Smkoishakak 2

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪2 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 3‬‬

‫ﭘ‪‬ﺳﺖ‬ ‫‪ -1‬ﮐﯚرﺗﻪ ﺑﯚﭼﻮون ‪ ..............................‬ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻋﻪﺑﺪو‪ ‬ﺣﻪﺳﻪن زاده ‪ .....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪3 ............................................‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣﺎن و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ‪ .......................‬د‪ .‬ﯾﺎﺳﯿﻦ ﺳﻪردهﺷﺘﯽ ‪ .....................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪4 ..........‬‬ ‫‪ -3‬ﮐﺮۆﻧﯚﻟﯚژﯾﯽ ڕووداوهﮐﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ ﮐﻮرد و ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ڕۆژھﻪ‪‬ت ‪ ..............‬س‪ .‬چ‪ .‬ھ‪‬ﺮش ‪ ................‬ﻻﭘﻪرهی ‪12 ..................‬‬ ‫‪ -4‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ‪،‬ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺗﺎﻧﻪ و ﺗﻮاﻧﺠﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪهواری ﺧﯚﯾﯽ و‪،‬رق وﺑ‪‬ﺰارﯾﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن! ‪ .......‬ﺳﯿﺮوان ﮐﺎوﺳﯽ ‪ .........‬ﻻﭘﻪری ‪19 .....‬‬ ‫‪ -5‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ڕۆ‪‬ﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻛﻮرداﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ) ‪ ........ (1930 - 1918‬م‪.‬ھﯚﺷﻤ‪‬ﻧﺪ ﻋ‪‬ﻟﯽ‪ ..........‬ﻻﭘﻪرهی ‪25 ............‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﺰاﭬﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪ رواﻧﮕﻪی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوه"راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ .........‬ﺑ‪‬ﮫﺰاد ﺧﻮﺷﺤﺎ‪‬ﯽ و ﺋﻪﻓﺮاﺳﯿﺎب ﮔﺮاﻣﯽ ‪ ..................‬ﻻﭘﻪرهی ‪31 ............‬‬ ‫‪ -7‬ﺳﻤﻜﻮی ﺷﻜﺎك ﻟﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﭙﺎه ﺑﯚد ﺋﻪﻣﺎن اﻟﻠﻪ ﻣﯿﺮزای ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ‪ ............‬ﻋﻮﻣﻪ ر ﻓﺎرووﻗﯽ ‪ .....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪34 ...................‬‬ ‫‪ -8‬ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎک ﻟﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯽ ﺗﺎج اﻟﻤﻠﻮک دا‪..................‬ﺣﺎﻣﯿﺪ درودی ‪ ..............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪36 .........................‬‬ ‫‪ -9‬ﻟﻪﯾﺎدی ‪ 78‬ﺳﺎ‪‬ﻪی ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك – دا ‪ ...............‬ﺳﻪ‪‬ح ﺣﺴ‪‬ﻦ ‪ .................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪38 ...................‬‬ ‫‪ -10‬ﺗﯿﺸﻜ‪‬ﻚ ﺑﯚﺳﻪر ڕۆژﻧﺎﻣﻪﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ‪ ........................‬ڕ‪‬ﻨﺎس ﻧﻪورۆزی ‪ ...............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪40 ........................‬‬ ‫‪ -11‬ﺗﯿﺸﻜ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺳﻪر دژاﯾﻪﺗﯽ ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪ ﭼﻪﻛﺪارهﻛﺎن و ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ..........‬وهرﮔﯿﺮاﻧﯽ ﻛﻪﻣﺎڵ ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف ‪ .....‬ﻻﭘﻪرهی ‪40 ....‬‬ ‫‪-12‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ دوای ﺷ‪‬ڕی ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿھﺎﻧﺪا ] ﻟﻪﺳ‪ ‬ﺑﻪﺷﺪا [ وهرﮔﯿﺮاﻧﯽ ﻛﻪﻣﺎڵ ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف ‪ ....‬ﻻﭘﻪرهی ‪43 .....‬‬ ‫‪ -13‬ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑﺎﺷﻮورو ﺑﺎﻛﻮور ﺑﻪﺳﻮودی ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ] ﻟﻪﺳ‪ ‬ﺑﻪﺷﺪا [ وهرﮔﯿﺮاﻧﯽ ﻛﻪﻣﺎڵ ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‪ ......‬ﻻﭘﻪرهی ‪51 ....‬‬ ‫‪ -14‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪ ] ﻟﻪ دوو ﺑﻪﺷﺪا [ ‪ ..............‬وهرﮔﯿﺮاﻧﯽ ﻛﻪﻣﺎڵ ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف ‪ ....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪57 ...........................‬‬ ‫‪ -15‬ﺋﺎوڕداﻧﻪوهﯾﻪك ﻟﻪ ﺷﯚڕﺷﻪ ﻣﻪزﻧﻪﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و ‪77‬هﻣﯿﻦ ﺳﺎ‪‬ﭭﻪﮔﻪڕی ﺷﻪھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ ‪ ........‬ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺻﺎ‪‬ﺢ ﻗﺎدری ‪ ......‬ﻻﭘﻪرهی ‪60 ....‬‬ ‫‪ -16‬ﺑﺎوﻛﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮرد‪ ,‬ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ‪ ................‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ رۆژی ﮐﻮرد ‪ ...........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪67 .........................‬‬ ‫‪ -17‬ﻧ‪‬وەی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺑﯚ ﺧﻪﺑﺎت ‪ ..............‬ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ‪ -‬ڕەوا د‪‬ﺸﺎد ‪ ..............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪68 ..................................‬‬ ‫‪ -18‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ھ‪‬ﻤﺎی راﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ‪ ............‬ﻧﺎﺳﺮ ﺳﺎ‪‬ﯽ ﺋﻪﺳ‪ ............................... ‬ﻻﭘﻪرهی ‪71 ................................‬‬ ‫‪ -19‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ‪ ................ 1930‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪرێ ﻟﻘﯽ ‪21‬ی ﭘﺎرﺗﯽ د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ‪....................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪72 ..........................‬‬ ‫‪ -20‬ﮐﻮردهﮐﺎن ﻟﻪ ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ڕهزا ﺷﺎ‪ ................،‬ﺣﺎﻣﯿﺪ رهﺷﯿﺪی زهرزا ‪ ..............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪73 ..........................‬‬ ‫‪" -21‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك" ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ ﺋﺎﻟﯚز ‪ ..............‬ﻋﺪاﻟﻪت ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر زهﻧﮕﻪﻧﻪ ‪ ...........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪79 .....................‬‬ ‫‪ -22‬راﭘﻪرﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ‪ .................‬ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ وﯾﺒ‪‬گ ‪ .................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪83 .....................................‬‬ ‫‪ -23‬ﺳ‪‬رداری ﮐﻮرد ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ‪ 21 – 1875‬ﺣﻮزﯾﺮان ‪ ................. 1931‬ﮔﻮﮔﻞ ‪ ..........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪84 ..............................‬‬ ‫‪ -24‬ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎﻛﻪوه ‪ ..............‬وﯾﺒﻼﮔﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﺎزاد ‪ ...............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪85 .........................‬‬ ‫‪ -25‬ﻧﺎﻣﻪی ﺳﻪرﺋﺎوا‪‬ﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﺣﯿﺰﺑﯽ د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ‪ ..........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪88 ........................‬‬ ‫‪ - 26‬ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﮑﺎک ﻟﻪ زاﻧﮑﯚی ﺋﯚﺳﻠﯚ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهدهﭼ‪ .............. ‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺋﺎ‪ .............................. ‬ﻻﭘﻪرهی ‪89 ...........‬‬ ‫‪ -26‬اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺳﻤﮑﻮ )‪ ........................................ (Ismail Agha Simko‬ﮔﯚﮔﻞ ‪ ...........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪91 ...................‬‬ ‫‪ -27‬ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻏﺮب در اﻣﻮر داﺧﻠﯽ اﯾﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرھﺎ)‪ ................... (17‬ﺣﺴﯿﻦ ﮐﺎوﺷﯽ ‪ .......................‬ﻻﭘﻪرهی ‪95 ................‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪3 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 3‬‬

‫ﮐﯚرﺗﻪﯾﻪک ﻟﻪ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﻪدهﺑﯽ ﺑﻪر‪‬ﺰ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻋﻪﺑﺪو‪ ‬ﺣﻪﺳﻪن زاده ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﮑﺎک‪:‬‬ ‫ﮔﻮﻣــﺎن ﻟــﻪوهدا ﻧﯿـــﻪ ﮐــﻪ ﺑﺰووﺗﻨـــﻪوهی ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷــﮑﺎک ‪ ،‬ﻧﺎﺳـــﺮاو ﺑــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ ﯾــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـــﻪ رهﺳــﻪﻧﺘﺮﯾﻦ و رادﯾﮑـــﺎ‪‬ﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟـﻪﭘ‪‬ﻨﺎوی ﺋﺎزادیداﯾـﻪ‪ .‬ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋـﻪوهی ﺷـﻪھﯿﺪ ﺳـﻤﮑﯚ ﺑﯚﺧـﯚی ﺳـﻪرۆک ﻋﻪﺷـﯿﺮهت ﺑـﻮوه‪ ،‬ﻧـﺎوﺑﺮاو‬ ‫ﺧــﺎوهﻧﯽ رواﻧﯿﻨ‪‬ﮑــﯽ ﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ ﺑــﻮوه و ھــﻪو‪‬ﯽ داوه ھــﻪﻣﻮو ﮐﻮردﺳــﺘﺎن رزﮔــﺎر ﺑﮑــﺎ و دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚی ﮐــﻮرد داﻣــﻪزر‪‬ﻨ‪ .‬ﻟــﻪو‬ ‫ﺑﺎرهﯾﻪوه ﺑﻪ راﺷﮑﺎوی ده‪‬ﻢ ﮐﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ و دروﺷﻤﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ دروﺷﻢ و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎی ﺣﯿﺰﺑـﯽ د‪‬ﻤـﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان رادﯾﮑﺎ‪‬ﺘﺮ ﺑﻮوه‪ .‬ﺟﮕﻪ ﻟﻪوه ﺳـﻤﮑﯚی ﺷـﻪھﯿﺪ رواﻧﮕﻪﯾـﻪﮐﯽ ﻧـﻮێ و ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪوﺗﻨﺨﻮازاﻧﻪی ھـﻪﺑﻮوه؛ رۆژﻧﺎﻣـﻪی دهرﮐـﺮدوه‪ ،‬ھـﻪو‪‬ﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ دﯾﭙ‪‬ﯚﻣﺎﺳﯿﯽ داوه و ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺋﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕی ﭘ‪‬ﺸﮑﻪوﺗﻮواﻧﻪی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽدا ﺗ‪‬ﮐﯚﺷﺎوه ‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ﭘ‪‬ﯿـﻪ ﺋﺎﺷـﮑﺮاﯾﻪ ﮐـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚ دهﭼ‪‬ﺘـﻪ ﺧﺎﻧـﻪی دهﺳـﻪ‪‬ﺗﻪ ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ و رزﮔﺎرﯾﺨﻮازیﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐـﻮردهوه‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧـﻪوه‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﮑﯚ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮرﺗﺨﺎﯾﻪن ﺑﻮو‪ .‬ﻧﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﮐﻪ رزﮔﺎر ﮐﺮدﻧﯽ ھﻪﻣﻮو ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو وهدی ھ‪‬ﻨﺎ و ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪی ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﮐﻪﺷـﯽدا دهﺳـﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺳـﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮ و داﻣـﻪزراوی ﺑـﯚ ﭘ‪‬ﮏھـﺎت‪ .‬ﻟـﻪو ﺣﺎ‪‬ـﻪدا ﻧـﺎﮐﺮێ ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ روون ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑـﻪ ﺳـﻨﻮوری ﺋﯿـﺪارﯾﯽ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﮑﯚی ﻧﻪﻣﺮ ﺑﮑﻪﯾﻦ ‪.‬‬ ‫* ﺑﻪر‪‬ﺰ ﺣﻪﺳﻪن زاده ﻟﻪﺳﻪر وﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎرم ده‪ : ‬ﺋﻪﻣﻦ رواﻧﮕﻪ و ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﻏﺎی ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎرم ﺧﻮ‪‬ﻨﺪۆﺗـﻪوه‪ .‬وا ﺗ‪‬دهﮔـﻪم ﺋـﻪو ﭘﯿـﺎوه ﮐـﻪ ﺗـﺎ ﺑـ‪‬و ﺑﻮوﻧـﻪوهی‬ ‫ﺋﻪو ﺑﯿﺮوﺑﯚﭼﻮوﻧﺎﻧﻪ ﺑﯚ زۆرﺑﻪی ﻧﺰﯾﮏ ﺑﻪ ﺗﻪواوی ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﻧﻪﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻮوه‪ ،‬وﯾﺴﺘﻮوﯾﻪﺗﯽ ﺑـﻪ ورووژاﻧـﺪﻧﯽ ﺋـﻪو ﺑﺎﺳـﻪ‬ ‫ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴــﺘﯽ و ﻣﻪزﻧﯿﺨﻮازاﻧﻪﯾــﻪ ﻧــﺎو و ﻧﺎوﺑﺎﻧ‪‬ﮕ‪‬ــﮏ ﺑﯚﺧــﯚی ﭘﻪﯾــﺪا ﺑﮑــﺎ‪ .‬ﺋــﻪوه راﺳــﺘﻪ ﮐــﻪ ﺑﻪداﺧــﻪوه ﺋــﻪﻣ‪‬ۆ ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﭘﺎرﭼــﻪ ﭘﺎرﭼﻪﯾــﻪ و ﺑﻪﺷــﯽ ھــﻪره زۆرﯾﺸــﯽ ﻟــﻪ ژ‪‬ﺮدهﺳــﺘﻪﯾﯽ و‬ ‫ژ‪‬ﺮﭼﻪﭘﯚﮐﻪﯾﯽ دا دهژی‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﮐﻮردﺳﺘﺎن وهک واﻗﻌﯿﯿﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽ و ﺟﻮﻏﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ھﻪﯾﻪ و ﻧﻪﺧﺸﻪی ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ وهک ﻧﻪﺧﺸﻪی ھـﻪﻣﻮو و‪‬ﺗ‪‬ـﮏ ھﻪﯾـﻪ و ﭘﯿـﺮۆزه و ﺑـﯚ ھـﯿﭻ ﮐـﻪس‬ ‫ﻟﻪ ھﯿﭻ ﭘﻠﻪ و ﭘﺎﯾﻪﯾﻪﮐﺪا ﻧﻪھﺎﺗﻮه ﻧﮑﻮوﻟﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﮑﺎ ﯾﺎن ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣﻪﺗﯿﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﮑﺎ ‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﻧﺎرهوا ﺑﯚ ﺳﻪر ﺳﻤﮑﯚی ﻧﻪﻣﺮﯾﺶ دهﺳﺪر‪‬ﮋی ﯾـﻪﮐﯽ ﺋﺎﺷـﮑﺮاﯾﻪ ﺑـﯚ ﺳـﻪر ﭘﯿـﺮۆزی ﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهی ﮐـﻮرد ﮐـﻪ ﺑـﯚ ھـﯿﭻ‬ ‫ﮐﻮرد‪‬ﮏ ﻗﺎﺑﯿﻠﯽ ﻟ‪ ‬ﺧﯚش ﺑﻮون ﻧﯿﻪ‪ .‬ﻧﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪ و ﻧﻪ ﮐﻪﺳﯽ دﯾﮑﻪ ﭼﺎوهڕواﻧﯽ ﺋﻪوه ﻧﯿﻪ ھﻪﻣﻮو ﮔـﻪﻻن ﺑـﻪ ﯾـﻪک ﭼـﺎو ﺑ‪‬واﻧﻨـﻪ‬ ‫ر‪‬ﺒــﻪراﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨــﻪوهی رزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧــﻪی ﮔــﻪﻻن و ﺳــﻤﺒﻮﻟﻪ ﻧﺎﺳــﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﮔﻪﻻﻧــﻪ‪ .‬ﺑــﻪ‪‬م ﺋﻪواﻧــﻪی ر‪‬ــﺰ ﺑــﯚ ر‪‬ﺒــﻪراﻧﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهی ﺧﯚﯾﺎن دادهﻧ‪‬ﻦ ھﻪرﮔﯿﺰ ھﻪق ﺑﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﺎدهن ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺑ‪ ‬ﺋﻪدهﺑﺎﻧﻪ ﺑﮑﻪﻧﻪ ﺳﻪر ر‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ﮔـﻪﻻﻧﯽ دﯾﮑـﻪ‪ .‬ھـﻪر ﻟـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪی ﺋ‪‬ﺴﺘﺎﻣﺎن دا ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻤﮑﯚ و راﭘـﻪڕﯾﻨﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪ ﺷـﻪڕ و ﺑـﻪرهﻧﮕﺎریدا ﭼﻪﻧـﺪه ﮐﻪﺳـ‪‬ﮑﯿﺎن ﻟـﻪ رۆ‪‬ـﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهی‬ ‫ﺗﻮرک ﻟﻪ دهﺳﺖ ﮐﻮژراﺑ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﮐﻪﻣﺎڵ ﭘﺎﺷﺎ ﺑﻪ دهﯾﺎن و ﺑﮕﺮه ﺑﻪ ﺳﻪدان ھﻪزار ﮐﻮردی ﺑﻪ ﻧﺎھﻪق ﮐﻮﺷﺘﻮه ﯾﺎن ﻟـﻪ ز‪‬ـﺪ و‬ ‫ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺋﺎواره ﮐﺮدوه‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﭘـ‪‬ﻢ واﯾـﻪ ھـﻪر ﮐﻮرد‪‬ـﮏ ر‪‬ـﺰی ﻗﺴـﻪ و ﻗﻪ‪‬ـﻪﻣﯽ ﺧـﯚی ﺑﺰاﻧـ‪ ‬ﻧـﺎﭼ‪ ‬ﺑـﻪو زﻣﺎﻧـﻪ ﮐـﻪ‬ ‫ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎر ﺑﻪﮐﺎری ھ‪‬ﻨﺎوه ﻧﺎوی ﺋﻪﺗﺎﺗﻮرک ﺑﻪرێ‪ .‬ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻪو ﻣﺎﻧﺎﯾﻪ ﻧﯿﻪ ﮐـﻪ ﮐـﻮرد ﻣ‪‬ـﮋووی ﺧـﯚی ﻟـﻪﺑﯿﺮ دهﺑﺎﺗـﻪوه و‬ ‫ﺑﯿﺮ ﻟﻪ رزﮔﺎرﯾﯽ ﯾﻪﮐﺠﺎرﯾﯽ ﺧﯚی ﻧﺎﮐﺎﺗﻪوه ‪.‬‬ ‫ﺑﻪر‪‬ﺰ ﺣﻪﺳﻪن زاده‪ :‬ﻧﺎﺷﯿﮕﻪرﯾﯿﻪﮐﯽ ﺑـﻪرﭼﺎوی ﺋﺎﻏـﺎی ﻧـﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـﺎر ﺋﻪوهﯾـﻪ‪ .‬ﭼﻮﻧﮑـﻪ ﻟـﻪ ﺣﺎ‪‬ﮑـﺪا ھـﻪوڵ دهدا ﺧـﯚی وهک‬ ‫دۆﺳﺘﯽ ﮐﻮرد و ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺑﺮاﯾﺎﻧﻪی دوو ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد و ﺗﻮرک ﻧﯿﺸﺎن ﺑـﺪا‪ ،‬ﺑـﻪ ﺋﺎﺷـﮑﺮا ھـﻪﻣﻮو ﺷـﺎﻧﺎزی ﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻮرد دهﺷﻮاﺗﻪوه‪ ،‬ﺧﺎﮐﯽ ﮐـﻮرد و ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ﭘ‪‬ﺘـﻪﺧﺘﯽ ﮐﯚﻣـﺎری ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺑـﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن دادهﻧـ‪ ‬و ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ھﻪڕهﺷـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﮐﻮرد دهﮐﺎ ﮐﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ـﺖ و ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺎﮐﯽ ﮐـﻮرد داﺑﻨـ‪ ‬ﺑـﻪ ﺧـﯚی و ھـﻪﻣﻮو دهو‪‬ـﻪﺗﺎﻧﯽ ﺗـﻮرﮐﯽ دهوروﺑـﻪرهوه ھ‪‬ـﺮش‬ ‫دهﮐﺎﺗﻪ ﺳﻪر ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﮐﻮردﻗ‪‬اﻧﯽ دهوراﻧﯽ ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚرﯾﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﮐﻪﻣﺎڵ ﺗﺎزه دهﮐﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﮐﻮرد و ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﮐـﻮرد زۆر زۆر د‪‬ﺴـﯚزی ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪﯾﯽ ﺑﺮاﯾﺎﻧـﻪ و ﺧﻪﺑﺎﺗﮕ‪‬اﻧـﻪ ﻟﻪﮔـﻪڵ ھـﻪﻣﻮو ﮔـﻪﻻﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﮔـﻪﻟﯽ ﺑـﺮا و دراوﺳـ‪‬ﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﻦ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾﻪ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﮐﻮرد‪‬ﮏ ﺑﯚ ھﯿﭻ ﮐﻪﺳ‪‬ﮏ و ھﯿﭻ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪک واز ﻟـﻪ ھـﯿﭻ ﺑﺴـﺘﻪ ﺧـﺎﮐ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﻧـﺎھ‪‬ﻨ‪ ‬و ﺋﻪﮔـﻪر ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دوو ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗـﯚرﯾﯽ ﺋ‪‬ـﺮان و ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ دا ﺧـﯚی‬ ‫راﮔﺮﺗﻮه و ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺧﯚی ﭘﺎراﺳﺘﻮه‪ ،‬ﻣﻮﻣﮑﯿﻦ ﻧﯿﻪ ﭼﺎوی ﻟﻪ ﭼﺎو و ڕاوی ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴﺘﺎﻧﻪی ﮐﻪﺳ‪‬ﮑﯽ وهک ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎر ﺑﺘﺮﺳـ‪ ‬و واز ﻟـﻪ ﻏﯿﺮهﺗـﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ و ھـﯿﭻ زهڕڕه‬ ‫ﺧﺎﮐ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪‬ﻨ‪:‬‬ ‫"زهڕڕهﯾﻪک ﺧﺎﮐﯽ وهﺗﻪن ﻧﺎدهم ﺑﻪ ﻗﻪﺳﺮی ﻗﻪﯾﺴﻪری‪،‬‬

‫ﺟﯚﮔﻪﻟﻪ و ﮐﺎﻧﯿﯽ وهﮐﻮو ﮐﻪوﺳﻪر‪ ،‬ھﻪوای وهک ﺟﻪﻧﻨﻪﺗﻪ"‪.‬‬

‫ﺳﻪرﭼﺎوه ‪ :‬وﺗﻮو‪‬ﮋی "ﭘﻪﯾﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن" ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪداری ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﺑﻪر‪‬ﺰ و ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﻪر ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻋﻪﺑﺪو‪ ‬ﺣﻪﺳﻪنزاده‪ .‬ھﻪﭬﭙﻪﯾﭭﯿﻦ‪ :‬ﺳﻪﻻح ﻋﻪﺑﺪو‪‬ﭘﻮور‬ ‫‪21‬ی ﻣﺎی ‪2006‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪4 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 4‬‬

‫ﺳﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣﺎن و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫د‪ .‬ﯾﺎﺳﯿﻦ ﺳﻪردهﺷﺘﯽ‬ ‫ﺧﻮﯾﻨﻪری ﺑﻪر‪‬ﺰ!‬ ‫ﺋــﻪوهی ﻟـــﻪ ﺧـــﻮارهوه دهﯾﺨﻮ‪‬ﻨﯿــﻪوه‪ ،‬وﺗﺎر‪‬ﮑـــﻪ ﮐـــﻪ ر‪‬ــﺰدار دوﮐﺘـــﻮر ﯾﺎﺳـــﯿﻦ ﺳﻪردهﺷــﺘﯽ ﻟـــﻪ ر‪‬ﮑـــﻪوﺗﯽ ‪/ 8‬‬ ‫‪ 2007 /1‬ﻟـــﻪ ﺳـــﯿﻤﯿﻨﺎر‪‬ﮑﺪا ﻟـــﻪ ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﮑﻪﺷـــﯽ ﮐـــﺮد ﮐـــﻪ ﺑﻨﮑـــﻪی رۆﺷـــﻨﺒﯿﺮی ﮔـــﻪﻻو‪‬ﮋ ﻟـــﻪ ھﻪﺷـــﺘﺎو‬ ‫ﭼـــﻮارهﻣﯿﻦ ﺳـــﺎ‪‬ﯿﺎدی ھـــﺎﺗﻨﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ ﺋـــﻪو ﺷـــﺎره ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﯽ زﯾـــﺎرهت و وﺗـــﻮو‪‬ﮋ ﻟـــﻪ‬ ‫ﮔــﻪڵ ﺷـــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮودی ﻧـــﻪﻣﺮ ﻟــﻪ ﺳـــﻪر وهزﻋــﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﺋــﺎڵ و ﮔـــﯚڕی ﺑﯿــﺮوڕا ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋــﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗـــﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﮑﯽ ھ‪‬ﻨﺎ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫‪ 84‬ﺳـــﺎڵ ﺑـــﻪر ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ ﯾـــﺎد‪‬ﮑﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾـــﯽ ﮔـــﻪﻟ‪‬ﮏ ﮔﻪورهﯾـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﺷـــﺎری ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﻟـــﻪم رۆژه دا ﮐـــﻪ ﺗ‪‬ﯿـــﺪا دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺷـــ‪‬ﺦ ﻣـــﻪﺣﻤﻮوی‬ ‫ﺣﻪﻓﯿـــﺪ ] ﻣـــﻪﻟﯿﮏ ﻣـــﻪﺣﻤﻮودی ﯾﻪﮐـــﻪم [ ﻟـــﻪ ﺣﺎ‪‬ـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ وادا ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺗـــﺎ رادهﯾـــﻪﮐﯽ زۆر ﻧﺎﺋﻮﻣ‪‬ـــﺪی ﺑـــﺎ‪‬ﯽ ﺑـــﻪ ﺳـــﻪر ﺗـــﻪواوی ﭼـــﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋهﮐـــﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـــﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ـــﻮ ﺷـــﺎری‬ ‫ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و دهورو ﺑــﻪری دا ﮐ‪‬ﺸــﺎ ﺑــﻮو‪ .‬ﻟــﻪ رۆژ‪‬ﮑــﯽ وادا ھــﻪوا‪‬ﯽ ھــﺎﺗﻨﯽ ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺧــﺎﻧﯽ ﺳــﻤﮑﯚ دهﮔﺎﺗــﻪ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮود ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﯾﻪﮐــﺪا ﭼﻪﻧــﺪ ﺗــﻪﻟﮕﺮاﻓ‪‬ﮏ دهﮔﯚرﻧــﻪوه‪ ،‬ﺷــ‪‬ﺦ‬ ‫ﻣـــﻪﺣﻤﻮود ﺑـــﻪﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﮑﯽ ﻣـــﻪﻟﯿﮑﯽ ﻟـــﻪ ﺷـــﺎری ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ دا ﺑـــﯚ ﺗـــﻪواوی دام و دهزﮔﺎﮐـــﺎن ﭘﺸـــﻮوی رهﺳـــﻤﯽ رادهﮔﻪﯾـــﻪﻧﯽ‪ .‬ﻟـــﻪو ﺳـــﺎﺗﻪ ﭘـــ‪ ‬ﻟـــﻪ ﻧﺎﺋﻮﻣ‪‬ﺪﯾـــﻪ دا ﮐـــﻪ ﺧـــﻪ‪‬ﮏ ﭼـــﺎوهر‪‬ﯽ‬ ‫ﺋﺎﯾﻨﺪهﯾــﻪﮐﯽ ﺗﺎرﯾﮑﯿﯿــﺎن ﻟــﻪ ﻣﻠﻤﻼﻧــﯽ دروﺳــﺖ ﺑﻮوﻧــﻪوه ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠــﯿﺲ دهﮐــﺮد‪ ،‬ﻟــﻪ رۆژی ‪ 1922 / 1 / 8‬ﮐــﻪ ﭘﺸــﻮوی رهﺳــﻤﯽ ﻟــﻪ ﺷــﺎری ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ راﮔﻪﯾﺎﻧــﺪرا ﺑــﻮو‪ ،‬ﺑﺮﯾـــﺎر‬ ‫دهدر‪‬ـــﯽ ﺷـــﺎری ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ ﮐﺎرﻣﻪﻧـــﺪاﻧﯽ دام دهزﮔـــﺎی ﺣﮑﻮوﻣـــﻪت و ﺗ‪‬ﮑﺮاﯾـــﯽ ﺧـــﻪ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺳـــﺎﯾﯽ ﺑـــﻪ ﭘﯿـــﺮو ﻻوﯾﺎﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿـــﻪﮐﺎن و ﺑـــﻪ ﺗـــﻪواوی ﭼـــﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋهﮐﺎﻧـــﻪوه‬ ‫ﺗﻪﻧﺎﻧـــﻪت ﺑـــﺎزار و ﺑﺎزارﯾـــﺎن و ﮐﺎﺳـــﺒﮑﺎران ﺑﭽﻨـــﻪ ﺳـــﻪر ر‪‬ﮕـــﺎی ﺷـــﺎری ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ﻟـــﻪوێ ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ﺸـــﻮازی ﮐـــﺮدن ﻟـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣـــﺎن ﭼـــﺎوهرواﻧﯽ ﺑﮑـــﻪن‪ 21 .‬ﮔﻮﻟﻠـــﻪ ﺗـــﯚپ ﻟـــﻪو‬ ‫رۆژه ﻣ‪‬ﮋووﯾﯿــﻪ دا ﺑــﻪ ﺑﯚﻧــﻪی ھــﺎﺗﻨﯽ ﺳــﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣــﺎن ﺑــﯚ ﺷــﺎری ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ دهﺗﻪﻗﯿﻨــﺪرێ ﮐــﻪ ﺑــ‪ ‬ﮔﻮﻣــﺎن ﻟــﻪ ﻣ‪‬ــﮋووی ﺋــﻪم ﺷــﺎره دا ﮐــﻪم و‪‬ﻨــﻪ ﺑــﻮو‪ .‬ﻟــﻪ رۆژ‪‬ﮑــﯽ ﺋــﺎوادا ﺑــﻪو‬ ‫ﺷــ‪‬ﻮهﯾﻪ ﮐــﻪ ﺗ‪‬ﯿــﺪا ﺣﻪﻣﺎﺳــﻪﺗﯽ ﻣﯿﻠﻠــﯽ ﻟــﻪ ﻧــﺎو ﺗ‪‬ﮑــﺮای ﭼــﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋهﮐــﺎن ﺑﮕﺎﺗــﻪ ﺋــﻪو ﭘــﻪری ﭘﻠــﻪ ﺧــﯚی‪ .‬دﯾــﺎره " ﻣــﻪﻟﯿﮏ ﻣــﻪﺣﻤﻮود " ﺑــﯚ ﺧــﯚی ﻟــﻪ ﭘــ‪‬ﺶ ھــﻪﻣﻮو ﺋــﻪو ﮐﻪﺳــﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑــﻮو ﮐــﻪ ﺑــﻪره و ﭘ‪‬ﺸــﻮازی ﮐﺮدﻧــﯽ ﻟــﻪ ﺳــﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣــﺎن ﮐــﻪ ﺋــﻪو وهﺧﺘــﻪ ھــﺎﺗﺒﻮو ﺑــﯚ ﺷــﺎری ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑــﯚ ﮔﻔــﺖ و ﮔــﯚ ﮐــﺮدن ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮود و راو‪‬ــﮋ ﮐــﺮدن ﻟﻪﺳــﻪر‬ ‫ﺋﺎﯾﻨﺪهی ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪو ھﻪل و ﻣﻪرﺟﻪ ﺋﺎ‪‬ﯚزه دا ﮐﻪ ﺋﻪو وهﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻪر ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ و ﺑﻪﺳﻪر ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﻪﮐﻪی ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن دا زاڵ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﻗﺴـــﻪ ﮐـــﺮدن ﻟﻪﺳـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪﯾﻪﮐﻪ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋوو دا ﮔﺮ‪‬ﻨﮕـــﯽ و ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﺧـــﯚی ھﻪﯾـــﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑـــﻪ ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗـــﻪوهی ﮐـــﻮرد و ﻗﻪ‪‬ـــﻪم ﺑﻪدهﺳـــﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟﯿﺮهﺧــــﯚری ﺳﯿﺴــــﺘﻤﻪ داﮔﯿﺮﮐــــﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎن ھــــﻪوڵ درا وا ﺑــــﻪ ھــــﻪﻣﻮو ﺷــــ‪‬ﻮاز‪‬ﮏ ﮐﻪﺳــــﺎﯾﻪﺗﯽ ﺋــــﻪو ﮐﻪ‪‬ــــﻪ ﭘﯿــــﺎوهی ﮐــــﻮرد‪ ،‬ﺋــــﻪو ر‪‬ﺒــــﻪرهی ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﻧﻪﺗــــﻪوهﯾﯽ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺸ‪‬ﻮ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺋـــﻪوان ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳـــﯿﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺎدا ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪ ﺑﺎﺳـــﯽ ﺳـــﯿﻔﻪﺗﯽ زۆر ﻧﺎﺷـــﯿﺮﯾﻦ دهﮐـــﻪن و ھـــﻪروهھﺎ ﻗﺴـــﻪی زۆر ﻧـــﺎڕهوا ﯾـــﺎ ﺗﯚﻣـــﻪﺗﯽ زۆر ﻧﺎﺷـــﯿﺮﯾﻦ دهﺧﻪﻧـــﻪ ﭘـــﺎڵ ﺋـــﻪم‬ ‫ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪ ﻧﻪﺗـــﻪوه ﭘـــﻪروهره‪ .‬ھ‪‬ﻨـــﺪ‪‬ﮏ ﻟﻪواﻧـــﻪ ﮐـــﻪ ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن داوه ﺋـــﻪو ﮐـــﺎرهی ﺑﮑـــﻪن ﮐﻪﺳـــﺎﻧ‪‬ﮑﻦ ﮐـــﻪ ﺋﺎﻣـــﺎﻧﺠﯽ ﻧﺎﺣـــﻪزﯾﯿﺎن ﺑﻪراﻧﺒـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ ھـــﻪﺑﻮوه و ﺑـــﯚ دژاﯾـــﻪﺗﯽ‬ ‫ﮐـــﺮدن ﻟﻪﮔـــﻪڵ داواﮐﺎرﯾﯿـــﻪ رهواﮐـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن داوه ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو داواﮐﺎرﯾﺎﻧـــﻪی وهﮐـــﻮو داواﮐﺎرﯾـــﻪﮐﯽ ﯾـــﺎﺧﯿﺒﻮوﻧﯽ ﺧ‪‬ـــﻪﮐﯽ ﻧﯿﺸـــﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـــﻪ‪‬ﻧﯽ ﺧـــﻪ‪‬ﮏ ﺑـــﺪهن‪ .‬ھ‪‬ﻨـــﺪ‪‬ﮏ‬ ‫ﻟﻪواﻧـــﻪ ﺑـــﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟـــﻪ ﮐﯚﻧﺴـــﻮل و ﻟ‪‬ﭙﺮﺳـــﺮاوه ﺳﯿﺎﺳـــﯽ و ﺳـــﻪرﺑﺎزﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﮐﯚﻟﯚﻧﯿﺎﻟﯿﺴـــﺘﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﮐـــﻪ ﭼﻪﻧـــﺪﯾﻦ ﺗﯚﻣـــﻪﺗﯽ ﻧـــﺎرهوا و ﻧﺎﺣـــﻪزﯾﺎن ﺧﺴـــﺘﯚﺗﻪ ﭘـــﺎڵ ﺳـــﻤﮑﯚ و‬ ‫ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳـــﯿﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺪا ﻗﺴـــﻪ زۆر ﻧﺎﺷـــﯿﺮﯾﻨﯿﺎن ﮐـــﺮدووه‪ ،‬ﮐـــﻪ ﺑﻪراﺳـــﺘﯽ ﻧـــﻪک ﺟ‪‬ﮕـــﺎی ﺑـــ‪‬وا ﮐـــﺮدن ﻧﯿﯿـــﻪ ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو ﺋﺎﺳـــﺘﯽ ﻗـــﯿﻦ و رﻗـــﯽ ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﻧﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ ﻗﺎرهﻣـــﺎن‬ ‫دهردهﺧـــﺎ‪ .‬ﺑـــﯚ ﻧﻤﻮوﻧـــﻪ ﯾـــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪواﻧـــﻪ دهﻧﻮوﺳـــ‪ : ‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﮔـــﻪورهﺗﺮﯾﻦ ر‪‬ﮕـــﺮو ﺗـــﺎ‪‬ﻧﺠﯽ ﺑـــﻮوه ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ھﺎوﭼﻪرﺧـــﺪا و ھـــﻪروهھﺎ ﯾـــﻪﮐﯽ دﯾﮑـــﻪ ﻟﻪواﻧـــﻪ ﮐـــﻪ ﺑﺎﺳـــﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ‬ ‫ﮐــــﺮدووه ھــــﻪو‪‬ﯽ داوه ﮐــــﻪ ﺳــــﻤﮑﯚ وهﮐــــﻮو ﮐﻪﺳــــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾــــﻪﮐﯽ ] ﻓﺎﻧــــﺎﺗﯿﺰم [ واﺗــــﻪ ﮐﻪﺳــــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﯿــــﻪﮐﯽ دهﻣــــﺎرﮔﯿﺮی ﺋــــﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﻨﺎﺳــــﯿﻨ‪ .‬ﺋــــﻪم ﻣﻪﺳــــﻪﻟﻪﯾﻪ ﺗــــﻪﻧﯿﺎ ﺋــــﻪواﻧﯽ‬ ‫ﻧﻪﮔﺮﺗﻮوﺗـــﻪوه ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو زۆرﺑـــﻪی ﭘـــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺴـــﺘﻪ ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐـــﻪ ﺟﯿﺮهﺧـــﯚری ﺑـــﻪ ﻧـــﺎو ﻧﻮوﺳـــﻪری دهرﺑـــﺎری ﭘﻪھﻠـــﻪوهی ﺑـــﻮون ﮐـــﻪ ر‪‬ﮋﯾﻤ‪‬ﮑـــﯽ ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﯽ ﺑـــﻮو و ﻟﻪﺳـــﻪر‬ ‫ﺣﯿﺴﺎب و ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺗ‪‬ﮑﺸﺎﻧﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد داﻣﻪزرا ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﮐﻪﺳـــﺎﻧﯽ وهک " ﺋﻪﺣﻤـــﻪد ﮐﻪﺳـــﺮهوی " ﺳﻪرﻟﻪﺷـــﮑﺮ " ﺋﻪﺣﻤـــﻪد زهﻧﮕﻪﻧـــﻪ " وهک " ﻣﻠﻠـــﮏ اﻟﺸـــﻌﺮای ﺑﮫـــﺎر " ﺗﻪﻧﺎﻧـــﻪت ﻟـــﻪم دواﯾﺎﻧﻪﺷـــﺪا ﮐﻪﺳـــﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﺴـــﺘﯽ وهک ﺣﻪﻣﯿـــﺪ زهرا‬ ‫ﺟــﻪﻻﯾﯽ ﭘـــﻮور و ﻧـــﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـــﺎر ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧـــﺪا ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻪ ﺗـــﺎ‪‬ﻧﭽﯽ و ﺑــﻪ ﺋﻪﺷـــﺮار و ‪ ...‬ﭼـــﯽ و ﭼـــﯽ دادهﻧـــ‪‬ﻦ و ﺑــﻪ ﺳـــﻪرﮐﺮدهﯾﻪﮐﯽ ﻧﻪﺗـــﻪوهﯾﯽ و ﺑـــﻪ ر‪‬ﺒـــﻪر‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗـــﻪوهی ﮐـــﻮردی ﻧـــﺎزاﻧﻦ‪ .‬ﺑﻪداﺧـــﻪوه ﺋـــﻪم ﺟـــﯚره ﺑﯚﭼـــﻮون و ﻧﻮوﺳـــﯿﻨﺎﻧﻪی ﺋـــﻪوان ﺟﮕـــﻪ ﻟـــﻪ دﯾـــﺎری ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺋﺎﺳـــﺘﯽ رق و ﮐﯿﻨـــﻪﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺑـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺣﻪﻗﺨﻮازاﻧـــﻪی‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد و ر‪‬ﺒﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺷﺘ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮ ﻧ‪ ‬ﯾﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯿﻪﮐﺎن ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﺋﻪو ﻗﺴﺎﻧﻪ دهردهﺧﻪن و ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪ ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﮔﻪوره‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪5 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 5‬‬

