contents
Η γεωΠΟλιΤικΗ ΤΗσ ΟυκρΑΝιΑσ VIKTORIYA SOLONYSHYN ΔιΑσΤρεβλωΝΟΝΤΑσ ΤΟΝ ΠΟυΤιΝ DR. MATTHEW CROSSTON κΑζΑκσΤΑΝ: Ο ΔρΟμΟσ ΠρΟσ ΤΟ μελλΟΝ JEANETTE "JJ" HARPER Η ΤΟυρκιΑ Ο ΠΟλεμΟσ κΑι Οι ΑγωγΟι GIANCARLO ELIA VALORI Ο ρωσΟΤΟυρκικΟσ «ψυχρΟσ ΠΟλεμΟσ» σΤΟΝ κΑυκΑσΟ TAYLOR MORSE Η ΑΝΑγκΑιΑ συμμΑχιΑ ANDY DEAHN ρωσιΑ κΑι ιρΑΝ σχεΔιΑζΟυΝ ΤΗ ΝεΑ μεσΗ ΑΝΑΤΟλΗ ANATOLII BARONIN Η ΔιΑμΑχΗ ΤΟυ ΠΑλιΟυ με ΤΟ ΝεΟ σΤΟ ιρΑΝ STEPHEN SARTY ΔιΠλωμΑΤικΟι ελιγμΟι σΤΗΝ κΑσΠιΑ DIANNE VALDEZ εΝεργειΑκΗ σΤρΑΤΗγικΗ κΑι ΤρΟμΟκρΑΤιΑ EVAN THOMSEN
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
ΗΠΑ-ΝΑΤΟ ΟυκρΑΝιΑ-ρωσικΗ ΟμΟσΠΟΝδιΑ
Η γεωΠΟλιΤικΗ ΤΗσ ΟυκρΑΝιΑσ
VIKTORIYA SOLONYSHYN MA Student, Department of International and European Studies, University of Piraeus, Greece
Σ
Στο άρθρο 18 του Συντάγματος της Ουκρανίας σημειώνεται: «Η εξωτερική πολιτική της Ουκρανίας αποσκοπεί στη διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων και της ασφάλειάς της, με τη διατήρηση της ειρηνικής και αμοιβαίας επωφελής συνεργασίας με τη διεθνή κοινότητα, σύμφωνα με τις γενικά αποδεκτές αρχές και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου." Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών επιβεβαιωνόταν η Ουκρανία, ως αντικείμενο των διεθνών σχέσεων και αποκτούσε όλο και μια πιο συγκεκριμένη εικόνα.
THE CASPIAN PROJECT 01
Μετά την ανακήρυξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητο κράτος, πολλά στάθηκαν ως εμπόδιο στο σχηματισμό μιας θετικής εικόνας προς τα έξω, δεδομένου ακόμη και του γεγονότος ότι άνηκε στη Σοβιετική Ένωση, κάτι το οποίο συνέβαλε στην «επιφυλακτική» στάση απέναντι της. Επιπλέον, τα οικονομικά προβλήματα, όπως ο πληθωρισμός, τα κλεισίματα εγκαταστάσεων, ο ρυθμός ανάπτυξης, κ.λπ., δημιούργησαν μια εικόνα αστάθειας. Τώρα, η Ουκρανία ελπίζει για μια συγκεκριμένη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά τη μελλοντική ένταξή της σε αυτήν και όσον αφορά την εξωτερική της πολιτική, η οποία καθοδηγείται όχι απο το νόμο, όπως ορίζεται από το Σύνταγμα (άρθρο 92, σ.9) ,αλλά απο τις «βασικές κατευθυντήριες γραμμές της εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας », οι οποίες εγκρίθηκαν από το Ανώτατο Συμβούλιο το 1993. Η Ουκρανία κατέχει μια ισορροπημένη, συνεκτική και αποφασιστική εξωτερική πολιτική, ενώ αντίστοιχα, οι κύριες κατευθύνσεις της σε γενικές γραμμές παραμένουν αμετάβλητες από την ανεξαρτησία της το 1991. Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το οποίο ήταν και το τελικό στάδιο στον προοδευτικό κατακερματισμό του μεγάλου σινοσοβιετικού κομμουνιστικού συνασπισμού, δημιουργήθηκε μια μνημειώδη γεωπολιτική σύγχυση, με κυρίαρχο την Ουκρανία και την προσπάθεια της να βρει την γεωγραφική της ταυτότητα στο νέο πολυπολικό σύστημα ισορροπίας δυνάμεων. Η Ουκρανία είναι ευρωπαικό κράτος και αυτό έχει καθοριστεί απο το ιστορικό της παρελθόν, τη γεωγραφική της θέση, την ανεξαρτησία της προς τις πολιτιστικές παραδόσεις του ευρωπαικού πολιτισμού, τη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού της και τις δυνατότητες των οικονομικών σχέσεων με την Ευρώπη.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Όσον αφορά το ευρωπαικό καθεστώς της Ουκρανίας είναι ακόμη συζητήσιμο, διότι δεν είναι πάντα καθοριστικός παράγοντας η γεωγραφία, ενώ ο μακροπρόθεσμος προσανατολισμός προς τη Μόσχα και το μακροχρόνιο χάσμα μεταξύ των δεσμών με την Ευρώπη φαίνεται να δείχνουν το αντίθετο. Αλλά είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς και τα ιστορικά γεγονότα. Ο Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, με τη μορφή του Χριστιανισμού, ήρθε στην Ουκρανία από το Νότο, από το Βυζάντιο - το πολιτιστικό κέντρο βάρους των μεσογειακών χωρών, περίπου την ίδια εποχή, όταν μετακόμιζε και στη Βόρεια Ευρώπη. Αργότερα οι δεσμοί με την Κωνσταντινούπολη παραβιάστηκαν. Μετά την εισβολή των Μογγόλων-Τατάρων, η Ουκρανία προσανατολίστηκε περισσότερο προς τη Δύση και τελικά έγινε μέρος του Πολωνο-Λιθουανικού κράτους. Η απειλή απο τους Πολωνούς ευγενείς ώθησε τον ουκρανικό λαό, ο οποίος δημιούργησε
τις δικές του αυτόνομες κρατικές-δομές, προς την άλλη κατεύθυνση στην οποία βρισκόταν η ορθόδοξη Μοσχοβία. Στη σύνθεση της Ρωσικής και Αυστρο- Ουγγρικής αυτοκρατορίας, η Ουκρανία παρήκμασε ως ανεξάρτητο έθνος αλλά διατήρησε έμμεση, μέσω της Μόσχας ή της Βιέννης, την επικοινωνία με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Έτσι, η Ουκρανία ήταν πάντα συγκεντρωμένη στην Ευρώπη, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και πολιτισμικά, όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε και τις σημαντικές επιπτώσεις του τουρκικού-ισλαμικού Νότου και της Ανατολής που υπέστη. Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας (24 Αυγούστου 1991) , η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στις ευρωπαϊκές δομές αυξήθηκε σημαντικά, αλλά αν την αφήσουμε να ακολουθήσει την πορεία της ελεύθερη, μπορούμε να αναμένουμε την υπερβολική επέκταση της Δύσης, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως δυσμενή εξέλιξη για το έθνος.
THE CASPIAN PROJECT 01
Μπορεί να υπάρξει απειλή να μετατραπεί η Ουκρανία σε εξάρτημα πρώτων υλών της Ευρώπης, σε προμηθευτή φθηνού εργατικού δυναμικού και πνευματικών πόρων. Ως αποτέλεσμα θα αλλάξει η κατεύθυνση της χώρας από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά. Η διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο του πολιτισμού, πρέπει να ελέγχεται και να βασίζεται σε ορθή και συνεπή έννοια της γεωστρατηγικής. Η σημασία του δυτικού προσανατολισμού των συμφερόντων της εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας προκαλείται από την επιθυμία της ουκρανικής πολιτικής ελίτ να βρει μια ισορροπία της ρωσικής ηγεμονίας στον χώρο της πρώην ΕΣΣΔ και να αναζητήσει τις δυνατότητες εισαγωγής της χώρας στο σύστημα της διεθνούς επικοινωνίας μέσω των κατάλληλων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Από τη Δύση περίμεναν ουσιαστική βοήθεια στον οικονομικό τομέα και πολιτική υποστήριξη στη διεθνή σκηνή, ιδίως όσον αφορά στις σχέσεις με τη Ρωσία. Αλλά γενικά η Δύση έχει δείξει αρκετό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία ως "διάδοχο" της ΕΣΣΔ, ενώ τα νέα ανεξάρτητα κράτη θεωρήθηκαν, ως κάτι δευτερεύον και ακατανόητο. Έχοντας κατακτήσει κάποιο επίπεδο διεθνούς αναγνώρισης, η Ουκρανία εξακολουθεί να στερείται την εγγύηση διατήρησης της ασφάλειάς της, τους αξιόπιστους στρατηγικούς εταίρους και τους συμμάχους της. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επικεντρώνονται στη Ρωσία, την φοβούνται και προσπαθούν να την πείσουν και να την πάρουν με το μέρος τους. Οι δυνατότητες της Ουκρανίας είναι λιγότερο ελκυστικές γι 'αυτούς, γνωρίζουν ελάχιστα γι' αυτήν. Επικίνδυνη τάση ήταν η απώλεια του ενδιαφέροντος προς την Ουκρανία από τις δυτικές χώρες, μετά την διευθέτηση των ανησυχιών τους για την ασφάλεια σχετικά με το ζήτημα του πυρηνικού αφοπλισμού στην Ουκρανία.
Δεδομένης της πολυπλοκότητας των διαδικασιών της Ουκρανίας ως ισότιμο εταίρο στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας γύρω της ενός πολιτικού και οικονομικού κενού. Ωστόσο, η Δύση ανησυχεί για την αναβίωση της πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης της Ρωσίας και, ως εκ τούτου, υπο τη συνειδητοποίηση του κινδύνου αυτού είναι διατεθειμένη να παρέχει κάποια υποστήριξη στην Ουκρανία. Η Δύση προσελκύει στις δομές της την Ουκρανία με στόχο να εμποδίσει τη στρατιωτική και πολιτική προσέγγιση με τη Ρωσία, έστω και αν δεν είναι σε θέση να παράσχει αληθινές εγγυήσεις για την ασφάλεια της, δεν ενδιαφέρεται να δουλεύει το στρατιωτικό δυναμικό της Ουκρανίας για τη Ρωσία, και οι πιθανότητες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ στο προσεχές μέλλον είναι προβληματικές. Δεν αποκλείεται να υπάρξει μια απειλητική κατάσταση, όταν, σε περίπτωση σοβαρής σύγκρουσης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, η Δύση θα περιορίζεται με ηχηρές δηλώσεις και δηλώσεις που θα καταδικάζουν τις τελευταίες, ή ακόμη και κρυφές συμφωνίες με την Ρωσία πίσω από την πλάτη της Ουκρανίας. Η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ στο μετα-κομμουνιστικό κράτος αποτελεί συνέχεια της γενικής πολιτικής τους στην Κεντρική Ευρώπη, η οποία είναι βασισμένη στην ελκυστικότητα της περιοχής στις ευρωατλαντικές δομές. Αυτό οφείλεται στο ΕυρωΑτλαντικό Συμβούλιο Σύμπραξης, στο πρόγραμμα «Σύμπραξη για την Ειρήνη", έναν μηχανισμό συνεργασίας και την πλήρη ένταξη στη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις ευρωατλαντικές δομές. Μετά την επίσημη δήλωση αποδοχής τριών κρατών της Κεντρικής Ευρώπης - την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία, εντείνεται η προσοχή στο ΝΑΤΟ, όσον αφορά τα μετα-κομμουνιστικά κράτη της Νότιας και Κεντρικής Ευρώπης.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Μια πρωτοβουλία των ΗΠΑ και της Ιταλίας, στις 3 Οκτωβρίου του 1997 στη Σόφια, συνάντηση των Υπουργών Άμυνας της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης που επιθυμούσαν να ενταχθούν στη Συμμαχία και τα αποτελέσματα της 43ης Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης του Ατλαντικού Συμφώνου (ΑΤΑ) στη Σόφια, δείχνουν ότι το ενδιαφέρον για την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έχει αυξηθεί και υπάρχουν λόγοι να περιμένουν την εισαγωγή τους στο ΝΑΤΟ κατά το δεύτερο κύμα. Εξετάζεται η δυνατότητα της οικονομικής ολοκλήρωσης στην περιοχή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχει ήδη καθιερωθεί η οικονομική υπο-περιφερειακή οργάνωση που ονομάζεται η «Πρωτοβουλία για τη συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη" (SECI). Όσον αφορά τις προοπτικές της συνεργασίας με τη Δύση, η μέγιστη τιμή, η οποία μπορεί να ζητήσει η Ουκρανία είναι η σταδιακή ενσωμάτωση της στις δυτικές δομές, συμπεριλαμβανομένου και του ΝΑΤΟ. Το ευρωπαϊκό μονοπάτι της ολοκλήρωσης είναι σίγουρα αναγκαίο, επειδή η Ουκρανία είναι ένα ευρωπαϊκό κράτος. Στην Ευρώπη μπορεί κανείς να βρίσκεται, είτε να είναι, είτε να υπάρχει αλλά προς το παρόν η Ουκρανία εξακολουθεί να μην έχει πολλά με τα οποία θα μπορούσε να πάει προς τη Δύση, με εξαίρεση τις πρώτες ύλες και το φθηνό εργατικό δυναμικό, το οποίο εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη των ισότιμων σχέσεων. Η Ουκρανία έχει μια ειδική θέση σχετικά με το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία και τη Συνθήκη της Τασκένδης. Δηλώνοντας τη δική της αυτοαποκαλούμενη ουδετερότητά της, επιδιώκει να διατηρήσει μια ισορροπία σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, αν και μερικές φορές αισθάνεται περισσότερη πίεση, είτε απο την μια πλευρά, είτε απο την άλλη. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ.
Τελικά σύμφωνα με τις σχετικές εξωτερικές και εσωτερικές δυνάμεις η Ουκρανία θα βρεθεί σε μια κατάσταση τελικής επιλογής, κάτι το οποίο είναι δύσκολο να προβλεφθεί τώρα. Η Ουκρανία κατέχει μια πολύ σημαντική στρατηγική θέση στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, και έχει αρκετά μεγάλες δυνατότητες. Ωστόσο, ο σχηματισμός μιας στρατηγικής συμμαχίας έξω από το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία, για παράδειγμα, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, φαντάζει ακόμη απίθανη αλλά η έμφαση για τη δημιουργία των δομών αυτών αυξάνεται συνεχώς. Ψάχνοντας μια αποδεκτή εναλλακτική λύση για τις σχέσεις με τη Δύση και τη Ρωσία, στους διοικητικούς κύκλους της Πολωνίας, της Λιθουανίας και άλλων χωρών, εκδηλώνεται η ιδέα της συνεργασίας της Βαλτικής και του Ευξείνου Πόντου, ως μια ζώνη ασφάλειας στην περιοχή εκείνη. Η ελκυστικότητα αυτής της ιδέας για την Ουκρανία είναι ότι ο σχηματισμός των περιφερειακών μπλοκ θα δημιουργήσει ενα σταθερό διεθνές περιβάλλον για αυτήν και θα αναστείλει τις επιθέσεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο έδαφός της και θα επιβεβαιώνει την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου κράτους. Οι ουκρανό-ρωσικές σχέσεις έχουν κάθε λόγο να γίνουν η κύρια ίντριγκα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Είναι η Ουκρανία σε θέση να εκτελέσει τον στρατηγικό στόχο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε πλήρη κλίμακα, όχι μόνο για την επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία, αλλά το αντίθετο, δηλαδή τη σύνδεση με την τελευταία? Η μη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών για τους Ευρωπαίους, δεν είναι απλά επιθυμητή, αλλα είναι απαραίτητη, αλλιώς το ευρω-ουκρανικό έργο δεν θα έχει καμία πιθανότητα εφαρμογής. Ωστόσο, η υπερβολική προσέγγιση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, επίσης, δεν ανταποκρίνεται στα εθνικά συμφέροντα της Ουκρανίας ή της στρατηγικής της Δύσης.
THE CASPIAN PROJECT 01
Έτσι, η εξωτερική πολιτική της Ουκρανίας, σε αυτο το σημείο, αναγκάζεται να ισορροπήσει πάνω στα λεπτά όρια των δυνατοτήτων, που απαιτούν λεπτή προσέγγιση και αληθινή τέχνη συμβιβασμού. Δύναται έτσι να υπάρχει ένα σύστημα ελέγχων τόσο της Ρωσίας όσο και της Δύσης. Στο μέλλον, αυτό αλλά και άλλες περιφερειακές δομές θα μπορέσουν να γίνουν υποσυστήματα ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλειας. Όσον αφορά την πολιτική της Ουκρανίας για τη Ρωσία σε διμερές επίπεδο, καθόλη τη πολυπλοκότητα της εγχώριας οικονομικής κατάστασης και της εξάρτησης της (οι λόγοι του όγδοου έτους της ανεξαρτησίας βασίζονται κυρίως στην εγχώρια αγορά) θα πρέπει τελικά να βγούν από τη βάση, για να κατανοηθούν οι δυνάμεις και οι δυνατότητες των 50,000,000 ανθρώπων ενός κυρίαρχου ευρωπαϊκού κράτους αλλά και να επανεξετάσουν τις σχέσεις της με το βόρειο-ανατολικό της γείτονα.
Είναι ουσιαστικά άστοχες οι προσπάθειες να εξετάσει κανείς τις σχέσεις με τη Ρωσία, υπάρχουν όμως ως διχοτομημένες, πολικές εναλλακτικές λύσεις: είτε συμφιλίωση, είτε πολιτική και οικονομική συνεργασία, είτε σύγκρουση και ανταγωνισμός. Η σωστή προσέγγιση σε αυτές τις σχέσεις είναι να ειδωθούν, ως σύνθετο πολυδιάστατο συγκρότημα, το οποίο έχει τομείς συνεργασίας και τομείς συνεργασίας και ανταγωνισμού, ή ακόμα και μια άμεση αντιπαράθεση (όχι απαραίτητα στρατιωτική). Όσον αφορά την κατοχή και την προσάρτηση της Κριμαίας, θα μπορούσε να ειπωθεί πως είναι το τελικό στάδιο πολλών προσπαθειών της Ρωσίας στο πλαίσιο της εσωτερικής σύγκρουσης που προέκυψε και πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, το οποίο πέρασε διάφορα στάδια και τελικά οδήγησε στην κατάληψη της χερσονήσου και του "υβριδιακού" πολέμου στο Donbass.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Υπήρχαν πολλές προσπάθειες εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας για κατοχή και προσάρτηση της Κριμαίας, η τελευταία προσπάθεια έγινε το Φεβρουάριο του 2014, όπου και υλοποιήθηκε στη χερσόνησο, η ιδέα για αποσχιστικές τάσεις. Το επίκεντρο δεν ήταν οι εσωτερικές πολιτικές δυνάμεις της Κριμαίας, αλλά η χρήση της στρατιωτικής ισχύος και των Ρώσων «Κοζάκων». Ο λόγος της μαζικής προδοσίας των «επιχειρηματιών» της πολιτικής δύναμης της –Κριμαικής οργάνωσης του Κόμματος των Περιφερειών, δεν περιείχε καμία ιδεολογική συνιστώσα. Έτσι, η κατοχή και η προσάρτηση της Κριμαίας δεν ήταν το αποτέλεσμα των αντιφάσεων μεταξύ των φιλο-ουκρανικών και των αποσχιστικών πολιτικών ιδεολογιών. Εκτός αυτού το Σύνταγμα της Ουκρανίας αλλά και της Κριμαίας δεν προβλέπουν την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Η Ουκρανία δεν είναι συνομοσπονδία από την οποία μπορεί κάποιος να φύγει όποτε θέλει. Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, το Κίεβο έδωσε στην Κριμαία ένα αυτόνομο καθεστώς, εξαιτίας της παρουσίας του ιστορικού λαού των Τατάρων στην χερσόνησο. Αυτό το καθεστώς έδωσε στην Κριμαία δικές της αρμοδιότητες και εξουσίες οικονομικές και πολιτιστικές αλλά δεν της έδωσε το δικαίωμα να εγκαταλείψει την Ουκρανία. Με βάση το Διεθνές Δίκαιο κανένα δικαίωμα απόσχισης δεν μπορεί να αναγνωριστεί. Ως αποτέλεσμα όμως, το Μάρτιο του 2014 η κατοχή της Κριμαίας ήταν το πρώτο βήμα όσον αφορά το σχέδιο του προέδρου Πούτιν. Το δεύτερο βήμα ήταν η δημιουργία χαοτικής κατάστασης στην Ανατολική πλευρά της Ουκρανίας, με στόχο την αποδυνάμωση του Κιέβου. Δυστυχώς η κατάσταση αυτή ακόμη εκλαμβάνει χώρα, με τραγικές συνέπειες για το κράτος και την οικονομία.
Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας βρίσκονται σε τεντωμένου σκοινί, με τις Η.Π.Α και τη Δύση να παίζουν το ρόλο του διαμεσολαβητή με τυπικές και άτυπες συμφωνίες, με αυστηρές κυρώσεις που πλήττουν στη Ρωσία τους τομείς των τραπεζών, της άμυνας και του πετρελαίου, με την ελπίδα πως η αυτή θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν απο τη συμφωνία εκεχειρίας του Μινσκ. Η Ουκρανία και η Ρωσία ως δύο γειτονικά κυρίαρχα κράτη έχουν πολλά κοινά όσον αφορά τις ιστορικές τύχες των λαών τους. Ένα πράγμα που θα πρέπει όμως να κατανοηθεί βαθιά είναι οι στρατηγικοί στόχοι και τα εθνικά συμφέροντα της κάθε χώρας ξεχωριστά, κάτι το οποίο θα βοηθήσει στην ενεργή πραγματοποίηση "του δικού τους παιχνιδιού." Η Πολιτική «να είσαι ο εαυτός σου» - δεν είναι μια πολιτική της αυτοαπομόνωσης, αντιθέτως, είναι η ισχυρότερη πολιτική, μια πολιτική που έχει ως στόχο να αποκτήσει πραγματικό αυτοσεβασμό στην παγκόσμια κοινότητα. Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να γίνει κυρίαρχη στις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Ρωσία. Θα πρέπει να είναι πολιτική σχέσης των δύο ισότιμων κυρίαρχων κρατών και με βάση το διεθνές δίκαιο να προσπαθούν να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής μιας ενδεχόμενης συνεργασίας και να περιορίσουν το πεδίο της συνεργασίας και ανταγωνισμού και της αντιπαράθεσης, γνωρίζοντας καλά ότι τα δυο τελευταία θα είναι πάντα σε μια συγκεκριμένη μορφή ύπαρξης. Αυτά τα κυρίαρχα ανεξάρτητα κράτη θα πρέπει να διεξάγουν τη δική τους εσωτερική και εξωτερική πολιτική, να διακηρύσσουν την ουδετερότητα ή τη μη ευθυγράμμιση, να δημιουργούν οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές συμμαχίες, να οργανώνουν συμμαχίες και συνασπισμούς, αλλά να το πράττουν με βάση τα εθνικά συμφέροντα και την εθνική ασφάλεια. Μόνο μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής στρατηγικής της Ουκρανίας στην πρώην Σοβιετική Ένωση και στην Ευρώπη ως σύνολο.
THE CASPIAN PROJECT 01
Διαστρεβλωνοντασ τον Πουτιν prof. Matthew Crosston Senior Editor, Caspian Project Director Matthew Crosston is Professor of Political Science, Director of the International Security and Intelligence Studies Program, and the Miller Chair at Bellevue University
Π
Παρακολουθώντας τα ειδησεογραφικά πρακτορεία της Δύσης, θα παρατηρήσετε ορισμένες επανα λαμβανόμενες ερμηνείες σχετικά με τη Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Αντί λοιπόν να διαφωτίσουν τους αναγνώστες τους σχετικά με αυτή την πολύπλοκη χώρα και έναν εξίσου πολύπλοκο ηγέτη, αναλώνονται σε απλοϊκές αναλύσεις που βασίζονται σε πέντε παραλλαγές:
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
1.Ο Πούτιν φαντασιώνεται την επιστροφή στο «ένδοξο Σοβιετικό παρελθόν». Η Ουκρανία είναι μόνο το πρώτο βήμα.
2.Ο Πούτιν έχει εμμονή με τις Ηνωμένες Πολιτείες και ενεργεί επιζητώντας την προσοχή τους.
Πράγματι, την τελευταία δεκαετία μέσω διεθνών πρωτοβουλιών και συμβολικών κινήσεων, ο Πούτιν υπενθύμισε επιτεύγματα και μέρος της ιστορίας της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό όμως που οι περισσότεροι στη Δύση αγνοούν, είναι η εσωτερική αντίληψη στη Ρωσία ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 δεν ήταν απλώς μια ιστορική και πολιτική μετάβαση σε μια νέα εποχή για το κράτος στο σύνολό του. Δεδομένου ότι η διάλυση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και τον «ιδεολογικό πόλεμο» καπιταλισμού - κομμουνισμού, με τον κομμουνισμό να χάνει, οι περισσότεροι θεώρησαν πως η διάλυση σήμαινε επίσης και την διαγραφή της ιστορίας. Σαν να μην υπήρξε τίποτα που να αξίζει να θυμόμαστε, να τιμούμε ή να μελετάμε μεταξύ 1918-1991, δηλαδή 75 χρόνια ιστορικό κενό –εκτός αν πρόκειται για αρνητικά γεγονότα εκείνης της περιόδου, οπότε αξίζει να αναφερθούν. Αυτό απορρίπτεται από τον Πούτιν, ο οποίος το θεωρεί ένα είδος συναισθηματικής Συνθήκης των Βερσαλλιών που επεβλήθη άδικα στην Ρωσία.
Συνήθως την αποκαλώ «παιδική ανάλυση» της ρωσικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, από αυτοαποκαλούμενους εμπειρογνώμονες με αμφίβολες γνώσεις της ρωσικής γλώσσας και αδιευκρίνιστες πηγές. Αυτό όμως δεν τους εμποδίζει να μιλούν στην τηλεόραση ή να γράφουν αμέτρητα άρθρα δίνοντας ένα ψυχολογικό προφίλ του Ρώσου ηγέτη, ως ένα κακομαθημένο παιδί που έχει ανάγκη να αναγνωρίζεται από τις ΗΠΑ ως «άνισος ισότιμος εταίρος». Αυτό που οι περισσότεροι αποτυγχάνουν να δουν είναι ότι η θέση της Ρωσίας στην Ουκρανία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα στρατηγικό σχέδιο που αγνοεί τη σημασία ή την ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η σύνδεση με την κατάσταση στην Ουκρανία όμως είναι εντελώς παράλογη. Αν η Ρωσική Ομοσπονδία ήθελε πραγματικά την «επανασύσταση» της Σοβιετικής Ένωσης στο σύνολό της, θα μπορούσε να ξεκινήσει από την ενσωμάτωση της Ανατολικής Ουκρανίας, βυθίζοντας την υπόλοιπη χώρα στο χάος.
3.Ο Πούτιν απαιτεί να αναγνωριστεί στη Ρωσία και πάλι το καθεστώς της υπερδύναμης. Η Ουκρανία είναι μια υπενθύμιση στον υπόλοιπο κόσμο. Μέχρι τώρα ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί κριτικοί στη Δύση έχουν παραδεχθεί ότι η Ουκρανία ουσιαστικά σπατάλησε δύο δεκαετίες πολιτικά, οικονομικά και γεωστρατηγικά, λόγω πλήρους κακοδιαχείρισης και δυσλειτουργικών κυβερνήσεων. Παραδεχόμενοι αυτό από τη μία πλευρά και προσπαθώντας να το συνδέσετε με ρωσικές πρωτοβουλίες στο εσωτερικό της Ουκρανίας, ως μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίου, είναι απλά μια ανόητη στρατηγική χωρίς κοινή λογική.
THE CASPIAN PROJECT 01
4.Ο Πούτιν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, παρεμβαίνοντας στις ουκρανικές υποθέσεις. Υπάρχει μια πολύ επιτυχημένη ταινία, «οι πειρατές της Καραϊβικής» όπου ο Captain Barbosa εξηγεί ότι ο Κώδικας των Πειρατών είναι ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών, τις οποίες ακολουθούμε, ή όχι σύμφωνα με την κρίση μας. Αυτό είναι μια πολύ επιτυχημένη περιγραφή της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου ενάντια στην πραγματική στρατηγική της εξωτερικής πολιτικής: τα κράτη θα ήθελαν ή θα μπορούσαν να ακολουθούν το διεθνές δίκαιο, και το μεγαλύτερο ποσοστό, πράγματι το ακολουθούν –έως ότου έρθει σε ευθεία αντίθεση με το εθνικό συμφέρον και τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής. Αυτό που εντυπωσιάζει τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι όταν η Ρωσία επιμένει ότι το βασικό μοντέλο χώρας που σχεδόν περιφρονεί το διεθνές δίκαιο, είναι οι ΗΠΑ. Αυτό είναι ακόμα πιο γελοίο, γιατί αρκεί να κοιτάξουμε όσα έχει πετύχει ο Πούτιν στο εσωτερικό της Ρωσικής Ομοσπονδίας μετά το 2000 (στρατιωτική αναδιάρθρωση, ενίσχυση του προϋπολογισμού, ανάπτυξη και αξιοποίηση φυσικών πόρων) και που θα μπορούσε να τα προβάλλει στη διεθνή κοινότητα για να την πείσει πως η Ρωσία θα πρέπει να θεωρηθεί ως υπερδύναμη του 21ου αιώνα. Η ανάμειξη στην μετά Μεϊντάν Ουκρανία δεν του προσφέρει απολύτως τίποτα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό – το μυστήριο είναι γιατί δεν το καταλαβαίνει η Δύση.
Αν θέλετε να χαλάσετε ένα πάρτι στην Ουάσιγκτον, απλά αναφέρετε πως ο Πούτιν πιστεύει πως οι πράξεις του στην Ουκρανία αντανακλούν τις δραστηριότητες των Ηνωμένων Πολιτειών σε χώρες όπως το Ιράκ, το Αφγανιστάν, και τη Λιβύη, για να αναφέρουμε μόνο μερικές. Μόνο που ο Πούτιν πιστεύει ότι η «ανάμειξή» του στην Ουκρανία είναι πολύ πιο δικαιολογημένη και εξηγήσιμη από τις «παρεμβάσεις» της Αμερικής σε αυτές τις χώρες. Εν ολίγοις, το διεθνές δίκαιο είναι ένα σύνολο από μυστηριώδεις και αντιφατικές ερμηνείες ανάλογα με την ισχύ και τις προτεραιότητες. Η Ρωσία απλά το παραδέχεται πιο εύκολα από ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
5.Ο Πούτιν έχει βάλει εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, πράκτορες στην Ανατολική Ουκρανία, οι οποίοι προκαλούν τις ταραχές. Αυτό το τελευταίο είναι απογοητευτικό απλά επειδή αγνοεί την πολιτική και στρατιωτική πραγματικότητα στο έδαφος της Ουκρανίας και ως εκ τούτου θα μπορούσε να επηρεάσει τη συνεχιζόμενη αιματοχυσία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία έχει πράκτορες στο εσωτερικό της Ουκρανίας, πάντα είχε. Το ίδιο και οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν επίσης πράκτορες στο εσωτερικό της Ρωσίας, κάποιοι με άδεια, κάποιοι χωρίς. Αυτό όμως είναι μια διεθνής πρακτική που ακολουθείται από όλα σχεδόν τα κράτη. Η συγκεκριμένη επισήμανση όμως δημιουργεί στρεβλώσεις ώστε να εμφανιστεί η Ρωσία ως ο κύριος ένοχος των γεγονότων, ενώ η Ουκρανία δεν φέρει καμία ευθύνη. Επίσης αποκρύπτει την ύπαρξη φιλορωσικών ομάδων στο εσωτερικό της Ουκρανίας που πλέον δεν επιθυμούν να είναι μέρος της. Η Δύση έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θέλει να δει τη διάλυση της Ουκρανίας- αυτό όχι προς χάριν της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή, αλλά λόγω του γεγονότος πως αυτό θα καταλήξει αναμφίβολα υπέρ της Ρωσίας
Η Ρωσία δεν είναι τέλεια. Η Ρωσία δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Καμία χώρα δεν είναι. Αλλά όταν αξιόπιστοι ειδησεογραφικοί κολοσσοί όπως και αναλυτές με εμπειρία δεκαετιών, καταλήγουν στα ίδια σενάρια –τα οποία είναι τραβηγμένα αν όχι φανταστικά, τότε είναι καιρός να αναζητήσουμε μια νέα γενιά ηγετών και εμπειρογνωμόνων που θα είναι πρόθυμοι να αναλύσουν αντικειμενικά τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής, απαλλαγμένοι από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Αυτή τη στιγμή το μέλλον των αμερικανορωσικών σχέσεων εξαρτάται από την εμφάνιση αυτών των νέων φωνών.
“The strong do what they have to do and the weak accept what they have to accept” Thucydides
www.presscode.gr
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
ΚαζαΚσταν ο δρομοσ προσ το μελλον
JEANETTE "JJ" HARPER Jeanette "JJ" Harper is a graduate student in the International Security and Intelligence Studies program at Bellevue University in Omaha, NE, USA.
Α
πό τα πέντε κράτη της Κεντρικής Ασίας, το Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν ήταν η τελευταία Σοβιετική Δημοκρατία που αποχώρησε από την Σοβιετική Ένωση. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στους στενούς οικονομικούς δεσμούς του με τη Ρωσία.Το Καζακστάν είναι επίσης γνωστό ως μια κοσμική, σύγχρονη, ευημερούσα και ανεκτική χώρα.Η πρόοδος που έχει σημειώσει δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα θαύμα παρά το ιστορικό του εποικισμού, της βαρβαρότητας, της καταστολής και των τραγωδιών.
THE CASPIAN PROJECT 01
Το Καζακστάν έχει ένα πολύ ελεγχόμενο και συγκεντρωτικό πολίτευμα και όπως είναι σύνηθες για αυτό το είδος της διακυβέρνησης, το ακολουθεί η φήμη της διαφθοράς και της σπατάλης. Ωστόσο, ο ηγέτης του Narsultan Nazarbayev που ηγείται από την ανεξαρτησία της χώρας, είναι αρκετά δημοφιλής. Πρόσφατα, αναδείχθηκε ως ένας από τους πέντε κορυφαίους ηγέτες του κόσμου. Η σταθερότητα και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του Καζακστάν, είναι αποτέλεσμα του οράματος και των πολιτικών του. Ακόμα και η διαχείριση της έντασης που δημιουργείται κατά καιρούς από αυτονομιστές στα βόρεια της χώρας, είναι διαφορετική, κάτι που σίγουρα έχει συμβάλλει στο να μην αντιμετωπίζει τα προβλήματα που μαστίζουν άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Λόγω της σταθερότητας και της φιλελεύθερης οικονομίας το Καζακστάν έχει προσελκύσει πολλούς ξένους επενδυτές που επιδιώκουν να επωφεληθούν από τα τεράστια αποθέματά της χώρας σε φυσικούς πόρους, όπως πετρέλαιο, ουράνιο, και μεταλλεύματα. Οι νέοι αγωγοί έδωσαν τη δυνατότητα πρόσβασης σε νέες αγορές, καθώς μέχρι πρότινος η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν εξαρτιόνταν από τη ζήτηση της Ρωσίας για αργό πετρέλαιο. Είναι επίσης πολύ πιθανό να γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Ενώ το μέλλον του Καζακστάν φαίνεται πολύ φωτεινό, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Χάρη στη σοβιετική βιομηχανική περίοδο, είναι μία από τις πιο μολυσμένες χώρες στον κόσμο.Η ρύπανση από την εκβιομηχάνιση σε συνδυασμό με την επιβάρυνση που προκύπτει για το
περιβάλλον από την εξόρυξη των φυσικών πόρων, την αυξανόμενη αστικοποίηση και τα πεδία των σοβιετικών πυρηνικών δοκιμών ανάγκασαν τη χώρα να επιχειρήσει να αλλάξει την οικονομία της και να αναδιοργανώσει ολόκληρη την οικονομική υποδομή της. Οι περιοχές που συνδέονται με την σοβιετική αμυντική βιομηχανία και τις πυρηνικές δοκιμές είναι ραδιενεργές και τοξικά χημικά θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του τοπικού πληθυσμού και την πανίδα. Η χώρα ανέλαβε πολλές πρωτοβουλίες για αυτό το ζήτημα και έχει υπογράψει διεθνείς περιβαλλοντικές συμφωνίες με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιολογική Ποικιλότητα, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, και το Φόρουμ του Κιότο για τις κλιματικές αλλαγές. Έχει δεσμευτεί να γίνει πιο φιλικό προς το περιβάλλον, ενώ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η πολιτική της Πράσινης Οικονομίας θα γίνει μέρος της συνολικής εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης. Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Καζακστάν είναι η αποξήρανση της λίμνης Αράλης. Αυτή η τραγωδία συχνά περιγράφεται ως μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στον κόσμο. Η πρόκληση που επίσης αντιμετώπιζε το Καζακστάν ήταν η δημιουργία, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, μιας ελεύθερης οικονομίας απαλλαγμένης από τις Σοβιετικές πρακτικές ελέγχου. Οι προσπάθειες άρχισαν να αποδίδουν μετά το 1996, όταν κυριάρχησε το επιχειρηματικό πνεύμα και βελτιώθηκε το οικονομικό κλίμα. Από τότε, η χώρα συνέχισε να κάνει θετικά βήματα προς την κατεύθυνση της οικονομικής ανεξαρτησίας της.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Τώρα όμως πρέπει να ασχοληθεί με ένα τυπικό πρόβλημα για τα κράτη που εκτοξεύονται οικονομικά σε σύντομο χρονικό διάστημα: την ανισότητα του πλούτου. Ακόμη και αν η χώρα έχει μεγάλα σχέδια για την αντιμετώπιση της φτώχειας, την έλλειψη πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και τις βασικές υπηρεσίες όπως η αποχέτευση και το καθαρό νερό, η πραγματικότητα είναι ότι μόνο οι άνθρωποι που ζουν σε μεγάλες αστικές πόλεις απολαμβάνουν τα οφέλη της βιώσιμης ανάπτυξης του Καζακστάν. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος των ανθρώπων που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, η χώρα έχει ένα σχέδιο διαφοροποίησης της οικονομίας της και την ανάπτυξη ενός περισσότερο μεγαλεπήβολου σχεδίου που θα καταστήσει το Καζακστάν ένα περιφερειακό οικονομικό και εμπορικό κέντρο, επιστρέφοντας στις ρίζες του Δρόμου του Μεταξιού. Πολιτικά, το Καζακστάν κάνει πολύ αργά βήματα προς τον εκδημοκρατισμό. Σύμφωνα με τον Nazarbayev, η δημοκρατική αλλαγή θα πρέπει να είναι μια αργή διαδικασία, αλλιώς η χώρα κινδυνεύει να καταστραφεί από βιαστικές ή απερίσκεπτες αποφάσεις. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ενίσχυση του κοινοβουλίου, τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, την βελτίωση της απονομής δικαιοσύνης και την ανάπτυξη πολιτικών κομμάτων.
Αλλά η έμφαση παραμένει στην οικονομία και είναι η πρώτη προτεραιότητα της χώρας. Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης ομιλίας του ο Πρόεδρος υποσχέθηκε ότι το επόμενο στάδιο του εκδημο κρατισμού και των μεταρρυθμίσεων θα περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας της εκτελεστικής εξουσίας, μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς και μέτρα για την αποκέντρωση της κρατικής διοίκησης και την ανάπτυξη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αντιμετωπίσει εξετάσει θετικά αυτές τις μεταρρυθμίσεις, θεωρώντας πως το Καζακστάν κάνει ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Στην πραγματικότητα, ακόμη και αν εξακολουθεί, πολιτικά, να είναι στα σπάργανα, το Καζακστάν έχει αποδείξει ότι μπορεί να αντέξει τις πιέσεις που προκύπτουν από ραγδαίες πολιτικές και οικονομικές αλλαγές. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί το Καζακστάν ως το πιο σταθερό από όλα τα κράτη της Κεντρικής Ασίας. Μέχρι στιγμής, έχει καταφέρει να κερδίσει το στοίχημα. Για μια χώρα που φιλοδοξεί να γίνει μια από τις κορυφαίες 30 αναπτυγμένες χώρες του κόσμου μέχρι το 2050, φαίνεται πως έχει θέσει τα απαραίτητα θεμέλια για την επίτευξη αυτού του στόχου.
THE CASPIAN PROJECT 01
Η Τουρκια ο πολεμος και οι αγωγοι
H
Ηκατάρριψη του ρωσικού στρατιωτικού αεροσκάφους, και η επίθεση των «Τουρκμένων» τζιχαντιστών στο ελικόπτερο που στάλθηκε από τη βάση της Λατάκειας για τη διάσωση των δύο πιλότων, αποτελεί σημείο χωρίς επιστροφή στη συνεχιζόμενη κρίση της Συρίας. Στην ανώφελη σύνοδο κορυφής των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή –η οποία δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Νταβούτογλου, ο οποίος πριν από πολλά χρόνια ανέπτυξε τη θεωρία που είναι γνωστή ως «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες», είπε στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ ότι η Τουρκία «δεν έχει ζητήσει συγγνώμη γιατί έχει κάνει απλά το καθήκον της». Δεν ωφελεί να συγκρίνουμε την ρωσική και η τουρκική εκδοχή για την κατάρριψη του ρωσικού στρατιωτικού αεροσκάφους, καθώς και οι δυο πιθανώς να μην λένε όλη την αλήθεια. Παρ 'όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία αποφάσισε να καταρρίψει ένα ρωσικό στρατιωτικό αεροσκάφος που παραβίασε για λίγα δευτερόλεπτα τον εναέριο χώρο της, θέτοντας σε κίνδυνο τα υπόλοιπα μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, που ίσως αναγκαστούν να πολεμήσουν εναντίον της Ρωσίας –της μόνης χώρας που μάχεται στρατιωτικά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), το οποίο έχει εξαπολύσει πλήρη τζιχάντ στην Ευρώπη.
GIANCARLO ELIA VALORI Professor Giancarlo Elia Valori is an eminent Italian economist and businessman. He holds prestigious academic distinctions and national orders. Mr Valori has lectured on international affairs and economics at the world’s leading universities such as Peking University, the Hebrew University of Jerusalem and the Yeshiva University in New York.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION Η Ρωσία ισχυρίζεται επίσης ότι η Τουρκία αγοράζει παράνομα πετρέλαιο από τον ISIS, το οποίο μεταξύ άλλων, προέρχεται από Κουρδικές περιοχές. Πρόσφατα οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών έδωσαν στη δημοσιότητα μια φωτογραφία που δείχνει τον γαμπρό του Ερντογάν (και νεοδιορισμένο Υπουργό Ενέργειας) να συνομιλεί με έναν πολύ γνωστό συνεργάτη του ISIS σε ένα εστιατόριο της Κωνσταντινούπολης. Μάλλον ήταν μια επαγγελματική συνάντηση. Επιπλέον η Τουρκία, η οποία εκ των πραγμάτων διαχειρίζεται τις μεταναστεύσεις ροές από εμπόλεμες ζώνες της Μεσοποταμίας στην Ευρώπη, έλαβε - σχεδόν ως ανταμοιβή για την πολιτική και στρατιωτική συμπεριφορά της - € 3.000.000.000 (μόνο ως αρχή ) για την ενσωμάτωση των μεταναστών της Συρίας στην Τουρκία. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε μια διμερή σύνοδο κορυφής ΕΕ- Τουρκίας που θα πραγματοποιείται δύο φορές το χρόνο και το πολύ πιο σημαντικό, αποφάσισε το άνοιγμα των διαπραγματεύσεων σχετικά με το κεφάλαιο 17, για την ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση.
Τόσο ο πρώην πρόεδρος Σαρκοζί, όσο και η καγκελάριος Μέρκελ έχουν δηλώσει στο παρελθόν - και ορθώς - ότι είναι αντίθετοι στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, για προφανείς στρατηγικούς και οικονομικούς λόγους. Μετά την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα έχουμε 77 εκατομμύρια επιπλέον μουσουλμάνους, που θα προστεθούν στους ήδη υπάρχοντες στην Ευρώπη και που αντιπροσωπεύουν το 8% του συνολικού ευρωπαϊκού πληθυσμού. Μια αργή και σχεδόν αόρατη κατάκτηση - σύμφωνα με τις προβλέψεις ενός παλιού ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Mohammed Badie, ο οποίος, το 2010 είπε ότι η Ευρώπη θα γίνει ισλαμική μέσω της μετανάστευσης. Σίγουρα τα χρήματα είναι δελεαστικά και η ικανότητα της Τουρκίας να εκβιάσει την ΕΕ είναι προφανής: τρεις πολύ σημαντικοί αγωγοί εκτείνονται από την Ανατολία στα τουρκικά παράλια και είναι πλέον γνωστό ότι εκείνοι που υποστηρίζουν το ISIS θέλουν να αποτρέψουν τον αγωγό που θα πάει από το Ιράν μέσω της Συρίας και του Ιράκ μέχρι τις τουρκικές ακτές.
THE CASPIAN PROJECT 01
Ο άλλος προτεινόμενος αγωγός ξεκινάει από το Κατάρ (και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Εμιράτο υποστηρίζει τον Αλ-Μπαγκντάντι) μέσω της Σαουδικής Αραβίας μέχρι τα παράλια της Τουρκίας, ως συνήθως. Ως εκ τούτου, η Τουρκία δεν έχει να χάσει από τον πόλεμο στο Χαλιφάτο ή με την παραμονή της στον άξονα της παλιάς Μεσοποταμίας. Εκτός από την κοινή πίστη (Σουνίτες), αυτός είναι και ο λόγος που εξηγεί την αδράνεια της Τουρκίας έναντι του Ισλαμικού Κράτους. Όλοι πολεμούν εναντίον του Χαλιφάτου, όμως κανείς δεν διεξαγάγει έναν πραγματικό πόλεμο: η Ρωσική Ομοσπονδία χτυπά στόχους των «μετριοπαθών τζιχαντιστών» (αυτό ακούγεται αστείο, όμως έτσι ακριβώς αναφέρεται στα έγγραφα των ΗΠΑ), οι οποίοι είναι η προβολή εξουσίας του άξονα Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ, με την Ευρώπη να παίζει δευτερεύοντα ρόλο, χωρίς να κατανοεί ιδιαίτερα την κατάσταση. Η Ρωσία έχει δημιουργήσει έναν άξονα με το Ιράν και στο μέλλον θα εισέλθει στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή μέσω της Μεσογείου και της Συρίας στον Περσικό Κόλπο, όπου επικεντρώνεται το 70% του παγκοσμίου εμπορίου πετρελαίου και φυσικού αερίου. Επιπλέον, αν η Ρωσία θέλει να περιορίσει τους τζιχαντιστές στην Τσετσενία και τις άλλες ισλαμικές μειονότητες στην Κεντρική Ασία, θα πρέπει να πολεμήσει το ISIS σε Συρία και Ιράκ. Από την άλλη πλευρά, το ΑΚΡ που είναι τώρα στην εξουσία - το κόμμα που ίδρυσε ο Πρόεδρος Ερντογάν - ήταν ένα παρακλάδι της Τουρκικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας, το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου, γνωστό ως η συντηρητική πτέρυγα του κόμματος του Ερμπακάν.
Η Τουρκία χρειάζεται τον Αλ-Μπαγκντάντι να διευθετήσει μια για πάντα το κουρδικό ζήτημα, «των τούρκων των βουνών», δεδομένου ότι μέχρι πρόσφατα δεν μπορούσαμε να τους αποκαλούμε με το όνομά τους. Η Τουρκία θέλει να ενοποιήσει, κάτω από την εξουσία της, ολόκληρη την περιοχή των τουρκμένων μέχρι την κινεζική Ξιν Γιάνγκ οργανώνοντας κινήματα τζιχαντιστών τα οποία παρακολουθούνται στενά από τις κινεζικές μυστικές υπηρεσίες. Παρά την πρόσφατη συμφωνία με το Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας και δεν θέλουν να διαχειρίζονται πλέον τα προβλήματα στη Μέση Ανατολή. Πλέον, εναπόκειται στην Ευρώπη να θέσει και να λύσει το πρόβλημα, αν μπορεί να το πράξει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ξέρει τι να κάνει και αυτή είναι η μοναδική γραμμή της εξωτερικής της πολιτικής. Σίγουρα η σύγκρουση μεταξύ σουνιτών και σιιτών θα συνεχισθεί και πέραν του ISIS και σε άλλα μέρη του κόσμου, ενώ τόσο η Ευρώπη όσο και το ΝΑΤΟ θα συνεχίζουν να παραμένουν αδρανείς και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιούν τους λεγόμενους «μετριοπαθείς τζιχαντιστές» για να κηρύξουν τον πόλεμο στη Ρωσία. Καθαρή τρέλα.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
TAYLOR MORSE Taylor Morse is currently a graduate student in the International Security and Intelligence Studies Program at Bellevue University in Omaha, NE, USA.
Ο
όρος «Ψυχρός Πόλεμος» συνήθως φέρνει στον νου τον παγκόσμιο γεωπολιτικό ανταγωνισμό. Ωστόσο, στην περιοχή του Καυκάσου και λόγω της αυξανόμενης δραστηριότητας της Τουρκίας, ένας άλλος «Ψυχρός Πόλεμος» είναι προ των πυλών. Μέσα από τη δημιουργία στενών στρατιωτικών δεσμών με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία δείχνει τον νέο γεωστρατηγικό της στόχο, που είναι η κυριαρχία στην περιοχή του Καυκάσου. Τα συμφέροντα της Γεωργίας και του Αζερμπαϊτζάν, διαφοροποιούνται από τη Μόσχα και ευθυγραμμίζονται με το στόχο της Τουρκίας, δηλαδή του κυρίαρχου παίκτη στην περιοχή, με αποτέλεσμα την έναρξη ενός Ψυχρού Πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας στον Καύκασο.
THE CASPIAN PROJECT 01
Ο ΡωσΟτΟυΡκικΟσ «ψυχΡΟσ πΟλεμΟσ» στΟν καυκασΟ Από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Τουρκία επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στην περιοχή της Ευρασίας, κυρίως μέσω επιχειρηματικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, εκμεταλλευόμενη το τουρκικό υπόβαθρο ή τις μειονότητες που υπάρχουν σε αυτές τις χώρες. Οι κινήσεις αυτές έχουν μεγάλη σημασία για την αναπτυσσόμενη τουρκική οικονομία και για την επέκταση της τουρκικής ήπιας δύναμης στην περιοχή. Ωστόσο η δημιουργία μεγάλης κλίμακας στρατιωτικών δεσμών στην περιοχή υπογραμμίζει την επιθυμία της Τουρκίας να διασφαλίσει αυτά τα συμφέροντα. Η Τουρκία έχει πολλά να κερδίσει από την εδραίωση των σχέσεων της με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν, με πρωταρχικό τη συμμετοχή στο σύστημα αγωγών της Κασπίας. Υπάρχουν όμως και άλλα οικονομικά κίνητρα που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση όπως η συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με τη Γεωργία. Το Αζερμπαϊτζάν επίσης είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος. Όμως η διασφάλιση της προστασίας των αγωγών μέσω αυτών των συμμαχιών θα ωφελήσει την Τουρκία περισσότερο από όλα.Μέσα από την εδραίωση αυτών των στενότερων σχέσεων με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν,
η Τουρκία θα αυξήσει την ήπια ισχύ της στην περιοχή του Καυκάσου. Με τη Γεωργία υπάρχουν μικροί πολιτιστικοί δεσμοί, που μπορεί να αξιοποιηθούν περαιτέρω, όμως το κοινό συμφέρον είναι να κρατήσουν μακριά τους Ρώσους και πάνω σε αυτό χτίζει η Τουρκία αυτή την αμυντική συνεργασία. Το Αζερμπαϊτζάν είναι κατά πλειοψηφία ένα Σιιτικό μουσουλμανικό κράτος και παρά το γεγονός πως στην Τουρκία είναι Σουνίτες, το κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο, έχει ήδη προετοιμάσει το δρόμο για την τουρκική επιρροή στο Αζερμπαϊτζάν. Όπως και στη Γεωργία, κρατώντας τους Ρώσους μακριά, η θέση της Τουρκίας στην περιοχή θα παγιωθεί. Ως εκ τούτου, η Τουρκία επιδιώκει να συνεχίσει την καθοδήγηση αυτών των κρατών μακριά από τα ρωσικά συμφέροντα, κάτω από τη δική της σφαίρα επιρροής, μέσω και αυτής της αμυντικής συνεργασίας. Η Γεωργία έχει ίσως το μεγαλύτερο όφελος από αυτήν την αμυντική συνεργασία. Έχοντας υποστεί μια ήττα από τη Ρωσία στον πόλεμο του 2008, με τις ρωσικές δυνάμεις να υποστηρίζουν αποσχισθείσες περιοχές, η Γεωργία αναζήτησε περαιτέρω εγγυήσεις ασφάλειας και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, χωρίς αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Οι αμυντικοί δεσμοί με μια περιφερειακή δύναμη όπως η Τουρκία, θα ενεργήσουν ως αποτρεπτικός παράγοντας. Ως εκ τούτου, όπως και στην περίπτωση της Γεωργίας, τόσο το Αζερμπαϊτζάν, όσο και η Τουρκία, θέλουν να κρατήσουν τους Ρώσους μακριά, ο καθένας για τα δικά του συμφέροντα.
Αυτή η αμυντική συνεργασία θα μπορούσε να προσφέρει στη Γεωργία αυτό που ζητούσε. Επίσης οι δεσμοί με την Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, θα διευκολύνουν την επαναπροσέγγιση με τη Συμμαχία και μπορεί να αναθερμανθεί η ενταξιακή της προοπτική. Ως γνωστόν η ανεπίσημη στρατηγική του ΝΑΤΟ είναι η προσέγγιση κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και η αποκοπή τους από την επιρροή της Ρωσίας –αυτό ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της Τουρκίας για την απόκτηση επιρροής στην περιοχή του Καυκάσου. Το Αζερμπαϊτζάν μετά την ανεξαρτησία του, μετακινείται διαρκώς προς την Τουρκία, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Μόσχας και παρά το γεγονός πως δεν έχει έρθει σε άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία, όπως η Γεωργία, εξακολουθεί να νοιώθει πως απειλείται. Η απομάκρυνση πρώην Σοβιετικών κρατών από τη Ρωσική επιρροή, έχει προκαλέσει την επιθετικότητα της Μόσχας και το Αζερμπαϊτζάν χρειάζεται έναν εξωτερικό εγγυητή της ασφάλειάς του. Η κύρια ανασφάλεια για το Αζερμπαϊτζάν προέρχεται από την Αρμενία. Οι συγκρούσεις κατά τη δεκαετία του 1990 και οι πρόσφατες συγκρούσεις στα σύνορα εξακολουθούν να είναι φρέσκες πληγές για το Αζερμπαϊτζάν. Στην Αρμενία σταθμεύει μεγάλος αριθμός ρωσικών στρατευμάτων.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία έχει επιδιώξει να διατηρήσει την επιρροή της στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Αυτό έχει γίνει κυρίως μέσω της σφυρηλάτησης οικονομικών δεσμών και συμμαχιών, όμως έχει γίνει και μέσω επίδειξης δύναμης και επιθετικότητας. Αυτός είναι εν πολλοίς ο Ρωσικός τρόπος λειτουργίας κατά τη μετασοβιετική περίοδο και μέσω αυτού τέθηκαν οι βάσεις για αυτό το νέο ψυχρό πόλεμο στον Καύκασο. Η Ρωσία έχει ιστορικούς δεσμούς τόσο με τη Γεωργία, όσο και το Αζερμπαϊτζάν, με την πάροδο του χρόνου όμως απομακρύνθηκαν όπως και άλλα πρώην σοβιετικά κράτη. Οι συγκρούσεις τόσο με τη Γεωργία το 2008, όσο και με την Ουκρανία το 2014, άφησαν έντονο το στίγμα τους, δίνοντας την εντύπωση πως η Ρωσία είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει βία για να πάρει αυτό που θέλει. Αυτό είναι και το κίνητρο για τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες να αναζητήσουν εξωτερική εγγύηση ασφάλειας. Η Ρωσία επιθυμεί να είναι η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή του Καυκάσου και το έχει προσπαθήσει οικονομικά και στρατιωτικά, χωρίς -μέχρι στιγμήςαποτέλεσμα. Η αμυντική συμφωνία της Τουρκίας, μετά την αυξανόμενη οικονομική και πολιτιστική επιρροή, έθεσαν σε κίνηση την ψυχροπολεμική αντιπαράθεση. Μόνο ο χρόνος θα δείξει πως θα αντιδράσει η Ρωσία στην αυξανόμενη τουρκική επιρροή.
THE CASPIAN PROJECT 01
Η αναγκαια συμμαχια ANDY DEAHN Andy Deahn is a 2015 graduate with a Bachelor of Science degree from Bellevue University’s International Security and Intelligence Studies program. He is currently employed as a Field Service Engineer at the Sierra Nevada Corporation (SNC) providing aerial surveillance and intelligence analysis for the Department of Defense
H
κόλαση σας περιμένει. Η Ευρώπη τρέμει, η Ρωσία πεθαίνει». Αυτό ήταν το μήνυμα σε ένα προπαγανδιστικό βίντεο του Ισλαμικού Κράτους που δημοσιεύθηκε πριν λίγες μέρες, προβάλλοντας ένα νέο όραμα για την ιδεολογία του ISIS. Με αυτή τη δήλωση το ISIS υποσχέθηκε να τιμωρήσει το Κρεμλίνο με οποιοδήποτε βίαιο μέσο κριθεί απαραίτητο.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Οι πόλεμοι δεν διεξάγονται πλέον όπως παλιά, αλλά μέσω του επηρεασμού των ατόμων με ισχυρή θρησκευτική ταυτότητα και ακραίες ιδεολογίες. Και ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες δυτικές δυνάμεις έχουν εμπλακεί στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας κατά την τελευταία δεκαετία, οι πέντε χώρες της Κασπίας παρέμειναν έξω από αυτή τη λογική. Αυτό φαίνεται πως δεν ισχύει πλέον και θα απαιτηθούν νέες στρατηγικές συνεργασίες. Από τα πέντε κράτη της Κασπίας, η Ρωσία έχει την μικρότερη μουσουλμανική μειονότητα συνολικά: το 75% των Ρώσων είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, 11% μουσουλμάνοι και το υπόλοιπο 14% αποτελείται από Χριστιανούς καθολικούς, προτεστάντες ή άτομα χωρίς θρησκευτικές πεποιθήσεις. Αυτή η δημογραφική ανάλυση δείχνει πως πολιτισμικά, η Ρωσία δεν έχει πολλά κοινά στοιχεία με τους γείτονές της στην περιοχή της Κασπίας. Στο Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν και το Καζακστάν, οι μουσουλμάνοι αποτελούν την πλειοψηφία. Το Ιράν έχει βρεθεί στο στόχαστρο του ISIS λόγω της σιιτικής πλειοψηφίας και καθώς θεωρούνται αιρετικοί θα πρέπει να εξαλειφθούν. Στο Καζακστάν το 63% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι με ένα 25% να είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Η Ρωσία επομένως δείχνει απομονωμένη από τις άλλες χώρες της περιοχής –υπό το θρησκευτικό πρίσμα. Αυτό δεν είναι απαραίτητα ένα μειονέκτημα, όμως θέτει ορισμένα στρατηγικά εμπόδια.
Για παράδειγμα, όταν ξεκίνησαν οι Ρωσικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί στη Συρία, η συντριπτική πλειοψηφία της διεθνούς κοινότητας απέρριψε αυτή την κίνηση, θεωρώντας πως το Κρεμλίνο προσπαθεί απλά να διατηρήσει τον Ασαντ στην εξουσία και να ανακτήσει τη χαμένη ισχύ του στη διεθνή σκακιέρα. Εγώ οφείλω να επιδοκιμάσω την ανάληψη δράσης ενάντια σε αυτή την άθλια εξτρεμιστική οργάνωση, όμως πρέπει να τονίσω πως στρατηγικά, θα έπρεπε να υπάρχει ένας επαρκής συντονισμός με τις υπόλοιπες δυνάμεις που συμμετέχουν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του ISIS. Η Ρωσία για να επικρατήσει θα πρέπει να συνεργαστεί και με τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς, κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της μακρόχρονης δέσμευσής τους στο αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία. Οι αεροπορικές επιδρομές είναι η νέα τάση για την κήρυξη πολέμου κατά τον 21ο αιώνα, όμως μια στρατηγική που βασίζεται μόνο σε αυτές χωρίς το συνδυασμό των εναέριων και επίγειων δυνάμεων, δεν αρκεί για την αντιμετώπιση εξτρεμιστικών οργανώσεων όπως το Ισλαμικό Κράτος. Αυτή η στρατηγική δεν δρα προληπτικά και αποτελεσματικά και αποτελεί μια πρόσκαιρη αντίδραση, όπως οι βομβαρδισμοί που διεξήγαγε η ιορδανική πολεμική αεροπορία τον περασμένο Ιανουάριο και η Γαλλία πριν λίγες εβδομάδες. Τον Οκτώβριο του 2015 μαχητές στη Χερσόνησο του Σινά ανατίναξαν ένα ρωσικό πολιτικό αεροσκάφος, σκοτώνοντας τους 224 επιβάτες.
THE CASPIAN PROJECT 01
Μπορεί ο συντονισμός των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων με τια άλλες χώρες να είναι «χτύπημα» για την Ρωσική υπερηφάνεια, μια ήττα στη Μέση Ανατολή θα ήταν πολύ πιο επιζήμια για την ρωσική ισχύ τόσο στη διεθνή σκηνή, όσο και στο εσωτερικό της χώρας με ανεπιθύμητες κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις. Το Κρεμλίνο έχει πλέον δεχθεί σαφείς απειλές και έχει περισσότερα να χάσει αν δεν υιοθετήσει μια άμεση συνεργασία, όχι μόνο λόγω του αυξημένου κινδύνου διάχυσης των επιθέσεων σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, αλλά και λόγω της επέκτασης του εξτρεμισμού στην ευρύτερη περιοχή της Κασπίας. Το Τουρκμενιστάν δείχνει να ανησυχεί ιδιαίτερα για τις νέες προκλήσεις ασφάλειας, ενώ τις ίδιες ανησυχίες μοιράζεται και το Αζερμπαϊτζάν. Αυτό εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: θα μπορούσε μια αμερικανορωσική στρατιωτική συνεργασία να ηγηθεί και να εμπνεύσει τον κόσμο, ώστε να εξαλειφθεί η αυξανόμενη απειλή του βίαιου θρησκευτικού εξτρεμισμού; Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε να αποκτήσει μια δυναμική, μόνο αν ξεπεραστεί η παραδοσιακή αντιπαλότητα και καχυποψία. Πολεμώντας μόνοι, κανείς δεν εγγυάται τη νίκη, ενώ το ενδεχόμενο της ήττας θα ήταν καταστροφικό για όλους. Οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους μπορεί να νικηθούν, μόνο αν συνεργαστούν Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
H
Ρωσια και ιΡαν σχεδιαζουν τη νεα Μεση ανατολη ANATOLII BARONIN Anatolii Baronin is the Director of the Da Vinci AG Analytic Group
ενίσχυση της Ρωσοπερσικής συμμαχίας στη Συρία, μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση της θέσης της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή και τη διατάραξη των ισορροπιών σε διάφορα κράτη του Κόλπου. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις της συνεργασίας και του συντονισμού πολιτικοστρατιωτικών δράσεων μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας, που δείχνουν την ενίσχυση της θέσης της Τεχεράνης στην περιοχή και την χρήση της από τη Μόσχα, για την υπονόμευση της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας όσον αφορά τη σταθερότητα στον Κόλπο. Η επιδείνωση των αμερικανορωσικών σχέσεων, που προκλήθηκε από την Ουκρανική κρίση, ανάγκασε την Μόσχα να επιστρέψει σε ψυχροπολεμικές μεθόδους. Η Ρωσική ηγεσία υποθέτει ότι η εντατικοποίηση των παρεμβάσεών της σε συγκρούσεις στο εξωτερικό, μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός
THE CASPIAN PROJECT 01 τρόπος για την ανανέωση της συνεργασίας της με τη Δύση, την άρση των κυρώσεων, αλλά και της συμβιβαστικής λύσης σχετικά με τις γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής. Τα ιρανικά στρατεύματα καταφτάνουν στη Συρία μέσω του διεθνούς αερολιμένα Bassel al-Assad στην επαρχία Λατάκια, την ώρα που ο συριακός στρατός ξεκινά μια μεγάλη επίθεση βόρεια της στρατηγικής πόλης Χομς και υποστηρίζεται από ρωσικά στρατιωτικά αεροσκάφη. Το αεροδρόμιο έχει γίνει ένας κοινός κόμβος για τις Ιρανικές και τις ρωσικές δυνάμεις. Η Ρωσία, το Ιράν, η Συρία και το Ιράκ υπέγραψαν συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών. Ορισμένες πληροφορίες διοχετεύονται στη Μόσχα μέσω Τεχεράνης από τις δυνάμεις της Χεζμπολά.Στις 13 Οκτωβρίου, το Ιράκ ξεκίνησε βομβαρδισμούς θέσεων του Ισλαμικού Κράτους, με την υποστήριξη ενός νέου κέντρου πληροφοριών που λειτουργεί από τη Ρωσία, το Ιράν και τη Συρία.
Η βαθύτερη σύγκλιση μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης για τη Συρία, έγινε σαφής τον περασμένο Απρίλιο, μετά την επίσκεψη του Προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικής Πολιτικής και Εθνικής Ασφάλειας της Ισλαμικής Συμβουλευτικής Συνέλευσης του Ιράν Alaeddin Boroujerdi στη Μόσχα. Επίσης, η ιρανική στρατιωτική υποστήριξη στη Συρία ξεκίνησε μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της βουλής της Συρίας στη Δαμασκό. Το θέμα της συζήτησης ήταν η κοινή επιχείρηση εναντίον των μαχητών της αντιπολίτευσης στη βορειοδυτική Συρία. Η Μόσχα μπορεί να υποστηρίξει το Ιράν στην αντιπαράθεσή του με τη Σαουδική Αραβία και να χρησιμοποιήσει τις φιλοιρανικές κοινότητες Σιιτών για να αποσταθεροποιήσει αρκετά κράτη του Κόλπου. Οι εντάσεις μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων χρόνων.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Εν τω μεταξύ, το Ιράν έχει επεκτείνει την στρατιωτική του παρουσία γύρω από την Σαουδική Αραβία: στα βόρεια του Ιράκ, και στο νότιο γείτονά της Σαουδικής Αραβίας την Υεμένη, ενώ οι υποστηριζόμενες από το Ιράν ομάδες της αντιπολίτευσης στο Μπαχρέιν δρουν προς τα ανατολικά. Το Ιράν επενδύει άφθονο ανθρώπινο δυναμικό και τα απαιτούμενα κεφάλαια σε ένα σχέδιο που έχει ως στόχο να πολιορκήσει τις χώρες του Κόλπου. Υπάρχει μια έμμεση αντιπαράθεση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν στη Συρία, καθώς δυνάμεις από Φρουρούς της Ιρανικής Επανάστασης, οδηγούν πολιτοφυλακές από το Ιράκ, το Λίβανο και το Αφγανιστάν στη μάχη υποστηρίζοντας το καθεστώς Άσαντ.
Η Ρωσία μπορεί να ενθαρρύνει την Τεχεράνη να χρησιμοποιήσει τις φιλοιρανικές πολιτικές ομάδες των Σιιτών, όπως τις Islahiyyah και Hezbollah AlHejaz και τους μαχητές στις περιοχές Al-Ahsa και Qatif στην ανατολική επαρχία, για να ταρακουνήσει την ακεραιότητα του Βασιλείου. Οι ίδιες δράσεις θα μπορούσαν να δρομολογηθούν στο Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ενδεχομένως στο Κουβέιτ. Αυτό το σενάριο θα προκαλέσει την εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου, αποκλείοντας το ενδεχόμενο ορισμένες χώρες της ΕΕ όπως η Πολωνία να διαφοροποιήσουν τον εφοδιασμό τους, διατηρώντας τη ρωσική κυριαρχία στην ευρωπαϊκή αγορά.
THE CASPIAN PROJECT 01
Η δημιουργία φιλοιρανικών κυβερνήσεων στα κράτη του Κόλπου θα δημιουργήσει εντελώς νέα γεωπολιτικά δεδομένα στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία επίσης μπορεί να ενδιαφέρεται για τη βελτίωση της θέσης του Ιράν στο Τατζικιστάν, το οποίο είναι σημείο εισόδου ισλαμιστών από το Αφγανιστάν (που υποστηρίζονται από ορισμένους κύκλους του Περσικού Κόλπου) και αποτελεί σημαντική απειλή για τη Ρωσία από το Νότο. Η Ρωσία είναι ευάλωτη στο νότο και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ανάπτυξης δυνάμεων του ISIS στην Κεντρική Ασία, πολύ κοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Τα τελευταία χρόνια, το Τατζικιστάν βρίσκεται στο επίκεντρο του ανταγωνισμού μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, με την Τεχεράνη να αποκτά πρόσφατα το «πάνω χέρι».
Η ενίσχυση της Ρωσοπερσικής συμμαχίας είναι αρνητικός παράγοντας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση γενικότερα, καθώς αυξάνονται οι κίνδυνοι τοπικών συγκρούσεων και εσωτερικών αναταραχών στη Μέση Ανατολή, εξέλιξη που θα επηρεάσει αρνητικά και την παγκόσμια οικονομία. Ταυτόχρονα, η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τις φιλοδοξίες του Ιράν για να υπονομεύσει τις θέσεις των ΗΠΑ στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, να ισχυροποιηθεί στην παγκόσμια αγορά ενέργειας και να συμπεριλάβει τον Σιιτικό άξονα των χωρών στη ρωσική γεωπολιτική επιρροή, ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Η διαμαχΗ του παλιου με το νεο στο ιραν STEPHEN SARTY Stephen Sarty is a graduate student in the International Security and Intelligence Studies program at Bellevue University in Omaha, NE, USA. He is a former U.S. Marine and has lived and worked in the Middle East for the last 23 years.
Ο
μεγάλος μετασχηματισμός του Ιράν σε ένα σύγχρονο κράτος κατά την περίοδο της μοναρχίας των Παχλεβί, η ώθηση στην οικονομία και η δημιουργία δομών, είχε μεγάλο κόστος για τους Ιρανούς. Οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις οδήγησαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε φτωχογειτονιές και παραγκουπόλεις, στις παρυφές των μεγάλων πόλεων. Αυτή η επίπονη πορεία του εκσυγχρονισμού, τροφοδότησε μια έντονη δυσαρέσκεια, η οποία οδήγησε τελικά στην ανατροπή του Σάχη. Μετά την επανάσταση, η εσωτερική πολιτική του Ιράν περιστρέφεται γύρω από δύο κύριες ιδεολογίες:
THE CASPIAN PROJECT 01 Στην κορυφή της εξουσίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, βρίσκεται ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Χαμενεΐ. Αυτός καθοδηγεί και ορίζει τις πολιτικές που θα ακολουθήσει το κράτος τόσο στο εσωτερικό όσο και στις διεθνείς σχέσεις. Είναι επίσης επικεφαλής του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών. Ο πρόεδρος Ροχανί είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας και βρίσκεται κάτω από τον ανώτατο ηγέτη. Σε αντίθεση με την κοινή Δυτική έννοια του προέδρου, δεν ελέγχει τον στρατό, ούτε ορίζει την πολιτική ατζέντα, αλλά είναι επικεφαλής ενός περίπλοκου πλέγματος συνυφασμένων κέντρων εξουσίας, επίσημων και ανεπίσημων, που αποτελούν την καρδιά της Δημοκρατίας και έχουν σχεδιαστεί με αυτό τον τρόπο, ώστε μην μπορεί κανένας να αμφισβητήσει ή να θέσει σε κίνδυνο τις εξουσίες του Ανώτατου Ηγέτη. Πριν από την εκλογή του Προέδρου Ροχανί, η διεθνής κοινότητα θέλοντας να αποτρέψει το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, του επέβαλε εξοντωτικές κυρώσεις. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα του Ιράν είναι μια πηγή υπερηφάνειας και ως εκ τούτου, η ικανότητα ανάπτυξης του πυρηνικού προγράμματος έχει ενσωματωθεί στην ταυτότητα της χώρας -όχι μόνο ως ένα εργαλείο για την ασφάλεια, αλλά και ως σημείο αναφοράς της εθνικής υπερηφάνειας, ενώ ως εργαλείο στην εσωτερική πολιτική, εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η μία διαπνέεται από τον έντονο εθνικισμό με βάση τα ιστορικά επιτεύγματα και τον πλούσιο πολιτισμό και η άλλη επικεντρώνεται στην προώθηση του Σιιτικού Ισλάμ στην περιοχή. Αυτές οι δύο ιδεολογίες έχουν δημιουργήσει μια τεράστια εσωτερική ένταση, με εκείνους που πιστεύουν στην περσική μοναδικότητα και επιδιώκουν την επιστροφή στις ιστορικο-πολιτισμικές ρίζες, να συγκρούονται με αυτούς που εκπροσωπούν την θρησκευτικό-κοσμική πλευρά και προωθούν το Ιράν ως ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου και περιφερειακό πολιτικό ηγεμόνα.
Σήμερα, φαίνεται πως οι ιρανοί ηγέτες είναι πρόθυμοι να επανενταχθούν στη διεθνή κοινότητα. Στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές η βασική ατζέντα αφορούσε την οικονομία. Η προεκλογική πλατφόρμα του Ροχανί βασίστηκε στην αποκατάσταση της οικονομίας, τη βελτίωση των σχέσεων με τη Δύση, τις ατομικές ελευθερίες και την ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών και με αυτήν εξελέγη τελικά πρόεδρος της χώρας. Στο ζήτημα των πυρηνικών ο Πρόεδρος Ροχανί θεωρείται μετριοπαθής. Είναι πρόθυμος να δεχτεί ορισμένους περιορισμούς σχετικά με το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου, προκειμένου να αρθούν οι διεθνείς κυρώσεις και να επιστρέψει το Ιράν στη διεθνή παγκόσμια τάξη.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Ουσιαστικά, περπατά σε τεντωμένο σχοινί καθώς προσπαθεί να διαφυλάξει την υποστήριξη του Χαμενεΐ για να συνεχίσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό, ενώ στο πυρηνικό ζήτημα πρέπει να εμφανίσει πρόοδο έχοντας να αντιμετωπίσει σημαντικά κέντρα εξουσίας που θεωρούν πως ένα πυρηνικό Ιράν είναι ο απαραίτητος γεωστρατηγικός παράγοντας αποτροπής και διατήρησης της εξουσίας στο εσωτερικό. Όμως η άρση των κυρώσεων θα επαναφέρει και ένα άλλο ζήτημα το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους συντηρητικούς που κατέχουν αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας: το θέμα των ξένων επενδύσεων και της ανάμειξης στο εσωτερικό του Ιράν.
Λαμβάνοντας υπόψη τη βαθιά δυσπιστία, αυτό θα είναι ένα σημαντικό εμπόδιο καθώς η άρση των κυρώσεων θα φέρει μια πλημύρα πολυεθνικών εταιρειών που θα θέλουν να επενδύσουν. Το ερώτημα είναι αν θα θεωρηθούν νόμιμες επιχειρηματικές συναλλαγές, ή ως μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίου της Δύσης για τον τελικό έλεγχο του Ιράν. Το Ιράν βρίσκεται σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι αυτή τη στιγμή. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πούμε αν η άρση των κυρώσεων και οι επικείμενες ξένες επενδύσεις θα αντιμετωπιστούν με ενθουσιασμό ή δυσπιστία. Με την πλειοψηφία του λαού να επιθυμεί μεταρρυθμίσεις και επιστροφή στη διεθνή κοινότητα και τη συντηρητική ελίτ να προσπαθεί να διατηρηθεί στην εξουσία, μένει να δούμε το αποτέλεσμα αυτής της σιωπηρής διαμάχης για την επικράτηση.
“The society that separates its scholars from its warriors will have its thinking done by cowards and its fighting by fools� Thucydides
www.moderndiplomacy.eu
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
διπλωματικοι ελιγμοι στην κασπια
THE CASPIAN PROJECT 01
DIANNE VALDEZ Dianne Valdez just completed her Master’s degree in the International Security and Intelligence Studies Program at Bellevue University in Omaha, NE, USA and continues her interests in the geopolitics of this important region, along with political strife in Africa.
Η
μεσολάβηση της Τουρκίας ανάμεσα σε δύο αντίπαλες χώρες της Κασπίας, το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν, ανέδειξε τις διπλωματικές της ικανότητες στο γεωπολιτικό πεδίο, καθώς οι δυο αυτές χώρες δεν είχαν ιδιαίτερα φιλικές σχέσεις έως σήμερα. Όμως οι πρόσφατες πολιτικές συμφωνίες στον τομέα της ενέργειας, έδειξαν πως οι μεσολαβητικές προσπάθειες της Τουρκίας έχουν ιδιοτελή κίνητρα. Κάτω από την επιφάνεια αυτής της τριμερούς ένωσης, υπό την Τουρκική ηγεσία, εμφανίζεται η πρόθεση της πολιτικής εξάρτησης από την Τουρκία, η οποία πέρα από την περιφερειακή σταθερότητα, επιδιώκει οικονομικά, πολιτικά και διπλωματικά οφέλη –την παγίωση της θέσης της ως περιφερειακή δύναμη.Το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν, ενώνει η κοινή επιθυμία για επέκταση στον ενεργειακό τομέα. Η Τουρκία φαίνεται πως έχει βοηθήσει αυτή την επιδίωξη, όχι απλά την αξιοποίηση του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, αλλά τη συμμετοχή στα παγκόσμια δίκτυα διανομής ενέργειας.
Συμπτωματικά, οι δύο αυτές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα σε αυτό τον τομέα: Το Τουρκμενιστάν βλέπει τη μείωση των εξαγωγών λόγω της ρωσικής οικονομικής συρρίκνωσης αλλά και της ενόχλησης της Μόσχας για τις στενότερες σχέσεις του με την Τουρκία. Το Αζερμπαϊτζάν αισθάνεται κάποια πίεση από τη Ρωσία, λόγω του ενδιαφέροντος για την επέκταση των αγωγών πετρελαίου μέσω της Τουρκίας, σε μια προσπάθεια για τον εφοδιασμό της ΕΕ η οποία φυσικά θα μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία. Η Τουρκία φαίνεται πως ανεβαίνει ταχύτερα τη γεωπολιτική σκάλα από τους γείτονές της στην Κασπία, και κατά κάποιο τρόπο έχει γίνει η οικονομική δύναμη της περιοχής. Λόγω της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Τουρκία έχει βρεθεί στο επίκεντρο πολλών πιεστικών προβλημάτων της εποχής: ο πόλεμος στη Συρία, η αραβική άνοιξη, οι πολιτικές αλλαγές, οι ενεργειακοί δρόμοι, ως το εμπόριο και τις πολιτικές που διέπουν τις οικονομίες των G20.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Φυσικά η διεθνής κοινότητα έχει αξιολογήσει θετικά τις τουρκικές διπλωματικές κινήσεις, διατηρώντας την εικόνα-σημείο αναφοράς, δηλαδή την πολιτική σταθερότητα και την οικονομική ασφάλεια. Ωστόσο, αυτές οι κινήσεις αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των δικών της ενεργειακών προβλημάτων, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Οι ανάγκες της Τουρκίας για φυσικό αέριο έχουν τριπλασιαστεί μέσα σε μια δεκαετία, καθώς οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βασίζονται πλέον περισσότερο στο φυσικό αέριο από την υδροηλεκτρική ενέργεια λόγω των ελάχιστων βροχοπτώσεων των τελευταίων ετών. Αυτές οι ανησυχίες οδηγούν τις προσπάθειες της Τουρκίας να εδραιωθεί ως ενεργειακός κόμβος της ΕΕ, μεταφέροντας φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν. Ο ρόλος της Τουρκίας στον ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ θα της αποδώσει πολλαπλά οφέλη, περισσότερα από την ένταξη και την εύνοια της Ένωσης. Τα γεωπολιτικά και οικονομικά κέρδη που θα προκύψουν θα της δώσουν σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των γειτόνων της σε ανατολή και δύση.
Αν και αυτά τα σχέδια δεν έχουν αρχίσει να υλοποιούνται, η υποστήριξη των συμμάχων και ιδιαίτερα των αμερικανών είναι εμφανής. Καθώς η Τουρκία ξεδιπλώνει τη στρατηγική της, δεν είναι ο ενεργειακός σωτήρας της Ευρώπης ούτε ο συνωμότης ενάντια στη Ρωσία. Αντίθετα, η Τουρκία φαίνεται να υλοποιεί μια οπορτουνιστική στρατηγική, βασισμένη στα λάθη και τις παραλείψεις των άλλων. Η τακτική της Τουρκίας είναι αν μη τι άλλο αξιέπαινη, τουλάχιστον ως προς την επίδειξη διαίσθησης και για την κατανόηση της πολυπλοκότητας στην ανάπτυξη των στρατηγικών συνεργασιών. Ωστόσο, αυτές οι φιλοδοξίες είναι πολύ πιθανό να αποτύχουν αν δεν διατηρηθεί μια διπλωματική ισορροπία μεταξύ όλων των παικτών της Κασπίας. Λαμβάνοντας υπόψη την αστάθεια της περιοχής αλλά και τον μεγάλο συνεργάτη / αντίπαλο που βρίσκεται στα βόρεια της Κασπίας Θάλασσας, δεν θα είναι καθόλου εύκολο και η Τουρκία θα πρέπει να επιδείξει ιδιαίτερα επιδέξιους διπλωματικούς ελιγμούς για να το πετύχει.
THE CASPIAN PROJECT 01
Χορασαν
ΕνΕργΕιακη στρατηγικη και τρομοκρατια EVAN THOMSEN Evan Thomsen is a graduate of the International Security and Intelligence Studies Program at Bellevue University in Omaha, NE and is currently a Master’s student at the world-renown Elliott School of International Affairs at The George Washington University in Washington, DC. He has just joined with the Eastern Congo Initiative as Strategic Partnerships Officer.
A
κούγεται πως το Ισλαμικό Κράτος (IS) είναι δημιούργημα των Ηνωμένων Πολιτειών με απώτερο στόχο τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν. Αν και δεν θα ήταν η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ χρηματοδοτούσαν, εκπαίδευαν, ή δημιουργούσαν παραστρατιωτικές εξτρεμιστικές ομάδες για την προώθηση των συμφερόντων τους, αυτή η θεωρία ακούγεται παρατραβηγμένη. Το σενάριο υποθέτει πως κάποια στιγμή πριν από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, κάποιοι έθεσαν σε εφαρμογή μια σειρά από περίπλοκες γεωστρατηγικές κινήσεις, που θα δημιουργούσαν τις συνθήκες για την εμφάνιση μιας βάναυσης και αποτελεσματικής ομάδας που θα μπορούσε να προκαλέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION
Αν και απορρίπτω αυτό το σενάριο, διαπιστώνω πως υπάρχει ένα μικρό ψήγμα αλήθειας σε αυτή τη θεωρία συνομωσίας. Το IS αποτελεί πράγματι μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν και οι ΗΠΑ το γνωρίζουν πολύ καλά. Κατ 'αρχάς, υπάρχει η πολιτική βούληση για την καταπολέμηση του IS. Οι ΗΠΑ είναι πολιτικά εξαντλημένες μετά από περισσότερο από μια δεκαετία πολέμων. Στο εσωτερικό της χώρας, έχουμε αύξηση των φυλετικών εντάσεων, μια δύσκολη οικονομική προοπτική, και τον μαραθώνιο της προεκλογικής εκστρατείας των 18 μηνών. Σε διεθνές επίπεδο, αντιμετωπίζουμε μια εκνευρισμένη Ρωσία, μια ανερχόμενη Κίνα, και το συνεχιζόμενο δράμα της ιρανικής πυρηνικής συμφωνίας. Χωρίς να έχει πραγματοποιήσει μια επίθεση σε αμερικανικό έδαφος, το IS είναι ειλικρινά εκτός προεκλογικής θεματολογίας και απλά μια υποσημείωση στην ατζέντα του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ. Αυτό εξηγεί και τη δημόσια αμηχανία των στρατηγών καθώς και την απουσία ολοκληρωμένης στρατηγικής αντιμετώπισης. Ωστόσο, θα πρέπει να εστιάσουμε στις αποφάσεις που λαμβάνονται, επειδή αυτές ακριβώς, διαμορφώνουν ένα νέο πεδίο γεωπολιτικής μάχης: το Χορασάν. Το Χορασάν είναι μια περιοχή που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ιράν. Για το IS το Χορασάν αποτελεί το τελικό πεδίο μάχης, για τις περιφερειακές δυνάμεις, το Χορασάν αντιπροσωπεύει το μέλλον της ενέργειας.
Ο έλεγχος και η πρόσβαση στην περιοχή, λόγω της ιστορίας και της γεωγραφικής εγγύτητας, ήταν παραδοσιακά προνόμιο της Ρωσίας και του Ιράν. Την τελευταία δεκαετία αυτό το δίπολο κλονίστηκε καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Κίνα διεκδίκησαν το δικό τους μερίδιο στην «ενεργειακή πίτα». Αυτό για τις Κινεζικές εταιρείες έγινε σχετικά εύκολα, ενώ για τις δυτικές εταιρείες απαίτησε υψηλό οικονομικό και πολιτικό κόστος. Η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται σημαντικά από τη ρωσική ενέργεια, η ιρανική οικονομία άντεξε παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ και η Κίνα που δείχνει πιο σίγουρη για την ενεργειακή προοπτική της: αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα που για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται να κατακλυστεί η αγορά με νέες πηγές ενέργειας. Ο άλλος τρόπος είναι να αποσταθεροποιηθεί η περιοχή. Για να επανέλθω και πάλι στη στρατηγική των ΗΠΑ, τρία είναι αυτά που πρέπει να έχουμε υπόψη μας: Αντιμετωπίζοντας την Ρωσία, που απέδειξε πως είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει πλήρη ισχύ για να προασπίσει τα οικονομικά της συμφέροντα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δυο επιλογές: να σταματήσουν την επέκταση του ΝΑΤΟ για να δώσουν τον απαραίτητο χώρο στη Ρωσία και να επιδιώξουν την εξισορρόπηση στο ευρωπαϊκό εμπόριο και την ενεργειακή εξάρτηση, ή να αυξήσουν την παρουσία του ΝΑΤΟ μέσω στρατιωτικών συνεργασιών και επίδειξης δύναμης, ώστε να υπονομεύσουν την ρωσική περιφερειακή ενεργειακή ηγεμονία.
THE CASPIAN PROJECT 01
Βλέποντας τις κινήσεις του ΝΑΤΟ, παρατηρούμε την ανάπτυξη μιας δημόσιας και ταυτόχρονα μιας συγκαλυμμένης στρατηγικής για την ανατροπή των ενεργειακών συσχετισμών. Δεύτερον, οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν. Οι κυρώσεις έχουν μειωθεί και δεν έπληξαν τελικά την ιρανική οικονομία. Οι ΗΠΑ επέδειξαν ιδιαίτερη προθυμία για να πετύχουν αυτή τη συμφωνία. Η απειλή του Ισλαμικού Κράτους ανησυχεί το Ιράν, που διακινδυνεύει την οικονομική σταθερότητα μαζί με την εθνική ασφάλεια. Η ανησυχία αυτή είναι επίσης εμφανής στην συνεχιζόμενη υποστήριξη προς το καθεστώς του Άσαντ. Η ιρανική υποστήριξη δεν αφορά τόσο την επίδειξη δύναμης, όσο τη δική τους προστασία. Τρίτον, καθώς η Κίνα επεκτείνει τη στρατηγική της εμβέλεια, συνειδητοποιεί τις μελλοντικές της ανάγκες και κινείται προς την μελλοντική διασφάλιση των απαραίτητων πόρων –από τρόφιμα, μέχρι μέταλλα και ενέργεια. Ένα μεγάλο τμήμα αυτής της στρατηγικής αφορά τους ενεργειακούς πόρους της Κασπίας. Οι Κινέζοι έχουν δαπανήσει δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη των ενεργειακών υποδομών σε μια από τις πιο επικίνδυνες και ασταθείς περιοχές του κόσμου. Είτε αυτό το εγχείρημα έχει σχεδιαστεί για να ενισχυθεί το στρατηγικό βάθος της Κίνας ή αποτελεί ένα ανάχωμα ενάντια στην οικονομική συρρίκνωση, οι ΗΠΑ έχουν γεωπολιτικό συμφέρον να ενεργούν τουλάχιστον ως μερικό εμπόδιο.Ο πόλεμος δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και οικονομία με άλλα μέσα.
Η περιοχή της Κασπίας, ή το Χορασάν αποτελούν τον γόρδιο δεσμό των μεγάλων δυνάμεων σε επίπεδο πολιτικής και οικονομίας. Το Ισλαμικό Κράτος είναι μια πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς αποτελεί μια αποτυχία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο παρών, αλλά και μια μοναδική στρατηγική ευκαιρία στο εγγύς μέλλον. Αναμφίβολα οι αεροπορικές επιθέσεις των μη επανδρωμένων θα συνεχιστούν, όμως η τρέχουσα στρατηγική θα πρέπει να κατευθυνθεί προς μια επέμβαση καθοδηγούμενη από τη Δύση. Περιμένω πως καθώς το Ισλαμικό Κράτος κοιτάζει προς το Χορασάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κοιτάζουν από την άλλη. Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η στρατηγική δικαιωθεί ή τελικά θα προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά.
www.presscode.gr