclusief onderzoek over dit probleem. BRIDGESTONE Begin van de communicatiecampagne: 1 juli 2012 op www.bridgestone.be voor de toerismebanden. De informatie over het label zal bij de voorstelling van elke band gegeven worden, maar ook opgenomen worden in de keuzetool. Voor de truckbanden zal de communicatie op 1 november 2012 van start gaan. CONTINENTAL Begin van de communicatiecampagne: 1 juli 2012. Voor de toerismebanden op www.europeesbandenlabel.be. Voor de vrachtwagens ligt de datum nog niet vast. GOODYEAR/DUNLOP In tegenstelling tot de andere merken zal Goodyear/Dunlop de communicatie voor zijn auto- en truckbanden samen opstarten. Die communicatie zal geleidelijk verlopen, zodat de informatie over alle producten op 1 november beschikbaar zal zijn. www.goodyear.com / www.dunloptires.com HANKOOK Begin van de communicatie : 1 juni voor de zelfklevende etiketten op de banden Auto en Van. Later komt de informatie via de site www.hankooktire-eu.com, de brochures en de facturen. Nog geen data voor de truckbanden bij het ter perse gaan. MICHELIN Begin van de communicatiecampagne: 1 juli 2012 voor de “auto- en van-banden” op www.michelin.be. Normaal
MERKEN
GROEP
AUTO
APOLLO
Apollo
VAN
TRUCK
AVON
Cooper
BARUM
Continental
BF GOODRICH
Michelin
BRIDGESTONE
Bridgestone
CEAT
Pirelli
CONTINENTAL
Continental
COOPER
Cooper
DAYTON
Bridgestone
DĘBICA
Goodyear
DUNLOP
Goodyear
EUROTYRE
Continental
FIRESTONE
Bridgestone
FULDA
Goodyear
GENERAL TIRE
Continental
GISLAVED
Continental
GOODYEAR
Goodyear
HANKOOK
Hankook
KLEBER
Michelin
KORMORAN
Michelin
KUMHO
Kumho
MABOR
Continental
MALOYA
Apollo
MARSHAL
Kumho
MATADOR
Continental
MICHELIN
Michelin
MOTRIO
Continental
NOKIAN
Bridgestone
PIRELLI
Pirelli
RIKEN
Michelin
SAVA
Goodyear
SEMPERIT
Continental
TAURUS
Michelin
TIGAR
Michelin
TOYO TIRES
Toyo
UNIROYAL
Continental
VREDESTEIN
Apollo
YOKOHAMA
Yokohama
in augustus/september voor de “vrachtwagenbanden” op www.michelintransport.com. YOKOHAMA Begin van de communicatiecampagne: juli 2012. www.yokohamabelgium.com
neutrale informatie De Europese federatie van de bandennijverheid (ETRMA) publiceert neutrale informatie over de banden, meer bepaald het label. www.etrma.org/tyres/tyre-labelling
23
YFG138_pao_nl_flash.qxd:p01-24
4/06/12
16:23
Page 24