‫ﭘﯿــــﺎواﻧﯽ ﮐــــﻮرد ﻧﯿﺸــــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤــــﻪ دهدهن ﮐــــﻪ ھــــﻪﻣﻮو ژﯾــــﺎﻧﯽ ﺧــــﯚی ﻟــــﻪ ﭘ‪‬ﻨــــﺎوی ﺧــــﻪﺑﺎت و ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــــﺎن ﺑــــﯚ ﺋــــﺎزادی و ﺳﻪرﺑﻪرﺳــــﺘﯽ و روو ﺑــــﻪروو ﺑﻮوﻧــــﻪوه دهﮔــــﻪڵ ر‪‬ﮋﯾﻤــــﻪ‬ ‫داﮔﯿﺮﮐـــﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐـــﻪ ﺑـــﻪﺧﺖ ﮐـــﺮدووه‪ .‬ھـــﻪر ﺑﯚﯾـــﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﻧﺎﻣﻪرداﻧـــﻪ و ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤ‪‬ﺮاﻧـــﻪ ﭼﻪﻧـــﺪ ﺟـــﺎر ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﮔـــﻪﻟﯽ ﮐـــﻮردهوه ھـــﻪو‪‬ﯽ ﺗ‪‬ـــﺮۆر و‬ ‫ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ دراوه ﺗـــﺎﮐﻮو ﻟـــﻪ ‪18‬ی ﺗـــﻪﻣﻮوزی ‪ 1930‬ﺋـــﻪو ﺋﺎواﺗـــﻪﯾﺎن ھﺎﺗـــﻪ دﯾـــ‪ ‬و ﻟـــﻪ ﺷـــﺎری ﺷـــﻨﯚ ﺳـــﻤﮑﯚ و زﯾـــﺎﺗﺮ ﻟـــﻪ ‪ 12‬ﮔـــﻪوره ﭘﯿـــﺎواﻧﯽ ﮐـــﻮرده ھـــﻪرﮐﯽ ﯾـــﻪﮐﺎن و ﮔﻪردﯾـــﻪﮐﺎن‬ ‫ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن ﺳــﭙﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ ﯾــﻪوه ﺗ‪‬ــﺮۆر ﮐــﺮان‪ .‬ﺋــﻪو ﮐﺎرهﺳــﺎﺗﻪش ﺳــﻪ‪‬ﻤﺎﻧﺪی ﮐــﻪ دوژﻣﻨــﺎن ﺟﮕــﻪ ﻟــﻪ ﺳﯿﺎﺳــﻪﺗﯽ ﺗ‪‬ــﺮۆر ﺷــ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ دﯾﮑــﻪ ﺑــﯚ ﺣــﻪﻟﻠﯽ ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪی ﮐــﻮرد ﻧﺎﻧﺎﺳــﻦ‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﮐﺎرﺳـــﺎت ﻟـــﻪوه داﻧـــﯽ ﯾـــﻪ ﮐـــﻪ دوژﻣﻨـــﻪﮐﺎﻧﻤﺎن ﺗـــﺎواﻧﯽ ﻧـــﺎرهوا و ﻗﺴـــﻪی ﻧﺎﺷـــﯿﺮﯾﻦ ﺑﺨﻪﻧـــﻪ ﭘـــﺎڵ ﺳـــﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﻤﺎن و ﺋﻪواﻧـــﻪی ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﻨـــﺎوی رزﮔـــﺎری ﺧـــﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و‬ ‫وهدﯾﮫ‪‬ﻨــــﺎﻧﯽ ﺋﺎواﺗــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐــــﻮرد و ﻟــــﻪ ﭘ‪‬ﻨــــﺎوی ﺳــــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﺪا ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــــﺎون‪ ،‬ﺑــــﻪ ﮐﻪﺳــــﺎﻧﯽ دز و ر‪‬ﮕــــﺮ و ﺋــــﺎژاوهﭼﯽ و ﯾــــﺎﺧﯽ و ﻋﻮﻧﺴــــﻮوری ﻓﻪﺳــــﺎد ﻧــــﺎو ﺑﺒــــﺮ‪‬ﻦ‪،‬‬ ‫ﮐﺎرهﺳـــﺎت ﻟـــﻪوه داﯾـــﻪ ھ‪‬ﻨـــﺪ‪‬ﮏ ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳـــﻪراﻧﯽ ﮐـــﻮرد ﺑـــﻪﺑ‪ ‬ﺋـــﻪوهی ﺑـــﻪ ﻗـــﻮو‪‬ﯾﯽ ﻣ‪‬ـــﮋوو دا ﺑﭽـــﻦ و ﺑـــﻪ ﺑـــ‪ ‬ﺋـــﻪوهی د‪‬ﮑﻮﻣ‪‬ﻨﺘـــﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾـــﻪﮐﺎن ﺑﻪﺳـــﻪر ﺑﮑﻪﻧـــﻪوه و ﺑـــ‪ ‬ﺋـــﻪوهی‬ ‫ھـــﻪل و ﻣﻪرﺟـــﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾﻪﮐـــﻪی ﺋـــﻪو ﺳـــﻪردهﻣﻪ ﺑـــﻪ ﺗـــﻪواوهﺗﯽ ﺑﺨﻮ‪‬ﻨﻨـــﻪوه و ﻟﯿـــ‪ ‬ﺷـــﺎرهزاﺑﻦ‪ ،‬ﻟﻪﺑـــﻪر ﻣﻮﺟﺎﻣﻠـــﻪی ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﺑـــ‪ .‬ھـــﻪﻣﺎن ﻗﺴـــﻪی دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﮐـــﻮرد و ھـــﻪﻣﺎن ﻗﺴـــﻪی‬ ‫ﺋــــﻪو ﻧﻮوﺳــــﻪره ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴــــﺘﺎﻧﻪ دووﺑــــﺎره ﺑﮑﻪﻧــــﻪوه و ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﺳــــﻪر ﺑــــﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧــــﻮازی ﺳــــﻤﮑﯚ ﺑــــﻪ ﺧــــﻪﺑﺎﺗ‪‬ﮏ ﺑــــﻪ ﺑﻪﺷــــ‪‬ﮏ ﻟــــﻪ ﺧــــﻪﺑﺎﺗﯽ ﮐــــﻮرد ﻧﻪﻧﺎﺳــــ‪‬ﻨﻦ ﺑــــﻪ‪‬ﮑﻮو ﺑــــﻪ‬ ‫ﯾﺎﺧﯿﮕﻪرﯾﯿﻪﮐﯽ ﺧ‪‬ﻪﮐﯽ و ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺗﯚ‪‬ﻪ ﺋﻪﺳﺘﯿﻨﺎﻧﻪ ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهن‪.‬‬ ‫دﯾــﺎره ﻧﻤﻮوﻧﻪﺷــﻤﺎن ﻟــﻪو ﻧﻮوﺳــﻪراﻧﻪ زۆرن ﮐــﻪ ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺑﺎﺳــﯽ ﺳــﻤﮑﯚﯾﺎن ﮐــﺮدووه ﺑــﺎس ﻟــﻪوه دهﮐــﻪن ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ژﯾﻨﯚﺳــﺎﯾﺪی ﮐــﺮدووه ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪ دوژﻣﻨــﻪﮐﺎﻧﯽ‪ .‬ﺑــﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧــﻪ‬ ‫ﺑـــﺎس ﻟـــﻪوه ﻧﺎﮐـــﻪن ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ﻓﺸـــﺎره ﮐـــﻪ ﺋـــﻪوان ﻟﻪﺳـــﻪر ﮐـــﻮرد ﮐﺮدووﯾﺎﻧـــﻪ ﻟـــﻪو ﻗﻮﻧﺎﻏـــﻪ داو ﺑـــﻪ چ ﺷـــ‪‬ﻮاز‪‬ﮏ‬ ‫ﮐــﻮرد ﻟــﻪ ﺷــﻪڕی ﻣــﺎن و ﻧــﻪﻣﺎن و ﻟــﻪ ﺷــﻪڕی ﺑــﻪرﮔﺮی داﺑــﻮوه ﺑــﯚ دﯾﻔــﺎع ﻟــﻪ ﺧــﺎﮐﯽ ﺧــﯚی ﺑﮑــﺎت‪ ،‬ﺑــﯚ ﺋــﻪوهی ر‪‬ﮕــﺮ‬ ‫ﺑ‪‬ـــﺖ ﻟـــﻪوهی ﮐـــﻪ دهو‪‬ـــﻪﺗﺎن و ﻧﻪﺗـــﻪوه ﺑـــﺎ‪ ‬دهﺳـــﺘﻪﮐﺎﻧﯽ دهور و ﺑـــﻪر ﻟﻪﺳـــﻪر ﺣﯿﺴـــﺎﺑﯽ ﮐـــﻮرد ﻟﻪﺳـــﻪر ﺣﯿﺴـــﺎﺑﯽ‬ ‫ﺋﺎوات و ھﯿﻮاﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﺋﺎواﺗﻪ ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴﺘﯽ ﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﮫ‪‬ﻨﻨﻪدێ‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﺋﻪﮔـــﻪر ﺑﻤﺎﻧـــﻪوێ ﻟـــﻪ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ﺗـــﯽ ﺑﮕـــﻪﯾﻦ ﻻﻧـــﯽ ﮐـــﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـــﺘﻪ ﺑﻪﺷـــﯽ زۆر ﻟـــﻪو ﺳـــﻪرﭼﺎواﻧﻪ‬ ‫ﺑﺒ‪‬ــﯿﻦ ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﻪر ژﯾــﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﮐﻪﺳــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾــﻪ ﻣﻪزﻧــﻪ دواوه ﯾــﺎ ﻟــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧــﻪوهﮐﺎﻧﯿﺎن ﮐﯚ‪‬ﯿﻮهﺗــﻪوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﻪ‬ ‫ﺋـــﻪو دﯾﮑﯚﻣ‪‬ﻨﺘﺎﻧـــﻪ ﺑﺒﯿﻨـــﯿﻦ ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﻧـــﻪھ‪‬ﻨﯽ ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ﮐﯚﻧﺴـــﯚﻟﻪﮐﺎﻧﻪوه ﭘ‪‬ﺸﮑﻪﺷـــﯽ دهو‪‬ﻪﺗـــﻪﮐﺎﻧﯿﺎن و دهزﮔـــﺎ‬ ‫ﺑﺮﯾــﺎر ﺑـــﻪ دهﺳـــﺘﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﮐـــﺮاوه ﺑــﯚ ﺋـــﻪوهی ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ھــﻪل و ﻣـــﻪرﺟﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐـــﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـــﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﯿﺘـــﻪ دێ‪ .‬ﺗـــﺎ ﺑـــﺰاﻧﯿﻦ ﺋـــﻪوان ﭼﯚﻧﯿـــﺎن ﻗﺴـــﻪ ﻟﻪﺳـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ ﮐـــﺮدووه‪ .‬دﯾـــﺎره ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻧـــﻪﻟ‪‬ﺮه دا ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ﺳـــﻤﮑﯚ ﮔـــﻪورهﺗﺮ ﻟـــﻪوه ﺑﮑـــﻪﯾﻦ ﮐـــﻪ ھـــﻪﺑﻮوه و ﻧـــﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﻤﺎﻧﻪ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯽ ﺗـــﺮی ﮐـــﻮرد و ﻟـــﻪو‬ ‫ر‪‬ﺒﻪراﻧــــﻪی ﮐــــﻪ ﻟــــﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏــــﻪ دا و ﻟــــﻪ ﻗﯚﻧــــﺎﻏﯽ ﺳــــﻮوﻧﻨﻪﺗﯽ و ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﮐﻮرداﯾــــﻪﺗﯽ ﻧــــﺎر‪‬ﮑﺨﺮاو دا‪ .‬ﺑــــﯚ‬ ‫ﺳــــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎن ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــــﺎون ﮐــــﻪم ﺑﮑﻪﯾﻨــــﻪوه ﺑــــﻪ‪‬م ﺑﻤﺎﻧــــﻪوێ و ﻧﻪﻣﺎﻧــــﻪوێ ﺳــــﻤﮑﯚ ﮐﻪﺳــــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾــــﻪﮐﯽ‬ ‫ﮔﻪورهﯾـــﻪ‪ ،‬ﺋـــﻪوهی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـــﺘﻪ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﺑﯿﮑـــﻪﯾﻦ ﺋﻪوهﯾـــﻪ ﺑـــﺰاﻧﯿﻦ ﺋـــﻪو ﻣﺮۆﭬـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﭼﻪﻧـــﺪی ﺧﺰﻣـــﻪت ﺑـــﻪ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤــﻪ ﻟــﻪ ﻧﺎوﭼــﻪ دا ﮐــﺮدووه‪ ،‬ﺑــﻪراﺳــﺘﯽ ﺳــﻤﮑﯚ ﺋﻪﮔــﻪر ﺑــﻪراوردی ﺑﮑــﻪﯾﻦ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ر‪‬ﺒــﻪراﻧﯽ‬ ‫دﯾﮑـــﻪی ﻗﯚﻧـــﺎﻏﯽ ﺳـــﻮوﻧﻨﻪﺗﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﮐﻮرداﯾـــﻪﺗﯽ‪ .‬ﺋﻪﮔـــﻪر ﻟـــﻪواﻧﯽ ﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﺸـــﺘﺮ ﻧـــﻪﺑﯽ ﻟـــﻪ ﺧـــﻪﺑﺎت و‬ ‫ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﺎن و ﻣﺎﻧـــﺪوو ﻧـــﻪﺑﻮون و ﻗﻮرﺑـــﺎﻧﯽ دان و‪ ،‬ﻟـــﻪوان ﺑـــﻪ ھﻪ‪‬ﻤـــﻪﺗﺘﺮ ﻧـــﻪﺑﻮو ﺑـــ‪ ‬ﺑـــﯚ ﺑـــﻪدﯾﮫ‪‬ﻨﺎﯾﯽ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ ﮐـــﻮرد‪ ،‬ﺑـــ‪‬وا ﻧﺎﮐـــﻪم ﻟـــﻪو ﭘ‪‬ﻨـــﺎوه دا ﻟـــﻪوان‬ ‫ﮐــــﻪﻣﺘﺮ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــــﺎ ﺑــــ‪ ،‬ﭼﻮوﻧﮑــــﻪ ﻟــــﻪ ﭘــــﺎش ﺟــــﻪﻧﮕﯽ ﺣﯿﮫــــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐــــﻪم ھــــﯿﭻ ر‪‬ﺒــــﻪر‪‬ﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳــــﯽ و ﺳــــﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﮐﻮرداﯾــــﻪﺗﯽ وهک ﺳــــﻤﮑﯚ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾــــﻪﮐﯽ‬ ‫ﺑـــﻪرﻓﺮاواﻧﯽ ﻟـــﻪ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ھﻪ‪‬ﻨﻪﮔﯿﺮﺳـــﺎﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭽﯿـــﺎن وهک ﺳـــﻤﮑﯚ زﯾـــﺎﺗﺮﯾﻦ ﺧـــﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯿﺎن ﻟـــﻪ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐـــﻪر رزﮔـــﺎر ﻧـــﻪﮐﺮد‪ ،‬ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ھﻪر‪‬ﻤـــﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺷـــﻪﻣﺰﯾﻨﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﻣـــﺎﮐﻮ و ﻗﻮﺗـــﻮر و ﺳـــﻪ‪‬ﻤﺎس و ورﻣـــ‪ ‬و ﺳﻠﺪوزﯾﺸـــﯽ دهﮔﺮﺗـــﻪوه ﮐـــﻪ ﮐـــﻮرد ﺧـــﻪوﻧﯽ ﭘ‪‬ـــﻮه دهﺑﯿﻨـــﯽ رۆژ‪‬ـــﮏ ﺑﮑﻪو‪‬ﺘـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧـــﯚی و دواﺗـــﺮ‬ ‫ﻣـــﻪھﺎﺑﺎد و ﺳـــﻪﻗﺰ و ﺑﺎﻧـــﻪ و دﯾﻮاﻧـــﺪهر و و ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺗﯿﻠـــﻪﮐﯚ و ھـــﻪﺗﺎﮐﻮو ﺳـــﻨﻪ‪ ،‬ﻟـــﻪژ‪‬ﺮ دهﺳـــﻪ‪‬ت دا ﺑـــﻮو‪ ،‬ﻟـــﻪو ﺳﻪرﯾﺸـــﻪوه ھـــﻪﺗﺎ ﻧﺎوﭼـــﻪﮐﺎﻧﯽ زﯾﺒـــﺎری و ﺑﺮادۆﺳـــﺖ و ﻧـــﺎو‬ ‫ھـــﻪرﮐﯽ ﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ دهﺳـــﺘﻪوه ﺑـــﻮو‪ .‬ھـــﯿﭻ ﯾـــﻪک ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرﮐﺮدهﮐﺎن ﻧـــﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه وهک ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ زﯾـــﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣـــﺎوهی ﻣ‪‬ﮋووﯾـــﯽ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧـــﯚی ﻟـــﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧـــﻪ دا ﺑﺴـــﻪﻟﻤ‪‬ﻨﯽ‪.‬‬ ‫ﺳــﻤﮑﯚ ھــﻪر ﮐــﻪ ﻣﺎﯾﺴــﯽ ] ‪[ 1919‬هوه ﺗــﺎ ﮐــﻮو ﺋــﺎﺑﯽ ] ‪ [ 1922‬زﯾــﺎﺗﺮ ﻟــﻪ ﺳــ‪ ‬ﺳــﺎڵ و دوو ﻣﺎﻧــﮓ ﺋــﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪی ﺑــﻪ ﺋــﺎزاد ﮐﺮاوﯾــﯽ ﻟــﻪ ژ‪‬ــﺮ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧــﯚی دا ھ‪‬ﺸــﺘﻪوه‪،‬‬ ‫ھــﯿﭻ ﯾــﻪک ﻟــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧــﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﮐــﻮرد ﺑــﻪ ﺷــ‪‬ﻮه ﺳــﻤﮑﯚ ﻧﻪﮐﻪوﺗﻮوﻧــﻪ ﺑــﻪر ﭘﯿﻼﻧــﯽ ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ــﻪﺗﯽ‪ ،‬ﭼﻮوﻧﮑــﻪ دهزاﻧــﯿﻦ ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ﺟﮕــﻪ ﻟــﻪوهی ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﻪﮐﺎﻧــﻪوه دژاﯾــﻪﺗﯽ‬ ‫دهﮐـــﺮا ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎﻧﯿﺶ زۆر ﺑـــﻪ ﺗﻮﻧـــﺪی ﻟـــﻪ ھـــﻪو‪‬ﯽ ﮐﻮﺷـــﺘﻦ و ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﺑﺮدﻧـــﯽ دا ﺑـــﻮون و ﺳـــﭙﺎی ﻋ‪‬ـــﺮاﻗﯿﺶ ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1926‬و ‪ 1927‬دا ﻟـــﻪ ھـــﻪو‪‬ﯽ ﻟـــﻪ داو زﺳـــﺘﻨﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ دا‬ ‫ﺑـــﻮون‪ ،‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾـــﻪﮐﺎن ﮔـــﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﭘﺸـــﺘﮕﯿﺮی رهزاﺷـــﺎی ﭘﻪھﻠـــﻪوی ﯾـــﺎن ﮐـــﺮد و ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن دا ﮐـــﻪ ﯾﺎرﻣـــﻪﺗﯽ ﺑـــﺪهن ﺑـــﯚ ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﺑﺮدﻧـــﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ‪ .‬ﺟﮕـــﻪ ﻟـــﻪوه‬ ‫دهﺑ‪‬ﻨﯿﻦ ﮐﻪ ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت رووﺳﻪ ] ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ [هﮐﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻓﯿﺮﻗﻪی ﯾﺎزدهی ﺳﻨﻮور ﻟﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪6 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 6‬‬

‫ﮔـــﻪڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﻪﮐﺎﻧـــﺪا ھﺎوﮐﺎرﯾﯿـــﺎن دهﮐـــﺮد ﺑـــﯚ ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﺑﺮدﻧـــﯽ ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪ و ﺑ‪‬ﮕﯚﻣـــﺎن ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺋـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪواﻧـــﻪ دا و ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ـــﻮ ﺋـــﻪو ﺳـــﻪرﮐﺮداﻧﻪ دا ھـــﯿﺞ ﮐﺎﻣﯿـــﺎن‬ ‫وهک ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻪو ﺷـــ‪‬ﻮازه و ﺑـــﻪو ﻣﻪرﮔﻪﺳـــﺎﺗﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾﯿـــﻪ ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﻧـــﻪﺑﺮاون و ﺑـــﻪو ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺷـــﻪھﯿﺪ ﻧـــﻪﮐﺮاون‪ .‬ﻟـــﻪ رووی ﻣ‪‬ﮋووﯾﯿـــﻪوه زۆر ﻧﺎراﺳـــﺘﻪ ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﭘ‪‬ﻤـــﺎن واﺑـــ‪‬‬ ‫وهک دوژﻣﻨـــﺎن ده‪‬ـــ‪‬ﻦ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺧ‪‬ـــﻪﮐﯽ ﺑـــﻮوه و ھـــﻪوڵ ﺑـــﺪهﯾﻦ ﮐـــﻪ ﻗـــﻪدری ﺳـــﻤﮑﯚ ﮐـــﻪم ﮐﻪ‪‬ﻨـــﻪوه‪ ،‬و ﯾـــﺎن ﭘ‪‬ﻤـــﺎن واﺑـــ‪ ‬ﮐـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﻨـــﺎو‬ ‫ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﺪا ﻧـــﻪﺑﻮوه‪ .‬ﺋـــﻪوه ﻣـــﻦ ﻧـــﯿﻢ ﮐـــﻪ ﻟ‪‬ـــﺮه دا ﭘ‪‬ﺘـــﺎن ده‪‬ـــ‪‬ﻢ ﺳـــﻤﮑﯚ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪﮐﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﺧﻮاز ﺋـــﺎزادﯾﺨﻮازی ﮐـــﻮرد ﺑـــﻮوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو دﯾﮑﯚﻣ‪‬ﻨﺘـــﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺋـــﺎوا ده‪‬ـــ‪‬ﻦ‪ ،‬دﯾﮑﯚﻣ‪‬ﻨﺘـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـــﻮرﮐﻦ وا ده‪‬ـــ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو ﺋـــﻪوه ﺗ‪‬ﺮواﻧﯿﻨـــﯽ ﺧـــﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋـــﻪو ﺳـــﻪردهﻣﻪ ﺑـــﻮوه ﺑـــﯚ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺋـــﻪوه ﻣ‪‬ـــﮋوو‬ ‫ﻧﻮوﺳـــﻪﮐﺎن و ﺗ‪‬ﮑـــﺮای ﺋﻪواﻧـــﻪن ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ زاﻧﺴـــﺘﯽ و ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ورد ﻣﺎﻣﻪ‪‬ـــﻪﯾﺎن ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ رووداوهﮐﺎﻧـــﺪا ﮐـــﺮدووه‪ ،‬ﺑـــﺎس ﻟـــﻪوه دهﮐـــﻪن ﮐـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚ‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾــﻪﮐﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧـــﻮاز ﺑــﻮوه‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻧﺎﻣﺎﻧـــﻪوێ ﺑـــﻪ دوور و در‪‬ــﮋی ﻗﺴـــﻪ ﻟـــﻪوه ﺑﮑـــﻪﯾﻦ ﮐــﻪ ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾــﻪ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﻋﻪﺷـــﯿﺮهﺗﯽ ﺷــﮑﺎﮐﻪ و ﺳـــﻪر ﺑـــﻪ ﺧ‪‬ـــﯽ ]‬ ‫ﻋﻪﺑـــﺪوﯾﯽ [ و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ﭘـــﺲ ﺋﺎﻏـــﺎی ] ﻋﻪﺑـــﺪوﯾﯽ [ ﯾـــﻪ ﻧﺎﻣﺎﻧـــﻪوێ ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪوه ﺑـــﺪوﯾﯿﻦ ﮐـــﻪ ﺋـــﻪم ﻗﺎرهﻣﺎﻧـــﻪ ﭼـــﯚن ﺗـــﻪواوی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ﺧـــﯚی ﻟـــﻪ ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﮑـــﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺎوی و‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿــﮋ دهﮔــﻪڵ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋــﻪو ﺳــﻪردهﻣﻪ دا ﻟــﻪ دهﺳــﺖ داوه‪ ،‬ﺳــﻤﮑﯚ ﮐــﻮڕی ] ﻋــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏــﺎ [ ﮐــﻮڕی ] ﺳــﻪﻣﻪد ﺋﺎﻏــﺎ [ ﮐــﻮڕی ] ﻋــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏــﺎ [ و ﮐــﻮڕی ] ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏــﺎ [ و ﮐــﻮڕی ﺋﺎﻏــﺎ دهﺑﯿﻨــﯿﻦ‪ ،‬ﺗــﻪواوی ﺑــﺎوک و ﺑــﺎﭘﯿﺮاﻧﯽ ﻟــﻪ ﻣﻠﻤﻼﻧﯿــﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨــﺎوی دا ﺑﻪدهﺳــﺘﯽ ﺋــﻪو ر‪‬ﮋﯾﻤﺎﻧــﻪ ﻟــﻪ ﻧــﺎو ﭼــﻮون‪ .‬دﯾــﺎره ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎ ﯾﻪﮐــﻪم ﮐــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪ 1756‬دا ﻟﻪﺳـــﻪر دهﺳــــﺘﯽ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــــﯽ ﯾــــﻪﮐﺎن ﺗ‪‬ـــﺮۆر ﮐــــﺮاو ] ﻋـــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏــــﺎ [ ی ﺑــــﺎﭘﯿﺮی ﻟـــﻪ ﺳــــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1886‬ﻟﻪﺳـــﻪردهﻣﯽ ] ﻧﺎﺻــــﺮاﻟﺪﯾﻦ [ ﺷــــﺎ دا ﮐـــﻪ ﺋــــﻪو ﮐــــﺎت ]‬ ‫ﻣﻈﻔﺮاﻟـــﺪﯾﻦ ﺷـــﺎ[ ﺟ‪‬ﮕـــﺮی ﺑـــﺎوﮐﯽ ﺑـــﻮو ﺑﺎﻧـــﮓ ﮐﺮاﯾـــﻪ ﺗـــﻪورﯾﺰ و ﻟـــﻪوێ ﻟـــﻪ زﯾﻨـــﺪان ﮐـــﻮژرا‪ .‬ھـــﻪروهھﺎ ] ﺟـــﻪوهر ﺋﺎﻏـــﺎ [ ﮐـــﻪ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﮔـــﻪوره ﺑـــﻮو‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻓ‪‬ﮑـــﻮری ﮐـــﻮردی دا‬ ‫زۆر ﺷـــﺘﯽ ﻟﻪﺳــــﻪر ﮔــــﻮﺗﺮاوه‪ ،‬ﺑــــﻪ دهھــــﻮ ﺑﺎﻧـــﮓ ﮐــــﺮا ﺗــــﻪورﯾﺰ و ﺑــــﻪ دهﺳﯿﺴــــﻪی ] ﻧﻈـــﺎم اﻟﺴــــﻄﻨﻪ [ ﻟــــﻪوێ ﺷــــﻪھﯿﺪ ﮐــــﺮا‪ .‬دواﺗـــﺮ ﺑــــﺎوﮐﯽ ﺳــــﻤﮑﯚ ﻣﺤﻪﻣﻤــــﻪد ﮐــــﻪ ﺳــــﯚ‪‬ﺘﺎن ]‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿــﺪ [ ﻟ‪‬ـــﯽ دهﺗﺮﺳــﺎ ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﻟــﻪ ﭘـــﺎش ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ ] رهزوان [ ﭘﺎﺷــﺎ ﻣـــﻮودﯾﺮی ﺋـــﻪﻣﻨﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﮔﯿـــﺮا و ﻧـــﻪﻗﻠﯿﺎن ﮐــﺮد ﺑـــﯚ ﺟـــﻪزﯾﺮهی ] رودﺳــﯚ [ و ﻟـــﻪ زﯾﻨـــﺪان دا‬ ‫وهﻓــــﺎﺗﯽ ﮐــــﺮد و دواﺗــــﺮ ] ﻋــــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏــــﺎی [ ﺑــــﺮای ﮐــــﻪ ﻟﻪﺳــــﻪر دهﺳــــﺘﯽ ﻗﺎﺟﺎرﯾــــﻪﮐﺎن و ﺑــــﻪ ﭘﯿﻼﻧــــﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿــــﻪﮐﺎن ﮐــــﻮژرا و ھــــﻪروهھﺎ ژﻧﻪﮐــــﻪی ﻟــــﻪ ﺋــــﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﭘــــﻪﻻﻣﺎری‬ ‫ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن ﮐـــﻮژرا و داﯾﮑ‪‬ﺸـــﯿﺎن ھـــﻪر ﺷـــﻪھﯿﺪ ﮐـــﺮاوه‪ .‬دﯾـــﺎره ﺣﺎ‪‬ـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﺋـــﻪوﺗﯚ وا ﻟـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ دهﮐـــﺎت ﮐـــﻪ ھـــﯿﭻ ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾـــﻪﮐﯽ ﺑـــﻪ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐـــﻪراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﯾـــﻪوه‬ ‫ﻧﻪﻣ‪‬ﻨ‪ ‬و زۆر ﺑﻪ وردی ﺑﻪ ﺋﺎﮔﺎ ﺑ‪‬ﺘﻪوه ﻟﻪ ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﮐﻪ و ﺑﮑﻪو‪‬ﺘﻪ دژاﯾﻪﺗﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪوان‪.‬‬ ‫ﺑﯚﭼـــﻮوﻧﯽ ﻗﺎﺟﺎرﯾـــﻪﮐﺎن ﺑـــﻪ در‪‬ﮋاﯾـــﯽ ﻣ‪‬ـــﮋوو ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪو ﺋﻪﺳﺎﺳـــﻪ ﺑـــﻮوه ﮐـــﻪ ھـــﻪوڵ‬ ‫ﺑـــﺪهن ﺧ‪‬ـــﻪ ﮐﻮردﯾﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﮐـــﻪ دهﮐﻪو‪‬ﺘـــﻪ رۆژﺋـــﺎوای ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﻪوه‬ ‫ﻻواز ﺑﮑـــﻪن و ﺗﻪﺳـــﻔﯿﻪی ﺳـــﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﺑﮑـــﻪن و ﻧـــﺎﮐﯚﮐﯽ و دووﺑـــﻪرهﮐﯽ ﯾـــﺎن ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ـــﻮ‬ ‫دا دروﺳـــﺖ ﺑﮑـــﻪن‪ ،‬دﯾـــﺎره ﺋـــﻪم ﺣﺎ‪‬ﻪﺗـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚی ﺑـــﻪ ﺗـــﻪواوهﺗﯽ ھ‪‬ﻨـــﺎﺑﻮوه ﺳـــﻪر ﺋـــﻪو‬ ‫ﺑ‪‬واﯾـــﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﮐـــﻪ ﺳـــﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ﻪﮐـــﻪی ﮔﺮﺗـــﻪ دهﺳـــﺖ ھـــﻪو‪‬ﯽ ﺋـــﻪوه ﺑـــﺪات ﮐـــﻪ‬ ‫دهﺳـــــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧـــــﯚی و دهﺳـــــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺷـــــﮑﺎک ﺑـــــﻪرﻓﺮاوان ﺑﮑـــــﺎ و دژاﯾـــــﻪﺗﯽ دهﺳـــــﻪ‪‬ﺗﻪ‬ ‫ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯿــــﻪﮐﺎن ﺑﮑــــﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬ﮑﯚﻣــــﺎن ﭘــــﺎش ﺋــــﻪوهی ﺳــــﻤﮑﯚ ﺗ‪‬ﮑــــﻪ‪‬وی ﮔــــﻪوره ﭘﯿــــﺎواﻧﯽ‬ ‫ﮐــــﻮرد دهﺑــــ‪ ‬وهﮐــــﻮو ﮔــــﻪﻧﺠ‪‬ﮏ‪ ،‬ﻟــــﻪ ژ‪‬ــــﺮ ﮐﺎرﯾﮕــــﻪری ﺋــــﻪو ﮔــــﻪوره ﭘﯿﺎواﻧــــﻪ ﻓﮑــــﺮی‬ ‫ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻟـــﻪ ﻻ دروﺳـــﺖ دهﺑـــ‪ ،‬ﮐﻪﺳـــﺎﻧﯽ وهﮐـــﻮو ] ﺷـــ‪‬ﺦ ﻋﺒﺪاﻟﺴـــﻼم ﺑـــﺎرزاﻧﯽ [‬ ‫ﮐﻪﺳـــــﺎﻧﯽ وهﮐـــــﻮو ] ﻋﺒـــــﺪاﻟﺮزاق ﺑـــــﻪدرﺧﺎن [ ﮐﻪﺳـــــﺎﻧﯽ وهﮐـــــﻮو ] ﺳـــــﻪﯾﺪ ﺗـــــﻪھﺎ [ و‬ ‫ﺗ‪‬ﮑـــﻪ‪‬وی دهﮔـــﻪڵ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ] ﺷـــﻪﻣﺰﯾﻨﯿﺎن [ و ﻧـــﻪوهﮐﺎﻧﯽ ] ﺷـــ‪‬ﺦ ﻋﺒﯿﺪاﻟﻠـــﻪ ﻧﮫـــﺮی‬ ‫[ ﮐﻪﻟــــﻪ ﻣ‪‬ــــﮋووی ﮐــــﻮرد دا ﺷــــﻮ‪‬ﻨﯽ ﺗﺎﯾﺒــــﻪﺗﯽ ھﻪﯾــــﻪ و ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐــــﻪی ﻟــــﻪ ﺳــــﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪ 1880‬زاﯾﯿﻨــــﯽ ﺑــــﻪ ﯾﻪﮐــــﻪﻣﯿﻦ ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﺳــــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧــــﻮازی دادهﻧــــﺮێ ﮐــــﻪ ھــــﻪو‪‬ﯽ داوه ﭘﺎرﭼــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎن ﺑﻪﯾﻪﮐــــﻪوه ﮔــــﺮێ ﺑــــﺪا و ﯾﻪﮐــــﻪﻣﯿﻦ دهو‪‬ــــﻪﺗﯽ ﮐــــﻮردی‬ ‫دروﺳﺖ ﺑﮑﺎ و ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐﻪش ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎو داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑﻮو‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ ﺋـــﻪو ﺗﻪﺋﺴـــﯿﺮات و ﺗ‪‬ﮑﻪﻻوﯾـــﻪ دا ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼـــﻪی رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﻣﻮﮐﺮﯾـــﺎن و ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺑﺮادۆﺳـــﺖ و ﺳـــﻪ‪‬ﻤﺎس ﮐـــﻪ ﻧﺎوﭼﻪﯾـــﻪﮐﯽ‬ ‫ھـــﻪره ﺣﻪﺳـــﺎس و ﮔﺮﯾﻨـــﮓ ﺑـــﻮوه ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ ﮐﺎرﯾﮕـــﻪرﯾﯽ ﭼـــﺎوﺗ‪ ‬ﺑـــﺮﯾﻦ و ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ رووس و ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﯽ و ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ دا ﺑـــﻮوه و ھـــﻪل و ﻣﻪرﺟﻪﮐـــﻪ وای‬ ‫ﻟـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ ﮐـــﺮدووه ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﺗ‪‬ﮑـــﻪ‪‬و ﺑـــﻮوﻧﯽ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎﻧـــﻪی ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرهوه ﻧﺎوﻣـــﺎن ﺑـــﺮدوون ﺑﻨﻪﻣﺎﯾـــﻪﮐﯽ ﻓﮑـــﺮی ﻟـــﻪ ﻻ دروﺳـــﺖ دهﺑـــ‪ ‬ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ دوای ﺟـــﻪﻧﮕﯽ‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐﻪم ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ ﮔﻮرج و ﺑﻪدهﺳﺖ و ﺑﺮد ﺑﯚ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺗ‪‬ﮑﯚﺷ‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ] ‪ [ 1909‬دا ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﮐـــﻪ ] ﺷـــ‪‬ﺦ ﻋﺒﺪاﻟﺴـــﻼم ﺑـــﺎرزاﻧﯽ [ ھﺎﺗـــﻪ ﻻی ﺳـــﻤﮑﯚ و ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻨـــ‪ ‬ﺣـــﺎﮐﻤﯽ ﻗـــﻪﻓﻘﺎز ﺑـــﯚ ﻗﺴـــﻪ ﮐـــﺮدن ﻟـــﻪ ر‪‬ﮑﺨﺴـــﺘﻨﯽ‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾﻪک و وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ھﺎوﮐﺎری ﻟﻪوان ﺑﯚ دژاﯾﻪﺗﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﺗﻮرک و ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردی و ﺑﯚ رزﮔﺎری ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨﺎن ﺑﻪو‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪7 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 7‬‬

‫ﺳـــﺘﻪﻣﻪی ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ﺗﻮرﮐﻪﮐﺎﻧـــﻪوه دهرﺣـــﻪق ﺑـــﻪ ﺧـــﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن دهﮐـــﺮا ھـــﻪروهھﺎ ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﮐـــﻪ ] ﻋﺒـــﺪاﻟﺮزاق ﺑـــﻪدرﺧﺎن [ ﻟﻪدهﺳـــﺖ ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن ڕای ﮐـــﺮدوو ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ‪10‬ی‬ ‫ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1910‬زاﯾﯿﻨـــﯽ ﭼـــﻮوه ﻻی رووﺳـــﻪﮐﺎن ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ] ‪ [ 1911‬دا ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪک دهداﺗـــﻪ ﺟ‪‬ﮕـــﺮی ﺣـــﺎﮐﻢ ﯾـــﺎ ﺧـــﯚ ﺟﯿﮕـــﺮی ﻗﻪﯾﺴـــﻪری رووﺳـــﯿﻪ ﻟـــﻪ ﻗـــﻪﻓﻘﺎز و ﭘ‪‬ـــﯽ ده‪‬ـــﺖ ‪:‬‬ ‫ﺋﻪﮔـــﻪر ھﺎوﮐﺎرﯾﻤـــﺎن ﺑﮑـــﻪن ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دهﺗـــﻮاﻧﯿﻦ ﻟـــﻪ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﺪا دهﺳـــﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑـــﯚ ﮐـــﻮرد داﺑﻤـــﻪزر‪‬ﻨﯿﻦ و ﺋـــﻪو دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﻪ ﺑﮑﻪﯾﻨـــﻪ ﺑﻨﮑﻪﯾـــﻪک ﺑـــﯚ رزﮔـــﺎر‬ ‫ﮐﺮدﻧــﯽ ﺗــﻪواوی ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﻪ ﺗﺎﯾﺒــﻪﺗﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﮐــﻪ ﻟــﻪ ژ‪‬ــﺮ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮرﮐــﻪﮐﺎن داﯾــﻪ ﮐــﻪ دوژﻣﻨــﯽ ﺋ‪‬ــﻮهن‪ .‬ھــﻪروهھﺎ ده‪‬ــ‪ : ‬ﻣــﻦ ﻟــﻪو ﮐــﺎره دا ﯾــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟــﻪ‬ ‫ﻧـــﺎودارﺗﺮﯾﻦ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐـــﻮردم ﻟـــﻪ ﮔﻪ‪‬ـــﻪ ﺋـــﻪﯾﺶ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺧـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚﯾﻪ‪ .‬ھـــﻪروهھﺎ ﻟﻪﺳـــﻪر ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ] ﻣـــﻪﻻ ﺳـــﻪﻟﯿﻤﯽ ﺑﺪﻟﯿﺴـــﯽ [ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1914‬زاﯾﯿﻨـــﯽ ﻟـــﻪ‬ ‫راﭘﯚرﺗ‪‬ﮑــــﺪا ﮐــــﻪ دراوه ﺑــــﻪ وهزارهﺗــــﯽ دهرهوهی رووﺳــــﯿﻪ ھــــﺎﺗﻮوه ﮐــــﻪ ده‪‬ــــ‪ : ‬ﺋــــﻪم ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾــــﻪ دهﺳــــﺘﯽ ﮐﯚﻣــــﻪ‪‬ﮏ ﺋﺎﻏــــﺎ و ﭘﯿــــﺎواﻧﯽ ﻧــــﺎوداری ﮐــــﻮردی ﺗ‪‬ﺪاﯾــــﻪ ﮐــــﻪ دژی‬ ‫ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن ﺑـــﯚ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐـــﺎر دهﮐـــﻪن و ﯾـــﻪک ﺋﻪواﻧـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚﯾﻪ‪ .‬داوای ﺋـــﻪوهی ﮐـــﻪ ] ﻋﺒـــﺪاﻟﺮزاق [ ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1913‬زاﯾﯿﻨـــﯽ دا ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺧﯚﯾـــﻪ ﻧ‪‬ﺸـــﺘﻪﺟﯽ ﺑـــﻮو دهﮔـــﻪڵ‬ ‫ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺧــــﺎﻧﯽ ﺳــــﻤﮑﯚ دا ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪﯾــــﻪﮐﯿﺎن دروﺳــــﺖ ﮐــــﺮدوو ﺑـــﺎس ﻟــــﻪ دهرﮐﺮدﻧــــﯽ رۆژﻧﺎﻣﻪﯾــــﻪک دهﮐــــﺮێ ﺑــــﻪ ﻧـــﺎوی ﮐﻮردﺳــــﺘﺎن و ھــــﻪروهھﺎ ﺑــــﺎس ﻟــــﻪ داﻣﻪزراﻧــــﺪﻧﯽ ﯾﻪﮐــــﻪﻣﯿﻦ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺪﻧﮕﺎی ﮐـــﻮردی دهﮐـــﺮێ ﻟـــﻪ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﻟـــﻪ ﺷـــﺎری ] ﺧـــﯚی [ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ راﭘﯚرﺗ‪‬ﮑـــﺪا ﺟ‪‬ﮕـــﺮی ﮐﯚﻧﺴـــﯚﻟﯽ رووﺳـــﯽ ﺑﯚﺧـــﯚی ﻧﺎردووﯾـــﻪﺗﯽ ﺑـــﯚ وهزارهﺗـــﯽ دهرهوه و‬ ‫ده‪‬ــــﺖ ‪ :‬ﻟــــﻪ ‪23‬ی ﺗﻪﺷــــﺮﯾﻨﯽ ﯾﻪﮐــــﻪﻣﯽ ﺳــــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1913‬زاﯾﯿﻨــــﯽ ﺳــــﻤﮑﯚ ‪ 29‬ﻣﻨــــﺪا‪‬ﯽ ﺑﭽﮑﯚ‪‬ﻧــــﻪی ﻟــــﻪ ﮐــــﻮڕ و ﮐــــﭻ ھ‪‬ﻨــــﺎوه و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕﺎﮐــــﻪﻣﺎن ﮐــــﺮدهوه و ‪ 40‬ﭘﺎﺳــــﻪواﻧﯽ ﺑــــﯚ‬ ‫ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺋــﻪو ﻣﻨﺪا‪‬ﻧــﻪ ھ‪‬ﻨــﺎ ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﻧﺎوﭼﻪﮐــﻪ و وﺗــﺎر‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﺸــﮑﻪش ﮐــﺮد و ﻟــﻪو وﺗــﺎره دا ﺳﭙﺎﺳــﯽ رووﺳــﯿﻪی ﮐــﺮد ﺑــﯚ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﮐﺮدﻧــﯽ ﺋــﺎزادی ﮐــﻮرد و ﭘ‪‬ﺸــﻮازی ﮐــﺮدن‬ ‫ﻟﻪو ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﯾﻪ و داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪم ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕﺎﯾﻪ‪ ،‬ھﻪر ﺋﻪوه رۆژهی ﮐﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕﺎﯾﻪﮐﻪﻣﺎن ﮐﺮدهوه‪ ،‬ﺟﯿﮋﻧﻤﺎن ﺑﯚ ﮔﺮت و ﺳﻤﮑﯚ وﺗﺎری دا‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـــﻪﮐﺎن ﻟـــﻪ ﺧﯚﯾـــﻪوه ﺑﺮووﺳـــﮑﻪﯾﺎن ﻧـــﺎرد ﺑـــﯚ ﺗـــﺎران و ﮔﻮﺗﯿـــﺎن ﮐﻮردهﮐـــﺎن راﭘـــﻪرﯾﻨ‪‬ﮑﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧﻮازﯾـــﺎن دهﺳـــﺖ ﭘ‪‬ﮑـــﺮدوه و ﺷـــﺎری ] ﺧـــﯚ [ ﯾـــﺎن داﮔﯿـــﺮ ﮐـــﺮدووه‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﺟـــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐـــﻪم دا ﺳـــﻤﮑﯚ ﺧـــﯚی ﺑﻪﺷـــ‪‬ﮏ ﺑـــﻮوه ﻟـــﻪ ﻣﻠﻤﻼﻧـــﻪ ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋهی ﮐـــﻪ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗـــﻪوه‪ .‬ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1915‬زاﯾﯿﻨـــﯽ دا‬ ‫رووﺳـــﻪﮐﺎن ﮔﻮﻣﺎﻧﯿـــﺎن ھـــﻪﺑﻮو ﻟـــﻪ وه‪‬ﻣـــﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ و ﺑﺮﯾـــﺎری ﮔﺮﺗﻨﯿـــﺎن دا ﺋـــﻪو و ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ و ﻋﻪﺑـــﺪوﻟﺮهزاق ﺑـــﻪدرﺧﺎﻧﯿﺎن ﺑـــﺮده ﺗﻔﻠـــﯿﺲ و ﻟـــﻪ و‪‬ـــﻮه ﺑﺮدﯾـــﺎﻧﻦ ﺑـــﯚ ﺟﻮﻟﻔـــﺎ ﺑـــﯚ‬ ‫ﻣـــﺎوهی ‪ 9 – 8‬ﻣﺎﻧـــﮓ ﻟـــﻪ زﯾﻨﺪاﻧـــﺪا ﺑـــﻮون ﺑـــﻪ‪‬م ﭘﺎﺷـــﺘﺮ ﮐـــﻪ زاﻧﯿـــﺎن ﺧ‪‬ـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼـــﻪ ﮐـــﻪ ﮐﻮردهﮐـــﺎﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎﻧﯽ ﻏـــﻪرﺑﯽ‪ ،‬ﻧﺎوﭼـــﻪی ﻣﻮﮐﺮﯾـــﺎن‪ ،‬ﻧﺎوﭼـــﻪی ورﻣـــ‪، ‬‬ ‫ﺋﻪﻣﺎﻧــــﻪ ﺋــــﻪو ﮐﺎرهﯾــــﺎن زۆر ﭘــــ‪ ‬ﻧــــﺎﺧﯚش ﺑــــﻮوه و ﺋﺎﻣــــﺎدهﻧﯿﻦ ھﺎوﮐــــﺎری رووﺳــــﻪﮐﺎن ﺑﮑــــﻪن و دژاﯾــــﻪﺗﯿﺎن دهﮐــــﻪن‪ ،‬دهﮔــــﻪڵ ﺗﻮرﮐــــﻪﮐﺎن ﺑﺮﯾﺎرﯾــــﺎن دا ﺑــــﯚ ﺋــــﻪوهی ﻧﻔﻮزﯾــــﺎن‬ ‫ﻧﻪﮐﻪو‪‬ﺘـــﻪ ﻗﻪﻟﻪﻗــــﻪوه ﺳــــﻤﮑﯚ و ﻋﻪﺑـــﺪوﻟﺮهزاﻗﯽ ﺑــــﻪدرﺧﺎن و ﺳــــﻪﯾﺪ ﺗــــﻪھﺎ ﺑـــﻪردهن و ﺑﯿــــﺎن ﮔ‪‬ﺮﻧــــﻪوه ﻧﺎوﭼﻪﮐــــﻪ ﺑـــﻪ ﻣــــﻪرﺟ‪‬ﮏ ﻟــــﻪ ژ‪‬ــــﺮ ﭼـــﺎوهد‪‬ﺮی ﺧﯚﯾــــﺎن داﺑــــﻦ‪ .‬دﯾــــﺎره‬ ‫رووﺳــــﻪﮐﺎن ﻟــــﻪ ﻗﻮﻧﺎﻏــــﻪ دا زﯾــــﺎﺗﺮ ﭘﺸــــﺘﯿﺎن ﺑــــﻪ ﺧ‪‬ــــﻪﮐﺎن و ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿــــﻪﮐﺎن دهﺑﻪﺳــــﺖ ﺑــــﯚ ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوه ﺳــــﻪرﺑﺎزﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــــﺎن‪ ،‬و ﮐــــﻪﻣﺘﺮ ﺑ‪‬واﯾــــﺎن ﺑــــﻪ ﺳــــﻪرﮐﺮده و ﺧ‪‬ــــﻪ‬ ‫ﮐﻮردهﮐــﺎن دهﮐــﺮد‪ ،‬ﺋــﻪواﻧﯽ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒــﻪﺗﯽ ﺳــﻤﮑﯚ ﮐــﻪ ھــﻪر ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ رووﺳــﻪﮐﺎن ﻗﺴــﻪی دهﮐــﺮدووه ﻣــﻪرﺟﯽ ﺑــ‪‬وا ﭘ‪‬ﮑــﺮدن ﯾــﺎ ﺧــﻮد دان ﭘ‪‬ﯿﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﻪ ﺋــﺎزادی ﮐﻮردﺳــﺘﺎن و‬ ‫ﮐــﺎر ﮐﺮدﻧﯿــﺎن ﺑــﯚ ﺑﻪرژهوهﻧــﺪی ﮔــﻪﻟﯽ ﮐــﻮرد و ھــﻪروهھﺎ زاﻣﻨﮑﺮدﻧــﯽ دهﺳــﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐــﻮردی ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚ ﮐــﺮدوه ﺑــﻪ ﻣــﻪرﺟﯽ ﭘﻠــﻪ ﯾــﻪک‪ ،‬ﺑﯚﯾــﻪ ھــﯿﭻ ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺋــﻪوان ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺋــﻪوه‬ ‫دا ﻧــﻪﺑﻮون و ﭘ‪‬ﯿــﺎن وا ﺑــﻮوه ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ﺋــﻪو دهﺳﮑ‪‬ﺸــﻪ ﻧﯿـــﻪ ﮐــﻪ ﺋــﻪوان دهﯾﺎﻧــﻪوێ ﺑــﻪ ﮐــﺎری ﺑ‪‬ــﻨﻦ ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﺑـــﯚ ﺑﻪرژهوهﻧــﺪی ﯾــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن و ﻻﯾــﻪﻧﯽ ﺗــﻮرک ﻟﻪﺑــﻪر ﺋـــﻪوهی‬ ‫ﺟ‪‬ﮕــﺎی ﺑ‪‬واﯾــﺎن ﻧــﻪﺑﻮوو و ﻟـــﻪ ﭼﻪﻧــﺪﯾﻦ ﮐﺎﺗــﺪا ﺑـــﻪ ﺷــ‪‬ﻮازی ﮔﻮوﻣﺎﻧــﻪوه ﺳــﻪﯾﺮﯾﺎن ﮐـــﺮدووه و ﻟــﻪ ﯾــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـــﻪ راﭘﯚرﺗﻪﮐﺎﻧــﺪا ﮐــﻪ ﺳــﻪرۆﮐﯽ ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ رووﺳــﯽ ﻧﺎردووﯾــﻪﺗﯽ ﺑـــﯚ‬ ‫ﻗــــﻪﻓﻘﺎز‪،‬ﺧ‪‬ﺮﻧﯚﭬﯚ ده‪‬ــــ‪ : ‬ﻣــــﻦ ﭘــــ‪‬ﻢ واﻧﯿــــﻪ ھ‪‬ﺸــــﺘﻨﻪوهی ﭘﯿــــﺎو‪‬ﮑﯽ وهﮐــــﻮو‬ ‫ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪ ﭘﺸـــﺖ ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﮐـــﺎر‪‬ﮑﯽ ﻋﺎﻗ‪‬ﻧـــﻪ ﺑـــ‪ .‬دﯾـــﺎره دوای ﺋـــﻪوهی‬ ‫ﮐــــﻪ ﺷﺆڕﺷــــﯽ ﺋﯚﮐﺘــــﯚﺑﺮ ﻟــــﻪ ﺳــــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1917‬ھﻪﻟﮕﯿﺮﺳــــﺎ رووﺳــــﻪﮐﺎن ﯾــــﺎ ھ‪‬ــــﺰی‬ ‫رووﺳــــﯽ ﺑﻪﺷـــــ‪‬ﮑﯽ زۆری ﭘﺎﺷﻪﮐﺸـــــﻪی ﮐـــــﺮد و ﺑﻪﺷـــــ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮﯾﺸـــــﯽ ﻟـــــﻪ ﻟﯿـــــﻮای‬ ‫ﻗــــﻪزاﻗﯽ رووس ﺑﻮوﻧــــﻪ ھ‪‬ــــﺰی ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳــــﺖ و ﺑــــﻪﮐﺮ‪‬ﮕﯿﺮاوی ﺳــــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧــــﯽ‬ ‫و دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﻗﺎﺟـــﺎر ﻟـــﻪو ﮐﺎﺗـــﻪ دا ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿـــﻪﮐﺎن و ﺋﺎﺳـــﻮورﯾﯿﻪﮐﺎن ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن‬ ‫دا ﺋـــﻪو ﺑﯚﺷـــﺎﯾﯿﻪ ﭘـــ‪ ‬ﺑﮑﻪﻧـــﻪوه و دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﯾـــﺎن ﻟـــﻪ رۆژﺋـــﺎوای ورﻣـــ‪ ‬و‬ ‫ﻟــــﻪ ﻧﺎوﭼــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳــــﻪ‪‬ﻤﺎس و ﻟــــﻪ ﻧﺎوﭼــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــــﻪ ﺑﺴــــﻪﭘ‪‬ﻨﻦ و دهﺳــــﺘﯿﺎن‬ ‫ﮐــﺮد ﺑـــﻪ ﮐﻮﺷــﺘﺎر‪‬ﮑﯽ ﺑـــﻪرﻓﺮاواﻧﯽ ﺧــﻪ‪‬ﮑﺎﻧﯽ ﺋـــﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪ ﮐـــﻪ ﺋــﻪوه زﯾـــﺎﺗﺮ‬ ‫ﻟــﻪ ژﯾﻨﯚﺳــﺎﯾﺪ دهﭼــ‪ ‬ﮐــﻪ ﺗ‪‬ﯿــﺪا زﯾــﺎﺗﺮ ﻟــﻪ ﯾــﻪک روﺑــﻊ ﻣﯿﻠﯿــﯚن ﺋﯿﻨﺴــﺎﻧﯿﺎن ﻟــﻪو‬ ‫ﻧﺎوﭼﺎﻧـــــﻪ دا ﮐﻮﺷـــــﺖ ﺑـــــﻪ ژن و ﻣﻨـــــﺪاڵ و ﺑـــــﻪ ﭘﯿـــــﺮو ﻻو ﻟـــــﻪ ھـــــﻪﻣﻮو ﺋـــــﻪو‬ ‫ﮐﻪﺳــﺎﻧﻪی ﮐــﻪ ﺳــﻪر ﺑــﻪ ﺧﯚﯾــﺎن ﻧــﻪﺑﻮون‪ ،‬دﯾــﺎره ﭘــﺎش ﺋــﻪوهی ﮐــﻪ رووﺳــﻪﮐﺎن‬ ‫ﭘﺎﺷﻪﮐﺸﻪﯾﺎن ﮐﺮد ﺟﯿﻠﻮﮐﺎن و ﺋﻪرﻣﻪﻧﻪﮐﺎن ﻧﺎﮔﺎﺗﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ھﻪﺗﺎ ﮐﻮو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ وهﮐﻮو ﺳﻤﮑﯚوه ﻧﻪﮐﻪن و ﮐﻪ‪‬ﮏ ﻟﻪ ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﮐﺪاری ﺳﻤﮑﯚ وهرﻧﻪﮔﺮن‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن ﺳﻤﮑﯚ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐﻪم دا ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ وا ﻟﻪ ﺳﻪر ﭘﻪت ﯾﺎری دهﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﻧﻔﻮز و دهﺳﻪ‪‬ت و ھ‪‬ﺰی ﺧﯚی ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪8 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 8‬‬

‫ﺑﭙــﺎر‪‬ﺰی ﺋﺎﻣــﺎده ﻧــﻪﺑﻮو ﺗ‪‬ﮑــﻪ‪‬وی ﺋــﻪو ﭘﺮۆﺳــﻪﯾﻪ ﺑﺒــ‪ ‬و ﺋــﻪو ﻣﻠﻤﻼﻧﻪﯾــﻪی ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺟ‪‬ﻠﯚﮐــﺎن و ﺋﻪرﻣﻪﻧــﻪﮐﺎن ھــﻪﺑﻮون ﺑــﻪ ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷــﯿﻤﻮﻧﯽ ﺋﺎﺳــﻮوری ﮐﯚﺗــﺎﯾﯽ ﭘــ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻨــﺎوه‪ .‬ﺋﺎﺳــﻮورﯾﯿﻪﮐﺎن ﻧﺎﭼــﺎر ﺑــﻮون ﭘﺎﺷﻪﮐﺸــﻪ ﺑﮑــﻪن ﺑــﯚ ھﻪﻣــﻪدان وﻟــﻪ وﯾــﻮه ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﻪﮐﺎن ھﺎﺗﻨــﻪ ﻋ‪‬ــﺮاق و ﻟــﻪ ﻋ‪‬ــﺮاق ﻟــﻪ دﯾﺎﻟــﻪ ھ‪‬ــﺰی ﻟﯿﻮﯾــﺎن دروﺳــﺖ ﮐــﺮدوه‪،‬‬ ‫ﺑـــﻪ ﺋﯿﻌﺘﺮاﻓـــﯽ ھـــﻪﻣﻮو ﻣ‪‬ـــﮋوو ﻧﻮوﺳـــﻪرﮐﺎن ﺳـــﻮﭘﺎی ﻟﯿـــﻮی ﻋ‪‬ـــﺮاق دا ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ـــﮏ ﺑـــﻮوه ﺑـــﻪ دهﺳـــﺘﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﺑـــﯚ ﺳـــﻪرﮐﻮت ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی رزﮔـــﺎرﯾﺨﻮازی ﺧـــﻪ‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﻋ‪‬ﺮاق‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮرد و ﻋﻪرهﺑﻪوه‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﭘـــﺎش ﮐﯚﺗـــﺎﯾﯽ ھـــﺎﺗﻨﯽ ﺟـــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐـــﻪم ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪی ﺋﺎﯾـــﺪۆﻟﯚژﯾﺎی ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﯽ و ﺋـــﺎﯾﯿﻨﯽ و ﺧﻪﻻﻓـــﻪت ﺗ‪‬ـــﮏ ﺷـــﮑﺎ‪ .‬ﻗﺴـــﻪ ﮐـــﺮدن ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻓﯽ ﮔـــﻪﻻﻧﯽ ژ‪‬ﺮدهﺳـــﺘﻪ ﺑـــﯚ‬ ‫دروﺳـــﺖ ﮐﺮدﻧـــﯽ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺑـــﻮو ﺑـــﻪ ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪﯾﻪﮐﯽ ﮔﺸـــﺘﯽ ﻋـــﻪرهب‪ ،‬ﺋﻪرﻣـــﻪن‪ ،‬ﺋﺎﺳـــﻮورﯾﻪﮐﺎن و ﮐـــﻮردﯾﺶ‪ ،‬ھﻪرﯾـــﻪک ﻟﻪواﻧـــﻪ ﺧـــﻪوﻧﯽ ﺋـــﻪوهﯾﺎن ھـــﻪﺑﻮوه ﮐـــﻪ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ ﺧـــﯚی دروﺳـــﺖ ﺑﮑـــﺎت‪ .‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﯾـــﻪﮐ‪‬ﮏ ﺑـــﻮو ﻟـــﻪو ر‪‬ﺒﻪراﻧـــﻪی ﻟـــﻪ ﭘـــﺎش ﺟـــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐﻪﻣـــﻪوه‪ ،‬ﯾﻪﮐـــﻪﻣﯿﻦ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧـــﻮازی ﺧـــﯚی دهﺳـــﺖ‬ ‫ﭘ‪‬ﮑـــﺮد و ﻟـــﻪم ﮐﺎﺗـــﻪ دا ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎی ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ دا ﺑـــﻮو ﻟـــﻪ رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﭘ‪‬ـــﯽ واﺑـــﻮو ﮐـــﻪ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﻗﺎﺟـــﺎر ﻟـــﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏـــﻪ دا ﻟـــﻪ ﻻوازﺗـــﺮﯾﻦ ﺣﺎ‪‬ـــﻪت داﯾـــﻪ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪو دهرﻓﻪﺗﻪ ﻟﻪ دهﺳﺖ ﻧﻪدرێ و ھﻪوڵ ﺑﺪرێ ﻟﻪ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪوه دهﺳﺖ ﭘ‪‬ﯽ ﺑﮑﺮێ‪.‬‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐــﻪی ﺳــﻤﮑﯚ ﺑﺮﯾﺘــﯽ ﺑــﻮو ﻟــﻪ ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺑــﺎﮐﻮور واﺗــﻪ ﻧﺎوﭼــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺷــﻪﻣﺰﯾﻨﺎن و ﺧ‪‬ــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧــﻪ ھــﻪﺗﺎﮐﻮو واﻧــﯿﺶ ﮐــﻪ ﺑﻪﺷــ‪‬ﮏ ﺑــﻮون ﻟــﻪ ﺧ‪‬ــﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟــﻪ‬ ‫ﮐﯚﻧﻔﺪراﺳﯿﯚﻧﯽ ﺷﮑﺎک ﮐﺮﻣﺎﻧﺞ و ﻗﻮو‪‬ﯾﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐﻪی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫دﯾــــﺎره ﺳــــﻤﮑﯚ ﮐﺎﺗ‪‬ــــﮏ رووﺳــــﻪﮐﺎن ﭘﺎﺷﻪﮐﺸــــﻪﯾﺎن ﮐــــﺮد ﭼــــﻪک و ﭼــــﺆ‪‬ﮑﯽ زۆر ﺑﺎﺷــــﯿﺎن دهﺳــــﺖ ﮐــــﻪوت و ﮐﺎﺗ‪‬ــــﮏ ﻋﻮﺳــــﻤﺎﻧﯿﻪﮐﺎن ﺗ‪‬ــــﮏ ﺷــــﮑﺎن ﺟــــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫــــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐــــﻪم و‬ ‫ﭘﺎﺷﻪﮐﺸـــﻪﯾﺎن ﮐـــﺮد‪ ،‬ﺋﻪﻓﺴـــﻪراﻧﯽ ﮐـــﻮردی ﺳـــﻮﭘﺎی ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﯽ ﻻی ﺧـــﯚی ﮔـــﻞ داﯾـــﻪوه و ژﻧـــﯽ ﺑـــﯚ ھ‪‬ﻨـــﺎن و ﻣـــﺎ‪‬ﯽ ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ﮑـــﻪوه ﻧـــﺎن‪ .‬ھـــﻪروهھﺎ ﻟـــﻪ ﮐـــﺎﺗﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐﻪﺷـــﯽ دا ﮐـــﻪ‬ ‫دواﯾـــﯽ دهﺳـــﺘﯽ ﭘ‪‬ﮑـــﺮد ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی ﮐـــﺮد ﺑـــﻪ ﺳـــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﯾـــﻪوه ﺑـــﯚ ﺋـــﻪوهی ﺋﻪﻓﺴـــﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﮐـــﻮردی ﺳـــﻮﭘﺎی ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﯽ ﮐـــﻪ ﺋـــﻪودهم ھﺎﺗﺒﻮوﻧـــﻪوه ﺑـــﯚ ﺳـــ‪‬ﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﺷـــﺪاری ﺑﮑـــﻪن ﻟـــﻪ‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐﻪی دا‪.‬‬ ‫ﻟــــﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾــــﯽ ﯾــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋــــﻪو ﺋﻪﻓﺴــــﻪراﻧﻪ دا ﺑــــﺎس ﻟــــﻪوه دهﮐــــﺮێ ﮐــــﻪ ﮐﻪﺳــــﺎﻧﯽ وهﮐــــﻮو ﻋــــﺎرف ﺳــــﺎﺋﯿﺐ وهﮐــــﻮو ﻣﺎﺟﯿــــﺪ ﻣﺴــــﺘﻪﻓﺎ و وهﮐــــﻮو ﻣــــﻪﺣﻤﻮود ﺟــــﻪودهت ﺑــــﻪدهم‬ ‫ﺑﺎﻧﮕﻪوازهﮐﻪﯾــــﻪوه ﭼــــﻮون‪ .‬دﯾــــﺎره ﻣﻪﺳــــﻪﻟﻪی ھﻪو‪‬ـــــﺪاﻧﯽ ﺣﮑﻮوﻣــــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان ﺑــــﯚ ﺗ‪‬ـــــﺮۆر ﮐﺮدﻧــــﯽ ﺳــــﻤﮑﯚ ﻟــــﻪ ﻻی ﮐﻪﺳــــﺎﻧﯽ وهﮐـــــﻮو ﺋﻪﺣﻤــــﻪد ﮐﻪﺳــــﺮهوی ﺑــــﻪ ﺳـــــﻪرهﺗﺎی‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺧـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن دادهﻧـــﺮێ‪ .‬ﺗ‪‬ﮑـــﺮای ﺳـــﻪرﭼﺎوهﮐﺎن‪ ،‬ﻣﻪﮐـــﺪاوڵ‪ ،‬ﻧـــﺎدر ﺋﯿﻨﺴـــﺎر و ﺳـــﻪرﭼﺎوهﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑـــﻪی ﻣـــﺎرﺗﯿﻦ وان‪ ،‬ﺑـــﺮو‪‬ﻦ‬ ‫ﺳــ‪‬ﻦ و ھــﻪﻣﻮو ﺋــﻪو ﺳــﻪرﭼﺎواﻧﻪی ﻟــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧــﻪوهی ﺳــﻤﮑﯚ ﻗﺴــﻪﯾﺎن ﮐــﺮدووه ﺑــﺎس ﻟــﻪوه دهﮐــﻪن ﮐــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧــﻪوهی ﺳــﻤﮑﯚ ﺗــﻪﻧﮫﺎ ﻣﻠﻤﻼﻧــﯽ و ﺳــﻪﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ھ‪‬ــﺰی ﺧ‪‬ــ‪ ‬ﻧــﻪﺑﻮوه ﻟــﻪ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪی ﺧﯚی دا ﺑﻪ‪‬ﮑﻮو ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺟﯿﺎوازه ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻪی ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧﻮازی ﺧﯚی ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫دﯾــﺎره ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪی ھﻪو‪‬ــﺪان ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ ﯾــﻪﮐﺎن ﺑــﯚ ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺳــﻤﮑﯚ ﺷــﺘ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺷــﮑﺮاﯾﻪ ﮐــﻪ ﭼﻠــﯚن ﻣﯿﻨــﯽ ﺑــﯚ دهﻗﻮﺗــﻮی ﺷــﯿﺮﯾﻨﯽ دهﮐــﻪن ﭼﻮﻧﮑــﻪ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ ﻟــﻪ ﮐﯚﻧــﻪوه‬ ‫ھـــﻪﺗﺎﮐﻮو ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎش ﺑ‪‬واﯾـــﺎن ﺑـــﻪوه ھـــﻪﺑﻮوه ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ رﯾﮕـــﺎی ﺗ‪‬ـــﺮۆر ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺳـــﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﮐـــﻮردوهو ھ‪‬ـــﺰی ﮐـــﻮردی ﻻواز ﺑﮑـــﻪن ﭼﻮوﻧﮑـــﻪ واﻗﯿﻌـــﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪو ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺑـــﻮو‬ ‫ﮐـــﻪ ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗـــﻪی ﺧ‪‬ـــﻪﮐﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهﮐﺎﻧﯽ وای ﻟـــ‪ ‬دهﮐـــﺮدن ﮐـــﻪ ﺳـــﻪری ﺳـــﻪرﮐﺮده ﺑﺮﯾﺘـــﯽ ﺑـــ‪ ‬ﻟـــﻪ ھ‪‬ـــﺰی ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوه‪،‬دﯾﺎره ﺋـــﻪو ﭘﯿﻼﻧـــﻪی ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﯾـــﻪﮐﺎن ﺷﮑﺴـــﺘﯽ ﺧـــﻮارد ]‬ ‫ﺑـــﻪﺋﺎﮐﺎم ﻧﻪﮔﻪﯾﺸـــﺖ [‪ .‬ﺑـــﻪ ﺣـــﻮﮐﻤﯽ ﺋـــﻪوهی ﮐـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﺸـــﺘﺮ ھﻪﺳـــﺘﯽ ﺑـــﻪوه ﮐـــﺮد ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ﻗﻮﺗـــﻮوه ﺷـــﯿﺮﯾﻨﯽ ﯾـــﻪ ﺷـــﺘ‪‬ﮑﯽ ﺗ‪‬ﺪاﯾـــﻪ و ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﻋـــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺑـــﺮای‬ ‫ﮐﺮدﺑﻮوﯾــﻪوه‪ ،‬دﯾـــﺎره ﺑـــﯚﻣﺒﯽ ﺋﻪوﺳـــﺎ وهک ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ ﻧــﻪﺑﻮو ﯾﻪﮐﺴـــﻪر ﺑﺘﻪﻗﯿﺘـــﻪوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو ﻟـــﻪ ﮔــﻪڵ ﮐﺮدﻧـــﻪوهی ﺟﯚر‪‬ـــﮏ وهﮐـــﻮو ﮔ‪‬ـــﮏ و ﺑﺮﯾﺴــﮑﻪﯾﻪﮐﯽ ﺑـــﯚ دهﭼـــ‪ ‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ‬ ‫ھﻪﺳـــﺖ ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺑـــﻪو ﺑﺮﯾﺴـــﮑﻪﯾﻪ ﺑـــﺎوهش دهﮐـــﺎ ﺑـــﻪ ﺧﻪﺳـــﺮهوی ﮐـــﻮڕی دا ﮐـــﻪ زۆر ﺑﭽﻮوﮐـــﻪ و ﻟـــﻪ ﭘﻪﻧﺠـــﻪرهی ﻣـــﺎ‪‬ﯽ ﺧـــﯚی ھﻪ‪‬ﺪهداﺗـــﻪ ﻧـــﺎو ﺑﺎﺧﻪﮐـــﻪوه‪ ،‬ﺑﯚﻣﺒﻪﮐـــﻪ دهﺗﻪﻗ‪‬ﺘـــﻪوه و‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘـــﻪ ھـــﯚی ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ ﻋـــﻪﻟﯽ ﺋﺎﻏـــﺎ‪ .‬ﺳـــﻤﮑﯚ داوای ﺗـــﻪﺣﻘﯿﻖ ] ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨـــﻪوه [ دهﮐـــﺎت ﻟـــﻪم رووداوه‪ ،‬ﺋـــﻪو ﮐﻪﺳـــﺎﻧﻪی ﮐـــﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳـــﯿﺎرن ﻟـــﻪوه‪ ،‬ﺳـــﻪرۆﮐﯽ ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ ﻗـــﻪزاﻗﯽ‬ ‫ﮐـــﻮڕی ﻣﺤﻪﻣﻤـــﻪد ﺋﺎﮔـــﺎ‪ ،‬ﺟـــﻪھﺎﻧﮕﯿﺮ ﻣﯿﺮزاﯾـــﯽ واﻟـــﯽ ﺧﯚﯾـــﻪ‪ ،‬ھـــﻪروهھﺎ ﯾـــﻪک دوو ﯾـــﻪﮐﯽ دﯾﮑـــﻪ دهﺳـــﻪﭘ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪﺳـــﻪر ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﯾﻪﮐﺎﻧـــﺪا‪ ،‬دوای ﺋﻪواﻧـــﻪ دهﻧ‪‬ـــﺮن ﺑـــﯚ ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨـــﻪوه‪،‬‬ ‫ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﺑـــﯚی دهﻧ‪‬ـــﺮن ﻟﯿﮑﯚ‪‬ﯿﻨـــﻪوهﯾﺎن ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ دهﮐـــﺎ و راﺳـــﺘﯽ ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑـــﯚ دهر دهﮐـــﻪوێ ﺳـــﻤﮑﯚ ھـــﻪر ﭼﻮارﯾﯿـــﺎن ﺋﯿﻌـــﺪام دهﮐـــﺎ ﯾـــﺎن ﺧـــﻮد دهﯾـــﺎن ﮐـــﻮژێ‪ .‬ﺋﻪﺣﻤـــﻪد‬ ‫ﮐﻪﺳـــﺮهوی ﺋـــﻪم ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻪ ﺳـــﻪرهﺗﺎی ﺣﻪرهﮐـــﻪت ﻟـــﻪ ‪ 1919‬دادهﻧـــ‪ .‬ﺋﻪﺣﻤـــﻪد ﮐﻪﺳـــﺮهوی ﻟـــﻪو ﻧﻮوﺳـــﯿﻨﻪی ﺧـــﯚی دا ده‪‬ـــ‪ : ‬ﮐﻮردهﮐـــﺎن ﺑـــﻪ در‪‬ﮋاﯾـــﯽ ﻣ‪‬ـــﮋوو ﻟـــﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨـــﺎوی ﺋــــﺎژاوه ﮔ‪‬ـــﺮی و ﺷــــﻪرارهت ] ﻓﯿﺘﻨــــﻪﮔ‪‬ﺮێ [ دا‪ ،‬ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﻨــــﺎو ﺗـــﺎ‪‬ﻧﯽ و ﻓﻪﺳــــﺎد ] ﮔﻪﻧــــﺪه‪‬ﯽ [ دا ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن داوه ﻟــــﻪ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﻧﺎوهﻧــــﺪی ﯾــــﺎﻏﯽ ﺑـــﻦ ﺑــــﻪ ﺗﺎﯾﺒــــﻪﺗﯽ‬ ‫ﺷـــﮑﺎک‪ .‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺋـــﻪﻣﺠﺎره ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ ﻧـــﻪوﻋ‪‬ﮑﯽ ﺗـــﺮه‪ ،‬ﺋـــﻪو ﮐﺎﺑﺮاﯾـــﻪ ﻓﮑﺮﯾـــﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ﺸـــﮏ داﯾـــﻪ و دهﯾﮫـــﻪوێ ﻻﺳـــﺎی ﺗﻮرﮐـــﻪ ﮐـــﺎن ﺑﮑﺎﺗـــﻪوه‪ ،‬ﭼـــﯚن ﺋـــﻪوان‬ ‫ﺗـــﻮرﮐﯽ ﻻوﯾـــﺎن دروﺳـــﺖ ﮐـــﺮدوه ﺋـــﻪ‪‬ﻦ ﺋـــﻪﻣﯿﺶ ھـــﺎﺗﻮوه ﺧـــﻪر‪‬ﮑﯽ ر‪‬ﮑﺨﺴـــﺘﻨﯽ ﮐـــﻮرده ﻻوهﮐﺎﻧـــﻪ و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـــﺘﻪ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﺑـــﻪ ﺗﻮﻧـــﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷـــ‪‬ﻮه روو ﺑـــﻪ رووی ﺋـــﻪم ﯾﺎﻏﯿـــﻪ و روو‬ ‫ﺑـــﻪرووی ﺋـــﻪم ﺗﻪﺟﺰﯾﻪﺗﻪ‪‬ﻪﺑـــﻪ ] ﺟﯿـــﺎﯾﺨﻮاز [ ﺑﺒﯿﻨـــﻪوه‪ .‬دﯾـــﺎره ﺳـــﻪرﺟﻪﻣﯽ ﻧﻮوﺳـــﻪره ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـــﺮ ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﻣﻠـــﮏ اﻟﺸـــﻌﺮا ﺑﮫـــﺎر و ﻋـــﻪﻟﯽ د‪‬ﮫﻘـــﺎن ﮐـــﻪ ﺑـــﺎس ﻟـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ‬ ‫دهﮐـــﻪن ﯾﻪﮐﺴـــﻪر ﺑﯿـــﺮه ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﻪﮐﻪﯾﺎن واﯾـــﺎن ﻟ‪‬ـــﺪهﮐﺎ ﮐـــﻪ ﻧـــﻪﺗﻮاﻧﻦ ﺟ‪‬ـــﻪوی ﻗﻪ‪‬ﻤـــﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﮕـــﺮن و رﯾـــﺰی ﺟﻨ‪‬ـــﻮی ﺧﻪﺳـــﺖ و ﺧـــﯚڵ ﺑـــﻪ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗ‪‬ﮑﯽ وهﮐـــﻮو ﺳـــﻤﮑﯚ دهدهن‪،‬‬ ‫ﺋـــﻪﻣﺎن ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳـــﯿﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺎﻧﺪا‪ ،‬ﮐـــﻪ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﯽ وهﮐـــﻮو ﺋﻪﺣﻤـــﻪد ﮐﻪﺳـــﺮهوی ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﺪا وهﮐـــﻮو ﻣ‪‬ـــﮋوو ﻧﻮوﺳـــ‪‬ﮏ ﮐـــﻪ ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﯽ زۆر ﻧـــﺎوداره ﺑـــﻪ‪‬م ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ ﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺳﻤﮑﯚ دهﺧﻮ‪‬ﻨﯿﻪوه ھﻪﺳﺖ دهﮐﻪﯾﺖ ﺑﻪ ﺗﻪواوهﺗﯽ دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ ژ‪‬ﺮ ﮐﺎرﯾﮕﻪری ﻓﮑﺮی ﭘﺎﻧﯿﺌ‪‬ﺮاﻧﯿﺴﺖ و ﺷﻮو‪‬ﻨﯿﺴﺘﯽ ﻓﺎرﺳﻪوه‪ .‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪9 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 9‬‬

‫ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪ ﻣﺎﯾﺴـــﯽ ‪ 1919‬زاﯾﯿﻨـــﯽ دهﺳـــﺖ ﭘ‪‬ـــﺪهﮐﺎت ﺋـــﻪم ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾـــﻪ ھـــﻪﺗﺎﮐﻮو ‪10‬ی ﺋـــﺎﺑﯽ ‪ 1922‬ﺑـــﻪردهوام دهﺑ‪‬ـــﺖ و ﺋـــﻪم ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ زﯾـــﺎﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪﺷــﯽ ﺧــﺎﮐﯽ رۆژھــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــﻪ ژ‪‬ــﺮ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿــﻪﮐﺎن رزﮔــﺎر دهﮐــﺎت‪ .‬ژﮔﺎﻟﯿﻨــﺎ ﮐــﻪ ﻟ‪‬ﮑﯚﻟــﻪر‪‬ﮑﯽ ﺳــﯚﭬﯿﻪﺗﯽ ﯾــﻪ ده‪‬ــ‪ : ‬ﺳــﻤﮑﯚ ﺑــﯚ ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐــﺎری دهﮐــﺮد و‬ ‫ﺑــﻪم ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪ ﻟﻪﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸـــﺘﺒﻮو‪ ،‬رزﮔـــﺎر ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺧــﺎﮐﯽ ﻟـــﻪ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان و ﺟﯿﮕﯿـــﺮ ﮐﺮدﻧـــﯽ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧــﯚی ﺑﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧـــﻪ دا‪ .‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دهزاﻧـــﯿﻦ‬ ‫ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪی رزﮔـــﺎر ﮐﺮدﻧـــﯽ ﺧـــﺎک ﯾﻪﮐ‪‬ﮑـــﻪ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرهﺗﺎﯾﯿﺘﺮﯾﻦ ﻗﯚﻧـــﺎﻏﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوه ی رزﮔـــﺎری ﻧﯿﺸـــﺘﻤﺎن ‪ ،‬ﺑـــﯚ ﺋـــﻪوهی ﺑﺘـــﻮاﻧﯽ ﻟـــﻪ ﭘـــﺎش ﺋـــﻪوه دام و دهزﮔﺎﮐـــﺎن ﻟﻪﺳـــﻪر ﺧـــﺎﮐﯽ‬ ‫ﺋـــﺎزاد ﮐـــﺮاو ﺑﻨﯿـــﺎد ﺑﻨـــﺮێ و ﺑ‪‬ﯾـــﺎری دهﺳـــﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚ ﯾـــﺎ دهو‪‬ـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺑـــﺪرێ‪ .‬دﯾـــﺎره ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪم ﭘﺮۆﺳـــﻪﯾﻪ دا ﭘﺸـــﺘﯽ ﺑـــﻪ ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ‪ ،‬ﺟﻪوھـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎ‪،‬‬ ‫ﻋﻮﻣــﻪر و ﭼــﻪﮐﻮ ﺋﺎﻏــﺎ ﺑﻪﺳــﺘﺒﻮو و ﺑــﻪردهوام ﻟــﻪ ھــﻪوڵ و ﮐﻮﺷﺸــﯽ ﺧﯚﯾــﺪا ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﺑــﻪدﯾﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﭘﺮۆﺳــﻪﯾﻪ‪ .‬ﺳــﻪرهﺗﺎ ﭘ‪‬ﻮهﻧــﺪی ﮐــﺮد ﺑــﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﻪﮐﺎﻧــﻪوه ] ﻣــﺲ ﺑﯿــﻞ [ ﻟــﻪ‬ ‫ﮐﺘ‪‬ﺒﻪﮐـــﻪی ﺧـــﯚی ﺑـــﻪ ﻧـــﺎوی ] ﻓﺼـــﻮل ﻓـــﯽ ﺗـــﺎرﯾﺦ اﻟﻌـــﺮاق اﻟﻘﺮﯾـــﺐ [ ﺑـــﺎس ﺋـــﻪو دهﮐـــﺎت ﻋﻪﻧﻘـــﻪرﯾﺐ ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ ھـــﺎت ﺑـــﯚ ﻻﻣـــﺎن‪ ،‬ﻣﺎﯾﺴـــﯽ ‪ 1919‬ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪﮐﯽ ھ‪‬ﻨـــﺎ ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن‬ ‫ﺳــﻤﮑﯚ و وﺗــﯽ‪ :‬ﺳــﻤﮑﯚ ﺳــ‪ ‬داواﮐــﺎری ھﻪﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ھﺎوﮐﺎرﯾﻤــﺎن ﺑﮑــﺎت ﺑــﯚ داﻣﻪزراﻧــﺪﻧﯽ دهو‪‬ــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐــﻮردی ﻟــﻪ ﻧﺎوﭼــﻪ ﮐﻮردﯾــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان و ﺗﻮرﮐﯿــﻪ ] ﺋﻪوﺳــﺎ ﻋ‪‬ــﺮاق‬ ‫ﻧـــﻪﺑﻮو [ واﺗـــﻪ ﺳﻪراﻧﺴـــﻪری ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن‪ ،‬ﺳـــﻤﮑﯚ داواﻣـــﺎن ﻟ‪‬ـــﺪهﮐﺎت ﮐـــﻪ ﭘﺸـــﺘﮕﯿﺮی ﻟـــ‪ ‬ﺑﮑـــﻪﯾﻦ ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ـــﮏ ھ‪‬ﻨـــﺎﻧﯽ ﺋـــﻪو دهو‪‬ﻪﺗـــﻪ‪ ،‬ﭼـــﻪک و ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯽ ﺑـــﺪهﯾﻨ‪ ‬و ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ‬ ‫ﻣـــﺎدی و ﻣﻪﻋﻨـــﻪوی ﺑﮑـــﻪﯾﻦ و وهﻋـــﺪهی ﺋﻪوهﺷـــﻤﺎن ﭘ‪‬ـــﺪهدا ﮐـــﻪ ﺋﻪﮔـــﻪر دهو‪‬ﻪﺗﻪﮐـــﻪ دروﺳـــﺖ ﺑـــﻮو ﺑـــﯚ ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪی ﭘﺸـــﺘﮕﯿﺮی ﮐـــﺮدن و ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳـــﯽ ﻋﻪﺳـــﮑﻪری ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ‬ ‫ﻟـــﻪ رﯾـــﺰی ﭘﻠﻪﯾـــﻪک داﺑـــ‪ ‬ﺑـــﯚ ﺑﻪﺳـــﺘﻨﯽ ﺋـــﻪو ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﺎﻧـــﻪ و ﺑﻪرژهوهﻧـــﺪی ھﺎوﺑـــﻪش ﻟـــﻪ ﺑـــﻪﯾﻨﯽ ھـــﻪر دوو ﻻ دا‪.‬‬

‫ده‪‬ـــ‪‬ﻦ داواﮐـــﺎری ﺳـــ‪‬ﮫﻪﻣﯽ ﺋـــﻪوه ﺑـــﻮوه ﺋﻪﮔـــﻪر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ‬

‫ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺋـــﻪم ﭘﺮۆژهﯾـــﻪﻣﺎن ﻧـــﻪﮐﺎ ھﯿـــﻮادارﯾﻦ ﻟ‪‬ﻤـــﺎن ﺗ‪‬ـــﮏ ﻧـــﻪدات و دژاﯾـــﻪﺗﯿﻤﺎن ﻧـــﻪﮐﺎت و ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن ﺋﻪوﺳـــﺎ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﭘـــﻪﯾﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪﮐﯿﺎن‬ ‫ھـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑـــﻪ ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘـــ‪‬ﺶ ﺟﻪﻧﮕـــﺪا ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1907‬دا ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ رووﺳـــﻪﮐﺎن ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـــﺎن ﺗﻪﻗﺴـــﯿﻢ ﮐﺮدﺑـــﻮو ﺑـــﯚ ﺳـــ‪ ‬ﻧﺎوﭼـــﻪی ﻧﻔـــﻮوز ﺑـــﻪ‪‬م ﻟـــﻪ دوای ﺟﻪﻧﮕـــﺪا ﮐـــﻪ‬ ‫رووﺳـــﯿﺎی ﺗـــﺰاری ﺗﻮوﺷـــﯽ ﺷﺆڕﺷـــﯽ ﺋﯚﮐﺘـــﯚﺑﺮ ھـــﺎت رووﺳـــﻪﮐﺎن ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـــﺎن ﺑـــﻪﺟ‪ ‬ھ‪‬ﺸـــﺖ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ دهﯾﻪوﯾﺴـــﺖ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺧﯚی ﻗﻮت ﺑﺪات و ﻣﻌﺎھﻪدهی ] ﭘﻪﯾﻤﺎن [ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬ی زاﯾﯿﻨﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ دا ﺑﻪﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣـــﺲ ﺑﯿﻠـــﯽ ده‪‬ـــ‪ : ‬ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎﻣﺎن ﮔـــﻮت ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻣﻌﺎھـــﻪدهی ‪ 1919‬ﻣـــﺎن ھﻪﯾـــﻪ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋ‪‬ـــﺮان و‬ ‫ﺋﯿﺤﺘﺮاﻣــﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﻤــﺎن ﮔﺮﺗــﻮوه و ﻧﺎﻣﺎﻧﮫــﻪوێ دهﺳــﺖ ﻟــﻪ ﮐــﺎرو ﺑــﺎری ﻧــﺎوﺧﯚی ﺋ‪‬ــﺮان وهردهﯾــﻦ ھــﻪروهھﺎ ﺋــﻪ‪: ‬‬ ‫ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ و ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪو ﺟﻮاﺑﻪی ﺋ‪‬ﻤﻪ ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ھﯿﭻ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﮑﯿﺎن ﺑﺪهﯾﻦ زۆر ﻧﺎﺋﻪﻣ‪‬ﺪ ﺑﻮون‪.‬‬ ‫دﯾـــﺎره ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪو ﺣﺎ‪‬ﻪﺗـــﻪ دا ﻧﺎﭼـــﺎر ﺑـــﻮو ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﯿﻪﮐﺎﻧـــﺪا ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿـــﻪک ﮔـــﺮی ﺑـــﺪات ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪو‬ ‫ﺋﻪﺳﺎﺳــــﻪی ﮐــــﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿــــﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﺋﻪوﺳــــﺎ ﺧﻮاﺳــــﺘﯽ ﺋــــﻪوهﯾﺎن ﺑــــﻮو ﮐــــﻪ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــــﻤﺎﻧﯽ ﺑﮕ‪‬ﻧــــﻪوه ﺳــــﻪر‬ ‫ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان‪ .‬ﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﯿــــﻪﮐﺎن ﭘ‪‬ﯿــــﺎن واﺑــــﻮو ﮐــــﻪ ﺑﻪرژهوهﻧــــﺪﯾﺎن ﻟــــﻪوه داﺑــــﻮو ﮐــــﻪ ﻟــــﻪ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ‬ ‫رۆژھـــﻪ‪‬ت دا ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوه ھـــﻪﺑ‪ ‬و ھـــﻪم ﺧﻮاردهﻣﻪﻧﯿﺸـــﯿﺎن ﻟـــﻪ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ﺗـــﻪوه ﺑـــﯚ دهھـــﺎت‪ .‬ﺳـــﻤﮑﯚش‬ ‫ﻟـــﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺋـــﻪوهی ﮐـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﺑﺘـــﻮاﻧﯽ ﺑـــﻪ ﺋﻪﻧـــﺪازهی ﻟﻪﺷـــﮑﺮهﮐﻪی ﭼـــﻪک و ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯽ وهرﮔـــﺮێ‬ ‫ﭘﺸـــﺘﯽ ﺑـــﻪ ﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﯿـــﻪﮐﺎن ﺑﻪﺳـــﺖ و ﺑـــﯚ ﻣـــﺎوهﯾـــﻪﮐﯽ دﯾـــﺎری ﮐـــﺮاو ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋـــﻪوهی ﮐـــﻪ د‪‬ﻨﯿـــﺎ ﺑـــﻮو ﮐـــﻪﻣﺎ‪‬ﯿﯿﺎن‬ ‫دۆﺳـــﺘﯽ ﮐـــﻮرد ﻧـــﯿﻦ ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو دوژﻣﻨـــﯽ ﺳﻪرﺳـــﻪﺧﺘﯽ ﮐـــﻮردن دۆﺳـــﺘﺎﯾﻪﺗﯽ ﮐـــﺮدن‪ .‬ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـــﺎی ﯾـــﺎﻣﻠﮑﯽ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ‪10‬ی ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1920‬ﺳـــﻪرداﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ دهﮐـــﺎت ﺋـــﻪ‪ : ‬ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن دوژﻣﻨـــﯽ ﮐـــﻮردن ﺗـــﯚ ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪﯾﺎن‬ ‫ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋﻪﺑﻪﺳـــﺘ‪‬؟ ده‪‬ـــ‪ : ‬ﻣـــﻦ ﻣﺠﺒـــﻮرم ﺑـــﯚ ﺋـــﻪوهی ﻟﻪﺷـــﮑﺮهﮐﻪم ﺑـــ‪ ‬ﻓﯿﺸـــﻪک و ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯽ ﻧـــﻪﺑ‪‬ﺖ ﺋـــﻪو‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـــﻪم ھـــﻪﺑ‪‬ﺖ‪ .‬دهﺗـــﯚ ﺑـــ‪‬ؤ ﻟـــﻪ ﺟﯿـــﺎﺗﯽ ﻣـــﻦ ﺑـــﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﺑ‪‬ـــ‪ ‬ﺋﻪﮔـــﻪر راﺳـــﺖ دهﮐـــﻪن و ھﺎوﮐـــﺎری‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن دهﮐـــﻪن ﺑـــﺎ ﭘﺸـــﺘﮕﯿﺮﯾﻢ ﺑﮑـــﻪن‪ ،‬ﺋـــﻪ‪‬ﯽ ﺑـــﻪ ھـــﻪﻣﻮو ﺷـــﺘ‪‬ﮑﯽ ﭘﯿـــﺮۆز ﺳـــﻮﯾﻨﺪ‬ ‫دهﺧــﯚم ﮐـــﻪ دهﺑــ‪ ‬دهرﺳـــ‪‬ﮑﯽ وا ﺑـــﻪ ﺗﻮورﮐــﻪﮐﺎن ﺑـــﺪهم ﮐــﻪ ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺧﯚﯾــﺎن ﻟـــﻪ ﺑﯿﺮﯾــﺎن ﻧﻪﭼ‪‬ﺘـــﻪوه و ھـــﻪﺗﺎ ﺋﻪﻧﻘــﻪره ] ﺋﺎﻧﮕـــﺎرا [ ڕاﯾــﺎن دهﻣـــﺎ‪‬ﻢ‪ ،‬دﯾـــﺎره ﺋﻪﻣــﻪ ﺑـــﯚ ﺳـــﻤﮑﯚ‬ ‫ﮐــﺎر‪‬ﮑﯽ ﮔــﺮان ﻧــﻪﺑﻮو ﭼﻮوﻧﮑــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ راﺑــﻪر‪‬ﮑﯽ ﺟــﻪﻧﮕﺎوهر ﺑــﻮو و ﻟــﻪ ﻣــﺎوهی ﺷــﻪڕهﮐــﺎﻧﯽ ﺧــﯚی ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺳــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧــﺪا ﺑــﻪﮔﮋ ﻗــﻪزاق و ژاﻧــﺪارم و ھــﻪﻣﻮو ﻟﻪﺷــﮑﺮی ﺋ‪‬ــﺮان‬ ‫دا ﭼـــﻮوه‪ ،‬ﻟــــﻪ ﺷــــﻪڕهﮐﺎﻧﯽ ﺷـــﻪﮐﻪرﯾﺎز و ﺳــــﻪ‪‬ﻤﺎس و ﻣﯿﺎﻧــــﺪواو و ﺑﯚﮐـــﺎن ﮔــــﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﺋﻪﻓﺴــــﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺳـــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧــــﯽ و ﺳﻪرﻟﻪﺷــــﮑﺮهﮐﺎﻧﯽ ﻟـــﻪ ﺧــــﻮ‪‬ﻦ دا ﮔﻪوزاﻧــــﺪ‪ .‬ﮐﻪﺳــــﺎﻧﯽ‬ ‫وهک ﺳـــﻪردار ﺋﻪرﺷـــﻪد ﻗﻪرهﭼـــﻪداﻏﯽ‪ ،‬ﮐﯚﻟﯿﻨ‪‬ـــ‪ ‬ﻧﻪﺳـــﺮوو‪‬ﺧﺎن‪ ،‬ﺧـــﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑـــﺎن و ﻣـــﻪﻟﯿﮏ زاده ﺋﻪﻓﺴـــﻪری ﮔـــﻪوره ﯾـــﺎ ﺧـــﻮد ﺳﻪرﻟﻪﺷـــﮑﺮی ﮔـــﻪورهی ﺳـــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﺑـــﻮون ﮐـــﻪ‬ ‫ﻟـــﻪو ﺷـــﻪڕاﻧﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ دا ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﭼـــﻮون‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧـــﻪت ﮐﻪﺳـــ‪‬ﮑﯽ وهﮐـــﻮو ﺣﻪﺳـــﻪن ﺋﻪرﻓـــﻪع ﮐـــﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺪﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣـــﯽ ﻟـــﻪ ﻓﻪراﻧﺴـــﻪ و ﻟـــﻪ ﺑـــﻪرزﺗﺮﯾﻦ ﮐﯚﻟﯿﺠـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳـــﻪرﺑﺎزی ﺋﻮروﭘـــﺎ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺪ ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺑـــﺎس دهﮐـــﺎ ده‪‬ـــ‪ : ‬ﻟـــﻪ ﺋـــﻪرزﯾﻨﮑﺎن وﯾﺴـــﺘﻤﺎن ھ‪‬ﺮﺷـــﯽ ﺑﮑﻪﯾﻨـــﻪ ﺳـــﻪر ﮐﻮردهﮐـــﺎن‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﮐـــﻪ ﺋـــﺎوڕم داوه د‪‬ـــﺘﻢ ﮐﻮردهﮐـــﺎن ﭘﺸـــﺘﯿﺎن ﻟـــ‪ ‬ﮔﺮﺗـــﻮوﯾﻦ و ﭘـــﻪﻻﻣﺎری‬ ‫ﻣﻨﯿـــﺎن دا دوای ﮐـــﻮوژاﻧﯽ ‪ 40‬ﮐـــﻪس ﻟـــﻪ ھ‪‬ﺰهﮐـــﻪم ﯾـــﺎ ﺧـــﻮد ﺑـــﻪ دﯾـــﻞ ﮔﯿﺮاﻧـــﯽ ‪ 9‬ﮐـــﻪس ﻣـــﻪﺟﺒﻮور ﺑـــﻮوم ﺑـــﻪ ﭘﺎﺷﻪﮐﺸـــﯽ و ڕا ﮐـــﺮدن‪ ،‬ﻟـــﻪ ﺋـــﻪرزﯾﻨﮑﺎن دوور ﺑﮑﻪوﻣـــﻪوه‪ ،‬ﺑـــﯚ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪﮐﯽ دواﺗﺮ‪ .‬دﯾﺎره ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﮏ ﺳﻪرﮐﺮدهی دﯾﮑﻪ زۆرﺑﻪی ﮐﺎت ﻟﻪ ﭘ‪‬ﺸﻪوهی ﺷﻪڕه ﮐﺎﻧﺪا ﺑﻮون‪ ،‬ﺟﻪﻧﮕﺎوهر ﺑﻮون ھﯿﻨﺪ‪‬ﮏ ﻟﻪواﻧﻪی‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪10 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 10‬‬

‫ﮐـــﻪ ﺑ‪‬ﻨﯿﻮﯾﺎﻧـــﻪ زۆر ﭘ‪‬ـــﯽ ﺳﻪرﺳـــﺎم ﺑـــﻮون‪ ،‬ﺑﺎﺳـــﯽ ﺋـــﻪوهی دهﮐـــﻪن ﮐـــﻪ ھـــﻪﻣﻮو ﮐـــﺎت ر‪‬ـــﮏ ﭘـــﯚش‪ ،‬ﮔـــﻪﻧﺠ‪‬ﮑﯽ ژ‪‬ـــﺮ‪ ،‬رﯾـــﺶ ﺗﺎﺷـــﺮاو ﺑـــﻮوه و ﺳـــﻤ‪‬ﮑﯽ ﺑﭽﮑﯚ‪‬ﻧـــﻪی ھـــﻪﺑﻮو‪ .‬ده‪‬ـــ‪‬ﻦ‬ ‫ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﻪﮐﯽ وا ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ رووی رهﺧﺴـــﺎرهوه ﻟـــﻪ ﺋﻪﻓﺴـــﻪره رووﺳـــﻪﮐﺎن زۆر ر‪‬ـــﮏ و ﭘ‪‬ﮑﺘـــﺮ دهھﺎﺗـــﻪ ﺑـــﻪرﭼﺎو‪ .‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋوو دهﺧﻮ‪‬ﻨﯿﻨـــﻪوه دهزاﻧـــﯿﻦ ﮐـــﻪ‬ ‫ﻟﻪ زۆر ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﺪاﺳﻤﮑﯚ ﺋﻪو د‪‬هق و ﭘﯿﺎو ﮐﻮژه ﻧﯿﻪ ﮐﻪ دوژﻣﻨﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳﯽ دهﮐﻪن‪.‬‬ ‫ﺑــﺎس ﻟــﻪوه دهﮐــﺮێ ﮐــﺎﺗﯽ ﺳــﻤﮑﯚ وﯾﺴــﺘﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐــﻪی ﺧــﯚی دهﺳــﺖ ﭘــ‪ ‬ﺑﮑــﺎ‪ ،‬ﺟــﺎرﭼﯽ ﻧــﺎرد ﻟــﻪ ﻧ‪‬ــﻮ ورﻣــ‪ ‬دا ﺟﺎڕﯾــﺎن داو ﮔﻮﺗﯿــﺎن ﺋــﻪی ﺧــﻪ‪‬ﮑﯽ ورﻣــ‪ ‬ﺋ‪‬ﻤــﻪ ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﮑﻤــﺎن‬ ‫ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋ‪‬ـــﻮه دا ﻧﯿـــﻪ و ﺋ‪‬ـــﻮه ﺑـــﺮای ﺋ‪‬ﻤـــﻪن‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﮔﺮﻓﺘﻤـــﺎن ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺋـــﻪو دهو‪‬ﻪﺗـــﻪ زۆرداراﻧﻪﯾـــﻪ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﺗﺎرﯾﮑﺎﯾـــﻪوه ﮐﻪﺳـــﺎﻧﻤﺎن ﺑـــﯚ دهھ‪‬ـــﻨﻦ و ﺑﻪﺳـــﻪر ﺋ‪‬ﻤـــﻪﯾﺎن‬ ‫دادهﺳــﻪﭘ‪‬ﻨﻦ و زۆردارﯾﻤـــﺎن ﻟ‪‬ﺪهﮐــﻪن‪ .‬وهرن ﺑـــﺎ ﭘ‪‬ﮑـــﻪوه ﮐﺎر‪‬ــﮏ ﺑﮑـــﻪﯾﻦ ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ــﻮ ﺧﯚﻣﺎﻧـــﺪا ﮐﻪﺳـــ‪‬ﮑﯽ ﺷــﯿﺎو ھـــﻪ‪‬ﺒﮋ‪‬ﺮﯾﻦ ﺑـــﯚ ر‪‬ﺒﻪراﯾــﻪﺗﯽ ﺧﯚﻣـــﺎن و ﺗـــﺎ ﻟــﻪم ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗـــﻪ ﻓﺎﺳـــﯿﺪ‬ ‫و ] ﮔﻪﻧﺪه‪‬ـــﻪ [ رزﮔﺎرﻣـــﺎن ﺑـــ‪ .‬ھـــﻪروهھﺎ ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﮔـــﻪﻣﺎرۆی ورﻣ‪‬ـــﯽ دا ﺑـــﯚ رزﮔـــﺎر ﮐﺮدﻧـــﯽ‪ ،‬ﺋﺎﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯿـــﻪﮐﺎن داواﯾـــﺎن ﻟ‪‬ﮑـــﺮد ﮐـــﻪ ﻣﻪﺳـــﯿﺤﯽ ﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ ورﻣـــ‪ ‬ﺑـــﯚ ﺋـــﻪوهی ﺗﻮوﺷـــﯽ‬ ‫زﯾـــﺎن ﻧـــﻪﺑﻦ‪ ،‬ﻣـــﻪﺟﺎﻟﯿﺎن ﺑـــﺪاﺗ‪ ‬ﺷـــﺎری ورﻣـــ‪ ‬ﺑـــﻪﺟ‪ ‬ﺑـــ‪‬ﻦ‪ .‬زۆر ﺑـــﻪ ﺋﺎﺳـــﺎﻧﯽ ر‪‬ﮕـــﺎی ﺑـــﯚ ﮐﺮدﻧـــﻪوه ﮐـــﻪ ھـــﻪرﭼﯽ ﻣﻪﺳـــﯿﺤﯽ ﻟـــﻪ ورﻣـــ‪ ‬ھﻪﯾـــﻪ ﺑ‪‬ﻨـــﻪ دهرهوه‪ ،‬ﺑـــﯚ ﺋـــﻪوهی ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ‬ ‫ﭘــﻪﻻﻣﺎری ورﻣ‪‬ــﯽ دا ﺋــﻪو ﻣﻪﺳــﯿﺤﯿﺎﻧﻪ ﺗﻮوﺷــﯽ زﯾــﺎن ﻧــﻪﺑﻦ‪ ،‬ﺋﻪﻣــﻪش ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧــﻪی ﺋــﻪوه دهردهﺧــﺎ ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ﮐﺎﺑﺮاﯾــﻪﮐﯽ ﻓــﯿ‪‬وی ﯾــﺎ ﺧــﻮد دهﻣــﺎرﮔﯿﺮ ﺑــﻮوﺑ‪ ‬ﻟــﻪ رووی ﺋــﺎﯾﯿﻨﯽ‬ ‫ﯾـــﻪوه واﺗـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ ﯾـــﻪﮐ‪‬ﮏ ﺑـــﻮوه ﻟﻪواﻧـــﻪی ﺑـــﻪ در‪‬ﮋاﯾـــﯽ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳـــﯚ‪‬ﺘﺎن ﻋﻪﺑﺪوﻟﺤﻤﯿـــﺪ ﮔـــﻪورهﺗﺮﯾﻦ دوژﻣﻨﺎﯾـــﻪﺗﯽ ﺋـــﻪو ﺳـــﯚ‪‬ﺘﺎﻧﻪی دهﮐـــﺮد‪ ،‬ھـــﻪروهھﺎ رووداو‪‬ﮑـــﯽ ﺗـــﺮ ﮐـــﻪ‬ ‫ﺣﻪﺳـــﻪن ﺋﻪرﻓـــﻪع ده‪‬ﮕ‪‬ﺮ‪‬ﺘـــﻪوه ﺋـــﻪ‪ ] : ‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ھ‪‬ـــﺰی ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﺗ‪‬ﮑﺸـــﮑﺎﻧﺪ ﺋﻪﻓﺴـــﻪر‪‬ﮑﯽ ﺗ‪‬ـــﺪا ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ ﺋﻪﻓﺴـــﻪرهﮐﻪی وت ﺋـــﺎوره ﻓ‪‬ـــﺮم ﮐـــﻪ ﺋـــﻪم ﭼﻪﮐـــﻪ ﭼـــﯚن ﺑـــﻪﮐﺎر‬ ‫دێ؟ رهﺷﺎﺷـــ‪‬ﮑﯽ در‪‬ـــﮋ ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺋﻪﻓﺴـــﻪرهﮐﻪ رووی ﭼﻪﮐﻪﮐـــﻪی ﮐـــﺮده ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ‪ .‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﯾﻪﮐﺴـــﻪر ھﻪ‪‬ﻤـــﻪﺗﯽ ﮐـــﺮده ﺳـــﻪری و دهﺳـــﺘﯽ ﮔـــﺮت و ﭘ‪‬ـــﯽ وت ﺳﭙﺎﺳـــﺖ دهﮐـــﻪم‬ ‫ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﯚ ﺧﯚم دهزاﻧﻢ ﭼﯚﻧﯽ رهﻓﺘﺎر دهﮔﻪڵ ﺑﮑﻪم [‪.‬‬ ‫ﺋﻪرﻓــــﻪع ده‪‬ــــ‪ : ‬ھــــﻪﻣﻮو ﭼــــﺎوهر‪‬ﯽ ﺋــــﻪوهﯾﺎن دهﮐــــﺮد ﺑــــﻪ ﺗﻮﻧــــﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷــــ‪‬ﻮه ﻟــــﻪ ﻧــــﺎوی ﺑــــﻪرێ‪ ،‬ﮐــــﻪﭼﯽ دهﺳــــﺘﯽ ﮐــــﺮد ﺑــــﻪ ﮔﯿﺮﻓــــﺎﻧﯽ و ﻟﯿﺮهﯾــــﻪﮐﯽ ز‪‬ــــﺮی داﯾــــﻪ و وﺗــــﯽ ]‬ ‫ﺗﺎﮔﻪﯾﺸـــﺘﻨﻪوهی ﺑـــﯚ ﻧﺰﯾـــﮏ ﻟﻪﺷـــﮑﺮی ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑـــﻪر‪‬ﯽ ﺑﮑـــﻪن [ ﯾـــﺎﻧﯽ ﺋﻪﻣﺎﻧـــﻪ ﮐﯚﻣـــﻪ‪‬ﮏ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﯿﺴـــﺘﻦ‪ .‬ﻟـــﻪ رۆژﻧﺎﻣـــﻪی ﺑـــﺎﻧﮕﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﺎس ﻟـــﻪوه دهﮐـــﺮێ ﺳـــﻤﮑﯚ ﺗﻪﻟـــﻪﻓﺎﺗ‪‬ﮑﯽ‬ ‫زۆری ﻟــــﻪ ﺳــــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧــــﯽ ﮔﻪﯾﺎﻧــــﺪووه و ﺑــــﻪﯾﺎﻧ‪‬ﮑﯽ دهرﮐــــﺮدوه‪ ،‬ده‪‬ــــﺖ ‪ :‬ﭘﯿﻮﯾﺴــــﺘﻪ ﻟﻪﺳــــﻪر ھــــﻪﻣﻮو ﻋﻪﺷــــﯿﺮهﺗﻪﮐﺎن ﺑﻪﺷــــﺪاری ﺑﮑــــﻪن ﻟــــﻪوهی ﺋــــﻪم ﺗﻪﻟﻪﻓﺎﺗــــﻪی ] زﯾــــﺎن [‬ ‫دوژﻣﻦ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺷﯿﺎو ﮐﻔﻦ و دﻓﻦ ﺑﮑﺮ‪‬ﻦ و ﻧﻮ‪‬ﮋﯾﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﺑﮑﺮێ و ﺑﻪ ﺧﺎک ﺑﺴﭙ‪‬ﺮدرﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻟـــﻪ ﮐﺎﺗﯿـــﺪا ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دهﺑﯿﯿـــﻨﻦ ﮐـــﻪ دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﮐـــﻮرد دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑـــﻪ چ ﺷـــ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴـــﺘﻪ و ﻧﺎﻣﻪرداﻧـــﻪ‪ ،‬دهﺳـــﺘﯿﺎن ﻟـــﻪ ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ ﮐـــﻮرد دا ھـــﻪﺑﻮوه و ﺑـــﻪ چ‬ ‫ﺷــ‪‬ﻮاز‪‬ﮏ ﻣﺎﻣﻪ‪‬ـــﻪﯾﺎن ﻟـــﻪ ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﮐـــﻮرد دا ﮐـــﺮدوه و ﭼــﺆن ﭘـــﺎش ﮐﻮﺷـــﺘﻨﯽ ھ‪‬ﺸــﺘﺎ ﺋﺎﻣـــﺎده ﻧـــﻪﺑﻮون وازی ﻟ‪‬ﺒ‪‬ــﻨﻦ‪ ،‬ﯾـــﻪک ﻟﻪواﻧـــﻪ ﺧــﯚدی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻮو ﮐــﻪ ﭘـــﺎش ﺷـــﻪھﯿﺪ ﮐﺮدﻧـــﯽ‬ ‫ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1930‬ﺳــ‪ ‬رۆژ ﺑــﻪ دهرﮔــﺎی ورﻣــ‪ ‬دا ھــﻪ‪‬ﯿﺎن واﺳــﯽ ﺑــﻮو‪ .‬دﯾــﺎره زۆر ﻧﻤﻮوﻧــﻪی ﺗــﺮ ھﻪﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺋ‪‬ﻤــﻪ ﺑﯿــﺮۆرای ﺋــﻪو ﺷﯚﭬ‪‬ﻨﯿﺴــﺘﻪ ﻓــﺎرس و ﻟ‪‬ﭙﺮﺳــﺮاوه ﮐﯚﻟﯚﻧﯿﺎﻟﯿﺴــﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن و ھـــﻪروهھﺎ ﺑﻪرژهوهﻧـــﺪی ﺧـــﻮازه ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن رهد ﺑﺪاﺗـــﻪوه ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪن ﮐـــﻪ ﯾـــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـــﻪ دوﮐﯚﻧﯿﻨﺘـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـــﻮرﮐﯽ ﮐـــﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳـــﯽ ﺋـــﻪرﮐﺎﻧﯽ ﺷـــﻪڕ ﺑـــﯚ ﺋـــﯚزدهﻣﯿﺮی‬ ‫ﺑـــﺮدووه ﺋـــﻪ‪ ] : ‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﮔـــﻪﻧﺠ‪‬ﮑﯽ ﻓ‪‬ﻠﺒـــﺎزه زۆر ورﯾﺎﯾـــﻪ‪ ،‬ﺋـــﻪم ﮐﺎﺑﺮاﯾـــﻪ ﺋـــﻪ‪ : ‬ﺑﯿـــﺮی ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻟـــﻪ ﮐﻪﻟﻠـــﻪی داﯾـــﻪ ﺋـــﻪو ﺧﻪﻧﺠـــﻪرهی ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﺑﻪرﭘﺸـــﺘﯿﻨﺪهﮐﻪی داﯾـــﻪ ﺑـــﯚ‬ ‫ﮐـــﺎﺗ‪‬ﮑﯽ ھـــﻪ‪‬ﮕﺮﺗﻮوه ﮐـــﻪ ﺧـــﯚی ﭼـــﺎوهر‪‬ﯽ دهﮐـــﺎ و ھـــﻪر ﺋﻪوهﻧـــﺪه ﮐـــﺎری ﺑـــﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪﯾـــﻪ‬ ‫ھـــﻪﺗﺎﮐﻮو ﭘﺮۆژهﮐـــﻪی ﺧـــﯚی دهﭼﻪﺳـــﭙ‪‬ﻨﯽ [‪ ،‬ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﺪا ﺑﯚﯾـــﻪ ﺋـــﻪوان ھ‪‬ﭽﮑـــﺎﺗﯽ ﻟـــﻪ‬ ‫ﺳـــﻤﮑﯚ ﻏﺎﻓـــ‪ ‬ﻧـــﻪﺑﻮون و ﮐـــﺎﺗ‪‬ﮑﺶ ﻟﻪﺷـــﮑﺮی رهزاﺷـــﺎ ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﭘﺎ‪‬ﭙﺸـــﺘﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﯿـــﻪﮐﺎن‬ ‫ﯾﻪﮐﺴـــــﻪر ﭘﻪﻻﻣﺎرﯾﺎﻧﺪا‪،‬ﻟـــــﻪ ﮐـــــﻪﻣﯿﻨ‪‬ﮏ دا ژﻧﻪﮐـــــﻪﯾﺎن ﮐﻮﺷـــــﺖ و ﺳـــــﻪروهت و ﺳـــــﺎﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪﯾﺎن ﺑـــﻪ ﺗـــﺎ‪‬ن ﺑـــﺮد و ﺧﻪﺳـــﺮهوی ﮐـــﻮڕی ﮐـــﻪ ﺗﻪﻣـــﻪﻧﯽ ﭼﻪﻧـــﺪ ﺳـــﺎ‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﮐـــﻪم ﺗ‪‬ﭙـــﻪری ﻧـــﻪدهﮐﺮد ﺑـــﻪ دﯾـــﻞ ﮔﯿـــﺮاو ﺧﻮﺷـــﯽ ﺑـــﻪ ھـــﻪزار زهﺣﻤـــﻪت ﻟـــﻪو ﮐﻪﻣﯿﻨـــﻪی‬ ‫ﺗﻮرﮐـــﻪﮐﺎن ﻧـــﻪﺟﺎﺗﯽ ﺑـــﻮو‪ .‬دﯾـــﺎره ﺋﻪﮔـــﻪر ﺗﻪﻣﺎﺷـــﺎی دوﮐﯚﻣ‪‬ﻨﺘـــﻪﮐـــﺎﻧﯽ ﺑـــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﮑـــﻪن‬ ‫ﻟـــﻪ ﺳـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ زۆر ﺷـــﺘﯽ ﺗ‪‬ﺪاﯾـــﻪ‪ .‬ﯾـــﻪﻋﻨﯽ ﺋـــﻪو دوﮐﯚﻣ‪‬ﻨﺘﺎﻧـــﻪ ھـــﻪﻣﻮو ﺑـــﺎس ﻟـــﻪوه‬ ‫دهﮐــــــﻪن ﮐــــــﻪ رۆژھــــــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳــــــﺘﺎن ﻟــــــﻪو ﺳــــــﻪردهﻣﻪ دا ﺑــــــﻪرهو ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧــــــﻪوه و‬ ‫ﺳــــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ دهڕوا‪ ،‬ﯾــــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟــــﻪو دوﮐﯚﻣ‪‬ﻨﺘﺎﻧــــﻪ ده‪‬ــــ‪ : ‬ﺑﺎﺷــــﻪ ﺋﻪﮔــــﻪر ﮐﻮردهﮐــــﺎن‬ ‫ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﮐـــﻪ ﺧـــﻪر‪‬ﮑﻦ ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯽ ﻓﺎﺳـــﺪی ﺋ‪‬ـــﺮان دهرووﺧ‪‬ــﻨﻦ داوای ﺋـــﻪوهﻣﺎن ﻟـــ‪ ‬ﺑﮑـــﻪن‬ ‫ﮐــــﻪ ﭘﺸــــﺘﮕﯿﺮی ﺋــــﻪم ﭘــــﺮۆژهی دهو‪‬ﻪﺗــــﻪ ﮐﻮردﯾﻪﮐــــﻪﯾﺎن ﺑﮑــــﻪﯾﻦ و ﺑﻪﺷــــ‪‬ﮏ ﺑــــﻦ ﻟــــﻪو‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗـــﻪ ﮐﻮردﯾﯿـــﻪی ﮐـــﻪ ] ﺳـــﯿﭭﻪر [ ﺑﺎﺳـــﯽ ﮐـــﺮدووه ﻣﻪﻋﻘﻮو‪‬ـــﻪ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﺑ‪‬ـــﯿﻦ ﻟﻪﺑـــﻪر ﺋـــﻪوهی ﭘـــﻪﯾﻤﺎﻧﻤﺎن ﺑـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان داوه ﮐـــﻪ ﯾﻪﮐﯿـــﻪﺗﯽ ﺧـــﺎﮐﯽ ﺑﭙـــﺎر‪‬ﺰﯾﻦ‪ ،‬ﺧﯚﻣـــﺎن ﻟـــﻪ ﺋﺎﺳـــﺖ‬ ‫ﺋـــﻪو ﺳـــﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪی ﮐﻮردهﮐـــﺎن ﺑ‪‬ـــﺪهﻧﮓ ﮐـــﻪﯾﻦ؟ ﺋـــﻪ‪ : ‬ﺑﻪراﺳـــﺘﯽ ﮐـــﺎر‪‬ﮑﯽ وا وهزﻋﻤـــﺎن ﻟـــﻪ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﺪا دهﺧﺎﺗـــﻪ ﺣﺎ‪‬ـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﺧـــﺮاپ ﮐـــﻮرد ﻗـــﻪﺑﻮوڵ ﻧﺎﮐـــﺎت ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪر‬ ‫ﺣﯿﺴﺎﺑﯽ ﺋﻪوان ﭘﻪﯾﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪی ﺧﯚﯾﺎن و ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪدێ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻦ‪ ،‬دﯾﺎره ھ‪‬ﻨﺪﯾﮏ ﻟﻪو ﺋﻪﻓﺴﻪراﻧﻪ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ واﻗﻌﯽ ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪11 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 11‬‬

‫ﺧﺴـــﺘﯚﺗﻪ ﭘ‪‬ﺸـــﻪوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﯾـــﺎ ﺧـــﯚ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑـــﺎ‪‬ی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺑﺮﯾـــﺎری ﺋـــﻪوه دهدات ﺑـــﻪ ھـــﯿﭻ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪک ﻧـــﻪک ھـــﻪر ھﺎوﮐـــﺎری ﺳـــﻤﮑﯚ ﻧـــﻪﮐﺮێ ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو ﺋ‪‬ﻤـــﻪ‬ ‫دهﺑﯿﻨــﯿﻦ ﮐــﻪ ﮐﻮدهﺗـــﺎی ﺷــﻮﺑﺎﺗﯽ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬ﮐـــﻪ ﺑــﻮو ﺑــﻪ ھـــﯚی ھﺎﺗﻨــﻪ ﺳـــﻪر ﮐــﺎری رهزاﺧــﺎن راﺳـــﺘﻪ و ﺧــﯚ دهﺳــﺘﯽ ﺳـــﻪﯾﺪ ] ﭼﯿﺎاﻟــﺪﯾﻦ ﮔﺒﺎﮔﺒــﺎﯾﯽ ﺗ‪‬ـــﺪا ﺑــﻮو [‪ .‬ﮐﻮدهﺗﺎﯾـــﻪﮐﯽ‬ ‫ﺳــﯿﺮف ] ﺻــﺮف [ ﺑﺮﯾﺘــﺎﻧﯽ ﺑــﻮو‪ .‬ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﺋــﻪوهی د‪‬ــﺖ ﮐــﻪ ﺋ‪‬ــﺮان ﺑــﻪرهو ﭘﺎرﭼــﻪ ﭘﺎرﭼــﻪ ﺑــﻮون دهروا‪ ،‬ﻟــﻪ ﺑــﺎﮐﻮور ﺟﻤﮫﻮورﯾــﻪﺗﯽ ﮔــﯿﻼن داﻣــﻪزراوه ﻟــﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن‬ ‫] ﺷـــ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤـــﺪﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ [ ﺟﻤﮫـــﻮوری ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎﻧﯽ راﮔﻪﯾﺎﻧـــﺪووه و ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی ﯾـــﻪﮐﯽ ﺗﻮﻧـــﺪ و ﺗـــﯚ‪‬ﯽ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺳـــﻤﮑﯚ ھﻪﯾـــﻪ‪ ،‬ﺳـــﻤﮑﯚ ﺗـــﻪواوی رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ دهرﯾﺎﭼـــﻪی واﻧـــﯽ‬ ‫ﺧﺴـــﺘﯚﺗﻪ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﯾـــﻪوه و ﻟـــﻪ ﺧﻮارﯾﺸـــﻪوه ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺳـــﻨﻪ ﻣـــﻪﺣﻤﻮود ﺧـــﺎﻧﯽ دز‪‬ـــﯽ و ﺳـــﻪرۆک ﻋﻪﺷـــﯿﺮهﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﺷـــ‪‬ﺦ ﻣـــﻪﺣﻤﻮود دا ﺗ‪‬ﮑـــﻪ‪‬و ﺑـــﻮون و‬ ‫دهﯾﺎﻧﮫــــﻪوێ دهﺳــــﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐــــﻮردی ﻟــــﻪو ﺑﻪﯾﻨــــﻪدا دروﺳــــﺖ ﺑﮑــــﻪن‪ .‬ﺋــــﻪو ﭘ‪‬ــــﯽ وا ﺑــــﻮو ﺋــــﻪو ﻣﻪﺳــــﻪﻟﻪﯾﻪ ﺑــــﻪرهو ﺋــــﻪوه دهڕوا ﮐــــﻪ ﺑــــﻪ ﻓ‪‬ﻌﻠــــﯽ ﺋﯿﺴــــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــــﺎ ﻟــــﻪ‬ ‫رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎوهراﺳـــﺖ ﺑﮑﻪو‪‬ﺘـــﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳـــﯽ‪ .‬ھـــﻪر ﻟﻪﺑـــﻪر ﺋـــﻪوهش ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺑ‪‬ﯾـــﺎری واﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﻧﺎوﭼـــﻪی ﻧﻔـــﻮوزی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺧـــﯚی ﺑـــ‪ ‬ﭼﻮﻧﮑـــﻮ ﺑـــﯚ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ زۆر ﺟ‪‬ﮕــﻪی ﺑﺎﯾــﻪخ ﺑــﻮو‪ .‬ﺑــﻪ ھـــﯚی ﻧﻔــﻮوزی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﻟــﻪ ﺑﺎﺷــﻮور‪ .‬ﻧـــﻪوﺗﯽ ﺋــﻪھﻮاز‪ ،‬ھﺎوﺳــﯿﯿﻪﺗﯿﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻟــﻪ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ رووﺳـــﯿﻪ ﮐــﻪ ﺷﺆڕﺷــﯽ ﺋﯚﮐﺘــﯚﺑﺮی ﺗ‪‬ــﺪا ﺑـــﻮو‬ ‫و ﺳﯿﺴـــﺘﻤ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـــﻪی ﺳﯿﺴـــﺘﻤﯽ رۆژﺋـــﺎوا ﺋﺎﯾـــﺪۆﻟﯚژﯾﺎی رۆژﺋـــﺎوا ﺗ‪‬ـــﺪا ھـــﺎﺗﺒﻮو ﺳـــﻪرﮐﺎر دهﯾـــﺎن وﯾﺴـــﺖ ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﻪوه ﮔـــﻪﻣﺎرۆی ﺑـــﺪهن‪ ،‬ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﻪوه و ھﺎوﮐـــﺎری رووﺳـــﻪ‬ ‫ﺳـــﭙﯿﻪﮐﺎن ﺑﮑـــﻪن ﻟـــﻪ ﺷـــﻪڕی ﻧـــﺎوﺧﯚ دا و ھـــﻪروهھﺎ ﻧﻔـــﻮوزی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﯿـــﻪﮐﺎن ﻟـــﻪ ﻣ‪‬ﺰوﭘﯚﺗﺎﻣﯿـــﺎ و ھـــﻪروهھﺎ ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان و ﭘﺎراﺳـــﺘﻨﯽ ﺧـــﺎﮐﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان‪ .‬ھـــﻪر ﺑﯚﯾـــﻪ ﻟـــﻪ ‪ 1921‬دا‬ ‫ھﺎوﮐـــﺎری رهزاﺧﺎﻧﯿـــﺎن ﮐـــﺮد ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ ﺧ‪‬ـــﺮا ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ زﯾﻨـــﺪوو ﺑﮑﺎﺗـــﻪوه‪ ،‬ﭼـــﻪک و ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯽ ﭼﺎﮐﯿـــﺎن ﭘـــ‪ ‬دا و ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهﮐﺎﻧﯿﺎن ﯾـــﻪک ﺑـــﻪ دوای ﯾـــﻪک دا ﻟـــﻪ‬ ‫ﮔـــﯿﻼن و ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﺧـــﻪ‪‬ﺘﺎﻧﯽ ﺧـــﻮ‪‬ﻦ ﮐـــﺮد و دوا ﺟـــﺎرﯾﺶ رووی ﮐـــﺮده ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ھـــﻪﺗﺎﮐﻮو ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1923‬ﮐـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚی ﺗ‪‬ﮑﺸـــﮑﺎﻧﺪ رهزاﺧـــﺎن و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﻪﮐﺎن ﺋﯚﻗﺮهﯾـــﺎن‬ ‫ﻧـــﻪﮐﺮت ھـــﻪﺗﺎ ﺳـــﻪرﻧﺠﺎم ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1930‬زاﯾﯿﻨـــﯽ ﺳـــﻤﮑﯚﯾﺎن ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ زۆر ﻓﯿ‪‬ﺒﺎزاﻧـــﻪ ﻟـــﻪ ﻧـــﺎو ﺷـــﺎری ﺷـــﻨﯚ دا ﮐﻮﺷـــﺖ دﯾـــﺎره ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﯚ ﺧـــﯚی ھـــﻪم ﻓﺎرﺳـــﻪﮐﺎن و ھـــﻪم‬ ‫ﻋﻪﺟﻪﻣﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎش دهﻧﺎﺳﯽ ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧﻪوه ﺗﻮاﻧﯿﺎن ﺑﯿﺨﻪﻧﻪ داوهوه‪.‬‬ ‫ھﻪرﭼﻪﻧـــﺪ ﺑـــﻪ ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ ﻓﺎرﺳـــﻪﮐﺎﻧﺪا ﻧـــﻪﭼﻮو ﺑـــﻮوه ﺳـــﻪر ﻣﯿـــﺰی ﮔﻔـــﺖ و ﮔـــﯚ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو دوو ﺳـــﻪد ﭼﻪﮐـــﺪاری ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ دا ﺑـــﻮو و ﺗـــﻪواوی ﺳـــﻪرۆک ﺧ‪‬ـــﻪﮐﺎﻧﯽ ھـــﻪرﮐﯽ و‬ ‫ﮔـــﻪردی ﻟـــﻪ ﮔـــﻪڵ دا ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﭘ‪‬ﻧـــﯽ ﮐﻮﺷـــﺘﻨﻪﮐﻪی ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮازﯾﮑﯽ زۆر زﯾﺮهﮐﺎﻧـــﻪ دار‪‬ـــﮋ ڕاﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺋـــﻪﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑـــﻪ ﺟﯚر‪‬ـــﮏ ﻟـــﻪ ﮐﯚﻣـــﻪڵ ﮐـــﻮژی ﯾـــﺎن ژﺋﻨﯚﺳـــﺎﯾﺪی ﻟـــﻪ ﻗﻪ‪‬ـــﻪم‬ ‫ﺑــﺪهﯾﻦ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪﮐﻪ ﺳــﻤﮑﯚی ﻧــﻪﮔﺮﺗﺒﻮو‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬ﮑﻮو ﻧــﯚ ﮐــﻪس ﻟــﻪ ﺳــﻪرۆک ﻋﻪﺷــﯿﺮهﺗﻪﮐﺎﻧﯽ رۆژھــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺸــﯽ ﮔﺮﺗــﻪوه ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺷــﺎری ﺷــﻨﯚ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺳــﻤﮑﯚ‬ ‫دا ﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ـــﺮهوه ﻣـــﻦ ﺳـــﻪﻋﺎﺗ‪‬ﮏ دوو ﺳـــﻪﻋﺎﺗﯽ ﺗـــﺮﯾﺶ ﻗﺴـــﻪﺗﺎن ﺑـــﯚ ﺑﮑـــﻪم ﭘـــ‪‬ﻢ واﻧـــﯽ ﯾـــﻪ ﺑﺘـــﻮاﻧﻢ ﺑـــﻪ وردی ﺗـــﻪواوی ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺧـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚﺗﺎن ﺑﺨﻪﻣـــﻪ ﺑـــﻪرﭼﺎو‪ ،‬ﺋﻪوهﻧـــﺪهی‬ ‫ھﻪﯾـــﻪ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺧـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ر‪‬ﺒـــﻪر‪‬ﮑﯽ ﮔـــﻪورهی ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ و رزﮔـــﺎر‪‬ﺨﻮازی ﮔـــﻪﻟﯽ ﮐـــﻮرد ﺑـــﻮوه‪ .‬ﺑـــﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـــﻪی ھـــﻪﻣﻮو ﺋـــﻪو ﺑﯚﭼﻮوﻧـــﻪ ﺷﯚﭬﯿﻨﯿﺴـــﺘﺎﻧﻪی ﮐـــﻪ‬ ‫ﭘﯿﯿــﺎن واﯾـــﻪ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﯾﺎﻏﯿﮕـــﻪر‪‬ﮑﯽ ﺧ‪‬ـــﻪﮐﯽ ﯾـــﻪ‪ ،‬ﺋــﻪم ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوﯾـــﻪ ﮐﯚﻣـــﻪ‪‬ﮏ ﻓﺎﮐﺘـــﻪری زۆر ﮔﺮ‪‬ﻨﮕـــﯽ ﻟـــﻪ ﭘﺸـــﺘﻪوهﯾﻪ ﮐــﻪ ﺑﻪﺷـــ‪‬ﮏ ﻟـــﻪو ﻓﺎﮐﺘﻪراﻧـــﻪ ﺑـــﺮﯾﺘﯿﻦ ‪ :‬ﻟـــﻪوه ﮐـــﻪ‬ ‫دروﺳــــﺖ ﺑــــﻮوﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗــــﻪ ﻧﻪﺗﻪواﯾــــﻪﺗﯽ ﯾــــﻪﮐﺎﻧﯽ رۆژھــــﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎوهراﺳــــﺖ ﻟــــﻪ دوای ﺟــــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫــــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐــــﻪم ھــــﻪر ھــــﻪﻣﻮوﯾﺎن ﺋﺎﮐــــﺎﻣﯽ دارﺷــــﺘﻨﻪوهی ﻧﻪﺧﺸــــﻪی رۆژھــــﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻧﺎوهراﺳـــﺖ ﺑـــﻮو ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن زﻟﮫ‪‬ﺰهﮐﺎﻧـــﻪوه دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺋـــﻪردهن ] اردن [‪ ،‬دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺳـــﻮورﯾﻪ‪ ،‬دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﻋ‪‬ـــﺮاق ﻣﯿﺮﻧﯿﺸـــﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪﻧـــﺪاو ﭘﺎراﺳـــﺘﻨﯽ ﯾﻪﮐﯿـــﻪﺗﯽ ﺧـــﺎﮐﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان و‬ ‫ﮔـــﯚرﯾﻨﯽ ﻟـــﻪ ﺋﯿﻤﭙﺮۆاﺗﻮورﯾﻪﯾﺘـــﻪﮐﯽ ﻗﺎﺟـــﺎری ﯾـــﻪوه ﺑـــﯚ دهو‪‬ـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﯾـــﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧﭽﯿﻪﺗﯿﯿـــﻪﮐﯽ ﺗـــﻪواو‪ ،‬ﺋﻪﻣﺎﻧـــﻪ ﺗ‪‬ﮑﺮاﯾـــﺎن ﭘﺎ‪‬ﭙﺸـــﺘﯽ زﻟﮫ‪‬ﺰهﮐـــﺎن ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎی ﻟــــﻪ ﮔــــﻪڵ ﺑـــﻮوه‪ .‬دﯾــــﺎره ﻟــــﻪو ﺑﻪﯾﻨــــﻪدا ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﮐــــﻪﻣﺎڵ و ﺑﺰووﺗﻨــــﻪوهی ﮐــــﻪﻣﺎ‪‬ﯽ دهﺗـــﻮاﻧﯽ وهک ﺋﻪواﻧــــﻪی دﯾﮑــــﻪ ﻧــــﻪﺑ‪ ‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﮐــــﻪﻣﺎ‪‬ﯿﺶ ﺋﻪﮔــــﻪر‬ ‫ھﺎوﮐـــﺎری رووﺳـــﻪﮐﺎن ﻧﻪﺑﻮوﻧﺎﯾـــﻪ ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪری ﺑـــﻮرژوازی ﻧﯿﺸـــﺘﻤﺎﻧﯿﺎن ﻟـــﻪ ﻗﻪ‪‬ـــﻪم دهدا و ﺑـــﻪ ھـــﻪزاران رۆﺑـــ‪ ‬و ﺑـــﻪ ﺑﺎرھـــﺎ ﭼـــﻪﮐﯿﺎن ﺑـــﯚ دهﻧـــﺎرد ﺋـــﻪو ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾـــﻪ‬ ‫ﻧﻪﯾـــﺪهﺗﻮاﻧﯽ ﻟـــﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﯾﻮﻧـــﺎی ﯾﻪﮐﺎﻧـــﺪا ﺳـــﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﺑـــﻪ دهﺳـــﺖ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ـــﺖ‪ .‬دﯾـــﺎره ﺳـــﻤﮑﯚ ﺗـــﻪواوی ﺋـــﻪو ھ‪‬ﺰاﻧـــﻪی ﺗـــﺎﻗﯽ ﮐـــﺮد ﺑـــﻮوه ﻧـــﻪک ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ﺋﻪواﻧـــﻪوه ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟـــﻪ‬ ‫ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﮐـــﻪی ﻧـــﻪﮐﺮا‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮو ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ھﻪﻣﻮوﯾﺎﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ ﺗﻮﻧـــﺪی دژاﯾـــﻪﺗﯽ ﮐـــﺮا‪ ،‬ﯾﻪﮐﯿـــﻪﺗﯽ ﺳـــﯚﭬﯿﻪﺗﯿﺶ ﻟـــﻪ ر‪‬ﮑـــﻪی ﻓﯿﺮﻗـــﻪی ﯾـــﺎزدهی ﺑﻪﻟﺸـــﻪوﯾﮑﻪﮐﺎن ﺑـــﻪ ھﺎوﮐـــﺎری‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـــﻪﮐﺎن ھـــﻪو‪‬ﯿﺎن دهدا ﺑـــﯚ ﮔﻪراﻧـــﻪوهی ﻟﻪﺷـــﮑﺮی ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑـــﯚ ﻧﺎوﭼﻪﮐـــﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑـــﻪ رووﺳـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪ‪‬ﺸـــﻪوﯾﮑ‪‬ﺶ ﺑـــﻪ رهزاﺷـــﺎ ھـــﻪڵ ﺧﻪ‪‬ـــﻪﺗﺎ ﺑـــﻮون‪ ،‬ﭘ‪‬ﯿـــﺎن وا ﺑـــﻮو ﺑـــﻪﻓ‪‬ﻌﻠﯽ‬ ‫رهزاﺷــــﺎ ﮐﺎﺑﺮاﯾــــﻪک ﻧﻮ‪‬ﻨــــﻪری ﺑــــﯚرژوای ﻧ‪‬ﺸــــﺘﻤﺎﻧﯽ ﯾــــﻪ‪ ،‬ﺋــــﻪوان دووھــــﻪم ﻻﯾــــﻪن ﺑــــﻮون ﻟــــﻪ ﭘــــﺎش ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــــﺎ ﺋ‪‬ﻌﺘﺮاﻓﯿــــﺎن ﺑــــﻪ دهو‪‬ﻪﺗﻪﮐــــﻪی ﮐــــﺮد‪ .‬ﺗــــﻪﻧﯿﺎ ﭼــــﻮار رۆژ دوای‬ ‫ﮐﻮدهﺗﺎﮐــﻪی ﺋﯿﻌﺘﺮاﻓﯿــﺎن ﭘــ‪ ‬ﮐــﺮد‪ .‬ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺋــﻪو ھـــﻪﻣﻮو ھﻪو‪‬ــﻪی ﺳــﻤﮑﯚ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ رووﺳــﻪﮐﺎﻧﺪا ﻧــﻪک ﭘﺸــﺘﯿﮕﯿﺮی ﯾـــﺎن ﻧــﻪﮐﺮد ﺑــﻪ‪‬ﮑﻮو ھــﻪم ﻟــﻪ رووی ﺋــﺎﺑﻮوری ﯾــﻪوهم ھـــﻪم‬ ‫ﻟــﻪ رووی ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﯾــﻪوه‪ ،‬ھـــﻪم ﻟـــﻪ رووی ﭼﻪﮐــﺪاری ﯾـــﻪوه ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮی دوژﻣﻨﻪﮐﻪﺷـــﯿﺎن ﮐـــﺮد‪ .‬دﯾــﺎره ﮐ‪‬ﺸـــﻪ ﻧﺎوﺧﯚﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤــﻪ ھـــﻪﻣﻮو ﮐــﺎت ﻟـــﻪ ﺑـــﻪر ﭼﺎوﻣﺎﻧــﻪ‪ ،‬ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪی ﮐـــﻪم‬ ‫و ﮐـــﻮرﺗﯽ ﯾـــﻪ ﻧﺎوﺧﯚﯾـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـــﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐـــﻮردهواری ﻓﺎﮐﺘـــﻪر‪‬ﮑﯽ زۆر ﮔـــﺮ‪‬ﻨﮕﻦ و دهﺗـــﻮاﻧ‪‬ﻦ ﯾﻪﮐﺴـــﺎﻧﯽ ﺑﮑـــﻪﯾﻦ ﺑـــﻪ ﻓﺎﮐﺘـــﻪره ﻧﯿﻮدهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﯾـــﻪﮐﺎن‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪت ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دهزاﻧـــﯿﻦ‬ ‫رۆژھــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــﻪ دوای ﺟـــﻪﻧﮕﺊ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐــﻪم ﮐـــﻪ ﻣﺎوهﯾــﻪک ﺑــﻮو داری ﺑــﻪ ﺳـــﻪر ﺑــﻪردی ﯾــﻪوه ﻧـــﻪﻣﺎﺑﻮو‪ ،‬ﺷــﺎری وای ھــﻪﺑﻮو ‪ 5‬ﺟــﺎر ﺳـــﻮوﺗﺎو ﺑــﻮو‪ ،‬دروﺳــﺖ ﮐﺮدﻧـــﯽ‬ ‫دهو‪‬ــﻪت ﻟﻪﺳــﻪر ﺧـــﺎﮐ‪‬ﮑﯽ ﺳــﻮوﺗﻤﺎک و و‪‬ــﺮان ﮐـــﺮاو ﺑــﻪ ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﻟـــﻪ ﻻﯾــﻪن ﮐﻪﺳـــ‪‬ﮑﯽ وهک ﺳــﻤﮑﯚ ﺑــﻪﺑ‪ ‬ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﮐــﺎر‪‬ﮑﯽ زۆر زهﺣﻤــﻪت ﯾـــﺎن ﺧــﯚد ﻣــﻪﺣﺎڵ ﺑـــﻮو‪ .‬ﺳــﻤﮑﯚ ﺧـــﯚی‬ ‫ﻟــﻪ ﻗﺴــﻪ ﮐﺮدﻧــﻪﮐﺎن ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻮﻗﯽ و رهﻣــﺰی ﻗــﻪزاز ﺑــﺎس ﻟــﻪ ﮐــﻪم ﮐــﻮری ﯾــﻪ دهﮐــﺎت زۆر رهش ﺑــﯿﻦ دهﺑ‪‬ــﺖ ﻟــﻪ دوا ﺳــﺎﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧــﺪا ﮐــﻪ ﻣﯿﻠﻠــﻪﺗﯽ ﮐــﻮرد ﻣﯿﻠﻠﻪﺗ‪‬ﮑــﻪ‬ ‫ﻻﻧﯽ ﮐﻪم ﻟﻪم ﻗﯚﻧﺎﻏﻪ دا رۆﺣﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪ ﭘﻪرﺳﺘﯽ ﺧﯚ ﺑﻪﮐﻪم زاﻧﯿﻦ و ﺧﻪﯾﺎﻧﻪﺗﯽ زۆر ﺗﯿﺪا ﺑﻪ ھ‪‬ﺰه‪ ،‬ﺋﺎﺧﺮ ﺋﻪو ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎوی ﮐﻮرد دا ﺗﻪواوی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺧﯚی و‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪12 :‬‬

‫‪Page : 12‬‬

‫ﺧــﻮدی ﺧﯚﺷــﯽ ﻟﻪدهﺳــﺖ داوه ﮐــﻪ ﭼــﯽ ﻟــﻪ ﮐﺎﺗ‪‬ﮑــﺪا ﺗﻮوﺷــﯽ ﺗ‪‬ﮑﺸــﮑﺎن ھــﺎﺗﻮوه ﻟــﻪ ھــﯿﺞ ﻻﯾﻪﮐــﻪوه ﺋــﺎوری ﻟــ‪ ‬ﻧﺎدر‪‬ﺘــﻪوه‪ ،‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣــﺎن ﻟــﻪ ﻗﺴــﻪﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑــﻪی ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﻧﻮوﺳــﻪران‬ ‫ﯾـــﺎن ﺷـــﺎﯾﻪد ﺣﺎ‪‬ـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋـــﻪو ﺳـــﻪردهﻣﺪا ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﺋـــﻪوهی ﻻی ﺋﻪﺣﻤـــﻪد ﺗـــﻪﻗﯽ ﮐـــﻮرد ﮐﺮدووﻧـــﯽ ﺑﯚﻣـــﺎن دهردهﮐـــﻪوی ﺋـــﻪم ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾـــﻪ ﭼـــﯚن ﺋـــﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏـــﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾـــﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ ﯾـــﻪ دا ﻟـــﻪو ﮐﺎﺗـــﻪ دا ﮐـــﻪ ﮐـــﻮرد ﺑـــﻪرهو ھﻪ‪‬ـــﺪ‪‬ﺮ و ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪره و داﺑﻪﺷـــﮑﺮدن دهﭼـــ‪ ‬و ھـــﻪر ﺑﻪﺷـــ‪‬ﮑﯽ ﺑـــﻪرهو ﺑﻪﺳـــﺘﻨﻪوهی ﺑـــﻪ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ داﮔﯿﺮﮐـــﻪر و‬ ‫ﺷﯚﭬﯿﻨﯿﺴـــﺘﯽ ﯾـــﻪوه دهروا‪ ،‬ﮐﺎر‪‬ﮕـــﻪری زۆر ﻣـــﻪﻧﻔﯽ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪر ﮐـــﺮدهوه و ﭼـــﯚن د‪‬ـــﯽ ﺷـــﮑﺎوه ﺑـــﻪ چ ﺷـــ‪‬ﻮاز‪‬ﮏ ﺗﻮوﺷـــﯽ رهش ﺑﯿﻨـــﯽ ﮐـــﺮدووه‪ .‬ﻟـــﻪم ھـــﻪل و ﻣﻪرﺟـــﻪ ﻧﺎدﯾـــﺎر و ﺋـــﺎ‪‬ﺆزه‬ ‫دا ھـــﻪرﭼﯽ ﯾـــﻪک ﺑ‪‬ـــﺖ ﻗﺴـــﻪ ﮐـــﺮدن ﻟﻪﺳـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ زۆری دهو‪‬ـــﺖ‪ ،‬ﻟـــﻪ ﮐﯚﺗـــﺎﯾﯽ دا ﻣـــﻦ دروود ﺑـــﯚ ﮔﯿـــﺎﻧﯽ ﭘـــﺎﮐﯽ ﺳـــﻤﮑﯚی ﻗﺎرهﻣـــﺎﻧﯽ راﺑـــﻪر ﯾـــﺎن ﮐﻪ‪‬ـــﻪ ﭘﯿـــﺎوی ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهی‬ ‫ﻧﻪﺗــــﻪوهی ﮐــــﻮرد دهﻧ‪‬ــــﺮم و ﻟ‪‬ــــﺮوه ھﯿــــﻮای ﺳــــﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﺑــــﯚ ﻓﮑــــﺮی ﺳــــﻤﮑﯚ و ﻓﮑــــﺮی ھــــﻪﻣﻮو ﺋــــﻪو ﺳــــﻪرﮐﺮداﻧﻪی ﺟﻮو‪‬ﻧــــﻪوهی ﻧﻪﺗﻪواﯾــــﻪﺗﯽ ﮐــــﻮرد دهﺧــــﻮازم ﮐــــﻪ ھﯿﻮاﯾــــﺎن‬ ‫ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎ ﺑــﻮوه‪ .‬ھﯿــﻮادارم ﮐــﻪ ﺋــﻪم ﺑﯿﺮوﺑــﺎوهره ﭘﺘــﻪوﺗﺮ ﺑ‪‬ــﺖ‪ .‬دﯾــﺎره ﺋــﻪم ﺑﯿــﺮه ﺑــﺎوهره ﻟــﻪ ﻗﯚﻧــﺎﻏ‪‬ﮑﯽ دا ﮐــﻪ ﺋﺎﻣــﺎﻧﺠﯽ ﻧﻮﺧﺒــﻪی ﮐــﻮردی ﺑــﻮوه‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ھﻪﻧﻮوﮐــﻪ‬ ‫وای ﻟ‪‬ﮫﺎﺗﻮوه ﻟﻪ ﺳﻪدا ﻧﻪوهدو و ھﻪﺷﺘﯽ ] ‪ [ %98‬ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن دهﻧﮓ ﺑﯚ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮرد دهدهن‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه ‪ :‬ﮔﻮﭬﺎری ﺗﯿﺸﮏ ژﻣﺎره ‪19‬‬ ‫دووﺑﺎره ﺗﺎﯾﭗ ﮐﺮدﻧﻪوه ‪ :‬رهﺣﻤﺎن ﻧﻪﻗﺸﯽ‬

‫ﮐﺮۆﻧﯚﻟﯚژﯾﯽ ڕووداوهﮐﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ ﮐﻮرد و ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ڕۆژھﻪ‪‬ت‬ ‫س‪ .‬چ‪ .‬ھ‪‬ﺮش‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی)ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣﻪی ﭘﻪﻧﺠﺎ ﺳﺎڵ ﺷﺎھﻪﻧﺸﺎﯾﯽ ﭘﻪھﻠﻪوی(‬ ‫ﭘﺎدﺷـﺎی‬ ‫ی‬ ‫ﺋﻪوهی ﻟ‪‬ﺮهدا دهﯾﺨﻮ‪‬ﻨﻨﻪوه‪ ،‬ڕاﮔـﻮ‪‬ﺰران و وهرﮔ‪‬اﻧـﻪوهی ﮔﺮﯾﻨﮕﺘـﺮﯾﻦ ڕووداوﮔـﻪﻟ‪‬ﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ـــ ﻧﯿﺰاﻣـﯽ)ﺳـﻪرﺑﺎزی(ی زهﻣـﺎﻧﯽ دوو‬ ‫ـﺎڵ‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪی ﭘﻪھﻠــﻪوی)رهزا ﺷــﺎ و ﺣﻪﻣﻪڕهزاﺷـﺎ( ن‪ ،‬ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪ ﮐــﻮرد و ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ڕۆژھــﻪ‪‬ت ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﮐﺘ‪‬ﺒـﯽ)ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣــﻪی ﭘــﻪﻧﺠﺎ ﺳـ ڵ‬ ‫ﺷﺎھﻪﻧﺸﺎﯾﯽ ﭘﻪھﻠﻪوی(دا ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮاون‪.‬‬ ‫ﺷــﯿﺎوی ﮔﻮﺗﻨــﻪ ﮐــﻪ ﺳــﻪرﺟﻪﻣﯽ ڕووداوه ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮاوهﮐــﺎن ﻟــﻪ ﭘ‪‬ــﻨﺞ ﭘــﺎژ )ﺟ‪‬ــﺪ( ﭘ‪‬ﮑﮫــﺎﺗﻮون و ﻟﻪﻻﯾــﻪن )ﺑﻨﮑــﻪی ﭼــﺎپ و ﺑ‪‬وﮐﺮاوهﮐـ ﯽ‬ ‫ـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳــﻮھﻪﯾﻞ( ﺋﺎﻣــﺎدهﮐﺮاون و ﻟــﻪ ﺷــﺎری ﭘــﺎرﯾﺲ ﻟــﻪ ﭼــﺎپ دراون‪ .‬دﯾــﺎره ﻟــﻪ ﮐﯚﺗــﺎﯾﯽ ﭘــﺎژی ﭘ‪‬ﻨﺠﻪﻣــﺪا‪ ،‬ﮐﻮرﺗــﻪ ﺷــﯿﮑﺮدﻧﻪوهﯾﻪﮐﯿﺶ ﻟﻪﻻﯾــﻪن‬ ‫»ﺷـﻮﺟﺎﻋﻪددﯾﻨﯽ ﺷــﻪﻓﺎ« ﺧﺮاوهﺗـﻪڕو و‪ ،‬ﺗ‪‬ﯿــﺪا ھـﺎﺗﻮوه ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺋــﻪو زﻧﺠﯿـﺮه ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣﻪﯾــﻪ ﮐـﻪ ﻟــﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪(1977)1356‬دا ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن )ﮐﺘ‪‬ﺒﺨﺎﻧـﻪی ﭘﻪھﻠــﻪوی(ﯾـﻪوه ﺋﺎﻣــﺎدهﮐﺮاوه‪ ،‬ﺋــﻪو‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪری ﮐﺘ‪‬ﺒﺨﺎﻧﻪﮐﻪ ﺑﻮوه؛ ﭘﺎﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﯿﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﯽ ڕ‪‬ﮋﯾﻤﯽ ﮐﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻪواوی ﻧﻮﺳﻪﺧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣﻪﯾﻪ دهﺳـﻮوﺗ‪‬ﻨﺪر‪‬ﻦ و ﻟﻪﺑـﻪﯾﻦ دهﭼـﻦ‪ .‬ﺑـﻪ ﮔـﻮ‪‬ﺮهی ﻗﺴـﻪی دوﮐﺘـﻮر‬ ‫»ﺷﻮﺟﺎﻋﻪددﯾﻨﯽ ﺷﻪﻓﺎ«‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻧﻮﺳﺨﻪﯾﻪک ﮐﻪ ﻟﻪ ﻻی وی ﺑﻮوه دهﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه و‪ ،‬ھﻪر ﺋﻪوﯾﺶ دهﺑ‪‬ﺘﻪ دهﻗﯽ ﺋﯚرﮔﯿﻨﺎڵ ﺑﯚ ﻟﻪ ﭼﺎﭘﺪاﻧﻪوهی ﺋﻪو زﻧﺠﯿﺮهﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﻪوهش ﺑﮕﻮﺗﺮێ ﮐﻪ دهﮔﻪڵ ﮔ‪‬اﻧﻪوه و وهرﮔ‪‬اﻧﻪوهی ھـﻪر ڕووداو‪‬ـﮏ‪ ،‬ﺋﻪﮔـﻪر ﺑﺎﺳـﻪﮐﻪ ھـﻪ‪‬ﺒﮕﺮێ و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺖ ﺑـﻪ ﺷـﯿﮑﺮدﻧﻪوه ﺑـ‪ ،‬ﺋـﻪوا ھـﻪوڵ دهدرێ ڕووﻧﮑﺮدﻧـﻪوه و زاﻧﯿﺎرﯾﯿـﻪﮐﯽ‬ ‫زﯾﺎﺗﺮﯾﺶ ﺑﺨﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺳﻪﮐﻪ‪.‬‬ ‫ﺷـﯿﺎوی ﺑﯿﺮﺧﺴﺘﻨﻪوهﺷـﻪ ﮐـﻪ ﺋــﻪو ﮐﯚﻣﻪ‪‬ـﻪ)ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣـﻪ(ﯾــﻪ ﺗـﻪواوی ﺋـﻪو ڕووداواﻧــﻪ دهﮔﺮ‪‬ﺘـﻪ ﺧـﯚ ﮐـﻪ ﻟــﻪ ڕۆژی ‪3‬ی ڕهﺷـﻪﻣﻪی ‪1299‬ی ھـﻪﺗﺎوی ــــ ‪22‬ی ﻓﻮرﯾﯿـﻪی ‪1921‬ی ﻋﯿﺴـﺎﯾﯽ دهﺳــﺖ‬ ‫ﭘ‪‬ﺪهﮐﻪن و ﻟﻪ ڕۆژی ‪26‬ی ‪1355‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪17‬ی ﻣﺎرﺳﯽ ‪1977‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺎن ﭘـ‪ ‬دێ‪ .‬دهﺳـﺘﭙ‪‬ﮑﯽ ڕووداوهﮐـﺎﻧﯿﺶ ﺋـﻪو ڕۆژهﯾـﻪ ﮐـﻪ «ڕهزاﺧـﺎﻧﯽ ﻣﯿـﺮﭘ‪‬ﻨﺞ« ﺳـﻪرﮐﺮدهی ﺗﯿﭙـﯽ‬ ‫ھﻪﻣﻪدان ﺑﻪ دووھﻪزار و ﭘ‪‬ﻨﺴﻪد ﮐﻪس ﻗﻪزاق‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﮐﯚدهﺗـﺎ ﻟـﻪ دژی »ﺳـﭙﻪھﺪاری ﺋـﻪﻋﺰهم« ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑـﻪری دهو‪‬ـﻪت‪ ،‬ﺑـﻪرهو ﺗـﺎران ھﻪ‪‬ﻤـﻪت د‪‬ﻨـ‪ ‬و دوای ﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻗﻪﺑﯽ )ﺳﻪرداری ﺳﭙﺎ( دهﺳﻪ‪‬ت دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪ دهﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺷﺎن دوای ﺗ‪‬ﭙﻪڕﮐﺮدﻧﯽ ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﭘﻠﻪ و ﭘﺎﯾﻪ و ﻟﻪﻗﻪﺑﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر‪ ،‬ﺑﻪ ﻓ‪ ‬و ﻓﻪرهج و ڕ‪‬ﻨـﻮ‪‬ﻨﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـﯿﯿﻪﮐﺎن ﻟـﻪ ڕۆژی ‪24‬ی‬ ‫ڕ‪‬ﺒﻪﻧﺪاﻧﯽ ‪ 1304‬ــ ‪12‬ی د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ‪ ،1925‬ﻟﻪ ﺟ‪‬ﮕـﻪی ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺷـﺎ ﺋـﺎﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎدﺷـﺎی ﻗﺎﺟﺎرﮐـﻪ ﺋـﻪو ﮐﺎﺗـﻪ ﻟـﻪ ﺋﻮڕووﭘـﺎ دهﺑـ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧ‪‬ـﻮی »ڕهزا ﺷـﺎ« ﻟـﻪ ﮐـﺎﺧﯽ ﮔﻮﻟﺴـﺘﺎن ﺗـﺎﺟﯽ‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﺳﻪر دهﻧ‪ ‬و ﺑﻪﻣﺠﯚره دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﻪﻋﻼﺣﻪزرهت ڕهزاﺷﺎ!!‬ ‫ﻧ‪‬ﻮﺑﺮاو ﻟﻪو ﻣﺎوهﯾﻪدا‪ ،‬واﺗﻪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪1320‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪ 1941‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺗﻪﺧﺖ وهﻻدهﻧﺪرێ و ﺣﻪﻣﻪڕهزای ﮐﻮڕی ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻦ دادهﻧﺪرێ‪ ،‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪری‬ ‫ڕهﺷﺘﺮﯾﻦ و ﭘﯿﺴﺘﺮﯾﻦ ڕ‪‬ﮋﯾﻤﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮوه و‪ ،‬ھﻪرﺑﯚﯾﻪ دﯾﺴﺎﻧﯿﺶ وهک ﺟﺎری ﺟﺎران »ﺳﻪد ﺧﯚزﮔﻪ ﺑﻪ ﮐﻔﻨﺪزی ھﻪوه‪ «‬دهﺑ‪‬ﺘﻪوه و‪‬ﺮدی ﺳﻪر زاران‪) .‬س‪ .‬چ ھ‪‬ﺮش(‬ ‫ﮐﺮۆﻧﯚﻟﯚژﯾﯽ ڕووداوهﮐﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ ﮐﻮرد و ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ڕۆژھﻪ‪‬ت‪:‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪13 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 13‬‬

‫• ‪1‬ی ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪1300‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪25‬ی ﺋﻮوﺗﯽ ‪1921‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ڕ‪‬ﭽﮑﻪی ﻧﯿﺰاﻣﯽ)ﺳﻪرﺑﺎزی(ی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻪردای ﺳﭙﺎ ﺑﯚ ﺳﻪرﮐﻮﺗﯽ ﭼﻪﺗـﻪ و ﺳـﻪرﺑﺰ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﭼﻮوﺑﻮوﻧـﻪ ﺋـﻪو ھﻪر‪‬ﻤـﻪ‪ ،‬دوای ﺗ‪‬ﮑﺸـﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯿـﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﻤﻨﺎﯾـﻪﺗﯿﯿﺎن‬ ‫ﻟﻪو ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪه ﺳﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮﮐﺮدهوه‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪(6‬‬ ‫ــ ﺳﻪرﻧﺞ‪ :‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪ ﭼﻪﺗﻪ و ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮهﮐﺎن‪ ،‬ﮐﻮرده ڕاﭘﻪڕﯾﻮهﮐﺎﻧﯽ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﺷﮑﺎک ﺑﻪ ﺳﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ »ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﮑﯚ«ن‪ .‬دﯾﺎره‪ ،‬ﺳﻪرﻟﻪﺑﻪری ڕاﭘﯚرﺗﻪﮐـﻪ ھﻪ‪‬ﻪﯾـﻪ و ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪو‬ ‫ﺷﻪڕو ﭘ‪‬ﮑﺪاداﻧﺎﻧﻪدا ﺑﻪ ﺳﻪر ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯿﯿﺪا ﺳﻪردهﮐﻪوێ‪.‬‬ ‫• ‪17‬ی ﺳﻪرﻣﺎوهزی ‪1300‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪8‬ی د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ‪1921‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﭘﯿﺎو‪‬ـــﮏ ﺑـــﻪ ﻧ‪‬ـــﻮی ﻋﻪﺑـــﺪوﻟﺮهﺣﻤﺎن ﭘﺎﺷـــﺎ ﮐـــﻪ ﺧـــﯚی وهک ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪری دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠـــﯿﺲ‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻧﺪووه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯽ ﻟﻪ ﺑﻪﻏﺪا ڕا ھﺎﺗﻪ ﭼـﻪھﺮﯾﻖ}ﭼـﺎری{ ﻧﺎوهﻧـﺪی ﭼﻪﺗـﻪ ﭼﻪﮐـﺪارهﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ژ‪‬ﺮﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻠﯽ ﺳﻤﮑﯚوه و‪ ،‬دهﮔﻪڵ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﯽ ﮐﻮردهﮐـﺎن ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی‬ ‫ﮔـﺮت و ڕاﯾﮕﻪﯾﺎﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺋﻪﮔـﻪر ﻋﻪﻣـﻪﻟﯿﺎﺗﯽ ﺋـﻪوان ﺑـﻪ ﻣـﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺋــﻪوﯾﺶ ﺑـــﻪ ﯾﺎرﻣــﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠـــﯿﺲ ﮐﻮردهﮐـــﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻧﺎﭼﺎردهﮐـــﺎ ﮐــﻪ ﻟـــﻪو ڕاﭘﻪڕﯾﻨـــﻪدا‬ ‫ﺑﻪﺷﺪاری ﺑﮑﻪن‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪(10‬‬ ‫ــ ﺳﻪرﻧﺞ‪ :‬ﺋﻪو ﮐﻪﺳﻪ‪ ،‬زۆر ڕ‪‬ﯽ ﺗ‪‬ﺪهﭼ‪» ‬ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﮑﯽ« ﺑ‪ ‬ﮐﻪ ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪدا ﺑﯚ‬ ‫ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑــﻪوﺗﻦ و ھ‪‬ﻨــﺪ‪‬ﮏ ﭘ‪‬ﺸــﻨﯿﺎر دهﭼ‪‬ﺘــﻪ ﻻی ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــﺎ و ﺗﻪﻧﺎﻧــﻪت وﺗﻮ‪‬ﮋ‪‬ﮑﯿﺸــﯽ‬ ‫دهﮔﻪ‪‬ﺪا دهﮐﺎ ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﺘ‪‬ﺒﯽ‪» :‬ﺳﻤﮑﯚ)ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻮﮐﺎک( و ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯿﯽ ﮐﻮرد«‪ ،‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل ھﺎوار‪ ،‬ﺑﻪ وردی ﺋﺎﻣﺎژهی ﭘ‪‬ﮑﺮاوه‪.‬‬ ‫ــ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎی ﺷﻪﻣﺰﯾﻨﯽ)ﻧﻪھﺮێ( ﮐﻮڕی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺳﻪدﯾﻖ و ﻧﻪوهی ﺷ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾﺪو‪‬ی ﻧﻪھﺮێ‪ ،‬ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ھﺎوﮐﺎران و ڕاو‪‬ﮋﮐﺎراﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫• ‪7‬ی ڕ‪‬ﺒﻪﻧﺪاﻧﯽ ‪1300‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪27‬ی ژاﻧﭭﯿﯿﻪی ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻠﯚﻧ‪‬ﻞ »ﻟﯿﻨﺪﺑ‪‬ﺮگ|ﻟﯿﻨﺪﺑﻪری«ی ﺳﻮ‪‬ﺪﯾﯽ دوای ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎن ﻟﻪ دهﺳﺖ ﭼﻪﺗﻪ و ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮهﮐﺎن ھﺎﺗﻪ ﺗﻪور‪‬ﺰ و ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهرﯾﯽ ﭘﺎﺷﻤﺎوهی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ژاﻧـﺪارﻣﯽ داﯾـﻪ دهﺳـﺖ ﻧﺎﯾـﺐ ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ‬ ‫»ﭘﻮﻻدﯾﻦ«‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺧﺎوهن ﭘﻠﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻮوی ژاﻧﺪارﻣﻪری ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی »ﻻھـﻮوﺗﯽ« ﮐـﻪ ﺋـﻪم دواﯾﯿﺎﻧـﻪ ﺑـﯚ ﺟـﺎری دووھـﻪم ﻟـﻪ ﺳـﻪرﮐﺎرداﻣﻪزراﺑﻮو ﺑـﻪ ھﺎﻧـﺪاﻧﯽ ژاﻧﺪارﻣـﻪﮐﺎن ‪،‬‬ ‫ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﭘﻮﻻدﯾﻨﯽ ﺧﺴﺘﻪزﯾﻨﺪان و ﺧﯚی و‪‬ای ژاﻧﺪارﻣﻪ ﻓﺮﯾﻮدراوهﮐﺎن ﻟﻪ دژی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻣﻪرﮐﻪزی ڕاﭘﻪڕی‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪(12‬‬ ‫• ‪19‬ی ڕ‪‬ﺒﻪﻧﺪاﻧﯽ ‪1300‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪8‬ی ﻓﻮرﯾﯿﻪی ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻪرداری ﺳﭙﺎ }ڕهزاﺧﺎن{‪ ،‬ﺳﻪرﺗﯿﭗ ﺣﻪﺑﯿﺒﻮ‪ ‬ﺷﻪﯾﺒﺎﻧﯽ و‪‬ای ھ‪‬ﺰی ﺳﻪرﺑﺎزی ﺑﻪرهﻧﮕﺎری ﻻھﻮوﺗﯽ ﺑﻮوهوه و دوای ﺗ‪‬ﮑﮫﻪ‪‬ﭽﻮوﻧ‪‬ﮑﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋ‪ ،‬ﺧـﯚڕاﮔﺮﯾﯽ وی ‪‬ﮑﺸـﮑﺎﻧﺪ و‬ ‫ﻻھﻮوﺗﯽ و ﭼﻪﻧﺪ ﮐﻪس ﻟﻪ ﯾﺎﻏﯿﺒﻮوهﮐﺎن ھﻪ‪‬ﺗﻦ و ﺋﻪواﻧﯽ دﯾﮑﻪش ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪدهﺳﺘﻪوهدا‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪(13‬‬ ‫• ‪22‬ی ڕ‪‬ﺒﻪﻧﺪاﻧﯽ ‪1300‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪11‬ی ﻓﻮرﯾﯿﻪی ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺋﻪﺑﻮﻟﻘﺎﺳﻤﯽ ﻻھﻮوﺗﯽ دهﮔﻪڵ ﭼﻪﻧﺪ ﮐﻪس ﻟـﻪ ھﺎوڕ‪‬ﯿـﺎن ﮐـﻪ ﭘـﻪﯾﺘﺎ ﭘـﻪﯾﺘﺎ ﻟـﻪ ڕ‪‬ـﮋ ڕاوهدووﻧـﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﺑﺎزﯾﺪا ﺑـﻮون‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﺎ‪‬ﻮوﮐـﻪ ﺧﯚﯾـﺎن ﮔﻪﯾﺎﻧـﺪه ﺳـﻨﻮور و ﺑـﻪرهو ڕووﺳـﯿﺎ ھـﻪ‪‬ﺗﻦ‪.‬‬ ‫)ﻻﭘﻪڕهی ‪(13‬‬ ‫ــ ﺳﻪرﻧﺞ‪» :‬ﺋﻪﺑﻮﻟﻘﺎﺳﻤﯽ ﻻھﻮوﺗﯽ)‪ «(1957-1887‬ﺷﺎﻋﯿﺮی ﺷﯚڕﺷﻮاﻧﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﯾﯽ ﭼﻪﻧﺪ ﺟﺎر ﻟـﻪ دژی ھ‪‬ـﺰه دهو‪‬ﻪﺗﯿﯿـﻪﮐﺎن ڕادهﭘـﻪڕێ و ﺋـﺎﺧﺮ ﺟـﺎر ﻧﺎﭼـﺎر دهﺑـ‪ ‬ڕووﺑﮑﺎﺗـﻪ و‪‬ﺗـﯽ‬ ‫ڕووﺳﯿﺎ و‪ ،‬ھﻪر ﻟﻪو‪‬ﺶ ﮐﯚﭼﯽ دواﯾﯽ دهﮐﺎ‪ .‬دﯾﺎره ڕاﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﻻھﻮوﺗﯽ ﻟﻪو ﺳﻪروﺑﻪﻧﺪﯾﺪا‪ ،‬ھﯿﭻ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﯽ ﺋﻪوﺗﯚی ﺑﻪ وﯾﺴﺖ و ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﮐﻮرداﯾـﻪﺗﯽ و ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴـﺘﯿﯿﻪوه ﻧـﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ ﺷﺎری ﺷﻪڕهﻓﺨﺎﻧﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﮐﻪ دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﮑﯚ ﺗﻮوﺷﯽ ﺷﻪڕ دهﺑ‪ ،‬ﺗ‪‬ﮑﺪهﺷﮑ‪ ‬و ﭘﺎﺷﻪﮐﺸﻪی دهﮐﺎ‪.‬‬ ‫• ‪21‬ی ﮔﻪﻻو‪‬ﮋی ‪1301‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪11‬ی ﺋﻮوﺗﯽ ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﻗــﻪ‪‬ی ﭼــﻪھﺮﯾﻖ ﺑﻨﮑــﻪ و ﭘــﻪﻧﺎﮔﺎی ﺳــﻤﺎﯾﻠﯽ ﺳــﻤﮑﯚ ﯾــﺎﻏﯿﯽ ﺑــﻪﻧﺎوﺑﺎﻧﮓ ﮐــﻪ ﮐﻮﺷــﺘﺎر و ﺟﯿﻨﺎﯾﻪﺗــﻪﮐﺎﻧﯽ وی ﺋــﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎﻧﯽ وه ﻟــﻪرزه ﺧﺴــﺘﺒﻮو ﺑــﻪ ھــﯚی ھ‪‬ــﺰه ﺑــﻪڕ‪‬ﮑﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ﺳــﻪرداری‬ ‫ﺳﭙﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ ﮔﯿﺮا‪ .‬ﻟﻪو ﻗﻪ‪‬ﯾﻪ ھﻪژﻣﺎر‪‬ﮑﯽ زۆر ﻟﻪ ﭼﻪﮐﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯿﯽ ﮐﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮی و ھﻪ‪‬ﻤﻪﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﺑـﯚ ﺳـﻪر ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯿـﺪا دهﺳـﺘﯽ ﺑﻪﺳـﻪرداﮔﺮﺗﺒﻮون‬ ‫ﺋﻪﺳﺘ‪‬ﻨﺪراﻧﻪوه‪ .‬ﭼﻪﮐﺪارهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻠﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﮐﻪ ھﻪ‪‬ﺗﺒﻮون ﺑﻪ ھﯚی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ڕاوﻧﺮان‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪( 20‬‬ ‫• ‪31‬ی ﮔﻪﻻو‪‬ﮋی ‪1301‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪22‬ی ﺋﻮوﺗﯽ ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺋﻪﺣﻤﻪدﺷــﺎ}ﻗﺎﺟــﺎڕ{ ﺑــﻪ ﭘ‪‬ــﯽ ﺗ‪‬ﻠﮕ‪‬اﻣ‪‬ــﮏ ﮐــﻪ ﺑــﯚ ﺳــﻪرداری ﺳــﭙﺎ و وهزﯾــﺮی ﺟــﻪﻧﮕﯽ ﻧــﺎرد‪ ،‬ﻟــﻪ ﺧﯚﺑــﻪﺧﺘﮑﺮدن و ﮐﯚﺷﺸــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳــﻪرداری ﺳــﭙﺎ و ﺳــﻪرﺑﺎزه ﺋﺎزاﮐــﺎن ﮐــﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﯿــﺎن ﺑــﻪ‬ ‫ﮔ‪‬ﺮهﺷ‪‬ﻮ‪‬ﻨﯿﯽ ﭼﻪﺗﻪ و ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐﺎﻧﯽ ﭼﻪھﺮﯾﻖ و ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ھ‪‬ﻨﺎوه‪ ،‬ﻗﻪدرداﻧﯽ ﮐﺮد‪) .‬ﻻﭘﻪڕهی ‪( 20‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪14 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 14‬‬

‫ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ و ﭼﻮوﻧﯽ ﺳﻪردارﺳﭙﺎ)ڕهزاﺧﺎن( ﺑﯚ ﻻی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫• ‪3‬ی ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪1301‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪25‬ی ﺋﻮوﺗﯽ ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی داﮔﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻗﻪ‪‬ی ﭼﻪھﺮﯾﻖ)ﭼﺎری( ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ و ﺑﻨﻪﺑ‪‬ﻛﺮدن و ﻟـﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﯾﺎﻏﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻟـﻪ ڕۆژﺋـﺎوای ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن‪ ،‬ﺳـﻪردار ﺳـﭙﺎ و ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ﮔﺸـﺘﯿﯽ‬ ‫ھ‪‬ﺰ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﭼﺎﻻﻛﯽ و ﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ ﻛﺮدهوهی ﺳﻪرﺗﯿﭗ »ﺋﻪﻣﺎﻧﻮ‪ ‬ﻣﯿﺮزا« رهﺋﯿﺴﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺋﻪرﻛﺎﻧﯽ ﺷـﻪڕ و ﻓـﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ﮔﺸـﺘﯿﯽ ھ‪‬ـﺰی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن و ﺋـﺎزاﯾﯽ ﺧﺎوهﻧﭙﻠـﻪ و‬ ‫ﺳﻪرﺑﺎزﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪم ﻋﻪﻣﻪﻟﯿﺎﺗﺎﻧﻪدا ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون ڕ‪‬ﺰی ﻟ‪ ‬ﮔﺮﺗﻦ‪) .‬ل ‪( 21‬‬ ‫• ‪5‬ی ﺧﻪزه‪‬ﻮهری ‪1301‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪27‬ی ﺋﯚﻛﺘﯚﺑﺮی ‪1922‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻪدارﺳﭙﺎ‪ ،‬ﺳﻪرﺗﯿﭗ ﻓﻪزﻟﻮ‪ ‬زاھﯿﺪی ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهرﯾﯽ ﺋﻪﺳﺘﻮوﻧﯽ ﮔـﺎرد و ﺳـﻪرﺗﯿﭗ ﺋـﻪﻣﺎﻧﻮ‪ ‬ﻣﯿـﺮزا ﺟـﻪھﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ﮔﺸـﺘﯿﯽ ھ‪‬ـﺰی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن و ﻧﺎﯾـﺐ دووھـﻪم‬ ‫ﻏﻮﻻﻣﻌﻪﻟﯽ ﺑﺎﯾﻨﺪور ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری دهﺳﺘﻪی ﺋﺎورﺑﺎری ﮔﺎرد و دوو ﻛﻪس ﻟـﻪ ﺧﺎوهﻧﭙﻠـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗـﺮ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻨـﻪﺑ‪‬ﻛﺮدن و ﻟـﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﻛﻮردهﻛـﺎن و ﺳـﻪرﺑﺰ‪‬ﻮان و ﭘﺎﻛﻜﺮدﻧـﻪوهی ﻧﺎوﭼﻪﮔـﻪﻟﯽ‬ ‫ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و دﯾﻠﻤﻪﻗﺎن ﻟﻪ ﯾﺎﻏﯿﺒﻮوهﻛﺎن‪ ،‬ﺑﻮ‪‬ﺮﯾﯽ و ﺋﺎزاﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﻧﻮاﻧﺪﺑﻮو ﺷﺎﻧﺎزی وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ زوﻟﻔﻪﻗﺎرﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﺑ‪‬ا‪) .‬ل ‪(22‬‬ ‫ــ ﺳﻪرﻧﺞ‪ :‬ﺋﻪوه ڕاﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪم ﺷﻪڕهدا ﺗ‪‬ﻜﺪهﺷﻜ‪ ‬و ﺑﻪرهو ﺳﻨﻮور ﭘﺎﺷﻪﻛﺸﻪ دهﻛـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ھـﻪروهك ﻟـﻪ ڕووداوهﻛـﺎﻧﯽ دواﺗـﺮدا دهردهﻛـﻪوێ‪ ،‬ﭼﻪﻧـﺪ ﺟـﺎری دﯾﻜـﻪش‬ ‫ﺑﻪرهﻧﮕﺎری ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻪردارﺳﭙﺎ }ڕهزاﺧﺎن{ دهﺑ‪‬ﺘﻪوه ﺗﺎ ﺋﻪوهﯾﻜﻪ ﺑﻪ ﻓ‪ ‬و دهھﯚ ده داودهﻛﻪوێ و ﺗﯿﺮۆردهﻛﺮێ‪.‬‬ ‫• ‪17‬ی ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪1303‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪8‬ی ژوﺋﯿﯿﻪی ‪1924‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﻛﺎرﮔ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪ وهزاڕهﺗﯽ ﻛﺎروﺑﺎری دهرهوهی ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﭘﯿﺘﺎن »ﻧـﯚل«ی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـﯽ و ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎی ﻛـﻮڕی ﺷـ‪‬ﺦ ﺳـﻪدﯾﻖ‪ ،‬و‪‬ـ‪‬ای داﺑﻪﺷـﯿﻨﯽ ﭼـﻪك و ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯽ ﺑـﻪ ﺳـﻪر‬ ‫ﺳﻪرۆك و ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻪ دژی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻣﻪرﻛﻪزی دﻧﻪ و ھﺎﻧﯿﺎن دهدهن‪) .‬ل ‪( 31‬‬ ‫• ‪2‬ی ﮔﻪﻻو‪‬ﮋی ‪1303‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪24‬ی ژوﺋﯿﯿﻪی ‪1924‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﺷﻨﯚ‪ ،‬ﺑﯚ ڕ‪‬ﺰﻟ‪‬ﻨﺎن ﻟﻪ ﻓﯿﺪاﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﺑـﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﻤﻨﺎﯾـﻪﺗﯽ و ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ و ﻗﻮﺗﺎرﻛﺮدﻧﯿـﺎن ﻟـﻪ دهﺳـﺖ ﯾـﺎﻏﯽ و ﺳـﻪرﺑﺰ‪‬ﻮان‪ ،‬ﺳـﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﯾﻪﻛﯿﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻪرﺟﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺳﺎزﻛﺮد و ﺑﯚ ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮوری ڕۆژﺋﺎوای و‪‬ت ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﮔﺸﺘﯿﯽ ھ‪‬ﺰﯾﺎن ﻛﺮد‪) .‬ل ‪( 32‬‬ ‫• ‪18‬ی ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪1303‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪9‬ی ﺳ‪‬ﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪1924‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳﻪرﺳـﻨﻮوری ﺋ‪‬ـﺮان و ﭘﯿـﺎوه ﭼﻪﻛـﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪ ﺑﺎرﯾﻜـﻪی ﺳـﻨﻮوری ﺑـﺎﻛﻮوری ڕۆژﺋـﺎوای ﺋ‪‬ـﺮان ﺗ‪‬ﻜﮫـﻪ‪‬ﭽﻮوﻧ‪‬ﻚ ڕووﯾـﺪا ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺗﺎﺑﻮﺷـﺘﯽ‬ ‫ﺧﯚڕاﮔﺮﯾﯿﺎن ﻧﻪھ‪‬ﻨﺎ و ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯿﯿﺪا ھﻪ‪‬ﺗﻦ‪) .‬ل ‪( 33‬‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ دهﮔﻪڵ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻧﻪورۆزی‬ ‫ﺳﻪرﻧﺞ‪ :‬ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﯾﻪﻛﯽ زۆر ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻛﻪ ﻟﻪو ﺳﻪردهﻣﻪدا ڕووﯾﺪاوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ «ﻣ‪‬ﮋﻧﺎﻣﻪ‪«..‬دا ﺋﺎﻣﺎژهی ﭘ‪‬ﻨﻪﻛﺮاوه‪ ،‬ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜـﻪوﺗﻦ و ﭼـﻮوﻧﯽ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ )رهزاﺧـﺎن( ﺑـﯚ ﻻی ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚﯾﻪ‪ .‬ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯽ ڕاﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﺋـﻪو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧـﻪی ﺳـﻪرهوه ڕووﻧﺘـﺮ ﺑﺨﺮ‪‬ﺘـﻪڕوو‪ ،‬واﺗـﻪ ﺑـﻪر ﻟـﻪوهی ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺳـﻤﻜﯚ ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﺎڵ دوای ﺋـﻪو ڕووداواﻧـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻻﯾــﻪن ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯿــﻪوه ﺗﯿــﺮۆر ﺑﻜــﺮێ؛ ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪم ﺳــﻪﻓﻪر و ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻨــﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ »ڕهزا ڕهﻓﯿــﻊ« ﻧﻮ‪‬ﻨــﻪری »ﻣﻪﺟﻠﯿﺴــﯽ ﺳــﻪﻧﺎ«د‪‬ﻨﯿﻨــﻪوه ﻛــﻪ ﻛــﺎﺗﯽ ﺧــﯚی‬ ‫ھﺎوﺳﻪﻓﻪری ڕهزاﺧﺎن ﺑﻮوه و‪ ،‬ﺋﻪو ڕووداوهی ﻟﻪ «ﺳﺎ‪‬ﻨﺎﻣﻪی دﻧﯿﺎ« دا ﮔ‪‬اوهﺗﻪوه‪:‬‬ ‫»ﺑﺎﻧﻪﻣﻪڕی ‪1304‬ی ھﻪﺗﺎوی }‪ {1925‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺳﻪردارﺳﭙﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ ﻟﻪوﭘﻪڕی دهﺳﻪ‪‬ت ﻛﻪ ﺗﻪواوی ھ‪‬ﺰهﭼﻪﻛﺪارهﻛﺎﻧﯽ و‪‬ت ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯿﺪا ﺑﻮون و دﯾﺎرﺑﻮو ﻟﻪ داھﺎﺗﻮوﯾﻪﻛﯽ ﻧﺰﯾﻜـﺪا‬ ‫ﺑﺎرودۆخ ﺑﻪ ﻛﺎوی وی دهﺑ‪ ‬و ﺗﻪﺧﺖ و ﺗﺎﺟﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﯿﺐ دهﺑ‪ ،‬ھﻪروهك ﺷﻪش ﻣﺎﻧـﮓ دواﺗـﺮ ﺑـﻪ ﮔـﻮ‪‬ﺮهی ﺑ‪‬ﯾـﺎری ﻣﻪﺟﻠﯿﺴـﯽ ﺷـﯚڕای ﻣﯿﻠﻠـﯽ ﺑـﻪ }ﺳـﻪرۆك{ی ﺣﻜﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﻛـﺎﺗﯿﯽ و ﭘـﺎش‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﻨﯽ »ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﻣﻮﺋﻪﺳﺴﯿﺴﺎن«ﯾﺶ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﯾﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﮔﻪﯾﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاوﯾﻦ ﻟﻪ ﺧﺰﻣﻪت ﺷﺎ )ڕهزاﺧﺎن( دا‬ ‫ڕهﻧﮕﻪ زۆرﺑﻪی ﺧﻮ‪‬ﻨﻪرهوان ﻧﻪزاﻧﻦ ﺋﻪﻏ‪‬ﻪب ڕۆژان ﻧﻪھﺎر ﻟﻪ دﯾﻮهﺧﺎﻧﯽ ﺷﺎ}ڕهزاﺧﺎن{دا دهﺧﻮرا و دوای ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﺣﻪﺳﺎﻧﻪوه ﻻی ﺋ‪‬ﻮاران ﻟﻪ ﺧﺰﻣﻪت ﺳﻪردارﺳﭙﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯿـﺎن ﻟـﻪ ﻣﺎ‪‬ـﻪوه‬ ‫ﻛﻪ ڕووﺑﻪڕووی زاﻧﻜﯚی ﺋﻪﻓﺴﻪری و ﺋ‪‬ﺴﺘﻪ ﻛﺎﺧﯽ ﻣﻪﻟﻪﻛﻪی داﯾﻜﻪ‪ ،‬دهﭼﻮوﯾﻨﻪ ﻋﯿﻤﺎڕهﺗﯽ وهزاڕهﺗﯽ ﺟﻪﻧﮓ و ﺳﻪرۆك وهزﯾﺮان}ڕهزاﺧﺎن{‪ ،‬دوای ڕاﭘﻪڕاﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرهﻛﺎن ﺳـﻪرﻟﻪﻧﻮێ ﭘ‪‬ﻜـﻪوه‬ ‫ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﯿـﺎن دهڕۆﯾﺸـﺘﯿﻦ و دهﮔﻪڕاﯾﻨـﻪوه ﻛﯚﺷــﻚ‪ .‬ﻟـﻪ ﺧﺎﻛـﻪﻟ‪‬ﻮهی ‪ 1304‬ﺷـﺎی داھــﺎﺗﻮوی ﺋ‪‬ـﺮان ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾـﺪا ﺳـﻪﻓﻪر‪‬ﻚ ﺑــﯚ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﺑﻜـﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜـﻪ ﺑﻜــﺮێ ﺑـﻪ ھ‪‬ـﺰی ﺗـﻪﮔﺒﯿﺮ ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪی‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ ﺑﻪ دهھﻪزار ﭘﯿﺎوی ﭼﻪﻛﺪار ﺗﻪﯾﺎر ﺑﻮو‪ ،‬ﭼﺎرهﺳﻪرﺑﻜﺎ‪ .‬ﺷﻪو‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺧﺰﻣﻪﺗﯿﺎﻧﺪا ﺑﻪ ﭼﻮارڕ‪‬ﯽ ﺣﻪﺳﻪن ﺋﺎﺑﺎددا دهڕۆﯾﺸﺘﯿﻦ ﻓﻪرﻣﻮوی‪:‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪15 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 15‬‬

‫ﻓ‪‬ﻧﯽ ﻣﻦ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻜﯽ وهھﺎم داوه و ﻋﻪﺑﺪو‪‬ﺧﺎﻧﯽ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﭼﻪﻧـﺪ ڕاﭘﯚرﺗ‪‬ـﻚ ﻛـﻪ ﺑـﯚی ﻧـﺎردووم ڕاﯾﮕﻪﯾﺎﻧـﺪووه ﻛـﻪ ﺋـﻪو ﺳـﻪﻓﻪره ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ و ﺑـﯚ‬ ‫داﺳﻪﻛﻨﺎﻧﺪﻧﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهت و ﺧ‪‬ﻪﻛﺎن دهرﻣﺎﻧﯽ ھﻪﻣﻮو دهردهﻛﺎﻧﻪ ﻛﻪواﺑﻮو ﺋ‪‬ﻮهش ﺧﯚﺗﺎن ﻛﯚﺑﻜﻪﻧﻪوه ﻛﻪ ﺋﻪو ﭼﻪﻧﺪ ڕۆژه دهﺑ‪ ‬ﺑﯚ ﻻی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﺌﺎژو‪‬ﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺋــﻪﻣﻦ زۆر ﻟــﻪو ﺳــﻪﻓﻪره ﻧﯿﮕــﻪران ﺑــﻮوم و ﻧﯿﮕــﻪراﻧﯽ ﺧﯚﺷــﻢ ﻧﻪﺷــﺎردهوه ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺳــﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺑــﻪ ڕادهﯾــﻪك دهﺳــﻪ‪‬ت و ﻧﻔــﻮزی ﻟــﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن ﭘ‪‬ﻜــﻪوهﻧــﺎﺑﻮو ﻛــﻪ ﺗــﺎ ﺋﻪوﻛﺎﺗــﻪ ﺷــﻪڕ و‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺪاداﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ﺰی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﺎری ﭼﻪك و ﺗﻪﻗﻪﻣﻪﻧﯿﯿﻪوه زۆر ﻟﻪ ھ‪‬ﺰی ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ز‪‬ﺪهﺗﺮ ﺑﻮون‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻪﺗﯿﺠـﻪ ﻧﻪﮔﻪﯾﺸـﺘﺒﻮو و ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺗ‪‬ﻜﺪهﺷـﻜﺎن و‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ھﻪراوﺗﺮدهﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪو ﺋﻪﺳﺎﺳﻪ ﻋﻪرزم ﻛﺮد ﺋﺎﯾﺎ ﺑﻪو ﭘ‪‬ﺸﯿﻨﻪﯾﻪ ﺳﻪﻓﻪرﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﻪ‪‬ﺣﻪ؟‬ ‫ﻓﻪرﻣﻮوﯾﺎن‪ :‬چ دهﺑ‪ ‬ﺑﺎ ﺑﺒ‪ ،‬دهڕۆﯾﻦ و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت دهﻣﻪوێ ﺧﯚم ﭼﺎوم ﺑﻪ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺑﻜﻪوێ ﺗﺎ ﺑﺰاﻧﻢ ﻗﺴﻪی ﺣﯿﺴﺎﺑﯽ وی ﭼﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻛﻪ ﺋﻪﻓﺴﻪر‪‬ﻜﯽ ﺑﻪ ﺗﻪﮔﺒﯿﺮ ﺑﻮو‪ ،‬ﺋﺎﻛـﺎﻣﯽ ﺋـﻪو ﺳـﻪﻓـﻪرهی ﺑـﻪ ﮔﻮﻣﺎﻧـﻪوه ﭼﺎوﻟ‪‬ـﺪهﻛﺮد‪ ،‬دوای ﻛـﻪﻣ‪‬ﻚ ﻓﻜﺮﻛﺮدﻧـﻪوه ﮔـﻮﺗﯽ ﺋﺎﯾـﺎ ﺋﯿﺠـﺎزه دهﻓـﻪرﻣﻮوی ﻟـﻪ ھ‪‬ـﺰه‬ ‫ﻣﯚ‪‬ﺪراوهﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎدﮔﺎﻧﯽ ورﻣ‪ ‬ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻦ و ھ‪‬ﻤﻨﺎﯾﻪﺗﯽ ڕ‪‬ﮕﺎﻛﺎن ﻛﻪ ﻟﻪوﭘﻪڕی ﻧﺎﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪوه ده ﺋﺎوری ﺑ‪‬ﺪادی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎدا دهﺳﻮوﺗ‪‬ﻦ دهﮔﻪڵ ﺧﯚﻣﺎن ﺑﺒﻪﯾﻦ؟‬ ‫ﺷﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ ﻟﻪ وه‪‬ﻣﺪا ﮔﻮﺗﯽ‪ :‬ﻧﺎ‪ ،‬ﺣﻪوﺟ‪‬ﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﻔﻪﻧﮕﭽﯽ ﻧﯿﯿـﻪ‪ ،‬ﺋـﻪﻣﻦ دهﻣـﻪوێ ﺑـﻪم ﺟﻼﻧـﻪ و ھـﻪر ﺑـﻪو ژﻣﺎرهﯾـﻪ ﻟـﻪ ﺧﺰﻣـﻪﺗﻜﺎران ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺗﺎراﻧـﻪوه ﺣﻪڕهﻛـﻪﺗﻤﺎن ﻛـﺮد ﺧـﯚم ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهم و ﺗ‪‬ﯽ ﺑﮕﻪﯾ‪‬ﻨﻢ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻗﻪﺳﺘﯽ ﺑﺮاﻛﻮژی}!!{ﯾﻤﺎن ﻧﯿﯿﻪ و دهﻣﺎﻧﻪوێ ﺑﻪ ڕوﺣﯽ ﭘ‪‬ﻜﻪوهژﯾﺎن ﺋﻪو دووﺑﻪرهﻛﯽ و ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮﯾﯿﻪ ﻟﻪ ﻧﺎوﺑﻪرﯾﻦ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺑﻪھﻪرﺣﺎڵ ﺳﺒﻪی ﺋﻪوڕۆژه ﺑﻪ وهﺳﯿﻠﻪی ﭼﻪﻧﺪ دهزﮔﺎ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒﯿﻠﯽ ﻓﻮردی ﻣﯚد‪‬ﻠﻜﯚن ﺑﻪرهو ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس ﺋـﺎژواﯾﻦ‪ ،‬ﻟـﻪ ﻓﻪرﺳـﻪﺧ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳـﻪوه ﻟـﻪﭘ‪ ‬ﭼﺎوﻣـﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ‬ ‫ﻛﻪوت ﻛﻪ ﻟﻪ دهوروﺑﻪری ﺟﺎده ڕﯾﺰﯾﺎن ﺑﻪﺳﺘﺒﻮو‪ ،‬ھﻪﻣﻮوﯾﺎن ﺳﻮار ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪﺳﭗ و ﭼﻪﻛﺪار ﺑﻮون‪ ،‬ﭼﺎوی ﺋﻪو ﺳﻮاراﻧﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﯿﺎن ﺗ‪‬ﺰاﺑﻮو‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜ‪‬ا ﻣﻠﻪﺳـﺘﻮور و ﻟـﻪ ﺗﯿﺮﺋـﺎو‪‬ﮋﯾﯽ و ﺋـﺎژاوه‬ ‫و ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺗﺎ‪‬ن ﺑﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺎﻧﮓ ﺑﻮون‪ .‬ھﻪ‪‬ﺒﻪت ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺧﻪﺑﻪری ﺳﻪﻓﻪری ﺳﻪردارﺳﭙﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ و ھﺎوﺳﻪﻓﻪران ﺑﻪ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﮔﻪﯾﺸـﺘﺒﻮو‪ ،‬ژﻣـﺎرهی ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺳـﻪرﺟﻪم ﺷﻪﺳـﺖ و دوو ﻛـﻪس و‬ ‫ھﯿﭻ ﺳﻪرﺑﺎز و ﺋﻪﻓﺴﻪر‪‬ﻜﻤﺎن دهﮔﻪڵ ﻧﻪﺑﻮو ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜ‪‬ﯽ ﭼﻪﻛﺪار و ﮔﯿﺎﻧﭙﺎر‪‬ﺰ ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرداﺳﭙﺎ و ﺑﻪ دوای ﺋﻪوﯾﺸﺪا ھﺎوڕ‪‬ﯿﺎن ﻟﻪ ﻣﺎﺷ‪‬ﻨﻪﻛﺎن داﺑﻪزﯾﻦ و ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ڕﯾﺰی در‪‬ﮋی ھ‪‬ﺰی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻛﻪ ﻧﺰﯾﻜﻪی ﭘ‪‬ﻨﺠﮫﻪزارﻛﻪس دهﺑﻮون ﺗ‪‬ﭙﻪڕﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻪواوی ﭼﻪﻛـﺪارهﻛﺎن زهق‬ ‫زهق ﭼﺎوﯾﺎن ده ﺳﻪردارﺳﭙﺎ ﺑ‪‬ﯾﺒﻮو و ھﯿﭻ ڕ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯿﺸﺎن ﻧﻪدهﻧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻪراﻧﯽ ﻟﻪﺷﻜﺮ ﻛﻪ دهﮔﻪ‪‬ﺪا ﺑﻮون ﺣﯿﺴﺎﺑﯽ ﻛﺎرﯾﺎن ھﺎﺗﻪدهﺳﺖ و ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺪازهﯾﻪك ﺗـﺮس و د‪‬ـﻪڕاوﻛ‪ ‬ﺑـﻪ ﺳـﻪرﯾﺎﻧﺪا‬ ‫زاڵ ﺑﺒﻮو ﻛﻪ ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ ﺧﻮداﯾﺎرﺧﺎن ھﻪر ﻟﻪ دهﻗﯿﻘﻪی ﯾﻪﻛﻪم ﺑﻪ ﻣﺎﺷ‪‬ﻦ ﮔﻪڕاوه و ﺣﺎزرﻧﻪﺑﻮو ﭘﯿﺎده ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ڕﯾﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺋـﻪو ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋاﻧـﻪ ﺗ‪‬ﭙـﻪڕێ‪ .‬ﻟـﻪ ﺳﻪروﺳـﻪﻛﻮﺗﯽ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ‬ ‫دهردهﻛﻪوت ﺷﺎی داھﺎﺗﻮوی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ده د‪‬ﻪڕاوﻛ‪‬ﯿﻪﻛﯽ ﺳﻪﯾﺮ داﯾﻪ ﺑﻪ‪‬م ددان ﺑﻪ ﺟﻪرﮔﯽ ﺧﯚﯾﻪوه دهﮔﺮێ و‪ ،‬وهك ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهر‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪ ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺳﺎن ﺑﺒﯿﻨ‪ ‬ﻟـﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪرﯾﺎﻧـﺪا‬ ‫ﺗ‪‬ﺪهﭘﻪڕێ‪ ،‬ڕﯾﺰی ﺋﻪﺷ‪‬اڕ)ﯾﺎﻏﯿﺒﻮوان( ﻛﻪ ھﻪﻣﻮوﯾﺎن ﺳﻮاره ﺑﻮون ﺋﻪوهﻧﺪه در‪‬ﮋ ﺑﻮو ﻧﻪدهھﺎﺗﻪ ﺋﻪژﻣﺎر‪ .‬ﻟـﻪ ﺋـﺎﺧﯿﺮی ڕ‪‬ﺰهﻛـﻪدا ﺑـﻮو ﻛـﻪ ﻗﻪ‪‬ﻓـﻪﺗﯽ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﻪ ﺟﻠـﯽ ﻛـﻮردی‬ ‫دهرﻛﻪوت‪ .‬ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻛـﻪ ﭼﻪﻧـﺪ ھـﻪﻧﮕﺎو ﻟـﻪ ﭘـ‪‬ﺶ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ و ﺋـﻪواﻧﯽ دﯾﻜـﻪوه ﺑـﻮو ﮔـﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﻓ‪‬ـﯽ ﺑـﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎ و دهﺳـﺘﺒﻪﺟ‪ ‬ﺧـﯚی ﮔﻪﯾﺎﻧـﺪه ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ و وهك‬ ‫ﺑﺮاﯾﻪك ﻛﻪ ﻟﻪ ﺳﻪﻓﻪر‪‬ﻜﯽ دوورودر‪‬ﮋ ﮔﻪڕاﺑ‪‬ﺘﻪوه ﺧﯚی ده ﺋﺎﻣ‪‬ﺰی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ھﺎوﯾﺸﺖ و ﺑﻪ ﮔﻪرﻣﯽ ڕووﻣﻪﺗﯽ ﻣﺎﭼﻜﺮد و ﺋـﻪﺣﻮا‪‬ﯽ ﭘﺮﺳـﯽ‪ .‬ﺋـﻪو ڕهوﺗـﺎرهی ﺳﻪرﻟﻪﺷـﻜﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳـﺒﯽ ﻛـﺎری‬ ‫ﺧــﯚی ﻛــﺮد ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺋ‪‬ﻤــﻪ ﺗــﺎ ده دهﻗﯿﻘــﻪ ﭘــ‪‬ﺶ ﯾــﻪﻗﯿﻦ و ﺑﺎوهڕﻣــﺎن واﺑــﻮو ﮔﯿــﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣــﺎن ﻟــﻪ دهﺳــﺖ داوه و ﺑــﻪ ﺳــﯿﻠﻪﯾﻪﻛﯽ ﭼــﺎوی ﺳــﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﮔــﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﻛﻪﺳــﯽ ﻣﻪﻣﻠﻪﻛــﻪت ﻛــﻪ‬ ‫ﺳﻪردارﺳــﭙﺎ}ڕهزاﺧــﺎن{ ﺑــ‪ ‬و ﻟــﻪ دوای ﺋﻪوﯾﺸــﺎ ﺋ‪‬ﻤــﻪ ﺋــﻪﻧﺠﻦ ﺋــﻪﻧﺠﻦ دهﻛــﺮ‪‬ﯿﻦ ﺑــﻪ‪‬م ﺗــﻪﮔﺒﯿﺮی ﺳﻪرﻟﻪﺷــﻜﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳــﺒﯽ ﺑــﺎﻋﯿﺲ ﺑــﻮو ﻛــﻪ ﺳــﻤﺎﯾﻼﻏﺎ دهﮔــﻪڵ ﮔﻪﯾﺸــﺘﻨﯽ ﺳﻪردارﺳــﭙﺎ ﻟــﻪ‬ ‫ﺑﻪراﻧﺒﻪرﯾﺪا ڕ‪‬ﺰﺑﻨ‪ ‬و ﺧﯚی ﺑﮕﻪﯾ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪرۆﻛﻮهزﯾﺮ}ڕهزاﺧﺎن{ و و‪‬ای ﺋﻪﺣﻮاڵ ﭘﺮﺳﯽ ﺧﯚﺷﯽ و ﻛﺎﻣﻪڕاﻧﯿﯽ ﺑﯚ ﺑﻪ ﺋﺎوات ﺑﺨﻮازێ‪.‬‬ ‫ﭘﯚز و ﺋﯿﻔﺎدهی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ‬ ‫ﺳــﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺑــﻪ ڕادهﯾــﻪك ﺧﺎوهﻧﺪهﺳــﻪ‪‬ت و ﺧﯚﺧــﻮاز ﺑــﻮو ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﺑﻪراﻧﺒــﻪر ﺳﻪردارﺳــﭙﺎدا دهﺳــﺘﯽ ﻟــﻪ ﺑــﻪر ﭘﺸــﺘ‪‬ﻨﯽ ﻧــﺎﺑﻮو‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒــﻪت ﻛــﻪﻣ‪‬ﻜﯿﺶ ھــﻪﻗﯽ ﺑــﻮو ﭼﻮﻧﻜــﻪ و‪‬ــ‪‬ای ھ‪‬ــﺰه‬ ‫زۆروزهوهﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی دهﮔﻪڵ ﺳﻪردارﺳﭙﺎ ڕووﺑﻪڕووﺑﺒﻮو و ﺋﻪﮔﻪر ﻏﻪﯾﺮهی ﺋﻪوهﺷﯽ ﻛﺮدﺑﺎ‪ ،‬وهج و ﻧﻔﻮزی ﺧﯚی ﻟﻪ دهﺳﺖ دهدا‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻟﻪﻣ‪‬ﮋﺑﻮو وای ده ﻛﻪﺳـﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﮔﻪﯾﺎﻧـﺪﺑﻮو ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﻛﻪس ﻟﻪوی ﺧﺎوهﻧﺪهﺳﻪ‪‬ﺗﺘﺮ و ﺑﻪﻧﻔﻮزﺗﺮ ﻧﯿﯿﻪ و ھﻪﻣﻮو ﻛﻪس ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺳﻪرۆﻛﻮهزﯾﺮ}ڕهزاﺧﺎن{ﯾﺶ ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ وﯾﺪاﯾﻪ!‬ ‫ھﻪ‪‬ﺴـﻮﻛﻪوﺗﯽ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ دهﮔــﻪڵ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ زۆر ﺳﺎردوﺳـ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﻟــﻪوێ وهڕ‪‬ﻜـﻪوﺗﯿﻦ و ﻟـﻪ ﻧ‪‬ﻮهڕاﺳــﺘﯽ ﺷـﺎر ﮔﻪﯾﺸـﺘﯿﻨﻪ ﻛﺎرواﻧﺴــﻪراﯾﻪك‪ .‬ﻟـﻪ ﻛﺎرواﻧﺴـﻪراﻛﻪ ﭘ‪‬ﺸــﺘﺮ ﭼـﻮارﭘ‪‬ﭽﻜﯽ دارﯾــﺎن‬ ‫داﻧﺎﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﺳﻪر ﭼﻮارﭘ‪‬ﭽﻜﻪﻛﺎن داﻧﯿﺸﺘﯿﻦ‪} ،‬ڕهزاﺧﺎن{ ﻛﻪﻣﯚﻛ‪‬ﻚ دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻗﺴﻪی ﻛﺮد ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪﺑـﻪر ﺗـﺮس و د‪‬ـﻪڕاوﻛ‪ ‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻪر ھﻪﻣﻮواﻧـﺪا زاڵ ﺑﺒـﻮو و ھـﻪر ﺋ‪‬ﺴـﺘﻪ دهو‬ ‫ﻓﻜﺮهدا ﺑﻮون ﻛﻪ ھ‪‬ﻨﺪهﻧﺎﺑﺎ ھ‪‬ﺰی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﭘﻪﻻﻣﺎر ﺑ‪‬ﻨﻦ‪} ،‬ڕهزاﺧﺎن{ ھﯿﭻ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾﻪﻛﯽ دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻧﻪﻛﺮد و ﻧﻪﯾﺎﻧﭙﺮﺳﯽ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺋ‪‬ﻮه ﭼﯿﯿﻪ و چ دهﺑ‪ ‬ﺑﻜﺮێ؟ ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﭼﻪﻧـﺪ‬ ‫دهﻗﯿﻘﻪﯾﻪك ﺗ‪‬ﻨﻪﭘﻪڕﯾﺒﻮو و‪‬ﻨﻪﮔﺮ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﺋﺎﻣ‪‬ﺮی و‪‬ﻨﻪﮔﺮﺗﻦ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺳﻪر ﭼﻮارﭘ‪‬ﭽﻜ‪‬ﻚ داﻧﺮاﺑﻮو ھﺎﺗﻪ ﻧﺎو ﻛﺎرواﻧﺴﻪرا و ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ داوای ﻛﺮد ﺋﯿﺠﺎزهﺑﺪهن دهﮔﻪڵ ﺳﻪردارﺳـﭙﺎ و‪‬ﻨﻪﯾـﻪك‬ ‫ﺑﮕﺮن‪ ،‬ﺷﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ ﺧﯚی ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯽ دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ دهﭘﻪﯾﭭﯽ دوای ﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﺋﻪو داواﯾﻪ ڕووی ﻟﻪ ﻣﻦ ﻛﺮد و ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮔﯿﻠﻪﻛﯽ ﻛﻪ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺗ‪‬ﯽ ﻧﻪدهﮔﻪﯾﺸﺖ ﻓـﻪرﻣﻮوی‪:‬‬ ‫ﻓ‪‬ﻧﯽ ﺋ‪‬ﻮه ھﻪﺳﺘﻦ و‪‬ﻨﻪﯾﻪﻛﯽ دهﮔﻪڵ ﺑﮕﺮن و ﺑﻪوﯾﺶ ﺑ‪‬ﻦ ﻛﻪ ڕهزا}ﺧﺎن{ ﺳـﻪروﻛﺎری دهﮔـﻪڵ و‪‬ﻨـﻪﮔﺮﺗﻦ ﻧﯿﯿـﻪ‪ .‬ﻟـﻪ وه‪‬ﻣـﺪا ﮔـﻮﺗﻢ ﺑـﻪ ھـﯿﭻ ﭼﻪﺷـﻨ‪‬ﻚ ﺑﻪﻧـﺪه ﭘـ‪‬ﻢ ﺧـﯚش ﻧـﺎﺑ‪ ‬دهﮔـﻪڵ‬ ‫ﺧﻪ‪‬ﻜ‪‬ﻜﯽ ﯾﺎﻏﯽ و‪‬ﻨﻪ ﺑﮕﺮم ﺋﻪﻣﻦ ﻣﻮﻋﺎف ﺑﻔﻪرﻣﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻛﻪ ﺋﻪو ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾﻪی دهﺑﯿﺴﺖ ڕاوهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎش ﻧﻪزاﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ و و‪‬ﻨﻪﮔﺮی ﻛ‪‬ﺸﺎﯾﻪ ﻗﻪراﺧ‪‬ﻚ و ﭼﻪﻧﺪ و‪‬ﻨﻪﯾﻪﻛﯽ ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﮕﻪﻟﯽ ﺟﯚراوﺟﯚردا دهﮔﻪڵ ﮔﺮت‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪16 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 16‬‬

‫و ﺑﻪ ﺗﻪﮔﺒﯿﺮی دووھﻪﻣﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ھﻪ‪‬ﻪ و ﭘ‪‬ﺸﮫﺎﺗ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎﺧﯚش ﺑﻪرﮔﺮی ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳــﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺳــﻪرﻟﻪﻧﻮێ ﮔــﻪڕاوه و ﻟــﻪ ﺣــﺰور ﺳﻪردارﺳــﭙﺎ ﻟــﻪ ﺳــﻪر ﭼﻮارﭘ‪‬ﭽﻜــﻪﻛﺎن داﻧﯿﺸــﺘﻪوه‪ .‬ﺳــﻪرۆﻛﻮهزﯾﺮان و ﻓﻪرﻣﺎﻧــﺪهری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان}ڕهزاﺧــﺎن{ ﺋﯚﻧﯿﻔــﯚرﻣﯽ ﺳــﻪرﺑﺎزی‬ ‫دهﺑﻪرداﺑﻮو ﺑﻪ‪‬م ھﯿﭻ دهﻣﺎﻧﭽﻪی دهﺑﻪر ﻗﻪدﯾﺪا ﻧﻪﺑﻮو‪ .‬ﻛﻪﭼﯽ ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻏـﻪرﻗﯽ ﭼـﻪﻛﯽ ﺳـﺎرد و ﮔـﻪرم ﺑـﻮو و‪ ،‬ھـﯿﭻ زهردهﺧﻪﻧﻪﯾـﻪﻛﯽ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﻟ‪‬ـﻮ ﻧـﻪﺑﻮو‪ ،‬دهو دهﻣـﻪدا‬ ‫ﭼﺎﯾﺎن ھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ﭼﺎ ﺧﻮراﯾﻪوه و ﺷﺎی داھﺎﺗﻮوی ﺋ‪‬ﺮان ﺋﺎرهزووی ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوهﺑﻮو ﭘﺸﻮوﯾﻪك ﺑﺪا‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻻی زهردهﭘـﻪڕ ﺑـﻮو‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮوﯾـﻪﻛﯽ ﺳـﺎﻛﺎرﯾﺎن ﻟـﻪ ﻗـﻪراخ ﭼـﯚم ﺑـﯚ ﺷـﺎ}ڕهزاﺧـﺎن{‬ ‫ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎوﮔﺮت ﻛﻪ ﺷﻪو ﺗ‪‬ﯿﺪا ﭘﺎڵ ﺑﻜﻪوێ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﯾﻪی ﺗﻪﺧﺘﻪﻧﻪرد دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺷﺎ )ڕهزاﺧﺎن(ی ﻛ‪‬ﯾﻪوه‬ ‫دهﮔﻪڵ ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﺧﻪرﯾﻜﯽ ﻗﺴﻪﻛﺮدن ﺑﻮوم‪ ،‬ﮔﻮﺗﯽ ﻓﻜﺮ‪‬ﻜﻢ ﺑﻪ زهﯾﻦ ﮔﻪﯾﺸﺖ دهﺳﺘﺒﻪﺟ‪ ‬ﻧﺎﯾﺐ ﯾﻪﻛﻪم ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻤﯿﻢ ڕاﺳـﭙﺎرد ﺑﭽ‪‬ﺘـﻪ ﻣﻮﻻﻗـﺎﺗﯽ ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﻛـﻪ ھـﻪر ﺋ‪‬ﺴـﺘﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﻧﺎو ﻗﺸﻮن ﻟﻪ ﭼﺎدر‪‬ﻜﺪا ﺳﻪرﻧﺠﺪهری ﺑﺎرودۆﺧﻪ‪ ،‬ﺑﭽ‪ ‬و ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻟﻮوس و ﻧﻪرﻣﯽ ﺧﯚی ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺑﺨﺎﻓ‪‬ﻨ‪ ‬و ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﺋﻪﺧﺘﻢ ﺟـﻪﺧﺖ ﻛـﺮد ﻛﺎﯾـﻪی )ﺗﻪﺧﺘﻪﻧـﻪرد(ی دهﮔـﻪڵ ﺑﻜـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫زۆری ﭘ‪‬ﺨﯚﺷﻪ و ﺗﺎ دهﺷﺘﻮاﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺑﺪۆڕ‪‬ﻨ‪ ‬ﺑﻪﺷﻘﻪم ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺳﻪری ﮔﻪرم ﺑ‪ ‬و ﺑﻪ ﻋﯿﺸﻘﯽ ﺑﺮدﻧﻪوه ﻟﻪ دهرﻛﺮدﻧﯽ ھﻪرﭼﻪﺷﻨﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻚ ﺧﯚﺑﺒـﻮ‪‬ﺮێ‪ ،‬ھـﻪﺗﺎ ﺑـﻪﯾﺎن دادێ و ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس‬ ‫ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻤﯽ زۆر ﺑﻪ زهﺣﻤﻪت ﺗﺎ ﺑﻪﯾﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﺧﺎﻓ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﺧﯚی ﺳﻪرﻟﻪﺷﻜﺮ}ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ{ﯾﺶ ﭼﻪﻧﺪ ﺟﺎران ﺳﻪری ﻟـﻪ ﭼﺎدرهﻛـﻪی ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ دا و ﺑـﯚ ﻛﺎﯾـﻪی ﻧـﻪرد‪‬ﻦ ھـﺎﻧﯽ دهدا و ﺑـﻪ‬ ‫دهﺳﺖ و ﺗﺎﺳﯽ ھﻪ‪‬ﺪهﮔﻮت‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻛﻮرﺗﯽ ﺗﺎ ﺑﻪﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬زراوﭼﻮو ﭼﺎوﻣﺎن ﻟﻪ ﺳﻪرﯾﻪك داﻧﻪﻧﺎ و ﺑﻪﯾﺎﻧﯽ ﺷﻪوهﻛﯽ ﺑﻪﺑ‪ ‬ﻣﺎ‪‬ﺌﺎواﯾﯽ دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ‪ ،‬ﺳﻮاری ﺋﯚﺗﯚﻣﺒﯿﻠﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﺑﻮوﯾﻦ و ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳـﻤﺎن ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﻨﺠﮫـﻪزار‬ ‫ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﻛﺪاری ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﺟ‪‬ﮫ‪ ‬و ﺗﺎ ﻧﺰﯾﻚ ﺷﺎری ورﻣ‪ ‬ﻟ‪‬ﻜﺪاﻟ‪‬ﻜﺪا ﭘﺸﺖ ﺳﻪری ﺧﯚﻣﺎن ﭼﺎو ﻟ‪‬ﺪهﻛﺮد و ﭘ‪‬ﻤﺎن واﺑﻮو ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ب دووﻣﺎﻧﻪوهن‪.‬‬ ‫ﺋﻪو ﺳﻪﻓﻪره ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ڕاﭼ‪‬ﻪﻛ‪‬ﻨﺘﺮﯾﻦ ﺳﻪﻓﻪرهﻛﺎن ﺑﻮو و ﻟﻪ ﯾﺎدﻣـﻪ ھـﻪروهﺧﺖ ﻟـﻪ ﺧﺰﻣـﻪت ﺧﺎوهﻧﺸـﻜﯚ}ڕهزاﺧـﺎن{ ﺳـﻪﻓﻪری ﺳـﺎﻣﻨﺎﻛﯽ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳـﯽ دهھﺎﺗـﻪوهﺑﯿﺮ ﺑـﯚ ﻣﺎوهﯾـﻪك ﻣﭽـﻮڕﻛ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ڕوﺣﯽ ﺑﻪ ﻟﻪﺷﺪا دهھﺎت‪.‬‬ ‫ﭼﻪﻧﺪ‪‬ﻚ دواﺗـﺮ ﺳﻪرﻟﻪﺷـﻜﺮ ﺋـﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳـﺒﯽ ﺑـﯚی ﮔ‪‬اﻣـﻪوه ﺳـﻤﺎﯾﻼﻏﺎ ﭘﺎﺷـﺎن ﺑـﻪوی ﮔﻮﺗﺒـﻮو ﮔـﻪورهﺗﺮﯾﻦ ھﻪ‪‬ـﻪی ﺋـﻪو ﺷـﻪوه ﻛﺮدﺑـﻮو ﺋﻪﮔـﻪر ﺗﯚزوﺧـﯚ‪‬ﻜﯽ ﻛﻪﻣﯚﻛـﻪی وهر‪‬ﺨﺴـﺘﺒﺎ و‬ ‫ﺳﻪردارﺳﭙﺎ}ڕهزاﺧﺎن{ی ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﺑﺎ‪ ،‬ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺷﻚ ﺗﻪواوی ﺧﺎﻛﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﭼﻨﮕﺪا دهﺑﻮو و داﺧﯽ دهﺧﻮارد ﺑﯚچ ﻧﻪﯾﻜﺮد و ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻪﻣﺎﺑﻮو ﺋﻪﮔﻪر ﻛـﺎر ﻧﻪﮔﺎﺗـﻪ ﻗـﻪﺗ‪ ‬و‬ ‫ﻛﻮﺷﺘﺎرﯾﺶ ژﻣﺎرهﯾﻪك و ﻟﻪواﻧﻪ ﺳﻪردارﺳﭙﺎ ﺑﻪدﯾﻞ ﺑﮕﺮێ*‪ ،‬ﻗﻮﻣﺎر و ﻧﻪرد‪‬ﻨﯽ ﺋﻪو ﺷﻪوه ﺳﻤﺎﯾﻼﻏﺎی ﻟﻪو ﻓﻜﺮه ﮔ‪‬اوه و ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﯿﺶ وهﺧﯚھﺎﺗﻪوه ﻛﻪ ھـﻪزاران ﺗﻤـﻪﻧﯽ ﺑﺮدﺑـﯚوه ﻣـﻪل ﻟـﻪ‬ ‫ﻗﻪﻓﻪس ﻓ‪‬ی ﺑﻮو«‪).‬ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬ﻧﮕﺎرش و ﺗﺎﻟﯿﻒ‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻜﯽ(}ل ‪.{381-373‬‬ ‫ﺳﺠﯿﻞ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﺳﻪرﺑﺎزی‪ ،‬ﺷﻪﭘﻜﻪی ﭘﻪھﻠﻪوی‪ ،‬ﺗﯿﺮۆری ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك‬ ‫ھﻪروهك ﻟﻪ ﻛﺮۆﻧﯚﻟﯚژﯾﯽ ڕووداوهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪﺷﯽ ﯾﻪﻛﻪم و دووھﻪم ﻛﻪ ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺑ‪‬وﻛﺮاﺑﻮوﻧﻪوه ﺑﺎﺳﻜﺮا‪ ،‬ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎی ﺷـﻜﺎك ڕ‪‬ﺒـﻪری ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی ﮔـﻪﻟﯽ ﻛـﻮرد ﻟـﻪ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ڕۆژھـﻪ‪‬ت‬ ‫دوای ﺋﻪوهﯾﻜــﻪ ﻟــﻪ ‪18‬ی ﺧــﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪1303‬ی ھــﻪﺗﺎوی)‪ (1924‬ﺑــﻪ ھــﯚی ﺳــﺎردﺑﻮوﻧﻪوهی ﮔــﻪﻟ‪‬ﻚ ﻟــﻪ ﺳــﻪرۆك ﻋﻪﺷــﯿﺮهﺗﻪﻛﺎن ﻟــﻪ در‪‬ﮋهداﻧــﯽ ﺧــﻪﺑﺎت و ﺑﻪرﺑــﻪرهﻛﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟــﻪ ﺷــﻪڕ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﻧﺎﺑﻪراﻧﺒﻪردا ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﺷﻜﺎك و ﻧﺎوﭼﻪی ژ‪‬ﺮدهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚی ﺑﻪﺟ‪‬ﺪ‪ ‬و ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎری ڕوودهﻛﺎﺗﻪ دﯾﻮی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮور؛ ﻣﺎوهﯾـﻪﻛﯿﺶ ﻟـﻪ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻮور)ﮔـﻪرﻣ‪‬ﻦ( ﻟـﻪ ﻻی ﺷـ‪‬ﺦ‬ ‫ﻣﻪﺣﻤﻮودی ﺣﻪﻓﯿﺪ دهﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧ‪ ‬ﺑﻪ ﺧﯚﭘﯚﺷﺘﻪﻛﺮدﻧﻪوه و وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ دﯾﺴﺎن ﺗ‪‬ﮫﻪ‪‬ﭽ‪‬ﺘﻪوه و در‪‬ﮋه ﺑﻪ ﺧﻪﺑﺎت و ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﺪا‪.‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م وهك ﻟ‪‬ﺮهدا ﺑﺎﺳﯽ ﻟ‪‬ﻮهدهﻛﺮێ ﺑﺎرودۆﺧﯽ دوای ﺷﻪڕی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ و‪ ،‬ﺑﻪھ‪‬ﻨﺪﻧﻪﮔﺮﺗﻨﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪﻻﯾﻪن دهو‪‬ﻪﺗﻪ ﮔﻪورهﻛﺎﻧﯽ ﺋـﻪو ﺳـﻪردهﻣﻪوه‪ ،‬دهﺑﻨـﻪ ھـﯚی ﺋـﻪوه ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻣﻪﯾﺘﻪر‪‬ﻜﯽ ﺑـ‪ ‬ﻧﺎووﻧﯿﺸـﺎن و ﺧﺰﻣـﻪﺗﻜﺎر‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﺸـﻮوی ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠـﯿﺲ ﻛـﻪ ﻟـﻪ داھـﺎﺗﻮودا ﺑـﺎزی ﺑـﻪ ﺳـﻪردا ھﻪ‪‬ـﺪاو‪‬ﻦ و دهﯾﻜﻪﻧـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎی‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟﻪﻧﺎوﺑﭽ‪.‬‬ ‫ﺷــﯿﺎوی ﮔﻮﺗﻨــﻪ ﻛــﻪ رهزاﺧــﺎﻧﯽ ﭘﻪھﻠــﻪوی ﻟــﻪ ڕۆژی ‪24‬ی ڕهزﺑــﻪری ‪12)1304‬ی د‪‬ﺴــﺎﻣﺒﺮی ‪ ،(1925‬ﺑــﻪ ﭘ‪‬ــﯽ ڕ‪‬ﻮڕهﺳــﻤ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒــﻪت ﻟــﻪ ﻣﻪﺟﻠﯿﺴــﯽ ﺷــﯚڕای ﻣﯿﻠﻠــﯽ‪ ،‬ﺧــﯚی وهك ﭘﺎدﺷــﺎی‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان)‪ (1941 -1925‬دهﻧﺎﺳ‪‬ﻨ‪ ‬و ﺳﻮ‪‬ﻨﺪی ﺧﺰﻣﻪت و وهﻓﺎدارﯾﯽ)واﺗﻪ دزﯾﯽ و ﺧﻪﯾﺎﻧﺖ و ﭘﺎﺷﺎﻧﯿﺶ ھﻪ‪‬ﺗﻦ( ﺑﻪﺟ‪ ‬دهﮔﻪﯾ‪‬ﻨ‪.‬‬ ‫ﻟﻪوﺑﻪﺷﻪدا‪ ،‬ﻛﺮۆﻧﯚﻟﯚژﯾﯽ ﭼﻪﻧﺪ ڕووداوی ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻛﻪ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرددا ﺗﻪﺋﺴـﯿﺮی ﺑـﻪرﭼﺎوﯾﺎن ھـﻪﺑﻮوه‪ ،‬دهﺧﺮ‪‬ﻨـﻪڕوو و‪ ،‬ﭘﺎﺷـﺎﻧﯿﺶ ھـﻪر ﻛـﺎم ﻟـﻪ ﺧﺎ‪‬ـﻪ‬ ‫ڕووﺧﺮاوهﻛﺎن ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺗﺎوﺗﻮێ دهﻛﺮ‪‬ﻦ‪:‬‬ ‫• ‪ 20‬ﮔﻪﻻو‪‬ﮋی ‪1307‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪11‬ی ﺋﻮوﺗﯽ ‪1928‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ـ ﻗﺎﻧﻮوﻧﯽ ﺗﺎزهی ﺳﺠﯿﻠﯽ ﻧﻔﻮوس ﺑﺮﯾﺘﯽ ﻟﻪ ‪ 16‬ﺧﺎڵ ﺑﯚ دهرﻛﺮدﻧﯽ وهرهﻗﻪی ھﻪو‪‬ﺘﯽ و دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ )ﺷﯚرهت(ی ﻛﻪﺳﻪﻛﺎن ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﺷﯚڕای ﻣﯿﻠﻠﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪17 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 17‬‬

‫ﭘﻪﺳﻨﺪﻛﺮا‪).‬ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ‪ ..‬ﺟﻠﺪ‪*(69 ،1‬‬ ‫• ‪1‬ی ڕهزﺑﻪری ‪1307‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪23‬ی ﺳ‪‬ﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪1928‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ـ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎدﺷﺎﯾﺎﻧﻪی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮕﻜﺮدﻧﯽ ﻣﻪﺷﻤﻮوﻟﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﮔﺸﺘﯽ)ﺳﻪرﺑﺎزی( ڕاﮔﻪﯾ‪‬ﻨﺪرا‪) .‬ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ‪ ..‬ﺟﻠﺪ‪*(70 ،1‬‬ ‫• ‪6‬ی ﺑﻪﻓﺮاﻧﺒﺎری ‪1307‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪27‬ی ﺳ‪‬ﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪1928‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ـ ﻗﺎﻧﻮوﻧﯽ ﯾﻪﻛﺪهﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑﻪرگ)ﻟﯿﺒﺎس( ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﺷﯚڕای ﻣﯿﻠﻠﯿﯿﻪوه ﭘﻪﺳﻨﺪﻛﺮا‪ .‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺋﻪو ﻗﺎﻧﻮوﻧﻪ ﺗﻪواوی ھﺎوو‪‬ﺗﯿﯿـﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﺮﯾﻨـﻪ ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪ ڕوﺣـﺎﻧﯿﯽ)ﺋﺎﺧﻮﻧـﺪ(هﻛـﺎن‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﯿﺒﺎﺳﯽ ﯾﻪﻛﺪهﺳﺖ دهﺑﻪرﺑﻜﻪن‪) .‬ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ‪ ..‬ﺟﻠﺪ‪*(73 ،1‬‬ ‫• ‪10‬ی ﺑﻪﻓﺮاﻧﺒﺎری ‪1307‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪31‬ی د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ‪1928‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ـ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺧﺎوهﻧﺸﻜﯚ رهزا ﺷﺎ ﻟﻪﻣﻪڕ ﯾﻪﻛﺪهﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑﻪرﮔﯽ ھﺎوو‪‬ﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﻧﺎوهوهی و‪‬ت ﻛﻪ ﻟﻪ ﺷﻪﺷﻪﻣﯽ ﺑﻪﻓﺮاﻧﺒﺎر ﻟﻪﻻﯾـﻪن ﻣﻪﺟﻠﯿﺴـﯽ ﺷـﯚڕای ﻣﯿﻠﻠﯿﯿـﻪوه ﭘﻪﺳـﻨﺪﻛﺮاﺑﻮو‪،‬‬ ‫ﺷﻪڕهﻓﯽ دهرﭼﻮوﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪرا‪) .‬ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ‪ ..‬ﺟﻠﺪ‪*(73 ،1‬‬ ‫ﺳــﻪرﻧﺞ ‪ :‬رهزاﺧــﺎن دوای ھﺎﺗﻨــﻪ ﺳــﻪر ﺗــﻪﺧﺘﯽ ﭘﺎﺷــﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1925‬ﻟــﻪ ﭘ‪‬ﻨــﺎو داﻣﻪزراﻧــﺪﻧﯽ »ﺋ‪‬ﺮاﻧ‪‬ﻜــﯽ ﻧــﻮێ!«‪ ،‬ﺋــﻪوﯾﺶ ﺑــﻪ ﭼﺎوﻟ‪‬ﻜــﻪری ﻟــﻪ «ﻛــﻪﻣﺎڵ ﺋــﻪﺗﺎﺗﻮرك«ی‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﻜﯚﻣﺎری ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1928‬دا‪ ،‬ﯾﻪك ﻟﻪ دوای ﯾﻪك ﻗﺎﻧﻮوﻧﮕﻪﻟﯽ ﺳﺠﯿﻞ وهرﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻪرﺑﺎزﺑﺮدﻧﯽ ﺋﯿﺠﺒﺎری )ﻣﻪﺷﻤﻮول( و‪ ،‬دواﺗﺮﯾﺶ ﻗﺎﻧﻮوﻧﯽ ﺟﻠﮕـﯚڕﯾﻦ و ﯾﻪﻛﺪهﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺟﻠﻮﺑﻪرگ دهردهﻛﺎ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﺷﯚڕای ﻣﯿﻠﻠﯽ ــ ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﻣﯚرهﭼﻨﺮاوی دهﺳﺘﻜﺮدی رهزاﺧﺎن‪ ،‬ﭘﻪﺳﻨﺪ دهﻛﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺋﻪو ﻓﻪرﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮوﻧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳـﻪر ﺑـﻪ ڕ‪‬ـﮋﯾﻢ ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻪواوی ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ و ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮﯾﻪﻛﯽ وهھﺎ دڕﻧﺪاﻧﻪ و زا‪‬ﻤﺎﻧﻪ‪ ،‬و‪‬ای ﺑﻮﻏﺰ و ﻏﻪرهزی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ دهﮔـﻪڵ ﺧـﻪ‪‬ﻜﯽ ﻛـﻮرد دهﺟﻮو‪‬ﻨـﻪوه ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯽ و ڕق و ﻗﯿﻦ و ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوه ﺑﻪوﭘﻪڕی ﺧﯚی دهﮔﺎ و‪ ،‬ﻟﻪ زۆر ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ڕاﭘﻪڕﯾﻦ و ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮی ﺳﻪر ھﻪ‪‬ﺪهدا‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ دهﻛـﺮێ ﺑـﻪ ڕاﭘـﻪڕﯾﻨﯽ »ﻣـﻪﻻ ﺧـﻪﻟﯿﻠﯽ‬ ‫ﮔﯚڕهﻣﻪڕی« ﻛﻪ ھﻪر ﻟﻪوﺳـﺎ‪‬ﻪدا)‪ ،(1928‬ﺑـﻪ دژی ﻗـﺎﻧﻮوﻧﯽ ﯾﻪﻛﺪهﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑـﻪرگ و ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺑـﻪ دژی ﻟﻪﺳـﻪرﻛﺮدﻧﯽ ﻛـ‪‬و ﯾـﺎن »ﺷـﻪﭘﻜﻪی ﭘﻪھﻠـﻪوی« ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﭼﻮوﺑﻮو‪ ،‬ﺋﺎﻣـﺎژه‬ ‫ﺑﻜﺮێ‪ .‬ﺋﻪو ڕاﭘﻪڕﯾﻨﻪ ﻟﻪ ﻛﻮردهوارﯾﺪا ﺑﻪ «ﺷﯚڕﺷﯽ دژی ﺷﻪﭘﻜﻪ« ﻧ‪‬ﻮی دهرﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫»ﻣﻪﻻ ﻣﺎرﻓﯽ ﻛﯚﻛﻪﯾﯽ« ﺷﺎﻋﯿﺮی ﻧﺎوداری ﺋﻪوﺳﻪردهﻣﻪ ﻟﻪوﺑﺎﺑﻪﺗﻪوه ﮔﻮﺗﻮوﯾﻪﺗﯽ‪:‬‬ ‫دهﭼﻤﻪ ﺳﻪر ﭼﯚم و ﺧﻪﯾﺎﺑﺎن ﯾﻪك ﻧﻪﻓﻪس ﺋﺎﺳﻮوده ﺑﻢ‬ ‫ﺷﻪھﺮهﺑﺎﻧﯽ ﺣﺎزره و داوای ﻛ‪‬وم ﻟ‪‬ﺪهﻛﺎ‬ ‫ﺳﻪﯾﺮی ﺧﯚﺷﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﻪ «ﻣﻪﻋﺮووف«م ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺋﻪم ﺷﺎرهدا‬ ‫ﺗﺎزه «ﺋﯿﺤﺴﺎﺋﯿﯿﻪ« داوای ﺋﯿﺴﻢ و ﻧﺎوم ﻟ‪‬ﺪهﻛﺎ‬ ‫• ‪30‬ی ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪1309‬ی ھﻪﺗﺎوی ــ ‪21‬ی ژوﺋﯿﯿﻪی ‪1930‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ـ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻟﻪﺷﻜﺮی ﺑﺎﻛﻮوری ڕۆژﺋﺎوی و‪‬ت ﺑﻪ ﺧﺎوهﻧﺸﻜﯚ رهزا ﺷﺎی ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺷﻪڕو ﺗ‪‬ﻜﮫﻪ‪‬ﭽﻮوﻧـﻪ ﭼﻪﻛﺪارﯾﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣـﯽ ﻟـﻪ ﺑـﺎﻛﻮوری ڕۆژﺋـﺎوای و‪‬ت دهﮔـﻪڵ‬ ‫ھ‪‬ﺰه ﺷﻪڕﻛﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺗﻪﺣﻮﯾﻠﺪاﻧﻪوهی ﭼﻪك و ﺧﯚﺑﻪدهﺳﺘﻪوهدان ﺑﻪ ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن دهﺑـﻮارد‪ ،‬ھ‪‬ـﺰی ﯾـﺎﻏﯿﺒﻮوان ﭘـﺮژ وﺑـ‪‬و ﺑـﻮون و ﺧـﻮدی ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫دوای ﺳﺎ‪‬ﻪھﺎ ﯾﺎﻏﯿﺒﻮون ﻛﻮژرا‪).‬ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ‪ ..‬ﺟﻠﺪ‪*(85 ،1‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﺑﯚ ﺋﻪوهﯾﻜﻪ‪ ،‬ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرد و ﻧﺎﻛﻮرد ﺑـﺰاﻧﻦ ﻛـﻪ دهو‪‬ـﻪت و ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗـﻪ ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯿـﻪ ﯾـﻪك ﻟـﻪ دوای ﯾﻪﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان)ﺋ‪‬ﺴﺘﺎﺷـﯽ ﻟﻪﮔﻪ‪‬ـﺪا ﺑـ‪ ،(‬چ ھﻪ‪‬ﺴـﻮﻛﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ دوژﻣﻨﺎﻧـﻪ و‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﺧﻮ‪‬ﯾﯿﺎﻧﻪﯾﺎن ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ ﻣﻪﺳﻪ‪‬ﻪی ڕهوای ﮔﻪﻟﯽ ﻛﻮرد ڕهﭼﺎو و ﭘ‪‬هوﻛﺮدووه و‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﺑﺰاﻧﺪرێ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯿﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬چ ﺗﺮﺳ‪‬ﻜﯿﺎن ﻟﻪ د‪‬ﺪا ﺑـﻮوه و ﺑـﻪ‬ ‫چ ﻓﺮﺗﻮﻓ‪‬ﻚ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎﯾﺎن ده داو ﺧﺴﺘﻮوه‪ ،‬ﻟﻪ زﻣﺎن »ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻤﯽ« ﺣﺎﻛﻤﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯽ ﺋﻪو ﺳﻪردهﻣﻪی ﻣﮫﺎﺑﺎد‪ ،‬ﻛﻮرﺗﻪﯾﻪﻛﯽ ﺋﻪو ڕووداوه ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ ﻋﯿﻨـﻮان »ﻣﺎﺟـﻪرای ﻗـﻪﺗ‪‬ﯽ ﺳـﻤﺎﯾﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ« دهﺧﻪﯾﻨﻪڕوو‪:‬‬ ‫"ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1309‬ی ھﻪﺗﺎوی)‪1930‬ی ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ(ﯾﻪ‪ .‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻟﻪﺷﻜﺮی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﻪ ﻋﯚدهی ﺳﻪرﺗﯿﭗ »ﺣﻪﺳﻪﻧﯽ ﻣﻮﻗﺪدهم«ه‪ .‬ﺷﻪڕهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڕاڕات ﻟﻪ ﻧ‪‬ـﻮان ﺋﻪرﺗﻪﺷـﯽ ﺗـﻮرك و ﻛـﻮرده‬ ‫ﻗﺎﭼﺎﺧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڕاڕات ﺑﻪوﭘﻪڕی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺧﯚی ﮔﻪﯾﺸﺘﺒﻮو‪ ،‬ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﻛﻪ ڕاﺳﭙ‪‬ﺮاواﻧﯽ وهزاڕهﺗﯽ دهرهوهی ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺳﻪﻓﺎرهﺗﯽ ﻛﻮﺑ‪‬ای ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟـﻪ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ڕۆژ ﻧـﻪﺑﻮو ﻣـﻮزاﺣﯿﻤﯽ‬ ‫وهزارهﺗﯽ دهرهوهی ﺋ‪‬ﺮان ﻧﻪﺑﻦ و ﮔﻠﻪﯾﯽ ﻧﻪﻛﻪن ﻛﻪ ﻗﺸﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﻛﻮرده ﻗﺎﭼﺎﺧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڕاڕات ﻛﯚﻣﻪگ دهﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪ ﻟﻪﻓﺰی ﻗﺎﭼﺎخ وﺷﻪﯾﻪﻛﻪ ﻛﻪ ﺋﻪو ڕۆژاﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻪر ڕ‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ﻛﻮردی ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﻋ‪‬ﺮاﻗﯿﺎن داﺑ‪‬ﯾﺒﻮو ﻛﻪ ﻟﻪ ﻛ‪‬ﻮهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڕاڕات ﻟﻪ دژی ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن ڕاﭘـﻪڕﯾﺒﻮون‪ .‬ﻟﻪوﻛﺎﺗـﻪدا ﺑـﯚ‬ ‫ﺑﻪرھﻪﻣﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻧﻪوﺗﯽ ﻛﻪرﻛﻮوﻛﯽ ﻋ‪‬ﺮاق ﻛﺎرﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدرا و‪ ،‬ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮودی ﺑﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺎﻧﮓ ﻛـﻪ داواﻛـﺎری ﭘﺎدﺷـﺎﯾﻪﺗﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﺑـﻮو‪ ،‬ڕاﭘـﻪڕﯾﺒﻮو و ھـﯚی ﭼﻪرﻣﻪﺳـﻪرﯾﯽ ﻣـﻪﻟﯿﻚ‬ ‫ﻓﻪﯾﺴــﻪ‪‬ﯽ ﯾﻪﻛــﻪم ﭘﺎدﺷــﺎی ﻋ‪‬ﺮاﻗــﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﺑﻮو ﻛــﻪ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺳــﻪﻋﺪوون ﭘﺎﺷــﺎ ﺳــﻪرۆﻛﻮهزﯾﺮی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهر و ﺑﻪﺷــﻪڕهﻓﯽ ﻋ‪‬ﺮاﻗــﯽ ﻟ‪‬ﻜﻪوﺗــﻪوه‪ .‬ﻟــﻪم ڕ‪‬ﻜﻪوﺗــﻪدا ﻛــﻪ ﻧﻮوﺳــﻪر ﺑــﯚ‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯿﯽ ﻋﻪﺷﺎﯾﺮی ﻣﮫﺎﺑﺎد دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎن و دوو ﺳﺎڵ ﺑﻮو ﻛﻪ ﻟﻪم ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪهدا ﺧﻪرﯾﻜﯽ ﺑﻪﺟ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺧﺰﻣﻪت ﺑﻮوم‪ ،‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﻣﺤﺎ‪‬ﯽ »ﺑﺎرزان«‪ ...‬ﻣﯿﻮان ﺑﻮو‬ ‫‪ ...‬ﺑ‪‬ﯾﺎری داوه ﺑﮕﻪڕ‪‬ﺘﻪوه ﺋ‪‬ﺮان و ﺋﺎژاوهﯾﻪﻛﯽ ﻧﻮێ وهڕ‪‬ﺒﺨﺎ ﺑﻪ‪‬ﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﻪ‪‬ﻜﻮهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋﺎڕاڕات ﺗﺎ ﻗﻪﺳﺮی ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺳ‪ ‬ﻣﻪﻣﻠﻪﻛﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان و‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪18 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 18‬‬

‫ﻋ‪‬ﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﺸ‪‬ﻮ‪‬ﻨ‪ ‬و ﮔﯚڕهﭘﺎن ﺑﻪ ھﻪوﺳﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳ‪ ‬و‪‬ﺗﯽ ﻧ‪‬ﻮﺑﺮاو ھﻪرﭼﯽ زۆرﺗﺮ ﺗﻪﻧﮕﻪﺑﻪر ﺑﻜﺎ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻧﺎﭼﺎرﺑﻮوﯾﻦ ﺑﻪرهوڕووی ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﺑﺒﯿﻨﻪوه‪ ،‬ﺗﻪﯾﻤﻮور ﻧ‪‬ﻮ‪‬ﻜﯽ ﻛـﻮردی ﻗﺎﭼـﺎﺧﯽ ﺋـﺎڕاڕات ﻛـﻪ ﻣﺎوهﯾـﻪك ﺑـﻮو ﺑـﻪ ھـﯚی ﭘ‪‬ﻜـﺎﻧﯽ ﮔﻮﻟﻠـﻪ ﻟـﻪ ﺷـﻪڕدا ﺑﺮﯾﻨـﺪار و دهﺳﺘﺒﻪﺳـﻪر ﻛﺮاﺑـﻮو و‬ ‫ﻣﺎوهﯾﻪﻛﯿﺶ ﻟﻪ ﮔﺮﺗﻮوﺧﺎﻧﻪی ﻧﯿﺰاﻣﯿﺪا ﻣﺎﺑﯚوه ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻟﻪﺷﻜﺮی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﻪوه ڕهواﻧﻪی ﻻی ﻣﻦ ﻛﺮا‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ھﯚی ﻧ‪‬ﻮﺑﺮاوهوه دهﮔﻪڵ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﺑﮕـﺮم‪ .‬ﻧ‪‬ـﻮﺑﺮاو ھـﻪ‪‬ﮕﺮی‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﯾﻪك ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻟﻪﺷﻜﺮ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺑﻮو ﻛﻪ ﺗ‪‬ﯿﺪا ﺋﻪوﻣﺎن ڕ‪‬ﻨﻮ‪‬ﻨﯽ دهﻛﺮد ﺑﺎﺷﺘﺮه ﻟﻪم ﺳـﻪرﮔﻪرداﻧﯿﯿﻪ ﺧـﯚی ﻗﻮﺗـﺎر ﺑﻜـﺎ و ﺑﮕﻪڕ‪‬ﺘـﻪوه ز‪‬ـﺪی ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴـﺖ و‪،‬‬ ‫ژ‪‬ﺮﻓﻪرﻣﺎﻧﯿﯽ ﺧﯚی ﺑﯚ ڕهزا ﺷﺎی ﭘﻪھﻠﻪوی ﺑﺴﻪﻟﻤ‪‬ﻨ‪ .‬ﺑﻪ وﯾﻤﺎن ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ داﺑﻮو ﻛﻪ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﮔﻪڕاﻧﻪوهی ﺑﯚ ﺋ‪‬ﺮان و ﻗﻪﺑﻮ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻧﻪوه ﻟـﻪ ﺷـﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻚ ﻛـﻪ ﺑـﯚی ﻟﻪﺑـﻪرﭼﺎودهﮔﯿﺮێ‪ ،‬ﻟـﻪ‬ ‫ھﻪر ﺑﺎر‪‬ﻜﻪوه ﺋﺎﺳﻮوده و ﺧﺎﺗﺮﺟﻪم ﺑ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻪﯾﺎ‪‬ﯽ ﺧﯚی واﯾﺪادهﻧﺎ دهﺳﮕﺎﯾﻪك ﻛﻪ ﺋﻪوی ﺑﯚ ﺧﻮ‪‬ﻘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎژاوه ڕاﺳﭙﺎردﺑﻮو ﺋ‪‬ﻤﻪﺷﯽ ھﻪر ﺑﯚ ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ وی ڕاﺳﭙﺎردووه‪ ،‬ﺋﻪم ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸﺘﻨﻪی ﺑﻪ ﭼﺎو‪‬ﻜﯽ ﺑـﺎش‬ ‫ﺳﻪﯾﺮ ﻛﺮد و ﺑ‪‬ﯾﺎری ھﺎﺗﻨﻪوه ﺑﯚ ﻧﺎو ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ دهرﻛﺮد‪ .‬ﻟﻪوﻛﺎﺗﻪدا ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻟﻪﺷﻜﺮ ﺑﯚ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺎﺳﻮﺧﻮاﺳﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪﻛﺎن ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ﺋـﺎڕاڕات و ﺳـ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺑـﻪد‬ ‫ﮔﻮﻣــﺎﻧﯽ ﻟــﻪ زهﯾﻨــﯽ ڕاﺳــﭙ‪‬ﺮاواﻧﯽ وهزاڕهﺗــﯽ دهرهوهی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و وهرﮔﺮﺗﻨــﯽ ﻓــﻪرﻣﺎن ﺑــﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــﻪوه ﻟــﻪ دژی ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮود ﻛــﻪ ﭼــﺎوهڕوان دهﻛــﺮا ﺑــﻪ ڕ‪‬ﮕــﺎی ﺳﻪردهﺷــﺖ و ﺑﺎﻧــﻪ و‬ ‫ھﻪوراﻣﺎن ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺋﺎژاوهﯾﻪك ﺑﻨ‪‬ﺘﻪوه ھﺎﺗﺒﻮه ﺗﺎران‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺳﻪری ﺷﻪوێ ھﻪوا‪‬ﻚ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻪﯾﺸﺖ ﻛﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﺎرزاﻧﻪوه ﺑﻪرهو ﻗﻪﻧﺪﯾﻠﯽ ﮔﻪوره )زاﮔ‪‬ۆس( وهڕ‪‬ﻜﻪوﺗﻮوه‪... .‬‬ ‫ﺳـﻪﻋﺎت ﯾـﺎزدهی ﺑـﻪﯾﺎﻧﯽ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻤﻪ ﺷـﻨﯚ‪ .‬ﻟـﻪ ﻣﺎ‪‬ـﻪ ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ ﻧـﻪورۆزی‪ ،‬دهﮔـﻪڵ ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ دوﻛﺘـﻮر ﺋـﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪﻋﻠـﻪم و ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ و ﻛـﻪرﯾﻢ ﺧـﺎن و ﺧﻮرﺷـﯿﺪ ﺋﺎﻏـﺎ ڕووﺑــﻪڕوﺑﻮوم‪،‬‬ ‫ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻧﻪورۆزی ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺟﻠﯽ ﻧﻮێ و ﺧﺎو‪‬ﻨﯽ ﺑﯚ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺋﺎﻣﺎده و دهﺑـﻪری ﻛﺮدﺑـﻮو؛ ﻟـﻪ ﺗـﻪك ﺋﯿﺴـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﭼـﺎك و ﭼـﯚﻧﯿﻢ ﻛـﺮد‪ ،‬ﮔـﻮﺗﯽ‪ :‬ھـﻪر دهﮔـﻪڵ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻨﻢ ﺑﯚﺷـﻨﯚ ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻧﻪورۆزی ﺧﻪ‪‬ﺗﻢ وهرﮔﺮت‪.‬‬ ‫ﻛﺎﺗﯽ ﻓﺮاوﯾﻦ ﺑﻮو دهﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ و ﺣـﺎزران ﺧـﻪرﯾﻜﯽ ﻧـﺎﻧﺨﻮاردن ﺑـﻮوﯾﻦ‪ ،‬ﺋـﻪو ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺳـﻔﺮه ﻛـﻪ زۆر ڕووﮔﺮژﺑـﻮو‪ ،‬ﮔـﻮﺗﯽ‪ :‬ﺋـﻪﻣﻦ ﺋﯿﺸـﺘﯿﺎم ﻧﯿﯿـﻪ ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ﻧﺎﺷـﺘﻮاﻧﻢ ﭘ‪‬ﺒﻜـﻪﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﻟﻪودهﻣــﻪدا ڕووی ﻟــﻪ ﺧﻮﺳــﺮهوی ﻛــﻮڕی ﻛــﺮد و ﮔــﻮﺗﯽ ھــﯿﭻ ﻧــﻪﺑ‪ ‬ﺗـﯚ ﭘ‪‬ﺒﻜﻪﻧــﻪ ﻛــﻪ ﻣــﻦ ﻛــﻪﻣ‪‬ﻚ ﻟــﻪو ﻧﺎڕهﺣﻪﺗﯿﯿــﻪ ڕوﺣﯿﯿــﻪ ﺑ‪‬ﻤــﻪدهرێ‪ .‬ﻟــﻪ ﻛــﺎﺗﯽ ﻧﺎﻧﺨﻮاردﻧــﺪا ﺑــﻮوﯾﻦ ﻛــﻪ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒﯿﻠ‪‬ــﻚ‬ ‫ﮔﻪﯾﺸﺘﻪﺟ‪ ‬و دهرﻛﻪوت ﺑﻪردهﺳﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪرﺗﯿﭗ ﻣﻮﻗﻪددهم ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻟﻪﺷﻜﺮن‪.‬‬ ‫دوای ﺧﻮاردﻧﯽ ﻓﺮاوﯾﻦ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﭘ‪‬ﺸﺨﺰﻣﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺗﯿﭗ ﻣﻮﻗﻪددهم ھﺎﺗﻪژوورهوه و ﻓﻪرﻣﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺑـﯚ ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ ﻧـﻪورۆزی ﻧﻮوﺳـﺮاﺑﻮو ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸـﯽ ﻛـﺮد‪ .‬ﻟـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﻪﻛـﻪدا ﺑـﻪ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ‬ ‫و‪‬ای د‪‬واﯾﯽ ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ دراﺑﻮو ﺳﻪری ﺷﻪوێ ﺑﯚ ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻨﯽ وی ﺧﯚی دهﮔﻪﯾ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪ ﺷﻨﯚ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻟﻪو ڕووداوه ﺧﯚﺷﺤﺎڵ ﺑﻮو و ﭘﺮﺳﯿﺎری ﻛﺮد چ وهﺧﺖ دهﮔﺎﺗﻪ ﺷﻨﯚﯾﻪ؟‬ ‫ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺑ‪ ‬ﺧﻪﯾﺎڵ ﮔﻮﺗﯽ‪ :‬ﭘ‪‬ﻤﻮاﯾﻪ ﺳﻪﻋﺎت ﺳ‪ ‬دهﮔﻪﻧ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ زهﻧﯿﻦ دهﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾﺎردهدا ﻛﻪ ھ‪‬ﺰی ﺷﻨﯚ ﺑﻪﺑ‪‬ـﺪهﻧﮕﯽ ﻟـﻪ ﺑـﻪﯾﻦ ﺑـﻪرێ و ﺗـﺎ ﺷـﻪو ﭼـﺎوڕهواﻧﯽ ﺳـﻪرﺗﯿﭗ ﻣﻮﻗـﻪددهم ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪوه‪ ،‬ﺋﻪﮔـﻪر ﻧ‪‬ـﻮﺑﺮاو ﺑ‪‬ﺒﺎﻛﺎﻧـﻪ ﺑ‪‬ﺘـﻪﻧﺎو ﺷـﻨﯚوه‬ ‫دهﺳﺘﺒﻪﺟ‪ ‬ﺑﯿﮕﺮێ و ﻣﻔﺤﯽ ﺑﻜﺎﺗﻪوه دهﻧﺎ ﺳﻪری ﺷﻪوێ دهﮔـﻪڵ ﺳـﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﺑﭽ‪‬ﺘـﻪ ﻧﻪﻏـﻪده و ﺋﻪﮔـﻪر ﺳـﻪرﺗﯿﭗ ﻣﻮﻗـﻪددهم ﻟـﻪوێ ﺧـﻪوﺗﺒ‪ ‬ﺑﯿﮕـﺮێ و ﺑﯿﻜـﯚژێ‪ .‬ﺑـﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﮔﻪڕاﻧﻪوهدا ﭼﻪﻧﺪ ﻣﻪودا ﺳﯿﻤﯽ ﺗﻪﻟﻪﻓﯚن دهﭘﭽ‪‬ﻨ‪ ‬دواﺗﺮ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎ دهﮔﻪڵ ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪس دهﻧ‪‬ﺮ‪‬ﺘﻪ ﻣﺎ‪‬ﻪ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﺳﺎدﻗﯽ ﻧﻪورۆزی ﻛﻪ ﻧ‪‬ﻮﺑﺮاو دهﺳﺒﻪﺳﻪر ﺑﻜـﺎ و ﺑﯚﺧﯚﺷـﯽ و‪‬ـ‪‬ای‬ ‫ھﺎوڕ‪‬ﯿــﺎن ﺑــﻪرهو ڕ‪‬ﮕــﻮزهری ﮔﺸــﺘﯽ ﺷــﻨﯚ ﺑ‪‬ﺘــﻪﭘ‪‬ﺶ و‪ ،‬ﻟــﻪ ﻧﺰﯾــﻚ ﻣﺎ‪‬ــﻪ ﺳــﻪرھﻪﻧﮓ ﻧــﻪورۆزی ﺋﻪﺳــﭙﯽ ﺳــﻮارهﻛﺎن ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﺑــﺎﻏﯽ ﻣﯿﻠﻠــﯽ ﺑﻪﺳــﺘﺮاوﻧﻪﺗﻪوه ھــﻪ‪‬ﮕﺮن و ﺑــﻪھﯚی ھ‪‬ــﺰی‬ ‫ﺳﻮارهﻧﯿﺰاﻣﻪوه ﺑﻪ ﺳﻪر ھ‪‬ﺰی ﭘﯿﺎدهدا ﺳﻪرﺑﻜﻪون‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ ﻛــﻪ دهﻧﮕــﯽ ﭘ‪‬ــﯽ ﭼﻪﻧﺪﻛﻪﺳــ‪‬ﻚ ﻟــﻪ ﭘﻠﯿﻜﺎﻧﻪﻛﺎﻧــﻪوه دهﺑﯿﺴــ‪ ‬دهرﮔــﺎی ھــﯚده ﻟــﻪ ﭘﺸــﺘﻪوهڕا ﮔﺎ‪‬ــﻪدهدا دهﭼ‪‬ﺘــﻪ ﺳــﯚراﻏﯽ ﺗﻔــﻪﻧﮓ ﻛــﻪ ﺋﻪﮔــﻪر ڕووداو‪‬ــﻚ ﻗــﻪوﻣﺎ ﺑــﻪﺧﯚڕاﯾﯽ‬ ‫ﻧﻪﻛﻮژرێ‪.‬‬ ‫ﻛﻪﺳﻪﻛﺎن ﻛﻪ دهﮔﻪڵ دهرﮔﺎی داﺧﺮاو ڕووﺑﻪڕوو دهﺑﻦ ﭘﺎڵ ﺑـﻪ دهرﮔـﺎوهدهﻧ‪‬ﻦ و ﺑـﻪ ﺗـﻪﻣﺎی ﺧـﯚ ﺑـﻪ ژوورداﻛـﺮدن دهﺑـﻦ‪ ،‬ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﺳـﻪرھﻪﻧﮕﻪوه ﮔﻮﻟﻠﻪﯾـﻪك ﺑـﻪرهو دهرﮔـﺎی ﭘـﻪﻻﻣﺎردراو‬ ‫دهھﺎوﯾﮋرێ ﻛﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻧﯚﻛﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎ دهﭘ‪‬ﻜﺮێ‪ .‬ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪدا ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎ ﻗﻪراو‪‬ﯽ ﺑﻪردهرﮔﺎی ﻣﺎ‪‬ﻪ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺴـﺘﻨﯽ دهﻧﮕـﯽ ﮔﻮﻟﻠـﻪ ﺧـﯚی ﺋﺎﻣـﺎده ﻛﺮدﺑـﻮو‪،‬‬ ‫ﺑﻪ دهﻣﺎﻧﭽﻪ ھﻪﻻﺑﻪھﻪﻻ دهﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﺗﻪﻟﻪﻓﯚﻧﭽﯽ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻛﻪ ﻟﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ھﯚدهﻛﺎن ﭼﺎوهڕواﻧﯽ ﺑﺎرودۆخ دهﺑ‪ ‬دهﺳﺘﺒﻪﺟ‪ ‬ﺑﻪ ﮔﻮﻟﻠﻪﯾﻪك ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎ ﺳﺎرددهﻛﺎﺗﻪوه‪ .‬ﻣﺤﻪﻣﻪد ﭘ‪‬ﺸﺨﺰﻣﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺗﯿﭗ ﻣﻮﻗـﻪددهم ﻛـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﻪر ﭘﻪﻧﺠﻪرهی وهﺗﺎغ داﻧﯿﺸﺘﺒﻮو‪ ،‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ و ژﻣﺎرهﯾﻪك ڕووﺑﻪڕووی ﺧﯚی دهﺑ‪‬ﻨ‪ ‬ﻛﻪ ﺑﻪرهو ﺑﺎﻏﯽ ﻣﯿﻠﻠﯽ ﺷﻨﯚﯾﻪ وهڕ‪‬ﻜـﻪوﺗﻮون و‪ ،‬ﯾﻪﻛـﻪﻣﯿﻦ ﺗﯿـﺮی ﺧـﯚی ﺑـﻪ ﻣـﻪھﺎڕهﺗ‪‬ﻜﯽ ﺗـﻪواوهوه‬ ‫ﺑﻪرهو ﺳﯿﻨﮕﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻧﯿﺸﺎﻧﻪدهﮔﺮێ و ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ دهﺳﺖ ﻟﻪ ﺳﻪر زام ﺑﻪ ﮔﻮﺗﻨﯽ ﻋﻪﺟﻪم ﺑﻪ ﻟﻪﻋﻨﻪت ﺑ‪ ‬ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﻪﻛﻪی ﺧﯚی ﻟﻮول دهﺧﻮا‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺘﻮان ﯾﻪﻛﻪم ﻣﻮﺑﺒﻪﺷﯿﺮ ﻧﯿﺰام ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری دهﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﺎ‪‬ﺧﺎﻧﻪی ﺗﻪﻧﯿﺸﺘﻪوه ﺑﻮوه ﺑﻪ ﺗﻔﻪﻧﮓ د‪‬ﺘﻪ ڕووﺑﻪڕووی ﭘﻪﻧﺠﻪره و ﮔﻮﻟﻠﻪی دووھﻪم ﺑﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎوه دهﻧـ‪ .‬ﻟـﻪو ﻛﺎﺗـﻪدا‬ ‫ﺳﻪرﻛﺎر ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧـﺎﻧﯽ ﺳـﻮارهش ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﭘﺸـﺘﻪوه ﭼـﺎوهد‪‬ﺮی ﺑـﺎرودۆخ ﺑـﻮوه ﺗﯿـﺮی ﺳـ‪‬ﮫﻪم ﺑـﻪرهو ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﺳـ‪‬ﺮهدهﮔﺮێ‪ ،‬ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻨﻜـﻪ)ھﯚردووﮔـﺎ( و ﺗﻪﻗﺮﯾﺒـﻪن‬ ‫ﭼﺎوهد‪‬ﺮی ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﻪﻛﻪ ﺑﻮون ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺋﻪﻓﺴﻪری ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻮوی ﺑﻨﻜﻪ‪ ،‬ﭼﻪﻛﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ھﻪ‪‬ﺪهﮔﺮن و ﺑﻪرزاﯾﯿﻪﻛﺎن داﮔﯿﺮدهﻛﻪن‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪19 :‬‬

‫‪Page : 19‬‬

‫ﻣﻪرﮔﯽ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎ و ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ و ﺑﺮﯾﻨﺪارﺑﻮوﻧﯽ ﻛﻪرﯾﻢ ﺧﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﻧﯽ‪ ،‬ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎن ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺑﻪرﭘﺮس دهﻣ‪‬ﻨﻨـﻪوه}د‪‬ﺘـﻪوه{ ھـﻪرﻛﺎم دهﭼﻨـﻪ ﻻﯾـﻪك و ﺧـﻪرﯾﻜﯽ دﯾﻔـﺎﻋﯽ‬ ‫ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳﯿﯽ دهﺑﻦ و ﻣﻮﺑﺒﻪﺷﯿﺮ ﻧﯿﺰام ھﺎواردهﻛﺎ ﻛﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎﻣﺎن ھﯿﻼك ﻛﺮد‪ .‬ﺋﻪو ھﺎواراﻧﻪ دهﺑﻨﻪ ھـﯚی د‪‬ـﻪڕاوﻛ‪‬ﯽ ﻛﻮردهﻛـﺎن و دﻧـﻪداﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـﻪﻛﺎن و ﻟـﻪ ﻛﻮردهﻛـﺎن ﭼـﻞ ﻛـﻪس‬ ‫دهﻛـﻮژر‪‬ﻦ‪ ،‬ﺳـﻮارهﻛﺎﻧﯽ ھـﻪرﻛﯽ ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﺧﯚﺧــﻮازﯾﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﯾﯽ ﺗـﻪرﻣﯽ ﺧﻮرﺷـﯿﺪﺋﺎﻏﺎ ﺑـﯚ ﻻی ﭼــﯚم ھﻪ‪‬ـﺪهﮔﺮن و ﺑـﻪ ﻗﻮوﻧﻪﺷـﻪڕ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟـﻪ ﺷــﻪڕﮔﻪ ﻗﻮﺗـﺎر دهﻛـﻪن و‪ ،‬ﺳـ‪ ‬ﻛـﻪس ﻟــﻪ‬ ‫ﻧﯚﻛﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎش ﺧﻮﺳﺮهوی ﻛﻮڕی ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻟﻪ ﭘﺸﺖ وارﺷﯽ ﭼﯚﻣﺪا دهﺷﺎرﻧﻪوه و ﮔﯚڕهﭘﺎن ﺑﻪﺟ‪ ‬د‪‬ﻦ‪ .‬ﻛﻪرﯾﻢ ﺧﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﻧﯿﺶ ﺑﻪ دهﺳـﺘﯽ ﮔﻮﻟﻠـﻪﭘ‪‬ﻜﺮاو ﺧـﯚی دهﮔﻪﯾ‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻪرزاﯾﯿﻪﻛﺎن و ﻟﻪ ﭼﺎوان ون دهﺑ‪**"...‬‬ ‫ﺳﻪرﻧﺞ‪ :‬ﺟﺎری واﯾﻪ ﻣ‪‬ﮋووش ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﭘﺮۆﺳﻪی ﻗﺎﻧﻮوﻧﻤﻪﻧﺪی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬دژ ﺑـﻪ ڕهوﺗـﯽ ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺧـﯚی وهھـﺎ ھﻪﺗ‪‬ـﻪ دهﺑـ‪ ‬ﻛـﻪ ﻛـﻪس ﺳـﻪرهدهری ﻟـ‪ ‬دهرﻧﺎﻛـﺎ‪ ،‬ﺋﻪوهﯾﻜـﻪ ﻟـﻪو‬ ‫ﻗﯚﻧﺎﻏﻪدا‪ ،‬ﺑﺎزی ﺧﯚﺷﭙﻪروازی ﭘﺎﺷﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ دهﺳﺖ ﭼﺎوﺑﻪﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ ھﻪ‪‬ﺨﺮێ و ﺑﻪ ﺳﻮوڕان و ﺗﻪﻗ‪‬ﻪﻟ‪‬ﺪان ﻟﻪ ﺳﻪر ﺷـﻪﭘﻜﻪی ﻛﯚﻧـﻪ ﺳـﻪرﺑﺎز‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺧﻮ‪‬ﻨـﺪهوار ﺑﻨﯿﺸـﺮێ‪ ،‬ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ‬ ‫ﻟﻪو ﻛﺎره ﺳﻪﯾﺮ و ﺳﻪﻣﻪراﻧﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫وهﺧﺘﺎﯾﻪك ڕهزاﺧﺎن ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1925‬ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی »ﭘﻪھﻠـﻪوی« ﭘﺎﺷـﺎﯾﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺑـﯚ ﻣﺴـﯚﮔﻪر ﻛـﺮا‪ ،‬ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪ ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی ﺳـﻤﻜﯚ ﻛـﻪ ﻣـﺎوهی ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﺎ‪‬ن در‪‬ـﮋهی ھـﻪﺑﻮو و دهو‪‬ـﻪﺗﯽ‬ ‫ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻛﻮﻧﺪهﺟﻪرگ ﻛﺮدﺑﻮو‪ ،‬ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾﻪﻛﯽ ﺋﻪوﺗﯚی ﮔﺮﯾﻨﮓ و ﺟ‪‬ﯽ ﺗﻪرس ﻧﻪﻣﺎﺑﻮو ﻛﻪ ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ ﺳﻪرﻛﻮت ﻧﻪﻛﺮێ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوی ﺋﻪو ﺑﯿﺮوﺑﯚﭼﻮوﻧﻪ ﺑﺎوهی ﻛﻪوﺗﺒﻮه ﺳﻪر زاران‪ ،‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺳـﻪرﺑﺰ‪‬ﻮ‪‬ﻜﯽ ﯾـﺎﻏﯽ و ڕاﭘـﻪڕﯾﻮ‪‬ﻜﯽ ﺗﯚ‪‬ﻪﺋﻪﺳـﺘ‪‬ﻦ ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜـﻪ ﺧـﺎوهﻧﯽ ﺳـﺘﺮاﺗ‪‬ﮋی‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ و ﺗﺎﻛﺘﯿﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺳﻪرﺑﺎزی ﺑﻮوه‪ ،‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﭘﻠﻪی ﯾﻪﻛﻪﻣﺪا وﯾﺴﺘﻮوﯾﻪ ھﻪﻣﻮو ﻋﻪﺷﯿﺮه ﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪﭘ‪‬ﻨﺎو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻜﯽ ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ڕ‪‬ﻜﺒﺨـﺎ‪ .‬دﯾـﺎره ﻟـﻪو‬ ‫ﺑــﻮارهدا ﺳــﻪرهڕای ﭼــﺎﻻﻛﯿﯽ ﭼﻪﻛــﺪاری و ھ‪‬ــﺰی ﻧﯿﺰاﻣــﯽ‪ ،‬ﺑــﻪ ڕ‪‬ﮕــﺎی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﺸــﺪا ھــﻪو‪‬ﻜﯽ زۆری داوه‪ .‬ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــﺎ‪ ،‬ﺑــﯚ ﺑــﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨــﻪوهی ﻛــﻮرد و دۆزﯾﻨــﻪوهی‬ ‫ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ‪ ،‬دهﮔﻪڵ ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﯚﭬﯿﻪت ﻟﻪ ﻗﻪﻓﻘﺎز‪ ،‬ﻛﻪﻣﺎ‪‬ﯿﺴﺘﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻋ‪‬ﺮاق ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی دهﮔـﺮێ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ھﯿﭽﻜـﺎم ﻟـﻪ دهو‪‬ﻪﺗـﻪ ھﻪﻧﺪهرﯾﯿـﻪﻛﺎن‬ ‫ﻧﻪﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﺗﻪﻧﮕﺎﻧﻪدا ﺑﻪ ﻓﺮﯾﺎی ﻧﺎﮔﻪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﻪو ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﻪﺷـﯽ دهﻛـﻪن‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﻪداﺧـﻪوه دواﺗـﺮ وهڕ‪‬ـﯽ ھـﺎت و‪ ،‬ﺑـﻪﻣﺠﯚره ﮔـﻪورهﺗﺮﯾﻦ و ﺑـﻪھ‪‬ﺰﺗﺮﯾﻦ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﮔـﻪﻟﯽ‬ ‫ﻛﻮرد ﻛﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ‪ 1910‬ھﻪﺗﺎ ‪ 1930‬در‪‬ﮋهی ھﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎری و ﮔﻪﻟﻪﻛﯚﻣﻪﻛﯿﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﻋ‪‬ﺮاق و ھﻪروهھﺎ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و‪ ..‬ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﮫﺎت‪.‬‬ ‫* ﮔﺎھﻨﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺷﺎھﻨﺸﺎھﯽ ﭘﮫﻠﻮی‪ ،‬ﺟﻠﺪ‪ ،1‬ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﮫﯿﻞ‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ‪.‬‬ ‫** ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺎرش و ﺗﺎﻟﯿﻒ‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ ﻣﻜﯽ }ﻻﭘﻪڕهی ‪.{250 -242‬‬ ‫‪24‬ی ژاﻧﻮﯾﯿﻪی ‪2005‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه ‪ :‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮔﺰﯾﻨﮓ‪،‬‬

‫ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ‪،‬ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺗﺎﻧﻪ و ﺗﻮاﻧﺠﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪهواری ﺧﯚﯾﯽ و‪،‬رق وﺑ‪‬ﺰارﯾﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن!‬ ‫ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ‪ :‬ﺳﯿﺮوان ﮐﺎوﺳﯽ‬ ‫داﮔﯿﺮﮐــﻪران و دوژﻣﻨــﺎﻧﯽ ﮔــﻪﻟﯽ ﮐــﻮرد‪ ،‬ﺟﮕــﻪ ﻟــﻪ ﺗــﺎ‪‬ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺳــﺎﻣﺎن و ﺑــﻪروﺑﻮوی ﺳــﻪرزهوی و ﮐــﺎن و ﮐﺎﻧﺰاﮐــﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎن و‪ ،‬ھــﻪو‪‬ﯽ‬ ‫ﺑﻪردهوام ﺑﯚ ژ‪‬ﻨﯚﺳﺎﯾﺪﮐﺮدﻧﯽ رهﮔﻪزی و ﺋﺎﺑﻮوری و ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯿﯽ ﮐﻮرد‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﯿﻮن ﺑﯚ ﺷﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و ﺳﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﭙ‪‬ﮑﺮدن ﺑـﻪ‬ ‫ر‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ ﮐـﻮرد‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯿﯽ ﺋـﻪو ﺳـﻪرﮐﺮداﻧﻪی ﮐـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑـﺎوهڕ و ھﻪﺳـﺘ‪‬ﮑﯽ ﭘـﺎک و ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهراﻧﻪوه‪ ،‬ھـﻪو‪‬ﯽ رزﮔـﺎرﮐﺮدﻧﯽ‬ ‫ﮔـــﻪﻟﯽ ﮐﻮردﯾـــﺎن داوه و‪ ،‬ﺑـــﻪرهﻧﮕﺎری ﺳﯿﺎﺳـــﻪﺗﯽ دز‪‬ـــﻮ و ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧـــﻪی داﮔﯿﺮﮐـــﻪران ﺑﻮوﻧﻪﺗـــﻪوه‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﯽ ﺳـــﻪرهﮐﯿﯽ داﮔﯿﺮﮐـــﻪران‪ ،‬ﻟـــﻪ‬ ‫ﭘﺮۆﭘﺎﮔﻪﻧﺪهﮐﺮدن دژی ر‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ و ﺋﺎزادﯾﺨﻮازی ﮐﻮرد ﺋـﻪوه ﺑـﻮوه‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾـﻪک ﻣ‪‬ﮋووﯾـﻪﮐﯽ ﻧﺎڕاﺳـﺖ و ﭘـ‪ ‬ﻟـﻪ درۆ‪ ،‬ﺑـﯚ وهﭼـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫داھﺎﺗﻮوی ﺧﯚﯾﺎن ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻦ و‪ ،‬راﺳﺘﯿﯽ رووداوهﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺸﺎرﻧﻪوه‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪﮐﯽ دﯾﮑﻪﺷﻪوه‪ ،‬ﺑ‪‬وﮐﺮدﻧﻪوهﯾﺎن ﻟﻪﻧ‪‬ﻮ ﮐﻮرددا‪ ،‬ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھـﯚی ﺋـﻪوه‬ ‫ﮐﻪ ﮐﻮرد ﺑ‪‬وای ﺑﻪ ﺳﻪرﮐﺮدهی ﺧﯚی ﻧﻪﻣ‪‬ﻨ‪ ‬و‪ ،‬ر‪‬ﺒﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﻧﻪﺷﺎرهزا و دواﮐﻪوﺗﻮو ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎو‪ ،‬ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺷﺘ‪‬ﮑﯿﺎن‬ ‫ﻟﻪﺑﺎرهی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ دهو‪‬ﻪﺗﺪاری و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ﻪﺗﯿﯿﻪوه ﻧﻪزاﻧﯿﻮه و‪ ،‬ﮔﻪﻟﯽ ﮐﻮرد و دراوﺳ‪‬ﮑﺎﻧﯽ ﮐﻮردﯾﺎن ﺗﻮوﺷﯽ ﺷﻪڕ و ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﺷﺘﻦ ﮐﺮدووه‪ .‬ﺋـﻪوﺟﺎ ﮔـﻪﻟ‪‬ﮑﯽ وا‪ ،‬ﮐـﻪ‬ ‫ﺳــﻪرﮐﺮده و ر‪‬ﺒــﻪری وا ﻧــﻪزان و ﺧــﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋی ﻟ‪‬ﮫﻪ‪‬ﺒﮑــﻪو‪‬ﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺸــﺎﻧﻪی ﺋﻪوهﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ھﯚﺷــﯿﺎری و ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸــﺘﻮوﯾﯽ ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ و ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻧﺰﻣــﻪ و‪ ،‬ﻧﻪﮔﻪﯾﺸــﺘﻮوهﺗﻪ‬ ‫ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮏ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﺒﺎت ﺑﻪڕ‪‬ﻮه‪ ،‬ر‪‬ﮕﻪﭼﺎرهش ﺋﻪوهﯾﻪ‪ ،‬ﮔﻪﻟﯽ ﮐﻮرد‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪن ﮔﻪﻻﻧﯽ زاﻧﺎ و د‪‬ﻤﯚﮐﺮات و ﺋﺎﺷﺘﯿﺨﻮاز و ﺧﺎوهن ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﯿﻪﺗﯽ وهک ﻓﺎرس و ﺗـﺮک و ﻋـﻪرهب ﺑﺒﺮ‪‬ـﺖ‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮه‪ .‬ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﻣﺨﺎﺑﻦ‪ ،‬ﺋﻪو ﭘﺮۆﭘﺎﮔﻪﻧﺪه و‪ ،‬درۆ و ﺑﻮﺧﺘﺎﻧﮑﺮدﻧﺎﻧﻪی داﮔﯿﺮﮐﻪران‪،‬ﺑﻪرادهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﮐﺎرﯾﺎن ﮐﺮدﺑﻮوه‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪20 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 20‬‬

‫ﺳــﻪر ﺳﯿﺎﺳــﻪﺗﮑﺎر و ﺧﻮ‪‬ﻨــﺪهواری ﮐــﻮردهواری و‪ ،‬ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎش ﭘــﺎش ﺗ‪‬ﭙــﻪڕﺑﻮوﻧﯽ دهﯾــﺎن ﺳــﺎڵ‪ ،‬ھ‪‬ﺸــﺘﺎ ﺋــﻪو ﺑﯿــﺮه ﭼﻪوﺗــﻪ ﻟــﻪ ﻣ‪‬ﺸــﮑﯽ ھﻪﻧﺪ‪‬ﮑــﺪا ﻣــﺎوه و‪ ،‬ﮔــﻪﻟ‪‬ﮏ ﺟــﺎر ﮔﻮ‪‬ﺒﯿﺴــﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﺳــﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﮑﺮدن دهﺑــﯿﻦ ﺑــﻪ ﺳــﻪرﮐﺮده و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهراﻧﯽ ﮔــﻪوره و زاﻧــﺎی وهک ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮودی ﻧــﻪﻣﺮ و‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــﻪوا ﻗــﺎزی و ﺳــﻤﮑﯚی ﺷــﮑﺎک و‪...‬ھﺘــﺪ‪ .‬ھــﻪروهک ﻟــﻪم دوواﯾﯿﺎﻧــﻪدا‪،‬‬ ‫ﮐﺎﺑﺮاﯾﻪﮐﯽ رهﮔﻪزﭘﻪرﺳﺘﯽ ﺋﺎزهری ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی ''دوﮐﺘﯚر ﻋﻪﻟﯿ‪‬هزا ﺋﻪﻣﯿﺮ ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎر'' ﮐﻪ ﮔﻮاﯾﻪ ﺳﻪرۆﮐﯽ ''ﮐﯚﻣﯿﺴـﯿﯚﻧﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣـﺎﺗﯿﮑﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯿﺸـﻪ''‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﯾـﻪﮐﯽ ﻧﻮوﺳـﯿﻮه ﺑـﯚ ڕ‪‬ـﺰدار‬ ‫ﮐﺎک ﻣﺴﺘﻪﻓﺎی ھ‪‬ﺠﺮی ﺳﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﺣﯿﺰﺑـﯽ د‪‬ﻤـﯚﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و‪ ،‬ﻟﻪﻧﺎﻣﻪﮐﻪﯾـﺪا‪ ،‬ﮔـﻪﻟ‪‬ﮏ ﺟﻨ‪‬ـﻮ و ﺳـﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺑـﻪ ﺳـﻤﮑﯚی ﺷـﮑﺎک و‪ ،‬ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯿﺨﻮازاﻧﯽ ﮐـﻮرد ﮐـﺮدووه و‪ ،‬ھ‪‬ﺮﺷـﯽ‬ ‫ﮐﺮدووهﺗﻪ ﺳﻪر ﭘـ‪ ‬ﮐـ‪ ‬ﮐـ‪ ‬و‪ ،‬ﭘـﮋاک و‪ ،‬ﮔﺎ‪‬ﺘـﻪی ﺑـﻪ ﺋـﺎ‪‬ی ﮐﻮرﺳـﺘﺎن و‪ ،‬ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﮐـﺮدووه‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﮐـﺎک ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ھ‪‬ﺠـﺮی ﮐـﻪ ﺋﻪوڕۆﮐـﻪ ﺧـﯚی ﺑـﻪ ﺟ‪‬ﻨﺸـﯿﻦ و در‪‬ـﮋهدهری‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠــﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸــﻪوا ﻗــﺎزی دادهﻧ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﻟــﻪﺑﺎﺗﯽ ﺋــﻪوهی ﺑﻪرﭘــﻪرﭼﯽ ﻗﺴــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐــﺎﺑﺮای رهﮔﻪزﭘﻪرﺳــﺘﯽ ﺋــﺎزهری ﺑﺪاﺗــﻪوه‪ ،‬ﭘﺸــﺘﯽ ﻗﺴــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗــﻮوه و‪ ،‬ﮐــﺎﺑﺮای ﺋــﺎزهری ﺑــﻪ دۆﺳــﺘﯽ‬ ‫ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ ﺧﯚی و‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻪﺳ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪﺗﯚره و زاﻧﺎ و‪ ،‬ﺧﺎوهن ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺖ ﻧ‪‬ﻮی ھ‪‬ﻨﺎوه و‪ ،‬ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟﻪ ﻗﺴﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﺮدووه‪ ،‬ﮐﻪ ﺋﻪوه ﺟ‪‬ﮕﻪی ﺳﻪرﺳﻮوڕﻣﺎن و‪ ،‬داﺧ‪‬ﮑﯽ ﮔﺮاﻧﻪ‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ‪ ،‬ﻣﯿﺪﯾﺎی ﮐﻮردی‪ ،‬ﮐﻪ دهﺑﻮو ﺋﻪوڕۆﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﮐﺎﻧﯽ‪،‬ﺋﺎﺷـﮑﺮاﮐﺮدﻧﯽ رووی راﺳـﺘﯿﻨﻪی ﮐﻪﺳـﺎﯾﻪﺗﯽ و‪ ،‬ﺋﺎﻣـﺎﻧﺞ و ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ ﻧـﺎوداران و ﺳـﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻼﺳـﯿﮑﯽ ﮐـﻮرد‬ ‫ﺑﻮاﯾﻪ و‪ ،‬ھﻪو‪‬ﯽ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧﻪی ﮔﻪﻟﻪﮐﻪی ﺑﺪاﯾـﻪ‪ ،‬ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی ﺑﻪڕ‪‬ﮕـﻪی ﻣﯿـﺪﯾﺎوه‪ ،‬ﮔـﻪﻟﯽ ﮐـﻮرد ﻟـﻪﻣ‪‬ﮋووی راﺳـﺘﯿﻨﻪی ﺧـﯚی ﺋﺎﮔﺎدارﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﮐـﻪ ﺋـﻪوهش ﻟـﻪ‬ ‫ﭘﻪرهﺳﻪﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﺪا ﮐﺎرﮐﺮدی ﺑﻪرﭼﺎوی ھﻪﯾﻪ‪ ،‬زۆر ﺑﻪداﺧﻪوه‪ ،‬دهﺑﯿﻨـﯿﻦ‪ ،‬ھـﻪﻣﻮو ﮐﺎﺗ‪‬ﮑﯿـﺎن ﺗـﻪرﺧﺎن ﮐـﺮدووه ﺑـﯚ ﭘﺮۆﭘﺎﮔﻪﻧـﺪهی ﺣﯿﺰﺑـﯽ و‪ ،‬ﺑﻪﺷـﺎن و ﺑﺎھﯚھﻪ‪‬ـﺪاﻧﯽ‬ ‫ﺳﻪرﮐﺮدهی ﺣﯿﺰﺑﻪﮐﻪی ﺧﯚﯾﺎن‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺳﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﮔﻪورهی ﮐﻮرد‪ ،‬ﮐﻪ ھ‪‬ﻨﺪه دۆژﻣﻨﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪﺳﻪری ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪداﺧﻪوه ﻧﯿﻮ ھ‪‬ﻨﺪه ﻧﻪﺗﻪوهﮐﻪی ﺧﯚی ﺑﺎﺳﯽ ﻧﻪﮐﺮدووه و‪ ،‬ﻧﺎﯾﮑﺎ و‪ ،‬ﮔﻪﻟﻪﮐـﻪی ﺧـﯚی ﻟـﻪژﯾﺎن‬ ‫و ﺧﻪﺑﺎت و ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕی ﺑ‪‬ﺌﺎﮔﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎﮐﻪ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﺋﻪم ﭼﻪﻧﺪ ﻻﭘﻪڕهﯾﻪ ﻟﻪ ژﯾﺎن وﺗ‪‬ﮑﯚﺷﯿﻨﯽ ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ‪ -‬ﺷﯚڕهﺳﻮارهی ر‪‬ﮕﻪی ﭘﯿﺮۆزی ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن دهﺧﻪﻣـﻪ ﺑـﻪر ﺳـﻪرﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ـﻮهی ھ‪‬ـﮋا و‪ ،‬ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهری ﮐـﻮرد‪،‬‬ ‫ﺑﻪوھﯿﻮاﯾﻪی ﻟﻪداھﺎﺗﻮودا‪ ،‬ﮐﻪﺳﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﻟﻪﻣﻦ ﺷﺎرهزاﺗﺮ و‪ ،‬ﻗﻪ‪‬ﻪم ﺑﻪﺑ‪‬ﺷﺘﺘﺮ‪ ،‬ھﻪو‪‬ﺒﺪهن ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺗ‪‬ﺮوﺗﻪﺳـﻪﻟﺘﺮ و ﺑﺎﺑﻪﺗﺎﻧـﻪﺗﺮ ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬ﺸـﯽ ﮔﻪﻟـﻪﮐـﻪﯾﺎن ﺑﮑـﻪن‪ .‬ھـﻪروهھﺎ ﺋﻪﻣـﻪ‬ ‫ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھﺎﻧﺪهر‪‬ﮏ ﺑﯚ ﺳﺎﺧﮑﺮدﻧﻪوه و‪ ،‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﻪوهی ژﯾﺎن و ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ھﻪﻣﻮو ﺳﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ ﮐﻮرد‪ .‬ﭼﯚﻧﮑﻪ داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﯽ ﮐﻮرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣ‪‬ﮋووی راﺳﺘﯿﻨﻪی ﮐﻮردﯾـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـ‪ ‬ﺋﺎﻣـﺎﻧﺞ‬ ‫و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﻪﯾﺎن ﺷ‪‬ﻮاﻧﺪووه و‪ ،‬ﺗ‪‬ﮑﯿﺎﻧﺪاوه‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوه ﺋﻪرﮐﯽ ﻧﻮوﺳﻪر و رۆﺷـﻨﺒﯿﺮاﻧﯽ ﮐـﻮرده‪ ،‬ھﻪو‪‬ﺒـﺪهن ