ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
<<<<
٢
>>>>
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺻﻔﺤﻪ ١از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻮﺷﻴﺪم ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﮐﺘﺎب اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ ،ﻧﻤﻮداری ﮐﻠﯽ از ﻣﺘﻮن ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی را در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﻴﺎدی ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻢ ،ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ درﺑﺎرﻩ ﺁﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮی ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ .ﺁﻧﭽﻪ در ﺻﻔﺤﺎت ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮداری از اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮهﺎ ،ﺑﺮرﺳﯽ هﺎ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮی هﺎی ﭘﮋوهﺸﮕﺮان و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و ﻣﻮرﺧﺎن ﺟﻬﺎن ﻏﺮب در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﺘﻮن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﺼﻮرت هﺰاران ﮐﺘﺎب و ﻣﻘﺎﻟﻪ و رﺳﺎﻟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ در دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮم ﻗﺮار دارد .هﻤ ِﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪ از ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ای ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از اﺳﺎﻣﯽ ﺁﻧﻬﺎ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺘﺎب هﺎ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻻﺗﺸﺎن را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ هﺮ ﻳﮏ از ﻓﺼﻮل ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁوردﻩ ام، وﻟﯽ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را از اﺻﻞ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ ام از ذﮐﺮ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت در زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ هﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻮداری ﮐﻨﻢ .ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎزی ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ِﻩ ﮐﺘﺎب هﺎ و ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺮن در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺻﺪهﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ ام ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺁﺛﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ. * * * اﻧﺪﻳﺸﻪ وﺟﻮد ﻗﺪرت هﺎﺋﯽ ﻧﺎﭘﻴﺪا وﻟﯽ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ روﻧﺪ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﺑﺸﺮ ﻧﻈﺎرت و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ،و در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﺬاهﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺎﻃﻴﺮی و ﺑﻌﺪا ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ،از ﮐﺠﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد؟ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﻓﺮاواﻧﯽ در دو ﺳﻪ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ،ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮﺿﻴﻪ زﻳﺮ ﻳﮑﯽ از واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ: »اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺬاهﺐ را ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﺗﺮس از ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ .ﺗﺮس ﺑﺸﺮ اﺑﺘﺪاﺋﯽ از ﻧﻴﺮوهﺎی ﻣﻘﺘﺪر ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮐﻪ او را در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺗﺮس ﺑﺸﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ از ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ ،و ﺗﺮس ﺑﺸﺮ ﺑﺎزهﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ از ﺧﺪای واﺣﺪی ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد .واﮐﻨﺶ هﻤﻪ ﺁﻧﺎن در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ،واﮐﻨﺶ ﺑﻮﻣﻴﺎن ﻣﮑﺰﻳﮏ و ﭘﺮو در هﻨﮕﺎم ﮐﺸﻒ ﻗﺎرﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﻳﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن ﺁﻧﻬﺎ را ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺐ هﺎﺋﯽ دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭽﻮﻗﺖ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،و از ﻟﻮﻟﻪ هﺎی ﺁﺗﺸﺒﺎر ﺗﻮپ هﺎی ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺪاﺋﯽ رﻋﺪ ﺁﺳﺎ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺗﺮدﻳﺪی در اﻳﻦ ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﻣﻘﺘﺪر روﺑﺮو ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪ. ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ واﮐﻨﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺬاهﺐ اوﻟﻴﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮی ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺴﻴﺎری ﻣﺪﻳﻮن هﺮاس ﻣﺮدم ﻣﺘﻤﺪن ﻋﺼﺮ از دوزخ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ و ﺁﺗﺶ ﺳﻮزان و ﻣﻼﺋﮏ ﻋﺬاب و ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و ﻣﺎرهﺎ و ﻋﻘﺮب هﺎ و ﺁب ﺟﻮﺷﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ .ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻃﺒﻌًﺎ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎری از »ﭼﺮا«هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﺪ و هﻨﻮز ﺟﻮاب ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪﻩ ای ﺑﺮای ﺁﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ داد .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﭘﺲ هﺮ ﻳﮏ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮداﻧﻨﺪﻩ ای ﻧﺎﭘﻴﺪا ﺟﺎی دادﻩ ﺷﺪ :ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ ،ﺧﺪاﻳﺎن دﻳﮕﺮی ﻏﻼت و ﻣﻴﻮﻩ هﺎ را ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ،ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ رﻋﺪ و ﺻﺎﻋﻘﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ،در اﻧﺘﻈﺎر ﺁﻧﮑﻪ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮی ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ هﻢ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ ،هﻢ ﮔﻨﺪم و ﺗﺎک را ﻣﯽ روﻳﺎﻧﻨﺪ ،هﻢ رﻋﺪ و ﺻﺎﻋﻘﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ« )ﮔﻮﺳﺘﺎو ﻟﻮﺑﻮن :زﻧﺪﮔﯽ ﺣﻘﺎﻳﻖ(. ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﺪا در ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﺎ ﺧﺪاﺋﯽ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ،و ﻧﻘﺎﺷﺎن و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزان ﻧﻴﺰ او را هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ رﻳﺶ و ﮔﻴﺴﻮی ﺳﭙﻴﺪ ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ،ﺧﺪاﻳﺎن اوﻟﻴﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﮕﯽ ﺧﺪاﻳﺎن زن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ،زﻳﺮا ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﺑﺎروری در ﺁﻧﺎن و ﻧﻪ در ﻣﺮدان ﺗﺠﻠﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺻﺪهﺎ ﭘﻴﮑﺮﻩ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﮐﻪ از اﺳﺘﺨﻮان ﻳﺎ ﻋﺎج ﻳﺎ ﻗﻠﻮﻩ ﺳﻨﮓ ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ،در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻗﺮن ﮐﻨﻮﻧﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﻬﻨﺎوری از ﺳﻴﺒﺮی ﺧﺎوری ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اروﭘﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ و اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻣﻨﻄﻘﻪ داﻧﻮب و ﺑﻠﻐﺎرﺳﺘﺎن و ﺳﺎردﻧﯽ و ﻣﺎﻟﺖ و ﺧﺎور ﻧﺰدﻳﮏ و ﺁﻧﺎﺗﻮﻟﯽ و اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﭼﻴﻦ و اﻧﺪوﻧﺰی ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻟﻘﺐ وﻧﻮس )وﻧﻮس وﻳﻠﻨﺪف ،وﻧﻮس ﻟﺴﭙﻮگ ،وﻧﻮس ﮔﺎﮔﺎرﻳﻨﻮ ،وﻧﻮس ﮐﻴﻮﺗﺴﺎ و ﻏﻴﺮﻩ( دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭽﮑﺪام از ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺒﺎهﺖ زﻳﺎدی ﺑﺎ وﻧﻮس زﻳﺒﺎی ﻣﻴﻠﻮ ﻧﺪارﻧﺪ. وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺺ هﻤﻪ اﻳﻦ وﻧﻮس هﺎ ﻓﺮﺑﻬﯽ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻣﻮس اﺟﺪاد ﮐﻬﻦ ﻣﺎ از ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺑﺎروری ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ،از ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻤﺪن هﺎی ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ اﻧﺴﺎن هﺎی اوﻟﻴﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻣﺬهﺐ ﻧﻴﺎﮐﺎن دوردﺳﺖ ﻣﺎ ﺟﻨﺒﻪ »ﻣﺎدرﺧﺪاﺋﯽ« داﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪود ﭘﻨﺠﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺻﻔﺤﻪ ٢از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ »ﭘﺪرﺧﺪاﺋﯽ« ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺳﭙﺮد .ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﺶ »اﻟﻬﻪ ﻣﺎدر« ﻳﺎ »ﻣﺎدر زﻣﻴﻦ« ﺣﺘﯽ در دﻧﻴﺎی اﻣﺮوزی ﻣﺎ ﻧﻴﺰ در ﻧﺰد ﻣﺮدم ﺷﻤﺎﻟﯽ اروﭘﺎ )اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ،اﻳﺮﻟﻨﺪ ،اﺳﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوی ،ﭘﺮوس ﺷﺮﻗﯽ( ﺑﺼﻮرﺗﯽ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ و روز ١۵اوت )ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ از ﺳﺎل ١٩۵٠ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺁﻧﺮا روز ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ( ﺑﺼﻮرت روز »زﻣﻴﻦ ﻣﺎدر« ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد .در ﻟﻴﺘﻮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ،ﺟﺸﻦ Zemynaﻧﺎم دارد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ رﻳﺸﻪ اﻳﺮاﻧﯽ زﻣﻴﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺼﺮ ﺧﺪای ﻣﺮد در ﺣﺪود ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺁرﻳﺎﺋﯽ هﺎ ﮐﻪ در ﺁن هﻨﮕﺎم ﭘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ. ﮐﺘﺎب ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﻗﻄﻮری ﺑﻨﺎم »ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﺪا« Histoire generale de Dieuﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ در ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺁرﻳﺎﺋﯽ هﺎی اﻳﺮاﻧﯽ را ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوﻩ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺰرگ »هﻨﺪ و اروﭘﺎﺋﯽ« ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺮد را در ﻣﺠﻤﻊ ارﺑﺎب اﻧﻮاع ﺑﺮ ﻣﺴﻨﺪ ﻗﺪرت ﻧﺸﺎﻧﻴﺪﻧﺪ .ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن» ،اﻟﻬﻪ هﺎی ﻣﺎدر« ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﻮﻗﺖ ﺑﺪون ﻣﺮد ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﻧﻘﺶ ﺑﻨﻴﺎدی ﺁﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﺮی ﭘﻴﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺮد ﻧﻮرﺳﻴﺪﻩ ای ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻢ ﺷﻮهﺮان و هﻢ ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ،هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﻬﺎن ،ﻳﻌﻨﯽ در ﺁﺳﻴﺎی ﺑﺎﺧﺘﺮی و ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ ﺷﺮﻗﯽ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ دراز ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺎدری ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ هﻤﺴﺮی ﺑﺮﺗﺮی داﺷﺖ و ﮐﻤﺎﮐﺎن اﻳﻔﺎی ﻧﻘﺶ ﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﻮد. ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ دوران اﺳﺎﻃﻴﺮی ،در هﺮ ﻳﮏ از ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻧﮓ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ و اﻗﻠﻴﻤﯽ و ﻗﻮﻣﯽ ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن را دارﻧﺪ .هﻤﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﻓﺮﺁوردﻩ هﺎی ﻣﺤﻠﯽ هﺴﺘﻨﺪ ،ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﺎص ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎ و ﺳﻨﺖ هﺎ و ﻓﺮهﻨﮓ هﺎ ،و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻧﻴﺎزهﺎی ﻣﺎدی و روﺣﯽ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺁﻧﻬﺎ .ﻳﻮﻧﺎن ﮐﻬﻦ در ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی ﺧﻮد ﺧﺪاﺋﯽ ﺑﻨﺎم ﺧﺪای ﺷﺮاب داﺷﺖ ،زﻳﺮا ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﮕﻮرهﺎی ﺟﻬﺎن در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺮورش ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ،و اﻓﺮﻳﻘﺎی ﺳﻴﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪاﺋﯽ را ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺮای اﻳﻦ ﮐﻪ اﺻﻮﻻ اﻧﮕﻮر ﻧﺪاﺷﺖ ،در ﻋﻮض ﺧﺪای ﺑﺎﺋﻮﺑﺎب داﺷﺖ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺼﺮﻳﺎن ﺧﺪای ﺗﻤﺴﺎح داﺷﺘﻨﺪ و ﺳﺮخ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﺧﺪای ﮔﺎوﻣﻴﺶ و ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎی ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺧﺪای ذرت و هﻨﺪﻳﺎن ﺧﺪای ﺑﺒﺮ ﮐﻪ ﺗﺠﻠﯽ ﮐﺎﻟﯽ اﻟﻬﻪ ﺧﻮن ﺁﺷﺎم ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮد. ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ،اﻳﻦ ﺑﺤﺜﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اروﭘﺎی ﻗﺮن ﻓﺮوغ و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﮐﺰوﻧﻮﻓﺎﻧﻮس ﻓﻴﻠﺴﻮف و ﺷﺎﻋﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ در هﻤﻴﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد» :ﺧﺪاﻳﺎن ﺣﺒﺸﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﻴﺎﻩ و ﻣﻮهﺎی ﻣﺠﻌﺪ دارﻧﺪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺮﺑﺮهﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺁﺑﯽ ﭼﺸﻢ و ﻣﻮﻃﻼﺋﯽ هﺴﺘﻨﺪ .اﮔﺮ ﮔﺎوان و اﺳﺒﺎن ﻧﻴﺰ ﻋﻘﻞ ﻣﺎ را داﺷﺘﻨﺪ ،و دﺳﺖ هﺎی ﻣﺎ را ،ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺪاﻳﺎﻧﺸﺎن را ﺑﺎ ﺷﺎخ و دم ﻣﺠﺴﻢ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ«. در »دﻳﮑﺴﻴﻮﻧﺮ ﻓﻠﺴﻔﯽ« وﻟﺘﺮ در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ» :اﺧﻴﺮا اﻃﺎﻗﮑﯽ در ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺎغ ﺑﺮای ﺧﻮدم ﺳﺎﺧﺘﻢ .ﺷﻨﻴﺪم ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﻮر ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮش ﮐﻮر ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻬﻤﯽ اﻳﻦ ﺑﻨﺎی ﻋﻈﻴﻢ را ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،و ﻳﮏ راﺳﻮ ﺑﺪو ﺟﻮاب داد: ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎری ﻓﻘﻂ از ﻳﮏ راﺳﻮی ﻧﺎﺑﻐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ .ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﮔﺮ ﻳﮏ ﮐﺮم اﺑﺮﻳﺸﻢ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﻠﻪ اﺑﺮﻳﺸﻤﯽ ﮐﻪ دور ﺧﻮد ﺗﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺪهﺪ اﺳﻤﺶ را ﺁﺳﻤﺎن ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ«. ﻣﺬاهﺐ در ﺁﻏﺎز ﺻﺮﻓﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺤﻠﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪﻧﺒﺎل »ﺑﺎزارﻳﺎﺑﯽ« ﻧﻤﯽ رﻓﺘﻨﺪ .هﺮ ﻗﻮم و ﻗﺒﻴﻠﻪ ای ﻣﺬهﺐ ﺧﺎص ﺧﻮدش را داﺷﺖ ،ﺑﻬﻤﺎن ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ زﺑﺎن و رﺳﻮم و ﻣﻘﺮرات اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺧﻮد را داﺷﺖ .ﺣﺘﯽ ﺗﺼﻮر اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺧﺪاﻳﺎن او را ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ ،ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﯽ اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ .وﻗﺘﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﺋﯽ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺧﺎص از اﻗﻠﻴﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻗﻠﻴﻤﯽ دﻳﮕﺮ ﺳﻔﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ،ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎی ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺗﺎزﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﯽ داد ،و اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ در دوران ﺁﺋﻴﻦ هﺎی »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﻧﻴﺰ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪ .ﺑﻘﻮل ﻓﻮﺳﺘﻞ دوﮐﻮﻻﻧﮋ ﻣﻮرخ ﻧﺎﻣﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ »وﻗﺘﻴﮑﻪ ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻨﻮس اﻣﭙﺮاﺗﻮر رم ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﺁﺋﻴﻦ رﺳﻤﯽ اﻣﭙﺮاﺗﻮری رم اﻋﻼم ﮐﺮد و ﺑﺪان هﻮﻳﺘﯽ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ داد ،ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﻧﻴﺰ از ﭼﻬﺮﻩ ﻋﺒﻮﺳﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺁن در ﻃﻮل ﻗﺮون ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪ و ﺑﺪﺳﺖ ﮐﺸﻴﺸﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ را ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ و از ﺁن اﺷﺒﺎع ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﻮرت ﺧﺪای ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﺷﺮت و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﺑﺨﻮد ﮔﺮﻓﺖ «.در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ،و در هﻤﺎن زﻣﺎن ،ﮔﻮﺳﺘﺎو ﻟﻮﺑﻮن در »ﺗﻤﺪن هﺎی هﻨﺪ« ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ» :ﺁﺋﻴﻦ ﺑﻮداﺋﯽ هﻨﺪ و ﺁﺋﻴﻦ ﺑﻮداﺋﯽ ﭼﻴﻦ و ژاﭘﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺁﻧﻬﺎ در ﺣﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ درﺑﺎرﻩ ﺑﻮداﺋﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺬهﺐ ﺗﺎزﻩ ای روﺑﺮو ﺷﺪﻩ اﻧﺪ .ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺁﺋﻴﻦ اﺳﻼم در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد از ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ هﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ ﭼﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎدی ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺁﻧﺮا ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، زﻳﺮا ﮐﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺬهﺐ ﺟﻬﺎن در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﻤﻼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﻣﺜﻼ در ﻧﺰد
ﺻﻔﺤﻪ ٣از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺑﻮﻣﻴﺎن دراوﻳﺪی دﮐﻦ ﺑﻄﻮری رﻧﮓ ﺑﺮهﻤﺎﺋﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺁﺋﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﻤﺪ را در ﺟﺎی ﺑﺮهﻤﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ«. از ﺣﺪود ﭘﻨﺠﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ،ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی ) (mythologicalﻣﺘﻌﺪدی در ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎ و در ﻧﺰد اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺁﻧﻬﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺨﺸﯽ دﻳﮕﺮ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﺟﺎی ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ .داﺋﺮﻩ اﻟﻤﻌﺎرف ﻣﻌﺘﺒﺮ »ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎ« ﮐﻪ ﺑﺎ هﻤﮑﺎری دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ ٩٧ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﭽﺎپ رﺳﻴﺪﻩ ،ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﺶ از ﻳﮑﺼﺪ ﺁﺋﻴﻦ اﺳﺎﻃﻴﺮی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﭘﻨﺞ ﻗﺎرﻩ ﺟﻬﺎن ﭘﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﮐﻬﻦ ﻣﺼﺮی و ﺳﻮﻣﺮی و از ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎی ﺳﺎﻣﯽ )ﺑﺎﺑﻠﯽ ،اﮐﺪی ،ﺁﺷﻮری ،ﻓﻨﻴﻘﯽ ،ﻋﺮب( ،ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎی ﺁرﻳﺎﺋﯽ )هﻴﺘﯽ ،اﻳﺮاﻧﯽ ،هﻨﺪی ،ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ،ژرﻣﻨﯽ، اﺳﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوی ،ﻻﺗﻴﻨﯽ ،اﺳﻼو ،ارﻣﻨﯽ ،اوﺳﺘﯽ( ،ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎی ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ )ﭼﻴﻨﯽ ،ژاﭘﻨﯽ ،وﻳﺘﻨﺎﻣﯽ ،ﮐﺮﻩ ای ،ﻣﻐﻮل ،ﺗﺮک، ﺗﺎﺗﺎر ،ﻓﻨﻼﻧﺪی ،اﺳﮑﻴﻤﻮ( ،ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﻗﺒﻴﻠﻪ ای اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ و ﺑﻮﻣﻴﺎن اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻧﻴﻮزﻳﻠﻨﺪ و ﮔﻴﻨﻪ ﻧﻮ و ﺟﺰاﻳﺮ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺁرام، و ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی هﺎی اﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﺎم ﺑﺮد ،ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﺧﺪاﻳﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ از ﺻﺪهﺰار ﺑﺮﺁورد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ. ﺑﻌﻀﯽ از اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی در ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺘﺪاﺋﯽ هﺴﺘﻨﺪ ،در ﻋﻮض ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﺋﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻇﺮﻳﻔﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ را در ﻳﻮﻧﺎن ﮐﻬﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ،اﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی ﭘﺮ ﺁب و رﻧﮓ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از ﺳﯽ هﺰار ﺧﺪای ﻣﺮد و زن و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺪاﻳﺎن و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎری از ﺁﻧﻬﺎ در ﻣﻌﺘﻘﺪات اﺳﺎﻃﻴﺮی ﺁرﻳﺎﺋﯽ )هﻨﺪ و اروﭘﺎﺋﯽ ( رﻳﺸﻪ دارﻧﺪ .هﻤﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺁرﻳﺎﺋﯽ ﭘﺎﻳﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺰداﺋﯽ اﻳﺮان ﮐﻬﻦ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی زرﺗﺸﺘﯽ از ﺁن ﺳﺮ ﺑﺮﺁورد و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ای در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺳﺎﻣﯽ )ﻳﻬﻮدﻳﺖ ،ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ،اﺳﻼم( ﺑﺮﺟﺎی ﮔﺬاﺷﺖ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﻌﺒﻪ ﻣﻴﺘﺮاﺋﯽ ﻣﺰداﺋﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ از راﻩ اﻣﭙﺮاﺗﻮری رم ﻋﻤﻴﻘًﺎ در ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮی ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪ .از دوران رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ،ﻣﻴﺘﻮﻟﻮژی ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻄﻮری در هﻨﺮ و ادب و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺟﻬﺎن ﻏﺮب رﺧﻨﻪ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ »ﻳﻬﻮدی -ﻣﺴﻴﺤﯽ« ﺳﻨﺘﯽ ﺁﻧﺮا در ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻌﯽ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ. ﺗﺤﻮل ﺑﻨﻴﺎدی ﺑﻌﺪی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ ،ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﺪاﻳﺎن »ﺗﻮﺣﻴﺪی« و اﺳﺘﻘﺮار ﺁﻧﻬﺎ در ﺟﺎی ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺎﻃﻴﺮی در ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻮد .اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮی در روﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮی اﻳﻔﺎ ﮐﻨﺪ ،ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ اﻟﺰاﻣﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺜﺒﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،زﻳﺮا درﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻨﺖ ﮐﺸﺘﺎر ﮔﺮوهﯽ از ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺧﺪا را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮوهﯽ دﻳﮕﺮ از ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن هﻤﻴﻦ ﺧﺪا و ﺑﻨﺎم هﻤﻴﻦ ﺧﺪا ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻧﺪ و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ دو هﺰار ﺳﺎل ﺑﺮ ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺎرﻳﺦ رﻧﮓ ﺧﻮن زدﻧﺪ .ﺁﻣﺎری ﮐﻪ در ﺳﺎل ١٩٩۴از ﺟﺎﻧﺐ ﻳﮏ اﻧﻴﺴﺘﻴﺘﻮی ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ ﺣﺎﮐﯽ از اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺑﻴﺴﺖ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺸﺮی هﺰار و ﻧﻬﺼﺪ ﺳﺎل را در ﺟﻨﮓ و ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮑﺼﺪ ﺳﺎل ﺁﻧﺮا در ﺻﻠﺢ ﮔﺬراﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ ،و از اﻳﻦ هﺰار و ﻧﻬﺼﺪ ﺳﺎل ﺑﻴﺶ از ﻳﮑﻬﺰار ﺳﺎل در ﺟﻨﮓ هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﻋﺎﻣﻞ ﺁن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ .ﺑﻪ ﺣﮑﺎﻳﺖ هﻤﻴﻦ ﺁﻣﺎر ﺷﻤﺎر ﻣﺮدان و زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻨﺎم ﺧﺪا ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ از ﻣﺠﻤﻮع ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮﺑﺮهﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺁﺗﻴﻼ و ﻣﻐﻮل و ﺗﺎﺗﺎر و ﺟﻨﮓ هﺎی ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ. وﻗﺘﻴﮑﻪ ﺳﺨﻦ از ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ،ﺑﻄﻮر ﺳﻨﺘﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﻣﺬهﺐ ﻳﻬﻮدی و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﻣﺸﻤﻮل اﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن ﺷﺎهﺪ ﺳﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ -و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺁزﻣﺎﻳﺶ -از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و در ﻃﻮل ﻗﺮون ﺳﻪ ﻧﻬﻀﺖ و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ .ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎ در ﻣﺼﺮ ﮐﻬﻦ و در زﻣﺎن ﺁﻣﻨﻮﻓﻴﺲ ﭼﻬﺎرم )ﻗﺮن ﭼﻬﺎردهﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در دوران ﻓﺮﻋﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﺧﺪاﺋﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﺗﻦ را ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻈﻬﺮ ﺁن ﺑﻮد ﺧﺪای ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ و ﮔﺮداﻧﻨﺪﻩ ﺟﻬﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻤﺎم دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺎﻃﻴﺮی ﻣﺼﺮ را از ﻣﺴﻨﺪ ﺧﻮد ﻓﺮود ﺁورد ،و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺎم ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ »ﺁﺧﻦ ﺁﺗﻦ« ﺗﻐﻴﻴﺮ داد .وﻟﯽ اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻓﺮﻋﻮن ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ و ﭘﺲ از وی ﺁﺋﻴﻦ ﮐﻬﻦ ﻣﺼﺮی ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ. ﺁزﻣﺎﻳﺶ دوﻣﻴﻦ در اﻳﺮان ﺗﻮﺳﻂ زرﺗﺸﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ از ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺧﺪاﻳﺎن ﺁرﻳﺎﺋﯽ ،اهﻮراﻣﺰدا را ﺑﻴﺮون ﺁورد و او را ﺧﺪای ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و دو ﻣﻈﻬﺮ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ،ﺳﭙﻨﺘﺎﻣﻴﻨﻮ و اﻧﮕﺮﻩ ﻣﻴﻨﻮ)اهﺮﻳﻤﻦ( و ﺑﻘﻴﻪ را در ﻣﻘﺎم اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان و اﻳﺰدان در زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎن او ﻗﺮار داد ،وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﻼف ﺁﺋﻴﻦ ﺁﺗﻦ ،ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی او ﺑﺼﻮرت ﺗﻨﻬﺎ ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺁرﻳﺎﺋﯽ ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ و در دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺁﺋﻴﻦ رﺳﻤﯽ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ اﻳﺮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺁن ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﭘﻴﺮوان اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ در ﺧﻮد اﻳﺮان و ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﺳﻴﺎن اﻳﺮاﻧﯽ در هﻨﺪ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ.
ﺻﻔﺤﻪ ۴از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮم ﮐﻮﭼﮏ ﻳﻬﻮد در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﮐﻨﻌﺎن )ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ( ﺁﻏﺎز ﺷﺪ و ﺑﻌﺪا در ﻗﺎﻟﺐ دو ﺁﺋﻴﻦ ﺳﺎﻣﯽ دﻳﮕﺮ ،ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ،ﺑﺨﺶ هﺎی ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﻬﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ .وﻳﮋﮔﯽ اﻳﻦ هﺮ ﺳﻪ ﺁﺋﻴﻦ ،ﮐﻪ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ ﺁﻧﻬﺎ را ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ ،اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻼف دو ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻣﺼﺮی و اﻳﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮای ﺧﺸﻮﻧﺖ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺬهﺒﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی ﺷﻤﺸﻴﺮ را اﺑﺰار اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻘﺮار و ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ .در دوﺗﺎی اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ،ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮد و ﺁﺋﻴﻦ اﺳﻼم ،اﻳﻦ اﻣﺮ اﺳﺎﺳﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﻣﺬهﺒﯽ اﻋﻼم ﺷﺪ ،وﻟﯽ در ﺁﺋﻴﻦ ﺳﻮﻣﻴﻦ ،ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮد او اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮐﺸﯽ را ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﻳﻀﻪ درﺁوردﻧﺪ. ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﭘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ،هﻴﭻ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﻨﺎم ﻣﺬهﺐ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و هﻴﭽﻴﮏ از ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی از راﻩ زور ﺑﺪﻧﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد ﻧﺮﻓﺘﻪ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎر ﻣﻘﺪس ﻧﺰدﻩ ﺑﻮد .ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ﻣﺬهﺐ ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺸﺘﺎر دادﻧﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ،ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﮐﻨﻴﺴﻪ هﺎ و ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ و ﻣﺴﺎﺟﺪ اﻧﺤﺼﺎرداران ﺣﻖ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﻣﻘﺪس ﺷﻮﻧﺪ ،هﻴﭻ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎهﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻘﯽ را ﺑﻨﺎم ﺧﺪاﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد ،و هﻴﭻ ﺷﻤﺸﻴﺮی ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁن ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪاﺋﯽ را ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮد ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ. ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﯽ ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺎﻃﻴﺮی ،اﺳﺘﻘﺮار دﻳﮑﺘﺎﺗﻮری ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ در ﺟﺎی دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻮد ،زﻳﺮا ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺎﻃﻴﺮی هﺮ ﮐﺪام در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺤﺪود ﺧﻮﻳﺶ را داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﺎدﺗًﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر دﻳﮕﺮان دﺧﺎﻟﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ .اﺧﺘﻼﻓﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺪای ﺧﺪاﻳﺎن -ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﻧﻘﺶ ﮐﺪﺧﺪاﻣﻨﺸﯽ داﺷﺖ -ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺣﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ .ﭘﻴﺮوان زﻣﻴﻨﯽ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺠﺎی ﺗﺮﺳﻴﺪن از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن دوﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺮ و ﻳﺎرﻳﺸﺎن را ﺑﺎ اهﺪاء ﭘﻴﺸﮑﺸﯽ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﻨﺪ ،و وﻗﺘﯽ هﻢ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺿﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺧﺪاﻳﺎن دﻳﮕﺮی ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ .ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻘﻪ ای در ﺁﺳﻤﺎن اﻳﻦ هﻤﺰﻳﺴﺘﯽ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺑﺮهﻢ ﺧﻮرد و ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﺋﯽ ﻳﮏ ﺧﺪای ﺧﻮدﮐﺎﻣﻪ و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮ داد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﺎ او ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﯽ داﺷﺖ و ﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺳﺎزﺷﯽ ﮐﺮد ،ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از او ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا اﻃﺎﻋﺘﺶ را ﮐﺮد .ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﯽ »ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﻳﮏ ﻣﻠﺖ ،ﻳﮏ ﭘﻴﺸﻮا« Ein Volk, ein Land, ein Reich, ein Fuhrerﺑﺎ ﻧﻮﺁوری ﺗﻮﺣﻴﺪی در ﺁﺳﻤﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ و ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ هﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎی ﺁن ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن راﻩ ﻳﺎﺑﺪ. در ﮐﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﺪا ﮐﻪ ﻗﺒﻼ از ﺁن ﺳﺨﻦ رﻓﺖ ،در هﻤﻴﻦ ﺑﺎرﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ» :در دوران ﻣﺎ ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺎﻃﻴﺮی از ﮔﺮدوﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ،وﻟﯽ ﺁﻳﺎ واﻗﻌﺎ ﺧﺪاﻳﺎن »ﺑﺮﺗﺮی« در ﻗﺎﻟﺐ ﺧﺪاهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁﻧﺎن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ،اﻳﻦ »ﺑﺮﺗﺮی« زادﻩ ﭼﻪ ﺿﻮاﺑﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ارزش هﺎی ﺑﻨﻴﺎدی ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳﻌﻨﯽ اﺧﻼق و ﻋﺪاﻟﺖ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺣﻘﻮق دﻳﮕﺮان ﺑﺪﺳﺖ ﺗﻤﺪن ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ ،و ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻌﻨﻮی اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺿﻮاﺑﻂ ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﺮاﻧﯽ و دﻳﮕﺮ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﺋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ادﻏﺎم ﺷﺪﻧﺪ .ﻳﻬﻮدﻳﺖ هﻢ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ درﻧﻴﺎﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد اﺻﻮﻻ ﺿﻮاﺑﻄﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻼک داوری ﻗﺮار ﮔﻴﺮد«. ﺁﻳﺎ واﻗﻌﺎ اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ،ﺑﺮداﺷﺖ اﺻﻴﻞ ﺗﺮ و ﻣﻌﻨﻮی ﺗﺮی را از ﻣﻔﻬﻮم »ﺧﺪا« ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺁوردﻧﺪ؟ در ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﭽﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد ﻏﺮوب ﺑﺖ هﺎ Gotzendammerungﻧﻮﺷﺖ» :ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﯽ، ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺖ هﺎ را واژﮔﻮن ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﯽ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮی ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ را ﺗﺮک ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ« ،و ﺁﻧﭽﻪ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺳﺎﻣﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ از ﻧﻈﺮ ﻧﻴﭽﻪ ﺗﺮک ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﺒﻮد ،ﻓﻘﻂ ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﯽ ﺑﺖ هﺎﺋﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﺑﺘﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ وﻳﮋﮔﯽ هﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺖ هﺎی ﭘﻴﺸﻴﻦ را داﺷﺖ ،ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻗﺪرت و اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻠﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻳﮑﺠﺎ در ﺧﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰ دادﻩ ﺑﻮد. در ﺳﻪ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺻﺪهﺎ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ و ﭘﮋوهﺸﮕﺮ و ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ ﺟﻬﺎن ﻏﺮب اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻓﻠﺴﻔﯽ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ هﺎی ﮔﺴﺘﺮدﻩ ای ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺼﻮرت ﺻﺪهﺎ ﮐﺘﺎب و رﺳﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮی ﻣﺸﺘﺮک ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ هﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﻴﺰ ،ﺑﺪان ﺻﻮرت ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب هﺎی ﻣﻘﺪس ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ، ﺑﻨﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﻧﺴﺎﻧﻨﺪ و ﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ او ،و از هﻤﻴﻦ رو اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ از زﺑﺎن ﺁﻧﻬﺎ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ و واﻗﻌﻴﺖ هﺎی ﺗﺎرﻳﺨﯽ و در ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮارد ﺧﻼف ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺿﻮاﺑﻂ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ. ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ،ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺌﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ای از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻻ ﻳﺐ ،ﻧﻴﺘﺲ ،ﻧﻴﻮﺗﻦ ،ﮐﺘﻨﺖ، وﻟﺘﺮ ،روﺳﻮ ،دﻳﺪرو ،هﮕﻞ ،ﺑﻮﻳﻞ ،ﺷﻮﭘﻨﻬﺎور ،داروﻳﻦ ،رﻧﺎن ،اﻧﮕﻠﺲ ،زوﻻ ،ﻧﻴﭽﻪ ،هﺎﻳﺪﮔﺮ ،ﻓﺮوﻳﺪ ،اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ ،ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ
ﺻﻔﺤﻪ ۵از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
راﺳﻞ ،ﺗﻮﻳﻦ ﺑﯽ ،وﻟﺰ ،ﻣﺘﺮﻟﻴﻨﮏ ،ﻧﺎم ﺑﺮد ،اﺟﺎزﻩ ﺁن ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮهﺎی ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﻬﺮ ﻏﺮض ورزی زدﻩ ﺷﻮد .ﺁﻧﭽﻪ ﻏﺎﻟﺐ اﻳﻨﺎن در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،اﻧﮑﺎر ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ،اﻧﮑﺎر ﺁن ﺧﺪاﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﺎی ﻣﻘﺪس ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ،و ﻧﻴﭽﻪ درﺑﺎرﻩ او از زﺑﺎن ﻳﮏ ﻏﻴﺒﮕﻮی دور ﮐﻬﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد» :ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ را ﺑﺒﻴﻦ ﮐﻪ در روی زﻣﻴﻦ ﺳﺮوران ﮐﻬﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن ﻧﻮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ،و در ﺁﺳﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﺧﺪاﺋﯽ ﻳﻬﻮدی از ﮐﺎر درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ«. اﮔﺮ هﻢ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﺪای واﺣﺪ ،ﺑﻄﻮرﻳﮑﻪ زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارد ،در ﻣﺼﺮ ﮐﻬﻦ و در دوران ﻳﮏ ﻓﺮﻋﻮن »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،ﺧﺪاﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﺑﻨﺎم ﻳﻬﻮﻩ اوﻟﻴﻦ ﺧﺪای »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ،هﻴﭻ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﺎ »ﺁﺗﻮن« ﻣﺼﺮی ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ای از زﻳﺒﺎﺋﯽ و ﻓﺮوغ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪاﺋﯽ ﺗﺮﺷﺮو ،ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮز ،ﺑﻴﺮﺣﻢ و ﺧﻮد ﺧﻮاﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﻬﺪﻳﺪ و ارﻋﺎب ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ و از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را داﺷﺖ ﮐﻪ از او ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ،و ﻧﻪ اﻳﻨﮑﻪ او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺧﻮد ﻳﻬﻮﻩ در ﺗﻮرات ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺧﺪاﺋﯽ ﺣﺴﻮد )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﺑﻴﺴﺘﻢ،(١۵ ، ﺑﻴﺮﺣﻢ )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ،ﺑﺎب دوازدهﻢ ،(٢٩ ،وﻳﺮاﻧﮕﺮ )ﺳﻔﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ،ﺑﺎب ﻧﻮزدهﻢ ،(٢۴ ،ﻣﻐﺮور )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﭼﻬﺎردهﻢ ،(۴ ،ﺧﻮدﺳﺘﺎ )ﺳﻔﺮﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﭼﻬﺎردهﻢ ،(۵ ،ﻣﺎل اﻧﺪوز )ﺳﻔﺮ اﻋﺪاد ،ﺑﺎب ﺳﯽ وﻳﮑﻢ ،(۴١-٣٧ ،اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮ )هﻮﺷﻊ ،ﺑﺎب هﻔﺘﻢ ،(٢٣ ،ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان او ﻧﻴﺰ از دﺳﺘﻮرهﺎی ﻣﻮﮐﺪ وی در ﻗﺘﻞ ﻋﺎم )ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻳﻮﺷﻊ( و ﮐﻼﻩ ﺑﺮداری )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﻳﺎزدهﻢ (٢ ،ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ. در هﺮ ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ،ﺧﺪای ﺗﻮﺣﻴﺪی هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاﻳﺎن اﺳﺎﻃﻴﺮی ،در ﭼﻬﺮﻩ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد :در ﺗﻮرات ﺑﺎ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺧﻮد ﻏﺬا ﻣﯽ ﺧﻮرد و ُﮐﺸﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﻗﺼﺪ ُﮐﺸــﺘـﻨﺸﺎن را ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،در اﻧﺠﻴﻞ و ﻗﺮﺁن ﺑﺮ روی ﺗﺨﺘﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻳﮑﺠﺎ هﻔﺖ ﻣﻠﮏ ﻣﻘﺮب در ﺑﺮاﺑﺮش اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﻧﺪ )ﻳﻮﺣﻨﺎ ،ﺑﺎب اول (۴٠ ،و در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ هﺸﺖ َﻣـَﻠﮏ ﺁﻧﺮا ﺑﺮ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ )اﻟﺤﺎﻗﻪ .(١٧ ،در هﺮ ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻣﻮﺳﯽ ﺧﺪا را از روﺑﺮو در ﺑﺎﻻی ﮐﻮﻩ ﻃﻮر )ﺳﻴﻨﺎ( ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و ﺑﺎ او ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﺪ ،و در ﺗﻮرات ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎهﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ )ﺳﻔﺮﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﺳﯽ و ﺳﻮم ،(١٩ ،و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دﻳﮕﺮش داود را در روی ﺗﺨﺖ ﺧﻮد در دﺳﺖ راﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ )ﺣﺰﻗﻴﺎل ﻧﺒﯽ ،ﺑﺎب ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎرم( .هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی ،ﻋﻤﻮن ،ﺑﻌﻞ ،ﻣﺮدوخ ،زﺋﻮس ،ژوﭘﻴﺘﺮ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮک هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ هﻢ ﺷﮑﻞ ﺁدﻣﯽ را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ هﻢ ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺁدﻣﻴﺎن را. و اﺗﻔﺎﻗﺎ درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ،هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ Einsteinﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان در اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﺪا اﺻﻮﻻ وﺟﻮد دارد ﻳﺎ ﻧﻪ ،و ﮐﺎﺋﻨﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و اﻳﻦ ﮐﺎﺋﻨﺎت اﺑﺪی اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ ،وﻟﯽ در هﻴﭻ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻗﺒﻮل ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪاﺋﯽ از ﻧﺰدﻳﮏ ﻳﺎ از دور ،ﺑﻪ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن دوﭘﺎی روی زﻣﻴﻦ ﺷﺒﺎهﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«. از وﻳﮋﮔﯽ هﺎی دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ﮐﻪ هﻤﻴﻦ اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺟﻨﮕﺠﻮﺋﯽ ﺁﻧﺎن و دﻋﻮﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎر و ﻏﺎرت وﻳﺮاﻧﮕﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ،ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ هﺮ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ اﻳﻦ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﻣﻘﺪس ﺁوردﻩ ﺷﻮد .واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺁﺋﻴﻦ اﺳﻼم و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ -و ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ دو ﺁﺋﻴﻦ -هﻤﻮارﻩ دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﺬهﺒﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ زور اﺳﻠﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ .ﻳﮑﯽ از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﻌﺪی دو ﭘﺎدﺷﺎﻩ در اﻗﻠﻴﻤﯽ ﻧﮕﻨﺠﻨﺪ ﺑﺮای دو ﺧﺪای ﺑﺎﻻﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺰ اﻣﮑﺎن هﻤﺰﻳﺴﺘﯽ در ﺁﺳﻤﺎن ﻳﺎ در زﻣﻴﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ .ﺁرﻧﻮﻟﺪ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﯽ ،ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮرخ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ،در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ در »ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﻳﺦ« ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﮐﺎهﺶ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺷﻤﺎر ﻣﺬاهﺐ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ ،ﺑﺮﺧﻮرد اﻟﺰاﻣﯽ دو ﻣﺬهﺐ ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁورد ،ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺟﻨﮓ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺧﺪا ﺷﺪ«. ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﺘﺎب »ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﺪا« ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺁن رﻓﺖ ،ارزﻳﺎﺑﯽ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮی در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ» :هﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﭼﻨﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﻣﺴﺠﺪ رﺳﺎﻟﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻟﻬﻴﺎت را ﺑﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﮏ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺟﻨﮓ هﺎی ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮرد دو ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺎرﻳﺴﻢ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ .در اﻳﻦ ﭘﻴﮑﺎر ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ،ﻳﻬﻮﻩ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و اﷲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻘﺶ ﻣﺎرﺷﺎل هﺎﺋﯽ را اﻳﻔﺎ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺮوهﺎی ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﺋﯽ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل رهﺒﺮی ﮐﻨﻨﺪ ،وﻟﻮ اﻳﻨﮑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﺎﺑﻮدی هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻮل ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮای اﻳﻦ ﻧﻈﻢ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ اﻳﻨﺎن اﻟﺰاﻣﺎ ﻳﺎ ﮐﺎﻓﺮﻧﺪ ،ﻳﺎ ﺟﺎهﻞ ،ﻳﺎ ﭘﻴﺮوان ﺷﻴﻄﺎن ،و ﺑﺎ ﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر هﺮ ﺳﻪ اﻳﻨﻬﺎ .و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻗﺮون ﺁﺋﻴﻦ هﺎی »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاﺋﯽ ﻣﺸﺘﺮک در روی زﻣﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ »ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی هﺎ« دﺷﻤﻨﺎن ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ از
ﺻﻔﺤﻪ ۶از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﮐﺎر درﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ،و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ هﻤﺪل و هﻤﺰﺑﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻧﻘﺶ ژﻧﺮال هﺎی ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﻴﺶ از هﺮﮐﺲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ روی ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ«. هﻤﻴﻦ ﻣﺤﻘﻖ در ﺟﺎی دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ: »ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ ﭘﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ،ﺑﻨﺎم ﺧﺪا ﺁدم ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن ﺑﺎ وﺟﺪان ﺁﺳﻮدﻩ در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ ،زﻳﺮا ﺑﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻧﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺪدار ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻟﻬﯽ هﺴﺘﻨﺪ .ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎر از ﺟﺎﻧﺐ ﺁﺳﻤﺎن ،ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪن اﻟﺰاﻣﯽ ﺟﻨﮓ در روی زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﻣﻔﻬﻮم اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﻳﮏ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ در اﻣﻮر زﻣﻴﻨﯽ اﺻﻄﮑﺎک ﻣﻴﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪو اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩ اﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻗﺒﻮل اﻳﻦ اﻳﻤﺎن ﺳﺮﺑﺎز زدﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ اﺻﻼ اﻃﻼﻋﯽ ﺑﺮ وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ .ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ، ﺧﻮد ﺑﺨﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ از ﺁﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب زدﻩ اﺳﺖ ،و ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺧﻮاﻩ ﻧﺎﺧﻮاﻩ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺧﻮﻧﻴﻦ اﺳﺖ .روﺣﺎﻧﻴﺖ هﺎی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧﺪا ﺑﺮ روی ﺷﻤﺸﻴﺮ، ﻣﺎهﻴﺖ راﺑﻄﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺪا ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ .ﭘﻴﺶ از ﺁن ﺗﺮس از »ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ« ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﺪ ،وﻟﯽ اﻳﻦ ﺗﺮس ﺑﻌﺪا ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺮس از »ﺧﺪای ﺁن دﻳﮕﺮی« داد ﮐﻪ راهﮕﺸﺎی اﻟﺰاﻣﯽ ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزی ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﮐﺸﺘﺎر زﻳﺎدﺗﺮ ﺑﻮد .و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺮﺷﻮرﺗﺮﻳﻦ اﺷﺘﻴﺎق ﺁدﻣﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ و ﻋﺪاﻟﺖ ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﺪﻩ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺷﺪ ،و ﻣﺬاهﺐ »ﺗﻮﺣﻴﺪی« هﻴﻤﻪ هﺎی دوزخ را در هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ«. اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪ ﺁدﻣﮑﺸﯽ در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻄﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺻﺎدر ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ :در ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮد ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﻣﻘﺪس ﻓﻘﻂ ﺁن ﻧﻮع ﮐﺸﺘﺎری ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎدی ﻗﻮم اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻪ ﺑﺮای ﺗﺮوﻳﺞ ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮد ،و ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺸﺘﺎری هﺮ ﻗﺪر ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻳﻬﻮﻩ ﺑﻮد ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ وﻳﺮاﻧﯽ ﺷﻬﺮهﺎ و ﻗﺘﻞ ﻋﺎم اهﺎﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎی زﻳﺎدﺗﺮی ﺑﺮای اﺳﺮاﺋﻴﻠﻴﺎن ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﺪ .در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ،ﻣﻴﺮاث ﺑﺮان اﻣﭙﺮاﺗﻮری رم از هﻤﺎن زﻣﺎن اﻋﻼم رﺳﻤﻴﺖ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺴﻴﺢ ﺳﻨﺖ ﺟﻨﮕﺠﻮﺋﯽ و ﺳﻠﻄﻪ ﻃﻠﺒﯽ اﻳﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮری را ،اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﻘﺪﺳﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁن از رﻳﺨﺘﻦ ﻳﮏ ﻗﻄﺮﻩ ﺧﻮن وﺣﺸﺖ داﺷﺖ ،اداﻣﻪ دادﻧﺪ و ﭘﻴﺎم ﺻﻠﺢ و ﻣﺤﺒﺖ او را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮواﻧﻪ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﻣﻘﺪس ﮐﺮدﻧﺪ ،ﺑﻄﻮرﻳﮑﻪ از ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﮐﺎﺗﺎهﺎ ﺗﺎ ﺧﻮرد ﺷﺪن اﺳﺘﺨﻮان هﺎی ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻧﮕﻴﺰﻳﺴﻴﻮن ،از ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺗﺎ ﮐﺸﺘﺎر ﺳﻦ ﺑﺎرﺗﻠﻤﯽ ،و از ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺗﺎ ژﻧﻮﺳﻴﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎری ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎ ،ﭘﺮﭼﻢ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از درون درﻳﺎﺋﯽ از ﺧﻮن ﺳﺮ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ. ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اﺳﻼم اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪ ﮐﺸﺘﺎر ﻣﻘﺪس ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ اﻣﻀﺎی رﺳﻤﯽ ﺧﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﺎدرﺷﺪ» :ﻗﺎﺗﻠﻮ اﻟﺬﻳﻦ ﻻﻳﻮﻣﻨﻮن ﺑﺎﷲ«» ،ﻗﺎﺗﻠﻮاﻟﻤﺸﺮﮐﻴﻦ ﮐﺎﻓﻪ ﮐﻤﺎﻳﻘﺎﺗﻠﻮﻧﮑﻢ ﮐﺎﻓﻪ«» ،و ﻗﺎﺗﻠﻮهﻢ ﺣﺘﯽ ﻻﺗﮑﻮن ﻓﺘﻨﻪ«» ،ﺁﻧﻬﺎ را ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺗﺎ از ﻓﺮط ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی از ﭘﺎی درﺁﻳﻨﺪ ،و اﺳﻴﺮاﻧﺸﺎن را ﻣﺤﮑﻢ در ﺑﻨﺪ ﺑﮑﺸﻴﺪ« ...» ،ﺁﻧﺎن را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﮑﺸﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ دار ﺑﻴﺎوﻳﺰﻳﺪ ﻳﺎ دﺳﺖ هﺎ و ﭘﺎهﺎﻳﺸﺎن را در ﺟﻬﺖ ﺧﻼف ﺑﺒﺮﻳﺪ«» ،هﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﮑﺸﻴﺪ«. ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﻄﻮر ﺑﯽ وﻗﻔﻪ در ﺟﻨﮓ هﺎی ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﺋﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ ،هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﻴﺮی ﻧﻴﺰ در ﺁن ﺳﻬﻤﯽ اﺳﺎﺳﯽ داﺷﺖ ،و اﻳﻦ ﻣﻮج ﺟﻨﮓ و ﮐﺸﺘﺎر ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﺮب در ﭘﻮاﺗﻴﻪ و در ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ و ﺁﺳﻴﺎی ﻣﻴﺎﻧﻪ از ﮐﺎر اﻓﺘﺎد ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻮج دوم ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﺋﯽ اﺳﻼﻣﯽ در دوران ﺗﺮﮐﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ وﻗﺘﻴﮑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺗﺮک در وﻳﻦ و ﻟﭙﺎﻧﺘﻪ و ﺗﺒﺮﻳﺰ از ﺑﺮش اﻓﺘﺎد ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ .ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎی ﻋﺮب و ﺗﺮک ﮐﺸﺘﺎرهﺎی دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻨﺎم اﺳﻼم را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﮑﺮد ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎرهﺎی ﻣﺬهﺒﯽ در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺪاد .درﺳﺖ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ در ﻃﻮل ﺑﻴﺶ از هﺰار ﺳﺎل ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ در هﺮ دو دﻧﻴﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ روی ﻣﻐﻮﻻن و ﺗﺎﺗﺎران و ﺑﺮﺑﺮهﺎی ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﯽ اروﭘﺎ را ﺳﻔﻴﺪ ﮐﺮد .ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی از اﻧﺤﺎ ﻣﺰاﺣﻢ ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﯽ ﻳﺎ ﺳﻮدﺟﻮﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎر ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﻳﺎ ﭘﻴﻤﻐﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ،ﻧﻪ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ دﻳﻨﺪاران زﻳﺎﻧﯽ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﺻﺪهﺎ هﺰار ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁﻳﻦ ﺁدﻣﮑﺸﯽ هﺎی ﻣﻘﺪس ﻋﻤﻮﻣﺎ هﻢ از اﻳﻤﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ و هﻢ روﻳﺎروﺋﯽ ﮐﻔﺮ ﺁﻣﻴﺰی ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻪ اﻳﻦ ﮐﺸﺘﺎرهﺎ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻬﺮ ﻻزم را از ﺟﺎﻧﺐ ﻗﺪﻳﺴﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻳﺎ ﺁﻳﺎت ﻋﻈﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﻧﻴﺰ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻬﺮ ﺷﻴﻮخ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﻬﻮﻩ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ .ﺳﻦ اﮔﻮﺳﺘﻦ ﻗﺪﻳﺲ ﻧﺎﻣﯽ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻓﺘﻮا ﻣﯽ داد ﮐﻪ» :وﻗﺘﻴﮑﻪ
ﺻﻔﺤﻪ ٧از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽ دهﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺸﺘﻦ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺣﺮﻓﻪ ﺁﻧﮑﺲ ﮐﻪ در راﻩ ﺧﺪا ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﺑﺼﻮرت دﻟﭙﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪ هﺎ درﻣﯽ ﺁﻳﺪ «.ﻗﺪﻳﺲ ﻧﺎﻣﯽ دﻳﮕﺮ ،ﺳﻦ ﺗﻤﺎس ﺁﮐﻮﻳﻨﻮس، اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ» :ﮐﺸﺘﻦ زﻧﺪﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺧﻮﻳﺶ از ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد ﺗﻮﺑﻪ ﻧﮑﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺛﻮاب هﺎ اﺳﺖ و ﺴﺸﺎن را از ﺻﻔﺤﻪ روزﮔﺎ ر در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردی ﺗﻨﻬﺎ ﺗﮑﻔﻴﺮ ﻣﺮﺗﺪان از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻮﻻ وﺟﻮد َﻧﺤ ِ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ «.ﻗﺪﻳﺲ ﻧﺎﻣﯽ ﺳﻮﻣﻴﻦ ،ﺳﻦ ﺑﺮﻧﺎرد ،هﺸﺪار ﻣﯽ داد ﮐﻪ» :ﺑﺪا ﺑﻪ ﺣﺎل ﺟﻨﮕﺠﻮی ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮش ﻏﺮق در ﺧﻮن ﮐﺎﻓﺮان ﻧﺒﺎﺷﺪ« ،و ﺁرﻧﻮ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﺗﻮﻟﻮز در ﻣﻮﻋﻈﻪ هﺎی ﺧﻮﻳﺶ ﺷﻌﺎر ﻣﯽ داد ﮐﻪ» :ای ﺷﻤﺸﻴﺮ ،از ﻏﻼف ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﺁ ،ﺗﻴﺰ ﺷﻮ و ﺗﻴﺰﺗﺮ ﺷﻮ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻠﻮهﺎ را ﭘﺎرﻩ ﮐﻨﯽ!« ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ،ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺁﺋﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ» :ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎﻓﺮان را ﮐﺸﺖ ،ﺁﻧﮑﺲ ﮐﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد ،ﺑﻪ دار ﻣﯽ ﺁوﻳﺰد ،اﺳﺘﺨﻮان هﺎ را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ، ﺷﺎهﺮگ هﺎ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ رﻳﺰد دﻳﮕﺮ ﻳﮏ ﺁدﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺧﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«. در ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻣﻌﺮوف ﺳﻦ ﺑﺎرﺗﻠﻤﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ،در ﻳﮏ ﺷﺐ و روز ٢٣اوت ١٣٠٠٠ ،١۵٧٢ﻣﺮد و زن و ﮐﻮدک ﺣﺘﯽ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز در ﺟﻨﻴﻦ ﻣﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺎ ﺗﻀﻤﻴﻨﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﺨﺮﻧﺪ در ﮐﻮﭼﻪ هﺎ و ﻣﻴﺪان هﺎی ﭘﺎرﻳﺲ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ .ﮐﺸﻴﺸﯽ ﭘﺎرﻳﺴﯽ در دﻓﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ» :اﻣﺮوز ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد دﻳﺪم ﮐﻪ ﺷﮑﻢ هﺎی زﻧﺎن را ﺑﺎ ﺧﻨﺠﺮ ﻣﯽ درﻳﺪﻧﺪ و ﺑﭽﻪ هﺎی ﺷﻴﺮﺧﻮار را از ﺁﻏﻮش ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را از ﺑﺎﻻی دﻳﻮارهﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ را از ﺧﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ راﺿﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ«. ﻣﺎﺟﺮای ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ اﻧﮕﺰﻳﺴﻴﻮن )دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ( ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﻴﺎﭘﯽ اروﭘﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎرﮔﺎهﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮد و ﻣﺮدﻣﺎن را ﮔﺮوﻩ ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺎﻩ هﺎ و ﺳﻴﺎهﭽﺎل هﺎ و ﺷﻌﻠﻪ هﺎی ﺁﺗﺶ و ﭼﻮﺑﻪ هﺎی دار ﻣﯽ ﺳﭙﺮد ﮐﻪ ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ در ﻣﻮرد ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﻓﺘﻮای ﺷﺮﻋﯽ ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ،ﺟﻠﻮﻩ دﻳﮕﺮی از ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺗﻨﻬﺎ در اﻧﮕﻴﺰﻳﺴﻴﻮن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎر ﺧﻮد ﮐﻠﻴﺴﺎ ٣١٫٩١٢ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم زﻧﺪﻳﻖ و ﻣﺮﺗﺪ و ﻣﻨﺎﻓﻖ زﻧﺪﻩ زﻧﺪﻩ در ﺁﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ .در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ و ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن هﺎ در ﻗﺮون ﺷﺎﻧﺰدهﻢ و هﻔﺪهﻢ ،ﺷﻮرای ﻣﺬهﺒﯽ هﻮﮔﻨﻮت هﺎ رأی داد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﻳﺪن ﺳﺮ ﻳﮏ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻳﮏ ﻣﻮﻣﻦ واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ اول زﺑﺎن او را از ﺣﻠﻘﺶ ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪ ،ﺑﻌﺪ او را ﺷﺶ روز ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد ،ﺳﭙﺲ ﮔﻮﺷﺖ هﺎﻳﺶ را ﻋﺴﻞ ﻣﺎﻟﻴﺪ و زﻧﺒﻮران و ﻗﻮﭼﺎن وﺣﺸﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺶ اﻧﺪاﺧﺖ ،ﻳﺎ زﺧﻢ هﺎﻳﺶ را ﺑﺴﺖ و دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎز ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﮏ ﭘﺎﺷﻴﺪ، ﻳﺎ ﺑﺪﻧﺶ را ﻃﻮری ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﻧﺪاﺧﺖ ﮐﻪ از روی ﻧﻴﺰﻩ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻓﺮود ﺁﻳﺪ ،ﻳﺎ ﺷﮑﻤﺶ را درﻳﺪ و در ﺁن ﮐﺎﻩ و ﻳﻮﻧﺠﻪ رﻳﺨﺖ و ﺁﻧﺮا ﺑﺠﺎی ﺁﺧﻮر ﺟﻠﻮ اﺳﺐ هﺎ ﮔﺬاﺷﺖ. ﺑﻪ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺳﻨﺪی رﺳﻤﯽ از اﺳﻨﺎد دوران ﮐﺸﻒ اﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﺁن در ﺳﺎل ١٩۴١در ﻣﮑﺰﻳﮏ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﮐﺸﻴﺸﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺠﺎم ﻳﮏ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻘﺪس ،ﻧﻮزادان ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎی ﺑﻮﻣﯽ ﻣﮑﺰﻳﮑﯽ را اول ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻣﻐﺰﺷﺎن را ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻣﯽ ﮐﻮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ را از ﺧﻄﺮ ﮐﺎﻓﺮ ﺷﺪن ﺑﻌﺪی در ﺁﻏﻮش ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﻧﺠﺎت دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺁﻧﭽﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ ،ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺻﺤﻨﻪ ﮐﺸﺘﺎرهﺎ و ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ هﺎﺋﯽ ﺑﻬﻤﺎن اﻧﺪازﻩ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ و ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد ،ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺁدﻣﮑﺸﯽ »ﺣﻔﻆ ﺑﻴﻀﻪ اﺳﻼم« ﺑﻮد و ﻧﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ. ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮی ﮐﻪ هﻔﺪﻩ ﺑﺎر ﺑﻨﺎم ﺻﺪور اﺳﻼم وﻟﯽ ﺑﺎ هﺪف واﻗﻌﯽ ﻏﺎرت ﺑﺘﮑﺪﻩ هﺎی ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺪان ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻩ و ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﺎرهﺎی وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻏﺰﻧﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد ،درﺑﺎرﻩ ﺣﻤﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ری ،ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻐﺪاد ﻧﻮﺷﺖ: »ﺳﻴﺪ و ﻣﻮﻻی ﻣﺎ اﻣﺎم اﻟﻘﺎدر ﺑﺎﷲ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺑﺎﻃﻨﻴﻪ ﺷﻬﺮ ری را ﭘﻨﺎهﮕﺎهﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ و در ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻔﺮ ﺧﻮد را ﺁﺷﮑﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،اﻳﻦ ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺳﭙﺎهﻴﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎﺧﺘﻢ و ﭼﻮن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﺎر اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻓﻘﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺁﻧﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺘﻮا دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺘﻞ و ﻗﻄﻊ و ﻧﻔﯽ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ ،و ﻣﻦ در اﺟﺮای اﻳﻦ ﻓﺘﻮا زﻧﺎدﻗﻪ و ﺑﻮاﻃﺌﻪ و دﻳﻠﻤﻴﺎن را ﺑﻪ ﻟﺸﮑﺮﻳﺎن ﺗﺮک واﮔﺬاﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﺗﺨﻢ اﻳﺸﺎن را از ﺑﻴﺦ ﺑﺮﮐﻨﺪﻧﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪک روزﮔﺎر زﻣﻴﻦ ﻋﺮاق را از ﺑﺪ ﻣﺬهﺒﺎن ﭘﺎک ﮐﺮدم ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪای ﻋﺰوﺟﻞ«. ﺗﻴﻤﻮر ﮔﻮرﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺁن را از ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﻓﺨﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺷﺄن ﻧﺰول ﺑﺴﻴﺎری از ﺁﻳﺎت ﺁﻧﺮا ﻣﯽ داﻧﺪ ،در ﻗﺘﻞ ﻋﺎم هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در اﻳﺮان ﺑﻨﺎم اﺳﻼم و ﻧﻪ ﺑﻨﺎم ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﺋﯽ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم داد ﭼﻬﺎرﺻﺪ هﺰار ﻧﻔﺮ را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪ و از ﺳﺮهﺎﻳﺸﺎن ﻣﻨﺎزهﺎ ﺳﺎﺧﺖ ،و هﺮﺑﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ را از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺎﻋﺘﯽ را ﺑﺪو ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺖ .در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﯽ اﻳﺮان ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮی و اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ،هﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻋﺰم ﺟﻨﮓ ﮐﺮدﻧﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ را ﺑﻪ اﻣﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ و ﺳﻨﻴﺎن اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮﺷﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺻﻔﻮی» ،ﻗﺮﺑﺘﺎاﻟﯽ اﷲ« ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ ،ﺑﻄﻮرﻳﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﮏ
ﺻﻔﺤﻪ ٨از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﻣﻮرد ﭼﻬﻞ هﺰار ﺷﻴﻌﻪ ﺁﻧﺎﺗﻮﻟﯽ و ﺳﯽ هﺰار ﺳﻨﯽ ﺳﺎﮐﻦ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﮔﺮدن زدﻩ ﺷﺪﻧﺪ ،ﺑﻪ هﻤﺎن ﺻﻮرت ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ در ﻳﮑﺮوز دوازدﻩ هﺰار اﺳﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن رﻳﭽﺎرد ﺷﻴﺮدل »ﺷﻬﺴﻮار ﮐﻠﻴﺴﺎ« و دوازدﻩ هﺰار اﺳﻴﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ را ﺑﻪ اﻣﺮ ﺻﻼح اﻟﺪﻳﻦ اﻳﻮﺑﯽ »ﺷﻴﺮ ﻣﺮد اﺳﻼم« در ﻧﺒﺮد ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﮔﺮدن زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ .در ﺗﺒﺮﻳﺰ درﻋﺮض دو ﺷﺒﺎﻧﺮوز ﺑﻴﺴﺖ هﺰار ﻧﻔﺮ از ﺧﻮد ﺗﺒﺮﻳﺰﻳﺎن را ﺑﺠﺮم ﺳﻨﯽ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺷﮑﻢ درﻳﺪﻧﺪ ،و ﺑﻤﻮازات ﺁن اﺳﺘﺨﻮان هﺎی ﻣﺮدﮔﺎن را از ﻗﺒﺮهﺎ ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و در ﻣﻼء ﻋﺎم در ﮐﻨﺎر ﺳﺮهﺎی ﺑﺮﻳﺪﻩ دزدان و روﺳﭙﻴﺎن در ﺁﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ .در دوران هﻤﻴﻦ »ﻣﺮﺷﺪ ﮐﺎﻣﻞ« ﻣﺠﺎزات هﺎی دﻳﮕﺮی ﺑﺮای »دﺷﻤﻨﺎن ﺁل ﻋﻠﯽ« اﺑﺪاع ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺣﮑﻮﻣﺖ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن او اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ،و از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ ،ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان ﻣﺘﻌﺪد ﺧﺎرﺟﯽ در ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﺁوردﻩ اﻧﺪ ،ﮔﭻ ﮔﺮﻓﺘﻦ، ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺮدن اﻋﻀﺎ و ﺟﻮارح ،زﻧﺪﻩ ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪن ،ﻣﻴﻞ در ﭼﺸﻢ ﮐﺸﻴﺪن ،ﮔﻮش و ﺑﻴﻨﯽ ﺑﺮﻳﺪن ،ﺳﺮب ﮔﺪاﺧﺘﻪ در ﮔﻠﻮ رﻳﺨﺘﻦ ،ﺑﻪ ﺳﻴﺦ ﮐﺸﻴﺪن و ﮐﺒﺎب ﮐﺮدن ،در روﻏﻦ ﮔﺪاﺧﺘﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ،و ﺑﺠﺎی ﺧﻤﭙﺎرﻩ در ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮپ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻮد. ...و در هﻴﭽﻴﮏ از اﻳﻦ اﺣﻮال ،ﻣﺠﺘﻬﺪان ﻋﻈﺎم و ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮردی ﺑﺮای اﻋﺘﺮاض ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ اهﺘﻤﺎم ذات هﺎی اﻗﺪس ﻣﻠﻮﮐﺎﻧﻪ را در ﺗﻘﻮﻳﺖ »ﺑﻴﻀﻪ اﺳﻼم« ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﮐﻤﺎل ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﻴﺰ داﻧﺴﺘﻨﺪ. در ﺁﻏﺎز ﻗﺮن ﺧﻮد ﻣﺎ ،ﺣﺎج ﺳﻴﺎح ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ اﻳﺮاﻧﯽ ،در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮدش ﻧﻮﺷﺖ» :اﻣﺮوزﻩ »ﺑﺎﺑﯽ ﮐﺸﯽ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺮ ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .هﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻼهﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﺎرش ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺁﻧﻬﺎ را ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ .ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﭼﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﺳﺮهﺎ ﺑﺮ ﺑﺎد رﻓﺖ و ﺣﮑﺎم ﭼﻪ دﺧﻞ هﺎ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﮑﺎم ﺷﺮع ﭼﻪ ﭘﻮل هﺎ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ زدﻧﺪ ،درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﻬﻤﺖ ﺑﻮد و ﺑﺲ .هﻤﻴﻨﻘﺪر ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺑﯽ اﺳﺖ ،ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم دﺳﺘﻮرﻣﯽ داد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﺪارد ،ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺁﺳﻮدﻩ اش ﮐﻨﻴﺪ«. و در ﺳﺎل هﺎی ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ هﻤﻴﻦ ﻗﺮن ،ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎراﻣﺎم زﻣﺎن ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺮﻣﺴﻨﺪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻓﺘﻮا داد ﮐﻪ: »ﻗﺮﺁن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ :ﺑﮑﺸﻴﺪ ،ﺑﺰﻧﻴﺪ ،ﺣﺒﺲ ﮐﻨﻴﺪ .ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ هﻤﺎن ﻃﺮﻓﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺷﻤﺎ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ .اﻳﻨﻬﺎ رﺣﻤﺖ ﻧﻴﺴﺖ ،ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا اﺳﺖ .اﻣﻴﺮاﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﮐﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ ٧٠٠ﻧﻔﺮ را ﻳﮑﺪﻓﻌﻪ ﺑﮑﺸﺪ .ﺑﺎ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و زﻧﺪان ﮐﺎر درﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻋﻮاﻃﻒ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺮد ﻧﻴﺴﺖ) «.روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ »دهﻪ ﻓﺠﺮ« ١۴ ،ﺑﻬﻤﻦ .(١٣۶٣و هﻢ او ،در ﻣﺮاﺳﻤﯽ دﻳﮕﺮی ﺑﻤﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﺮوز ﺗﻮﻟﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﺳﻼم ) ٣٠ﺁذر (١٣۶٣ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ: »ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ در ﺁن ﻧﻴﺴﺖ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ .اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﯽ ﺳﻼم اﷲ ﻋﻠﻴﻪ هﻢ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ ﺳﻼم اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد و ﺣﻀﺮت ﻧﻮح ﺳﻼم اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد ١.اﻳﻦ اﺷﺨﺎص ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﯽ اﺻﻼ ﺳﺮ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻧﺎﺻﺢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺒﻮت ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﯽ ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ،ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ دارد ،ﺟﻨﮓ دارد ،ﺟﻨﮓ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﻧﺠﺎت ﺑﺪهﺪ. ٢ هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ اﻣﺎم هﺎی ﻣﺎ هﻢ هﻤﻪ ﺟﻨﺪی )ﺳﺮﺑﺎز( ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺳﺮﺑﺎزی ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ ،هﻤﻪ ﺁدم ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻨﺪ. ﺁﻧﺎﺋﻴﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﺳﻼم دﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ و اﺳﻼم ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺑﮑﻨﺪ اﺳﻼم را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ .ﻗﺮﺁن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺟﻨﮓ ﺟﻨﮓ، ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻗﺮﺁن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻘﺪر ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اداﻣﻪ دهﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺘﻨﻪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد .ﺟﻨﮓ ﻳﮏ رﺣﻤﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﻋﺎﻟﻢ و ﻳﮏ رﺣﻤﺘﯽ اﺳﺖ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای هﺮ ﻣﻠﺘﯽ در هﺮم ﺣﻴﻄﯽ ﮐﻪ هﺴﺖ .ﺷﻤﺎ ﭼﺮا هﯽ ﺁﻳﺎت رﺣﻤﺖ را در ﻗﺮﺁن ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ و ﺁﻳﺎت ﻗﺘﺎل را ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ؟« * * * ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﺒﺮ و ﺗﻘﺪﻳﺮ ،ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺳﺎﻣﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )و در ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی ﻣﺘﻌﺪدی از ﺑﺮداﺷﺖ هﺎی هﺮ ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ﺗﻮﺣﻴﺪی را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ( ﺑﺮای هﺮ اﻧﺴﺎن ﺁﻣﻮزش دﻳﺪﻩ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز و ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻬﺎن ﻓﺮدا ،ﻣﺴﺌﻠﻪ ای در ﺣﺪ اﻋﻠﯽ ﺳﺌﻮال ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ،ﺑﻬﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻗﺮون ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﺑﺴﻴﺎری از ﭘﻴﺮوان اﻳﻦ ﻣﺬاهﺐ ﺳﺌﻮال ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،و ﺑﻬﻤﺎﻧﺴﺎن ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮای ﻓﺮهﻨﮓ ______________________________ -١ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺦ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ "ﺣﻀﺮت ﻧﻮح ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم" ﻃﺒﻖ ﺁﻧﭽﻪ در ﺗﻮرات درﺑﺎرﻩ او رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ و در ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ ﻋﻴﻨًﺎ ﻣﻮرد اﻗﺘﺒﺎس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ هﻴﭽﻮﻗﺖ ادﻋﺎی ﭘﻴﻐﻤﺒﺮی ﮐﺮد ،ﻧﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺁورد ،ﻧﻪ ﺑﺮای ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺬهﺒﯽ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮐﺸﻴﺪ. -٢در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدﺁوری ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن دوازدﻩ اﻣﺎم اول ﺷﻴﻌﻪ ،ﺑﺠﺰ ﻋﻠﯽ و ﺣﺴﻴﻦ ،دو اﻣﺎم اول و ﺳﻮم ،هﻴﭽﻴﮏ از اﺋﻤﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺟﻨﺪی ﺑﻮدﻧﺪ ،ﻧﻪ در ﻋﻤﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﺁدم ﮐﺸﺘﻨﺪ .اﻣﺎم دوازدهﻢ ﻧﻴﺰ اﺻﻮﻻ ﭘﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ ﻣﻴﺪاﻧﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺷﺮﻋﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﮑﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺻﻔﺤﻪ ٩از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
اﻳﺮاﻧﯽ ﺳﺌﻮال ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ .ژول ﻻﺑﻮم اﺳﻼم ﺷﻨﺎس ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ١١۴ ،ﺁﻳﻪ ﻗﺮﺁﻧﯽ را اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﻮﺟﺐ ﺁﻧﻬﺎ از ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺁدﻣﻴﺎن ،ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺎﺋﻞ روزﻣﺮﻩ دارﻧﺪ و ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر درازﻣﺪت زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺮگ ﺁﻧﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ دﻗﻴﻘﺎ ﺑﺪاﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﮔﺬرد ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﺮای ﺁﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﮔﺮ زﻣﻴﻦ و زﻣﺎن ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﻣﺜﻘﺎﻟﯽ در ﺁن ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد .در ﺳﺎل هﺎی ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ،اﺳﻼم ﺷﻨﺎس ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ،ﻓﺮاﻧﺘﺲ ﺑﻮهﻞ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺒﺮ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی اراﺋﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ،ﻧﻮﺷﺖ» :اﮔﺮ واﻗﻌﺎ ﺧﺪاﺋﯽ وﺟﻮد دارد ،و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺪا ﺧﺪای واﺣﺪی اﺳﺖ ،در اﻳﻨﺼﻮرت هﻤﻪ ﭼﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ ،و اﮔﺮ ﭼﻴﺰی ﺑﻨﺎم ﺷﺮ در روی زﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارد ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ او اﺟﺎزﻩ ﺁﻧﺮا دادﻩ اﺳﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ او ﺧﻮد ﺁﻧﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ .و ﺧﺪاﺋﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﺷﺮ را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاﺋﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻋﺬر ﺑﺪﺗﺮ از ﮔﻨﺎﻩ ﮐﻪ ﺷﺮ ﮐﻴﻔﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺁدم و ﺣﻮا در ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﻓﺮزﻧﺪان ﺁدم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺸﮑﻠﯽ را ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ،زﻳﺮا اﮔﺮ ﺁدم ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪ ،ﺑﺮای اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪا ﺧﻮد اﺟﺎزﻩ ﺁﻧﺮا دادﻩ ﺑﻮد ،و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮدش ﺁﻧﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد .در اﻳﻨﺼﻮرت اﻳﻦ ﭼﻪ ﺟﻮر ﺧﺪای ﻣﻘﺘﺪر و ﻋﺎدل و رﺣﻴﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ او ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺸﻮد ﺗﺎ وی را از ﺑﺎﺑﺖ ﺁن ﻣﺠﺎزات ﮐﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺪا ﺑﭙﺬﻳﺮد ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ هﺎی ﻣﺎدی و ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ هﺎی ﻣﻌﻨﻮی در روی زﻣﻴﻦ ﺧﻮد او اﺳﺖ؟« ﭘﮋوهﺸﮕﺮی ﻓﺮاﻧﺴﻮی از اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ: »هﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ ﺧﺪا ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﺠﺎی اﻧﺴﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد و راﻩ او را دﻗﻴﻘﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد ،و ﺗﻤﺎم اﺧﺘﻴﺎرات ﺑﺸﺮی ﺑﺪﻳﻦ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ﮐﻪ اواﻣﺮ ﺻﺎدرﻩ را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ و اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺳﺎزد ،اﻟﺰاﻣﺎ ﻋﻘﻞ و ﺷﻌﻮر ﺑﺸﺮی ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ زوال ﻣﯽ ﺷﻮد ،و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺬاهﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪی اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺼﺐ اﻓﺮاد زﻳﺎد ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ،ﺷﻌﻮرﺷﺎن ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ« )ژراﻟﺪ ﻣﺴﺎدﻳﻪ :ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﺪا(. ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﺘﻌﺪدی ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﺮداﺷﺖ ،از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻨﻴﺎدی ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﺎﻣﯽ اﺳﺖ و ﭘﻴﺶ از ﮐﺘﺎب هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﻴﺰ ﺷﻮاهﺪ ﺁﻧﺮا در اﺳﻄﻮرﻩ هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﺳﺎﻳﺮ اﻗﻮام ﺳﺎﻣﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ )اﮐﺪی ،ﮐﻠﺪاﻧﯽ ،ﺑﺎﺑﻠﯽ ،ﺁﺷﻮری( ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﻟﻮﺣﻪ ﻣﮑﺸﻮﻓﻪ در ﮐﺎوش هﺎی ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺎل ١٩٧۵در »اﺑﻼ« )ﺗﻞ ﻣﺮدﻳﺦ ﮐﻨﻮﻧﯽ در ﺳﻮرﻳﻪ( ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ٢۵٠٠ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻣﺮدوخ ،ﺧﺪای ﺑﺰرگ ،در ﺁﻏﺎز هﺮ ﺳﺎل ﺁن ﻗﺴﻤﺖ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ هﺮ ﻓﺮد ﺑﺸﺮی را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺳﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش »ﻧﺒﻮ« دﻳﮑﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و وی ﻧﻴﺰ ﺁﻧﺮا در ﻟﻮﺣﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻨﺎم ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ .ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﺁدﻣﻴﺎن و ﺑﻴﻤﺎری ﻳﺎ ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﺁﻧﺎن در ﻃﻮل ﺳﺎل ،و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ هﺎ ﻳﺎ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ هﺎی ﺁﻧﺎن ،و ﮐﻠﻴﻪ اﻣﻮر روزﻣﺮﻩ دﻳﮕﺮﺷﺎن ،هﻤﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺛﺒﺖ اﺳﺖ .اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺮدوخ اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺪت ﻋﻤﺮ ﺁدﻣﻴﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻧﺒﻮ دادﻩ اﺳﺖ ،و ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﮐﻪ او ﺑﺮای ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ هﺮﮐﺲ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،اﻣﮑﺎن ﮐﻢ و زﻳﺎد ﺷﺪن ﻧﺪارد. در ﻃﻮل هﻤﻪ ﻗﺮون اﺳﻼﻣﯽ ،ﺗﻼش هﺎی ﺑﯽ وﻗﻔﻪ ای از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻔﺴﺮان و ﻣﺤﺪﺛﺎن و راوﻳﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﻼم ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺮﺁﻧﯽ را ﮐﻪ از ﻳﮑﺴﻮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ هﺮ ﻓﺮد ﺁدﻣﯽ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ رﻗﻢ زدﻩ ﺷﺪﻩ و هﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﺪ ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ ﻗﺒﻼ ﺑﺮای او ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ وی ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺟﻮاب ﭘﺲ ﺑﺪهﺪ و هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ در روز ﺣﺴﺎب در ﺗﺮازوی او ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ،ﺑﻪ ﻧﺤﻮی از اﻧﺤﺎء ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ ،و ﺧﻮد اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ هﺮﺑﺎر ﻣﻔﺴﺮ ﺗﺎزﻩ ای ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻔﺴﺮان ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﻼش ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﻔﺴﺮان ﻗﺒﻠﯽ ﭼﻨﺪان ﻗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ. * * * وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮک دﻳﮕﺮ هﺮ ﺳﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺳﺎﻣﯽ ،ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺪا از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﻋﺒﻮدﻳﺖ را رﮐﻦ اﺻﻠﯽ اﻳﻤﺎن ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد .در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ هﺮ ﺳﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺁدﻣﻴﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﻧﺎﺗﻮان و ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻨﺰل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ .در ﺗﻮرات ،و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁن در اﻧﺠﻴﻞ و در ﻗﺮﺁن ،ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁدم را ﺑﻨﺪﻩ ﺳﺮ ﺑﻪ راهﯽ ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺗﺸﺨﻴﺺ و اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺪارد ،ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ او و زﻧﺶ ﺣﻮا هﺸﺪار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ درﺧﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻴﮏ و ﺑﺪ ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﺸﻮﻧﺪ ،و ﻣﺎر )ﺷﻴﻄﺎن( ﺁﺷﮑﺎرا ﺑﻪ ﺣﻮا ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را از ﺧﻮردن ﻣﻴﻮﻩ اﻳﻦ درﺧﺖ ﻣﻨﻊ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮردن اﻳﻦ ﻣﻴﻮﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻴﮏ و ﺑﺪ را ﺧﻮاهﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ ﭼﻴﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ او ﻧﻴﺴﺖ .درﺳﺖ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺁدم و هﻤﺴﺮش ﺑﺎ ﺧﻮردن ﻣﻴﻮﻩ
ﺻﻔﺤﻪ ١٠از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﻣﻤﻨﻮع ﻗﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻌﻘﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را از ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ راﻧﺪ و اﻧﻮاع دردهﺎ و ﺑﻴﻤﺎرهﺎ را در روی زﻣﻴﻦ ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن و ﺗﺎ اﺑﺪاﻻﺑﺎد ﻧﺼﻴﺐ هﻤﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﺁﻧﭽﻪ از هﺮ ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﻧﻪ ﺣﻖ اﻳﻨﺮا دارد ﮐﻪ ﺁزاداﻧﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪهﺪ ،و ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺼﯽ اﺻﻮﻻ ﺑﺮاﻳﺶ ﺣﺎﺻﻠﯽ دارد ،زﻳﺮا ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای او ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ .ﺁﻧﭽﻪ وﻇﻴﻔﻪ او اﺳﺖ اﻃﺎﻋﺖ ﺑﯽ ﭼﻮن ﭼﺮا از ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﺳﺖ ،زﻳﺮا »ﮐﻮزﻩ از ﮐﻮزﻩ ﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﯽ و ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﺎﺧﺘﯽ «.ﺿﻮاﺑﻂ اﺧﻼﻗﯽ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮی دارﻧﺪ .ﻣﺜﻼ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺗﻮرات ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دزد ﻳﺎ دﻳﻮث ﻳﺎ زﻧﺎﮐﺎر ﻳﺎ دروﻏﮕﻮ و ﻳﺎ ﻣﺘﻘﻠﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ هﻤﭽﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ،ﺑﺸﺮط اﻳﻨﮑﻪ اﮔﺮ ﻳﻬﻮﻩ از ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ اش را ﺑﺮای او ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﺪ ،اﮔﺮ از دﻳﮕﺮی ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﺮط ﺑﻨﺪی ﻳﻬﻮﻩ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن رﺿﺎﻳﺖ دهﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻤﯽ رﻧﺪ و ﮐﺸﺘﺰارهﺎﻳﺶ ﺁﺗﺶ ﺑﮕﻴﺮد و ﺧﻮدش ﺑﺎ هﺰار و ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎری ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﻮد ،هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﭙﺬﻳﺮد و هﻤﭽﻨﺎن ﺷﮑﺮﮔﺰار او ﺑﺎﺷﺪ ،و اﮔﺮ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دﻳﮕﺮش ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﺪت ٣٩٠روز ﺑﺮ روی ﻧﺎن روزاﻧﻪ ﺧﻮدش ﮔﻪ ﺑﻤﺎﻟﺪ ،ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻧﯽ را ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق ﺑﺨﻮرد و ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ روزی ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ درﮔﺎهﺶ دﻋﺎ ﮐﻨﺪ. در اﺳﻼم ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﯽ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺑﺎز هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدی از ﻗﺮﺁن ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺁﻧﻨﺪ .اهﻤﻴﺖ ﻋﺒﻮدﻳﺖ را در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ اﺳﻼم از اﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻗﻴﺎس ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ اﺳﺎﻣﯽ ﺧﺎص ﻓﺮاواﻧﯽ اﺻﻮﻻ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »ﻋﺒﺪ« ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮع اﺳﺎﻣﯽ را در هﻴﭻ ﺁﺋﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .ﺣﺘﯽ ﭘﺪر ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ،و ﺁﻧﻬﻢ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز اﷲ ﺧﺪای ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﺘﯽ ﺑﺰرگ در ﺟﻤﻊ ﺑﺘﺎن اﺳﺖ .ﺑﻪ ﻗﻮل روژﻩ ﺁرﻧﺎﻟﺪز اﺳﺘﺎد ﮐﻠﮋ دوﻓﺮاﻧﺲ» :ﭼﻬﺎردﻩ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﺳﻮاران اﷲ از ﺻﺤﺮای ﺳﻮزان ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ دﻧﻴﺎی ﮐﻬﻦ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪﻧﺪ ،وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺧﻼف ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﻨﺎن ﺣﺎﻣﻞ ﻣﺬهﺐ ﺗﺎزﻩ ای ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ داد و داوری ﻣﯽ ﮐﺮد و از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ، و در اﻳﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰی ﮐﻪ از ﺑﻨﺪﮔﺎن او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ،ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﻪ ارادﻩ او ﺑﻮد ،ﭼﻴﺰی ﮐﻪ دﻗﻴﻘﺎ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﻼم )ﺗﺴﻠﻴﻢ( اﺳﺖ«. * * * ﺗﺰرﻳﻖ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﮔﻨﺎﻩ در ﻧﻬﺎد اﻧﺴﺎن ﻣﺬهﺒﯽ از دﻳﮕﺮ وﻳﮋﮔﯽ هﺎی ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺳﺎﻣﯽ اﺳﺖ ،ﮐﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﺮا درﺁ ﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻣﺼﺮی و اﻳﺮاﻧﯽ و در ﻣﺬاهﺐ ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻮﻳﮋﻩ در دو ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮدی و ﻣﺴﻴﺤﯽ هﻤﻮارﻩ ﺑﺼﻮرت ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺸﺎری از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﻨﻴﺴﻪ و ﮐﻠﻴﺴﺎ در راﻩ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﺳﻠﻄﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﻓﺮد ﻣﻮﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﮔﻨﺎهﮑﺎر ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺑﺎر ﮔﻨﺎهﯽ را ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدر او ﺑﺎ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺧﻮردن ﻣﻴﻮﻩ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ او ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮ دوش دارد ،هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ در ﻣﻘﺎم ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻩ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺮگ ﺧﻮد در روی ﺻﻠﻴﺐ ﺑﺮای ﺁدﻣﻴﺎن ﺧﺮﻳﺪاری ﮐﻨﺪ. در ﺗﻮرات ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ» :ﺧﺪا ﺑﻪ ﺣﻮا ﮔﻔﺖ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮدی رﻧﺞ و اَﻟﻢ ﺗّـﺮا ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺰون ﮔﺮداﻧﻢ و ﺑﺎ درد ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮاهﯽ زاﺋﻴﺪ و ﺷﻮهﺮت ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ،و ﺑﻪ ﺁدم ﮔﻔﺖ ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺳﺨﻦ زوﺟﻪ ات را ﺷﻨﻴﺪی ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮ زﻣﻴﻦ ﻣﻠﻌﻮن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم اﻳﺎم ﻋﻤﺮت از ﺁن ﺑﺎ رﻧﺞ ﺧﻮاهﯽ ﺧﻮرد و ﺧﺎر و ﺧﺲ ﺑﺮاﻳﺖ ﺧﻮاهﺪ روﺋﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﺮق ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺖ ﻧﺎن ﺧﻮاهﯽ ﺧﻮرد ﺗﺎ ﺣﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎک ﺑﺎزﮔﺮدی ﮐﻪ از ﺁن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪی« )ﺳﻔﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ،ﺑﺎب ﺳﻮم.(١٩ -١۶ ، در اﻧﺠﻴﻞ ،ﭘﺎﺋﻮﻟﻮس اﺻﻮﻻ ﻧﻮع زن را ﻣﺴﺌﻮل راﻧﺪﻩ ﺷﺪن ﻣﺮد از ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ و از ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻩ زﻧﺎن را ﻣﻮﻇﻒ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ زﻳﺮ دﺳﺖ ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ ،ﺑﻪ ﭘﻴﺮوی از ﺗﻮرات ،ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ» :ﭘﺲ ﺑﻪ ﺁدم و زوﺟﻪ اش ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ از ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻴﺮون روﻳﺪ ،و از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ را دﺷﻤﻦ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺑﻮد و زﻣﻴﻦ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺗﺎ ﺑﻬﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﭘﻨﺎهﮕﺎهﯽ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد« )ﺑﻘﺮﻩ.(٣۶ ، اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ هﻤﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻗﺮون ،هﻨﻮز ﺑﺪﻳﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪﻩ ای دادﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺎن را ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﺪ ،ﮔﻨﺎﻩ ﺁدم و ﺣﻮا ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺐ اﻳﻦ ﺷﻴﻄﺎن را ﺧﻮردﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ و ﺑﻔﺮض ﺁﻧﻬﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ دو ﮔﻨﺎهﮑﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺴﻞ هﺎی ﺑﻌﺪی ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﮔﻨﺎﻩ اﻳﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح ﺟﻮاب ﭘﺲ ﺑﺪهﻨﺪ؟ * * *
ﺻﻔﺤﻪ ١١از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در ﻣﺬاهﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی ،ﻋﺎدﺗًﺎ ﺧﺪا از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،وﻟﯽ اﮐﻴﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ از او ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ،و ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﻮرات و ﻗﺮﺁن و در ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻮراﺗﯽ اﻧﺠﻴﻞ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ» :از ﻣﻦ ﺑﺘﺮس ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﻣﻦ ﻳﻬﻮﻩ ،ﺧﺪاﺋﯽ ﻣﻬﻴﺐ و ﺗﺮﺳﻨﺎک هﺴﺘﻢ« )ﺳﻔﺮ ﻻوﻳﺎن ،ﺑﺎب ﻧﻮزدهﻢ١۴ ،و» ،( ٣٢از ﻣﻦ ﺑﺘﺮس و ﻣﺮا ﻋﺒﺎدت ﮐﻦ و ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻦ ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮر« )ﺳﻔﺮ ﺗﺜﻨﻴﻪ ،ﺑﺎب ﺷﺸﻢ» ،(١٣ ،ﻳﻬﻮﻩ ﺧﺪای ﺗﻮ ،از ﺗﻮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ از او ﺑﺘﺮﺳﯽ و او را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ دل و ﺟﺎن ﺧﻮدت اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎﺋﯽ« )ﺳﻔﺮ ﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﺑﻴﺴﺘﻢ» ،(٧ ،اﺑﺘﺪای ﺣﮑﻤﺖ ﺗﺮس از ﻳﻬﻮﻩ اﺳﺖ ،و اﻧﺘﻬﺎی ﺁن ﻧﻴﺰ ﺗﺮس از ﻳﻬﻮﻩ اﺳﺖ« )اﻣﺜﺎل ﺳﻠﻴﻤﺎن ،ﺑﺎب ﻧﻬﻢ» ،(١٠ ،ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺁﻧﮑﺲ ﮐﻪ از ﻣﻬﺎﺑﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﺪ« )ﻣﺰاﻣﻴﺮ داود١١٢ ،و ...» ،(١٢٨و ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﻬﻮﻩ دﻋﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮﮐﺲ از ﻣﺎ ﻳﺎری دﻩ ﺗﺎ در ﺗﻤﺎم روزهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی زﻣﻴﻦ ﭘﺪران ﺧﻮد زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ از ﺗﻮ ﺑﺘﺮﺳﺪ« )ﮐﺘﺎب اول ،ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ،ﺑﺎب هﺸﺘﻢ،۴٠ ، ﮐﺘﺎب دوم ﺗﻮارﻳﺦ ،ﺑﺎب ﺷﺸﻢ.(٣١ ، در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ در اﻧﺠﻴﻞ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ» :ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﮐﻪ از ﻣﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻨﻴﺪ و ﻧﺠﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺮس و ﻟﺮز ﺑﻪ ﮐﻤﺎل ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ« )ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﺋﻮﻟﻮس رﺳﻮل ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﺎن ،ﺑﺎب دوم» ،(١ ،هﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﺪ ﻧﺰد او ﻣﻘﺒﻮﻟﺘﺮ اﺳﺖ« )اﻋﻤﺎل رﺳﻮﻻن ،ﺑﺎب دهﻢ» ،(٢۵ ،ﺧﺪا را ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﻴﻢ ،ﻳﻌﻨﯽ از او ﺑﺘﺮﺳﻴﻢ و اﺣﺘﺮاﻣﺶ ﺑﮕﺬارﻳﻢ، زﻳﺮا ﺧﺪا ﺁﺗﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﻮزاﻧﺪ« )رﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺮاﻧﻴﺎن ،ﺑﺎب دوازدهﻢ٢٨ ،و» ،(٢٩ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را در روی زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﺮس از ﺧﺪا ﺑﮕﺬراﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﺨﻮﺑﯽ داوری ﺷﻮﻳﺪ« )رﺳﺎﻟﻪ اول ﭘﻄﺮس رﺳﻮل ،ﺑﺎب اول» ،(١٧ ،ﻣﻐﺮور ﻣﺒﺎش ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺘﺮس« )رﺳﺎﻟﻪ ﭘﺎﺋﻮﻟﻮس رﺳﻮل ﺑﻪ روﻣﻴﺎن ،ﺑﺎب ﻳﺎزدهﻢ» ،(٢٠ ،ای ﺧﺪاوﻧﺪ ،اﮐﻨﻮن ﮐﻪ زﻣﺎن داوری ﻣﺮدﮔﺎن اﺳﺖ وﻗﺖ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎدﻣﺎن ﺧﻮد ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ را ﮐﻪ از ﺗﻮ ﺗﺮﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﭘﺎداش ﺑﺪهﯽ« )ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ﻳﻮﺣﻨﺎ ،ﺑﺎب ﻳﺎزدهﻢ.(١٨ ، در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ،ﺑﺎ ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺗﻮرات ،ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ» :ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ زﻳﺮا ﮐﻪ ﺧﺪاﺋﯽ ﻳﮕﺎﻧﻪ هﺴﺘﻢ« )ﻧﺤﻞ» ،(۵١ ،از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ،ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ از او ﺗﺮﺳﻴﺪ« )ﺁل ﻋﻤﺮان» ،(١٠٢ ،ﻣﻮﻣﻨﺎن ﺁﻧﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻧﺎم ﺧﺪا ﺁﻳﺪ دل هﺎﻳﺸﺎن ﻟﺮزان ﺷﻮد« )اﻧﻔﺎل» ،(٢ ،ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ« )ﺗﻐﺎﺑﻦ» ،(١۶ ،ﺁﻧﺎﻧﮑﻪ از ﺧﺪاﻳﺸﺎن در ﻧﻬﺎن ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ اﺟﺮی ﺑﺰرگ ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ« )ﻣﻠﮏ» ،(١٢ ،ﺑﺸﺎرت ﻧﻴﮑﻮ دﻩ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﭼﻮن ﻳﺎد ﺧﺪا ﮐﻨﻨﺪ دل هﺎﻳﺸﺎن از ﺗﺮس ﺑﻠﺮزد« )ﺣﺞ» ،(٣۵ ،از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ،زﻳﺮا او ﺑﺮ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ« )ﺣﺸﺮ» ،(١٨ ،از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ رﺳﺘﮕﺎری راﻩ ﻳﺎﺑﻴﺪ« )ﺑﻘﺮﻩ.(١۵٠ ، ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻮرد ﺟﺒﺮ و اﺧﺘﻴﺎر ،در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻳﻬﻮدی و ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻳﺮاﻧﯽ اﺧﺘﻼﻓﯽ ﺑﻨﻴﺎدی وﺟﻮد دارد ،زﻳﺮا ﮐﻪ در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﻳﺮاﻧﯽ هﻴﭻ ﺟﺎ ﺳﺨﻦ از ﺗﺮﺳﻴﺪن از ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و ﺁﻧﭽﻪ اهﻮراﻣﺰدا از ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از راﻩ ﭘﻨﺪار و ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدار ﺧﻮد دوﺳﺖ و ﻳﺎور او ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﺎﺗﺎهﺎی ﺳﯽ و ﻳﮑﻢ زرﺗﺸﺖ اﻳﻦ اﺻﻞ ﺑﻨﻴﺎدی را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ» :اهﻮراﻣﺰدا ،ﺳﺮﺁﻏﺎز و ﺳﺮاﻧﺠﺎم هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ،ﭘﺪر ﻣﻨﺶ ﭘﺎک و ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ راﺳﺘﯽ و داور دادﮔﺮ ،ﺷﮑﻮﻩ ﺧﺴﺮواﻧﯽ ﺧﻮد را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ رﺳﺎﺋﯽ و ﺟﺎوداﻧﮕﯽ و راﺳﺘﯽ و ﺷﻬﺮﻳﺎری و ﭘﺎک ﻣﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﺁن ﮐﺲ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﮐﻪ در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﮐﺮدار ﻧﻴﮏ دوﺳﺖ او ﺑﺎﺷﺪ .ﻳﺎور ارﺟﻤﻨﺪ اهﻮرا ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدار ﺧﻮﻳﺶ راﺳﺘﯽ و درﺳﺘﯽ و ﻧﮑﻮﺋﯽ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﺎﺷﺪ«. اﻳﻦ دو ﮔﺎﻧﮕﯽ ﺑﺮداﺷﺖ هﺎ در ﻣﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻨﺘﯽ اﻳﺮان ﻣﺎﻗﺒﻞ اﺳﻼم و اﻳﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻮع راﺑﻄﻪ اﻧﺴﺎن و ﺧﺪا و در زﻣﻴﻨﻪ ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎر ﺁدﻣﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر او ،ﺧﻤﻴﺮ ﻣﺎﻳﻪ اﺻﻄﮑﺎک هﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺬهﺒﯽ ﺳﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ از ﺁن ﺳﺨﻦ رﻓﺖ. * * * ﺑﺎ هﻤﻪ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﻴﻨﯽ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ،و ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺁدﻣﻴﺎن در هﻤﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر و ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺁﻧﺎن ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ،هﻤﻴﻦ ﺧﺪاﻳﺎن اﺣﺘﻴﺎج ﻣﺒﺮﻣﯽ ﺑﺪﻳﻦ دارﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎن ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺣﻤﺪ ﺁﻧﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻋﺮض ﺷﮑﺮﮔﺰاری ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮔﺬارﻧﺪ ،و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻳﮏ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ اﻳﺮاﻧﯽ »ﺑﻄﻮر داﺋﻢ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاﻩ درود و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﺨﻠﻮق ﺧﻮﻳﺶ و ﻣﺮاﻗﺐ وردهﺎ و دﻋﺎهﺎی ﺁﻧﺎن در ﮐﻨﻴﺴﻪ هﺎ و ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ و ﻣﺤﺮاب هﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،از ﮐﻮﺗﺎهﯽ هﺎی اﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ذرﻩ ﺑﻴﻨﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺎم دارﻧﺪ ﺧﺸﻤﻨﺎک ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﺳﻨﮓ و ﺁﺗﺶ ﻓﺮو رﻳﺰﻧﺪ ،و ﺑﻪ ﺗﻤﻠﻖ و ﺗﮑﺮﻳﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺎﺋﺪﻩ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﺎداﺷﺸﺎن ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ« )ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺁﺷﺘﻴﺎﻧﯽ در ﮐﺘﺎب ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ در دﻳﻦ ﻳﻬﻮد( .ﻳﻬﻮﻩ ،ﺧﺪاﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪای زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن اﺳﺖ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از او ﺧﺪاﺋﯽ ﻧﻴﺴﺖ در ﮐﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ
ﺻﻔﺤﻪ ١٢از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﻮم ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ» :ﺧﻴﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻢ ﮐﻪ ﺑﺮﻩ ﻧﺮﻳﻨﻪ ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺮا ی ﺧﻮد ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ دارﻳﺪ و ﺑﺮﻩ ﮐﻮر و ﻟﻨﮓ و ﺑﻴﻤﺎری را ﺑﺮای ﻣﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺧﻮدﺗﺎن هﻢ هﺪﻳﻪ ﺑﺪهﻴﺪ از ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاهﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؟ ﭼﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﺮام ﻣﺮا ﮐﻪ اﻳﻨﻘﺪر ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﻬﻴﺐ هﺴﺘﻢ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽ دارﻳﺪ؟« و »اﷲ«، ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻦ و اﻧﺲ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮای ﺁن ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﮐﻨﻨﺪ، هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﮐﺸﺘﯽ هﺎ را ﺑﺮای ﺁن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺎن هﻨﮕﺎم ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﮑﺮ ﻧﻌﻤﺘﺶ را ﺑﺠﺎی ﺁورﻧﺪ ،و وﻗﺘﯽ زﮐﺮﻳﺎ در ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ و ﺑﯽ ﻓﺮزﻧﺪی ﺑﻪ درﮔﺎﻩ او ﺧﺎﺿﻊ و ﺧﺎﺷﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد ،ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎداش هﻤﺴﺮش را ﮐﻪ ﻧﺎزا اﺳﺖ اﺟﺎزﻩ ﺑﺎرداری ﻣﯽ دهﺪ و ﻳﺤﻴﯽ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )اﻧﺒﻴﺎء.(٩٠ ، * * * اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻨﺘﯽ ﭘﻴﺮوان ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ راهﯽ ﮐﻪ ﻣﺬهﺐ ﺁﻧﺎن ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ و ﻧﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪان دوزخ و ﺷﻌﻠﻪ هﺎی ﺁﺗﺶ ﺁﻧﺮا ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺁورد ،اﮔﺮ در درازای ﻗﺮون ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺮای ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺪرت و ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ و ﺛﺮوت ﻓﺮاوان ﺑﺮای ﮐﺎرﮔﺮداﻧﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﻣﺴﺠﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ،زﻳﺮا اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد در ﻃﻮل هﻤﻪ اﻳﻦ ﻗﺮون ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ دﺳﺘﮕﺎهﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺮای ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮی از ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ و ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﭘﻴﺮوان اﻳﻦ ﻣﺬاهﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. وﻟﯽ اﻳﻦ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮداری از ﻣﺬهﺐ درﺳﺖ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎی ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺴﻴﺎر را ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁوردﻩ و زﻳﺎن هﺎی ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ را ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺎدی و ﭼﻪ در راﺳﺘﺎی ﻣﻌﻨﻮی ﺑﺮای ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی در ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد، ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻴﺸﻤﺎری در ﻃﻮل ﻗﺮون ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺸﺖ ﺁن ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺧﻮد ﺧﺮﻳﺪاری ﮐﻨﻨﺪ ،و اﺗﻔﺎﻗﺎ اﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا درﺳﺖ هﻤﺎن هﺎﺋﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺪاﺋﯽ ﻣﺸﺘﺮک و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﻣﺸﺘﺮک و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮک داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،و ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﺴﻴﺤﯽ و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﮐﺘﻔﺎ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺪرﻳﻎ و ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﮐﺸﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﮔﺮوهﯽ از ﺁﻧﺎن ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ و ﮔﺮوهﯽ دﻳﮕﺮ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ،ﻳﺎ ﮔﺮوهﯽ ﺳﻨﯽ و ﮔﺮوهﯽ دﻳﮕﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ .اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﭽﻪ اﻳﻨﺎن را واﻗﻌﺎ روﻳﺎروی هﻤﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮد ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ .ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎر او در روی زﻣﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ وﮐﺎﻟﺘﻨﺎﻣﻪ هﺎﻳﺸﺎن را ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺧﻮدﺷﺎن اﻣﻀﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ .ﺁﻧﭽﻪ ﺁرﻧﻮﻟﺪ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﯽ ﺟﻨﮓ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ در ﻋﻤﻞ ﺟﻨﮓ ﮔﺮوهﯽ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺑﺎ ﮔﺮوهﯽ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،ﮐﻪ هﺮ دوی ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻬﺎدت ی ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺴﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ .ﻳﮑﯽ از ﺗﺎزﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی اﻳﻦ ﺳﻮدای ﻧﻘﺪ و ﻧﺴﻴﻪ را در هﻤﻴﻦ ﻧﻘﺪ را َدر َﺑﻬﺎ ِ ﺳﺎﻟﻬﺎی در ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﯽ ﺻﺪ هﺎ هﺰار ﻧـــﻮ ﺟﻮاﻧﯽ ﻣﻴﺘﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐـــﻪ از ﮐﻼس هﺎی درس ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ روی ﻣﻴﻦ هﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺁن ﺳﻮی ﻣﺮز ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻧﺪ ،و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در اﺟــﺴﺎد ﺁﻧﺎن دﻳـــــﺪﻩ ﺷﺪ ،هﻤــﮕﯽ ﮐﻠﻴﺪ هﺎی ﻣﺎرک Made In Taiwanﺑﺮ ﮔﺮدن داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺷﻬﺎدت ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪهﺎ درهﺎی ﮐﺎخ هﺎی اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺧﻮد را در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ روی ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ ،ﮐﺎخ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻮﺛﻘﯽ ﮐﻪ از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺑﻪ ﺁﻳﺖ اﷲ دﺳﺘﻐﻴﺐ ﺷﻴﺮازی، ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﺮاب ،و از ﺁﻳﺖ اﷲ دﺳﺘﻐﻴﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﺷﺶ داﻧﮓ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن واﮔﺬار ﺷﺪﻩ ﺑﻮد» :رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﯽ اﻟﻪ ﻋﻠﻴﻪ و ﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ هﺮ ﺷﻬﻴﺪ را ﻗﺼﺮی ﻧﺼﻴﺐ اﺳﺖ در ﺑﻬﺸﺖ ،از ﻟﻮﻟﻮ ،ﮐﻪ در ﺁن هﻔﺘﺎد ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ از ﻳﺎﻗﻮت ﺳﺮخ ،و در هﺮ ﺧﺎﻧﻪ هﻔﺘﺎد ﺣﺠﺮﻩ اﺳﺖ از زﻣﺮد ﺳﺒﺰ ،و در هﺮ ﺣﺠﺮﻩ هﻔﺘﺎد ﺗﺨﺖ اﺳﺖ و ﺑﺮ هﺮ ﺗﺨﺘﯽ هﻔﺘﺎد ﻓﺮش ،و ﺑﺮ هﺮ ﻓﺮش ﺣﻮراﻟﻌﻴﻨﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ هﻔﺘﺎد ﺧﻮان ﻃﻌﺎم در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻪ در هﺮ ﺧﻮان ﺁن هﻔﺘﺎد ﻗﺴﻢ ﻃﻌﺎم اﺳﺖ ،و ﺧﺪاﻳﺘﻌﺎﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﻗﻮﺗﯽ ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ازهﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد« .و اﮔﺮ ﺧﻮد ﺁﻳﺖ اﷲ ﺣﺴﺎب ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد ،اﺣﺘﻤﺎﻻ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن رﻳﺎﺿﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﭘﻴﺶ از ﺷﻬﺎدت ﺣﺴﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻮﺛﻖ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻴﺶ از ٢۴ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺣﻮراﻟﻌﻴﻦ در ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ هﺮ ﻳﮏ از ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ. ...و در ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ و ﻣﻌﻨﻮی ارﺗﺒﺎط ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ،اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﮑﻮﮐﺎر ﺑﻮدن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺰد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﻳﺮاﻧﮕﺮ اﺧﻼق ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ .ﺳﺎل هﺎ ﭘﻴﺶ اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ در ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺮوف ﺧﻮدش »ﺟﻬﺎن ،ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻢ« در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺖ» :اﮔﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ رﻓﺘﺎر ﺑﺸﺮ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻢ از ﮐﻴﻔﺮ ﻳﺎ اﻣﻴﺪ ﭘﺎداش در ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮی ﻣﺎ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺗﺮﺣﻢ ﺁور ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد« ،و در ﻗﺮن ﭘﻴﺶ از او ﻣﺘﻔﮑﺮ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻓﺮاﻧﺴﻮی ،اﻣﻴﻞ ﻓﺎﮔﻪ ،در هﻤﻴﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد» :اﺳﻄﻮرﻩ ﭘﺎداش ﻳﺎ ﮐﻴﻔﺮ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ وﻳﺮان ﮐﻨﻨﺪ ِﻩ هﻤﻪ ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﯽ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﮐﻴﻔﺮ و ﭘﺎداش واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺧﻮﺑﯽ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻮﺑﯽ و اﺧﻼق را ﺑﺨﺎﻃﺮ اﺧﻼق ﻧﻤﯽ ﺟﻮﻳﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺁﻧﺮا ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ای ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ در ﺁن اﺧﻼق داﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ای ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ و اﺧﻼق ﮐﺎﻻﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد«.
