MD08

03| Η Συρία δεν είναι Ιράκ ή Λιβύη Δημήτρης Γιαννακόπουλος

05| Η Ελληνική Διπλωματία

08

09| Η «νέα» Ρωσική εξωτερική πολιτική στην Αφρική; Ιωάννης Μαντζίκος

11| Προτεραιότητα ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Συνέντευξη με την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας Katherine Ashton

13| O Vladimir Putin και το «Σύνδρομο της Κίνας» Brian Whitmore

15| Προκλήσεις ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο Ανδρέας Μιχαλόπουλος

17| Ισλαμιστικά και τρομοκρατικά δίκτυα στα Βαλκάνια Ιωάννης Μιχαλέτος

21| Νέα κόμματα, παλιές συνήθειες Βένη Μουζακιάρη

23| Ανθρώπινα δικαιώματα Να αποφύγουμε κάθε λογική συλλογικής τιμωρίας Καμία δέσμευση για απόδοση δικαιοσύνης στον Μ. Κυπραίο

24| Η ατμομηχανή καινοτομίας στην ΕΕ Η απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι η απάντηση στην κρίση Κρίτων Αρσένης

25| Η έννοια της αδήλωτης εργασίας και τα χαρακτηριστικά της Άγγελος Τσακανίκας

30| Women, Business and the future of work Σοφία Μάρκου

34| Η ανάπτυξη και ο δρόμος του 2013 35| Το παράδοξο των ταλέντων από την σκοπιά των εργαζομένων Αλίκη Γεωργιάδη

37| Η μεταρρύθμιση του κράτους, θεμέλιος λίθος για την ανάπτυξη Γιώργος Λαζαρίδης

40| CEO Summit 2012: Κτίζοντας τη Νέα Ελλάδα 41| Τραπεζική ένωση: Οι τράπεζες υπό στενή επιτήρηση 42| Ένα οικογενειακό τυροκομείο 43| Παραγωγική ανασυγκρότηση και τεχνολογικές προτεραιότητες Στέλλα Παπαδοπούλου

MODERN DIPLOMACY

04

Η Συρία δεν είναι Ιράκ ή Λιβύη ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι δημοσιογράφος και εκδότης του Modern Diplomacy

Το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας και η πιθανότητα χρήσης του εναντίον των αντικαθεστωτικών, επανήλθε τα τελευταία εικοσιτετράωρα στη διεθνή επικαιρότητα, ιδιαίτερα μετά τις νέες αυστηρές προειδοποιήσεις του προέδρου Ομπάμα. Τηλεοπτικά Δίκτυα επικαλούμενα αμερικανούς αξιωματούχους, αποκάλυψαν πως οι κυβερνητικές δυνάμεις αναμένουν εντολή του προέδρου Άσαντ για τη ρίψη βομβών με αέριο Σαρίν. Η κυβέρνηση της Συρίας διέψευσε τα σενάρια και έδωσε στην δημοσιότητα βίντεο, το οποίο απεικονίζει ακραίους ισλαμιστές να παρασκευάζουν χημικούς παράγοντες, κάνοντας χρήση πρώτων υλών της Τουρκικής χημικής βιομηχανίας Tekim. Η κλιμάκωση της κρίσης στη Συρία προκαλεί παγκόσμια ανησυχία, καθώς η χρήση χημικών όπλων θα σηματοδοτήσει μια δυτική στρατιωτική επέμβαση που θα μπορούσε να βάλει φωτιά σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

“

Η ξαφνική κλιμάκωση και η επαναφορά της συζήτησης για τα χημικά όπλα έχει προκαλέσει ερωτήματα: πρόκειται για κινήσεις τακτικής με στόχο να αυξηθεί η πίεση προς τον Μπασάρ Αλ-Άσαντ, ή είναι το προοίμιο μιας στρατιωτικής επέμβασης; Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Συρίας, Φαϊζάλ Μακντάντ σε πρόσφατη συνέντευξή του, δήλωσε πως η Δύση αναζητεί ένα πρόσχημα για μια στρατιωτική επέμβαση, ενώ μίλησε ευθέως για σχεδιαζόμενη προβοκάτσια. «Φοβόμαστε μία συνωμοσία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένα Ευρωπαϊκά κράτη, οι οποίοι ενδέχεται να έχουν παράσχει χημικά όπλα σε τρομοκρατικές ομάδες στη Συρία, προκειμένου να ισχυριστούν αργότερα πως η Συρία είναι αυτή που τα χρησιμοποίησε», ενώ τόνισε πως η Δύση ψάχνει για μια δικαιολογία και πως αν δεν «λειτουργήσει» αυτή θα αναζητήσει κάποια άλλη.

Όμως ο κυριότερος αποδέκτης είναι η Μόσχα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπροστά στο διαφαινόμενο αδιέξοδο, προσπαθούν να αυξήσουν την πολιτική πίεση έναντι του βασικού υποστηρικτή της Συριακής κυβέρνησης, με στόχο τη διάσπαση του «μετώπου» που εμποδίζει τα σχέδια για την ανατροπή του Άσαντ. Η διεθνής απομόνωση της Ρωσίας, υπολογίζουν πως θα την εξαναγκάσει να αποδεχθεί τελικά, αυτό που από την αρχή απορρίπτει, δηλαδή την αλλαγή καθεστώτος. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και άλλες κινήσεις, όπως η έγκριση του αιτήματος της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ για την ανάπτυξη πυραύλων πάτριοτ στα σύνορα με τη Συρία.

Η ξαφνική κλιμάκωση και η επαναφορά της συζήτησης για τα χημικά όπλα έχει προκαλέσει ερωτήματα

Ωστόσο, πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως οι πρόσφατες αμερικανικές δηλώσεις, δεν ήταν ακόμα ένα αυστηρό μήνυμα προς το καθεστώς Άσαντ, αλλά είχαν περισσότερους αποδέκτες. Είναι βέβαιο πως ο στρατός –αν διαθέτει χημικά όπλα- δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσει εναντίον των ανταρτών, γιατί όχι μόνο δεν θα του δώσουν στρατηγικό πλεονέκτημα, αλλά θα πρόκειται για καθαρή αυτοκτονία καθώς το καθεστώς θα χάσει το όποιο ηθικό έρεισμα του έχει απομείνει και το κυριότερο, κάθε υποστηρικτή. Αυτό το γνωρίζει η Ουάσιγκτον και η προειδοποίηση στρέφεται και εναντίον των ανταρτών, στις τάξεις των οποίων βρίσκεται μεγάλος αριθμός ακραίων ισλαμιστών και μελών της Αλ Κάιντα. Κανείς δεν θέλει να επαναληφθούν οι λεηλασίες στρατιωτικού υλικού, όπως αυτές που ακολούθησαν μετά την κατάρρευση του Καντάφι στη Λιβύη και να βρεθούν τρομοκράτες εξοπλισμένοι με χημικά όπλα.

Ας μην ξεχνάμε και την αντιπαράθεση γύρω από το αμφιλεγόμενο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σύμφωνα με το Ισραήλ, τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και προετοιμάζεται για αεροπορικούς βομβαρδισμούς των εγκαταστάσεων. Ο Νετανιάχου θα ήθελε να έχει σπάσει ο κρίκος Ιράν – Συρία – Χεζμπολάχ – Χαμάς, πριν ξεκινήσει τις επιχειρήσεις. Η ανατροπή του Άσαντ θα ήταν το ιδανικό σενάριο. Η Συρία ήταν και παραμένει παίκτης-κλειδί για την ειρήνη ή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία έχει αποκλείσει σενάρια τύπου Ιράκ ή Λιβύης και απομένει να δούμε να ανοίγουν και τα τελευταία χαρτιά. Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει.

Η Ελληνική Διπλωματία Οι εξελίξεις, οι συναντήσεις και η δραστηριότητα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών

Συνάντηση με τον Πρέσβη της Αργεντινής Jorge Alejandro Mastropietro στη Βενεζουέλα. Τους τελευταίους μήνες έχει υπάρξει ιδιαίτερη κινητικότητα μεταξύ των δύο χωρών, προκειμένου οι δύο Έλληνες πολίτες να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να εκτίσουν το υπόλοιπο της ποινής τους.

Συνάντηση Πρέσβη Β. Κασκαρέλη με τον Πρέσβη Μ. Shvykdkoy Ο Γενικός Γραμματέας Πρέσβυς Βασίλης Κασκαρέλης συναντήθηκε σήμερα, , από κοινού με τη Γενική Γραμματέα Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με τον Ειδικό Απεσταλμένο του Ρώσου Προέδρου για τις Διεθνείς Πολιτιστικές Σχέσεις Πρέσβυ Mikhail Shvykdkoy. Στη συνάντηση μετείχε και ο Πρέσβυς Ηλίας Κλης, ο οποίος ορίσθηκε Ειδικός Εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού για θέματα Πολιτιστικών Ετών Ελλάδας-Ρωσίας και θα αναλάβει την προετοιμασία για την πραγματοποίηση του Έτους της Ελλάδας στη Ρωσία και του Έτους της Ρωσίας στην Ελλάδα. Κατά τη συνάντηση επιβεβαιώθηκαν οι μακρόχρονοι δεσμοί και το Στη συνάντηση συζητήθηκαν θέματα διμερούς πολιτιστικής συνεργαυψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, καθώς και η αμοι- σίας και ειδικότερα η προετοιμασία των Πολιτιστικών Ετών Ελλάδαςβαία βούληση για περαιτέρω σύσφιξη των διμερών σχέσεων, ιδιαίτερα Ρωσίας. στον οικονομικό τομέα. Ο Υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε το Πρέσβη της Αργεντινής για τη βούληση της χώρας μας να ανοίξει μια νέα σελίδα στη συνεργασία με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, που θα ανταπο- Το Κυπριακό είναι ζήτημα σεβασμού των αρχών του Διεκρίνεται στους παραδοσιακούς δεσμούς φιλίας που υπάρχουν με τους θνούς Δικαίου λαούς της. Τέλος, ο Πρέσβης της Αργεντινής, με την ιδιότητα του Πρύτανη του Διπλωματικού Σώματος στην Αθήνα, εξέφρασε την ικανοποί- Ο Υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος είχε συνάντηση με ηση της διπλωματικής κοινότητας για την άριστη συνεργασία με το τον Ειδικό Σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για Υπουργείο Εξωτερικών. το Κυπριακό, Alexander Downer. Κατά τη συνάντηση, ο Υπουργός Εξω-

Συνάντηση με τον Πρέσβη της Βενεζουέλας Franklin Ramon Gonzalez Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο Υπουργός Εξωτερικών ζήτησε από τον Πρέσβη της Βενεζουέλας τη συνδρομή της χώρας του για την ταχεία εφαρμογή της σύμβασης του Στρασβούργου (Convention on the transfer of sentenced persons, Strasbourg, 1983) την οποία έχουν υπογράψει και κυρώσει και οι δύο χώρες, για την υπόθεση δύο Ελλήνων Αξιωματικών του Εμπορικού Ναυτικού, οι οποίοι κρατούνται ήδη τέσσερα χρόνια

τερικών τόνισε τη στήριξη της Ελλάδας προς την εντολή και την αποστολή του κ. Downer, υπογραμμίζοντας ότι το Κυπριακό είναι πρωτίστως ζήτημα σεβασμού των αρχών, αξιών και κανόνων της Διεθνούς Κοινότητας και του Διεθνούς Δικαίου. Στο πλαίσιο αυτό, η επίτευξη λύσης εντός των παραμέτρων που θέτουν οι Αποφάσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επιτακτική. Ο κ. Υπουργός ενημερώθηκε από τον κ. Downer για τη στασιμότητα που υπάρχει στη διαπραγματευτική διαδικασία και τόνισε τις σχετικές ευθύνες της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και της Τουρκίας για την έλλειψη προόδου.

MODERN DIPLOMACY

06

Σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ O Υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος συμμετείχε στις εργασίες της Συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες, η οποία ξεκίνησε με γεύμα εργασίας του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας, στο οποίο η ρωσική πλευρά εκπροσωπήθηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών, Sergey Lavrov.

11η Μικτή Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδας-Κίνας

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Κούρκουλας, συνοδευόμενος από τον Γενικό Γραμματέα ΔΟΣ&ΑΣ Παναγιώτη Μίχαλο και υπηρεσιακούς παράγοντες, συμμετείχε στην 11η Μικτή Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδας - Κίνας στο Πεκίνο. Επικεφαλής της κινεζικής αντιπροσωπείας ήταν ο Υφυπουργός αρμόδιος για θέματα εξωτερικού εμπορίου ZHONG Shan.

Κατά την διάρκεια του γεύματος, έγινε ανταλλαγή απόψεων με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της πρακτικής συνεργασίας ΝΑΤΟ-Ρωσίας, δίδοντας, παράλληλα, έμφαση και σε ζητήματα συνεργασίας επιχειρησιακής φύσης, ενώ συζητήθηκαν και οι εξελίξεις στη Συρία. Στην παρέμβαση του, ο Υπουργός Εξωτερικών Δ. Αβραμόπουλος τόνισε το στρατηγικό χαρακτήρα της συνεργασίας της Συμμαχίας με τη Ρωσία, και την ανάγκη ενίσχυσης του πολιτικού διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών, ενώ, ως προς τη Συρία, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα θεωρεί ότι μόνο μέσω μιας πολιτικής διαδικασίας, στην οποία θα συμμετέχουν όλες οι δυνάμεις της χώρας, μπορεί να δοθεί διέξοδος, ώστε να μπορέσει ο συριακός λαός να εκφρασθεί αυθεντικά και να αποφασίσει για το μέλλον του. Ως προς το θέμα της παροχής αντιπυραυλικής βοήθειας με Patriot προς την Τουρκία, η οποία θα βρίσκεται υπό νατοϊκό έλεγχο, ο Υπουργός υπογράμμισε τον αυστηρά αμυντικό χαρακτήρα της, ο οποίος περιγράφεται ρητά στις σχετικές αποφάσεις.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης συζητήθηκαν θέματα εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, καθώς και ειδικότερα ζητήματα προώθησης της διμερούς συνεργασίας στους τομείς των επενδύσεων, της ναυτιλίας, του τουρισμού, των μεταφορών και της ενέργειας. Διαπιστώθηκε, από κοινού, η θετική πορεία των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, η δυναμική των οποίων αναδεικνύει και τις σημαντικές προοπτικές ουσιαστικής περαιτέρω ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, ο Υφυπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε την κινέζικη αντιπροσωπεία για το νέο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο που διευκολύνει την προσέλκυση επενδύσεων και βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, υπογραμμίζοντας ότι, μετά την Μετά το πέρας του γεύματος εργασίας, πραγματοποιήθηκε η συνεπρόσφατη απόφαση του Eurogroup, το ελληνικό πρόγραμμα σταθερο- δρίαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, όπου, σε συνέχεια των συποίησης μπαίνει οριστικά σε τροχιά εξόδου από τη κρίση. ναφών πολιτικών που είχαν συμφωνηθεί στο Βερολίνο, τον Απρίλιο 2011, συζητήθηκαν οι Εταιρικές Σχέσεις του ΝΑΤΟ και ειδικότερα οι προΗ κινέζικη αντιπροσωπεία επιβεβαίωσε την επιθυμία περαιτέρω ανά- τεραιότητες της Συμμαχίας στον τομέα αυτό, ο Μεσογειακός Διάλογος, πτυξης των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων με την Ελλάδα, ενώ το πρόγραμμα «Σύμπραξη για Ειρήνη» και η Πρωτοβουλία Κωνσταντιανταποκρίθηκε θετικά στην πρόταση για εγκατάσταση γραφείου αντι- νουπόλεως. Συζητήθηκε, επίσης, η τρέχουσα κατάσταση στα Δυτικά προσωπείας της China Development Bank στην Αθήνα. Βαλκάνια, με έμφαση στο Κόσσοβο και στον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας. Κατά τη σχετική συζήτηση, ο κ. Υπουργός ανέδειξε τη σημαντική Ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Ρουμανίας συμβολή της χώρας μας στην αποστολή της KFOR και υπογράμμισε την αξία που έχει για τη διεθνή ασφάλεια το πρόγραμμα εταιρικών συνερO Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών, Πρέσβης Βασίλης γασιών της Συμμαχίας, το οποίο θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεΚασκαρέλης, είχε πολιτικές διαβουλεύσεις με τον Υφυπουργό Εξωτερι- ται ανεμπόδιστα. κών της Ρουμανίας, Πρέσβη George Ciamba. Αναφορικά με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ο Υπουργός Εξωτερικών, αφού Στις διαβουλεύσεις συζητήθηκαν διμερή και περιφερειακά θέματα, υπογράμμισε τη σταθερή στήριξη της Ελλάδας στη διευρυνσιακή διακαθώς και θέματα ευρωπαϊκού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Επιβεβαι- δικασία, ως ένα καθοριστικό εργαλείο για την εμπέδωση της ειρήνης, ώθηκαν, επίσης, οι άριστες σχέσεις των δύο χωρών και εκφράσθηκε η της ασφάλειας και της προόδου στην περιοχή, τόνισε ότι η πολιτική βούληση περαιτέρω συνεργασίας στο πλαίσιο της Ε.Ε. και των διεθνών ανοικτών θυρών του ΝΑΤΟ δεν πρέπει να συγχέεται με «πάρτι» όπου οργανισμών. μπορεί να πηγαίνει ο καθένας ακάλεστος (The enlargement is an open door policy but not an open house party).

Αφού υπενθύμισε τις συνέπειες που είχε ιστορικά ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός στην περιοχή μας, ο κ. Αβραμόπουλος περιέγραψε τη σημερινή κατάσταση στα Βαλκάνια, στηλιτεύοντας την έξαρση του εθνικισμού, των εδαφικών διεκδικήσεων, του αλυτρωτισμού και του λαϊκισμού, που συνεχίζουν να κυριαρχούν στην εσωτερική πολιτική σκηνή κάποιων χωρών της περιοχής. Ο Υπουργός Εξωτερικών συνέχισε λέγοντας ότι όλοι πρέπει να πάρουν απόφαση ότι η επαναχάραξη συνόρων στα Βαλκάνια έχει οριστικά τελειώσει και ότι τα ανοικτά προβλήματα της περιοχής δεν πρέπει να εισαχθούν ανεπίλυτα στη Συμμαχία. Ο κ. Αβραμόπουλος έκλεισε την αναφορά του στο θέμα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη σεβασμού των βασικών αρχών και προϋποθέσεων που έχει θέσει το ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων ο σεβασμός των κανόνων καλής γειτονίας. Στη συνάντηση που ακολούθησε με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Sergey Lavrov, επιβεβαιώθηκε η αμοιβαία βούληση να ξαναμπούν οι σχέσεις των δύο χωρών σε μια πορεία ουσιαστικής διεύρυνσης και εμβάθυνσης, που να ανταποκρίνεται στους ιστορικούς δεσμούς φιλίας που συνδέουν τους δύο λαούς. Οι δύο Υπουργοί συμφώνησαν, ότι οι δεσμοί αυτοί αποτελούν ιδανικό υπόβαθρο για τη δυναμική ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, με συγκεκριμένα και ουσιαστικά βήματα και με σκοπό την περαιτέρω αναβάθμιση των ελληνορωσικών σχέσεων στο άμεσο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, ο Υπουργός Εξωτερικών ανανέωσε την πρόσκληση του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Παπούλια προς τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας V. Putin να επισκεφθεί τη χώρα μας, ενώ ο κ.

Lavrov αποδέχθηκε την πρόσκληση του κ. Αβραμόπουλου να επισκεφθεί την Αθήνα, το πρόσεχες μέλλον, με σκοπό να τεθούν τα θεμέλια νέας ώθησης και αναβάθμισης των διμερών σχέσεων και να υπογραφεί σειρά διμερών συμφωνιών που θα ενισχύσει το συμβατικό πλαίσιο συνεργασίας. Πιο συγκεκριμένα, κατά την επίσκεψη του κ. Lavrov προγραμματίζεται να υπογραφούν το Κοινό Πρόγραμμα Δράσης 2013-2015, το Εκτελεστικό Πρόγραμμα Συμφωνίας Πολιτιστικής και Επιστημονικής Συνεργασίας 2013-2015, το Μνημόνιο Διαβουλεύσεων των δύο Υπουργείων Εξωτερικών και η Κοινή Δήλωση για ενίσχυση της Συνεργασίας σε θέματα Κινητικότητας. Πέραν της διμερούς συνεργασίας σε σημαντικούς τομείς όπως η οικονομία, οι επενδύσεις, η ενέργεια, ο τουρισμός και η διευκόλυνση του καθεστώτος θεωρήσεων, οι δύο Υπουργοί συζήτησαν για τις περιφερειακές εξελίξεις. Επίσης, αντάλλαξαν απόψεις για το επίπεδο της συνεργασίας της Ρωσίας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, όπου επιβεβαιώθηκε ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους πλέον θερμούς υποστηρικτές της αμοιβαίως επωφελούς ανάπτυξης των σχέσεων της Ρωσίας με τους δύο Οργανισμούς.

Στη συζήτηση για τη Μέση Ανατολή, τονίσαμε και αναδείξαμε το σταθερό και σταθεροποιητικό ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα και τις προσπάθειες που κάνει για την εμπέδωση της ειρήνης στην περιοχή. Ως προς τη Συρία, επανέλαβα τη σταθερή θέση μας ότι η στρατιωτική λύση δεν είναι επιλογή και ότι πρέπει να ξεκινήσει μια πολιτική διαδικασία, που θα δώσει την ευκαιρία στο συριακό λαό να αποφασίσει για την τύχη και το μέλλον του. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα της συνόδου για τη χώρα μας ήταν η διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Η έξαρση του εθνικισμού και του λαϊκισμού σε κάποιες από τις γειτονικές μας χώρες είναι πηγή μεγάλης ανησυχίας. Ξεκαθάρισα προς όλες τις κατευθύνσεις ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι ανεκτές. Οι υποψήφιες χώρες, είτε μιλάμε για το ΝΑΤΟ είτε για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να σέβονται τις αρχές και τις αξίες της Ευρώπης. Εκπτώσεις δεν πρόκειται να γίνουν και όλα τα κριτήρια και τα προαπαιτούμενα θα πρέπει να εκπληρωθούν».

Ο ομογενής Πολιτειακός Γερουσιαστής Λεωνίδας Ραπτάκης

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Τσιάρας, είχε συνάντηση με τον Ομογενή Πολιτειακό Γερουσιαστή του Rhodes Island, Λεωνίδα Ραπτάκη, με τον οποίον αντάλλαξαν απόψεις επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής.

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών ενημερώθηκε για τις δραστηριότητες της Παγκόσμιας Διακοινοβουλευτικής Ένωσης του Ελληνισμού (Πα.Δ.Ε.Ε.) και για την επόμενη σύνοδο, η οποία έχει προγραμματισθεί να διεξαχθεί Μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου, ο υπουργός εξωτερικών δήλωσε: στην Αθήνα, 3-6 Ιουλίου 2013. Παράλληλα, ο κ. Ραπτάκης εξέφρασε την «Αυτές τις δύο ημέρες συζητήσαμε κρίσιμα θέματα για τη Συμμαχία, ευχή για ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Ανώτερων και Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Ελλάδας-ΗΠΑ. αλλά και για τις σοβαρές εξελίξεις στην περιοχή μας. Είχαμε μια πολύ χρήσιμη συνάντηση με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, με τον οποίο συμφωνήσαμε να εργασθούμε από κοινού για να βάλουμε τις σχέσεις μας σε μια νέα δυναμική περίοδο σε σημαντικούς τομείς, στις επενδύσεις, την ενέργεια, τον τουρισμό. Σηματοδοτήθηκε έτσι μια επανεκκίνηση στις διμερείς μας σχέσεις και, καλώς εχόντων των πραγμάτων, τον προσεχή Μάρτιο ο κ. Λαβρόφ θα επισκεφθεί την Ελλάδα.

MODERN DIPLOMACY

08

Συνεργασία σε όλους τους τομείς Ο Υπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Αβραμόπουλος στη συνάντηση που είχε με τον Λιβανέζο ομόλογό του Αντνάν Μανσούρ, συμφώνησαν να υπάρξει συνεργασία σε όλους τους τομείς, ενώ ειδικότερα ο κος Αβραμόπουλος υποστήριξε και πάλι την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία του Λιβάνου. Ο κ. Μανσούρ, συνοδεύει τον Πρόεδρο της χώρας του σε επίσκεψη στην Ελλάδα. Όπως υπογράμμισε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, ενισχύεται η συνεργασία στον πολιτικό και τον επιχειρηματικό τομέα, στον τομέα των επενδύσεων, στον τομέα του πολιτισμού και στον τομέα του τουρισμού, ενώ, όπως υπογράμμισε ο κ. Αβραμόπουλος, ανάμεσα στις δύο χώρες υπάρχει «συναντίληψη για όλα τα μεγάλα ζητήματα, υπάρχει πραγματική βούληση για συνεργασία, που θα ανοίξει νέους δρόμους συνάντησης ανάμεσα στους δυο λαούς». Ο λιβανικός και ο ελληνικός λαός γνωρίζονται εδώ και χιλιάδες χρόνια, η ιστορία έχει δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς φιλίας και αλληλεγγύης, τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών.

Από την πλευρά του ο κ. Μανσούρ, που έζησε στο παρελθόν για τρία χρόνια στην Ελλάδα, υπογράμμισε, μιλώντας στους δημοσιογράφους την τρισχιλιετή ιστορία της σχέσης ανάμεσα στους δύο λαούς, στην οικονομία, στο εμπόριο, στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία. «Η Ελλάδα», προσέθεσε, «ήταν πάντοτε η φίλη χώρα, η πιστή για το Λίβανο, όπως ήταν και ο Λίβανος για την Ελλάδα».

Συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών με την Πρέσβη της Χιλής Carmen Ibanez

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών με τον Ομογενή Πολιτειακό Γερουσιαστή του Rhodes Island, Λεωνίδα Ραπτάκη

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Τσιάρας με τον Γάλλο Πρέσβη, Jean Loup Kuhn-Delforge

MODERN DIPLOMACY

10

Η «νέα» Ρωσική εξωτερική πολιτική στην Αφρική; ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΤΖΙΚΟΣ

Ο Ιωάννης Μαντζίκος είναι υποψήφιος διδάκτορας στο King’s College του Λονδίνου Ενώ στο παρελθόν, η ρωσική εξωτερική πολιτική βασίζετο κυρίως στις αποφάσεις που λαμβάνονται από το Πολιτικό Γραφείο (Politburo) και στη συνέχεια, μετά από την Μπόρις Γιέλτσιν και την ομάδα εξωτερικής πολιτικής που περιλαμβάνονταν ο Yevgeni Primakov και ο Andrey Kozyrev ως υπουργοί Εξωτερικών, η επιδίωξη μιας αφρικανικής πολιτικής δεν ήταν στις προτεραιότητές τους . Σήμερα φαίνεται ότι ότι αυτό στην εποχή του Βλαντιμίρ Πούτιν / Ντιμίτρι Μεντβέντεφ έχει αλλάξει. Η κατάσταση έγινε κάπως σαφέστερη μετά την επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Νότια Αφρική και το Μαρόκο το Σεπτέμβριο του 2006 και της Αφρικής ταξίδι Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τον Ιούνιο του 2009, κατά τη διάρκεια της οποίας επισκέφθηκε την Αίγυπτο, τη Νιγηρία, τη Ναμίμπια και την Αγκόλα. Η επίσκεψη του Προέδρου Μεντβέντεφ σημειώνει το ενδιαφέρον της Ρωσίας να αναβιώσει τις σχέσεις με τις χώρες της Αφρικής και σε βασικούς τομείς των οικονομικών σχέσεων.

“

επενδυτικών σχεδίων σε τομείς όπως η ενέργεια, εξόρυξη υδρογονανθράκων, των μετάλλων και την εκμηχάνιση γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών που διεξάγονται από το ΡωσόΝιγηριανό Επιχειρηματικού Συμβουλίου (RNBC), το οποίο ιδρύθηκε το 2009. Η RNBC διαμορφώνεται για την ενοποίηση των προσπαθειών της Ρωσίας και της Νιγηρίας ιδιωτικές επιχειρηματικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των εκπροσώπων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που ενδιαφέρονται για την αγορά των δύο χωρών.

Παρ 'όλα αυτά, δεδομένου ότι οι γραμμές μεταξύ των ιδιωτικών συμφερόντων και της δημόσιας πολιτική στη Ρωσία είναι ασαφείς, δεν μπορούμε απλά να αποκλείσουμε ποιος παίρνει τις αποφάσεις και ποιος διαμορφώνει το σχέδιο και τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της χώρας στην περιοχή. Ωστόσο, από την πλευρά της Ρωσίας, υπάρχουν σημαντικές γεωπολιτικές καθώς και στρατηγικές επιπτώσεις για την Είναι κάτι περισσότερο από ένα κοινός τόπος ότι Αφρική. Οι 54 χώρες της ηπείρου αντιπροσωη Αφρική και ιδιαίτερα η Νιγηρία αποκτά μεγαπεύουν ένα βασικό μπλοκ ψήφου στο πλαίσιο λύτερη σημασία στην εξωτερική πολιτική των των δομών της παγκόσμιας διακυβέρνησης και ανεπτυγμένων χωρών, οι οποίες ανταγωνίζονται δει του ΟΗΕ. για επιρροή στην ήπειρο. Η Νιγηρία είναι ήδη μια Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των ομάτεράστια αγορά για τις δυτικές χώρες και για τα δων είναι η ρωσική ομάδα που ονομάζεται Renκαταναλωτικά τους προϊόντα αλλά και μια τεράaissance Capital. Η Renaissance Capital και είναι στια πηγή ενέργειας λόγω του πετρελαίου και μια εταιρεία επενδυτικής τραπεζικής που δρατου φυσικού αερίου. Η Κίνα άδραξε την ευκαιρία στηριοποιείται σε υψηλής ευκαιρίας αναδυόμενα καταλάβει το κενό που δημιουργήθηκε από νες αγορές. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1995 από μια τη ρωσική αυτό-επιβαλλόμενη έξοδο από την ομάδα των ιδρυτικών εταίρων, συμπεριλαμβανοΑφρική στα τέλη του 1980. Οι Κινεζικές επενδύμένων των Stephen Jennings, ο οποίος είναι σήσεις στην Αφρική αυξήθηκαν σε πρωτοφανή επίμερα Διευθύνων Σύμβουλος της RNV, καθώς o πεδα.

Leonid Rozhetskin. Η ομάδα της RNC άρχισε να λειτουργεί στην υποσαχάρια Αφρική το 2006, από τo επιχειρησιακό γραΗ Ρωσία είναι σχετικά ένας νέος παίκτης στην πολιτική της Αφρικής και φείο του στο Λάγος της Νιγηρίας. κατέχει ένα πολύ μικρό ποσοστό των εξαγωγών της και μόνο το 1,5% των άμεσων ξένων επενδύσεων της. Νιγηρία κατέχει σταθερά τη δεύ- Η πρόσφατη απόφαση όμως του Ανωτάτου δικαστηρίου Νιγηρίας σχετερη θέση μεταξύ των υποσαχάριας Αφρικής χώρες στις εμπορικές συ- τικά με την παράνομη πώληση της Νιγηριανής ALSCON Εταιρεία Αλουναλλαγές με τη Ρωσία. Από την σκοπιά των σχέσεων σε επίσημο επίπεδο μινίου στην RUSAL έχει απειλήσει τη σχέση ανάμεσα στη Ρωσία και τη ο υπουργός Εξωτερικών της Νιγηρίας κ. Ojo Maduekwe επισκέφθηκε Νιγηρία. Σύμφωνα το δικαστήριο ην ALSCON θα επρέπε να έχει πωληθεί τη Μόσχα για να έχει συνομιλίες με το Ρώσο ομόλογό του και είχε συ- σε μια αμερικανική εταιρεία, η οποία είχε την υψηλότερη προσφορά. Οι νάντηση με τον Πρόεδρο Μεντβέντεφ, προκειμένου να συζητήσουν τις βασικοί παράγοντες στην εξίσωση αυτή είναι RUSAL, η παραγωγός δυνατότητες συνεργασίας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας την πυ- αλουμινίου, ο Oleg Deripaska, ο πρόεδρος και μεγαλομέτοχος, Mikhail Prokhorov ο Ρώσος μεγιστάνας ο οποίος έχει επενδύσει σε ένα ρωσικό ρηνική ενέργεια και τους φυσικούς πόρους. fund (RenCarp), καθώς και στην RUSAL, Μιχαήλ Chernoy που έχει καταΕπιπλέον, δεδομένου ότι οι οικονομικές σχέσεις της Ρωσίας με τη Νιγη- θέσει αγωγές εναντίον του Deripaska και του Ρούμπεν Jaja, ενας Νιγηρία έχουν αναπτυχθεί σταθερά, μια σειρά από κορυφαίες ρωσικές εται- ριανό-Αμερικανού επικεφαλής της ομάδας που ενδιαφέρονται επίσης για το αλουμίνιο της Νιγηρίας. ρείες ετοιμάζονται να ξεκινήσουν στη Νιγηρία μια σειρά μεγάλων

Οι 54 χώρες της ηπείρου αντιπροσωπεύουν ένα βασικό μπλοκ ψήφου στο πλαίσιο των δομών της παγκόσμιας διακυβέρνησης και δει του ΟΗΕ

MODERN DIPLOMACY

12

Προτεραιότητα ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων RIKARD JOZWIAK

Συνέντευξη του Rikard Jozwiak με την ύπατη εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Catherine Ashton Θέλουμε να προσπαθήσουμε και να στηρίξουμε την κοινωνία των πολιτών και να ενισχύσουμε την πορεία τους προς την οικονομική ανάΗ ύπατη εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πτυξη. Πρέπει να είμαστε σε θέση να παρέχουμε τα μέτρα, τις σχέσεις πολιτικής και ασφάλειας, Catherine Ashton, ξεκινά από τη Γεωργία την και τους πόρους για να μπορέσουμε να επιτύχουμε αυτούς τους στόπρώτη μεγάλη περιοδεία της στην Κεντρική Ασία. Αναμένεται να συ- χους. ναντηθεί με τους ηγέτες του Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν. Ο Rikard Jozwiak μίλησε με την Ashton σχετικά με τη Θα θέσετε το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και υπάρχει τρόστρατηγική της ΕΕ στην Κεντρική Ασία, την προσέγγισή της για τα αν- πος για να ωθήσουμε τις χώρες της Κεντρικής Ασίας για να σέβονθρώπινα δικαιώματα στην περιοχή, και το μήνυμά της προς την Τιφλίδα ται περισσότερο τα ανθρώπινα δικαιώματα; για το πρόσφατο κύμα συλλήψεων Γεωργιανών πολιτικών προσωπικοτήτων. Είναι πάντα προτεραιότητα στις επαφές μου και γίνεται πάντα με την έννοια του τι μπορεί να γίνει στην πράξη. Τι σημαίνει αυτό για τις γυναίΗ πρώτη σας στάση θα είναι στη Γεωργία όπου θα συναντήσετε τον κες και όχι μόνο για τα πολιτικά αλλά και για τα οικονομικά τους δικαιώΠρόεδρο Mikheil Saakashvili και τον Πρωθυπουργό Bidzina Ivan- ματα. Πιστεύω πως σε μια χώρα που οι γυναίκες έχουν πιο ενεργό ρόλο, ishvili. Ποιο είναι το μήνυμά σας, ειδικά μετά τις πρόσφατες συλ- η οικονομία λειτουργεί πιο επιτυχημένα. Τι σημαίνει για την ελευθερία λήψεις πολιτικών προσωπικοτήτων; του λόγου και την αντιπολίτευση, για την ελευθερία στις θρησκευτικές πεποιθήσεις, για τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και γενικά στην Είδαμε πως η Γεωργία κάνει μια μεγάλη πολιτική στροφή, μια δημοκρα- αρμονική συνύπαρξη και στη διαφορετικότητα. Για μένα αποτελεί βατική μετάβαση, αν θέλετε, και θα πω στον πρωθυπουργό Ivanishvili ότι σικό ζήτημα και ασφαλώς θα τεθεί κατά τη διάρκεια των επαφών μου χαιρετίζουμε το γεγονός ότι ως πρωθυπουργός θέλει να αντιμετωπίσει και θα επηρεάσει τις μελλοντικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις οικονομικές προκλήσεις της χώρας του, καθώς και αυτές στον τομέα αυτές τις χώρες. της εξωτερικής πολιτικής, όμως θα πρέπει να τονίσω πως οι ενέργειες – ιδιαίτερα στο χώρο της δικαιοσύνης- πρέπει να χαρακτηρίζονται από Αλλά δεν έχετε κόκκινες γραμμές; Υπάρχει τρόπος για να τους πείτε ανοιχτές και διαφανείς διαδικασίες. Στον πρόεδρο Saakashvili θα πω τι δεν μπορούν να κάνουν οι χώρες της Κεντρικής Ασίας; πως έχει ήδη αφήσει τη σφραγίδα του στη χώρα και είναι σημαντικό που συνεχίζει να ωθεί τη Γεωργία προς τα εμπρός, ιδιαίτερα τις σχέσεις Όταν εργάζεστε με μια χώρα, είστε σε ένα φάσμα μεταξύ της απομόμε την Ευρωπαϊκή Ένωση που αποδίδουμε μεγάλη σημασία. νωσης και της συνεργασίας -και σε πολλές περιοχές του κόσμου που εργαζόμαστε, κινούμαστε κατά μήκος αυτού του φάσματος. Προσωπικά Στην Κεντρική Ασία θα αναφερθείτε στην στρατηγική της Ευρω- πιστεύω ότι πολύ σπάνια η απάντηση είναι η απομόνωση. Η συνεργασία παϊκής Ένωσης στην περιοχή συζητώντας με τους πολιτικούς ηγέ- είναι συνήθως ένας πολύ καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε, τες. Αυτή η στρατηγική χαρακτηρίζεται από όσους ασκούν κριτική, αλλά αυτό πάντα επί τη βάσει των αρχών. Παίρνει χρόνο και δεν είναι σαν μια μεγάλη λίστα με ψώνια. Δεν θα ήταν καλύτερα να υπάρ- εύκολο. Συχνά πρέπει να πείσουμε ότι υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος χουν συγκεκριμένα βασικά σημεία που θα λειτουργούν ως κριτήρια για να γίνει κάτι, και αυτό γίνεται επίσης με σεβασμό προς τις χώρες που επιτυχίας; θα πρέπει να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις - δεν προσπαθούμε να επιβάλλουμε τις αποφάσεις μας. Αυτό γίνεται με το διάλογο, τη συζήΜοιάζει με μια λίστα για ψώνια, αλλά στην πραγματικότητα, αυτό που τηση και αν θέλετε, με το σωστό είδος της πολιτικής που μας δίνει τη προσπαθούμε να κάνουμε είναι να διαλέξουμε ανάμεσα σε διαφορετικά δυνατότητα να προχωρήσουμε προς τα εμπρός για ζητήματα που πιζητήματα. Έχετε δίκιο, αυτό που στο τέλος θα πρέπει να κάνουμε είναι στεύουμε. να βεβαιωθούμε ότι έχουμε επιτύχει. Πώς γνωρίζουμε ότι έχουμε επιτυχία; Και πάλι, για μένα είναι σημαντικό να συναντηθώ με τους υπουργούς και να αναζητήσουμε τους τρόπους και τους τομείς που μπορούμε να συνεργαστούμε. Κάνουμε πάρα πολλή δουλειά στα θέματα των συνόρων, για παράδειγμα. Θέλω να κάνω περισσότερα για την εκπαίδευση.

MODERN DIPLOMACY

14

Ο Vladimir Putin και το «Σύνδρομο της Κίνας» BRIAN WHITMORE Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας εξέλεξε τη νέα ηγετική ομάδα της χώρας με τον Hu Jintao να παραδίδει τη σκυτάλη στον Xi Jinping, πολλοί στη Ρωσία σκέφθηκαν το δικό τους σύστημα και ένας από τους κορυφαίους σχολιαστές, ομολόγησε τον κρυφό «φθόνο» της Ρωσικής ελίτ για την Κίνα. Ο Mikhail Rostovsky έγραψε χαρακτηριστικά στην Moskovsky komsomolets: «Οι Κινέζοι έχουν καταφέρει αυτό που οι Ρώσοι μέχρι σήμερα δεν μπορούν: έχουν σταματήσει να στηρίζονται σε μεγάλες και αναντικατάστατες προσωπικότητες, θέτοντας σε εφαρμογή ένα σύστημα τακτικής εναλλαγής των κορυφαίων ηγετών της χώρας». Μετά το 1992, όταν ο Deng Xiaoping παρέδωσε την εξουσία στον Jiang Zemin ο κανόνας ήταν δύο πενταετείς θητείες για κάθε Κινέζο ηγέτη που ακολούθησε.

Όλο αυτό όμως έχει μια ενδιαφέρουσα πτυχή και αφορά το μέλλον της Ρωσίας. Δεν ήταν μόνο ο Brezhnev που έδειχνε γερασμένος και ασθενικός προς το τέλος της κυριαρχίας του, αλλά ολόκληρη η Σοβιετική ελίτ. Η τάξη που ήρθε στην εξουσία μετά τις εκκαθαρίσεις του Στάλιν, γνωστή ως η κλάση του 1937 και παρέμεινε εκεί μέχρι τον θάνατό τους. Πολλοί πολιτικοί αναλυτές αναρωτιούνται αν θα συμβεί το ίδιο με όλη την ομάδα του Putin, κρατώντας ουσιαστικά μια ολόκληρη γενιά που ανδρώθηκε πολιτικά μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, απογοητευμένη και στο περιθώριο.

Σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Viktor Averkov, στις προθέσεις του Putin είναι να διατηρηθεί η διαχείριση του κράτους στα χέρια ανθρώπων της εμπιστοσύνης του, οι οποίοι θα είναι σύντομα σε ηλικία συνταξιοδότησης και για να αποφευχθεί μια σύγκρουση των γενεών, θα Στη Ρωσία, όπου το πολιτικό σύστημα περιστρέφεται γύρω από την πρέπει να βρει έναν επιτυχημένο τρόπο για τη διαδοχή και τη μετάβαση αναντικατάστατη προσωπικότητα του Vladimir Putin, η πολιτική μετά- της εξουσίας. βαση σχολιάστηκε ευμενώς από τα ΜΜΕ –από την αντιπολιτευόμενη Novaya gazeta, την οικονομική RBK Daily, ακόμα και από την φιλοκυ- Όμως δεν υπάρχουν ενδείξεις πως προτίθεται να το κάνει. Στην πραγβερνητική Rossiiskaya gazeta η οποία ανέφερε πως πρόκειται για ένα ματικότητα, μετά από την πολυσυζητημένη μίνι εκκαθάριση της ελίτ «διδακτικό μοντέλο και για άλλες χώρες». μετά από μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς, αυτό που έγινε ήταν το ανακάτεμα των θέσεων για τα Ο Aleksandr Gabuyev έγραψε στην εφημερίδα γνωστά πρόσωπα που ανέλαβαν νέους ρόλους.

Kommersant: «Ο Κινέζος ηγέτης είναι απλά ο πρώτος μεταξύ ίσων σε ένα είδος «διοικητικού Σε πρόσφατο άρθρο του στην Gazeta.ru ο Sergei συμβουλίου» της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Shelin έγραψε: «Οι εκκαθαρίσεις στα υπουργεία η οποία με αυτό τον τρόπο αποφεύγει τη μακρόΆμυνας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, καθώς και χρονη παραμονή στην εξουσία ενός ασθενικού σε άλλα τμήματα και περιφερειακές δομές, έδωκαι γερασμένου ηγέτη». σαν ελπίδες ανέλιξης σε όσους είχαν κουραστεί να περιμένουν, όμως το παράδοξο είναι πως ολοΠριν ένα χρόνο, ο Putin είχε την ευκαιρία να κληρώνονται χωρίς καμία αναβάθμιση προσωπιεφαρμόσει το Κινεζικό μοντέλο και στη Ρωσία, κού. Το Κρεμλίνο συνεχίζει να ανακατεύει την ίδια εγκρίνοντας απλά την υποψηφιότητα του τράπουλα με τα «βαριά χαρτιά» να μετακινούνται Dmitry Medvedev για μια δεύτερη θητεία –όπως από πόστο σε πόστο». άλλωστε τον προέτρεπε να κάνει και η τεχνοκρατική ελίτ, διατηρώντας παράλληλα τον καθοΥπήρξε μια εποχή, που πολλοί αναλυτές, εμού ριστικό του ρόλο στα παρασκήνια, όπως είχε συμπεριλαμβανομένου, υπέθεσαν πως ο μακροκάνει και ο Deng Xiaoping. Αυτό φυσικά δεν συπρόθεσμος στόχος του Putin ήταν η οικοδόμηση νέβη και επιλέγοντας να επιστρέψει στην προενός μακρόχρονου και σταθερού (αν και αυταρχιεδρία για έξι ή ακόμα και δώδεκα χρόνια, δεν κού) συστήματος, το οποίο θα διατηρηθεί και συγκρίνεται με τον Deng Xiaoping, αλλά με τον Leonid Brezhnev. μετά την ολοκλήρωση της θητείας του. Αυτό που γίνεται σαφές, είναι πως δεν υπάρχει τέτοιος στρατηγικός στόχος. Υπάρχουν μόνο τακτικοί Ο πολιτικός αναλυτής Stanislav Belkovsky σημείωσε: «Και οι δύο έδει- ελιγμοί και ειδικοί χειρισμοί που αποσκοπούν στην πολιτική επιβίωση, χναν νέοι και ελκυστικοί στην αρχή της θητείας τους, αλλά ασθενικοί που παραδόξως διαμορφώνουν το πιο ασταθές σύστημα όλων. και κωμικοί προς το τέλος, αφήνοντας να χαθεί η ιστορική στιγμή για την αποχώρησή τους, προσπαθώντας μόνο να επιβιώσουν πολιτικά». Στην πραγματικότητα, οι συγκρίσεις με τον Brezhnev άρχισαν ένα χρόνο πριν και αναζωπυρώθηκαν πρόσφατα με τις υπερβολικές φήμες για την κατάσταση της υγείας του Putin, που ήδη έχουν ξεπεραστεί.

“

Το Κρεμλίνο συνεχίζει να ανακατεύει την ίδια τράπουλα με τα «βαριά χαρτιά» να μετακινούνται από πόστο σε πόστο»

MODERN DIPLOMACY

16

Προκλήσεις ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

Δημόσια συζήτηση με θέμα τις προκλήσεις ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και το ρόλο της Ευρώπης στην αντιμετώπισή τους διοργάνωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, κ. Γιώργος Κουμουτσάκος, σε συνεργασία με την ελληνική έκδοση της επιθεώρησης «Foreign Affairs» και το ευρωπαϊκό forum European Security Round Table. Ο κ. Κουμουτσάκος, υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη διαχείρισης της ελληνικής κρίσης, καθώς η Ελλάδα έχει αναμφισβήτητη γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία για την Ε.Ε., αφού βρίσκεται από κάθε άποψη σε κομβική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο. «Θα άντεχε η «Δύση» μια ελληνική αποτυχία, μια ιδεολογική ήττα του οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου επάνω στο οποίο η ίδια είναι θεμελιωμένη; Θα άντεχε η Ατλαντική Συμμαχία τη ραγδαία αποδυνάμωση ενός συμμάχου, της Ελλάδας, με κομβική, γεωπολιτική, γεωστρατηγική και αναδυόμενη ενεργειακή σημασία στο σταυροδρόμι Ανατολικής Μεσογείου, Βαλκανίων και Μαύρης Θάλασσας», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά. «Βεβαίως, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια της επιλογής να μείνει πεισματικά προσκολλημένη στο χθες, χωρίς βαθιές τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Η συνεπής εφαρμογή αυτής της πολιτικής είναι η καλύτερη απάντηση σε εκείνους που κατά καιρούς έχουν μιλήσει για δήθεν διαχειρίσιμη έξοδο από το ευρώ. Μια "νέα Ελλάδα" θα μπορούσε σίγουρα να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για την ευρωπαϊκή πολιτική εξωτερικών και ασφάλειας σε περιοχές κρίσιμης σημασίας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια», υπογράμμισε ο Έλληνας ευρωβουλευτής. Επίσης, αναφερόμενος στην Τουρκία σχολίασε ότι υπό την επήρεια μιας "μέθης ισχύος", αναζητά πιεστικά ρόλο περιφερειακής δύναμης, ως πιθανού αντισταθμίσματος στην αβέβαιη ενταξιακή της πορεία προς την ΕΕ.

“

Άνοιξης στις γεωστρατηγικές αλλαγές που έχουν επέλθει στην ευρύτερη περιοχή και το τέλος του «παναραβισμού» στη μορφή που ξέραμε ως τώρα, αναφέρθηκε στο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη του ευρωπαϊκού Νότου, εξαιτίας των μεγάλων μεταναστευτικών ροών από τις ασταθείς περιοχές της Β. Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Επιπλέον, ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη συνεχιζόμενη εμφύλια σύγκρουση στη Συρία, που έως τώρα έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή στη νεώτερη ιστορία της περιοχής, καθώς και στις σχέσεις Κύπρου-Λιβάνου-Ισραήλ για τα αποθέματα υδρογονανθράκων στην θαλάσσια περιοχή. Με τη σειρά του, ο κ. Jamie Shea, Αναπληρωτής Βοηθός Γενικός Γραμματέας για θέματα ασφάλειας του ΝΑΤΟ, αναφέρθηκε στους δύο βασικούς συμμάχους του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, την Ελλάδα και την Τουρκία, ενώ τόνισε το ρόλο της Συμμαχίας στην αντιμετώπιση των υπαρχουσών προκλήσεων ασφάλειας που μπορεί να προκύψουν ως συνέπεια της "Αραβικής Άνοιξης" και τις δύσκολες σχέσεις ΙσραήλΤουρκίας, αλλά και στην πρόληψη νέων πιθανών εστιών έντασης εξαιτίας των ενεργειακών πόρων της Μεσογείου, την οριοθέτηση των ΑΟΖ και τα δικαιώματα γεωτρήσεων.

Τέλος, ο Αντιπρόεδρος του ΕΛΚ για θέματα Εξωτερικών Υποθέσεων, κ. Ιωάννης Κασουλίδης, απαρίθμησε τρεις προκλήσεις ασφάλειας στην περιοχή. Αναφερόμενος αφενός στο «μεσανατολικό», εξέφρασε την απογοήτευσή του για την απουσία κοινής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ που φάνηκε εντονότερα με αφορμή την ψηφοφορία στον ΟΗΕ σχετικά με το θέμα της Παλαιστίνης. Σχολιάζοντας την κατάσταση στη Συρία, που αποτελεί τη δεύτερη πρόκληση, ο κ. Κασουλίδης τόνισε, ότι η κρίση μπορεί να αποσταθεροποιήσει την Τουρκία και η εισροή των προσφύγων, να εξαπλωθεί στο Λίβανο και να δηΣτην παρέμβασή του, ο Διευθυντής του ευρωπαϊμιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην ήδη εύκού γραφείου του German Marshall Fund, κ. Ian θραυστη κατάσταση στο Ιράκ. Τέλος, το Ιράν, η Lesser, τόνισε ότι κατά πάσα πιθανότητα βρισκότρίτη πρόκληση, όντας στο σταυροδρόμι του πεμαστε αντιμέτωποι με ακόμα μια δεκαετία αβεβαιότητας στην περιοχή τρελαίου και του φυσικού αερίου, εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά της Αν. Μεσογείου εξαιτίας της κατάστασης στη Συρία με ό,τι επακό- με την ασφάλεια για την ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο, μέσω δημοσίων λουθα θα μπορούσε να έχει στις χώρες της άμεσης γειτονιάς, συμπερι- απειλών για τη σφράγιση του Στενού του Ορμούζ γεγονός που πολύ πιλαμβανομένης της Ελλάδας. Αναφερόμενος στην οικονομική κρίση που θανό να προκαλέσει ένα άλλο πόλεμο στον Περσικό Κόλπο. βιώνει η Ελλάδα, σημείωσε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες θα είναι δύσκολο να παίξει τον ισχυρό ρόλο του «ισορροπιστή» τόσο στην περιοχή Ο κ. Κασουλίδης τόνισε ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να χρησιμοποιεί όλα τα γεαυτή όσο και στα Βαλκάνια, ένα ρόλο που είχε παίξει με επιτυχία για πε- ωπολιτικά μέσα που διαθέτει για να επηρεάζει τις εξελίξεις στην περισσότερο από μια δεκαετία, δημιουργώντας νέες γεωπολιτικές σταθε- ριοχή, καταδεικνύοντας την σημασία του ρόλου της Ελλάδας και της Κύπρου, ως τις μόνες χώρες της Ε.Ε. που διαθέτουν γνώση για την περές. ριοχή, μακρόχρονους δεσμούς με ανθρώπους και θεσμούς στην Αν. ΜεΟ κ. Christian Berger, Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερι- σόγειο και, βέβαια, βρίσκονται γεωγραφικά στον χώρο αυτό. κής Δράσης της EE για θέματα Β. Αφρικής, Μέσης Ανατολής, Αραβικής Χερσονήσου, Ιράν και Ιράκ, υπογραμμίζοντας το ρόλο της Αραβικής

βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ακόμα μια δεκαετία αβεβαιότητας στην περιοχή της Αν. Μεσογείουεξαιτίας της κατάστασης στη Συρία

Ισλαμιστικά και τρομοκρατικά δίκτυα στα Βαλκάνια ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΕΤΟΣ

Συνέντευξη του Ιωάννη Μιχαλέτου με τον ειδικό σε θέματα Ισλαμικής τρομοκρατίας στα Βαλκάνια, Christopher Deliso

Ο Christopher Deliso είναι Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας ο οποίος διαμένει μόνιμα σε μία Βαλκανική πόλη κατά τα τελευταία 10 έτη και εξειδικεύεται στην ανάλυση και ανίχνευση των τάσεων των εξτρεμιστικών Ισλαμικών ομάδων. Περαιτέρω είναι ένας από του ανταποκριτές για το Economist Intelligence Unit και παρέχει άρθρα και αναλύσεις σε πληθώρα εκδόσεων και εφημερίδων στην Αμερική και την Ευρώπη. Είναι Βυζαντινολόγος ,με πτυχίο από την Οξφόρδη και έχει σπουδάσει Αρχαιολογία στη Βοστώνη. Ομιλεί την ελληνική έχοντας ζήσει δύο χρόνια στην Ελλάδα και επισκέπτεται συχνά τη πατρίδα μας μεταξύ των άλλων διαφημίζοντας την στους ταξιδιωτικούς οδηγούς του Lonely Planet, όπου επίσης είναι συντάκτης. Είναι συγγραφέας του βιβλίου ” The coming Balkan Caliphate”

MODERN DIPLOMACY

18

Ο κίνδυνος της Ισλαμικής τρομοκρατίας από τα Βαλκάνια, είναι υπαρκτός, ή μήπως αποτελεί μία ακόμα υπερβολή; Πρόκειται για μία πραγματική απειλή! Έχει βεβαίως παρεξηγηθεί. Πάρα πολλές σταδιοδρομίες σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο στην Ουάσινγκτον και στις Βρυξέλλες εξαρτώνται από το μύθο ότι η Δυτική παρέμβαση στα Βαλκάνια δεν είχε αρνητικές παρενέργειες και ότι όλα συντελέσθηκαν όπως έπρεπε. Με απλά λόγια ένα μεγάλο τμήμα της γραφειοκρατίας στην Δύση δεν θέλει να ξέρει για τα αποτελέσματα των ενεργειών του κατά τα τελευταία έτη στις Βαλκανικές χώρες και φυσικά συστηματικά παραπληροφορεί το κοινό για να μην αποκαλυφθεί το σύνολο των πράξεων του.

Κατά την άποψη σας ποία είναι τα κυριότερα “Θερμά σημεία” για πιθανές αρνητικές εξελίξεις στα Βαλκάνια;

Το πρώτο που θα έλεγα είναι η περιοχή Σαντζάκ στη Νότιο Σερβία και την Δυτική πλευρά του Μαυροβουνίου. Αυτή η μικρή επαρχία παραδοσιακά αποτελούσε το σημείο τριβής μεταξύ του Ορθόδοξου πληθυσμού και του Ισλαμικού. Επιπλέον η φτώχεια, ανεργία και η διάδοση ακραίων Ισλαμικών ιδεολογιών μεταξύ των κατοίκων προδιαθέτει σοβαρά προβλήματα για το μέλλον. Ήδη Τουρκικές, Ιρανικές και Σαουδαραβικές ΙσΟι Μουσουλμάνοι του Κοσσόβου και της Βοσνίας, μπορούν να χα- λαμικές ομάδες έχουν αναπτύξει έντονη δράση στην περιοχή. ρακτηρισθούν ως εξτρεμιστές; Υπάρχουν αυτή τη στιγμή περί τα 400 μέλη μίας ομάδος ΓοαχαμπιτιΤο θέμα της εθνικότητας και του Ισλάμ χρειάζεται αντικειμενική και ψύ- στών οι οποίοι εμφανίζονται ιδιαίτερα δυναμική και προσπαθούν να χραιμη ανάλυση αντί για τη συνήθη κατηγοριοποίηση. Οι Μουσουλμα- επιβάλλουν στους υπόλοιπου Μουσουλμάνους της περιοχής τη δική νικές αυτές κοινότητες δεν μπορούν να ταξινομηθούν συνολικά στο ένα τους γραμμή. Προβαίνουν μάλιστα στις ακόλουθες πράξεις: σχήμα ή στο άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι το ποσοστό και οι διαθέσεις των μικρό-ομάδων αυτών που συνυπάρχουν με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Μέχρι στιγμής οι Δυτικοί θεωρούν του Βόσνιους ως μετριοπαθείς Ισλαμιστές και τους Κοσοβάρους-Αλβανούς ως φυσικούς συμμάχους των Αμερικανών. Κάθε φορά που ξεπηδά μία εξτρεμιστική ομάδα, όλοι σπεύδουν μετά βδελυγμίας να αντικρούσουν οποιονδήποτε θα προσπαθήσει να ρίξει φως στα γεγονότα. Ασφαλώς οι τρομοκρατικές δράσεις μίας μειονότητας των κατοίκων δεν καθορίζει και το σύνολο, αλλά στα Βαλκάνια η Δύση προσπαθεί εναγωνίως να καλύψει κάθε αντικειμενική προσέγγιση στο θέμα. Επίσης αντί για την εθνικότητα και τη θρησκεία, ίσως να ήταν ωφέλιμο να αναρωτηθούμε τα ακόλουθα: Υπάρχουν συγκεκριμένοι ιστορικοί λόγοι που αποτελούν το υπόστρωμα για εξτρεμιστική δράση; Από τη δική μου τη σκοπιά πιστεύω ότι ναι, υπάρχουν. Ακόμα η έλλειψη κοινωνικής συνοχής, παιδείας και ο συνδυασμός φτώχειας και μειωμένης ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο, αποτελούν παράγοντες που συντελούν σε ακραίες καταστάσεις.

“

Η δύναμη της Ελλαδικής Εκκλησίας εκτιμάται ως ισχυρή αποτρεπτική δύναμη για την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων

Επιτίθενται εναντίων μετριοπαθών Μουσουλμάνων Κηρύττουν ιδιαίτερα σε νέους το μίσος ενάντια στους Χριστιανούς Επιβάλλουν τα Μεσανατολίτικα ήθη σε νεαρούς κοσμικούς Μουσουλμάνους χρησιμοποιώντας ακόμα και βία Έχουν σε αρκετές περιπτώσεις επιβάλλει τη γυναικεία περιτομή και πληρώνουν περί τα 200-300 Ευρώ το μήνα σε χωρικούς που ακολουθούν πιστά τους Ισλαμικούς νόμους και έχουν την αμφίεση κατά τη ΣαουδαΣτην περίπτωση των Βαλκανίων η ανάμιξη των Ισλαμικών χωρών όπως ραβική ενδυμασία. της Σαουδικής Αραβίας δημιούργησε ένα ολόκληρο δίκτυο από φιλαν- Οι ομάδες αυτές έχουν αποκτήσει ικανή οικονομική επιφάνεια μέσω θρωπικά σωματεία τα οποία καταπολεμούν μεν την ανέχεια των κατοί- χρηματοδότησης από τη Μ. Ανατολή και αποτελούν και το κύριο φορέα κων αλλά παραλλήλως τον κατηχούν στις πλέον ακραίες και φιλανθρωπίας μέσω την πολυάριθμων ΜΚΟ που ελέγχουν. Σε αρκετές πουριτανικές εκδοχές του Γουαχαμπιτικού Ισλάμ. Υπάρχουν ουκ ολίγοι περιπτώσεις απαγορεύουν την έλευση ξένων στην περιοχή τους. πυρήνες ευεργετηθέντων Αλβανών στο Κόσοβο που μετατρέπονται σε εξτρεμιστές λόγω της συνύπαρξης με Σουνίτες από τη Μέση Ανατολή Το 2006 η Σερβία και το Μαυροβούνιο διαχωρίστηκαν μ αποτέλεκαι οι Δυτικές χώρες κλείνουν τα μάτια σε αυτή την εξέλιξη. Εάν και δεν σμα η περιοχή του Σαντζάκ να μοιράζετε σε δύο ανεξάρτητα κράτη. πιστεύω ότι το Κόσοβο θα μετατραπεί σε νέο Αφγανιστάν, είναι όμως Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτή η εξέλιξη; βέβαιο ότι διαθέτει αρκετές επικίνδυνες ομάδες ατόμων οι οποίες είναι φανατισμένες εναντίων των Ευρωπαϊκών κοινωνιών. Επιθέσεις όπως Το Μαυροβούνιο αυτή τη στιγμή έχει 20% Μουσουλμάνους στο σύνολο αυτές εναντίων του Λονδίνου, της Μαδρίτης και των δεκάδων αποτυ- των 650.000 κατοίκων του. Οι ψήφοι αυτών έπαιξαν το καθοριστικό χημένων ενεργειών στη Γερμανία, Βιέννη και αλλού είχαν την αφετηρία ρόλο στην ανεξαρτητοποίηση του, κάτι που εσκεμμένα δεν έχει αναλυτους με τον άλφα ή το βήτα τρόπο στα Βαλκάνια. Ακόμα και πρόσφατη θεί στη Δύση. Ήδη υπάρχουν σοβαροί φόβοι στους Μαυροβούνιους (Αρχές του 2007) προετοιμασία για επίθεση σε Αμερικανική στρατιωτική πολιτικούς ότι υπάρχει κρυφή Ισλαμική ατζέντα που περιλαμβάνει δύο βάση στη Φιλαδέλφεια, προερχόταν από Αλβανούς Ισλαμιστές που διέ- πράγματα. Την αυτονόμηση του Σαντζάκ και την παραχώρηση του Νομεναν στις ΗΠΑ και διατηρούσαν στενούς δεσμούς με τους συμπατριώ- τίου Μαυροβουνίου στην Αλβανία ή το τυχόν ανεξάρτητο Κόσοβο. τες τους.

Υπάρχει άμεσος κίνδυνος για την εμφάνιση εξτρεμιστικού ΙσλαμιΑναγκαστικά και προκειμένου να μην υποχωρήσουν μπροστά στις απαι- κού κινήματος και στην Ελλάδα; τήσεις των ακραίων η Ποντγκόριτσα αυξάνει το ειδικό βάρος των “Μετριοπαθών Μουσουλμάνων” στην πολιτική ζωή της χώρας. Με απλά Στην Ελλάδα ενδεχομένως να υπάρχουν μεμονωμένοι Ισλαμικοί πυρήλόγια το Μαυροβούνιο πλέον βρίσκεται σε πολιτική ομηρία από τη νες αλλά ασφαλώς σε κανένα βαθμό σε αυτόν που παρατηρούνται Μουσουλμανική και Αλβανική μειονότητα όπως συμβαίνει με τη ΠΓΔΜ, αλλού. Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετική κοινωνική συνοχή, δεν πέρασε τον τη Βουλγαρία και ενδεχομένως και με τη Σερβία στο μέλλον. Η ανεξαρ- αθεϊσμό της Κομουνιστικής περιόδου του Ανατολικού μπλοκ και ως εκ τητοποίηση του μικρού κράτους του Μαυροβουνίου ήταν μεγάλη νίκη τούτου η δύναμη της Ελλαδικής Εκκλησίας εκτιμάται ως ισχυρή αποτρεπτική δύναμη για την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων. Από την άλλη των Ισλαμιστών. πλευρά είναι γεγονός ότι η χώρα χρησιμοποιείται ως «Πέρασμα» για τη Εκτός από το Σαντζάκ ποιες άλλες περιοχές είναι επικίνδυνες από διέλευση εξτρεμιστικών στοιχείων από τη Μ. Ανατολή προς την Ευρώπη και εάν τυχόν υπάρξει πολιτική βούληση για την εξάλειψη αυτού του τη δράση των εξτρεμιστών; φαινομένου η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει αντίποινα από τη διεθνή Είναι ασφαλώς το Κόσοβο και η Βοσνία και σε δεύτερο επίπεδο οι Σλα- Ισλαμική τρομοκρατία, που στην ουσία είναι μέρος του ευρύτερου συβόφωνες κοινότητες της ΠΓΔΜ και της Νοτίου Βουλγαρίας. Υπάρχουν νόλου του μοντέρνου-παγκοσμιοποιημενού οργανωμένου εγκλήματος στοιχεία για διείσδυση ακραίων Γουαχαμπιτιστών. Η υπηρεσίες ασφα- με θρησκευτική χροιά ασφαλώς. Σε γενικές γραμμές χρειάζεται εγρήλείας της Βουλγαρίας είναι ανήσυχες για την Πομακική μειονότητα η γορση καθότι οι εξελίξεις Βορείως των συνόρων της Ελλάδος ενδεχοοποία προσεγγίζεται από Σαουδαραβικές ομάδες, ενώ τη Τουρκική δέ- μένως να την επηρεάσουν αρνητικά ανεξαρτήτως των προθέσεων της. χεται έντονες πιέσεις από Τουρκικές Ισλαμικές ενώσεις οι οποίες με τη σειρά τους ελέγχονται από τις Τουρκικές μυστικές υπηρεσίες και αποτελούν αγωγό μέσω του οποίου εξαπλώνεται η ήδη ισχυρή Τουρκική επιρροή στη Βουλγαρία.

Στη ΠΓΔΜ, αρκετοί Σλαβόφωνοι Μουσουλμάνοι δέχονται υποτροφίες για θρησκευτικές σπουδές στο Πακιστάν, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία και άμα την επιστροφή τους αποτελούν ένα πρώτης τάξεως πυρήνα για την Ισλαμοποίηση των κοινοτήτων τους. Από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω στη ΠΓΔΜ η Ιταλική υπηρεσία πληροφοριών έχει αναπτύξει αξιόλογη δράση στη συλλογή στοιχείων για αυτές τις ομάδες λόγω φόβων για τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ιταλία. Επίσης Ισλαμιστές από τη Ν. Ανατολική Ασία έχουν βρει καταφύγιο στην ΠΓΔΜ με απώτερο σκοπό τη προώθηση στην Ευρώπη. Θα ήθελα να τονίσω σε αυτό το σημείο την προσοχή που πρέπει να επιδείξει η Ελλάδα η οποία έχει ζωτικά συμφέροντα στο Βαλκανικό χώρο, αλλά στο τομέα πρόληψης και ασφάλειας εμφανίζεται δυστυχώς αρκετά πίσω. Τα γεγονότα των τελευταίων 15 ετών δημιούργησαν μία τετελεσμένη κατάσταση η οποία θα πάρει αρκετό χρόνο να αντιμετωπιστεί, δεδομένου και του κλίματος πολιτικής ορθότητας που κατατρέχει τη Δύση. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και είναι καιρός και η Ελλάδα να αντιληφθεί ότι όλες αυτές οι σημαντικές εξελίξεις αφορούν και την ίδια είτε υπό τη μορφή της πρόληψης έναντι της τρομοκρατίας, είτε από την προώθηση των συμφερόντων άλλων κρατών όπως η Τουρκία.

Advanced Technology Systems ENVIRONMENTAL Radiation Meteorological Seismological Geophysical Water Monitoring

INDUSTRIAL Calibration & Testing Quality Control

IFIPCO Group of Companies www.ifipco.gr

MODERN DIPLOMACY

22

Νέα Κόμματα, παλιές συνήθειες ΒΕΝΗ ΜΟΥΖΑΚΙΑΡΗ

Η Βένη Μουζακιάρη είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια Πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου του Έσσεξ

Ο κύριος Λοβέρδος, όπως πολλοί ανέμεναν, αποχώρησε από το κόμμα του ΠΑΣΟΚ και αποφάσισε να ιδρύσει ο ίδιος ένα πολιτικό κόμμα, το οποίο ονόμασε ΡΙ.Κ.Σ.ΣΥ, που σημαίνει Ριζοσπαστική Κίνηση Σοσιαλδημοκρατικής Συμμαχίας. Πρέπει να υπογραμμιστεί πως για την ώρα δεν έχει ανακοινωθεί η προσχώρηση στο καινούργιο εγχείρημα κάποιου συντρόφου του κυρίου Λοβέρδου από το ΠΑΣΟΚ.

“

Ένα ακόμη παράδειγμα μικρού κόμματος που απέκτησε δύναμη είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος σήμερα έφτασε να αποτελεί το αντίπαλο δέος της κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, απέκτησε εκλογικό κοινό καθώς υιοθέτησε τον πολιτικό λόγο της δεκαετίας ’90, ο οποίος υπόσχονταν στους πάντες τα πάντα. Ο πολιτικός λόγος των υποσχέσεων, ο οποίος κυρίως εκφράζονταν από το ΠΑΣΟΚ και ενίοτε από τη Νέα Δημοκρατία, σήμερα έπαψε, οι ψηφοφόροι του όμως δεν έπαψαν να τον επιζητούν. Γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αυξήσει τα εκλογικά του ποσοστά, ενώ το ΠΑΣΟΚ κατακρημνίστηκε. Είναι εμφανές στο σημείο αυτό και μέσα από αναλύσεις των δημοσκόπων πως μεγάλες μάζες ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ εισχώρησαν στο ΣΥΡΙΖΑ.

Οι θεωρητικοί λόγοι που ένα ακόμη κόμμα προστίθεται στο κομματικό σύνολο του τόπου είναι για να εκφραστεί καλύτερα και με πιο υγιή πολιτική ο κεντροαριστερός κόσμος του τόπου. Προϋπόθεση, όμως, για να δημιουργηθεί ένα κόμμα και να πετύχει είναι να προϋπάρχει ένα κομ- Το ερώτημα που γεννιέται είναι σχετικά με το τι θα εκφράζει το κόμμα ματικό κενό, το οποίο θα μπορούσε να καλυφθεί του Ανδρέα Λοβέρδου. Όσο αισιόδοξη και να από ιδέες οι οποίες δεν αναφέρονταν έως τότε σταθεί η ελληνική κοινωνία, η απάντηση στην σε κανένα άλλο πολιτικό κόμμα. Για χρόνια τα ποερώτησή μας δεν αναμένεται να είναι ιδιαίτερα λυσυλλεκτικά κόμματα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, διαφωτιστική. Το καινούργιο κόμμα θα εκφράσει που συγκέντρωναν την πλειοψηφία των ιδεών τη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία, χωρίς να πρέπει και επόμενα των ψηφοφόρων, οδήγησαν στο να να εφαρμόσει ταυτόχρονα τα μέτρα της τρόικας, παγιωθεί μια πολιτική παράδοση που απέτρεπε δηλαδή θα έχει ένα στρατηγικό πλεονέκτημα σε τη δημιουργία μικρών κομμάτων, καθώς από την σχέση με τη γνωστή σοσιαλδημοκρατία του αρχή εκείνα αδυνατούσαν να αποκτήσουν μια τόπου, το ΠΑΣΟΚ. Στην πιο αναμενόμενη εκδοχή εκλογική δυναμική, αφού τα όσα έλεγαν είχαν το κόμμα του κυρίου Λοβέρδου θα είναι ένα ήδη ειπωθεί από τα μεγάλα και κυβερνητικά κόμΠΑΣΟΚ, όπως το είχε παρουσιάσει ο Γιώργος Παματα, που απέπνεαν τις προηγούμενες δεκαετίες πανδρέου το 2007, με πράσινη ανάπτυξη, οικοπερισσότερη σοβαρότητα και αποτελεσματικόλογία, ένα πολιτικό κόμμα, δηλαδή, υποστηρικτή τητα σε σχέση με τα μικρότερα κόμματα που του σουηδικού μοντέλου. Επειδή έχει υιοθετηθεί απέπνεαν περισσότερο την προσωπική φιλοδοστον τίτλο και ο όρος «ριζοσπαστικός», ίσως το ξία του ιδρυτή τους. κομματικό επιτελείο να θέλει να δώσει μια αίσθηση αμεσότητας, ετοιμότητας και καινοτόμων Αυτό, όμως, που υπάρχει σήμερα και δεν υπήρχε αποφάσεων. Η ερώτηση είναι, όμως, πόσο εύπαλαιότερα είναι η κομματική κρίση και μια γεκολο είναι να ανατραπεί το ισχύον οικονομικό νικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης από ένα μεμοντέλο σε σουηδικό. Οι πανίσχυρες κοινωνικές γάλο μέρος των ψηφοφόρων. Αυτό, θεωρητικά, θα μπορούσε να δομές των χωρών της Σκανδιναβίας δεν μπορούν να υιοθετηθούν από οδηγήσει με περισσότερη αισιοδοξία και δυναμική στη δημιουργία μια χώρα με ελλείμματα και αναποτελεσματική δημόσια υγεία και παινέων κομμάτων. Από ό,τι όμως έχει φανεί έως τώρα η δημιουργία νέων δεία. κομμάτων δεν έχει μια σίγουρη συνταγή για επιτυχία. Το κομβικό σημείο για την επιτυχία ενός νέου κόμματος είναι οι ιδέες που εκφράζει να μην Μπροστά στον κίνδυνο τα άκρα δεξιάς και αριστερής κατεύθυνσης να έχουν εκφραστεί ξανά ή να μην έχουν εκφραστεί καθαρά. αποκτήσουν περισσότερη εκλογική επιρροή, τα εγχειρήματα που καΜε περισσή λύπη διαπιστώνουμε πως το πλέον επιτυχές παράδειγμα τακερματίζουν έναν ενιαίο ιδεολογικά χώρο, παρουσιάζονται ως ανώστις μέρες μας που ξεκίνησε ως μια εξωκοινοβουλευτική οργάνωση ριμα, με θολό μέλλον. Θεωρητικά πιο υγιές και φρόνιμο θα ήταν μέλη βίας και ρατσισμού, και απέκτησε εκλογικό κοινό κεφαλαιοποιώντας της κεντροδεξιάς και αντίστοιχα της κεντροαριστεράς να εκφράζουν μια πατριωτική ρητορική που χρησιμοποίησαν έως και μετριοπαθείς συνοχή και πειθαρχία ώστε ο μετριοπαθής πολιτικός χώρος να αποκτήπολιτικές δυνάμεις, η οποία είχε εμφανώς ακραία επίπτωση σε μέρος σει δύναμη και να αποκλειστούν ακραίες φωνές παρά να αποσχίζονται της ελληνικής κοινωνίας, πέραν της ενίσχυσης του πατριωτισμού, είναι δυνάμεις, αφού δεν έχουν να προσθέσουν κάτι το μη γνωστό. Το παράη Χρυσή Αυγή. Η συγκεκριμένη οργάνωση εκφράζει όσα κανένα άλλο δειγμα του κατακερματισμένου κομματικού χώρου, μέσα στην κρίση κόμμα της άκρας δεξιάς δεν εξέφραζε έως σήμερα και εκμεταλλευό- αποδεικνύει αστάθεια η οποία δε θα λειτουργήσει ευεργετικά στα εκλομενη τη δίνη της οικονομικής κρίσης απέκτησε ένα σεβαστό εκλογικό γικά ποσοστά. Μένει να δούμε εάν οι σκέψεις μας θα επιβεβαιωθούν από την πραγματικότητα. ποσοστό.

Το κομβικό σημείο για την επιτυχία ενός νέου κόμματος είναι οι ιδέες που εκφράζει να μην έχουν εκφραστεί καθαρά

Να αποφύγουμε κάθε λογική συλλογικής τιμωρίας Καμία δέσμευση για απόδοση δικαιοσύνης στον Μ. Κυπραίο Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει τηv απογοήτευσή της για το αποτέλεσμα της συνάντησής της με τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, κύριο Νικόλαο Δένδια, καθώς ο Υπουργός δεν δεσμεύτηκε ότι θα διασφαλίσει ότι οι υπεύθυνοι για τον τραυματισμό του Μανώλη Κυπραίου θα οδηγηθούν ενώπιον της δικαιοσύνης.

Στη φυλακή λόγω της μάχης τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο Τζαφάρ Παναχί και η Νασρίν Σουτέχ ήταν πραγματικά άξιοι του φετινού βραβείου Ζαχάρωφ όμως η τύχη τους στο Ιράν είναι και ξεκάθαρη ένδειξη του δρόμου που έχει ακόμα μπροστά της η χώρα αυτή. Στις 28 Νοεμβρίου, η υποεπιτροπή Ανθρ. Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η αντιπροσωπεία για τις σχέσεις με το Ιράν συζήτησαν το θέμα με εμπειρογνώμονες και ΜΚΟ. Τη ζοφερή εικόνα της δημοκρατίας στο Ιράν, αλλά και τον αμφιλεγόμενο ρόλο των κυρώσεων τόνισαν οι περισσότεροι ομιλητές στη συζήτηση που οργανώθηκε στο ΕΚ. "Είναι αποκρουστικά τα όσα μαθαίνουμε για όλον αυτό τον κόσμο, τους ακτιβιστές, τους δικηγόρους που είναι φυλακισμένοι και υποφέρουν" τόνισε η Anna Gomes (Σοσιαλιστές, Πορτογαλία), μέλος της υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εστιάζοντας στις κυρώσεις, ο Faraz Sanei της διεθνούς ΜΚΟ Human Rights Watch σημείωσε ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να βοηθήσουν στην ελεύθερη διάδοση της ενημέρωσης αλλά και να εξετάσει προσεκτικά τις συνέπειες των κυρώσεων για τον πληθυσμό της χώρας. Αντιστοίχως, η Σιρίν Εμπαντί, βραβείο Νόμπελ ειρήνης 2003, τόνισε ότι "οι κυρώσεις πρέπει να είναι έξυπνες, να μην πληττουν το λαό του Ιράν αλλά να υπονομεύουν την κυβέρνηση. Η Εμπαντί ζήτησε επίσης από την ΕΕ να παρακωλύει τις δορυφορικές μεταδόσεις από το Ιράν και να διευρύνει τον κατάλογο των ατόμων στα οποία απαγορεύεται η είσοδος στην Ευρώπη. Η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Marietje Schaake, μέλος της αντιπροσωπείας για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και αναπληρώτρια σε εκείνη για το Ιράν, σημείωσε από την πλευρά της ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις θα πρέπει διαφοροποιηθούν σαφώς από τις αμερικανικές, στοχεύοντας αποκλειστικά το καθεστώς και όχι τον πληθυσμό καθώς "πρέπει να αποφύγουμε κάθε λογική συλλογικής τιμωρίας". Τέλος ο Αχμέτ Σαχίντ, ειδικός συντονιστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν, επεσήμανε ότι την Τεχεράνη "απασχολεί η αρνητική δημοσιότητα. Όσο περισσότερες χώρες ασχολούνται με την περίπτωσή του και προσπαθούν να συνομιλήσουν με τις αρχές για το θέμα αυτό, τόσο το πιθανότερο είναι να συμβεί κάτι θετικό".

Στο πλαίσιο της συνάντησης μαζί του, οι εκπρόσωποι της Διεθνούς Αμνηστίας, από κοινού με το δημοσιογράφο Μανώλη Κυπραίο, παρέδωσαν στον Υπουργό 16.000 υπογραφές από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καλώντας τον να διασφαλίσει ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη στο δημοσιογράφο, ο οποίος υπέστη σοβαρό τραυματισμό από αστυνομικό, ενώ κάλυπτε διαμαρτυρία στην Πλατεία Συντάγματος τον Ιούνιο του 2011. Οι εκπρόσωποι της οργάνωσης επανέλαβαν τη μακροχρόνια ανησυχία τους για τις πολυάριθμες καταγγελίες κακομεταχείρισης ειρηνικών διαδηλωτών και μελών ευάλωτων ομάδων από μέλη των σωμάτων ασφαλείας, αλλά και της χρήσης χημικών και χειρομβίδων κρότου λάμψης, με τρόπο ασύμβατο με τα διεθνή πρότυπα. Επισήμαναν επίσης την αναγκαιότητα να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, όπως η σύσταση ενός ανεξάρτητου και αποτελεσματικού μηχανισμού διαχείρισης καταγγελιών για την αστυνομία και η διασφάλιση της αναγνωρισιμότητας των αστυνομικών κατά την αστυνόμευση διαδηλώσεων. Ο Υπουργός από την πλευρά του δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι «θα κοιτάξει σε ποιό σημείο βρίσκεται» (η υπόθεση του Μανώλη Κυπραίου), χωρίς, ωστόσο, να δεσμευτεί ότι οι υπεύθυνοι για τον τραυματισμό του Μανώλη Κυπραίου θα λογοδοτήσουν. «Είναι απογοητευτική η διαπίστωση ότι, μετά από ενάμιση χρόνο δεν έχουν βρεθεί οι υπαίτιοι και δεν έχουν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την υπόθεση», δήλωσε ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος, διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. «Η Διεθνής Αμνηστία θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πλευρό του Μανώλη Κυπραίου, καθώς η περίπτωσή του είναι ενδεικτική των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μέρος των σωμάτων ασφαλείας αλλά και της ατιμωρησίας που επικρατεί στους κόλπους των σωμάτων αυτών.»

MODERN DIPLOMACY

24

H «ατμομηχανή καινοτομίας» της ΕΕ Ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ Καθηγητής Ιωάννης Α. Τσουκαλάς και σκιώδης εισηγητής εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) της έκθεσης για το ΕΙΤ, τόνισε την εκπαιδευτική διάσταση του ΕΙΤ: «Το ΕΙΤ είναι το μόνο μέσο στον Ορίζοντα 2020, το οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαιδευτική διάσταση, υλοποιώντας το «Τρίγωνο της Γνώσης» (Εκπαίδευση, Έρευνα, Καινοτομία). Το ΕΙΤ συνδυάζει υψηλής ποιότητας κατάρτιση, επιχειρηματική εκπαίδευση και κινητικότητα για τους κορυφαίους νέους επιστήμονες και ερευνητές της Ευρώπης. Ο φιλόδοξος στόχος του ΕΙΤ να απονείμει ως το 2020 σε 20.000 μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές πτυχία με τη σφραγίδα του ΕΙΤ και να τους προσφέρει επιχειρηματικές δεξιότητες και εμπειρίες, θα αποτελέσει τον «συνδετικό κρίκο» στην αλυσίδα καινοτομίας: νέους Ευρωπαίους ικανούς για καινοτομική επιχειρηματικότητα που τόσο απεγνωσμένα χρειαζόμαστε. Και είναι αυτονόητο ότι αυτό το νέο μοντέλο εκπαίδευσης οφείλουν να ακολουθήσουν τα Ελληνικά πανεπιστήμια, ώστε να αποΤο ΕΙΤ θα διαδραματίσει τον ρόλο «καταλύτη καινοτομίας», γεφυρώνον- τελέσουν εργαστήρια οικονομικής και κοινωνικής προόδου και όχι κατας το χάσμα ανάμεσα στο ερευνητικό εργαστήριο και την αγορά, προ- ταφύγια αυτοεξυπηρετούμενων, βαθιά συντηρητικών, συμφερόντων». ωθώντας μακροπρόθεσμες, διασυνοριακές και διαθεματικές συνεργασίες ανάμεσα σε ακαδημαϊκούς και εταιρείες, και διευκολύνοντας την ανάπτυξη και ταχεία απορρόφηση από την αγορά καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Το ΕΙΤ φιλοδοξεί να αποτελέσει «εργοστάσιο» ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας και να μετατρέψει ριζικά τον τρόπο αξιοποίησης και μετατροπής σε οικονομικό και κοινωνικό όφελος της επιστημονικής έρευνας που η ΕΕ παράγει.

Ισχυρή στήριξη παρείχε η Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT), τον οργανισμό που φιλοδοξεί να καταστεί η «ατμομηχανή καινοτομίας» της ΕΕ. Το ΕΙΤ κατέχει ιδιαίτερη θέση στην στρατηγική "Ορίζοντας 2020", το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία για την περίοδο 2014-2020, καθώς ενσαρκώνει την «ατζέντα καινοτομίας» της ΕΕ. Η καινοτομία απουσίαζε από τα προηγούμενα Προγράμματα Πλαίσιο για την έρευνα, όμως το ΕΙΤ είναι ειδικά σχεδιασμένο για την αντιμετώπιση του «Ευρωπαϊκού Παραδόξου» σύμφωνα με το οποίο, ενώ η Ευρώπη διαθέτει επιστημονική έρευνα υψηλής ποιότητας, δεν βρίσκει πάντα τον τρόπο να τη μετατρέψει σε επιτυχείς επιχειρηματικές δραστηριότητες, εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.

Η απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι η απάντηση στην κρίση ΚΡΙΤΩΝ ΑΡΣΕΝΗΣ, Ευρωβουλευτής Το μεγάλο παγκόσμιο στοίχημα είναι η απεξάρτηση από το πετρέλαιο και η μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας. Η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία σήμερα να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι τιμές των οποίων αποφασίζονται στα διεθνή χρηματιστήρια και αυξάνονται διαρκώς για τους πολίτες όλων των αναπτυγμένων χωρών είτε τα εξορύσσουν είτε τα εισάγουν. Είμαστε η χώρα που έχει από τα πιο σπάταλα - ενεργειακά - σπίτια και κτήρια στην Ευρώπη. Δυόμισι φορές πιο σπάταλα από ότι η παγωμένη Σουηδία και τρεις φορές από ότι η επίσης παγωμένη Φινλανδία. Αν χρησιμοποιούσαμε σήμερα χρήματα από το ΕΣΠΑ για να βελτιώσουμε τη μόνωση στα σπίτια και στα γραφεία μας και να τα κάνουμε πιο ενεργειακά οικονομικά, δεν χρειαζόταν να σπαταλάμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας για να τα θερμάνουμε και να τα ψύξουμε. Η αναπτυξιακή αυτή επιλογή μπορεί να αναθερμάνει την οικονομία μας. Για να μονώσουμε τα σπίτια μας, να βάλουμε διπλά τζάμια, να βελτιώσουμε τα κουφώματα, να εγκαταστήσουμε ηλιακούς θερμοσίφωνες και να τοποθετήσουμε φωτοβολταϊκά πάνελ στις ταράτσες μας, μπορούμε κάλλιστα να χρησιμοποιήσουμε υλικά τα οποία παράγονται στην Ελλάδα. Έχουμε βιομηχανία κουφωμάτων, έχουμε βιομηχανία μονωτικών υλικών, έχουμε υλικά κατασκευής, παράγουμε ηλιακούς θερμοσίφωνες και φωτοβολταϊκά πάνελ. Ο κατασκευαστικός κλάδος που πλήγηκε βαθύτατα από την κρίση και έχει χτυπηθεί ιδιαίτερα από την ανεργία, μπορεί να ανασάνει και να εξυγιανθεί, βοηθώντας τις οικογένειες και τα νοικοκυριά να ανακουφιστούν από τα έξοδα. Το στοίχημα για τη χώρα μας είναι να σπάσουμε το φαύλο κύκλο της προχειρότητας και της μη τήρησης των κοινών μας κανόνων και να αξιοποιήσουμε με μεθοδικότητα και σοβαρότητα τις υγιείς αναπτυξιακές ευκαιρίες εξυγιαίνοντας και στηρίζοντας υφιστάμενες παραγωγικές δραστηριότητες

Η έννοια της αδήλωτης εργασίας και τα χαρακτηριστικά της ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΣΑΚΑΝΙΚΑΣ

Ο Άγγελος Τσακανίκας είναι διευθυντής έρευνας στο Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών

Στην Ελλάδα καταγράφεται η ανάπτυξη μιας δευτερεύουσας αγοράς εργασίας με αντίστοιχα χαρακτηριστικά της επίσημης, στην οποία είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο το φαινόμενο της αδήλωτης απασχόλησης

Οι βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση αποκομίζουν εισόδημα από την εργασία τους, αλλά στην πλειοψηφία τους δεν καταβάλλουν εισφορές ασφάλισης

Από τους ελέγχους του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας η αδήλωτη εργασία στο σύνολο της οικονομίας ανήλθε στο 30% το 2011

Το ποσοστό των βοηθών σε οικογενειακή επιχείρηση ανέρχεται στο 5% στην Ελλάδα, όταν στο μέσο όρο της ευρωζώνης δεν ξεπερνά το 1% το 2011. Το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής των βοηθών στην οικογενειακή επιχείρηση στην Ελλάδα καταγράφεται στον πρωτογενή τομέα (18%) και στην εστίαση (13%)

Η εμπειρική ανάλυση της αδήλωτης εργασίας είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς δεν είναι εφικτό να προσδιοριστεί ο αριθμός των ωρών που εργάζεται ένα άτομο στην ανεπίσημη αγορά εργασίας. Για το λόγο αυτό προσεγγίζεται, μεταξύ άλλων, από το μέγεθος της αυτοαπασχόλησης σε μια οικονομία, συμπεριλαμβανομένων και των συμβοηθούντων μελών στην οικογενειακή επιχείρηση Οι εργασιακές σχέσεις σε αυτές τις μορφές απασχόλησης αποσκοπούν στον πιο άμεσο έλεγχο της παραγωγής και των όρων αμοιβής τους Το ύψος της αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα είναι διπλάσιο του μέσου όρου της ευρωζώνης και ανέρχεται στο 31% της συνολικής απασχόλησης το 2011. Στον πρωτογενή τομέα (73%) και στα Επιστημονικά-Τεχνικά επαγγέλματα (δικηγόροι, λογιστές, σύμβουλοι επιχειρήσεων, αρχιτέκτονες, επιστημονική έρευνα κ.ά., 61%) καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα

Από τη σύγκριση μεταξύ σημαντικών κλάδων της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας, φαίνεται ότι στις υπηρεσίες παροχής καταλύματος –την κατεξοχήν δραστηριότητα τουριστικής ζήτησης, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της αδήλωτης εργασίας (αυτοαπασχόληση, βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση) είναι ηπιότεροι. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται και από έμμεσες προσεγγίσεις της αδήλωτης εργασίας, καθώς η διαφορά μεταξύ των μισθωτών απασχολούμενων στην έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ βάσει των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων, είναι μικρότερη σε σχέση με τις κατασκευές, τον πρωτογενή τομέα, τη μεταποίηση, το εμπόριο και την εστίαση.

MODERN DIPLOMACY

26

Σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας στο σύνολο των κλάδων της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας ανήλθε στο 30% το Η βαθιά ύφεση στην οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονομία την τε- 2011. Ενδεικτικά, από τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν (από τα λευταία τριετία αποτυπώνεται με τον πλέον αρνητικό τρόπο στην αγορά μικτά κλιμάκια ΣΕΠΕ και ΕΥΠΕΑ ) σε 20 χιλ. επιχειρήσεις (ή 3% του συεργασίας, καθώς η πορεία της ανεργίας καταγράφει έντονα ανοδική νόλου της χώρας) σε ολόκληρη την επικράτεια, διαπιστώθηκε ότι από τάση. Η μεγάλη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας ωθεί ολο- τους 67 χιλ. εργαζόμενους σε αυτές, οι 20 χιλ. ήταν ανασφάλιστοι και ένα και μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων σε μείωση του προσωπικού μη καταχωρημένοι στα ειδικά βιβλία νεοπροσλαμβανόμενου προσωπου απασχολείται, ενώ στον εργασιακό χώρο καταγράφονται σημαντι- πικού, με την πλειοψηφία αυτών (59%) να είναι Έλληνες. κές μεταβολές, καθώς αυξάνονται οι επιχειρηματικές και ατομικές συμ- Η έκταση του φαινομένου σε συνδυασμό με την ύφεση της ελληνικής οικονομίας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη άνοδο της ανεργίας, βάσεις εργασίας έναντι των κλαδικών. ασκεί αρνητική επίδραση στην πορεία των ασφαλιστικών εισφορών οι H ύφεση και η ανεργία σε συνδυασμό με το μέγεθος της παραοικονο- οποίες το 2011 σημείωσαν πτώση -7,6% σε σχέση με το προηγούμενο μίας στην Ελλάδα, ευνοεί επίσης την ανάπτυξη της αδήλωτης εργασίας, έτος (έναντι ανόδου κατά 1% το 2010). της αμειβόμενης δηλαδή δραστηριότητας που είναι νόμιμη ως προς τη φύση της, αλλά δεν δηλώνεται στις δημόσιες αρχές με συνέπεια την Κύριες αιτίες εκδήλωσης της αδήλωτης εργασίας αποφυγή της φορολογίας και των αντίστοιχων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Στη μελέτη αυτή εξετάζονται οι κυριότεροι παράγοντες που Το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας είναι πολυσύνθετο και επηρεάσυμβάλλουν στην εκδήλωση του φαινομένου, όπως και μέθοδοι για την ζεται από ένα ευρύτερο φάσμα οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και προσέγγιση της σε επίπεδο σημαντικών κλάδων οικονομικής δραστη- θεσμικών παραγόντων. Στους θεσμικούς παράγοντες ως κυριότεροι επιριότητας, αλλά και μορφών απασχόλησης οι οποίες, σύμφωνα με τη βι- σημαίνονται η χαμηλή εμπιστοσύνη στην οργάνωση του κράτους και βλιογραφία, θεωρούνται ότι ευνοούν την ύπαρξη ή και τη διεύρυνσή στο πολιτικό σύστημα, οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί και η θετικά προσκείμενη συμπεριφορά προς την ανασφάλιστη εργασία. Αντίστοιχα, ως της. κυριότεροι πολιτικοί παράγοντες για την εμφάνιση του φαινομένου προβάλλονται το ανεπαρκές κοινωνικό κράτος (πχ χαμηλά κοινωνικά Το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα επιδόματα), το ύψος της φορολογία και των ασφαλιστικών εισφορών, Στην Ελλάδα καταγράφεται πιο έντονα συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές ενώ στους κυριότερους κοινωνικούς-οικονομικούς παράγοντες εντάσχώρες, η ανάπτυξη μιας δευτερεύουσας αγοράς εργασίας με αντίστοιχα σονται η παραγωγική δομή της οικονομίας και το μέγεθος της παραοιχαρακτηριστικά όπως της επίσημης, στην οποία όμως είναι ιδιαίτερα κονομίας . διαδεδομένο το φαινόμενο της αδήλωτης απασχόλησης. Με τον όρο αδήλωτη εργασία περιγράφονται οι αμειβόμενες δραστηριότητες που είναι νόμιμες ως προς τη φύση τους, αλλά δεν δηλώνονται στις δημόσιες αρχές με συνέπεια την αποφυγή της φορολογίας και των αντίστοιχων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης (Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ). Δεδομένου όμως, ότι η άμεση παρατήρηση του φαινομένου δεν είναι εφικτή, στη μελέτη αυτή αποτυπώνονται στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με την εκδήλωση των χαρακτηριστικών της αδήλωτης εργασίας, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις κυριότερες αιτίες, αλλά και πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου. Στην Ελλάδα, η αδήλωτη (ή μαύρη) εργασία εντοπίζεται στα άτομα (ημεδαπούς ή νόμιμους μετανάστες) που εργάζονται ανασφάλιστοι και δεν εμφανίζονται σε καμία συναλλαγή του εργοδότη με τις αρμόδιες Αρχές (πχ ΙΚΑ), όπως και σε αλλοδαπούς που βρίσκονται παράνομα στη χώρα. Στις παραπάνω μορφές ανασφάλιστης εργασίας θα πρέπει να περιλαμβάνεται και η «πλημμελής ασφάλιση» των ήδη ασφαλισμένων, δηλαδή η απόκρυψη είτε ημερών / ωρών εργασίας είτε τμήματος του ασφαλιστέου ποσού. Η αδήλωτη εργασία συνδέεται με την ανάπτυξη της παραοικονομίας η οποία εκτιμάται στο 25% περίπου του ΑΕΠ της χώρας, ενώ συνεπάγεται μεγάλες απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία μέσω της εισφοροδιαφυγής. Το γεγονός αυτό συμβάλλει στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, καθώς διαρρηγνύεται η σχέση μεταξύ καταβολής κοινωνικών εισφορών από εργοδότες-εργαζομένους και κοινωνικών παροχών από την πλευρά της πολιτείας. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού στην επιχειρηματικότητα, καθώς επιχειρήσεις που εφαρμόζουν την εργατική νομοθεσία, αντιμετωπίζουν δυσκολίες να επεκτείνουν (ή ακόμα και να διατηρήσουν) τη δραστηριότητά τους, σε αντίθεση με εκείνες που καταφεύγουν σε πρακτικές που συνδέονται με την παραοικονομική δραστηριότητα.

Ταυτόχρονα, η αδήλωτη εργασία τείνει να είναι πιο έντονο σε οικονομίες που χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά ανεργίας, μεγάλο αριθμό αυτοαπασχολούμενων και σημαντικές μεταναστευτικές ροές. Οι παράγοντες αυτοί, αποτελούν διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής αγοράς εργασίας, γεγονός που ερμηνεύει σε σημαντικό βαθμό το υψηλό ποσοστό που καταγράφεται στη χώρα. Η ανεργία στην Ελλάδα είναι διαχρονικά υψηλότερη από το μέσο όρο της ευρωζώνης, ενώ την τελευταία διετία καταγράφει έντονα ανοδική τάση, ως συνέπεια της ύφεσης στην οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονομία. Το 2011 το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 18% (877 χιλ. άνεργοι), επίδοση που είναι η δεύτερη υψηλότερη έπειτα από της Ισπανίας (21%), ενώ το α’ εξάμηνο του 2012 ανήλθε στο 23,1% με τον αριθμό των ανέργων να ξεπερνά τα 1,1 εκατ..

Η ανεργία πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τις γυναίκες και τους νέους (ιδιαίτερα στην ηλικιακή ομάδα των 15 έως 24 ετών), με το αντίστοιχο ποσοστό να κυμαίνεται σε διπλάσιο επίπεδο από εκείνο στην ευρωζώνη. Από την άλλη πλευρά, η αυτοαπασχόληση ως μορφή εργασίας συναντάται σε πολλούς κλάδους της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας, με την αναλογία στο σύνολο των απασχολούμενων να είναι η μεγαλύ- Στη βιβλιογραφία για την παραοικονομική δραστηριότητα προτείνονται τερη στις χώρες-μέλη της ΕΕ. διάφορες μέθοδοι προσέγγισης του φαινομένου, όπως η δειγματοληπτική έρευνα σε άτομα και νοικοκυριά (άμεσος τρόπος εκτίμησης) ή η Η εμφάνιση της αδήλωτης εργασίας όμως, συνδέεται και με το ύψος του ανάπτυξη υποδειγμάτων για την ποσοτική εκτίμησή της. Ακολουθούνμη μισθολογικού κόστους που καταβάλλεται από εργοδότες και εργα- ται επίσης έμμεσες μέθοδοι, σύμφωνα με τις οποίες ορισμένα μεγέθη ζόμενους. Σύμφωνα με στοιχεία του OECD για το 2011, η Ελλάδα συγ- ερμηνεύονται ως ενδείξεις εκδήλωσης του φαινομένου. Οι κυριότερες καταλέγεται στις χώρες με το υψηλότερο μη μισθολογικό κόστος βασίζονται σε πιθανές αποκλίσεις που εμφανίζουν τα στατιστικά στοιεργασίας το οποίο ανέρχεται στο 35% περίπου του συνολικού κόστους χεία από διαφορετικές πηγές δεδομένων.[5] Όσον αφορά στην αγορά εργασίας εργασίας, μια προσέγγιση αυτού του τύπου στηρίζεται στη σύγκριση της απασχόλησης από δειγματοληπτικές και απογραφικές έρευνες, Η διαχρονική εξέλιξη των παραπάνω μεγεθών σε συνδυασμό με τη συ- όπως για παράδειγμα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (δειγματοληχνότητα και το εύρος των ελέγχων τήρησης της εργατικής και ασφαλι- πτική) και των στατιστικών στοιχείων από ασφαλιστικούς οργανισμούς στικής νομοθεσίας ευνοούν την εμφάνιση, αλλά και την διεύρυνση της (απογραφική) οι οποίοι καταγράφουν τον αριθμό των εργαζομένων για αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα. Αν και την τελευταία διετία καταγρά- τους οποίους καταβάλλονται εισφορές ασφάλισης από τις επιχειρήσεις φεται ενίσχυση του αρμόδιου ελεγκτικού μηχανισμού, το φαινόμενο που τους απασχολούν. της αδήλωτης εργασίας έχει ενταθεί ως συνέπεια της οικονομικής ύφεσης και της σημαντικής υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας. Σε μια δειγματοληπτική έρευνα η μέση εκτίμηση του πληθυσμού κατά Έτσι, πολλές επιχειρήσεις καταφεύγουν στη μη καταβολή φόρων και ει- κατάσταση απασχόλησης (απασχολούμενοι, άνεργοι, μη οικονομικά σφορών κοινωνικής ασφάλισης αποσκοπώντας (λανθασμένα) στον πε- ενεργοί κ.ο.κ) προκύπτει από αναγωγή των δεδομένων που συλλέγονριορισμό του λειτουργικού τους κόστους. Σε πιο δυσμενή θέση όμως, ται. Με βάση τη συγκεκριμένη έμμεση μέθοδο, η διαφορά που ενδεχοβρίσκονται τα άτομα (για παράδειγμα οι μακροχρόνια άνεργοι) τα οποία μένως προκύπτει από την εκτίμηση της απασχόλησης με δειγματοληψία στην αναζήτηση εργασίας, αδυνατούν να διαπραγματευθούν τους σε σύγκριση με καταγεγραμμένα στοιχεία για εργαζόμενους (από έναν όρους, αλλά και τις συνθήκες με τις οποίες απασχολούνται με συνέπεια ασφαλιστικό οργανισμό για παράδειγμα) αποδίδεται εν μέρει και στην να στερούνται βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, όπως η ιατροφαρ- ύπαρξη αδήλωτης εργασίας. μακευτική περίθαλψη, η προστασία έναντι του κινδύνου εργατικού ατυχήματος, αλλά και η μελλοντική θεμελίωση συνταξιοδότησης λόγω της Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνονται στοιχεία απασχόλησης από την Έρευνα έλλειψης του απαραίτητου αριθμού ενσήμων. Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και από το Ίδρυμα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ). Η έρευνα εργατικού δυναμικού (ΕΕΔ) πραγματοποιείται στον πληθυσμό των ιδιωτικών νοικοκυριών με σκοπό την παροχή συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων για την απασχόληση και την ανεργία στις χώρες-μέλη της ΕΕ και οι εκτιμήσεις της αφορούν στην κύρια απασχόληση (όχι δηλαδή την απασχόληση με βάση των αριθμό των θέσεων εργασίας). Αντίστοιχα, στα μηνιαία στοιχεία του ΙΚΑ δημοσιεύεται ο αριθμός των ασφαλισμένων, όπως προκύπτει από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις που υποβάλλουν οι επιχειρήσεις που απασχολούν άτομα που ασφαλίζονται στον Οργανισμό. Δεδομένου ότι οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ εργάζονται κατά κύριο λόγο με σχέση εξαρτημένης εργασίας (δηλαδή μισθωτή εργασία) και προκειμένου τα στοιχεία να είναι (στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό) συγκρίσιμα με εκείνα της ΕΛΣΤΑΤ, λαμβάνεται από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού ο αριθμός των μισθωτών απασχολούμενων ο οποίος προκύπτει από την ανάλυση της απασχόλησης ως προς τη θέση στο επάγγελμα (Διάγραμμα 2.5). Εξαιρώντας την απασχόληση σε κλάδους που σχετίζονται με το δημόσιο τομέα, όπως την Δημόσια διοίκηση και Άμυνα, την Υγεία και την Εκπαίδευση (καθώς οι εργαζόμενοι υπάγονται στην πλειοψηφία τους σε διαφορετικό καθεστώς ασφάλισης), γίνεται σύγκριση μεταξύ του αριθμού των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ και των μισθωτών από την ΕΕΔ σε κύριους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, όπως ο Πρωτογενής τομέας, η Μεταποίηση, οι Υπηρεσίες εστίασης και καταλύματος και οι Κατασκευές, Τρόποι προσέγγισης της αδήλωτης εργασίας όπου καταγράφεται περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής απασχόΗ αδήλωτη εργασία λαμβάνει διάφορες μορφές, όπως η συμμετοχή στη λησης στη χώρα. δευτερεύουσα αγορά εργασίας (εξ ολοκλήρου είτε παράλληλα με τη συμμετοχή στην επίσημη αγορά εργασίας) ή η απασχόληση ατόμων Η κατανομή των ασφαλισμένων του ΙΚΑ ανά οικονομική δραστηριότητα που δεν μπορούν να συμμετέχουν στην επίσημη αγορά εργασίας (πχ γίνεται με βάση τον Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (ΚΑΔ), ενώ των παράνομοι μετανάστες). Για το λόγο αυτό, η εμπειρική ανάλυση της απασχολουμένων στην ΕΕΔ με την ΣΤΑΚΟΔ-08. Προκειμένου να είναι αδήλωτης εργασίας είναι ιδιαίτερα δύσκολη, δεδομένου ότι το σύνολο εφικτή η σύγκριση των στοιχείων, οι κλάδοι από τις δύο πηγές δεδομέτων ωρών που εργάζεται το άτομο που συμμετέχει στην ανεπίσημη νων αντιστοιχίζονται με τον τρόπο που απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2.10 του Παραρτήματος. αγορά εργασίας είναι σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστεί.

MODERN DIPLOMACY

Από την ανάλυση των στοιχείων για το 2010 προκύπτει ότι η μεγαλύτερη διαφορά στα στοιχεία απασχόλησης μεταξύ ΕΛΣΤΑΤ και ΙΚΑ καταγράφεται στον κλάδο των Κατασκευών, όπου ο αριθμός των ασφαλισμένων στον οργανισμό ανήλθε σε 157 χιλ., ενώ από την ΕΕΔ ο αριθμός των μισθωτών απασχολούμενων εκτιμάται σε 210 χιλ. (διαφορά δηλαδή κατά 55 χιλ.). Σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο πηγών στατιστικών στοιχείων καταγράφεται επίσης, στις εκτιμήσεις για τον πρωτογενή τομέα και τη μεταποίηση, ενώ ελαφρώς ηπιότερη είναι για την εστίαση.

28

Οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας με την υψηλότερη συμμετοχή είναι ο πρωτογενής τομέας -όπου το 1/5 (ή 93 χιλ.) των απασχολούμενων εργάζονται ως βοηθοί, αλλά και η εστίαση (13%). Στα καταλύματα και το εμπόριο καταγράφεται αντίστοιχη σχεδόν αναλογία, ενώ στη Μεταποίηση κυμαίνεται σε παρόμοιο επίπεδο με το μέσο όρο της χώρας. Η εξέλιξη αυτή έχει ως αποτέλεσμα στους συγκεκριμένους κλάδους να καταγράφονται τα 4/5 (ή 182 χιλ.) των απασχολούμενων ως βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση.

Αντίθετα, στις υπηρεσίες καταλύματος οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ ξεπερνούν (με βάση την ακολουθούμενη προσέγγιση) την εκτίμηση των μισθωτών απασχολούμενων από την ΕΛΣΤΑΤ. Από την ανάλυση των στοιχείων του κλάδου σε τριμηνιαία βάση (για τη διετία 2009-2010) παρατηρείται ότι η άνοδος των ασφαλισμένων το γ’ τρίμηνο του έτους στα στοιχεία του ΙΚΑ είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με εκείνη στην έρευνα Εργατικού Δυναμικού. Το γεγονός αυτό αντανακλά ενδεχομένως την ασφάλιση στον οργανισμό ατόμων που παράλληλα μιας άλλης εργασίας απασχολούνται και σε ένα κατάλυμα (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια) στη διάρκεια του καλοκαιριού με σκοπό να ενισχύσουν το εισόδημά τους. Επίσης, είναι πιθανό από τον διαχωρισμό της ΕΛΣΤΑΤ ως προς τη θέση στο επάγγελμα, μέρος των αυτοαπασχολούμενων να ασφαλίζονται στο ΙΚΑ. Στην περίπτωση αυτή ωστόσο, δεν είναι εφικτή η αποτύπωση αυτού του στοιχείου στην προσέγγιση για την εκτίμηση της αδήλωτης εργασίας (δηλαδή μισθωτοί από την ΕΛΣΤΑΤ έναντι ασφαλισμένων στο ΙΚΑ). Η αυτοαπασχόληση ως μορφή απασχόλησης που ευνοεί την αδήλωτη εργασία H έκταση της αδήλωτης εργασίας συνδέεται ως ένα βαθμό και με το μέγεθος της αυτοαπασχόλησης σε μια οικονομία συμπεριλαμβανομένων και των συμβοηθούντων μελών στην οικογενειακή επιχείρηση. Το γεγονός αυτό, αποδίδεται στα χαρακτηριστικά αυτών των μορφών απασχόλησης, καθώς οι εργασιακές σχέσεις βασίζονται κυρίως σε προσωπικό ή συγγενικό επίπεδο με σκοπό τον πιο άμεσο έλεγχο της παραγωγής και των όρων αμοιβής τους. Στην περίπτωση αυτή η οργάνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι πιο χαλαρή, η απασχόληση είναι σε αρκετές περιπτώσεις εποχιακή και εντάσεως εργασίας, ενώ παρατηρείται η τάση τα άτομα να ενισχύουν το εισόδημά τους και μέσα από τη μη καταβολή φόρων και εισφορών. Με τον όρο βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση, περιγράφονται τα άτομα που εργάζονται στις επιχειρήσεις των γονέων τους, αποκομίζοντας εισόδημα για την εργασία την οποία προσφέρουν. Ωστόσο, στην πλειοψηφία τους τα συμβοηθούντα μέλη δεν καταβάλλουν εισφορές ασφάλισης (εκτός από ορισμένες περιπτώσεις και σε περιοχές με μικρό πληθυσμό ), με συνέπεια να μην αποτυπώνεται η απασχόλησή τους στα στατιστικά στοιχεία ασφαλιστικών οργανισμών.

Από την άλλη πλευρά, ως αυτοαπασχολούμενοι ορίζονται τα άτομα που εργάζονται με μη εξαρτημένη σχέση εργασίας, ασκώντας οι ίδιοι την επαγγελματική τους δραστηριότητα, αν και έχουν τη δυνατότητα να προσλαμβάνουν μισθωτούς υπαλλήλους. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι «ελεύθεροι επαγγελματίες» (π.χ. γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, υδραυλικοί κ.ά.), αλλά και οι εργαζόμενοι που συνάπτουν σύμβαση παροχής υπηρεσιών με έναν εργοδότη. Το ύψος της αυτοαπασχόλησης εμφανίζει διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών της ΕΕ με την Ελλάδα να καταγράφει ποσοστό διπλάσιο από το μέσο όρο της ευρωζώνης. Έτσι στην Ελλάδα σχεδόν ο ένας στους τρεις εργαζόμενους είναι αυτοαπασχολούμενος όταν στις χώρες-μέλη της ευρωζώνης η αντίστοιχη αναλογία είναι σχεδόν ένας προς εφτά. Χώρες με υψηλότερο του μέσου ποσοστού αυτοαπασχόλησης στην ευρωζώνη είναι επίσης η Ιταλία (23%), η Πορτογαλία (19%), η Κύπρος και η Ισπανία (16%). Αντίθετα, στην Γερμανία, στην Γαλλία και στην Αυστρία το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 12% της συνολικής απασχόλησης.

Στην Ελλάδα, εκτός από τον πρωτογενή τομέα που αποτελεί την κατεΣτην Ελλάδα το 2011, οι απασχολούμενοι ως βοηθοί στην οικογενειακή ξοχήν οικονομική δραστηριότητα στην οποία εμφανίζεται ο τύπος επιχείρηση ανήλθαν σε 222 χιλ. ή 5% του συνόλου των απασχολουμέ- αυτός απασχόλησης, υψηλό είναι επίσης το ποσοστό στα Επιστημονικάνων της χώρας, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ευρωζώνη δεν ξε- Τεχνικά επαγγέλματα (δικηγόροι, λογιστές, σύμβουλοι επιχειρήσεων, αρχιτέκτονες, επιστημονική έρευνα κ.ά.), καθώς 2 στους 3 σχεδόν ερπερνά το 1% γάζονται με αυτή τη μορφή απασχόλησης

Η αδήλωτη εργασία προσεγγίζεται επίσης από το μέγεθος της αυτοαπασχόλησης συμπεριλαμβανομένων και των συμβοηθούντων μελών στην οικογενειακή επιχείρηση, καθώς οι εργασιακές σχέσεις σε αυτή τη μορφή απασχόλησης βασίζονται συνήθως σε προσωπικό ή συγγενικό επίπεδο με σκοπό τον πιο άμεσο έλεγχο της παραγωγής και των όρων αμοιβής τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα το ποσοστό των βοηθών στην οικογενειακή επιχείρηση –οι οποίοι αποκομίζουν εισόδημα από την εργασία που προσφέρουν αλλά συνήθως δεν καταβάλλουν εισφορές ασφάλισης, ανέρχεται στο 5% της συνολικής απασχόλησης το 2011 -το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Οι κλάδοι οικοΥψηλότερο του μέσου όρου στο σύνολο των κλάδων οικονομικής δρα- νομικής δραστηριότητας με το μεγαλύτερο ποσοστό είναι ο πρωτογεστηριότητας είναι επίσης το ποσοστό αυτοαπασχόλησης στο εμπόριο, νής τομέας (18% της συνολικής απασχόλησης) και η εστίαση (13%), ενώ στις κατασκευές και στην εστίαση, σε αντίθεση με τη μεταποίηση και ελαφρώς υψηλότερο του μέσου όρου στο σύνολο της οικονομικής δρατις υπηρεσίες καταλύματος όπου κύρια μορφή απασχόλησης είναι η μι- στηριότητας είναι στο εμπόριο (7%), στα Καταλύματα (6%) και στη Μεταποίηση (5%). σθωτή εργασία (73% περίπου). Συνεπώς, με βάση τα χαρακτηριστικά που εξετάστηκαν η αδήλωτη εργασία εκδηλώνεται με διαφορετική ένταση σε διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Από την εκτίμηση της έμμεσης προσέγγισης που προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ των απασχολούμενων στην ΕΕΔ και ασφαλισμένων στο ΙΚΑ τείνει να είναι μεγαλύτερη, τουλάχιστον για τη χρονική περίοδο που καλύπτουν τα διαθέσιμα στοιχεία, στις κατασκευές και στη μεταποίηση. Όσον αφορά στη σύνδεση της αδήλωτης εργασίας με τη μορφή απασχόλησης, είναι πιθανό να ευνοείται η εκδήλωση του φαινομένου σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας όπως τα τεχνικά επαγγέλματα, το εμπόριο και η εστίαση (εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης, καφετέριες κα) λόγω του σημαντικού αριθμού εργαζομένων που εργάζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Συμπεράσματα Στην Ελλάδα καταγράφεται πιο έντονα, συγκριτικά με άλλες χώρες, η ανάπτυξη μιας δευτερεύουσας αγοράς εργασίας με αντίστοιχα χαρακτηριστικά όπως της επίσημης, στην οποία όμως είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο το φαινόμενο της αδήλωτης απασχόλησης. Η αδήλωτη εργασία παρατηρείται, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία και σε δραστηριότητες Από την άλλη πλευρά, το ύψος της αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα είναι σχετικές με το τουριστικό προϊόν. διπλάσιο ως ποσοστό (31%) από το μέσο όρο της ευρωζώνης με τον πρωτογενή τομέα να αποτελεί την κατεξοχήν οικονομική δραστηριόΗ αδήλωτη εργασία, η οποία στους ελέγχους του Σώματος Επιθεώρη- τητα στην οποία εμφανίζεται ο τύπος αυτός απασχόλησης. Υψηλό είναι σης Εργασίας ανήλθε στο 30% το 2011 συνδέεται με την ανάπτυξη της επίσης το μέγεθος της αυτοαπασχόλησης στα Επιστημονικά-Τεχνικά παραοικονομίας, ενώ εκδηλώνεται με μεγαλύτερη ένταση σε οικονομίες επαγγέλματα (δικηγόροι, λογιστές, σύμβουλοι επιχειρήσεων, αρχιτέκτοπου χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά ανεργίας και αυτοαπασχό- νες, επιστημονική έρευνα κ.ά.), καθώς 2 στους 3 σχεδόν εργάζονται με λησης, αλλά και σημαντικές μεταναστευτικές ροές, χαρακτηριστικά δη- αυτή τη μορφή απασχόλησης, σε αντίθεση με τις υπηρεσίες καταλύμαλαδή που συναντώνται στην ελληνική αγορά εργασίας. τος που κύρια μορφή απασχόλησης είναι η μισθωτή εργασία (σχεδόν 3 στους 4 εργαζόμενους). Η εμπειρική ανάλυση της αδήλωτης εργασίας είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς η πληροφορία σχετικά με το σύνολο των ωρών που εργάζεται Η αδήλωτη εργασία προκαλεί σημαντικές απώλειες για τους ασφαλιστιτο άτομο που συμμετέχει στην ανεπίσημη αγορά εργασίας είναι σχεδόν κούς οργανισμούς της χώρας, καθώς συνεπάγεται τη σημαντική δυσκοαδύνατο να προσδιοριστεί. Μια έμμεση όμως μέθοδος η οποία βασίζε- λία στη χρηματοδότησή τους. Η αρνητική αυτή επίδραση επιβαρύνεται ται στην πιθανές αποκλίσεις που εμφανίζουν τα στατιστικά στοιχεία από από την ανοδική πορεία της ανεργίας, αλλά και από την φύση της οικοδιαφορετικές πηγές δεδομένων μπορεί να ερμηνευτεί, σύμφωνα με τη νομικής δραστηριότητας ορισμένων επιχειρήσεων γεγονός που υποβιβλιογραφία, ως ένδειξη εκδήλωσης του φαινομένου. δεικνύει την ανάγκη υιοθέτησης μέτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ένα μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η μείωση Από τη σύγκριση μεταξύ του αριθμού των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ και των ασφαλιστικών εισφορών τις οποίες καταβάλλουν εργαζόμενοι και των μισθωτών από την έρευνα Εργατικού Δυναμικού σε κύριους κλά- εργοδότες, οι οποίες είναι από τις υψηλότερες (35% περίπου του μισθοδους οικονομικής δραστηριότητας, προκύπτει ότι η μεγαλύτερη από- λογικού κόστους) στην Ευρώπη. Προκειμένου όμως, η υιοθέτηση ενός κλιση ανάμεσα στις δύο πηγές στατιστικών στοιχείων καταγράφεται μέτρου σαν αυτό να λειτουργήσει προς την επιθυμητή κατεύθυνση θα στις κατασκευές, στον πρωτογενή τομέα, στη μεταποίηση και στην πρέπει αφενός να ενισχυθούν οι μηχανισμοί για τον έλεγχο τήρησης της ασφαλιστικής νομοθεσίας, ενώ είναι αναγκαία και η ευσυνείδητη στάση εστίαση. εργοδοτών και εργαζομένων για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους.

MODERN DIPLOMACY

30

Women, Business & The Future of Work ΣΟΦΙΑ ΜΑΡΚΟΥ

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το ετήσιο WIB Forum 2012 με θέμα “Women, Business & The Future of Work”, που διοργάνωσε η Επιτροπή Women in Business (WIB) του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου. Στην εισαγωγική του ομιλία, ο Πρόεδρος του ΕλληνοΑμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, κ. Γιάννος Γραμματίδης υπογράμμισε την ανάγκη του μετασχηματισμού της Γενικής Γραμματείας Ισότητας σε Γενική Γραμματεία Ίσων Ευκαιριών για όλους, ανεξάρτητα από φύλλο, θρησκεία, φυλή, ηλικία, θεωρόντας ότι το θέμα της Ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει, ουσιαστικά, εδώ και καιρό λυθεί. Ο κ. Γιάννος Γραμματίδης εξήρε τη προσφορά εκείνων που υπηρέτησαν τη Γενική Γραμματεία Ισότητας μέχρι τώρα, τόνισε όμως ότι είναι η στιγμή να γυρίσουμε σελίδα και να προσαρμοστούμε στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.

το γεγονός ότι όλα αλλάζουν, καθώς μπαίνουμε στην εποχή των knowledge workers και της μαθησιακής οικονομίας όπου θα μιλάμε για οριζόντιες καριέρες, με ασύγχρονα εργασιακά προγράμματα. Ενώ λοιπόν οι γυναίκες μέχρι σήμερα αγωνίζονταν πολύ περισσότερο από τους άνδρες ομολόγους τους να αναρριχηθούν την πυραμίδα της επαγγελματικής ιεραρχίας, τώρα που τα εργασιακά μοντέλα εργασίας μετασχηματίζονται σε συνεργατικά δίκτυα και projects, φαίνεται να γίνεται πιο προσβάσιμη για αυτές η επαγγελματική επιτυχία.

Σε πάνελ συζήτησης συμμετείχαν οι κυρίες: Μαρίκα Λάμπρου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της SingularLogic, Κατερίνα Τριβυζά, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Eurobank Business Services, Κωνσταντίνα Καλλιμάνη, Η κ. Θεανώ Λιακοπούλου, Partner της McKinsey & Company της Αθήνας Εντεταλμένη Σύμβουλος του Ομίλου Καλλιμάνη, Μαρία Βλάχου, Διευκαι ηγετικό στέλεχος για θέματα που άπτονται πρωτοβουλιών για τη γυ- θύνουσα Σύμβουλος & Συνιδιοκτήτρια της Fereikos Helix, Έλενα Αθουναικεία επιχειρηματικότητα στην περιοχή ΕΜΕΑ, παρουσίασε στοιχεία σάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Carbon Positive. Τη συζήτηση από πρόσφατες παγκόσμιες έρευνες, σχετικά με τη γυναίκα στον επι- συντόνισε η κα. Κατερίνα Τσεμπερλίδου, Συγγραφέας, Blogger & Κειμεχειρηματικό κόσμο. Τα συμπεράσματα από την ομιλία της κ. Λιακοπού- νογράφος. λου συνοψίζονται στα παρακάτω: Επιχειρήσεις με μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών στελεχών έχουν καλύ- Η κ. Γεωργία Καρτσάνη, Πρόεδρος της Επιτροπής Women in Business τερα οικονομικά αποτελέσματα. Ηγετικά μοντέλα που εφαρμόζονται (WIB) δήλωσε: «Τα νέα εργασιακά μοντέλα που αναπτύσσονται στα επόαπό γυναίκες έχουν συχνότερα θετική επίδραση σε: Team Leadership, μενα χρόνια και στυλ ηγεσίας που θα απαιτηθούν φαίνεται να ανταποAccountability, Work Environment and Values. Οι επιχειρήσεις που κρίνονται καλύτερα στις εργασιακές ανάγκες και φύση της γυναίκας. έχουν ως στρατηγική προτεραιότητα την εξισορρόπηση των φύλων Είναι καιρός λοιπόν να γυρίσουμε το καθρέπτη προς εμάς για να κοιτάέχουν διπλασιαστεί από το 2010. Αυτό όμως δέν συνεπάγεται και σε ξουμε το τι πρέπει εμείς οι ίδιες να αναπτύξουμε ως ικανότητες έτσι ουσιαστική αύξηση γυναικών σε ρόλους ηγεσίας σε επιχειρήσεις των ώστε να διεκδικήσουμε το μέλλον που μας αξίζει και μας ανήκει». Ευρωπαϊκών χώρων . Οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην κατάκτηση της κορυφής και τα κυριότερα είναι: η ισορροπία ευθυνών εργασίας και οικίας και το ότι τα εργασιακά μοντέλα απαιτούν διαθεσιμότητα και γεωγραφική μετακίνηση. O κ. Τίτος Σιμιτζής, Διευθύνων Σύμβουλος της Alternative Research Solutions, τόνισε

MODERN DIPLOMACY

Η ανάπτυξη και ο δρόμος του 2013 Η πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να χαλαρώσει και οι αγορές εργασίας να κινηθούν και πάλι, τόνισαν οι ευρωβουλευτές που συμμετείχαν στην πρώτη συνάντηση, στις 28 Νοεμβρίου, του λεγόμενου "Ευρωπαϊκού Εξαμήνου" συντονισμού των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών πολιτικών. Στη συνάντηση συμμετείχαν οι Επίτροποι Οικονομικών και απασχόλησης Ρεν και Άντορ, οι οποίοι παρουσίασαν την Ετήσια Έκθεση Ανάπτυξης της Επιτροπής για το 2013. Η Ετήσια Έκθεση Ανάπτυξης, ή Annual Growth Survey, αποτελεί το προοίμιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου,, την περίοδο του έτους που, από το 2010, είναι αφιερωμένη στον καλύτερο συντονισμό των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών των κρατών μελών με το σύμφωνο Σταθερότητας και την αναπτυξιακή στρατηγική ΕΕ2020. Οικονομία "Να μιλήσουμε με ειλικρίνεια και να παραδεχθούμε ότι, δυστυχώς, η πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής απέτυχε. Η εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών πρέπει να επιβραδυνθεί και να απλωθεί σε περισσότερα χρόνια", σημείωσε μιλώντας στη συνάντηση, η εισηγήτρια της επιτροπής Οικονομικών για το θέμα, Πορτογαλέζα ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών, Elisa Ferreira. Έχουμε πετύχει πολλά στην αναμόρφωση της οικονομικής διακυβέρνησης τα δύο-τρία τελευταία χρόνια. Πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να προωθήσουμε πολιτικές που θα επιτρέψουν στην Ευρώπη αν επιστρέψει στην ανάπτυξη από του χρόνου", τόνισε από την πλευρά του ο Επίτροπος Οικονομικών, Όλι Ρεν. Αγορά Εργασίας Η Ισπανίδα εισηγήτρια της επιτροπής Απασχόλησης, Veronica Lope Fontagné, (ΕΛΚ), τόνισε από την πλευρά της ότι "οι αγορές εργασίας πρέπει να γίνουν πιο δυναμικές. Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι πραγματικότητες και η ανεργία των νέων παραμένει τεράστιο πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. "Πρέπει να τονώσουμε τη δημιουργία θέσεων εργασίας και κυρίως τη ζήτηση εργασίας. Η φορολόγηση της εργασίας παραμένει υπερβολική, ειδικά για τους χαμηλόμισθους και πρέπει να στραφούμε σε άλλες πηγές φορολογικών εσόδων όπως η φορολόγηση της ρύπανσης ή των ακινήτων", σημείωσε ο Επίτροπος Απασχόλησης, Λάζλο Άντορ. Προσέθεσε δε ότι "τεράστιο" παραμένει το πρόβλημα της διασύνδεσης σχολείου και αγοράς εργασίας.

34

Το παράδοξο των ταλέντων από τη σκοπιά των εργαζομένων ΑΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ

Αν και η υψηλή ανεργία εξακολουθεί να υφίσταται και η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη χαρακτηρίζεται από ανισότητα και ανάσχεση, το «τσουνάμι βιογραφικών» φαίνεται να έχει μειωθεί σε ένα απλό «κύμα βιογραφικών». Σύμφωνα με τη νέα παγκόσμια έρευνα της Deloitte και της Forbes Insights, με τίτλο «Talent 2020: Εξετάζοντας το παράδοξο των ταλέντων (talents) από τη σκοπιά των εργαζομένων», τέσσερις στους πέντε (80%) εργαζόμενους που ρωτήθηκαν δηλώνουν ότι σκοπεύουν να παραμείνουν στους οργανισμούς στους οποίους εργάζονται για την επόμενη χρονιά (παρόλο που σημαντικό ποσοστό δηλώνει μη ικανοποιημένο με την εργασία του)- μια σημαντική διαφορά από το 2011, όταν σχεδόν δύο στους τρεις εργαζόμενους (65%) απάντησαν στην ίδια ερώτηση ότι σχεδίαζαν την έξοδο τους από αυτούς. Η βασική αιτία για την αλλαγή αυτή είναι η έντονη δυσκολία που υπάρχει στην αγορά εύρεσης εργασίας που καθιστά πλέον σαφές ότι υπάρχει μία αντίστροφη σχέση μεταξύ του επιπέδου της ανεργίας και της τάσης των εργαζομένων για μετακίνηση.

MODERN DIPLOMACY

36

Καθώς όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι φαίνεται να παραμένουν στις τρέχουσες θέσεις τους, οι εταιρίες μπορούν να μπουν στον πειρασμό να παραμελούν τις ικανότητές τους και τις στρατηγικές διατήρησης χάρη σε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας ότι οι εργαζόμενοι τους «ήρθαν για να μείνουν». Ωστόσο, η έκθεση προειδοποιεί ότι οι πιο κρίσιμοι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων είναι εκείνοι με τις περισσότερες ευκαιρίες για μετακίνηση.

Η Ελεάνα Γιαμπανά, Partner του τμήματος Human Capital της Deloitte Ελλάδος δήλωσε: «Στην Ελλάδα διανύουμε δυστυχώς την 5η χρονιά ύφεσης. Στην χώρα μας, το «τσουνάμι» των βιογραφικών συνεχίζεται «Η ανάπτυξη και η διατήρηση κορυφαίων ταλέντων (talents) είναι ου- και μάλιστα παρατηρούμε πως όταν συντρέχουν λόγοι που καθιστούν σιαστικής σημασίας για τη διατήρηση της μελλοντικής ανταγωνιστικό- την μετακίνησή τους απαραίτητη τότε πολλά στελέχη ενδιαφέρονται τητας, καθώς και η συνεχής επένδυση στην προσωπική και περισσότερο για μία μετακίνηση εκτός Ελλάδος. Από την άλλη, αν κάεπαγγελματική ανάπτυξη των ανθρώπων, θα πρέπει να είναι ένας πρω- ποιος εργάζεται σε μία επιχείρηση που θεωρείται βιώσιμη, είναι γεγονός ταρχικός στόχος του κάθε οργανισμού που φιλοδοξεί να γίνει ηγέτης πως δύσκολα σκέφτεται να μετακινηθεί παρά μόνο εάν παρουσιαστεί στην αγορά», δήλωσε η Lisa Barry, Talent, Performance and Reward κάποια εξαιρετική ευκαιρία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το παράδοξο των στεLeader, Deloitte Touche Tohmatsu Limited (DTTL). λεχών υπάρχει, ακόμη και σε μία αγορά όπως η ελληνική που η ανεργία αγγίζει το 25%! Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας και την ανάλυση της Deloitte οι επιχειρήσεις πρέπει να εστιάσουν σε 3 περιοχές προκειμένου να διατηρήσουν τα ταλέντα τους: Ουσιώδη καθήκοντα και ευθύνες. Οι εργαζόμενοι εκτιμούν περισσότερο την δουλειά τους όταν νιώθουν ότι αξιοποιούνται τα προσόντα και οι δεξιότητές τους, διαφορετικά επιλέγουν να αποχωρήσουν. Προσοχή στις επικίνδυνες εργασιακές «ομάδες». Οι ομάδες που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μετακίνησης είναι οι ομάδες των νέων εργαζομένων (κάτω από 2 χρόνια στην ίδια δουλειά) καθώς και οι υπάλληλοι της Χιλιετίας (άτομα ηλικίας 31 και κάτω). Από τις έρευνες της Deloitte έχει φανεί ότι όσα περισσότερα έτη έχει κάποιος εργαζόμενος στην ίδια δουλειά τόσο λιγότερο επιθυμεί την αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος. Για να το αντιμετωπίσουν αυτό οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να δώσουν έμφαση σε προγράμματα ανάπτυξης νεοπροσληφθέντων. Εμπιστοσύνη στην ηγεσία. Από τις έρευνες της Deloitte έχει διαπιστωθεί ότι όταν οι εργαζόμενοι λαμβάνουν από την διοίκηση ξεκάθαρα μηνύματα σχετικά με την στρατηγική της επιχείρησης και έχουν εμπιστοσύνη πως η διοίκηση της επιχείρησης θα υλοποιήσει την στρατηγική της, τότε η τάση για μετακίνηση κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Συνεπώς, η Deloitte, βασιζόμενη στα αποτελέσματα της έρευνας «Talent 2020», συνιστά στις εταιρίες να εντείνουν την προσοχή τους στην αξιοποίηση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων, δίνοντας έμφαση και επιβραβεύοντας την αυθεντική ηγεσία και προωθώντας ένα περιβάλλον με αποτελεσματική, διαφανή επικοινωνία.

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, είναι λογικό πως σε μία τόσο «στεγνή» αγορά δεν υπάρχουν πολλοί λόγοι ανησυχίας ότι τα ικανά στελέχη πρόκειται να αποχωρήσουν. Επειδή όμως η συνεχής επένδυση στην προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των ανθρώπων, θα πρέπει να είναι ένας πρωταρχικός στόχος του κάθε οργανισμού που φιλοδοξεί να γίνει ηγέτης στην αγορά, καμία επιχείρηση δεν πρέπει να εφησυχάζεται πάνω στην πλασματική στασιμότητα που έχει δημιουργήσει η κρίση και να θεωρήσει πως δεν υπάρχουν ευκαιρίες για τους ικανούς ανθρώπους που απασχολεί. Στην Deloitte θεωρούμε πως από τους καλύτερους τρόπους να κρατήσει μία επιχείρηση σήμερα τα ικανά στελέχη είναι να τους παρέχει συνεχή επιμόρφωση και εκπαίδευση. Το ζητούμενο δηλαδή είναι να αναγνωρίσουν οι εργαζόμενοι ως την καλύτερη ευκαιρία για εξέλιξη της καριέρας τους το να παραμείνουν μέσα στον ίδιο εργοδότη και όχι να αποχωρήσουν από αυτόν»

Η έρευνα «Talent 2020: Εξετάζοντας το παράδοξο των ταλέντων από τη σκοπιά των εργαζομένων» είναι η τέταρτη κατά σειρά έκθεση για ταλέντα. Το «Talent 2020» είναι η συνέχεια της έρευνας «Διαχείριση ταλέντων σε μια ταραγμένη οικονομία». Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Forbes Insights για να διερευνηθούν οι μεταβαλλόμενες προτεραιότητες και οι ανάγκες των εργαζομένων σε παγκόσμια κλίμακα και στις μεγάλες εθνικές εταιρίες. Η εν λόγω έκθεση περιλαμβάνει τα αποτελέσματα έρευνας κατά την οποία ερωτήθηκαν 560 εργαζόμενοι μεγάλων επιχειρήσεων στην Αμερική, την Ασία και τον Ειρηνικό, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Η μεταρρύθμιση του Κράτους, θεμέλιος λίθος για την Ανάπτυξη ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ

Οι ομιλίες και συζητήσεις του φετινού συνεδρίου πού διοργάνωσε για 23η χρονιά το Ελληνο-Aμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο επικεντρώθηκαν στις απαιτούμενες ενέργειες και στις κρίσιμες αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να καταστεί η Ελλάδα σύγχρονη και ανταγωνιστική, απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την ανάκαμψη και την έξοδο από την παρούσα βαθιά κρίση. Στο πλαίσιο αυτό, στο συνέδριο παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν κρίσιμα ζητήματα, όπως η ανάγκη μεταρρύθμισης του κράτους, η διαφάνεια, ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας (αναδιάρθρωση δομών και απλούστευση διαδικασιών) και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, το μέλλον και ο ρόλος των τραπεζών στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, οι αποκρατικοποιήσεις, η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας κλπ.

MODERN DIPLOMACY

38

Έτσι ώστε να ρυθμιστεί οριστικά και συλλογικά η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Κατά το προηγούμενο της Διάσκεψης του Λονδίνου για το χρέος της Γερμανίας το 1953. Ο κ. Τσίπρας ολοκλήρωσε, επισημαίνοντας: «Είμαστε έτοιμοι για να αναλάβουμε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας. Είμαστε έτοιμοι για να εφαρμόσουμε τις μεγάλες, προοδευτικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο τόπος για να βγει οριστικά από το τέλμα της ανακυκλούμενης κρίσης. Για ένα νέο φορολογικό σύστημα. Δίκαιο, απλό, διαφανές και αποτελεσματικό. Που θα διευρύνει τη φορολογική βάση. Με το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο. Και με την αύξηση των φορολογικών εσόδων των νομικών προσώπων στο ύψος του μέσου όρου της Ευρωζώνης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ομιλία του Πρεσβευτού των ΗΠΑ στην Ελλάδα κ. Daniel Smith, πού τόνισε την ανάγκη να συνεχισθούν με αμείωτο ρυθμό οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ως βασική προϋπόθεση για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ο Αμερικανός διπλωμάτης διαβεβαίωσε τους συνέδρους ότι το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Ελλάδα θα συνεχισθεί Από την κατάργηση της νόμιμης φοροαποφυγής. Τον περιορισμό της δυνατότητας απόκρυψης εισοδημάτων και κερδών. Δηλαδή, από την αμείωτο σε όλα τα επίπεδα. αύξηση των φορολογητέων κερδών. Σας υπενθυμίζω ότι, σύμφωνα με Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις απασχόλησαν επίσης τους ομιλητές τον προϋπολογισμό του 2013, τα έσοδα από νομικά πρόσωπα το 2012 του συνεδρίου, όπου σημασία δόθηκε κυρίως στην αναδιάταξη της δη- θα κινηθούν στο €1,6 δις. Δηλαδή, στο 0,8% του ΑΕΠ. Όταν ο μέσος μόσιας διοίκησης και στην εξέλιξη του έργου της ηλεκτρονικής διακυ- όρος στην Ευρωζώνη είναι 2,3% του ΑΕΠ. Για μια νέα δημόσια διοίκηση. βέρνησης στα οποία αναφέρθηκε εκτενώς και ο Υπουργός κ. Αντώνιος Θα προχωρήσουμε στην πλήρη οργανωτική αναδιάρθρωση του κράΜανιτάκης. Τα έργα αυτά αναλύθηκαν συνδυαστικά με την προσπάθεια τους. Με όρους κοινωνικής ανταποδοτικότητας και αντιγραφειοκρατιγια περισσότερη διαφάνεια στην διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων, κής και αποτελεσματικής εξυπηρέτησης του πολίτη. για πάταξη της διαφθοράς και για ανάσχεση του φαινομένου της φοροδιαφυγής όπου αναφέρθηκαν εκτενώς ο Υφυπουργός Οικονομικών Αλλά και της υγιούς και παραγωγικής ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. κ. Γιώργος Μαυραγάνης, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Προτεραιότητα είναι ο απογαλακτισμός του από την κομματική εξάρΛέανδρος Ρακιντζής, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύ- τηση, το ρουσφέτι και την αναξιοκρατία. Θα καταργήσουμε το πελατεινης κ. Γιώργος Σούρλας και ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάς ακό κράτος. Και θα προσπαθήσουμε να διαμορφώσουμε μια νέα σχέση κ. Κώστας Μπακούρης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η παρέμβαση εμπιστοσύνης ανάμεσα στο κράτος και τον πολίτη. Θα ενισχύσουμε τη της Πρεσβευτού της Αυστραλίας στην Ελλάδα κας Jenny Bloomfield θεσμική προστασία των ζωτικών για την εθνική υπόσταση δημόσιων πού αναφέρθηκε στο παράδειγμα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αγαθών και υπηρεσιών. Που συγκροτούν τον «σκληρό πυρήνα του κράτης χώρας της πού ήδη αποτελούν άριστη διεθνή πρακτική απόλυτα τους». Θα αποτρέψουμε την εκχώρηση σε ιδιωτικά συμφέροντα των νευραλγικών τομέων της υγείας, της παιδείας, του πολιτισμού και του εφαρμόσιμη και στην περίπτωση της Ελλάδας. αθλητισμού. Θα αποκεντρώσουμε οικονομικούς πόρους και εκτελεστιΤέλος, στο ελληνικό χρέος και στην προσπάθεια της Ελλάδας να ξεπε- κές αρμοδιότητες στην αυτοδιοίκηση. ράσει την οικονομική κρίση αναφέρθηκαν ο ειδικός σύμβουλος της Ομάδας Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Joly Dixon και ο επικεφαλής της Μονάδας «Ελλάς» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Gabriele Giudice, ενώ ο Πρόεδρος της αμερικανικής επενδυτικής εταιρείας «Cross Border Finance Inc» κ. Uwe Bott, εξήγησε γιατί η Ελλάδα αποτελεί πλέον έναν αξιόλογο επενδυτικό προορισμό για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Ευάγγελος Βενιζέλος και ο κ. Σάκης Παπαθανασίου, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ, αναφέρθηκαν στη συμβολή της στήριξής τους στο κυβερνητικό έργο που έχει επιτελεσθεί μέχρι τώρα, γεγονός το οποίο επηρέασε θετικά τις αποφάσεις αυτές, θέτοντας τις βάσεις για την ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας στη διεθνή κοινότητα. Ο Αρχηγος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και Πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, κ. Αλέξης Τσίπρας σημείωσε ότι «Η επάνοδος της χώρας σε τροχιά ανάκαμψης προϋποθέτει κυρίως την ακύρωση τους προγράμματος της ύφεσης και μια γενναία απομείωση του δημόσιου χρέους της χώρας ως ποσοστού του ΑΕΠ». Και συνέχισε: «Εμείς έχουμε εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό πρόγραμμα. Για την κοινωνικά δίκαιη και βιώσιμη δημοσιονομική σταθεροποίηση. Αλλά και για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρότηση. Ένα πολιτικό σχέδιο που θα αντικαταστήσει το Μνημόνιο. Και στη βάση του οποίου θα αναδιαπραγματευτούμε τη δανειακή σύμβαση, με τους εταίρους μας». Τόνισε δε, ότι: «ζητάμε αναστολή, moratorium στην εξυπηρέτηση του χρέους. Έως ότου η χώρα επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά. Έτσι ώστε να κινητοποιήσουμε πόρους για να φέρουμε την ανάπτυξη. Ζητάμε, επίσης, Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το Χρέος.

Σχολεία και νοσοκομεία θα ενισχυθούν με ανθρώπινο δυναμικό. Με στρατηγικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Όπως το νερό, ο ηλεκτρισμός, το φυσικό αέριο».

παρακολούθησης του έργου από πλευράς του Υπουργείου. Δεύτερο ζήτημα, ο χωρικός σχεδιασμός: σύνταξη σχεδίου Νόμου για τη θέσπιση συστήματος ταχείας Χωρικής / Πολεοδομικής Μεταρρύθμισης, Αναθεώρηση του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, Αναθεώρηση και εξειδίκευση των 12 Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης. Τέλος, υπάρχει στον άμεσο σχεδιασμό η προώθηση μιας ακόμη αναπτυξιακής μεταρρυθμιστικής πρωτοβουλίας, που αφορά στη ρύθμιση του χωροταξικού.

Στην ενότητα «Εξελίξεις στον Τραπεζικό Τομέα & η Συμβολή του στην Ανάπτυξη της Οικονομίας», κοινή θέση των ομιλητών ήταν, ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από μόνη της δεν θα έχει σημαντικά αποτελέσματα στη ρευστότητα της αγοράς. Η ρευστότητα και τα τρα- Ο Πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, κ. πεζικά δάνεια προκύπτουν από τις καταθέσεις και σήμερα έχουν χαθεί Γιάννος Γραμματίδης, υπογράμμίσε την επιτακτική ανάγκη η ελληνική πάνω από το 1/3 των καταθέσεων. πολιτική τάξη να οδηγήσει την Ελλάδα προς τα εμπρός και να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας ταχύτατα κινούμενης και δυναμικής παγκόσμιας οικονομίας απαλλάσσοντάς την από τις διαχρονικές διαρθρωτικές της αγκυλώσεις πού περιλαμβάνουν επίσης και τις σχεδόν θεσμοθετημένες αντιστάσεις σε κάθε πράξη αλλαγής, σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού. Συνέχισε λέγοντας: «το Επιμελητήριο, μαζί με άλλα ευρωπαϊκά διμερή επιμελητήρια, με τους συνδέσμους εξαγωγέων, το ΧΑΑ, τον ΣΕΒ και την ΕΕΔΕ θα αποτελέσουν έναν σημαντικό και ουσιώδη παράγοντα στην επόμενη φάση της ανάπτυξης της Ελλάδας και ιδιαίτερα στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση δράσεων εξωστρέφειας και προσέλκυσης επενδύσεων» Ο κ. Γιάννος Γραμματίδης ολοκλήρωσε την ομιλία του χαιρετίζοντας την δικαίωση των επιλογών του Πρωθυπουργού και την προσπάθεια να αποκατασταθεί η αξιοπιστία και η αξιοπρέπεια της Ελλάδας. Ο Πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς, ξεκίνησε την ομιλία του εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι η Ελλάδα θα βγει από την κρίση και το 2013 τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης θα φανούν. Υπογράμμισε ότι σημαντικό για τις επενδύσεις είναι η αλλαγή κλίματος στην εγχώρια αγορά και ζήτησε φορολογική συνέπεια, επιστροφή καταθέσεων και να λειτουργήσει η χώρα ως φυσιολογική δημοκρατία και ως φυσιολογική οικονομία. Διευκρίνισε ότι δεν ισχύει φόρος 45% στο ετήσιο εισόδημα πάνω από 25 χιλιάδες και ότι γίνεται προσπάθεια να αποκατασταθούν τα πολυτεκνικά επιδόματα, καθώς και ότι οι ενέργειες της κυβέρνησης έχουν ως σκοπό την ενίσχυση της μεσαίας τάξης.

Επίσης, σημειώθηκε ότι απαιτούνται πρωτογενή πλεονάσματα για τη βιωσιμότητα του χρέους και ότι το πρόβλημα δεν θα είναι πόσο θα είναι το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ αλλά το ότι το ΔΝΤ υπολογίζει την ανεργία στο 28% για το 2014. Σημαντικό στοιχείο για την ανάκαμψη είναι τα μεγάλα έργα, οι οδικοί άξονες και η απορρόφηση των κοινοτικών πόρων. Τέλος, επισημάνθηκε ότι σαφώς το κράτος πρέπει να τακτοποιήσει τις οφειλές του ύψους 9 δις προς τον ιδιωτικό τομέα, αλλά με τη προϋπό- Ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε την ανάγκη για ένα φορολογικό σύθεση ότι αυτά τα χρήματα θα παραμείνουν στη χώρα. Και ότι η συζή- στημα σταθερό, απλό, σύγχρονο, δίκαιο, αναπτυξιακό και ανέφερε τους τηση επικεντρώνεται στο χρέος του κράτους και όχι στο χρέος των βασικούς άξονες της φορολογικής μεταρρύθμισης. Συγκεκριμένα: ιδιωτών που ανέρχεται στα 50 δις. Χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές, για να έχουν κίνητρο οι φοροΟ Υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών λογούμενοι να πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. και Δικτύων κ. Κωστής Χατζηδάκης, επεσήμανε ότι «δίνουμε μάχη σε Απλούστερο φορολογικό σύστημα, για να παρακολουθείτε πιο εύκολα τρία επίπεδα: τη ρευστότητα, την επανεκκίνηση των μεγάλων έργων και και να μειωθεί η σχέση εφόρου-φορολογούμενου. τη προώθηση των μεταρρυθμίσεων». Επίσης, ότι από την Ευρωπαϊκή Εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας, ώστε να γίνονται αυτόματα οι επαΤράπεζα Επενδύσεων θα εισρεύσουν 1, 44 δις για την ενίσχυση της επι- ληθεύσεις και να μειωθούν οι τρύπες και της φοροδιαφυγής και οι εστίες χειρηματικότητας και θα εκπονηθεί Εθνική Στρατηγική Εξαγωγών». Τό- της διαφθοράς. νισε ότι είναι θέμα 48 ωρών η παρουσίαση μέτρων για την Aυστηρή τιμωρία – δηλαδή άμεσες και σκληρές ποινές - όσων επιμέαπλούστευση των διαδικασιών του ΕΣΠΑ, θα υπάρξει νέα πρόγραμμα νουν να μην πληρώνουν, ώστε να δημιουργηθούν ισχυρά αντικίνητρα ΕΤΕΑΝ και ότι διεξάγονται διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Τρά- στην φοροδιαφυγή. πεζα Επενδύσεων. Την ομιλία του ολοκλήρωσε λέγοντας ότι στόχος της Κυβέρνησης είναι Ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής η δημιουργία μιας Ελλάδας, κράτος-πρότυπο στην Ευρώπη, υπόδειγμα Αλλαγής, κ. Σταύρος Καλαφάτης, επικεντρώθηκε σε τρία μεγάλα ζητή- ανταγωνιστικότητας στην Οικονομία, υπόδειγμα σύγχρονης δημοκραματα που τίθενται ως προτεραιότητα: Πρώτο ζήτημα, το Κτηματολόγιο: τίας για τους πολίτες της, υπόδειγμα δικαιοσύνης και αξιοκρατίας για βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου για την επιτάχυνση και απρόσκο- την κοινωνία της και για τους νέους της. πτη πρόοδο των απαραίτητων διαγωνιστικών διαδικασιών, με κυρίαρχους τους κανόνες διαφάνειας, σχεδιασμός για τη συγχώνευση του ΟΚΧΕ με την Κτηματολόγιο ΑΕ και δημιουργία μηχανισμών στενής

MODERN DIPLOMACY

40

CEO Summit 2012 Κτίζοντας τη Νέα Ελλάδα Με τίτλο «Κτίζοντας τη Νέα Ελλάδα» προγραμματίζεται στις 11 Δεκεμ- Χαιρετισμούς στο Συνέδριο θα απευθύνουν ο Πρόεδρος της Οργανωβρίου 2012 στο ξενοδοχείο Hilton ένα σημαντικό Συνέδριο που διορ- τικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Γιώργος Πίττας, ο Πρόεδρος της Διγανώνει ο Τομέας Ηγεσίας της Ελληνικής Εταιρίας Διοικήσεως οικούσας Επιτροπής του Τομέα Ηγεσίας της ΕΕΔΕ κ. Δημήτρης Α. Επιχειρήσεων, στο πλαίσιο εκδηλώσεων που πραγματοποιεί η Εταιρία Μαύρος, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών κ. για τα 50 χρόνια από την ίδρυσή της, σε συνεργασία με τον ΣΕΒ, το ΙΟΒΕ, Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΕΔΕ κ. Κωντη Λέσχη Επιχειρηματικότητας και τον ΣΕΤΕ. σταντίνος Λαμπρινόπουλος. Σκοπός του συνεδρίου είναι να αναδειχθούν μέσα από εισηγήσεις και συζητήσεις οι αυριανές μορφές της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, όπως αυτές καλούνται να διαμορφωθούν μετά την κρίση, αλλά στο πλαίσιο των σοβαρών ανακατατάξεων που προκαλούνται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι, το Συνέδριο χωρίζεται σε πέντε ενότητες που είναι: Η Ελλάδα σήμερα – Η Ελλάδα αύριο Καινοτομία και Εξωστρέφεια Πυλώνες Ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας Σύνδεση της Εκπαίδευσης με τις Επιχειρήσεις και την Απασχόληση Επενδύσεις – Διαρθρωτικές αλλαγές Σε κάθε ενότητα μετέχουν σημαντικοί παράγοντες της ελληνικής οικονομίας και του δημόσιου τομέα της χώρας, όπως οι κ.κ. Παναγιώτης Αθανασόπουλος, Πρόεδρος του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), Ανδρέας Ανδρεάδης, Πρόεδρος ΔΣ του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Βασίλης Αντωνιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος της Boston Consulting Group, Γιώργος Γεράρδος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Πλαίσιο Computers, Γιώργος Γουρδομιχάλης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της G. BROS MARITIME, Γιάννος Γραμματίδης, Πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, Γιώργος Ζανιάς, Πρόεδρος ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Παναγιώτης Καρκατσούλης, Προϊστάμενος Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Ευτυχία Κασελάκη, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς, Ηλίας Κικίλιας, Διοικητής Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, Γιώργος Κορρές, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Κορρές Φυσικά Προϊόντα, Αριστείδης Μπελλές, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Νηρεύς, Πάνος Παπαδόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Forthnet, Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Τσιμέντων Τιτάν, Αθανάσιος Ρούλιας, Γενικός Διευθυντής της ΕΕΔΕ και Dr. Horst Reichenbach, Επικεφαλής της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Χορηγοί του Συνεδρίου είναι οι: Coca-Cola Τρία Έψιλον, Edenred, Eurobank Business Services, Forthnet Group, Interamerican, Manpower Group, SCA Hygiene Products, Sprint Integrated Communications, ΤΝΤ και υποστηρικτής η Boutaris.

Τραπεζική Ένωση Οι τράπεζες υπό στενή επιτήρηση Η ώρα να σπάσει ο ομφάλιος λώρος που δένει τη δανειοληπτική φερεγγυότητα των κρατών σε εκείνη των τραπεζών τους έχει σημάνει στην Ευρώπη της κρίσης, της εντεινόμενης λιτότητας και των αλλεπάλληλων πακέτων διάσωσης των πιστωτικών ιδρυμάτων. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται ενιαία αρχή εποπτείας των τραπεζών, επαρκή κεφάλαια αντιμετώπισης των προβλημάτων των τραπεζών και αξιόπιστη εγγύηση των αποταμιεύσεων των καταθετών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφωνεί, φυσικά, με όλα αυτά, όμως προσθέτει μια κρίσιμη παράμετρο: τον δημοκρατικό έλεγχο και τη διαφάνεια της όλης διαδικασίας δημιουργίας της Τραπεζικής ένωσης που συνιστούν οι καινοτομίες αυτές. Έτσι υπάρχουν σήμερα σε εξέλιξη δύο νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η πρώτη, που προωθείται με τη διαδικασία της διαβούλευσης, αφορά την ανάληψη της εποπτείας των τραπεζών από την ΕΚΤ, στο ρόλο του ενιαίου επόπτη. Με την ίδια διαδικασία προωθείται το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων και εισηγήτρια είναι η Βελγίδα ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Marianne Thyssen. Η δημιουργία κοινού ταμείου στήριξης των τραπεζών είναι απαραίτητη, τονίζουν οι ειδικοί του χώρου, ώστε να μη σηκώνει κάθε κράτος μέλος χωριστά το βάρος διάσωσης των τραπεζών του, κάτι που αποδεδειγμένα προκαλεί νευρικότητα και, ενίοτε, πανικό στις αγορές. "Η Ευρώπη άντλησε τα συμπεράσματα που έπρεπε να αντλήσει από την οικονομική κρίση και ένα από αυτά είναι ότι είναι αναγκαία η ενιαία επιτήρηση των τραπεζών. Με την ενιαία εποπτεία θα αποτρέψουμε την επανεμφάνιση προβλημάτων στις τράπεζες κι έτσι αποκαθιστούμε την εμπιστοσύνη, ενισχύουμε τον χρηματοπιστωτικό τομέα και προστατεύουμε τους καταθέτες και την οικονομία", σημειώνει σε δήλωσή της η κ. Thyssen. Υπό τη διαδικασία της συναπόφασης και με εισηγητή τον Γερμανό Πράσινο Sven Giegold, προχωρεί η διαδικασία οριστικοποίησης της σχέσης μεταξύ της ευρωπαϊκής αρχής Τραπεζικής Εποπτείας (ΕΒΑ), των εθνικών εποπτικών αρχών και της ΕΚΤ, στο ρόλο του κεντρικού επιβλέποντος. "Ο ενιαίος φορέας τραπεζικής εποπτείας θα είναι υποχρεωτικός για τις 17 χώρες της ζώνης ευρώ, αλλά στόχος μας είναι να τον κάνουμε όσο το δυνατόν ελκυστικότερο και για άλλες χώρες της ΕΕ και να βεβαιωθούμε ότι δεν θα καταλήξει κομπάρσος στην μελλοντική Τραπεζική Ένωση της ΕΕ", σημειώνει με τη σειρά του ο κ. Giegold.

MODERN DIPLOMACY

42

Ένα οικογενειακό τυροκομείο Στην Ελλάδα του σήμερα, που το κόστος είναι πρωταρχικό ζήτημα, η ενίσχυση τοπικών, μικρών επιχειρήσεων ίσως δώσει την ώθηση προς την ανάπτυξη. Ο παραγωγός γίνεται ιδιοκτήτης μιας ολοκληρωμένης μονάδας γαλακτοκομικής παραγωγής που συναγωνίζεται, λόγω της εντοπιότητας, τα αντίστοιχα εισαγόμενα προϊόντα. Επιπλέον γίνεται ανεξάρτητος και αυτόνομος ως προς τη διάθεση των τελικών προϊόντων και παρακάμπτει τους προμηθευτές ή μεσάζοντες. Τέλος, η πλειοψηφία των παραγωγών, με προσιτό πλέον κόστος έχει τη δυνατότητα εγκατάστασης μικρής και ευέλικτης μονάδας, που προβλέπεται από τις κοινοτικές οδηγίες, αντί της κατασκευής ενός οικοδομήματος.

Η καθετοποίηση της παραγωγής είναι μία οικονομική λύση που προσφέρεται με την κατασκευή μικρού τυροκομείου σε ένα χώρο τύπου container. Η απλοποίηση της διαδικασίας παραγωγής τυριού, αλλά και η εγκατάσταση του container παρουσιάζεται παρακάτω: Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό η μεταφορά και η εγκατάσταση ενός «ΤυροBOX» είναι απλή διαδικασία. Το container-τυροκομείο είναι τυποποιημένο, συγκεκριμένων διαστάσεων, καταλαμβάνει μικρό χώρο, πληροί όλες τις προϋποθέσεις και απαιτήσεις της νομοθεσίας και είναι έτοιμο προς χρήση. Η παραγωγική διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο container είναι η παρακάτω (όπως απεικονίζεται και στο σχετικό διάγραμμα): Το γάλα παραλαμβάνεται σε μια παγολεκάνη ψύξης (4°C) και αποθηκεύεται εκεί, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του προϊόντος. Με τη βοήθεια αντλίας μεταφέρεται στο φίλτρο (κορυφολόγος) με σκοπό τη φυγοκέντρηση και τον επιπλέον καθαρισμό του γάλακτος. Από τον κορυφολόγο, το γάλα μεταφέρεται στο βραστήρι, στο οποίο θερμαίνεται σε θερμοκρασία 68° για περίπου 17-20 λεπτά. Σε αυτό το σημείο πραγματοποιείται η παστερίωση. Από το βραστήρι, διοχετεύεται με αντλία στον ψύκτη, όπου μειώνεται η θερμοκρασία του γάλακτος στους 32° C. Έπειτα ακολουθεί η τοποθέτηση του στην πήκτρα. Στο στάδιο αυτό ο τυροκόμος βάζει καλλιέργεια (CaCl) και μαγιά/πυτιά για να ξεκινήσει η διαδικασία της πήξης του γάλακτος. Μετά το πέρας 1 ώρας το γάλα έχει πυκτώσει (τυρόπηγμα) και γίνεται ο διαχωρισμός του τυροπήγματος

από το τυρόγαλα. Ο τυροκόμος τοποθετεί το τυρόπηγμα σε καλούπια (στα τεζάκια) για αποστράγγιση και σχηματισμό λευκού τυριού. Μετά από μερικές ώρες το τυρί βγαίνει από τα καλούπια και τοποθετείται στο θάλαμο ωρίμανσης (22-25°C) μέχρι να γίνει το ΡΗ κατάλληλο και να είναι δυνατόν να αποθηκευτεί στο θάλαμο ψύξης (2-5°C). Με την κατασκευή ή την προμήθεια ενός τέτοιου συστήματος, τύπου container, για την επεξεργασία του γάλακτος ελαχιστοποιείται μία κατηγορία προβλημάτων που αφορά τις αδειοδοτήσεις (οικοδομική άδεια, επενδύσεις σχετικές με την προστασία του περιβάλλοντος) και μειώνεται σημαντικά το κόστος δημιουργίας μιας παρόμοιας τυροκομικής επιχείρησης, με δυνατότητα επεξεργασίας 200-1.500λίτρα γάλακτος για κάθε κύκλο εργασίας.

Παραγωγική Ανασυγκρότηση και Τεχνολογικές Προτεραιότητες ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Με στόχο την ανάδειξη της καινοτομίας και των τεχνολογιών αιχμής ως καθοριστικών παραμέτρων για την ανάπτυξη μιας δυναμικής οικονομίας, που θα στηρίζει σύγχρονες θέσεις εργασίας και την πρόκληση χάραξης εθνικών στρατηγικών, ο ΣΕΒ διοργάνωσε δημόσια εκδήλωση με θέμα: «Παραγωγική Ανασυγκρότηση και Τεχνολογικές Προτεραιότητες», στο «ΘΕΑΤΡΟΝ», Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Σκοπός της παρέμβασης του ΣΕΒ είναι να συμβάλει σε μία ευρύτερη δημόσια συζήτηση για τις τεχνολογικές προτεραιότητες της χώρας και να αναδείξει τη σπουδαιότητα καθώς και την αλληλεξάρτηση τεχνολογίας, καινοτομίας, έρευνας και ανταγωνιστικότητας.

Ο μηχανισμός αυτός είναι το Δίκτυο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ενημέρωσης που υλοποιείται σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας. Το Δίκτυο αυτό δίνει τώρα τα πρώτα αποτελέσματα, που αφορούν στον προσδιορισμό και τη χαρτογράφηση τεχνολογιών αιχμής σε οκτώ τομείς ιδιαίτερης σημασίας για την ελληνική επιχειρηματικότητα και ανταγωνιστικότητα.» Ο ΣΕΒ θέτει στη διάθεση της Πολιτείας τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας, επιθυμώντας έμπρακτα και τεκμηριωμένα να συμβάλει στην αναγκαία συζήτηση για την οριοθέτηση των τεχνολογικών προϋποθέσεων της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό ο Υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Καλωσορίζοντας τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση ο Εκτελεστικός κ. Κωστής Χατζηδάκης, ενώ από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Αντιπρόεδρος του ΣΕΒ κ. Χάρης Κυριαζής, σημείωσε: «Η συγκυρία και Ασφάλισης και Πρόνοιας παρευρέθη η κυρία Aννα Δαλλαπόρτα, Γενική η καθημερινότητα συνθλίβει σήμερα τις επιχειρήσεις –παρ’ όλα αυτά, Γραμματέας Διαχείρισης Κοινοτικών και Aλλων Πόρων. και παράλληλα με την προσπάθεια επιβίωσης της οικονομίας, πιστεύουμε ότι πρέπει να προσπαθούμε και για την οικοδόμηση του Ακολούθησαν, ο χαιρετισμός του Προέδρου του ΣΕΒ, κ. Δημήτρη Δααύριο, της νέας Ελλάδας που θα έχει μια οικονομία διεθνώς ανταγωνι- σκαλόπουλου ενώ την εκδήλωση χαιρέτησε, επίσης, ο Πρόεδρος του στική και δυναμική. Ο ΣΕΒ αντιλαμβάνεται ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Κώστας Φωτάκης. Ιδιαίτερα κρίαποτελούν καθοριστική παράμετρο στην ανάπτυξη μίας δυναμικής και σιμες για την ανάδειξη της σχέσης αλληλεπίδρασης μεταξύ τεχνολογίας, ανταγωνιστικής οικονομίας. Σε αυτό το πλαίσιο πήρε την πρωτοβουλία καινοτομίας, έρευνας και ανταγωνιστικότητας ήταν οι παρεμβάσεις του για τη δημιουργία ενός μηχανισμού στρατηγικής τεχνολογικής πληρο- Γενικού Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Βασίλη Μάγκλαρη και φόρησης για την αποτελεσματική παρακολούθηση των τεχνολογικών του επικεφαλής της Μονάδας Regional Dimension of Innovation and Links with Cohesion Policy της Γενικής Διεύθυνσης για την Έρευνα και θεμάτων. Καινοτομία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Δημήτρη Κορπάκη.

MODERN DIPLOMACY

44

Επιλέγοντας τομείς με ιδιαίτερο συγκριτικό πλεονέκτημα και εστιάζοντας τις προσπάθειές τους στον προσανατολισμό των επενδύσεών τους σε Έρευνα και Καινοτομία στους τομείς αυτούς μέσα από μια διαδικασία « επιχειρηματικής ανακάλυψης», όλες οι περιφέρειες μπορούν να πετύχουν σημαντικά οφέλη, κατακτώντας ιδιαίτερες θέσεις στις διεθνείς αλυσίδες παραγωγής και αξιοποίησης αγαθών και υπηρεσιών. Οι Ελληνικές περιφέρειες έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να πετύχουν.» «Απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστική η Ελληνική οικονομία στο διεθνές περιβάλλον είναι η ενίσχυση των δημόσιων πολιτικών που αφορούν στην Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία (ΕΤΑΚ)», σημείωσε στην ομιλία του ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Βασίλης Μάγκλαρης και συμπλήρωσε «η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με στοχευμένες παρεμβάσεις ενίσχυσης της ΕΤΑΚ συμμετέχει στη συλλογική προσπάθεια που καταβάλλεται από την Πολιτεία για την έξοδο από τη βαθιά δημοσιονομική κρίση των τελευταίων ετών με απώτερο σκοπό τον εκσυγχρονισμό του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας. Για τον σκοπό αυτό, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη δημιουργία σταθερού θεσμικού πλαισίου για επενδύσεις σε Συμπράξεις Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και στην παροχή κινήτρων για τη δημιουργία μίας οικονομίας που θα χαρακτηρίζεται από ένταση γνώσης/καινοτομίας για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσίων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η ΓΓΕΤ φιλοδοξεί να αναδείξει τις απαιτούμενες συνέργειες των ερευνητικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στα ΑΕΙ και στους Ερευνητικούς της Φορείς με την παραγωγή καινοτομίας από τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα –όπως τόνισε ο κ. Μάγκλαρης- η ΓΓΕΤ έχει δρομολογήσει την επιτάχυνση της απορρόφησης του ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο απλοποιημένων διαδικασιών που στηρίζονται σε αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, καθώς και την κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Έρευνας και Καινοτομίας για την προγραμματική περίοδο 2013-2020.»

Παρουσιάζοντας στη συνέχεια το δίκτυο Τεχνολογικής και Επιχειρηματικής Πληροφόρησης και τις τεχνολογίες αιχμής που ανέλαβε να καταγράψει με ορίζοντα το 2020, ο κ. Νίκος Μελανίτης από το ΔΙΚΤΥΟ ΠΡΑΞΗ, επισήμανε: «Η επιχειρηματική και παραγωγική δραστηριότητα εξαρτάται και επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων με κυρίαρχους το νομικο-κανονιστικό περιβάλλον, τη διαθεσιμότητα των πόρων, τις τεχνολογικές εξελίξεις και το ανθρώπινο δυναμικό. Μία τεχνολογία ενδεχομένως επιφέρει αλλαγές σε περισσότερους του ενός οικονομικού κλάδου δραστηριότητας. Ομοειδείς τεχνολογίες με κοινή επιστημονική Απαριθμώντας τους κύριους άξονες πολιτικής της ΓΓΕΤ, ο κ. Μάγκλαρης βάση (γνωστικά αντικείμενα με συναφή επιστημονική προέλευση) συυπογράμμισε ότι σε αυτούς περιλαμβάνονται: Η ενίσχυση της ερευνη- ναποτελούν ένα θεματικό Τεχνολογικό Τομέα Αναφοράς. Η παρακολούτικής αριστείας σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς καινοτομίας, Η υλο- θηση των τεχνολογικών εξελίξεων και η επίπτωση των αλλαγών που ποίηση δράσεων ΕΤΑΚ που υποστηρίζουν τις εθνικές αναπτυξιακές επιφέρουν στην οικονομική δραστηριότητα, επιτελείται με βάση τον Τεπροτεραιότητες, Η ενίσχυση και ενθάρρυνση της περιφερειακής καινο- χνολογικό Τομέα Αναφοράς για μεθοδολογικούς και εργονομικούς λότομίας μέσω της έξυπνης εξειδίκευσης (RIS3, Regional Innovation γους: Η συγκέντρωση της πληροφορίας, η οργάνωσή της και η ανάλυσή Strategies for Smart Specialization), Η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυ- της σε όρους στρατηγικής ενημέρωσης επιτυγχάνεται αποτελεσματιναμικού σε ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα προς όφελος του παραγωγικού κότερα όταν ακολουθήσει την ίδια κατηγοριοποίηση που δεν αφίσταται ιστού αλλά και της κοινωνίας (π.χ. Σ-ΙΤ), Η αναδιάρθρωση του ερευνη- αυτών που ακολουθούν οι πολιτικές και τα προγράμματα τεχνολογικής τικού ιστού της χώρας, Η ενίσχυση υφιστάμενων ερευνητικών υποδο- ανάπτυξης. μών και η δημιουργία νέων, Η αυξημένη συμμετοχή στον Ευρωπαϊκό χώρο Έρευνας και ειδικότερα στο Horizon 2020, Η συνέργεια δημόσιων Οι τεχνολογίες αιχμής επιλέχθηκαν από 60 εμπειρογνώμονες από τον και Ιδιωτικών πόρων σε συνδυασμό με διαρθρωτικά και Ανταγωνιστικά ερευνητικό και επιχειρηματικό χώρο και αναδείχθηκαν ως ευκαιρίες επιΠρογράμματα ΕΤΑΚ τόσο σε Εθνικό όσο και σε Περιφερειακό επίπεδο, χειρηματικής δραστηριότητας και οικονομικής ανάπτυξης με μεθοδοΗ αξιοποίηση της καινοτομίας από το δημόσιο καθώς και Η προετοιμα- λογικά κριτήρια την ύπαρξη αγοράς, διακεκριμένης τεχνολογικής και σία σε θέματα ΕΤΑΚ της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ερευνητικής παραγωγής, δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων με εκστο Α’ Εξάμηνο 2014.» φρασμένο ενδιαφέρον στην τεχνολογία, και τέλος, προσδοκώμενη προστιθέμενη αξία στην ελληνική αγορά ή στο ελληνικό περιβάλλον σε Στη δική του παρέμβασή ο κ. Δημήτρης Κορπάκης υπογράμμισε ότι ορίζοντα ως το 2020.» «στα πλαίσια της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ευρώπη 2020, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα θέματα Έρευνας και Καινοτομίας Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που θεωρούνται θεμελιώδη για την οικονομική παραγωγική ανασυγ- «Επιχειρηματικότητα και Έρευνα: Νέα Εταιρική Σχέση για μια ανταγωκρότηση της Ευρώπης για την περίοδο 2014-20. Ξεκινώντας από τη νιστική οικονομία», όπου τα στελέχη της έρευνας, οι έγκριτοι πανεπιΣυνθήκη που δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη δημιουργία ενός Ευρωπαϊ- στημιακοί καθώς και οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων προσέγγισαν τα κού Ερευνητικού Χώρου, η στρατηγική Ευρώπη 2020 θα συνδυάσει τις κρίσιμα προβλήματα της σχέσης έρευνας και επιχειρήσεων στην Ελδυνάμεις του νέου Προγράμματος – Πλαισίου (Ορίζοντας 2020) με τους λάδα, μέσα από διαφορετικές εμπειρίες, αλλά συμφωνώντας ότι «είναι σημαντικούς πόρους των νέων διαρθρωτικών Ταμείων για να προσα- αναγκαίο να δούμε ξανά αυτήν τη σχέση μέσα από τη διαμόρφωση νατολίσει τις Ευρωπαϊκές περιφέρειες σε μια πολιτική οικονομικής ανα- νέων αποτελεσματικών εργαλείων συνεργασίας, μιας νέας αντίληψης διάρθρωσης με εργαλείο την Έξυπνη Εξειδίκευση (Smart για την προώθηση της έξυπνης εξειδίκευσης και της ανοικτής καινοτομίας».

Specialization).