ﺻﻔﺤﻪ ١٣از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ،ﻋﺎدﺗًﺎ اﺟﺎزﻩ ﺗﻘﻠﺐ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ دادﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻗﺰوﻳﻦ اﻣﺎﻣﺰادﻩ ای ﮐﻪ ﻧﻴﺎز درﻳﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪ وﻟﯽ ﮐﺎرﮔﺸﺎﺋﯽ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ اﻣﺎﻣﺰادﻩ ﺑﻴﻐﻴﺮت ﻧﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد .در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺪﻳﺴﺎن هﺸﺪار دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﻗﺪاﺳﺖ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪاﺗﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ دارﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ .ﻓﻮﺳﺘﻞ دوﮐﻮﻻﻧﮋ ،ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎر ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ،در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺳﻨﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎی ﺟﺎﻟﺒﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ: »ﺳﻦ ﮐﻠﻮﻣﺒﺎن ﻗﺪﻳﺲ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ،هﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻗﺪﻳﺲ ﺑﺰرگ ﻗﺮن ﺳﻮم ،ﺳﻦ ﻣﺎرﺗﻦ را ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺗﺮک ﮔﻔﺘﻪ و ﻋﺎزم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﻮد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻏﻴﺎب او دزدان ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اش دﺳﺘﺒﺮد زدﻩ اﻧﺪ .ﺑﺎ اوﻗﺎت ﺗﻠﺨﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺳﻦ ﻣﺎرﺗﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻪ :ﺧﻴﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﯽ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم در ﮐﻨﺎر اﺳﺘﺨﻮان هﺎی ﺗﻮ دﻋﺎ ﮐﻨﻢ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﻟﻢ را ﺑﺪزدﻧﺪ؟ و اﻋﺘﻘﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻌﺪ ﺳﻦ ﻣﺎرﺗﻦ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮐﺮد و دزد ﭘﻴﺪا ﺷﺪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎل و اﻣﻮال ﮔﻢ ﺷﺪﻩ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ .در ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺳﻦ ﮐﻠﻤﺐ ﭘﺎرﻳﺲ ﻧﻴﺰ اﺗﻘﺎق ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ اﻓﺘﺎد .ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺘﻮﻟﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﮐﻨﺎر ﺿﺮﻳﺢ ﻗﺪﻳﺲ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ :ﺳﻦ ﮐﻠﻤﺐ ،درﺳﺖ ﮔﻮش ﮐﻦ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ :اﮔﺮ هﺮﭼﻪ زودﺗﺮ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ دزدﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﯽ ،در ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺗﺮا ﺧﻮاهﻢ ﺑﺴﺖ و دﻳﮕﺮ هﻴﭻ اﺣﻤﻘﯽ ﻧﺬر و ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد ،و اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻓﺮدای اﻳﻦ هﺸﺪار هﻤﻪ اﺷﻴﺎء دزدﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺪﻳﺴﻴﻦ ﻧﻴﺰ هﺮ ﭼﻴﺰی ﺣﺴﺎب و ﮐﺘﺎﺑﯽ دارد ،و ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺪﻩ و ﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ .ﺣﺘﯽ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻨﻔﮑﺮ و ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ ﭼﻮن ﻟﻮﺋﯽ ﭼﻬﺎردهﻢ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﮐﻠﯽ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻧﺒﻮدﻩ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺒﺮ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ در ﻣﺎﻟﭙﻼﮐﻪ ،در هﻴﺌﺖ وزﻳﺮاﻧﺶ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻣﻼﻣﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﮔﻔﺖ» :ﺑﻨﻈﺮم ﺧﺪا ﺁن ﮐﺎرهﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﮐﺮدﻩ ام ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ!« ﻧﺤﻮﻩ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ و ﻧﻮع ﻣﺰد درﻳﺎﻓﺘﯽ ،در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ :در ﻧﺰد ﻳﻬﻮدﻳﺎن ،ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از دوران اﺳﺎرت ﺑﺎﺑﻠﯽ ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻘﺪا و در هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ ،ﺑﺎ هﻤﻪ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﺧﻮد ،هﻨﻮز ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮی ﺑﺎ ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ ﺁن ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮد» :ﻳﻬﻮﻩ ﺧﺪاﻳﺖ را ﻋﺒﺎدت ﮐﻦ ﺗﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺎن و ﺁب ﺗﺮا ﺑﺮﮐﺖ دهﻢ و ﺑﻴﻤﺎری را از ﺗﻮ دور ﮐﻨﻢ وﺗﺮا ﺑﻪ ﭘﻴﺮی ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ،و زﻧﺖ را از ﺳﻘﻂ ﻓﺮزﻧﺪ در اﻣﺎن ﺑﺪارم ،و زﻧﺒﻮرهﺎ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ ﺗﺎ ﺟﻤﻴﻊ دﺷﻤﻨﺎﻧﺖ را از ﭘﻴﺶ روﻳﺖ ﺑﺮاﻧﻨﺪ« )ﺳﻔﺮﺧﺮوج ،ﺑﺎب ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻮم( و اﮔﺮ از ﻣﻦ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﺮﺳﯽ و ﻓﺮاﺋﻀﻢ را ﺑﺠﺎ ﺁوری ،ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻮ زﻣﻴﻦ ﭘﺮ از ﻧﻬﺮهﺎی ﺁب و ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎر و ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ و اﻧﮕﻮر و اﻧﺠﻴﺮ و اﻧﺎر ﻣﯽ دهﻢ ،زﻳﺘﻮن و ﻋﺴﻞ هﻢ ﻣﯽ دهﻢ« )ﺳﻔﺮ ﺗﺜﻨﻴﻪ ،ﺑﺎب هﺸﺘﻢ( .وﻟﯽ در دو ﺁﺋﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی درﻳﺎﻓﺖ ﭘﺎداش ﺑﻪ ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻮﮐﻮل ﺷﺪﻩ و ﮐﻴﻔﻴﺖ و ﮐﻤﻴﺖ ﺁن ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ» :ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻳﺎت ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻧﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻣﺮ ﻣﺎ ﺷﺪﻧﺪ ،از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎ ﺧﻄﺎب رﺳﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺗﺎن و هﻤﺴﺮاﻧﺘﺎن ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ وارد ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺷﻮﻳﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎم هﺎی زرﻳﻦ و ﺳﺒﻮهﺎی ﺷﺮاب ﻃﺎهﺮ و ﻃﻌﺎم هﺎی ﻟﺬﻳﺬ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ دور ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ و هﺮ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ دل هﺎ و ﭼﺸﻢ هﺎﻳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ در اﺧﺘﻴﺎرﺗﺎن ﮔﺬارﻧﺪ« )زﺧﺮف۶٩ ،و» ،(٧٠و هﺮ ﮐﻪ از ﻣﻘﺎم ﮐﺒﺮﻳﺎﺋﯽ ﻣﺎ ﺑﻬﺮاﺳﺪ او را دو ﺑﺎغ ﭘﺎداش ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ اﻧﻮاع ﻣﻴﻮﻩ هﺎ اﺳﺖ،از هﺮ ﮐﺪام دو ﻧﻮع ،و ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮهﺎﻳﯽ از ﺣﺮﻳﺮ و اﺳﺘﺒﺮق ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ و ﺣﻮرﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻳﺎﻗﻮت و ﻣﺮﺟﺎن در ﮐﻨﺎر ﺧﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن دﺳﺖ هﻴﭽﮑﺲ ﺑﺪاﻧﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ« )رﺣﻤﻦ، ۴۶ﺑﺒﻌﺪ( ...» ،و ﺷﺮاﺑﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻌﺶ ﭼﻮن ﮐﺎﻓﻮر و ﻃﻌﻤﺶ ﭼﻮن زﻧﺠﺒﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﺎن دور ﮔﺮداﻧﻨﺪ ،و ﺑﺮ ﮔﺮد ﭼﺸﻤﻪ ای ﮐﻪ ﺳﻠﺴﺒﻴﻞ ﻧﺎم دارد ﭘﺴﺮاﻧﯽ زﻳﺒﺎ روی ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﺪاﻧﺎن ﺑﻨﮕﺮی ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮوارﻳﺪهﺎی ﻏﻠﻄﺎﻧﯽ ﺧﻮاهﯽ ﻳﺎﻓﺖ« )دهﺮ١٨ ،و» ،(١٩و ﺁﻧﺎﻧﮑﻪ ﻧﻤﺎزهﺎی ﺧﻮد را ﺑﻄﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺠﺎی ﺁورﻧﺪ ﻓﺮدوس ﺑﺮﻳﻦ را ﻣﻴﺮاث ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮد« )ﻣﻮﻣﻨﻮن ...» ،(١١-٩ ،و هﻤﺎﻧﺎ ﺑﺮای ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ درهﺎی ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺸﻮدﻩ اﺳﺖ ،و در ﺁن ﺳﺮﻳﺮهﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن ﺗﮑﻴﻪ زﻧﻨﺪ و ﻣﻴﻮﻩ هﺎی ﻓﺮاوان ﺑﺨﻮرﻧﺪ و ﺷﺮاب ﮔﻮارا ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ ،و ﺣﻮرﻳﺎن ﻣﺎهﺮو ﺑﺮ ﮔﺮداﮔﺮدﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ را در روز ﺣﺴﺎب ﺑﺪاﻧﺎن وﻋﺪﻩ دادﻩ ﺑﻮدﻳﻢ« )ص.(۵۴-۴٩ ، در اﻳﻦ داد و ﺳﺘﺪ زﻣﻴﻨﯽ و ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ،ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻪ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ،درﺟﻪ اﻳﻤﺎن و اﺧﻼص ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻴﭻ ﺟﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎر اﺧﻼق و ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ،ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎر ﻃﻮل و ﻋﺮض ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻌﺒﺪ ﻳﺎ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻳﺎ ﻣﺮﻗﺪی ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ،و اﻧﺪازﻩ ﻃﻼﺋﯽ ﮐﻪ در ﺗﺰﻳﻴﻦ ﺁن ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ،و ﺗﻌﺪاد ﮔﺎوان و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد .ﻣﺜﻼ ﺳﻠﻴﻤﺎن ،ﭘﺎدﺷﺎﻩ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ،ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺧﻮد ﺗﻮرات ﺑﺮادرش را ﺑﮑﺸﺪ ،ﮐﻤﺮ ﻣﻠﺘﺶ را در زﻳﺮ ﺑﺎر ﮐﺎر اﺟﺒﺎری و ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺸﮑﻨﺪ و ﻋﺼﻴﺎن هﺎی ﺑﺠﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﻣﺮدم را ﺑﺪﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺰدور ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮن ﺑﮑﺸﺪ ،و هﻔﺘﺼﺪ زن ﻋﻘﺪی و ﺳﻴﺼﺪ ﺟﺎرﻳﻪ در ﺣﺮﻣﺴﺮای ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎری از ﺁﻧﺎن ﭘﻴﺮوان ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﻳﻬﻮﻩ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﭼﺸﻢ و اﺑﺮوی اﻳﻦ هﻤﺴﺮان ﺑﺮای هﺮ ﻳﮏ از ﺧﺪاﻳﺎن ﺁﻧﺎن ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎهﯽ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﺪ ،و ﺑﺎ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﺎن از او راﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎد ﺻﺮﺻﺮ و ﺟﻦ و اﻧﺲ و ﻣﺮغ و ﻣﻮر و ﻣﺎهﯽ را در زﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ ﮔﺬارد و ﺗﺨﺖ ﺷﺎهﯽ او را ﺑﺮ دوش ﻋﻔﺮﻳﺘﺎن اﻣﮑﺎن ﻃﯽ اﻻرض دهﺪ وﺻﻴﺖ ﺣﮑﻤﺖ او را در ﺁﻓﺎق ﺑﭙﺮاﮐﻨﺪ ،هﻤﻪ
ﺻﻔﺤﻪ ١۴از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻣﻌﺒﺪی ﺑﻨﺎم ﻳﻬﻮﻩ در اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﭙﺎ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺼﺖ ذراع ﻃﻮل و ﺳﯽ ذراع ارﺗﻔﺎع دارد و ﺳﺮاﺳﺮش زراﻧﺪود ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺑﻬﻨﮕﺎم ﮔﺸﺎﻳﺸﺶ ﺻﺪ و ﭼﻬﻞ هﺰار ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻬﻮﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ: »و ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻨﺎ ﮐﺮد ﻃﻮﻟﺶ ﺷﺼﺖ ذراع و ﻋﺮﺿﺶ ﺑﻴﺴﺖ ذراع و ارﺗﻔﺎﻋﺶ ﺳﯽ ذراع ﺑﻮد ،و ﺳﻠﻴﻤﺎن داﺧﻞ ﻣﺤﺮاب را ﮐﻪ ﻃﻮل و ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎﻋﺶ ﺑﻴﺴﺖ ذراع ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻼی ﺧﺎﻟﺺ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ،و ﭘﻴﺶ روی ﻣﺤﺮاب زﻧﺠﻴﺮهﺎی ﻃﻼ ﮐﺸﻴﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ،و ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺬﺑﺢ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ روی ﻣﺤﺮاب ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و در ﻣﺤﺮاب دو ﮐﺮوﺑﯽ از ﭼﻮب زﻳﺘﻮن ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﻗﺪ هﺮ ﻳﮏ از ﺁﻧﻬﺎ دﻩ ذراع ﺑﻮد و هﺮ ﺑﺎل ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻨﺞ ذراع ،و ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ،زﻣﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ را از اﻧﺪرون و ﺑﻴﺮون ﺑﻪ ﻃﻼ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ ،و ﺑﺠﻬﺖ در ﻣﺤﺮاب دو ﻟﻨﮕﻪ از ﭼﻮب زﻳﺘﻮن و ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ای ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﭘﻨﺞ ﺻﻨﻮﺑﺮ ﺑﻮد و ﺁﻧﻬﺎ را دو ﺗﺨﺘﻪ ﻟﻨﮕﻪ دوم ﻧﺎﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻼﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻘﺶ هﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ« )ﮐﺘﺎب اول ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ،ﺑﺎب ﺷﺸﻢ(. در دوران ﮐﺸﻒ اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺪﺳﺖ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ هﺎ ،در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﻗﺮن دو اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻣﺘﻤﺪن و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺁزﺗﮏ و اﻳﻨﮑﺎ در ﻣﮑﺰﻳﮏ و ﭘﺮوی ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺗﻔﻨﮕﺪاران اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ ﺑﮑﻠﯽ ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪﻧﺪ و ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎر ﺧﻮد ﻣﻮرﺧﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺳﯽ ﺗﺎ ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﯽ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎ در ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ژﻧﻮﺳﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻨﺎن ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از ﺁﻧﺎن زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ،ﭼﻮن ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻃﻼهﺎﺋﯽ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﮐﺸﺘﺎر ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻃﻼ ﮐﺎری ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﺎ ﻗﺒﻼ در اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن و اﺷﺮاف و ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﺧﻠﻮص و اﻳﻤﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺁﻧﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ،ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎر ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ از ﺁﻧﺎن اﻇﻬﺎر رﺿﺎﻳﺖ ﮐﺮد و ﻧﻴﻤﯽ از ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎی ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ و ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﭘﺮﺗﻘﺎل ﺑﺨﺸﻴﺪ و هﺮ دوی ﺁﻧﻬﺎ را ﻟﻘﺐ »ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﻴﺤﯽ« داد ،هﻤﺎن ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻪ در اﻧﺠﻴﻞ از او ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ» :هﻴﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻢ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ و هﻢ ﺑﻨﺪﻩ ﻃﻼ«. در هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ،در ﺳﺎل هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در »روﺳﻴ ِﻪ ﻣﻘﺪس« ﻋﺼﺮ ﺗﺰاری روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن ﻣﺤﺮوم از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ هﺰار هﺰار در ﮐﺸﺘﺰارهﺎی ﺧﻮد ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ ،ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎی ارﺗﺪﮐﺲ ﻏﺮق ﻃﻼ و ﺟﻮاهﺮ ﺷﺪﻧﺪ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در دوران ﺧﻮد ﻣﺎ، رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮری ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ ﻓﻘﻴﺮی ﭼﻮن ﺳﺎﺣﻞ ﻋﺎج ﮐﻪ درﺁﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎﻧﺶ از روزی دو دﻻر ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ،در دﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮐﺎﺗﺪرال ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ٩٠٫٠٠٠ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﺑﺎ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ٧٠٠٠ﺟﺎی ﻧﺸﺴﺘﻪ و ١١٠٠٠ﺟﺎی اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ٣٠٠٠٠٠ﺟﺎی ﺑﻴﺮون ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺒﺪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ١۶٠ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع و ٧۵٠٠ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺁﺋﻴﻨﻪ ﮐﺎری ،در داﺧﻞ ﭘﺎرﮐﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ١٣٠هﮑﺘﺎر -ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم وﺳﻌﺖ واﺗﻴﮑﺎن -ﺑﺎ هﺰﻳﻨ ِﻪ ﺳﻴﺼﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﺑﻨﺎ ﮐﺮد ،درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ در ﻃﻮل هﻤﺎن ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﺑﻨﺎی ﺑﯽ ﻣﺼﺮف اداﻣﻪ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺁﻣﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺳﻴﺼﺪ هﺰار زن و ﻣﺮد و ﮐﻮدک اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور از ﺳﺎﺣﻞ ﻋﺎج از ﻗﺤﻄﯽ ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻧﺪ. ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﺣﺴﻦ دوم در ﮐﺎزاﺑﻼﻧﮑﺎ ،ﺑﺼﻮرت ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻬﺎن ،ﺑﺎ ٣٠٠ﻣﺘﺮ ﻃﻮل و ١٠٠ﻣﺘﺮ ﻋﺮض و ۶٠ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع و ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎز ِﻩ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﻬﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب دﺳﺘﮕﺎﻩ Laserﺑﺎﻻی ﺁن ٢٠٠ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع دارد ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از هﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﺎﻓﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﺋﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی و ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﮋی اروﭘﺎﺋﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ٢٠٠٠٠ﻣﺘﺮ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺳﻘﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎز ﺷﺪن ﺁن و ﺻﺤﻦ ٨٠٠٠٠ﻣﺘﺮی ﺁن و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻠﯽ ﻧﻪ هﮑﺘﺎری ﺁن و ﺑﺎ ٣٠٠٠٠٠ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﺑﺘﻮن و ۴٠٠٠٠ﺗﻦ ﻓﻮﻻدی ﮐﻪ در ﺁن ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ ،از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺸﺼﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺠﺎی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﺑﻨﺎی ﻣﻄﻠﻘًﺎ ﻏﻴﺮ ﻻزم در ﮐﺸﻮری ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﮑﻬﺰار ﻣﺴﺠﺪ دﻳﮕﺮ دارد ،ﺑﻤﺼﺮف اﺟﺮای ﻃﺮح هﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و ﺁﻣﻮزﺷﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوری ﺗﺮی در ﺧﻮد ﻣﺮاﮐﺶ ﻳﺎ ﺑﻤﺼﺮف ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن و ﻗﺤﻄﯽ زدﮔﺎن ﮐﺸﻮرهﺎی دﻳﮕﺮ اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ ﮐﻪ در هﻤﺎن ﺳﺎل هﺎی ﺑﻨﺎی اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻮرد ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ را ﺑﺎ هﻤ ِﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ هﺎ در اﻳﺮان وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ در ﻣﻮرد ﺁراﻣﮕﺎهﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺣﺘﯽ ﺑﻨﺎم ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ،ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﮑﯽ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴﺎر او ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺪاﻧﺮا در روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻬﺮان ) ١۶اﺳﻔﻨﺪ (١٣٧١ﻣﯽ ﺗﻮان ﺧﻮاﻧﺪ .ﺑﻤﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻣﺮﻗﺪ و ﻣﺼﻼی اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺑﻬﺸﺖ زهﺮا ﺑﻨﺎﺋﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺸﺼﺪهﺰار ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻓﻀﺎی ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ،ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺴﻘﻔﯽ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻳﮏ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻢ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﺮا در هﻴﭽﻴﮏ از دﻳﮕﺮ ﺑﻨﺎهﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﺟﻬﺎن ،ﭼﻪ اﺳﻼﻣﯽ ،ﭼﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ،ﭼﻪ ﻳﻬﻮدی
ﺻﻔﺤﻪ ١۵از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
و ﭼﻪ ﻣﺬاهﺐ »ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .اﻳﻦ »ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ« ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﺟﻬﺎن ﺗﺸﻴﻊ ﺑﻠﮑﻪ اﺻﻮﻻ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﺎی ﻧﻮع ﺧﻮد در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن اﺳﻼم اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﮐﻪ وﺳﻌﺖ ﺁن از ﻣﺠﻤﻮع وﺳﻌﺖ ﻣﺮﻗﺪ رﺳﻮل اﺳﻼم در ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﻣﺮﻗﺪهﺎی ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ و ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ و ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ و ﻋﻠﯽ ﺑﻦ رﺿﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ وﻋﻠﯽ اﻟﻨﻘﯽ و ﺣﺴﻦ ﻋﺴﮑﺮی ﻳﻌﻨﯽ هﻔﺖ اﻣﺎم ﺷﻴﻌﻪ ﮐﻪ ﺁراﻣﮕﺎﻩ هﺎی ﻣﺠﻠﻠﯽ در ﺧﺎک ﻋﺮاق و اﻳﺮان دارﻧﺪ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود. ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎزی ﺑﺪﻳﻦ ﻳﺎد ﺁوری ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ،ﭼﻮن در زﻣﺎن ﺳﻠﻴﻤﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﭘﺎدﺷﺎهﺎن »ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﻴﺤﯽ« اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ و ﺗﺰارهﺎی روﺳﻴﻪ ﻣﻘﺪس ،اﻳﻦ ﻣﺮﻗﺪ و ﻣﺼﻼی ﻣﻄﻬﺮ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ای دو ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻری در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﻳﮏ ﺳﻮم ﻣﺮدم اﻳﺮان در زﻳﺮ ﻣﺮز ﻓﻘﺮ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ،و در ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﮐﻪ وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺪﻋﯽ رهﺒﺮی ﺁن ﺑﻮد روزاﻧﻪ هﺰاران ﮐﻮدک از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ﺑﻴﻤﺎری ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎردﻧﺪ. در هﻤﺎن زﻣﺎن اﻋﻼم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺼﻼی اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﺑﻬﺸﺖ زهﺮا ﻳﮏ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﭼﺎپ ﺁﻟﻤﺎن ﺣﺴﺎب ﮐﺮد ﮐﻪ هﺰﻳﻨﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻨﮑﺎر ﺑﻴﻔﺎﻳﺪﻩ و ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻏﻴﺮ ﻻزم اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻤﺼﺮف ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﮑﺼﺪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن، ﻳﺎ دﻩ هﺰار ﻣﺪرﺳﻪ ،ﻳﺎ ﭼﻬﻞ هﺰار ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮای هﻤﺎن »ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎﻧﯽ« رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رژﻳﻢ »وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« ﺑﺎ ادﻋﺎی ﺧﺪﻣﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺪاﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺴﻨﺪ ﻗﺪرت ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد. ...و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزی ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺬاهﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺟﻬﺎن ﺳﺎﻣﯽ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﻬﺸﺖ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﻗﺎﻧﻮن راﻳﺞ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ ،ﮔﺮاﻳﺶ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺁدﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﺁرﻣﺎن هﺎﺋﯽ واﻻ و ﻓﺪاﮐﺎری ﺁﻧﺎن در راﻩ اﻳﻦ ﺁرﻣﺎن هﺎ ،در ﺣﺪ ﻗﺒﻮل داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﺣﺘﯽ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ،هﻴﭽﻮﻗﺖ اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﭘﺎداﺷﯽ هﻤﺮاﻩ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ .در ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻴﺸﻤﺎر در راﻩ دﻓﺎع از ﺁب و ﺧﺎک ﺧﻮد ﺑﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺰدی اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ .هﺰاران ﺷﻮاﻟﻴﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺟﻮاﻧﻤﺮدی و ﻣﺮداﻧﮕﯽ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و هﺰاران دﻳﮕﺮ در دوران ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺟﻨﮓ هﺎی ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ ) (duelﺑﻨﺎم ﺷﺮاﻓﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮگ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ،و ﺻﺪهﺎ هﺰار ژاﭘﻨﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰﻩ ای ﻣﺸﺎﺑﻪ »هﺎراﮔﻴﺮی« ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﻗﺮن ﻣﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺿﺪ ﻣﺬهﺐ و ﺿﺪ ﺧﺪا در اﻧﻘﻼب هﺎی ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ روﺳﻴﻪ و ﭼﻴﻦ و دﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮرهﺎ ،در ﺣﻤﺎﺳﻪ هﺎﺋﯽ ﭼﻮن اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﮕﺮاد و ﻟﻴﻨﮕﺮاد ،ﺑﺨﺎک اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ هﻴﭽﮑﺪام از ﺁﻧﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰﻩ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ اﻟﺰاﻣﺎ ﺗﻘﻮی ﺑﺎ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺧﻮاهﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮدا ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻮن ﻋﺎرف ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ: ﻣﺎ ز دوﺳﺖ ﻏﻴﺮ از دوﺳﺖ ،ﻣﻘﺼﺪی ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺣــــــﻮر و ﺟــــﻨـــﺖ ای زاهـﺪ ،ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد ارزاﻧﯽ! * * * ﻣﻨﻄﻖ دﻳﮕﺮی ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن هﺎی »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم ﻣﺸﮑﻞ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺠﺰ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و ﺟﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﻼم راهﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺗﮑﻠﻴﻒ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﻴﮑﻪ ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﻮر اﻳﻦ دو ﺁﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺁﻣﺪﻩ و از ﺟﻬﺎن رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ از ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺴﺎن هﺎ در روی زﻣﻴﻦ ﺣﺪودًا ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل و از ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﺴﺎن هﺎی هﻮﺷﻤﻨﺪ Homo Sapiensﮐﻪ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوزی در ﺁﻧﺎن رﻳﺸﻪ دارد ﺳﯽ ﺗﺎ ﺳﯽ و ﭘﻨﺠﻬﺰار ﺳﺎل ﻣﯽ ﮔﺬرد .اوﻟﻴﻦ ﺗﻤﺪن هﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﻨﺞ ﺗﺎ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ از ﺁﻏﺎز ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ دوهﺰار ﺳﺎل و از ﻇﻬﻮر اﺳﻼم ﺗﻨﻬﺎ هﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺳﺎل ﻣﯽ ﮔﺬرد .اﮔﺮ هﻴﭽﮑﺪام از ﺁدﻣﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ دوهﺰار ﺳﺎﻟﻪ در روی زﻣﻴﻦ زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ راهﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻠﯽ ،و ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﺠﻮزی ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راﻩ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ و ﺗﺎزﻩ در ﻣﻴﺎن ﺁدﻣﻴﺎن هﻤﻴﻦ دوهﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻴﺰ ،ﺁﻧﻬﺎﺋﻴﮑﻪ ﭼﻮن ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻳﺎ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﺋﯽ ﻳﺎ ﻣﺮدم اﻓﺮﻳﻘﺎی ﺳﻴﺎﻩ اﺳﺎﺳًﺎ ﻧﺎﻣﯽ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳﺎ از اﺳﻼم ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ و ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﺑﺪاﻻﺑﺎد در ﺁﺗﺶ دوزخ ﺑﺴﻮزﻧﺪ ﻳﺎ در ﺑﯽ ﺗﮑﻠﻴﻔﯽ ﺑﺮزخ ﺑﺴﺮ ﺑﺮﻧﺪ؟ وﻳﻞ ﮐﻴﻨﮕﺴﻠﻨﺪ ﻣﺘﻔﮑﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ در ارزﻳﺎﺑﯽ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻤﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ: »اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻋﻴﺴﯽ در روی ﺻﻠﻴﺐ ﮔﻨﺎهﮑﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از او ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻏﺎرﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻧﺸﻴﻨﺎن و ﭘﻴﺮوان ﻣﺬاهﺐ ﻗﺒﻞ ازﻣﺴﻴﺢ -ﻣﺬاهﺒﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ از ﺟﻬﺎت هﻤﭙﺎﻳﻪ و ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮ ازﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ -ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﺁﻳﺎ هﻴﭽﮑﺪام از اﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺁدم ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻣﺴﻴﺢ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ،
ﺻﻔﺤﻪ ١۶از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
و اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺗﻔﺎق ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از ﺑﺨﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺑﺪی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟« ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﻣﻮﻣﻨﺎن ﭘﺮ و ﭘﺎ ﻗﺮص ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺻﻠﺤﺎی ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺑﺎزی هﺎی »ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻪ« ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﺑﺪﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ وا ﻣﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﻧﻤﻮﻧﻪ ای از اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﺎزی را در ﮐﻤﺪی اﻟﻬﯽ داﻧﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﺳﺨﻨﻮر ﺑﺰرگ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺬهﺒﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﻧﻪ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن هﻤﺮ و ﺑﻘﺮاط و ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس و اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ را ﮐﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام و ﻋﻼﻗﻪ اوﻳﻨﺪ در ﺁﺗﺶ دوزخ ﺑﺴﻮزاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺸﺎن در ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎی دهﺪ ،و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﭘﻨﺎهﮕﺎهﯽ ﺑﻨﺎم limboﺑﺮای ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ در ﻋﻴﻦ ﺁﻧﮑﻪ در دوزخ ﺟﺎی دارﻧﺪ ﺁﺗﺶ دوزخ ﺑﺪاﻧﺎن راهﯽ ﻧﺪارد. در ﻣﻌﺘﻘﺪات اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮای ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺎهﮕﺎﻩ در درون دوزخ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺳﻘﺮاط ،ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ او را »ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺸﺄﻧﯽ« داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ »ﻣﺮدم را از ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ و از ﺷﺮک ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻔﯽ ﮐﺮد« ،و ﭼﻮن اﻓﻼﻃﻮن ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ هﻤﻴﻦ ﺁﻳﺖ اﷲ »ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ و از ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﮑﻤﺖ اﻟﻬﯽ اﺳﺖ«، و ﭼﻮن ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث ﮐﻪ »ﻋﻠﻢ اﻟﻬﻴﺎت را از ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻧﺒﯽ اﺧﺬ ﮐﺮد« ﻣﺤﮑﻮم ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن دﻳﮕﺮ ﮐﺎﻓﺮان ﺑﺮای هﻤﻴﺸﻪ در ﺁﺗﺶ دوزخ ﺑﺴﻮزﻧﺪ ،وﻟﻮ اﻳﻨﮑﻪ هﻴﭽﻴﮏ از ﺁﻧﺎن در دوران ﺁﺋﻴﻦ هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی ﺧﻮد اﺻﻮﻻ ﻧﺎﻣﯽ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳﺎ از اﺳﻼم ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ. * * * ﻣﻮرد ﻣﻌﺠﺰﻩ ،ﮐﻪ هﺮ ﺳﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻳﻬﻮدی از ﺁن ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺘﺮدﻩ ای ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ وﻟﯽ در ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻏﻴﺮ ﻳﻬﻮدی ﺟﺎﺋﯽ ﻧﺪارد ،ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻄﻮرﻩ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﻮردی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن اﻳﻦ هﺮ ﺳﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ روﻳﺎروی ﺟﻬﺎن داﻧﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ،زﻳﺮا ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎﺋﻨﺎﺗﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮔﺮدش ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﮐﻬﮑﺸﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻨﯽ ﭼﻨﺎن ﻓﺮاﮔﻴﺮ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ دور ﺗﺴﻠﺴﻞ ﻧﻈﻢ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺎﺋﻨﺎت را ﺑﺮهﻢ ﻣﯽ زﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻪ زﻣﻴﻨﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻪ ﺁدﻣﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰﻩ هﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و از ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﺮت ﮔﻴﺮﻧﺪ .وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﯽ اﻟﻤﺜﻞ ﻳﻮﺷﻊ ،ﺷﻤﺸﻴﺮﮐﺶ ﻳﻬﻮﻩ، ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد ﺧﻮرﺷﻴﺪ را در ﺁﺳﻤﺎن از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎز ﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﮐﺎﺋﻨﺎﺗﯽ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰﻩ ای اﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﯽ ﺑﺮهﻢ رﻳﺰد، و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن ﻧﻈﻢ ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﯽ ﻣﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ﺁن اﺳﺖ ﺑﻬﻢ ﺑﺨﻮرد ،و ﭼﻨﻴﻦ اﺧﻼﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻈﻢ ﮐﺎﺋﻨﺎﺗﯽ ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﮐﻬﮑﺸﺎن دﻳﮕﺮ را ﻓﺮوﭘﺎﺷﺪ ،و هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻳﻮﺷﻊ ﺑﻦ ﻧﻮن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪ هﺰار ﻣﺮد و زن و ﮐﻮدک ﻓﻠﮑﺰدﻩ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮی را در ارض ﮐﻨﻌﺎن ﺑﮑﺸﺪ. ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﺠﺰﻩ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺣﺘﯽ ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺰرگ از ﺧﻮد ﻣﺬاهﺐ »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از زﻣﺮﻩ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از زﮐﺮﻳﺎی رازی و اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ،اﺳﭙﻴﻨﻮزا و ﻧﻴﻮﺗﻦ و ﻓﺮوﻳﺪ و اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ در دﻧﻴﺎی ﻳﻬﻮد ،وﻟﺘﺮ و داروﻳﻦ و ﻧﻴﭽﻪ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﻋﻠﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﺎم ﺑﺮد و ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺟﺎﻟﺐ رازی را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎر ﻣﺸﺘﺮک ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎدﺁوری ﮐﺮد ﮐﻪ داﺳﺘﺎن هﺎی ﻣﻌﺠﺰات را ﻻﻻﺋﯽ هﺎی ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﺎن ﻟﻘﺐ دادﻩ ﺑﻮد ،ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ را ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺮدن ﭼﻴﺰی ﺑﻨﺎم ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺗﻤﺴﺨﺮ و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﮐﻠﻴﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ و ﻃﺮح ﺁن در ﺷﺄن هﻴﭻ ﻣﺬهﺐ واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ. ارزﻳﺎﺑﯽ دﻗﻴﻘﯽ از ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﺠﺰﻩ را در دﻳﮑﺴﻴﻮﻧﺮ ﻓﻠﺴﻔﯽ وﻟﺘﺮ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎوردهﺎی ﻓﻠﺴﻔﯽ و ادﺑﯽ »ﻗﺮن ﻓﺮوغ« اروﭘﺎ اﺳﺖ ،ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ: »ﻣﻔﻬﻮم ﻳﮏ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻧﻘﺾ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدی و اﺑﺪی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮐﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺿﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺒﺎﻳﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺾ ﺷﻮد .ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا وﺿﻊ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻌﻠﻴﻖ درﺁﻳﺪ .وﻟﯽ ﺑﺮای ﭼﻪ ﺧﺪاﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ داﻧﺎ اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺪ ﺧﻮدش ﺁﻧﺮا ﻧﻘﺾ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد؟ داﻧﺎﺋﯽ ﻣﻄﻠﻖ او ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻋﻈﻴﻢ را ﺑﻪ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﺪ، و اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺁن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻧﻘﺼﯽ ﺑﺮوز ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ وی ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﺁن ﺁﮔﺎهﯽ داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﻧﻘﺺ را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ .واﻧﮕﻬﯽ ﮐﺎرهﺎی ﺧﺪا ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ دﻟﻴﻠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،و ﭼﻪ دﻟﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ وی ﺑﺮای ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻈﻢ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻩ ﺧﻮد را ﺑﺮهﻢ ﺑﺰﻧﺪ؟ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺁدﻣﻴﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد .وﻟﯽ در اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ هﻤﻪ ﺁدﻣﻴﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﭼﻨﺪ ﺁدم ﻣﻌﻴﻦ، ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ هﻤﻪ ﮐﺎﺋﻨﺎت ،ﮔﺮدش دﺳﺘﮕﺎهﯽ را ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ او را در ﺣﺮﮐﺖ دارد ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻟﻄﻒ ﺻﻔﺤﻪ ١٧از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮد در ﮔﻮﺷﻪ ای از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن دارد ،ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﺪ! و ﺗﺎزﻩ اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻋﻄﺎی اﻣﺘﻴﺎزاﺗﯽ ﺧﺎص ﮔﺮوﻩ ﮐﻮﭼﮑﯽ از اﻧﺴﺎن هﺎ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺮﺗﺮی دهﺪ ،ﭼﻪ ﺿﺮورﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﺎر ﺁن ﻧﻈﻤﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮدش ﺑﺮای هﻤ ِﻪ زﻣﺎن هﺎ و ﺑﺮای هﻤ ِﻪ ﻣﮑﺎن هﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺮهﻢ ﺑﺰﻧﺪ ،و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮهﻢ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد ذرﻩ ﺑﻴﻨﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد ذرﻩ ﺑﻴﻨﯽ دﻳﮕﺮش ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺪان هﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻨﯽ را ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت اﺑﺪی و ﺑﺮای هﻤﻪ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ درﻣﯽ ﺁورم ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ از اﻳﻦ راﻩ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮدم ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪم اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮ ﺷﻮد .ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰﻧﻤﺎﺋﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺸﺎن ﻗﺪرت ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎن ﺿﻌﻒ او اﺳﺖ ،و ﺁﻧﻬﺎﺋﻴﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻣﯽ دهﻨﺪ در ﻋﻤﻞ ﺑﺪو ﺗﻮهﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، زﻳﺮا ﻋﻤﻼ او را ﺿﻌﻴﻒ و دﻣﺪﻣﯽ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ .ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺧﺪا اﺳﺖ«. اﺗﻘﺎﻗﺎ ﺧﻮد ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑﺮداﺷﺖ هﺎی واﺣﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺑﺎهﻢ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺪارﻧﺪ .ﻣﺜﻼ ﺗﻠﻤﻮد هﺮ ﭼﻬﻞ ﻣﻌﺠﺰﻩ ای را ﮐﻪ در اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوی ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ و ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺎدوﮔﺮی ﻣﯽ ﮐﺮد ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻤﯽ از ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﺗﮑﺮار هﻤﺎن ﻣﻌﺠﺰاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺧﻮد ﺗﻮرات ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮان اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ،ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﻌﺠﺰﻩ ای ﻧﺸﺪﻩ و ﻗﺮﺁن دﺳﺖ ﮐﻢ در ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ، ﺑﺴﻴﺎری از ﻓﻘﻴﻪ هﺎی ﺑﺰرﮔﻮار هﻤﭽﻨﺎن دو ﭘﺎ را در ﻳﮏ ﮐﻔﺶ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺠﺰات ﻣﺘﻌﺪد ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﻣﻌﺠﺰاﺗﯽ زﻳﺎدﺗﺮ از هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻗﺮﺁن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ» :ﮐﺎﻓﺮان ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺁﻳﺎت و ﻣﻌﺠﺰﻩ ای ﻧﻔﺮﺳﺘﺎد؟ ﺑﺪاﻧﺎن ﺑﮕﻮ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ وﻇﻴﻔﻪ ای ﮐﻪ ﺗﻮ داری ارﺷﺎد ﺁﻧﻬﺎ و هﺸﻴﺎر ﮐﺮدﻧﺸﺎن اﺳﺖ« )رﻋﺪ ...» ،(٧،و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﺠﺰﻩ ای از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎزل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﮕﻮ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﺗﻨﻬﺎ از ﺁن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ« )ﻳﻮﻧﺲ» ،(٢٠ ،ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﻣﻌﺠﺰاﺗﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ او ﻓﺮود ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ؟ وﻟﯽ ﺁﻳﺎ ﺑﺮای ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﻳﻢ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ؟« )ﻋﻨﮑﺒﻮت» ،(۵٠ ،اﻳﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ )ﻣﺤﻤﺪ( ﻗﺮﺁن را ﺑﻪ ﺧﺪا اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻪ و اﻳﻦ ﮐﺘﺎب از ﺧﻮد او اﺳﺖ .ﺑﺪاﻧﺎن ﺑﮕﻮ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﻴﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ دﻩ ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن از ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ و هﺮﮐﺲ را هﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻳﺎری ﺑﻄﻠﺒﻴﺪ ،و اﮔﺮ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﻗﺮﺁن از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ« )هﻮد١۶ ،و ،(١٧و اﮔﺮ هﻢ ﺟﻦ و اﻧﺲ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ ﻗﺮﺁن را ﻓﺮاهﻢ ﺁورﻧﺪ وﻟﻮ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ« )ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﻴﻞ .(٨٧ ،وﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﺗﺄﮐﻴﺪهﺎی ﺻﺮﻳﺢ ﻗﺮﺁن ،وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ اﻳﺮان در ﻣﻘﺎم ﺳﺨﻨﮕﻮی هﻤﻪ ﮐﺎﺳﻪ هﺎی ﮔﺮﻣﺘﺮ از ﺁﺷﯽ ﮐﻪ از زﻣﺎن درﮔﺬﺷﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺷﻤﺎر روزاﻓﺰوﻧﯽ از ﻣﻌﺠﺰات را ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ اﻧﺪ ،در ﮐﺸﻒ اﻻﺳﺮار ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ: »ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺠﻠﺴﯽ در ﮐﺘﺎب ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﺎن ﻣﺠﻤﻠﯽ از ﻣﻌﺠﺰات ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﷲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﮑﻪ ﺣﻘﺘﻌﺎﻟﯽ هﻴﭻ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮی را ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻋﻄﺎ ﻧﮑﺮد ﻣﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺜﻞ ﺁن و زﻳﺎدﻩ ﺑﺮ ﺁﻧﺮا ﺑﺮ ﺁن ﺣﻀﺮت ﻋﻄﺎ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ،و ﻣﻌﺠﺰات ﺁن ﺣﻀﺮت را اﺣﺼﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺮد ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد زﻳﺎدﻩ از هﺰار ﻣﻌﺠﺰﻩ او را در ﺳﺎﻳﺮ ﮐﺘﺐ ﺁوردﻩ ام .ﭘﺲ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺑﻴﺎن ﻣﻌﺠﺰات ﺁن ﺣﻀﺮت ﺑﻄﻮر ﺗﻔﺼﻴﻞ از ﻗﺒﻴﻞ زﻧﺪﻩ ﮐﺮدﻩ ﻣﺮدﮔﺎن و ﺷﻔﺎ دادن ﺑﻴﻤﺎران و اﻳﻦ ﻧﻮع زﻳﺎدﻩ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺼﺮ ﺗﻮان ﮐﺮد .و ﮔﻤﺎن ﻧﺪارم در ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و در ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻠﻞ ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎری و دﻳﮕﺮ ﻃﻮاﻳﻒ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ هﻴﭻ ﻧﺸﻨﻴﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﮐﻮری را ﺷﻔﺎ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎری را ﺧﻮب ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ«. اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰات ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ای ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم دادﻩ و ﺧﻮد از ﺁن ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ،زﻳﺮا هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺁن ،ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ،ﻓﻘﻴﻪ ﻗﺪر اول ﺟﻬﺎن ﺗﺸﻴﻊ، در »اﻟﮑﻨﺖ اﻻﻋﺘﻘﺎدﻳﻪ« ﺧﻮد ﮐﻪ اﺳﺎس ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﻣﮑﺘﺐ ﺷﻴﻌﻪ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ از ﻣﻌﺠﺰات دﻳﮕﺮی ﭼﻮن ﻧﺎﻟﻪ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ،و ﺟﻮﺷﻴﺪن ﺁب از ﻣﻴﺎن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ،و ﺷﮑﺎﻳﺖ ﺷﺘﺮ ﺑﺪو ،و ﺳﻼم ﺁهﻮ ،و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ ﺑﺮﻳﺎن ،و ﻋﺮض ﺣﺎل ﮔﺮگ ،و اﻟﺘﻤﺎس ﺳﻮﺳﻤﺎر ،و راﻩ رﻓﺘﻦ ﺳﻨﮓ و ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪدی از هﻤﻴﻦ روال ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد .ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ،ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﭼﻮن رازی و راوﻧﺪی و ﺑﻴﺮوﻧﯽ و اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ در اﻧﮑﺎر ﻣﻌﺠﺰﻩ و در رد ادﻋﺎهﺎی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،در ﮐﺸﻒ اﻻﺳﺮار ﺧﻮد اﻳﻦ اﻧﮑﺎر ﻣﻌﺠﺰﻩ را ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﻓﻨﺪی از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺁﺋﻴﻦ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻗﺪرت ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮐﺮدن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و از هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﮑﺮ ﺁن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ: »ﻣﻴﺮزا اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﯽ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻨﺎم ﻓﺮاﺋﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﺮای ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﺬهﺐ ﺑﺎب و ﺑﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻨﮑﺮ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺷﺪﻩ و ﮐﻼم هﻤﻪ اﻳﻦ ﻳﺎوﻩ ﺳﺮاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺠﺰات را اﻧﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ،اﺳﺘﺪﻻﻟﺸﺎن ﺑﯽ ﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ از ﺁن ﮐﺘﺎب اﺳﺖ ،و ﻋﻠﺖ اﻧﮑﺎر ﮐﺮدن اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﯽ ﮐﺮاﻣﺖ و ﻣﻌﺠﺰات را اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن دﺳﺖ ﺑﺎب و ﺑﻬﺎء از ﺁن ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻮد از اﻳﻨﺠﻬﺖ ﭼﺎرﻩ ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻌﺠﺰات را ﻳﮑﺴﺮﻩ اﻧﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻧﮑﻨﺪ«. ﺻﻔﺤﻪ ١٨از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
دﻳﻦ و داﻧﺶ دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ هﺮﮔﻮﻧﻪ داﻧﺸﯽ ﮐﻪ ﭘﺎ از ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻣﺬهﺐ ﻓﺮاﺗﺮ ﮔﺬارد از ﻣﻤﻴﺰات اﺻﻮﻟﯽ هﺮ ﺳﻪ ﺁﺋﻴﻦ »ﺗﻮﺣﻴﺪی« اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ ،ﺗﺮدﻳﺪ در اﺻﺎﻟﺖ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺁن واﻗﻌﺖ هﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و اﺑﺪی اﻋﻼم ﺷﺪﻩ اﻧﺪ .در ﺗﻮرات ﺧﺪاوﻧﺪ اﺻﻮﻻ در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﺒﻬﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ» :ﺣﮑﻤﺖ ﺣﮑﻴﻤﺎن را ﺑﺎﻃﻞ و داﻧﺶ داﻧﺸﻮران را ﺗﺒﺎﻩ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد« )ﭘﺎﺋﻮﻟﻮس رﺳﻮل ،رﺳﺎﻟﻪ اول ﺑﻪ ﻗﺮﻧﺘﻴﺎن ،ﺑﺎب اول.(١٩ ، در ﺟﻬﺎن ﻳﻬﻮد اﺻﻮﻻ ﻣﺴﺌﻠﻪ ای ﺑﻨﺎم ﻋﻠﻢ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮدﻩ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰی ﺟﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻔﻮذ ﻳﻬﻮﻩ و ﮐﺎهﻨﺎن ﻣﻌﺒﺪ او ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻣﺒﺬول ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .در ﻋﻮض ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﭘﻬﻨﺎور رم و ﻓﺮهﻨﮓ هﺎی ﺷﮑﻮﻓﺎی ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ و ﻻﺗﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد از ﺁﻏﺎز ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ روﻳﺎروﺋﯽ داﻧﺶ و ﻣﺬهﺐ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد ،زﻳﺮا ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﻮر اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ اﻳﻦ هﺮ دو ﺗﻤﺪن ﻏﻴﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪی دﺳﺘﺎوردهﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ در هﻤﻪ رﺷﺘﻪ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ و هﻨﺮی و ﻓﻠﺴﻔﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ .ﺑﻨﺎﭼﺎر ﮐﻠﻴﺴﺎ از هﻤﺎن زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ در ﺧﺎرج از ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﻣﺠﺎز ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﻟﮕﺎم ﺑﺰﻧﺪ ،و ﺑﺎ ﺑﺮهﺎن ﻗﺎﻃﻊ ﺗﮑﻔﻴﺮ و ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺁﺗﺶ ﮐﻪ دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ )اﻧﮑﻴﺰﻳﺴﻮن( ﻳﮑﯽ از ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻈﺎهﺮ ﺁن ﺑﻮد ﺑﻪ اﻗﺘﺪای ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس »داﻧﺶ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺗﺒﺎﻩ ﮐﻨﺪ«. در ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﭘﺎپ ﮔﺮﮔﻮرﻳﻮی ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﮐﺒﻴﺮ در ﻧﺎﻣﻪ ای ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮ ﭘﻮاﺗﻴﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻮﺷﺖ: »ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻴﺰی را ﮔﺰارش دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺗﺬﮐﺮ ﺁن هﻢ ﺑﺮاﻳﻢ ﺷﺮم ﺁور اﺳﺖ .ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﺣﻮزﻩ ﻣﺬهﺒﯽ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد .اﻳﻦ ﺑﺮای ﻣﻦ ﻣﺎﻳﻪ ﺗﺄﺳﻒ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺖ ،زﻳﺮا زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﺘﺎﻳﺶ ژوﭘﻴﺘﺮ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد «.ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ وﻇﻴﻔﻪ ای ﺷﺮﻋﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺗﻤﺎم ﺁﺛﺎر ﻋﻠﻤﯽ دوران اﻣﭙﺮاﺗﻮری رم ﮐﻪ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ،و ﻃﺒﻌﺎ ﺗﻤﺎم ﺁﺛﺎر ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦ زﺑﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﺪﻳﻦ زﺑﺎن از ﺧﺪاﺋﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺧﺪای ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ )ﮐﻪ در ﺁﻧﺰﻣﺎن اﺻﻮﻻ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد( ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ. ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﭘﺎپ ﮔﺮﮔﻮرﻳﻮ ﻧﺪاﺷﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻘﺪس هﻤﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻮد .ﺳﻦ اوﮔﻮﺳﺘﻦ ،ﻗﺪﻳﺲ ﻣﻌﺮوف ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺒﺮی ﮐﻪ زﺑﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺮد، هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﺳﺎل هﺎی ﺧﻮد ﻣﺎ ،رواﻳﺖ ﺣﺴﻨﻴﻦ هﻴﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار و روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻣﺼﺮی در ﻧﻘﻞ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اش ﺑﺎ ﺁﻳﺖ اﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮی در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎل ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ،ﺁﻳﺖ اﷲ از اﻳﻨﮑﻪ او ﺑﺎ ﻓﺮد دﻳﮕﺮی در ﺣﻀﻮر وی ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺣﺮف ﻣﯽ زدﻩ ﻧﺎراﺿﯽ ﺷﺪﻩ و ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﮕﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ زﺑﺎن ﺣﻮرﻳﺎن ﺑﻬﺸﺘﯽ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ اﺳﺖ و ﻳﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﮐﻔﺎر ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﮐﻨﺪ؟ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎل هﺎی هﺰارﻩ دوم ،ﺑﺴﻴﺎری از ﮐﺴﺎﻧﻴﮑﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻮم ﻣﺤﺪود ﺁﻧﺰﻣﺎن ﺳﺮ و ﮐﺎر داﺷﺘﻨﺪ در ﻣﺠﻤﻊ ﺳﺮان ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺁﺗﺶ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ .در ﺳﺎل ١١٧٠اﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮ ﺑﺰاﻧﺴﻮن ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺪاﻧﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ در دﺳﺘﮕﺎﻩ او ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را از ﻣﺴﻴﺢ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻳﺎ از ﺷﻴﻄﺎن ،از ﻳﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ارواح ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ او ﺷﻴﻄﺎن را ﻓﺮﻳﺐ دادﻩ و واﻗﻊ اﻣﺮ را از وی درﻳﺎﺑﺪ ،و ﭼﻮن اﻳﻦ راﺑﻂ ارواح ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ اﻳﻨﺎن ﺷﺎﮔﺮدان ﺷﻴﻄﺎﻧﻨﺪ، ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﺑﺎ وﺟﺪان ﺁﺳﻮدﻩ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ را در ﺁﺗﺶ ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ .ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺁن ﻳﮏ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺎزﻩ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ ِﻩ ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻨﺎم داوﻳﺪ دﻳﻨﺎن را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﺋﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻬﻤﻴﻦ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺮﺗﺪ داﻧﺴﺘﻨﺪ و در ﺁﺗﺶ اﻓﮑﻨﺪﻧﺪ. در ﻃﻮل ﻗﺮوﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪ اروﭘﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎ رژﻳﻢ هﺎی ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ،ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ از ﻃﺮف ﮐﻠﻴﺴﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ در اﻧﺤﺼﺎر ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺗﻨﻬﺎ از ارادﻩ ﺧﺪاوﻧﺪی ﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺸﺮ را در ﺁن ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻼﻳﺎﺋﯽ ﭼﻮن وﺑﺎ و ﻃﺎﻋﻮن ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎی ﺧﺸﻢ اﻟﻬﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﺠﺎت از ﺁﻧﻬﺎ را در دﻋﺎ و ﺗﻮﺑﻪ و دادن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺟﺴﺖ و ﻧﻪ در ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﯽ ﮐﺎری از دﺳﺘﺶ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ. ﺻﻔﺤﻪ ١٩از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
روﻳﺎروﺋﯽ واﻗﻌﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ و داﻧﺶ در دوران رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺮوهﯽ از داﻧﺸﻤﻨﺪان اروﭘﺎﺋﯽ )ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ در ﻟﻬﺴﺘﺎن ،ﮐﭙﻠﺮ در ﺁﻟﻤﺎن ،ﺗﻴﮑﻮ ﺑﺮاهﻪ در داﻧﻤﺎرک ،ﺟﻮرداﻧﻮ ﺑﺮوﻧﻮ و ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ( ﺑﻪ ﭘﮋوهﺶ هﺎﺋﯽ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن و واﻗﻌﻴﺖ هﺎی ﻧﺠﻮﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس و در ﻃﻮل ﻗﺮون ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد .ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻼﺷﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﺎن در ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﻳﮋﻩ در اﻳﺮان و اﻧﺪﻟﺲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،وﻟﯽ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﺗﺎزﻩ داﻧﺸﻮران اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺁﻣﺪﻧﺪ دﻧﻴﺎی اﺳﻼﻣﯽ دوران اﻧﺤﻄﺎط ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد را ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻬﻤﯽ در اﻳﻦ ﺗﻼش ﻧﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻮﺿﻊ رﺳﻤﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺗﮑﻴﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺼﻮرت ﺑﺴﺘﺮی ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞ ﮐﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن هﻤﻪ در ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ واﺣﺪ ﺟﺎی دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دور ﺁن در ﮔﺮدش اﺳﺖ ،و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻧﺠﻮﻣﯽ اﻓﻼﻃﻮن و ارﺳﻄﻮ و ﺑﺎ ﺗﺌﻮری هﺎی ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺑﻌﺪی ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽ ﮐﺮد ،ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ارﺳﻄﻮ را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﻮراﺗﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺷﺶ روزﻩ زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن ﻓﺮﺿﻴﻪ رﺳﻤﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد ،و ﭘﮋوهﺶ هﺎی ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﻧﻮرﺳﻴﺪﻩ را ،هﻤﺎﻧﻨﺪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮهﺎی ﻓﻠﺴﻔﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺑﻴﮑﻦ و دﮐﺎرت و اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﺪﻋﺖ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺁﺷﮑﺎری ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﺸﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎ را ﺑﺮﻣﯽ اﻧﮕﻴﺨﺖ ،زﻳﺮا در ﺻﻮرت اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﺑﺪﻋﺖ هﺎ ،اﺻﺎﻟﺖ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن اﺻﺎﻟﺖ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ .ﺳﺮﮐﻮﺑﮕﺮی هﺎی ﮐﻠﻴﺴﺎ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺒﺎر ﺁورد ﮐﻪ از ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺟﻮرداﻧﻮ ﺑﺮوﻧﻮ و از ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻧﺎم ﺑﺮد. ﺟﻮرداﻧﻮ ﺑﺮوﻧﻮ ،داﻧﺸﻤﻨﺪ ،رﻳﺎﺿﻴﺪان ،ﻣﺘﻔﮑﺮ و ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ،ﮐﻪ درﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﺳﺘﺎد ﮐﻠﮋدوﻓﺮاﻧﺲ ﭘﺎرﻳﺲ و داﻧﺸﮕﺎﻩ اﮐﺴﻔﺮد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰﺑﻮد ،ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺋﻨﺎت را ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ دور زﻣﻴﻦ ،و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮرﺷﻴﺪهﺎ و ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ هﺎی ﺷﻤﺴﯽ دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ،از ﺟﺎﻧﺐ دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ )اﻧﮑﺰﻳﺴﻴﻮن( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻧﺪﻳﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺧﻮاﻧﺪ ﺷﺪ ،و ﭼﻮن در ﻋﻴﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل اﻳﻨﮑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ ﻧﺸﺪ ،ﺑﻪ رای دادﮔﺎﻩ ﺷﻬﺮ رم ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺷﺪ و زﻧﺪﻩ در درون ﺷﻌﻠﻪ هﺎی ﺁﺗﺶ ﺟﺎن ﺳﭙﺮد. اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻌﺪ از او ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﺧﺘﺮ ﺷﻨﺎس ﻧﺎﻣﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و ﻣﺨﺘﺮع دورﺑﻴﻦ ﻧﺠﻮﻣﯽ ،ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﺪ در هﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﮕﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ داوران دادﮔﺎﻩ اﻧﮑﻴﺰﻳﺴﻴﻮن زاﻧﻮ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زﻧﺪ و دﺳﺖ ﺑﺮ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺑﮕﺬارد و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻋﻘﻴﺪﻩ ﮐﻔﺮ ﺁﻣﻴﺰ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ زﻣﻴﻦ ﺳﺎﮐﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ،و ﻧﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ دور زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺮدد ،ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﮐﻠﻴﺴﺎ هﺮﮐﺲ دﻳﮕﺮ را هﻢ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺪﻋﺘﯽ در ﻣﻮرد او ﺑﺮود و وی ﺑﺮ ﺁن اﻃﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﻘﺪس ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺰای ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ .ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺎﺳﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ در رد ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺗﻮرات ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا اول زﻣﻴﻦ را ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻌﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ را ،و ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﻮﺷﻊ ﺑﻦ ﻧﻮن ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﻤﻨﻈﻮر ﮐﺸﺘﺎر ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺎن در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ دﺳﺖ از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎز داﺷﺖ و ﻧﻪ زﻣﻴﻦ را .ﻣﺎﺟﺮای ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻒ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﺬهﺐ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ را در ﺧﺎرج از ﭼﻬﺎرﭼﻮب »ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس« ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻃﺒﻌًﺎ از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﮐﻔﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁﻣﺪ .ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم -و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ٣۶٠ﺳﺎل -ﮐﻠﻴﺴﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ در ٣١اﮐﺘﺒﺮ ١٩٩٢از زﺑﺎن ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ ﺧﻮد در ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻋﻠﻮم واﺗﻴﮑﺎن رﺳﻤﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﻘﺪس اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐﺮدﻩ و ﺣﻖ ﺑﺎ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ هﻨﻮز ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻋﺎدﻩ ﺣﻴﺜﻴﺖ از ﺟﻮرداﻧﻮ ﺑﺮوﻧﻮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻣﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ در ﺁﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ. ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻠﺴﻴﺎ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن داﻧﺶ ﻃﺒﻌًﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻈﻢ ﮐﺎﺋﻨﺎت و ﺑﯽ ﭘﺎﻳﮕﯽ ﺁﺷﮑﺎر اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺗﻮراﺗﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﺁوری هﺎی ﺟﻬﺎن داﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮای ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻴﺎﻓﺖ. ﺗﺌﻮری »ﺟﺎذﺑﻪ« ﻧﻴﻮﺗﻦ ﮐﻪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﺼﻮرت ﻳﮑﯽ از ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎوردهﺎی داﻧﺶ ﺑﺸﺮی ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ، ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻮرد هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ،زﻳﺮا در ﺗﺌﻮری ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺗﻮازن ﮐﺎﺋﻨﺎت ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎذﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ از ﻧﻈﺮ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس اﻳﻦ ﺗﻮازن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮد و هﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺑﻴﺮون از ﺁن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ،و ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر اﻳﻦ ﺗﺌﻮری ﻧﻴﺰ از ﺟﺎﻧﺐ ﮐﻠﻴﺴﺎ »ﺗﺠﻠﯽ ﺗﺎزﻩ ای از ﮔﻤﺮاهﯽ هﺎی ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ« و ﺧﻮد ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ .ﻓﺮﺿﻴﻪ »ﺗﮑﺎﻣﻞ« داروﻳﻦ در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺸﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ،زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺎر ﻣﺎهﻴﺖ اﻟﻬﯽ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺑﻴﺦ و ﺑﻦ ﻣﻮرد ﺳﺌﻮال ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺁدم ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺼﻮرت ﺷﺨﺺ ﺧﻮدش ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ و ﮔﻞ ﺳﺮﺳﺒﺪ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺣﺪ ﻳﮑﯽ از اﻧﻮاع ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻴﻤﻮن ﺗﻨﺰل
ﺻﻔﺤﻪ ٢٠از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد .در ﺷﻮرای ﮐﻠﻴﺴﺎﺋﯽ »ﮐﻠﻦ« در ﺳﺎل ١٨۶٠ﻓﺮﺿﻴﻪ داروﻳﻦ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﻔﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ،و ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺸﺎن هﻤﻪ ﮐﺸﻮرهﺎ دﺳﺘﻮر ﺑﺴﻴﺞ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﺪﻋﺖ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ دادﻩ ﺷﺪ .ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﺟﻴﻤﺰ ،ﻣﻐﺮ ﻣﺘﻔﮑﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎ در ﮐﺘﺎب »ﻣﻮﺳﯽ و داروﻳﻦ« ﺧﻮد داروﻳﻦ را هﻤﺎن دﺟﺎل ﻣﻮﻋﻮد داﻧﺴﺖ ﮐﻪ زودﺗﺮ از ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر ﻇﻬﻮر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ .ﮐﻠﻴﺴﺎی واﺗﻴﮑﺎن ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ای رﺳﻤﯽ ﺻﺎدر ﮐﺮد ﮐﻪ» :ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻗﺒﻮل ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن اﺟﺪاد ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﻳﮏ ﻣﻴﻤﻮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟« در ﺧﻮد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺁﻧﮕﻠﻴﮑﺎن ﻋﻠﻴﻪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ اﻋﻼم ﺑﺴﻴﺞ ﮐﺮد و ﺗﺌﻮری او را ﺣﻴﻠﻪ ﺗﺎزﻩ ﺷﻴﻄﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ هﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ،هﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن و هﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺁﻧﮕﻠﻴﮑﺎن داروﻳﻦ را ﺗﮑﻔﻴﺮ و ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدﻧﺪ .و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ هﻤ ِﻪ اﻳﻨﻬﺎ ،اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ واﺗﻴﮑﺎن در ﺳﺎل ١٩٩۶ﺧﻮد را ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از اﻋﺘﺮاف ﺑﺪﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ دﻳﺪ ﮐﻪ» :در ﻓﺮﺿﻴﻪ داروﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻣﻮاردی از ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺟﻮد دارد!« از ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ ﺗﺎ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس درﺑﺎرﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮی هﺎ در ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎری از ﺑﻴﻤﺎری هﺎ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ،زﻳﺮا از ﻧﻈﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎ هﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری هﺎ زادﻩ ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺸﺮ ﺑﻮد و ﮐﻨﺠﮑﺎوی درﺑﺎرﻩ ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز ﺁﻧﻬﺎ ،ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ هﻨﮕﺎم ﮔﻨﺎﻩ ﺁدم و ﺣﻮا در ﺑﻬﺸﺖ اﻧﻮاع دردهﺎ را ﺑﻪ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن وﻋﺪﻩ دادﻩ ﺑﻮد ،ﮐﻔﺮی ﺁﺷﮑﺎر ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪ .ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان و ﭘﺰﺷﮏ هﻠﻨﺪی ،وان ﻟﻴﻮوﻧﻬﻮک ،ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﮔﺰارش ﻋﻠﻤﯽ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎل هﺎ ﺑﻪ روﻳﺎل ﺳﻮﺳﺎﻳﺘﯽ ﻟﻨﺪن اراﺋﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭽﮑﺪام از ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮی دادﻩ ﻧﺸﺪ ،و در هﻤﺎن ﻣﺪت هﺰاران ﻧﻔﺮ از ﺑﻴﻤﺎری هﺎی ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻧﺪ .ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻴﮑﺮب ﻓﻘﻂ در ﻳﮑﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻄﻮر ﺟﺪی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺟﺮﺋﺖ ﮐﺮدﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻏﻴﺮ از ﮔﻨﺎﻩ را در ﺑﺴﻴﺎری از ﺑﻴﻤﺎری هﺎی ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑﻄﻮر ﺟﺪی ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دهﻨﺪ .وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر اﺷﮑﺎل ﺗﺎزﻩ ای ﺑﻤﻴﺎن ﺁﻣﺪ ،زﻳﺮا ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻋﻘﻴﺪﻩ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ واﮐﺴﻦ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺑﺮوز ﺑﻴﻤﺎری ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎی اﻟﻬﯽ اﺳﺖ ،و در ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ،ﭘﺎپ ﻟﺌﻮن ﺳﻴﺰدهﻢ رﺳﻤًﺎ ﻋﻠﻴﻪ واﮐﺴﻴﻨﺎﺳﻴﻮن ﻓﺘﻮا ﺻﺎدر ﮐﺮد .در ﺁﻏﺎز هﻤﺎن ﻗﺮن ﮐﻠﻴﺴﺎ اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺑﺮای ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از ﺁﺑﻠﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ زﻳﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮدش هﺮﮐﺲ را ﺑﺨﻮاهﺪ از ﺁﺑﻠﻪ ﻣﺼﻮن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ دارد ،و اﮔﺮ اﻣﺮاﺿﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ را ﺟﺰو ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺣﻖ ﻓﻀﻮﻟﯽ در ﮐﺎر ﺧﺪا را ﻧﺪارد .ﺑﺎ ﭘﻴﺮوی از ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ اﭘﻴﺪﻣﯽ وﺑﺎی ﺳﺎل ١٨٣٢ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺁﻧﺮا ﻣﺠﺎزات اﻟﻬﯽ ﺑﻤﻨﺎﺳﺒﺖ اﻧﻘﻼب ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧﻪ ﺳﺎل ١٨٣٠اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﻐﻮ ﺑﺴﻴﺎری از اﻣﺘﻴﺎزات ﻣﺬهﺒﯽ ﺷﺪ ،ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁورد. در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺻﻮﻣﻌﻪ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺮﻧﻮ )در ﺟﻤﻬﻮری ﮐﻨﻮﻧﯽ ﭼﮏ( ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی ﮔﺮﮔﻮر ﻣﻨﺪل ﻳﮑﯽ از هﻤﮑﺎراﻧﺸﺎن را ﮐﻪ ﺣﺎوی ﺑﺮرﺳﯽ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻪ او درﺑﺎرﻩ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮرات ﺑﻮد ﭘﺲ از ﻣﺮگ وی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی ﮐﻔﺮ ﺁﻣﻴﺰ ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ ،زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ هﺎ ﻧﺤﻮﻩ رﺷﺪ ﻧﺨﻮد ﻓﺮﻧﮕﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ژﻧﺘﻴﮏ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺗﺼﺮﻳﺢ داﺷﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﮔﻴﺎهﺎن و ﻣﻴﻮﻩ هﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ درﻋﺮض ﻳﮑﺮوز و ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺳﺨﻨﯽ از ﻗﺎﻧﻮن وراﺛﺖ درﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﺻﺤﺒﺖ از وراﺛﺖ ﻧﻮﻋﯽ دﺧﺎﻟﺖ در ﮐﺎر ﺧﺪا ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ. در ﻧﻴﻤﻪ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﭘﺎپ ﮔﺮﮔﻮرﻳﻮی ﺳﻴﺰدهﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ» :ﺻﺤﺒﺖ از ﺁزادی ﺗﻔﮑﺮ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺪﻋﺘﯽ ﺑﮑﻠﯽ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﻮد ،و ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪان ﺑﺎ ﻧﻈﺮ اﺣﺘﻴﺎط ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ «.در هﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻋﻠﻮم ﻣﺪرن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﮐﻠﻴﺴﺎ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪارس ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ اروﭘﺎ ﺣﺬف ﺷﺪ ،و ﮐﻠﻴﺴﺎ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺁزادی و ﺑﺮاﺑﺮی ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داﻧﺶ ﻣﺪرن ﻳﮑﺠﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﻨﺎﺧﺖ .وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم ﻣﺬهﺒﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ ﻧﻮﺷﺖ» :رﻳﺸﻪ ﺧﻄﺎی ﺑﺨﺸﺶ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺴﺖ :ﮐﻨﺠﮑﺎوی ﺑﯽ دﻟﻴﻞ درﺑﺎرﻩ ﺣﻞ ﻣﺠﻬﻮﻻت ،ﺗﮑﻴﻪ زﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ،و اﻓﺮاط در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﯽ .ﺗﺮﮐﻴﺐ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن اﻣﺮوزی را ﺑﺪﻳﻦ راﻩ ﺧﻄﺎ ﮐﺸﺎﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ داﻧﺶ ﮐﺎذب ﻋﺼﺮ ﻧﻮ اﺻﺎﻟﺖ ﻣﻄﻠﻖ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﻗﺮار دهﺪ «.و اﺗﻔﺎﻗﺎ درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ ﺳﺎل هﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ داﻧﺶ ﮐﺎذب ﺟﻬﺶ ﻏﻮل ﺁﺳﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺎﻣﺮوز اداﻣﻪ دارد و دﺳﺘﺎوردهﺎی ﺁن ﭼﻬﺮﻩ ﺟﻬﺎن و ﻧﺤﻮﻩ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در هﻴﭽﻴﮏ از ادوار ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻤﺪن اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪارد ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻩ اﺳﺖ ،ﺁﻏﺎز ﮐﺮد. در ﺳﺎل هﺎی اﺧﻴﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺬهﺒﯽ ﻃﺮﻓﺪار »ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺗﻮراﺗﯽ« ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺎﺗﻴﺴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ،ﺑﺎ هﻤﮑﺎری ﺟﻨﺎح اﻓﺮاﻃﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ای را در اﻣﺮﻳﮑﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ هﺎ و ﺳﻤﻴﻨﺎرهﺎ و اﻳﺠﺎد ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺘﻌﺪد ﭘﮋوهﺸﯽ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس درﺑﺎرﻩ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺻﻔﺤﻪ ٢١از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﻋﻴﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ و زﻣﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن و اﻧﺴﺎن هﺎ هﻤﮕﯽ در ۵٧۵٨ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻋﺮض ﺷﺶ روز ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ .ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎی ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎرهﺎی ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎی ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﺎزﮔﯽ ﺷﮑﺎﻳﺖ هﺎی ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻋﻠﻴﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎﻟﻪ را ﺑﺮای ﮐﻬﮑﺸﺎن هﺎ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در اﻳﺎﻻت ارﮐﺎﻧﺴﺎﻧﺲ و ﻣﻴﻨﺴﻮﺗﺎ و ﺁﻻﺑﺎﻣﺎ و ﮐﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑﺪان هﺎ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. اﺧﻴﺮًا وزﻳﺮ ﺁﻣﻮزش ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﺪا در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ در هﻤﻴﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺖ» :ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاﻃﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﮐﺎﺋﻨﺎت دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺻﻮرﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ در ﺗﻮرات ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﻴﺰ درﺳﺖ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺗﺮﺗﻴﺒﯽ در ﺣﺮﮐﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ،در هﻤﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺸﮕﺎهﯽ ﺁن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاوان و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﻮﻳﺎﺋﯽ ﺧﺎص ﺧﻮد از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﺎی داﻧﺸﮕﺎهﯽ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ .ﺑﻪ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺁﻣﺎرهﺎی ﻋﻠﻤﯽ ،در هﻴﭻ ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﺗﺪرﻳﺲ ﺗﺌﻮری هﺎی ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ و داروﻳﻦ و اﻳﻨﺸﺘﺎﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس در ﺗﻀﺎدﻧﺪ ﺷﮑﺎﻳﺎت ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد ،و در هﻴﭻ ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﻳﮏ ﺳﻨﺎﺗﻮر ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻳﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را ﺑﻪ اﺗﻬﺎم اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺘﺎﺑﯽ درﺑﺎرﻩ ﻋﻤﺮ ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﺎد ﺁن ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻧﻤﯽ ﻃﻠﺒﺪ ،و اﺣﺘﻤﺎﻻ در هﻴﭻ ﺟﺎی دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺰ ﮐﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﮐﺸﺘﻦ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻧﺪ«. ﻃﺒﻖ ﻳﮏ ﻧﻈﺮﺧﻮاهﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ١٩٨٢ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ %٣۴ ،از اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﻴﺎن هﻨﻮز ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺁﻣﺪﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﻪ ﮐﺎﺋﻨﺎت را در ﻋﺮض ﺷﺶ روز ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺁدم ﻧﻴﺰ در روز ﺷﺸﻢ از ﺧﺎک ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﻣﺎهﻨﺎﻣﻪ Bible Science Newsletterﻧﺸﺮﻳﻪ ارﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﮑﺮی ،اﺧﻴﺮًا ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻧﻈﺮ داد ﮐﻪ: »ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻦ راهﮕﺸﺎی اﺻﻠﯽ ﺧﺪا ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ،ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ،ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ،هﻤﺠﻨﺲ ﺑﺎزی ،ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎی ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ ،ﻣﻀﺎﻓًﺎ ﺑﺮاﻳﻨﮑﻪ ﺟﺎﻧﺒﺪاری از ﺣﻘﻮق زﻧﺎن و ﻧﻬﻀﺖ هﺎی ﺻﻠﺢ ﺟﻮﺋﯽ و ﮔﻴﺎهﺨﻮاری را ﻧﻴﺰ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ«. ﭼﻨﺪی ﭘﻴﺶ ﺳﻤﻴﻨﺎری از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ داروﻳﻦ ،ﻣﺮﮐﺐ از ﺧﺎﺧﺎم هﺎ و ﻓﻘﻬﺎی ﻳﻬﻮدی و اﺳﺘﺎدان ﻣﺘﻌﺪدی از داﻧﺸﮕﺎهﺎی اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﺟﺮای ﺗﻮراﺗﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ وﺣﯽ اﻟﻬﯽ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮد و ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺪ در هﻴﭽﻴﮏ از ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﯽ ﺧﻼف ﺁن ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﻮد .ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺑﺎرﻧﻮورﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﻓﻴﺰﻳﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ »ﻧﻪ ﮔﻮ« اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﺳﺖ ،در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر روزﻧﺎﻣﻪ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ Sud Deutche Zeitungﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺻﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻦ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽ داﻧﺪ و ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدم ﺑﻬﻤﺎن ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﺗﻮرات ﺁﻣﺪﻩ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و در ﻣﻮرد ﻋﻤﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺰ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ۵٧۵٨ﺳﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮرات ﻣﻌﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ .اﻟﺒﺘﻪ از زﻣﺎن ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ اﻧﺪازﻩ ﻣﯽ ﮔﺬرد ،زﻳﺮا ﺗﻮرات ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدم در ﺷﺸﻤﻴﻦ روز ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺧﻠﻘﺖ ﺷﺪ. ﺑﻘﻮل ﮐﻠﻮد ﺁﻟﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻠﯽ در ﺳﯽ ﺳﺎﻟﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺎهﺪ ﺗﮑﺮار هﻤﺎن ﺗﻌﺼﺒﺎت ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺮﺗﺠﻌﺎﻧﻪ ای ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﻓﺮاط ﮐﺎری هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ زﻣﺎن ﻟﻮﺋﯽ هﻴﺠﺪهﻢ در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ در اﻳﻦ ﮐﺸﻮر دﻳﺪﻩ ﺷﺪ .ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ،ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎس اﺳﺮاﺋﻴﻠﯽ را ﺑﺠﺮم اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻌﺒﺪی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوران ﭘﻴﺶ از ﺳﻠﻴﻤﺎن را از ﺧﺎک ﺑﻴﺮون ﺁوردﻩ اﻧﺪ ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﺑﻤﻮﺟﺐ ﺗﻮرات اوﻟﻴﻦ ﻣﻌﺒﺪ ،ﻣﻌﺒﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ در اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﮐﻔﺮ ﺁﻣﻴﺰ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ از ﻋﻤﺮ ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ از ۶٫٠٠٠ﺳﺎل ﻣﯽ ﮔﺬرد. ﺑﻴﺶ از ﺳﻴﺼﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺬهﺒﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در اﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺘﺎب ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪای »ﺳﺮود ﺑﺮای ﺳﻮﭘﺮﻣﻦ« وﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮک ﺁﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺑﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺗﻮراﺗﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و ﺧﺪای هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ رﻧﮓ دﻻر دارد. ﻳﮑﯽ از روﺳﺎی اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ هﺎ ﺑﻨﺎم اورال راﺑﺮت اﺧﻴﺮًا اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺢ ﺳﻴﺼﺪ ﻣﺘﺮی ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ او ﺁﻣﺪﻩ و از وی ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺗﺎزﻩ ای ﺑﺴﺎزد و در ﻋﻮض ﻗﺪرت ﺧﻮد را در زﻧﺪﻩ ﮐﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﺪو ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﮐﻤﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﺗﺎﮐﻨﻮن دﻩ هﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ از ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺁوری ﮐﺮدﻩ وﻟﯽ ﻇﺎهﺮا هﻨﻮز ﻣﺮدﻩ ای را زﻧﺪﻩ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان از دو ﻓﺮﻗﻪ ﻣﻌﺮوف »ﻣﻮرﻣﻮن« و »ﮔﻮاهﺎن ﻳﻬﻮﻩ« ﻧﺎم ﺑﺮد.
ﺻﻔﺤﻪ ٢٢از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺬهﺒﯽ Mormonﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺁن اﻳﺎﻟﺖ ﻳﻮﺗﺎﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ اﺳﺖ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﮐﺸﻮرهﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺶ از ﺷﺶ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻴﺮو دارد ،از ﻧﻈﺮ اﺻﻮﻟﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺳﺖ ،وﻟﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺁن ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻔﺎوت دارد .ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﮐﻠﻴﺴﺎی ﻣﻮرﻣﻮن ﻣﺮدی ﺑﻨﺎم ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺚ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮدش در ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ای در ﺳﺎل ١٨٢٠از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وی وﺣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮی ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،و در ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ،در ٢١ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ١٨٢٣ﻓﺮﺷﺘﻪ ای ﺑﻨﺎم ﻣﻮروﻧﯽ ﺑﺪو ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و او را از وﺟﻮد ﮐﺘﺎب اﺳﺮارﺁﻣﻴﺰی ﺁﮔﺎﻩ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻣﺤﻠﯽ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ دهﮑﺪﻩ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ در اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻳﻮرک اﻣﺮﻳﮑﺎ در زﻣﻴﻦ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و در ﺁن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻗﺎرﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ و ﻧﻴﺰ راﻩ هﺎی زﻧﺪﮔﯽ واﻗﻌﯽ ﺁﻧﺎﻧﺮا در ﻣﻠﮑﻮت ﺧﺪا ﺑﺮ اوراق زرﻳﻦ و ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﺼﺮی ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ،وﻟﯽ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻨﻮز زﻣﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ او ﺑﺪﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻓﺮا ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ .ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮ او ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﮐﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را ﺑﺪو ﺳﭙﺮد و ﻧﺤﻮﻩ ﻗﺮاﺋﺖ ﺁﻧﺮا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وی ﺁﻣﻮﺧﺖ ،وﻟﯽ ﺗﺬﮐﺮ داد ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﺟﺰ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﻧﺰد او اﻣﺎﻧﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ. اﺳﻤﻴﺚ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﻴﻨﮏ ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﺋﯽ در دﺳﺘﺮس او ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻄﻮط ﻣﺼﺮی ﮐﺘﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از هﻤﺮاهﺎن ﺧﻮدش دﻳﮑﺘﻪ ﮐﻨﺪ .اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﻣﻮز ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ را ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ و ﺳﭙﺲ هﺸﺖ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از هﻤﺮاهﺎن او از ﻧﺰدﻳﮏ دﻳﺪﻧﺪ ،و ﺑﻌﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺁﻧﺮا ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ .ﻃﺒﻖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﭘﺲ از ﺁﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮج ﺑﺎﺑﻞ را ﺑﺮهﻢ زد و ﺑﻨﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺁﻧﺮا در اﻃﺮاف ﺟﻬﺎن ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﺳﺎﺧﺖ ،ﮔﺮوهﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻗﺎرﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ رﻓﺘﻨﺪ و در ﺁن ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪﻧﺪ ،و ﺑﻌﺪا اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑﯽ از ﻗﺒﺎﻳﻞ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺎرﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ راﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺣﺪود ﺳﺎل ۵٩٠ﻣﻴﻼدی اﻳﻦ اﺳﺮاﺋﻴﻠﻴﺎن ﺑﻪ ﮐﺮاﻧﻪ هﺎی اﻗﻴﺎﻧﻮس ﮐﺒﻴﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﻣﻮرﻣﻮن ﻧﺎم داﺷﺖ ﮐﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪو وﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺮای ﻧﺴﻞ هﺎی ﺁﻳﻨﺪﻩ ای ﮐﻪ ﻗﺎرﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ را دوﺑﺎرﻩ ﮐﺸﻒ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد ﺑﻴﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺖ .در هﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻋﻴﺴﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻗﺎرﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﭘﻴﺶ از ﮐﺮﻳﺴﺘﻒ ﮐﻠﻤﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮرﻣﻮن از ﻧﻈﺮ ﻣﺬهﺒﯽ از ﺁﺋﻴﻦ اﺳﻼم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ،ﮐﻪ در ﺁن ﻧﻴﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﺑﺼﻮرت وﺣﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺪ و وی را ﻣﺄﻣﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻮﻳﻨﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬارد. ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺚ زﻧﺎن ﻣﺘﻌﺪد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت از ٢٧ﺗﺎ ۴٩ﻧﻔﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ در ﮐﺘﺎب هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﻮرﻣﻮن ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ،ﻣﻨﺘﻬﺎ ﭘﺲ از وﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺿﺪ ﺗﻌﺪد زوﺟﺎت در ﮐﻨﮕﺮﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ در ﺳﺎل ،١٨۶٢اﺟﺮای اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﻮرﻣﻮن ،ﻻاﻗﻞ ﺑﺼﻮرت رﺳﻤﯽ ،ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺬهﺒﯽ دﻳﮕﺮی) Witnesses of Jehovah ،ﮔﻮاهﺎن ﻳﻬﻮﻩ( اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﺁن ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ.
١
............................................................................................................................. ﻣﺎﺟﺮای ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪای ﮐﻔﻦ و دﻓﻦ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﻘﺶ ﭼﻬﺮﻩ و اﻧﺪام ﻋﻴﺴﯽ ﭘﺲ از ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردﻩ ﺷﺪن ﮐﺎﻟﺒﺪ او از ﺻﻠﻴﺐ ﺑﺼﻮرﺗﯽ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮی از اﻳﻦ ﻧﻮع اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺳﺎزی هﺎی ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ .ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی رواﻳﺎت ﺳﻨﺘﯽ اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ از اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺷﺎﻣﺒﺮی ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ و در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺎﻧﺪان اﺷﺮاﻓﯽ ﺳﺎووﻳﺎ )ﮐﻪ ﺑﻌﺪا وﻳﮑﺘﻮر اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﻓﺮد ارﺷﺪ ﺁن در ﺳﺎل ١٨۶١ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ از ﺳﻪ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﺁﻧﺮا در ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻨﻮ ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﺤﺚ هﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﻪ در هﻤﻪ ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺻﺎﻟﺖ ﻳﺎ ﻋﺪم اﺻﺎﻟﺖ اﻳﻦ ﮐﻔﻦ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺳﺮاﻧﺠﺎم واﺗﻴﮑﺎن را واداﺷﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ١٩٨٨ﻗﻄﻌﻪ ای از ﭘﺎرﭼﻪ ﺁﻧﺮا هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت دﻳﮕﺮ از ﭘﺎرﭼﻪ ﺗﺎﺑﻮت ﮐﻠﺌﻮ ﭘﺎﺗﺮا در ﻣﺼﺮ و ﭘﺎرﭼﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ای ﺑﺮای ﺳﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻣﻌﺮوف ﺟﻬﺎن در اﮐﺴﻔﺮد و زورﻳﺦ و ﺗﮕﺰاس ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻤﯽ )ﮐﺎرﺑﻦ (١۴ﻋﻤﺮ ﮐﻔﻦ ﺗﻮرﻳﻨﻮ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ،ﺳﻮﻳﺴﯽ و اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺮﮐﺰ ،ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎی ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻧﻈﺮ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺎرﭼﻪ اﻳﻦ ﮐﻔﻦ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎل هﺎی ١٢۶٠ﺗﺎ ١٣٩٠ﻣﻴﻼدی ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ در هﻤﺎﻧﻮﻗﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻘﻒ ﺗﻮرﻳﻨﻮ درﻳﮏ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ اﻃﻼع ﻋﻤﻮم رﺳﻴﺪ وﺧﻮد اﻳﻦ ﮐﺎردﻳﻨﺎل در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺁن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ وی ﻧﻴﺰ هﻴﭽﻮﻗﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ ﮐﻔﻦ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ.
-1ﺑﻪ ﺑﺨﺶ اﺳﻄﻮرﻩ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺻﻔﺤﻪ هﺎی دو و ﺳﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد
ﺻﻔﺤﻪ ٢٣از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ،ﮐﻠﻴﺴﺎی واﺗﻴﮑﺎن ﮐﻪ ﺧﻮدش اﻳﻦ ﮐﻔﻦ را ﺑﺮای ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺤﺖ ﻳﺎ ﺳﻘﻢ اﺻﺎﻟﺖ ﺁن ﺑﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ و ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ را ﺑﻄﻮر رﺳﻤﯽ اﻋﻼم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ،دﻩ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺁن دوﺑﺎرﻩ هﻤﻴﻦ ﭘﺎرﭼﻪ را در ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺗﻮرﻳﻨﻮ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪار ﻣﻮﻣﻨﻴﻨﯽ ﻗﺮار داد ﮐﻪ در دو ﻣﺎهﻪ ﻣﻪ و ژوﺋﻦ ١٩٩٨از هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﺁن ﺁﻣﺪﻧﺪ ،و ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ زاﺋﺮان ﺧﻮد ﭘﺎپ اﻋﻈﻢ ﺑﻮد. در ﺑﺴﻴﺎری از ﺗﻔﺴﻴﺮهﺎﺋﯽ ﮐﻪ هﻤﺎﻧﻮﻗﺖ از ﺟﺎﻧﺐ رﺳﺎﻧﻪ هﺎی ﮔﺮوهﯽ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻓﺸﺎری ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ در ﻣﻘﺪس داﻧﺴﺘﻦ اﺷﻴﺎﺋﯽ ﻣﻌﻴﻦ -ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﺰد ﻗﺒﺎﻳﻞ اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ ﻳﺎ ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎ و اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻴﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ -ﻳﺎدﮔﺎری از دوران هﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن از ﻣﻴﺎن ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﻋﻮض ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ .اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﮐﻔﻦ ﻣﻘﺪس ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺗﻮرﻳﻨﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻔﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .دﺳﺖ ﮐﻢ دﻩ ﮐﻔﻦ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻧﻮع در ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎی دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای ﻋﻠﯽ و ﭼﻨﺪ ﻣﺪﻓﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای ﺳﺮ ﺣﺴﻴﻦ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﮐﻔﻦ هﺎی ﻣﻘﺪس ﮐﻔﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎی ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ اووﻳﺪو در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﺎل ١١١٣ﺗﺎﮐﻨﻮن در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﮕﺎهﺪاری ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﻔﻦ در هﻨﮕﺎم ﺗﺼﺮف اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﺴﺮو ﭘﺮوﻳﺰ در ﺳﺎل ۶١۴ﻣﻴﻼدی از اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ و در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ در اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻠﻴﺴﺎی اووﻳﺪوی اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﮐﻔﻦ هﺎی ﻣﻘﺪس ،ﮐﻔﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از دﻳﺮﺑﺎز در ﺻﻮﻣﻌﻪ ای در اﺳﺘﺎن »ﭘﺮﻳﮕﻮر« ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﮕﺎهﺪاری ﻣﯽ ﺷﺪ و ﮐﺸﻴﺸﺎن اﻳﻦ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﻪ زاﺋﺮﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎری ﮐﻪ از ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﺑﻪ دﻳﺪار ﺁن ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﭘﺎرﭼﻪ ای ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس ،ﻣﺎدر ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ،ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻌﺪا ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺎﻟﺒﺪ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،و در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮ ﭘﻮی ﻓﺮاﻧﺴﻪ از اورﺷﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﻳﮕﻮر ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد .از وﻳﮋﮔﯽ هﺎی اﻳﻦ ﮐﻔﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ای ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد .در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﮐﻠﻴﺴﺎی واﺗﻴﮑﺎن ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﯽ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﺠﻠﻠﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر زاﺋﺮﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ دﺳﺘﺒﺎﻓﺘﻪ ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس و ﺧﻄﻮط ﻧﻘﺶ ﺷﺪﻩ ﺁن از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﮑﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ اﺧﺘﺮاع ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻋﮑﺲ ﺑﺮداری ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻀﻤﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺁن ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﻄﻮط ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ،و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ،ﺁﻳﻪ ای از ﻗﺮﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم هﺠﺮی ﺑﻪ ﺧﻂ ﮐﻮﻓﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ در هﻤﺎن زﻣﺎن در هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮی ٢٣) Evenement du Jeudiﺁورﻳﻞ (١٩٩٨ﺑﭽﺎپ رﺳﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﮔﺮوهﯽ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ژاﭘﻨﯽ ﮐﻪ در ﺷﻬﺮ ﺷﻴﻨﮕﻮ در ۶٠٠ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﺷﻤﺎل ﺗﻮﮐﻴﻮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ،ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ ای ﺷﯽ ری )ﺗﻠﻔﻆ ژاﭘﻨﯽ ژاک( ﺑﺮادر ﻋﻴﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻔﻦ ﻣﻌﺮوف ﺗﻮرﻳﻨﻮ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺮ او اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻋﻴﺴﯽ ،و ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺳﻨﺘﯽ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ در ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮏ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮگ و رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺧﻮد ،از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻳﻬﻮدا ﺑﻪ ژاﭘﻦ ﺁﻣﺪ و ﺟﺴﺪ ﺑﺮادر ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺁورد ﮐﻪ هﻢ اﮐﻨﻮن ﮔﻮر او را در ﮐﻨﺎر ﮔﻮر ﺧﻮد ﻋﻴﺴﯽ در ﺷﻬﺮ ﺷﻴﻨﮕﻮ ﻣﯽ ﺗﻮان زﻳﺎرت ﮐﺮد .ﺧﻮد ﻋﻴﺴﯽ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪ و در ﺁﻧﺠﺎ زﻧﯽ ژاﭘﻨﯽ ﮔﺮﻓﺖ و از او دارای ﺳﻪ ﭘﺴﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻨﻮز هﻢ اﻋﻘﺎب ﺁﻧﻬﺎ در ﺷﻴﻨﮕﻮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﺪﻳﻦ رواﻳﺖ ﻋﻴﺴﯽ در ١٠۶ﺳﺎﻟﮕﯽ در هﻤﻴﻦ ﺷﻬﺮ درﮔﺬﺷﺖ. * * * ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ روﻳﺎروﺋﯽ ﻣﺬهﺐ و داﻧﺶ در ﺟﻬﺎن هﺎی ﻳﻬﻮد و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺗﺬﮐﺮ دادﻩ ﺷﺪﻩ ،در ﻣﻮرد روﻳﺎروﺋﯽ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺗﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان داد ،زﻳﺮا ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ هﻤﻪ ﺁن اﺣﺎدﻳﺚ واﻗﻌﯽ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ در ﭼﻴﻦ ﻳﺎ در ﺁﺳﻤﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ ،واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در هﻴﭽﻴﮏ از ادوار ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم و در هﻴﭻ ﮐﺸﻮری از ﮐﺸﻮرهﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻠﻢ در ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﺁن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ ﻧﺒﻮدﻩ ،ﺑﻠﮑﻪ درﺳﺖ ﺑﻌﮑﺲ هﻤﻮارﻩ ﻣﻮرد دﺷﻤﻨﯽ و ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ ﺁﻧﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺁن ﻋﻠﻤﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺁﻧﺎن ﺑﻮدﻩ ،هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎی ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮدﻩ واﻗﻌﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ .در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺷﺎهﺪ ﺧﻠﻂ ﻣﺒﺤﺚ ﺁﺷﮑﺎری در ارﺗﺒﺎط دادن دﻳﻦ ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺰاﻣﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮی را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ در ﻗﺮون دوم ﺗﺎ ﺷﺸﻢ ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ،ﮐﺎﻧﻮن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼم ﺷﻨﺎس ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﺑﺪان ﻋﻨﻮان ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ »ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ« دادﻩ اﻧﺪ ﺑﯽ اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﻣﺬهﺐ ارﺗﺒﺎﻃﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺻﻔﺤﻪ ٢۴از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در ﺳﺎل هﺎی ﺻﺪر اﺳﻼم ،ﻗﻮم ﻋﺮب ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺪدار اﺻﻠﯽ اﺳﻼم ﺑﻮد اﺳﺎﺳﺎ از ﻋﻠﻢ ﮐﺮاهﺖ داﺷﺖ و ﺑﻘﻮل ﺟﺮﺟﯽ زﻳﺪان در ﮐﺘﺎب »ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﯽ« در ﻣﺪت ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻗﺮن ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ و ﺳﻴﺎدت ﻣﻨﺤﺼﺮًا در دﺳﺖ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ و اﻗﺒﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺮب اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﻢ را ﮐﺎر ﻣﻮاﻟﯽ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﺧﻮد از ﺁن ﻧﻨﮓ داﺷﺖ .در هﻤﻴﻦ ﺑﺎرﻩ ،ﮐﺸﻒ اﻟﻈﻨﻮن ،ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ ،ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ» :ﻋﺮب در ﺻﺪر اﺳﻼم ﺑﻪ هﻴﭽﻴﮏ از ﻋﻠﻮم ﺟﺰﺑﻪ ﻃﺐ ،ﺁﻧﻬﻢ ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪی ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺣﺎﺟﺖ او ﺑﻮد ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ،و ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ رﺳﻮل اﷲ اﺻﻮﻻ از ﮐﺘﺎﺑﺖ ﻋﻠﻢ ﮐﺮاهﺖ داﺷﺘﻨﺪ ،ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ از ﺳﻌﻴﺪ اﻟﺨﺪری رواﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ او از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اذن ﮐﺘﺎﺑﺖ ﻋﻠﻢ ﺧﻮاﺳﺖ اﻣﺎ ﭘﻴﻐﺎﻣﺒﺮ او را اﺟﺎزت ﻧﺪاد ،و از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ او ﮐﺘﺎﺑﺖ را ﻧﻬﯽ ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد هﺮﮐﺲ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺖ زد ﮔﻤﺮاﻩ ﺷﺪ .و ﻣﺮدی ﻧﺰد ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ام و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻢ ،و ﭼﻮن ﺑﺪو ﻧﺸﺎن داد ﺁﻧﺮا از وی ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺁب ﺷﺴﺖ«. در رﺳﻮخ ﻋﻠﻢ و ﮔﺴﺘﺮش ﺁن در ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻪ ﺧﻮد اﻋﺮاب و ﻧﻪ ﻓﻘﻬﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻴﭻ ﺳﻬﻢ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ .ﮔﻮﻳﺎﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮاﻩ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را در ﻓﺼﻠﯽ از »ﻣﻘﺪﻣﻪ« ﻣﻌﺮوف اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮرخ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ در ﮐﺘﺎب هﺎی ﭘﮋوهﻨﺪﮔﺎن و ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻣﻮرد ﻧﻘﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ» :از اﻣﻮر ﻏﺮﻳﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﻼن ﻋﻠﻢ در اﺳﻼم ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻋﺠﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ هﻢ ﻋﻠﻤﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺮب ﺑﻮد در ﻣﮑﺘﺐ ﻋﺠﻤﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و زﺑﺎن ﺁﻧﺎﻧﺮا ﺣﺮف ﻣﯽ زد .ﻗﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﺮب اﺻﻮﻻ از اﻣﺮ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺪوﻳﻦ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺧﻮاهﺎن ﺁن ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮد .ﻣﺘﻤﺪﻧﻴﻦ اﻳﻦ ﻋﻬﺪ هﻤﻪ ﻋﺠﻢ ﻳﺎ ﭘﻴﺮو ﻋﺠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ،زﻳﺮا ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ رﺳﻮخ ﺗﻤﺪن در ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﺮای اﻳﻨﮑﺎر ﺻﻼﺣﻴﺖ دﻳﺮﻳﻨﻪ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺎﻟﻤﺎن اﺳﻼم هﻤﻪ از ﻋﺠﻢ ﻳﺎ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ و زﺑﺎن ﻋﺠﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ و هﻴﭻ ﻗﻮﻣﯽ ﭼﻮن ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺗﺪوﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻗﻴﺎم ﻧﮑﺮد«. از ﻧﻈﺮ ﺧﻮد اﻋﺮاب ،ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻓﻘﻴﻬﺎن ،اﻳﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ »ﻋﺠﻢ« ﺣﺎﻣﻞ ﺁن ﺑﻮد اﺻﻮﻻ ﻋﻠﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ .ذﺑﻴﺢ اﷲ ﺻﻔﺎ ،ﻣﺤﻘﻖ و اﺳﺘﺎد ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ،در ﮐﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت در اﻳﺮان در ارزﻳﺎﺑﯽ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ: »ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ اﺻﻮﻻ ﻟﻔﻆ ﻋﻠﻢ را ﺟﺰ ﺑﺮ »ﻋﻠﻢ ﻣﻮروث از ﻧﺒﯽ« اﻃﻼق ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺁﻧﺮا ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻊ ﻧﻤﯽ ﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﺑﺪان ﻋﻠﻮم ﻣﻬﺠﻮرﻩ و ﺣﮑﻤﺖ ﻣﺸﻮﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﻌﯽ ﺑﺮای اﻋﻤﺎل دﻳﻨﯽ ﻧﺪارد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﮐﻔﺮ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ«. ﺷﺎﻓﻌﯽ ،ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺮوف ،ﺣﮑﻢ داد» :ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻨﺪﻩ ای ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﻨﻬﻴﺎت ﻏﻴﺮ از ﺷﺮک ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﻠﻮم ﻏﻴﺮ ﺷﺮﻋﯽ ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ ،و ﺣﮑﻢ ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ اﻳﻨﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺎﻧﺮا ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ و در ﻣﻴﺎن ﻋﺸﺎﻳﺮ و ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﺰای ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ را رهﺎ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﯽ روی ﺁورد «.اﺣﻤﺪ ﺣﻨﺒﻞ ،ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮ اﺻﻮﻻ هﻤﻪ اﻳﻨﺎن را زﻧﺪﻳﻖ داﻧﺴﺖ ،و اﺑﻦ ﺟﻮزی در »ﺗﻠﺒﻴﺲ اﺑﻠﻴﺲ« ﺧﻮد اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻋﻠﻤﺎ را ﮔﺮوهﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺑﻠﻴﺲ ﺁﻧﺎﻧﺮا ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻔﺤﺺ در ﻋﻠﻮم ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺧﻮد از زﻣﺮﻩ ﻋﻮام ﺑﻴﺮون ﺁﻳﻨﺪ و ﺑﺮای ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺰﻳﺘﯽ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ» :اﺑﻠﻴﺲ در ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ اﻳﻨﺎن از اﻳﻦ راﻩ ﻗﺪرت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺮای درک ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﺧﻮد روی ﺁوردﻩ اﻧﺪ ،ﻓﯽ اﻟﻤﺜﻞ زﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺳﺘﺎرﻩ ای در ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺘﺎرﻩ هﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ارواح در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﻣﻨﮑﺮﻧﺪ و ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﺳﻘﺮاط و ﺑﻘﺮاط و اﻓﻼﻃﻮن و ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس و ارﺳﻄﺎﻃﺎﻟﻴﺲ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﮐﻮﮐﺐ دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﻋﻮاﻣﻠﯽ هﻤﺎﻧﻨﺪ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ .و هﻤﺎﻧﺎ ﮐﻪ ﻋﺬر ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎری در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺎﻟﻖ از ﻋﺬر اﻳﺸﺎن ﻣﻘﺒﻮﻟﺘﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد« )اﻣﺎم اﺑﻦ اﻟﺠﻮزی ﺑﻐﺪادی :ﺗﻠﺒﻴﺲ اﺑﻠﻴﺲ( .ﺣﺘﯽ ﻏﺰاﻟﯽ ،ﺑﺎ هﻤﻪ ﻧﺒﻮغ ﺧﻮد ،ﺑﻪ ﺳﺎﺋﻘﻪ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ» :ﺧﻮض در رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻮﻣﻦ را ﺑﻪ ﮐﻔﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ« و ﻧﻈﺮ در ﻋﻠﻢ اﻗﻠﻴﺪس و ﺧﻮاﻧﺪن اﻟﻤﺠﺴﻄﯽ و ﺗﻌﻤﻖ در ﺣﺴﺎب و هﻨﺪﺳﻪ را ﻣﺎﻳﻪ ﻓﺴﺎد داﻧﺴﺖ و ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﻣﺬﻣﻮم ﺷﻤﺮد و ﺁﻧﺮا ﺣﻖ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ و ﺻﻮاب ﻣﺸﺘﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪ )ﻏﺰاﻟﯽ ،ﻣﻘﺎﺻﺪ اﻟﻔﻼﺳﻔﻪ( و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ،هﻨﻮز ﻳﮏ ﻗﺮن ﺑﺮ ﺗﺄﻟﻴﻒ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﺎی ﺧﻮد او ،ﺑﻪ ﻓﺘﻮای ﻗﺎﺿﯽ اﻟﻘﻀﺎﻩ ﺷﻬﺮ ﻗﺮﻃﺒﻪ ،در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ در ﺁﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪ و ﺧﻮاﻧﺪن ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻨﻊ ﮔﺮدﻳﺪ. رﻓﺘﺎری ﮐﻪ ﺑﺎ دو ﺗﻦ از ﻧﻮاﺑﻎ داﻧﺶ اﻳﺮان و دﻧﻴﺎی اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺸﺮﻳﺖ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ زﮐﺮﻳﺎی رازی و اﺑﻮﻋﻠﯽ ﺳﻴﻨﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻤﻮدار ﮔﻮﻳﺎﺋﯽ از ﺗﻀﺎد هﻤﻴﺸﮕﯽ داﻧﺶ و ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ .زﮐﺮﻳﺎی رازی ،ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺰﺷﮏ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ،ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران در ﺳﻨﻴﻦ ﭘﻴﺮی ﺑﺮ اﺛﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﺘﺎب هﺎی او را ﺑﺮ ﺳﺮش ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ ﺑﻴﻨﺎﺋﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد ،و اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ،ﺷﻴﺦ اﻟﺮﺋﻴﺲ ﺟﻬﺎن داﻧﺶ اﺳﻼﻣﯽ ،ﻣﻮﻟﻒ ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﻔﺎ و ﺑﻴﺶ از ١٢٠ﮐﺘﺎب و رﺳﺎﻟﻪ دﻳﮕﺮ، ﮐﻪ ﺁﺛﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﻻﺗﻴﻨﯽ او ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮن ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدش از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎی درﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﻮد ،از ﺟﺎﻧﺐ ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ ﻋﺼﺮ ﺧﻮد »زﻧﺪﻳﻖ و ﻣﻠﺤﺪ« اﻋﻼم ﺷﺪ ،و »ﻋﻠﻢ دروﻏﻴﻦ و ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ اش« ﻣﺎﻳﻪ ﮔﻤﺮاهﯽ ﺧﻠﻖ و
ﺻﻔﺤﻪ ٢۵از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
دور ﮐﺮدن ﺁﻧﺎن از راﻩ ﺣﻖ و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺸﻤﺎر ﺁﻣﺪ ،و ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ اﻟﻤﻨﺠﺪﺑﺎﷲ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﺶ در ﺳﺎل ۵۵۵هﺠﺮی ﺳﻮزاﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪ و ﺑﺴﻴﺎری از اﺳﺎﺗﻴﺪ از ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎی وی ﺧﻮدداری ﮐﺮدﻧﺪ ،ﺣﺘﯽ ﻣﺘﻔﮑﺮ ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﯽ ﭼﻮن اﺑﻦ رﺷﺪ در اﻧﺪﻟﺲ او را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻧﻈﺮ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺎﺑﻊ هﻤﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻨﯽ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﯽ اﻟﻤﺜﻞ ﻣﻮش ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻤﻮل ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ ،و ﻣﺘﻔﮑﺮی ﭼﻮن ﺳﻬﺮوردی ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺷﻔﺎ را از ﺟﺎﻧﺐ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﺗﻐﺎﻓﻞ او از ﭘﻴﺮوی ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ داﻧﺴﺖ. ﻣﺘﻔﮑﺮ ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮ ،اﻣﺎم ﻓﺮﻳﺪاﻟﺪﻳﻦ اﺑﻦ ﻏﻴﻼن ﺣﮑﻴﻢ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻗﺮن ﺷﺸﻢ هﺠﺮی ﻳﮏ رﺳﺎﻟﻪ ﮐﺎﻣﻞ در ﺗﺨﻄﺌﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻧﻮﺷﺖ ،ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ وی ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارد و ﻣﻨﮑﺮ زﻧﺪﻩ ﮐﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻴﺴﯽ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻋﺼﺎ ﺑﻪ اژدهﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﯽ و دو ﻧﻴﻤﻪ ﮐﺮدن ﻣﺎﻩ )ﺷﻖ اﻟﻘﻤﺮ( ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ ،و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰات را ﺗﺮهﺎت ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﻃﺒﻌﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﺟﻤﻴﻊ ﺁﻧﭽﻪ را ﻧﻴﺰ ﮐﻪ اﻧﺒﻴﺎء در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ و ﻧﺰول وﺣﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﮏ ﻣﻠﮏ ﻣﻨﮑﺮ اﺳﺖ ،هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻏﺰاﻟﯽ در هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻠﻘﺖ از ازل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ادﻳﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺮ اﻳﻦ ﺻﺮاﺣﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﻪ ﮐﺎﺋﻨﺎت را در ﺷﺶ روز و ﺁﻧﻬﻢ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ .ﺗﺨﻄﺌﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻳﻨﮑﻪ ﻋﻠﻢ را در ﺧﺎرج از ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن در ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺤﺪﺛﺎن ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺣﮑﻴﻢ و ﻓﻴﻠﺴﻮف وﻗﺖ ،ﺣﺴﻦ اﻻرﺑﻠﯽ )ﻗﺮن هﻔﺘﻢ هﺠﺮی( در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﮔﻔﺖ» :ﮔﻮاهﯽ ﻣﯽ دهﻢ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ و اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﮐﺬاب اﺳﺖ «.در اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ،اﺧﻴﺮًا وزﻳﺮ ﺁﻣﻮزش ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﮐﺘﺎب »ﺧﺪا در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ« ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ» :ﺑﺮای ﮐﺸﻮری ﭼﻮن اﻳﺮان ،وﻃﻦ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ،ﮐﻪ دﻳﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﭼﺮاغ راهﻨﻤﺎی ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻤﺪن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،ﺗﺤﻮل ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻓﺮﺿﻴﺎﺗﯽ ﭼﻮن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺷﺶ روزﻩ ﮐﺎﺋﻨﺎت و ﺧﻠﻘﺖ ﺧﻠﻖ اﻟﺴﺎﻋﻪ اﻧﺴﺎن از ﺧﺎک در ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﺎﻳﻖ اﻟﻬﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و واﻗﻌﻴﺖ هﺎی اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺟﻬﺎن داﻧﺶ در هﻤﻴﻦ ﻣﻮارد ﺳﻔﺴﻄﻪ هﺎی ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮﻧﺪ«. ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ دوران ﭘﺮ روﻧﻖ »ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ« ﺑﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد .اﺑﻦ ﻣﻘﻔﻊ ﭘﺎرﺳﯽ ،ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ادﻳﺐ ﻋﺼﺮ ﺧﻼﻓﺖ و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﻧﺜﺮ ادﺑﯽ ﻋﺮب ﺑﺼﻮرﺗﯽ ﻓﺠﻴﻊ زﻧﺪﻩ زﻧﺪﻩ در ﺁﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪ .ﮐﻨﺪی ،ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮف واﻗﻌﯽ ﻋﺮب ،ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻳﻨﮑﻪ از ﺁﺷﺘﯽ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ اﻟﻬﻴﺎت ﺟﺎﻧﺒﺪاری ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﻓﺘﻮای ﻓﻘﻬﺎ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر اﻟﻤﺘﻮﮐﻞ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﺒﺎﺳﯽ در ﺷﺼﺖ و دو ﺳﺎﻟﮕﯽ ﭘﻨﺠﺎﻩ و دو ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﺧﻮرد و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺟﻠﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ ،و ﭼﻨﺪی ﺑﻌﺪ از ﺁن در ﺷﺮاﻳﻂ رواﻧﯽ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰی درﮔﺬﺷﺖ .اﺑﻮاﻟﻌﻼء ﻣﻌﺮی ،ﺷﺎﻋﺮ ،ﻓﻴﻠﺴﻮف و ﻣﺘﻔﮑﺮ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎی ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ هﺠﺮی، ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺧﻴﺎم ﻋﺮب و ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻮران ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ،ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺁزاداﻧﺪﻳﺸﯽ ﻣﻠﺤﺪ و زﻧﺪﻳﻖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﻓﺘﻮا دادﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب اﻟﻔﺼﻮل و اﻟﻐﺎﻳﺎت او در ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .اﺑﻦ رﺷﺪ ،ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﮑﺮ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ،ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎی اﻧﺪﻟﺲ ،ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻔﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻏﺰاﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ وﻗﺘﻴﮑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ای ﺁﺗﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻋﻠﺖ ﺁن ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد ﺁﺗﺶ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻠﮑﯽ از ﺁﺳﻤﺎن ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺁﻧﺮا ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﺗﺶ ﻣﯽ زﻧﺪ ،ﺑﻪ ﻓﺘﻮای ﻓﻘﻴﻬﺎن زﻧﺪﻳﻖ و ﻣﺮﺗﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ اﻣﺮ اﻟﻤﻨﺼﻮرﺑﺎﷲ ﭘﺎدﺷﺎﻩ وﻗﺖ از اﻧﺪﻟﺲ ﺑﻪ اﻓﺮﻳﻘﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ و در هﻤﺎﻧﺠﺎ درﮔﺬﺷﺖ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ داﻧﺶ و ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﺑﺎهﻢ ﻧﺰدﻳﮏ ﮐﻨﺪ و ﻣﻨﻄﻖ او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﮑﺎر اﺻﻠﯽ ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل اﻧﮑﺎر داﻧﺶ اﺳﺖ و اﻧﮑﺎر داﻧﺶ ﻧﻔﯽ ﺷﻌﻮر اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ. اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ،ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎر ﻧﺎﻣﯽ ﻋﺮب ﮐﻪ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﯽ او را ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮرﺧﺎن هﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﻋﻠﻢ »ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ« ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد ،ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را زادﻩ ﺷﺮﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی و ﻗﻮﻣﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻬﯽ ،ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ و دﺷﻤﻨﯽ ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺮاﻳﺎن ﻋﺮب ﻗﺮار دارد ،در ﺣﺪی ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از وزرای ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ اﺳﺘﺨﻮان هﺎی او را از ﮔﻮر ﺑﻴﺮون ﺁورﻧﺪ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺴﺨﻪ هﺎی ﺗﺎرﻳﺨﯽ او در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ .ﺣﺘﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﯽ ﭼﻮن ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ، وزﻳﺮ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺼﺮ ،او را »ﺧﺮد ﮔﺮای ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ« ﻧﺎﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ رﻳﺎ ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ،و هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ وی ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ از روﺣﻴﺎت اﻋﺮاب ﺻﺪر اﺳﻼم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺮاﻳﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎی ﻋﺮب ﻧﻴﺰ ﻧﺒﻮد. در ﻣﺪارﺳﯽ ﮐﻪ از ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ هﺠﺮی ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در ﺧﺮاﺳﺎن و ﻋﺮاق و دﻳﮕﺮ ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻋﻠﻮم ﻏﻴﺮ ﺷﺮﻋﯽ از ﻗﺒﻴﻞ رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻧﺠﻮم و ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﺷﻴﻤﯽ و ﻃﺒﻴﻌﻴﺎت ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم دﻳﻨﯽ و ادﺑﻴﺎت اﻣﮑﺎن ﺗﺪرﻳﺲ دادﻩ ﺷﺪ.
ﺻﻔﺤﻪ ٢۶از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در اﻳﺮان ﺁﺧﻮﻧﺪ ﭘﺮوری ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮی ﮐﺎر ﺳﺨﺘﮕﻴﺮی ﻣﺬهﺒﯽ در ﻣﻮرد اهﻞ داﻧﺶ ﺑﺠﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪ ﺁﻧﺎن ﺟﻼی وﻃﻦ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ راﻩ هﻨﺪ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن ﺁرای ﻏﻔﺎری ﮐﻪ ﺧﻮد در ﻋﺼﺮ ﺷﺎﻩ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﺻﻔﻮی ﻣﯽ زﻳﺴﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ» :در ﻋﺼﺮ وی ﺟﻬﻼی ﻣﻌﻤﻢ ﻓﻀﻼی ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﻓﻀﻼی واﻗﻌﯽ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻬﻼ ﻣﻮﺳﻮم ﻣﯽ دارﻧﺪ .ﻻﺟﺮم اﮐﺜﺮ ﺑﻼد از اهﻞ ﻓﻀﻞ ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و از اهﻞ ﺟﻬﻞ ﻣﻤﻠﻮ ،و ﺟﺰ ﻗﻠﻴﻠﯽ از ﻓﻀﻼ در ﺗﻤﺎم ﻣﻤﺎﻟﮏ اﻳﺮان ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ «.ﻋﻴﺴﯽ ﺻﺪﻳﻖ ،اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ و وزﻳﺮ اﺳﺒﻖ ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﺮان در ﮐﺘﺎب »ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﺮان« ﺧﻮد در هﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ» :ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺬهﺒﯽ دوﻟﺖ ﺻﻔﻮی ﮐﻪ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ دوران ﺑﻴﺪاری اروﭘﺎ و ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻓﺮهﻨﮕﯽ رﻧﺴﺎﻧﺲ و ﺗﺤﻮﻻت ﺷﮕﺮف ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮد اﻳﺮان را از ﻋﻠﻮم و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻮﻳﻦ اروﭘﺎ ﺑﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﮐﺮد و از ﮐﺎروان ﺗﻤﺪن ﺟﻬﺎن دور ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻳﺮان روز ﺑﺮوز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺴﻮی اﻧﺤﻄﺎط ﻋﻠﻤﯽ ﺳﻮق دادﻩ ﺷﺪ«. ﺑﺮداﺷﺖ راﻳﺞ اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮی را از ﻋﻠﻢ ،درﺳﺖ در ﻗﺮوﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻏﺮب داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﭼﻮن ﮐﭙﻠﺮ ،ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ،ﻻﻳﺒﻨﻴﺘﺲ، ﻧﻴﻮﺗﻦ ،ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ و ﺁﻣﭙﺮ را ﻣﯽ ﭘﺮورﻳﺪ ،از رهﻨﻤﻮدی ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﯽ در ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺣﺪﻳﺚ ﺟﻬﺎن ﺗﺸﻴﻊ ،ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار ،از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ: »ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ،زﻳﺮا هﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺎﻳﻪ ﻧﺠﺎت ﻧﻴﺴﺖ ،و ﻋﻠﻢ واﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺠﺎت ﺑﺸﻮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻣﺎﻣﺖ و ﻋﻠﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل و اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺗﻔﮑﺮ در ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ .از ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻮم ﻧﻴﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﻓﻬﻤﻴﺪن ﮐﻼم اهﻞ ﺑﻴﺖ رﺳﺎﻟﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ و ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ و ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد و ﻏﻴﺮ ﺁن ﻳﺎ ﻟﻐﻮ ﻳﺎ ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ و ﺗﻀﻴﻴﻊ ﻋﻤﺮ و ﻳﺎ اﺣﺪاث ﺷﺒﻬﻪ در ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﻔﺮ و ﺿﻼﻟﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد «.و در اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻠﻢ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در دﻳﺪار ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ در ﻗﻢ ﮔﻔﺖ» :ﻋﻠﻢ ﻓﻘﻂ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻢ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰد ،ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻗﻢ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ .از ﻗﻢ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ هﻤ ِﻪ ﺟﻬﺎن ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺻﺎدر ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ «.و ﭼﻨﺪی ﺑﻌﺪ از ﺁن هﻤﻴﻦ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن »ﻧﻬﻀﺖ رادﻳﮑﺎل« در ﻗﻢ ﮔﻔﺖ» :ﻣﺎ هﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﻢ از اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎهﯽ هﺎی ﻏﺮب زدﻩ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﻢ. ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ دارﻧﺪ ﺑﺪرد ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد«. در ﺳﺎل هﺎی ﺧﻮد ﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪ اﻧﮕﻴﺰ ﺑﺴﻮی اﻧﺤﻄﺎط ﻋﻠﻤﯽ هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﺟﺎﻣﻌﻪ »وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« ﻳﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ در درﺟﻪ اول ﻳﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺮﻋﻴﺎت و ﻳﮏ ﭘﺮورﺷﮕﺎﻩ »ﺧﻠﻴﻔﻪ اﷲ« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺁﻣﻮزش هﺎی ﻋﻠﻤﯽ ،در هﺮ ﻣﻮردی و در هﺮ ﺳﻄﺤﯽ ،در درﺟﺎت ﺑﻌﺪی اهﻤﻴﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ ،و ﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ اﺻﻮﻻ اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ .ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﺎن اﻳﻦ رژﻳﻢ ،در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ دهﻨﺪ: »در ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﮐﻪ در ﺁن ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻌﺒﻪ هﺎی اﻣﺎﻣﺖ هﺴﺘﻨﺪ ،ﺗﺨﺼﺺ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻬﺎی درﺟﻪ دوم را دارد .ﺑﻬﺎی درﺟﻪ اول و ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ را ﻣﯽ دهﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ .در ﺟﺎﻣﻌﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﮑﺘﺐ اﻟﻬﯽ ﺷﮑﻞ و ﺟﻬﺖ ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در اﻧﺘﺨﺎب اﻓﺮاد ﺑﺮای ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺌﻮال اول درﺟﻪ ﭘﺎی ﺑﻨﺪی اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﮑﺘﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﺌﻮال دوم درﺟﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﺁﻧﻬﺎ« )ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ ،رﺋﻴﺲ دﻳﻮان ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر ،ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اﺣﻤﺪﻳﻪ ٣٠ ،ﺁﺑﺎن .(١٣۵٩ »ﻳﮑﯽ از ﺧﺎﺻﻴﺖ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎر ﺷﻤﺎ )اﻋﻀﺎی ﺑﻨﻴﺎد اﺳﻼﻣﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ( وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﺋﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،زﻳﺮا ﻃﺒﻴﺐ اﻳﺮاﻧﯽ از درون اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮدش ﻣﯽ ﺟﻮﺷﺪ ،و وﺟﻮد ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﻮﻣﻦ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺮای ﺣﻞ ﮐﻠﻴﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ« )ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪ ای رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮری ،در دﻳﺪار ﺑﺎ ﻃﻼب ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻗﻢ ٢۶ ،ﺷﻬﺮﻳﻮر.(١٣۶٣ »ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارم ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﻞ ﻳﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤﻞ ﻳﮏ ﻓﺮد ﻣﮑﺘﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺿﻤﻦ ﺗﺨﺼﺺ را هﻢ در ﺁﻧﺠﺎ ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﻴﺮد .ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﮑﺘﺒﯽ ﺑﻮدن داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺪای هﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮی ﺑﮑﻨﻴﻢ .ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ارزش هﺎی ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﮐﻢ دارﻳﻢ ﻳﺎ اﺻﻼ ﻧﺪارﻳﻢ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ اﺣﻴﺎ ﺑﮑﻨﻴﻢ« )ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮی ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ،در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﻴﻬﺎن ٢۶ ،ﺷﻬﺮﻳﻮر .(١٣۶٣ »داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﺎی ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﻴﺴﺖ .هﺪف ﻧﻈﺎم ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﺮورش ﺧﻠﻴﻔﻪ اﷲ اﺳﺖ« )ﮐﺎﻇﻢ اﮐﺮﻣﯽ وزﻳﺮ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ٢٣ ،ﺁﺑﺎن .(١٣۶٣
ﺻﻔﺤﻪ ٢٧از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
داﻧﺸﮕﺎﻩ رﻳﺎﺿﯽ »اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق« در ﺁﮔﻬﯽ ﺧﻮد ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ داﻧﺸﺠﻮ در رﺷﺘﻪ رﻳﺎﺿﯽ ،ﻣﻮاد اﻣﺘﺤﺎﻧﯽ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ورودی را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ» :اﺻﻮل اﻋﺘﻘﺎدات اﺳﻼﻣﯽ ،اﺣﮑﺎم اﺳﻼم ،ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ،زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ، ﺷﺮﻋﻴﺎت« و در ﻣﺎهﻨﺎﻣﻪ ارﮔﺎن ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﮏ ﻣﮑﺘﺒﯽ واﻗﻌﯽ ﭼﻨﻴﻦ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد: »اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ،ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ،ﺑﺮدﺑﺎری ﻣﻮﺳﯽ وار ،اﻃﺎﻋﺖ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ،ﻧﻴﻤﺴﺎﻋﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺷﺒﺎﻧﺮوز در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨﮓ هﺎی زﻣﺎن رﺳﻮل اﮐﺮم و اﺋﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم«. در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﻨﻄﻘﺎ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﭼﻨﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﺋﯽ ﭼﻴﺰی در ﺣﺪ اﻃﻼع ﺧﻮد وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ» :دو هﺰار ﺳﺎل اﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﺎ را اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ «،و در ﺣﺪ اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺘﻴﺎران ﺗﺮاز اول او ﮐﻪ» :اﺳﻼم ﺑﺮای اﻣﻨﻴﺖ راﻩ هﺎی هﻮاﺋﯽ اهﻤﻴﺖ زﻳﺎدی ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺎزات راهﺰن هﻮاﺋﯽ را اﻋﺪام ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ« )ﻳﻮﺳﻒ ﺻﺎﻧﻌﯽ دادﺳﺘﺎن ﮐﻞ ﮐﺸﻮر و اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻗﻢ ۶ ،ﻣﻬﺮ ،(١٣۶٣و» :ﺧﻮاﺟﻪ ﻋﺒﺪاﷲ اﻧﺼﺎری در ﻗﺮن ﺳﻮم هﺠﺮی ﻳﮑﯽ از ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻮد« )ا .اﺑﻄﻬﯽ در ﮐﺘﺎب اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺿﺪ اﺳﻼم ،ﻣﺸﻬﺪ.(١٣۶۴ ، و ﺑﺎزهﻢ در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ،از ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﯽ ،رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮری ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻳﺮان ،در ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ» :داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی ﻣﺎ در ﺳﺎل هﺎی ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ هﺎی اﻟﺤﺎدی ﺑﺮای ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﻳﻨﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺪن ﺿﺪ دﻳﻨﯽ و ﺿﺪ ﺧﺪاﺋﯽ ﻏﺮب ﺑﻮدﻧﺪ .اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﻋﻮب هﻴﺎهﻮی ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ اﻟﺤﺎد ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ و اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ هﺎ را روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺑﯽ دﻳﻦ ﻏﺮب زدﻩ و ﻣﻠﺤﺪ ﺑﻌﻬﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ .ﺑﭽﻪ هﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی اﻳﺮان ﻗﺎﭼﺎﻗﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ «.و از زﺑﺎن ﺧﻮد وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ درﺑﺎرﻩ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺪرﻳﺲ ﺁن در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی اﻳﺮان ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ» :اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﻨﺪی ﺷﺎﭘﻮر اﻃﺒﺎء روﻣﯽ و ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺐ ﻋﺎﻟﯽ ﻳﻮﻧﺎن را ﺑﻪ داﻧﺶ ﺁﻣﻮزان اﻳﺮان ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺪ و ﻃﺐ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ را در ﮐﺸﻮر رواج دادﻧﺪ .ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ دوﻟﺖ رﺿﺎﺧﺎن ﻃﺐ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﻋﻼج ﮐﻠﻴﻪ اﻣﺮاض ﻣﺰاﺟﯽ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺳﻬﻠﺘﺮﻳﻦ راﻩ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻃﺐ اﻣﺮوز اروﭘﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داد از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد و رﻳﺸ ِﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﺮای هﻤﻴﺸﻪ از ﺟﻬﺎن ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ و ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﻪ ﮐﺸﻮر اﻳﺮان ﮐﺮد .و اﻳﺮاﻧﯽ هﺎ ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺧﻮد را ﺑﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻃﺐ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎ هﻤﻪ ﻗﻮا ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺸﺘﯽ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺮ ﺁن دﺳﺘﻪ ﮐﻤﯽ ﮐﻪ ﻳﺎدﮔﺎرهﺎی ﻃﺐ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻴﺮﻩ ﮐﺮدﻩ و اﺳﺎس ﺁن ﻃﺐ را از ﺟﻬﺎن ﺑﺮای هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﭼﻴﺪﻧﺪ .ﻳﮑﯽ از دﮐﺘﺮهﺎی اﻣﺮوزی ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺑﺮ ﻣﺎ و ﺑﺮ دﮐﺘﺮهﺎی ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎری از ﻃﺐ اروﭘﺎ ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و داروهﺎی اروﭘﺎﺋﯽ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﮑﻨﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ«. * * * ﺧﻮاﻩ ﻓﺮهﻨﮓ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪی ﮐﻪ »ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دﺳﺘﺎورد ﺧﻮد اﺳﻼم ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮاﻩ دﺳﺘﺎورد اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻋﺮب ،واﻗﻌﻴﺖ اﻣﺮوزی ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ ﺧﻮاهﺪ ﻧﻬﺎد از اﻳﻦ ﺷﮑﻮﻩ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺟﺰ در ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ .ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪی ﮐﻪ روزﮔﺎری در ﺻﻒ ﻣﻘﺪم ﺗﻤﺪن و ﻓﺮهﻨﮓ ﺑﺸﺮی ﺟﺎی داﺷﺖ اﻣﺮوز ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺎهﻤﺎهﻨﮕﯽ از ﭘﻨﺠﺎﻩ و دو ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﯽ درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭽﮑﺪام از ﺁﻧﻬﺎ را در هﻴﭻ رﺷﺘﻪ از اﻳﻦ ﺗﻤﺪن و ﻓﺮهﻨﮓ در هﻴﭻ ﺻﻒ ﻣﻘﺪﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻮﻳﺎﺋﯽ از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را در دوﻣﻴﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﻬﺎن ،ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ،ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮐﺸﻮر اﺳﻼﻣﯽ ،اﻧﺪوﻧﺰی ،ﺁﻣﺎرهﺎی ﺟﺎﻣﻌﯽ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ .ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﮐﺸﻮری اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ هﻨﺪوﺳﺘﺎن در ﺳﺎل ١٩۴٧ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ،و ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﺖ وﺟﻮدی ﺁن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدن ﺁن اﺳﺖ ،زﻳﺮا در ﺑﻴﺮون از اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ،اﻳﻦ ﮐﺸﻮر از هﻤﻪ ﺟﻬﺎت ﻧﮋادی ،زﺑﺎﻧﯽ ،ﺗﺎرﻳﺨﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺨﺸﯽ از هﻨﺪوﺳﺘﺎن اﺳﺖ .ﻃﺒﻘﺎت ﺣﮑﻤﻪ هﺮ دوی ﺁﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ .زﺑﺎن ﺧﺎرﺟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯽ اﺳﺘﺜﻨﺎ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﺳﺖ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ از روی ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎﺋﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺮدﻩ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﺑﺎ اﻳﻨﻮﺻﻒ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﮑﻠﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت دارد :هﻨﺪ ،ﺑﺼﻮرت ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮐﺸﻮر دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﺟﻬﺎن در هﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻣﮑﺮاﺗﻴﮏ ادارﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﻧﺰدﻳﮏ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل از اﻳﻦ ﻣﺪت را در دﻳﮑﺘﺎﺗﻮری ﮔﺬراﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ .هﻨﺪ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی ﺑﺎ ﮐﺎدر ﻋﻠﻤﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن از هﻴﭻ زﻳﺮﺑﻨﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ .در هﻨﺪ ﺁﻣﻮزش ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺧﻮد را ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺸﺮو ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ،ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﯽ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺁن ﻧﺤﻮﻩ اﻳﻦ ﺁﻣﻮزش در ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺁن ﺑﺎ ﻣﻮازﻳﻦ ﻣﺬهﺒﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﺌﻮال ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد.
ﺻﻔﺤﻪ ٢٨از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
در ﺳﺎل ١٩٨٣ﺳﻤﻴﻨﺎری در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻞ ﺁوﻳﻮ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ را ﺑﻪ ﺳﻮد اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ و اﺻﻮﻻ ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ ،و ﻣﺘﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎی اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر در اواﺧﺮ ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در ﻟﻨﺪن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ .از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﺼﻮرت ﺣﺮﺑﻪ ﻣﻮﺛﺮی در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد .ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻳﻦ را ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،دوﻣﻴﻦ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ از ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ هﺎی ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺧﻮد اﻳﺮان ﺑﻠﮑﻪ در هﻤﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﻌﺎﻟﯽ در زﻣﻴﻨﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ هﻤﺎهﻨﮕﯽ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد و ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻠﺖ هﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺣﺪهﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد اﻗﺪام ﮐﻨﻨﺪ .ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺳﻮم از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن روح ﺗﺮﻗﯽ ﻃﻠﺒﯽ و ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﯽ در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و دور ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﺁﻧﺎن از ﻋﺼﺮ ﺗﮑﻨﻮﻟﮋی اﺳﺖ .ﮔﺰارش ﮐﻠﯽ ﮐﺎر اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر در هﻤﺎن زﻣﺎن در هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﮐﻴﻬﺎن ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ. * * * روﻳﺎروﺋﯽ ﻣﺬهﺐ ﺑﺎ داﻧﺶ در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ زﻳﺎن ﻣﺬهﺐ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،زﻳﺮا ﻻزﻣﻪ داﻧﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﯽ وﻗﻔﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ ﺟﺰﻣﯽ ﻣﺬاهﺐ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺮد .ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮی از ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارد اﺧﻴﺮًا در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ: »ﻣﺬاهﺐ در ﻧﻬﺎﻳﺖ از روﻳﺎروﺋﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻋﻠﻢ زﻳﺎن دﻳﺪﻩ اﻧﺪ ،و اﮔﺮ ﺁﺋﻴﻦ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﮕﺮان در اﻳﻦ روﻳﺎروﺋﯽ ﺿﺮر ﮐﺮدﻩ ،ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻳﺎدﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻳﻦ راﻩ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﭼﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ،روﻳﺎروﺋﯽ داﻧﺶ و ﻣﺬهﺐ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺰ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻣﻨﻈﻢ ﻣﺬهﺐ ﭘﻴﺎﻣﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،زﻳﺮا ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ دو ﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ هﺎﺋﯽ ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺁن دﻳﮕﺮی ﻣﺪرﮐﯽ ﺟﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺻﺎﻟﺘﯽ اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ دهﺪ .ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از وﻗﺘﻴﮑﻪ ﺟﻬﺎن داﻧﺶ -ﻋﻤﺪﺗﺎ در دﻧﻴﺎی ﻏﺮب -ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ هﺎﺋﯽ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ و زﻣﻴﻨﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ اﺳﻄﻮرﻩ هﺎی ﭼﻨﺪ هﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺬاهﺐ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﺻﺎﻟﺖ اﻳﻦ اﺳﻄﻮرﻩ هﺎ روز ﺑﺮوز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ اﺻﻮﻻ ﻧﻔﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .هﺮ دوران »داغ« ﭼﻨﻴﻦ روﻳﺎروﺋﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻣﺬهﺐ ،وﻟﻮ ﺑﺎ ﻣﻬﻠﺘﯽ دﻩ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻟﻪ، ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ .ﺣﻤﻼت ﻳﺎ ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ هﺎی ﮐﻠﻴﺴﺎ در ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎی ﻋﻠﻤﯽ را ﮐﻨﺪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ وﻟﯽ هﻴﭽﻮﻗﺖ اﻣﮑﺎن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدن ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ،و اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻣﺬاهﺐ ﺑﺮﺧﻮرد واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮی ﺑﺎ ﺟﻬﺎن داﻧﺶ دارﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮل ﻓﮑﺮی ﺧﻮد ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ درک اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ اﺻﻄﺤﮑﺎک ﺗﺎزﻩ ای هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ زﻳﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ .ﮐﺸﻮرهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪی ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮای ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪی ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮای ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ در ﺁﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،در ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻮد ﻣﺤﮑﻤﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان از دﻧﻴﺎی اﺳﻼم و هﻨﺪوﺋﻴﺴﻢ و ﺑﻮداﺋﻴﺴﻢ ﻧﺎم ﺑﺮد .در ﺧﻮد ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎوت ﺁﺷﮑﺎری در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻮرهﺎ وﺟﻮد دارد .در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ،ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻤﺘﺪ اﻧﮕﻴﺰﻳﺴﻴﻮن )ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ( ،داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎ ﺗﺎ ﭼﻨﺪی ﭘﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪﻓﯽ در ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ روی ﻋﻠﻮم ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺴﺪود ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ .ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺰرگ ۴٠ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮی در ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ در رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺁﻟﻤﺎن هﺮ ﮐﺪام ﺗﺎ ﮐﻨﻮن در ﺣﺪود ۶٠ﺑﺮﻧﺪﻩ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻮﺑﻞ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ .در ﮐﺸﻮری ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻧﻴﺰ ،ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮد ﺁﻏﺎزﮔﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﻠﻤﯽ ﻋﺼﺮ ﻣﺪرن ﺑﻮدﻩ ،و ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی ﺁن از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و از ﻓﻌﺎﻟﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎی اروﭘﺎﺋﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و اﻣﺮوز هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ،ﻧﻔﻮذ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺁوری ﻋﻠﻤﯽ را ﺧﻔﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و دوﻟﺖ هﺎی اﻳﻦ ﮐﺸﻮر هﻴﭽﻮﻗﺖ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ روﻳﺎروﺋﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻔﻮذ را در ﺧﻮد ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ« )ﮐﻠﻮداﻟﮕﺮ :ﺧﺪا در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ( .ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در ﭘﺎﻳﺎن ارزﻳﺎﺑﯽ ﺧﻮد هﺸﺪار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ» :هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻨﺎم ﺧﺪای ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ اﻧﺪ ،اﻣﺮوز ﻣﺬهﺐ »اﻗﺘﺼﺎد« ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪای دﻻر ﻋﻠﻢ را ﻟﮕﺎم ﺑﺰﻧﺪ ،ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﺮا ﺗﻨﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﺑﮑﺎر ﮔﻴﺮد .ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ وﺿﻊ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻔﻘﺎن ﺗﺎزﻩ ای ﺑﺮای ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ ،اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن واﭘﺴﮕﺮاﺋﯽ ﻳﻬﻮدی ﻳﺎ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﺋﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ای ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ«. * * * ﺑﺨﻼف ﺁﻧﭽﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﺎن هﺮ دو ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ و اﺳﻼم ﺑﺼﻮرت واﻗﻌﻴﺘﯽ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺪﻋﯽ ﺁﻧﻨﺪ ،اﺳﺘﻘﺮار دوهﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در اروﭘﺎ و اﺳﺘﻘﺮار هﺰار و ﭼﻨﺪﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﻼم در ﺁﺳﻴﺎ و اﻓﺮﻳﻘﺎ هﻴﭻ ﺗﺤﻮل ﻣﺜﺒﺘﯽ را در ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎی ﺳﻴﺎﺳﯽ
ﺻﻔﺤﻪ ٢٩از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎ ﺑﻬﻤﺮاﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ :ﻧﻪ اروﭘﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از دوران رﻧﺴﺎﻧﺲ و »ﻋﺼﺮ ﻓﺮوغ« ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽ ﻣﺪﻧﯽ ﻳﺎ اﻧﺴﺠﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎ روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدی ﻳﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮی از دوران اﻣﭙﺮاﺗﻮری رم ﺑﺨﻮد دﻳﺪ ،ﻧﻪ ﺁﺳﻴﺎ و اﻓﺮﻳﻘﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﺎ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﺮی از ﺁﻧﭽﻪ در دوران ﻣﺎﻗﺒﻞ اﺳﻼﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردﻧﺪ .اروﭘﺎی ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﻃﻮل ﻗﺮون دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ هﻤﺎن راهﯽ رﻓﺖ ﮐﻪ اروﭘﺎی روﻣﯽ ﺑﺪان رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،ﺑﺎ هﻤﺎن روﺣﻴﻪ اﺳﺘﻴﻼﻃﻠﺒﯽ و ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮﺋﯽ ،ﺑﺎ هﻤﺎن ﺗﺒﻌﻴﻀﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ،هﻤﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮی هﺎ ،و هﻤﺎن روﻳﺎروﺋﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﻏﺮب و ﺷﺮق ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن در ﺟﻨﮓ هﺎی دﻳﺮﭘﺎی اﻳﺮان ﻳﺎ ﻳﻮﻧﺎن و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ رم و ﺑﻴﺰاﻧﺲ ﺗﺒﻠﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ،و اﻳﻦ ﺑﺎر در ﺟﻨﮓ هﺎی ﺻﻠﻴﺒﯽ و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن در ﻧﺒﺮدهﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری ﺗﺒﻠﻮر ﻳﺎﻓﺖ .ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻧﻴﺰ هﻤﺎن راﻩ هﺎﺋﯽ را دﻧﺒﺎل ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁﺳﻴﺎ و اﻓﺮﻳﻘﺎی ﻣﺎﻗﺒﻞ اﺳﻼم ﺑﺪان رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ .اﺳﻼم ﻋﺮب ﭼﻨﺎن ﺑﻪ راﻩ اﻳﺮان ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ رﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺣﺎﻓﻆ ،ﻣﻮرخ ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ،ﺧﻼﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ روﻧﻮﺷﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺷﺪ و ﺑﻐﺪاد ﺑﺼﻮرت ﻧﺴﺨﻪ ﺛﺎﻧﯽ ﺗﻴﺴﻔﻮن درﺁﻣﺪ و درﺑﺎر ﺧﻠﻴﻔﻪ رﻧﮓ درﺑﺎر ﺧﺴﺮوان اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ .ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺗﻮﻳﻦ ﺑﯽ ﻣﻮرخ ﻧﺎﻣﯽ ﻗﺮن ﺧﻮد ﻣﺎ ،ﮐﺎر اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻋﺮب ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎ در ﺟﺎی ﭘﺎی ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ هﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺑﮕﺬارد .در هﻴﭽﻴﮏ از اﻳﻦ دو ﻣﺎﺟﺮا ﻧﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ از ﻣﺮزهﺎی ﻣﺪﻧﯽ و ﻓﺮهﻨﮓ ﻳﻮﻧﺎن و رم و ﺑﻴﺰاﻧﺲ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ ،ﻧﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﻴﺮون از ﺁﻧﭽﻪ وارﺛﺎن ﻓﺮهﻨﮓ هﺎی اﻳﺮان و هﻨﺪ و ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺪان ارﻣﻐﺎن دادﻧﺪ دﺳﺘﺎوردی ﭘﺪﻳﺪ ﺁورد .ﺟﻬﺶ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﻗﺮون ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻄﻠﻘًﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﺒﻮد ،ﺑﻠﮑﻪ درﺳﺖ ﺑﻌﮑﺲ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ از ﺳﺮ داﻧﺶ و هﻨﺮ و ﻓﺮهﻨﮓ دﻧﻴﺎی ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد .و اﮔﺮ در هﻤﻴﻦ ﻗﺮون در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺸﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز هﻢ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ هﻨﻮز هﻢ ﺳﺎﻳﻪ ﻗﺸﺮﻳﺖ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﮔﺮ رﺳﺎﻟﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺬاهﺐ ﭘﻴﺸﺒﺮد اﺧﻼق و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ در هﻴﭽﻴﮏ از اﻳﻦ دو ﻣﻮرد ﻣﺬاهﺐ »ﺗﻮﺣﻴﺪی« ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ،زﻳﺮا ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻪ در دوران ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﻏﺮب و ﭼﻪ در دوران اﺳﻼم در ﺷﺮق ،ﻧﻪ ﻇﻠﻢ و ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺑﻴﻌﺪاﻟﺘﯽ از دوران هﺎی ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،ﻧﻪ ﺿﻮاﺑﻂ اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺰ در ﺷﻌﺎرهﺎی ﻣﻨﺒﺮ و ﻣﺤﺮاب ﻧﻘﺶ ﻓﺮاﮔﻴﺮﺗﺮی در ﺟﻮاﻣﻊ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ .ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﺎ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو دوران وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در دورﻩ هﺎی ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪی اﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ هﺎ و ﺑﻴﻌﺪاﻟﺘﯽ هﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺪرت اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ،در ﺻﻮرﺗﻴﮑﻪ در ﺟﻬﺎن هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣﺸﻴﺖ اﻟﻬﯽ ﺑﺪان زدﻩ ﺷﺪﻩ و ﺟﻨﺎﻳﺖ رﻧﮓ اﻳﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮی ﻣﻌﺎﺻﺮ، از وﻗﺘﻴﮑﻪ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ﺧﺪا را ﺑﺼﻮرت اﺑﺰار ﻗﺪرت در اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻨﻴﺴﻪ و ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﻣﺴﺠﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ،دﻳﮕﺮ ﻣﺮز ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺑﺮای ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﯽ ﮐﺎرﮔﺰاران ﻣﺴﺠﺪ و ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﮐﻨﻴﺴﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ ،و درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺪرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻞ واﻗﻌﯽ ﺑﺤﺮان هﺎﺋﯽ را ﮐﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻣﺬاهﺐ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد. ﻟﻮدوﻳﮏ ﻓﻮﻳﺮ ﺑﺎخ ،ﻣﺘﻔﮑﺮ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ،در اﺛﺮ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻨﺎم »ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ« در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺖ: »اﮔﺮ هﺪف ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺁﺋﻴﻦ هﺎی ﺗﻮﺣﻴﺪی ،ﺑﻪ ادﻋﺎی ﺧﻮدﺷﺎن ،اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮاﮔﻴﺮﺗﺮ در ﺟﻬﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ،ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا در اﻳﻦ ﺗﻼش ﺧﻮد ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻩ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺎزﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ «.و هﻢ او درﺑﺎر ِﻩ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ» :در ﺟﻬﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﺧﻮدش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از دﻧﻴﺎی ﻣﻨﻄﻖ ،ﺑﻠﮑﻪ از زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ،و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰی ﮐﻪ از ﺁن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ هﺴﺘﻴﻢ«. هﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎ و هﻢ ﻣﺴﺠﺪ ،در هﻤﻪ ﻗﺮون ﻣﺴﻴﺤﯽ و اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻘﻮی ﺑﺎﺷﻨﺪ ،اﺑﺰار ﻗﺪرت و ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻓﺴﺎد ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ .ﮐﻠﻴﺴﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ژﻧﺪﻩ ﭘﻮش ﺳﺎدﻩ دﻟﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﺎم ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد -هﻤﺎن ﻋﻴﺴﯽ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻦ ﺷﺘﺮی را از ﺳﻮراخ ﺳﻮزن ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ از ورود ﺗﻮاﻧﮕﺮی ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ -ﺑﺼﻮرت درﺑﺎری ﻏﺮق در ﻃﻼ و ﺟﻮاهﺮ درﺁﻣﺪ ،ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﯽ ﻣﺠﻠﻠﺘﺮ از درﺑﺎر ﺷﺎهﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ واﺗﻴﮑﺎن از روی ﺁن ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداری ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ،و ﺑﺎ ﭘﺎپ هﺎی ﻋﻈﻴﻤﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻣﻪ ارﻏﻮاﻧﯽ و ﺗﺎج ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﺋﯽ ﺧﻮد را از هﻤﻴﻦ ﺷﺎهﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺪرت ﺑﯽ ﻣﻨﺎزع ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻴﺰ در ﺣﺪ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ .در هﻤﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﺎﻻﻧﺸﻴﻨﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎپ ﮔﺮﮔﻮرﻳﻮی ﻧﻬﻢ ﮔﻔﺖ: »ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ راﻩ ﺁﺷﺘﯽ و ﻣﺪارا ﺑﺮود ،وﻟﯽ اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺮای ﭼﻪ از ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻧﺎﺑﻮدی ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﮑﻨﺪ؟« و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺮن هﺎی ﭘﻴﺎﭘﯽ اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﮐﺸﺘﺎر و ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺳﻮزاﻧﺪن در ﺁﺗﺶ داد و ﺁﻧﺠﺎ هﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺑﺼﻮرت ﻋﻠﻨﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺖ ،ﭼﻮن دوران ﺑﺮژﻳﺎ ،ﻣﺰاﺣﻤﺎن از ﻃﺮﻳﻖ درﻳﺎﻓﺖ ﺻﻠﻴﺐ زهﺮ ﺁﻟﻮد از دﺳﺖ ﭘﺪر ﻣﻘﺪس از ﺳﺮ راﻩ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺴﻴﺎری از دﻳﺮهﺎ و ﺻﻮﻣﻌﻪ هﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﺸﺮﺗﮑﺪﻩ هﺎﺋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﻪ ای از اﺣﻮال ﺁﻧﻬﺎ را در »دﮐﺎﻣﺮوﻧﻪ« اﺛﺮ ادﺑﯽ
ﺻﻔﺤﻪ ٣٠از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
ﻣﻌﺮوف ﻗﺮن ﭼﻬﺎردهﻢ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ .در هﻤﺎن ﺣﺎل ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺼﻮرت ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻨﺎﺻﺐ درﺁﻣﺪ. ﺑﻨﺪﻳﮑﺘﻮی ﻧﻬﻢ ﮐﻪ در دوازدﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﭘﺎپ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﻘﺎم ﭘﺎﭘﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﺮﮔﻮرﻳﻮی ﺷﺸﻢ ﻓﺮوﺧﺖ .ﺑﺴﻴﺎری از اﺳﻘﻒ هﺎ در ﺳﻨﻴﻦ ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﺎ رﺷﻮﻩ ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﮐﺎردﻳﻨﺎﻟﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ .ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ ای ﺑﻨﺎم ﮔﻴﺒﺮﺗﻮ در ﻳﺎزدﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﺷﺪ و ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ دﻳﮕﺮی ﺑﻨﺎم ﺁﻣﺪﺋﻮ در ﺳﻴﺰدﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ در ﻧﺎرﺑﻮن ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻘﺎم دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ .ﺑﺴﻴﺎری از اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺮﻣﺰادﻩ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎی اﺷﺮاﻓﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن رﺳﻤًﺎ ﻋﻨﻮان ﭘﺪراﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ارث ﻧﻤﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺎ رﺷﻮﻩ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎﺋﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ .ﺳﺰار ﺑﺮژﻳﺎ ،ﮐﻪ در هﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ و در هﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﮐﺎردﻳﻨﺎل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺮادرش را در ﺗﻮﻃﺌﻪ ای ﺑﻘﺘﻞ رﺳﺎﻧﻴﺪ ،ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ را در ﺿﻴﺎﻓﺘﯽ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﺸﺖ ،ﺑﺎ ﺧﻮاهﺮش ﻟﻮﮐﺮس ﺑﺮژﻳﺎ راﺑﻄﻪ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ داﺷﺖ ،درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ هﻤﻴﻦ ﻟﻮﮐﺮس هﻤﺨﻮاﺑﻪ ﭘﺪرش ﭘﺎپ ﺑﺮژﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ،و ﺑﺎ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭘﺎپ ﺑﻮﻧﻴﻔﺎ ﺳﻴﻮی هﺸﺘﻢ ﻓﺘﻮا ﺻﺎدر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺑﯽ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط از ﭘﺎپ ﻧﻬﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ هﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ هﺮ ﻓﺮد ﺑﺸﺮی دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻧﺠﺎت روح ﺧﻮد در ﻣﻠﮑﻮت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ واﺟﺐ اﺳﺖ .در هﻤﺎﻧﻮﻗﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺮرات وﺣﺸﺘﻨﺎک دﻳﻮان ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ )اﻧﮑﻴﺰﻳﺴﻴﻮن( ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺮأت اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻘﺎم ﺻﻠﻴﺐ داران ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ را داﺷﺘﻨﺪ وﺿﻊ ﺷﺪ .در ﻣﺤﺎﮐﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ دﻳﻮان هﺎ ﺑﺮاﻩ اﻓﺘﺎد ،رﺋﻴﺲ دادﮔﺎﻩ هﻢ ﻣﺪﻋﯽ اﻟﻌﻤﻮم ﺑﻮد ،هﻢ ﻗﺎﺿﯽ ،هﻢ دادﺳﺘﺎن ،هﻢ ﮐﺸﻴﺶ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﺬهﺒﯽ .رای دادﮔﺎﻩ او ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻌﯽ و ﻻزم اﻻﺟﺮا ﺑﻮد و اﻣﮑﺎن ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺖ، درﺳﺖ روﻧﻮﺷﺖ ﮔﻮاهﯽ ﺷﺪﻩ ﻣﻘﺮراﺗﯽ ﮐﻪ در دوران ﻣﺎ دادﮔﺎﻩ هﺎی ﺷﺮع ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻤﻮرد اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﺒﻮد ،و ﮔﺎﻩ ﺣﺘﯽ ﺧﻮﻧﺨﻮاراﻧﻪ ﺗﺮ و ﻓﺴﺎد ﺁﻟﻮدﻩ ﺗﺮ از ﺁن ﻧﻴﺰ ﺑﻮد. ﺗﺎرﻳﺦ هﺰار و ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ ،ﭼﻪ در دوران اﻣﻮی ،ﭼﻪ در ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﯽ ،و ﭼﻪ در ﻋﻬﺪ ﺧﻼﻓﺖ هﺎی ﻣﺼﺮ و اﻧﺪﻟﺲ و ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ،از ﺁﻏﺎز ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎ ﺧﻮن و ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻓﺴﺎد ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ ،و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﻤﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪ اﻳﻦ »اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ«هﺎ اﻟﻘﺎب ﻣﺴﺘﻌﺼﻢ ﺑﺎﷲ ،ﻣﺴﺘﻨﺼﺮ ﺑﺎﷲ ،ﻣﺴﺘﻈﻬﺮ ﺑﺎﷲ ،ﻣﺴﺘﮑﻔﯽ ﺑﺎﷲ ،ﻣﻌﺘﻀﺪ ﺑﺎﷲ ،ﻣﻌﺘﻤﺪ ﺑﺎﷲ ،ﻣﺘﻮﮐﻞ ﺑﺎﷲ، واﺛﻖ ﺑﺎﷲ و ﻣﺴﺘﻨﺠﺪ ﺑﺎﷲ داﺷﺘﻨﺪ .ﺳﻔﺎح ،ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﺒﺎﺳﯽ هﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻨﯽ اﻣﻴﻪ را در ﻳﮏ ﻣﺠﻠﺲ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ روی اﺟﺴﺎد ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺮدﻩ ﺁﻧﺎن ﺳﻔﺮﻩ ﻏﺬا ﺑﮕﺴﺘﺮاﻧﻨﺪ و ﺧﻮد و هﻤﺮاهﺎﻧﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﺳﻔﺮﻩ ﺑﻪ ﺻﺮف ﻏﺬا ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ،درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﮐﺸﺘﮕﺎن ﻧﻴﻤﻪ ﺟﺎن در زﻳﺮ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﻧﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ. ﻋﻤﻮی ﺳﻔﺎح ﮐﻪ از ﻃﺮف او ﻣﺄﻣﻮر ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ و ﻗﺘﻞ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن اﻣﻮی در هﻤ ِﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ،ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزی را ﺑﻪ ﻣﺮدﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﮐﺸﺎﻧﻴﺪ و ﮔﻮرهﺎی اﻣﻮﻳﺎن ﻣﺮدﻩ را ﺷﮑﺎﻓﺘﻪ اﺟﺴﺎدﺷﺎن را از ﺧﺎک ﺑﺪرﺁورد و هﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﻬﺎ در زﻣﺎن ﻗﺪرت ﺟﺴﺪهﺎی ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺸﺎن را ﺑﻪ دار ﻣﯽ ﺁوﻳﺨﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺜﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ،ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﻨﯽ اﻣﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮد، ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﺴﺪ هﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﮏ را ﮐﻪ هﻨﻮز ﻧﭙﻮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد از ﮔﻮر درﺁورد و هﺸﺘﺎد ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺁن زد و ﺳﭙﺲ ﺳﻮزاﻧﻴﺪ. هﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﻳﮏ روز و ﻳﮏ ﺷﺐ ١٣٠٠ ،ﻧﻔﺮ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺮﻣﮑﯽ را ﮐﻪ وی هﻤﻪ ﻗﺪرت و ﺷﮑﻮﻩ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﺮهﻮن ﺁﻧﺎن ﺑﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﺟﻼدان ﺧﻮد ﺳﭙﺮد و ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﺗﻦ از زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن ﺁﻧﺎﻧﺮا در ﮐﺸﺘﺎری ﮐﻪ ﻣﺎﺟﺮای ﻣﻌﺮوف »ﺷﺐ ﭼﺎﻗﻮﮐﺸﺎن« ﺁدﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ روﻧﻮﺷﺘﯽ از ﺁن ﺑﻮد زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ،زﻳﺮا ﺑﻪ رواﻳﺖ ﻣﺸﻬﻮر وزﻳﺮ او ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺮﻣﮑﯽ ﺑﺮﺧﻼﻓﺖ دﺳﺘﻮر وی ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺶ ﻋﺒﺎﺳﻪ ﺧﻮاهﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ هﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ،درﺣﺎﻟﻴﮑﻪ هﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ ﺧﻮد ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻩ ﻋﺒﺎﺳﻪ ﺑﻮد .هﻤﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﺰرگ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﻣﻮﻣﻨﺎن در ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ،در دوراﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺮﻣﮑﯽ وزﻳﺮ ﺳﻮﮔﻠﯽ او ﺑﻮد ﺷﺐ هﺎ ﺗﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﺎ وی ﺑﻪ ﺑﺎدﻩ ﻧﻮﺷﯽ و ﻋﻴﺎﺷﯽ ﻣﯽ رﻓﺖ ،و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ و رﻗﺺ در اﺳﻼم ﺣﺮام ﺑﻮد ،ﺳﻪ هﺰار ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ و ﻧﻮازﻧﺪﻩ و رﻗﺎﺻﻪ در درﺑﺎر ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺁﻧﺎﻧﺮا ﺧﺎﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ »ﻣﻮﺻﻠﯽ« ﻋﻬﺪﻩ دار ﺑﻮد. ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﺒﺎﺳﯽ ،اﻟﻤﻌﺘﺼﻢ ﺑﺎﷲ ،ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻤﻠﮏ در ﺳﻴﺎﺳﺘﻨﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﺮاﻧﻪ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﻪ ﺳﺮدار ﻣﺒﺎرز اﻳﺮاﻧﯽ ،ﺑﺎﺑﮏ ﺧﺮم دﻳﻦ و ﻣﺎزﻳﺎر و اﻓﺸﻴﻦ را ﮐﻪ هﺮ ﺳﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﻠﻪ و ﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮداﻧﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ دار ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد ،ﻣﺠﻠﺲ ﺿﻴﺎﻓﺘﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ داد ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺁن ﺳﻪ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﭘﯽ ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮک ﮔﻔﺖ و هﺮﺑﺎر ﺳﺎﻋﺘﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﺪان ﺑﺎزﮔﺸﺖ ،و در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎر ﺳﻮم در ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺎﺿﺮان ﮐﻪ ﺟﻮﻳﺎی ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻏﻴﺒﺖ هﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺎش ﮐﺮد ﮐﻪ در هﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از دﺧﺘﺮان ﭘﺪر ﮐﺸﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺳﺮدار هﻤﺨﻮاﺑﮕﯽ ﮐﺮدﻩ و ﺑﮑﺎرت ﺁﻧﺎن را ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ،و او و ﺣﺎﺿﺮان ازاﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﮑﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ. در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ،ﺑﺪﺳﺘﻮر ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﯽ اﻣﻴﻪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد از ﻗﺘﻞ ﻋﺎم اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﮕﺮﻳﺰد و ﺧﻮد را ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ اﻧﺪﻟﺲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ اﻣﺎرت ﺑﺮﺳﺪ ،واﻟﯽ ﻋﺮب ﺷﻬﺮ ﻃﻠﻴﻄﻠﻪ )ﺗﻮﻟﺪو( ﺿﻴﺎﻓﺘﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ
ﺻﻔﺤﻪ ٣١از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
داد و هﻤﻪ اﻋﻴﺎن و اﺷﺮاف ﺷﻬﺮ را ﮐﻪ ﺑﺎ اﻣﺎرت ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﺷﺘﯽ ﺑﺪان دﻋﻮت ﮐﺮد وﻟﯽ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻋﺪﻩ در داﺧﻞ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﺪﺳﺖ دژﺧﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻧﺪ و اﺟﺴﺎدﺷﺎن در ﺧﻨﺪﻗﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ ،ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺻﺪای ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺿﻴﺎﻓﺖ در داﺧﻞ ﻗﻠﻌﻪ و ﺻﺪای ﻃﺒﻞ و ﺷﻴﭙﻮر ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن در ﺧﺎرج ﺁن اﺟﺎزﻩ رﺳﻴﺪن ﻧﺎﻟ ِﻪ ﺁﻧﺎﻧﺮا ﺑﮕﻮش دﻳﮕﺮان ﺑﺪهﺪ .ﺷﻤﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﮐﺸﺘﺎر ﮐﻪ ﺗﺎ ﺷﺎﻣﮕﺎﻩ ﺁﻧﺮوز اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻌﺪهﺎ هﻔﺘﻬﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺮﺁورد ﺷﺪ. در ﻣﺼﺮ ﺁﻏﺎز ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ،ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﭘﺎﺷﺎ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﺼﺮ ﮐﻪ ﻣﻠﮏ ﻓﺎروق ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺁن ﺑﻮد ،ﺑﻤﺤﺾ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﻟﯽ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ در ﻣﺼﺮ وارد ﻗﺎهﺮﻩ ﺷﺪ ،ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮐﻠﻴﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﻤﺎﻟﻴﮏ -ﺳﻠﺴﻠﻪ ای را ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﺑﺮ ﻣﺼﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد -ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻣﻌﺮوف Citadelleﺑﻪ ﺿﻴﺎﻓﺖ دﻋﻮت ﮐﺮد و ﺁﻧﺎﻧﺮا ﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ در ﺗﺎﻻر ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﺟﻼدان ﺧﻮﻳﺶ ﮐﺸﺖ و ﮐﺎﻟﺒﺪهﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ درون ﭼﺎﻩ اﻓﮑﻨﺪ. در اﻣﭙﺮاﺗﻮری ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺻﺪر اﺳﻼﻣﯽ ﻋﺮب ﺑﺮای ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاری ﻳﮏ ﺧﻼﻓﺖ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﻣﺪ ،وﻟﯽ ﺑﺼﻮرت »ﻣﺮد ﺑﻴﻤﺎر اروﭘﺎ« ﺻﺤﻨﻪ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺗﺮک ﮔﻔﺖ ،ﮐﺸﺘﺎر و ﺳﺘﻤﮕﺮی و ﻓﺴﺎد و ارﺗﺸﺎء ﺳﮑﻪ راﻳﺞ ﺑﻮد .ﺑﺎرهﺎ ﺷﻴﻌﻪ هﺎی ﺗﺒﻌﻪ اﻳﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮری ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮدن هﺰار هﺰار ﺑﻪ ﻓﺘﻮای ﻣﻔﺘﻴﺎن و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺳﻼﻃﻴﻦ ﮔﺮدن زدﻩ ﺷﺪﻧﺪ .ﺧﻔﻪ ﮐﺮدن و ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن و زهﺮ دادن و ﮐﻮر ﮐﺮدن اﻓﺮاد ذﮐﻮر ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺳﻠﻄﻨﺖ در ﺁﻏﺎز ﭘﺎدﺷﺎهﯽ هﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﺗﺎزﻩ اﻣﺮی ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻮد .در ﺣﺮﻣﺴﺮاهﺎی ﺑﯽ ﺷﻤﺎر ﺳﻼﻃﻴﻦ و اﺷﺮاف ،هﺰاران زن ﺟﻮان و زﻳﺒﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﻮء ﻇﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺠﺎی ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن در درون ﮐﻴﺴﻪ هﺎی ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ درﻳﺎ اﻓﮑﻨﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ در ﭘﯽ اﻋﻼم ﺟﻤﻬﻮری ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﮐﻤﺎل ﭘﺎﺷﺎ )ﺁﺗﺎ ﺗﻮرک( اﺟﺴﺎد ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﺎن از ﺁب هﺎی ﺑﺴﻔﺮ ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ .در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺮد و زن و ﮐﻮدک ارﻣﻨﯽ در ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ژﻧﻮﺳﻴﺪهﺎی ﻗﺮن در اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻧﺪ .و ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﮐﺸﻒ اﻻﺳﺮار ﺧﻮد ﺳﻘﻮط ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﻓﺘﯽ را ﺗﻮﻃﺌﻪ ای ﺣﻬﺎﻧﯽ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﻼم داﻧﺴﺖ و ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در »ﺗﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮی و ﺗﺸﻴﻊ ﺻﻔﻮی« ﺧﻮﻳﺶ ﻗﻮﻣﻴﺖ ﮔﺮاﺋﯽ را ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ ﺷﻤﺮد ﮐﻪ »ﻗﺪرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻼﻓﺖ وﺳﻴﻊ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﻮد و اﺣﻴﺎی ﺣﺴﻦ ﻣﻠﻴﺖ اﻳﻦ ﭘﻴﮑﺮﻩ ﻋﻈﻴﻢ را ﺑﺎ ﺗﻴﻎ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻟﻘﻤﻪ ﻟﻘﻤﻪ ﮐﻨﺪ«. دوران ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺻﻔﻮی در اﻳﺮان از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻣﺤﺎﺳﻨﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻣﻔﺎﺳﺪی ﮐﻤﺘﺮ از دوران ﺧﻼﻓﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ، وﻟﻮ اﻳﻨﮑﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮای اﻳﺮان دوران ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی ﺑﻮد .هﻤ ِﻪ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮی ،از ﺁﻏﺎز ﺗﺎ اﻧﺠﺎم ،ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺨﻮاری، ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ ،ﺑﺮادر ﮐﺸﯽ ،ﻓﺴﺎد ،و ﺗﺰوﻳﺮ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﮐﺎﻣﮕﯽ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد. ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اول ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﺸﺘﺎر وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻴﺴﺖ هﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺁﻏﺎز ﮐﺮد ،زﻳﺮا اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﮑﺮوزﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻮد را زﻳﺮا ﭘﺎ ﺑﮕﺰارﻧﺪ و زﺑﺎن ﺑﻪ ﻟﻌﻦ ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ اول از ﺧﻠﻔﺎی راﺷﺪﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺰﻣﺎن ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد و اﺣﺘﺮام ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اهﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ ،در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺰﻟﺒﺎﺷﺎن ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ هﻤ ِﻪ ﺁﻧﺎﻧﺮا ﺟﺎ ﺑﺠﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﺮ ﺑﻪ دو ﻧﻴﻢ ﮐﺮدﻧﺪ ﻳﺎ ﺷﮑﻢ درﻳﺪﻧﺪ .در هﻤﻴﻦ ﺗﺒﺮﻳﺰ ،ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺣﺮﻣﺖ ﻧﺒﺶ ﻗﺒﺮ در اﺳﻼم ،اﺳﺘﺨﻮان هﺎی دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻠﻴﻞ را ﺑﺪﺳﺘﻮر او از ﮔﻮرﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و در ﮐﻨﺎر ﺳﺮهﺎی ﺑﺮﻳﺪﻩ دزدان و روﺳﭙﻴﺎن ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ .زﻧﺪﻩ ﺧﻮاران او ﮐﻪ ﻗﻮرﭼﯽ ﻟﻘﺐ داﺷﺘﻨﺪ ﻻﺷﻪ ﺷﻴﺒﮏ ﺧﺎن ازﺑﮏ را ﮐﻪ ﻣﺬهﺐ ﺳﻨﯽ داﺷﺖ ﺑﻪ دﻧﺪان ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺧﻮردﻧﺪ ،و ﻣﺒﺎﺷﺮاﻧﯽ ﮐﺎﺳﻪ ﺳﺮ هﻤﻴﻦ ﺷﮑﻴﺐ ﺧﺎن را زر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﺑﺎدﻩ ﻧﻮﺷﯽ ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺷﻮد .ﻧﻮﻩ اﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ، ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ دوم ،هﺮ ﺷﺶ ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ را ﮐﻪ هﻨﻮز ﺷﻴﺮ ﺧﻮارﻩ ﺑﻮد ﮐﺸﺖ و در ﻳﮑﺮوز ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺗﻦ از ﺻﻮﻓﻴﺎن وارﺳﺘﻪ را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪ .ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس اول ﭘﺪرش را ﺗﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﺮگ در زﻧﺪان ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺖ و ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﺧﻮد را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪ و دو ﻓﺮزﻧﺪ دﻳﮕﺮش را ﮐﻮر ﮐﺮد ،و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ،ﺷﺎﻩ ﺻﻔﯽ ،ﺧﻮﻧﺨﻮارﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﻩ دودﻣﺎن ﺻﻔﻮی ،ﻣﺎدر و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻴﺮﺧﻮار و ﻋﻤﻮی ﮐﻮر ﺧﻮد را ﮐﺸﺖ و دﻩ هﺎ ﻧﻔﺮ از ﻧﺰدﻳﮑﺎﻧﺶ را ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﮐﺮد. ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺣﺮﻣﺖ ﺷﺮاب ،هﻤﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺻﻔﻮی ﺑﺠﺰ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻧﺎن ﭼﻨﺎن در ﺑﺎدﻩ ﻧﻮﺷﯽ اﻓﺮاط ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﺁﻧﺎن از ﺷﺮاﺑﺨﻮاری ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس ،ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﮐﻠﺐ ﺁﺳﺘﺎن ﻋﻠﯽ« هﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺑﺎزار وﻧﻴﺰان اﺻﻔﻬﺎن ﻣﯽ رﻓﺖ و ﺗﺎ ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﺎ ﻧﻮ ﭘﺴﺮان وﻧﻴﺰی ﺑﺎدﻩ ﻣﯽ ﻧﻮﺷﻴﺪ ،وﻗﺘﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻴﻤﻦ و ﺗﺒﺮک ﺑﺎ ﭘﺎی ﭘﻴﺎدﻩ از اﺻﻔﺤﺎن ﺗﺎ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﯽ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻣﯽ رﻓﺖ ،ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﺴﺎط رﻗﺺ و ﺁواز و ﺑﺎدﻩ ﻧﻮﺷﯽ او ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ،و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﺎردن در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﺻﺪهﺎ روﺳﭙﯽ هﻤﺴﻔﺮ ﺳﭙﺎهﻴﺎﻧﺶ ﺑﻮدﻧﺪ .ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد دﻳﮕﺮ ،ﺗﻮﻣﺎس هﺮﺑﺮت ،ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﻔﻪ ﺣﮑﺎم ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﺷﺎﻩ ﺷﺮاب ﻧﺎب ﻳﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮﺑﺮو ﺑﻮد .هﻤﻴﻦ ﻣﺮﺷﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺮای ﺣﺎﮐﻢ ﻓﺎرس اﻣﺎن ﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮد در ﭘﺸﺖ ﻗﺮﺁن ﻧﻮﺷﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺑﺮای او ﻓﺮﺳﺘﺎد ،وﻟﯽ در روز ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻮر ﮐﺸﺘﻦ هﻤﻴﻦ ﺣﺎﮐﻢ را داد.
ﺻﻔﺤﻪ ٣٢از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
و هﻤ ِﻪ اﻳﻨﻬﺎ دﺳﺘﺎوردهﺎی دوراﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺼﺮ ﻃﻼﺋﯽ ﺗﺸﻴﻊ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﻋﻠﻤﺎی ﻋﻈﺎم از زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺟﻮﺷﻴﺪﻧﺪ و هﺮ روز ﺳﺎدات ﺗﺎزﻩ ای ﺑﺎ ﺷﺠﺮﻩ ﻧﺎﻣﻪ هﺎی ﻣﻮﺛﻖ ﺳﺮ ﺑﺮﻣﯽ ﺁوردﻧﺪ و ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺗﺎزﻩ ای ﺑﺮای اﻣﺎﻣﺰادﻩ هﺎﺋﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮاﺑﻨﻤﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻧﯽ ﺗﺎزﻩ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و زﻳﺎرﺗﻨﺎﻣﻪ هﺎی ﻣﻌﺘﺒﺮی ﺑﻨﺎﻣﺸﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ. در دوران ﻗﺎﺟﺎر ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻓﺴﺎد ﺑﻨﺎم ﻣﺬهﺐ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻮﮐﺮی اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺪان اﻓﺰودﻩ ﺷﺪ. ﻣﻠﮑﻢ ﺧﺎن ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺮان در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ» :اﻣﺮوزﻩ روﺣﺎﻧﻴﻮن در اﻳﺮان هﺮ ﻳﮑﯽ ﺧﻮد در ﻣﻘﺎم اﻣﻴﺮاﻻﻣﺮای ﻣﻠﺖ هﺴﺘﻨﺪ و ﮐﺴﺐ و ﺗﺠﺎرت ﺁﻧﻬﺎ ،ﻓﻼﺣﺖ ﺁﻧﻬﺎ ،ﺧﻮردن ﺧﻮن و ﮔﻮﺷﺖ ﻳﮏ ﻣﺸﺖ رﻋﻴﺖ ﺑﯽ ﺻﺎﺣﺐ و ﺑﯽ ﭘﻨﺎﻩ اﺳﺖ .ﺟﻨﺎب ﻣﺠﺪ اﻻﺳﻼم ﻧﺎﻳﺐ ﻣﻨﺎب ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﮐﺮم ﮐﺎﻟﺴﮑﻪ ﭼﻨﺪ اﺳﺒﻪ ﺳﻮار ﻣﯽ ﺷﻮد ،ﻋﻤﺎرت هﺎی رﻓﻴﻊ و زﻧﺎن ﻣﺘﻌﺪد دارد ،هﺮ ﮐﺪام از ﺁﻗﺎزادﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﻣﺘﺎع دﮐﺎﻧﺪاری ﻋﺪﻩ ای ﻋﻴﺎر ﻃﺮار ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﺤﺮر دارد و ﺧﺮج هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ را از ﻣﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺑﻮاﺳﻄﻪ اﺣﮑﺎم ﺑﺎﻃﻠﻪ و ﺗﺼﺮف در اﻣﻮال ﺻﻐﻴﺮ و ﮐﺒﻴﺮ و ﻇﻠﻢ و ﺗﻌﺪی در ﺣﻖ ﺑﺮﻧﺎ و ﭘﻴﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد«. در ﻗﺼﺺ اﻟﻌﻠﻤﺎی ﺗﻨﮑﺎﺑﻨﯽ از ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺷﻔﺘﯽ روﺣﺎﻧﯽ ﻣﻘﺘﺪر ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ» :اﻳﻦ ﺧﺎدم ﺷﺮﻳﻌﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ وارد اﻳﻦ وﻻﻳﺖ ﺷﺪم ﺳﻮای ﻳﮏ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب ﻣﺴﺘﺪرک ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮدم ﮐﺘﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ﭼﻴﺰی از ﻣﺎل دﻧﻴﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻢ «،و هﻤﻴﻦ ﻗﺼﺺ اﻟﻌﻠﻤﺎ ﮔﺰارش ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ» :هﻤﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ ﺣﻘﻴﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺁن در ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن ﺻﺎﺣﺐ ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﮐﺎرواﻧﺴﺮا و زﻳﺎدﻩ ﺑﺮ هﺰار ﺑﺎب دﮐﺎﮐﻴﻦ ﺑﻮد و اﻓﺰون ﺑﺮ ﺁن اﻣﻼﮐﯽ در ﺑﺮوﺟﺮد داﺷﺖ ﮐﻪ درﺁﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺸﻬﺰار اﺷﺮﻓﯽ ﻃﻼ ﺑﻮد ،و اﻣﻼﮐﯽ ﻧﻴﺰ در ﻳﺰد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ دو هﺰار اﺷﺮﻓﯽ ﻃﻼ ﻋﺎﻳﺪی داﺷﺖ ،و ﻋﻴﺎﻻت ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ از ﭘﺴﺮان اﻳﺸﺎن و ﻋﻴﺎﻻﺗﺸﺎن ﺑﻴﺶ از ﻳﮑﺼﺪ ﻧﻔﺮ در ﺷﻤﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ از زﻧﺎن و ﮐﻨﻴﺰان ،و هﻔﺖ ﭘﺴﺮ داﺷﺘﻨﺪ هﺮ ﻳﮏ دارای اﻧﺪروﻧﯽ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﻋﻠﻴﺤﺪﻩ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ «.ﻣﻮرخ ﻧﺎﻣﯽ دوران ﺧﻮد ﻣﺎ ،ﻋﺒﺎس اﻗﺒﺎل ،درﺑﺎرﻩ هﻤﻴﻦ ﺷﻔﺘﯽ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎرﻩ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮد او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪود ﺷﺮﻋﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﮑﺼﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﺮﺁورد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. ﻣﻮرخ ﺳﺮﺷﻨﺎس دﻳﮕﺮ ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر ،ﻣﻬﺪﻳﻘﻠﯽ هﺪاﻳﺖ ،در ﮐﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات و ﺧﻄﺮات ﺧﻮد ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در هﻤﺎن ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر دﭼﺎر ﻗﺤﻄﯽ ﺑﻮد و ﻣﺮدم دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﻣﺮدﻧﺪ ،ﺣﺎﺟﯽ ﺁﻗﺎ ﻣﺤﺴﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻧﻮد ﺳﺎﻟﻪ اراﮐﯽ در اﻧﺒﺎرهﺎی ﺧﻮد ٢۵٠٫٠٠٠ﺧﺮوار ﮔﻨﺪم اﺣﺘﮑﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻗﺮﻳﺐ ﺻﺪ ﭘﺎرﭼﻪ ﻣﻠﮏ ﺷﺸﺪاﻧﮕﯽ او ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد و هﻤﻴﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﻄﻮرﻳﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ از ﭘﺪر ﻣﺮﺣﻮم ﺧﻮد ﻓﻘﻂ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻪ ارث ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺎﻟﯽ هﻔﺪﻩ ﻣﻦ ﮔﻨﺪم ﻣﺤﺼﻮل ﺁن ﺑﻮد .ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﮐﺘﺎب ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ» :ﺁﻳﺎ واﻗﻌﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺎن و رﺣﻴﻢ اﻳﻦ اﻣﻮال ﺣﻼل را از ﮔﻠﻮی ﭼﻨﺪ هﺰار ﮔﺪا و ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺧﻮد ﺑﺮﻳﺪﻩ و ﺑﻪ ﺟﻨﺎب ﺁﻗﺎ دادﻩ و در ﺟﻮاب ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺁﻗﺎ ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺎل دﻧﻴﺎ را ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﭼﻪ ﮐﻨﻢ ﺑﺎو ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ دوﺳﺘﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎ ﺗﻮ و اﺟﺪادت ﻣﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ را ﺑﺮای هﻤﻴﻦ ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﻤﻪ ﺟﻨﮓ هﺎ و ﮐﺸﺘﺎرهﺎ ﻣﺮدم را ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻌﺪا ﺑﺎ ﻣﺸﻘﺖ ﺑﺮای ﺗﻮ زراﻋﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻮ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎرﺷﺎن را اﺣﺘﮑﺎر ﮐﻨﯽ و در ﺳﺎل ﻗﺤﻄﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻔﺮوﺷﯽ ،و اﮔﺮ در ﮐﺎر ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺁﻧﻘﺪر در ﺣﺒﺲ ﻧﮕﺎهﺸﺎن داری ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ؟« »ﻣﻮرﺧﯽ دﻳﮕﺮ ،ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺷﻤﻴﻢ ،در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺳﺮﺷﻨﺎس دﻳﮕﺮی از دوران ﻗﺎﺟﺎر ،ﺁﻗﺎﻧﺠﻔﯽ ،ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوای ﺑﯽ ﻣﻨﺎزع اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮد ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﻴﮑﻪ ﻇﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎن ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻨﺸﺎﻩ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺎن هﺎی اﺻﻔﻬﺎن و ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪ ،ﻳﮑﯽ از ﭼﺎﻗﻮﮐﺸﺎن اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻪ ﺑﺠﺮم ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺄﻣﻮران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻧﺠﻔﯽ ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﺷﺪ .ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺣﺎﮐﻢ ﺟﺪﻳﺪ هﺸﺪار داد ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺷﺎهﺰادﻩ ﭘﺎ روی دم ﻣﺎ ﻧﮕﺬارد ،و ﻇﻞ اﻟﺴﻠﻄﺎن در ﺟﻮاب ﭘﻴﻐﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺁﻗﺎ را اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ،اﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺣﺪودی ﺑﺮای دم ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻌﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ ،زﻳﺮا از وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺁﻣﺪﻩ ام ﺑﻪ هﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮔﺬارم ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻨﺠﺎ در ﻣﺤﺪودﻩ دم ﺁﻗﺎ اﺳﺖ«. و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ،اﺳﻨﺎدی ﮐﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ارزﻧﺪﻩ ﻣﺤﻤﻮد ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻨﺎم رواﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان واﻧﮕﻠﻴﺲ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ،ﻧﻘﻞ از ﺁرﺷﻴﻮ ﺳﺮی وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ،و ﺑﻌﺪ از او ﻧﻴﺰ در ﮐﺘﺎب ﺣﻘﻮق ﺑﮕﻴﺮان اﻧﮕﻠﻴﺲ در اﻳﺮان ﻣﺪارک ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ راﺋﻴﻦ ﺑﺪان هﺎ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،ﺑﺎ ذﮐﺮ دﻗﻴﻖ اﺳﺎﻣﯽ و ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ،
ﺻﻔﺤﻪ ٣٣از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ
ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺮی در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاهﺐ
روﺷﻦ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎری از اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪان ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻘﺎم در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز از ﺳﻔﺎرت ﻓﺨﻴﻤﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﻳﺮان ﺣﻘﻮق و ﻣﻘﺮری ﻣﺎهﺎﻧﻪ ای درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺮ ﺁرﺗﻮر هﺎردﻳﻨﮓ وزﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎی ﮐﺒﻴﺮ ﺑﻌﺪا در ﮐﺘﺎب A Diplomat in the Eastﺧﻮد درﺑﺎرﻩ ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ» :اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ وﺟﻮﻩ ﻣﻮﻗﻮﻓﻪ »اود« در دﺳﺖ ﻣﻦ اهﺮﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در اﻳﺮان و ﻋﺘﺒﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻨﻢ و هﺮ ﻣﺸﮑﻠﯽ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارم«.
ﺻﻔﺤﻪ ٣۴از ٣۴ﺻﻔﺤﻪ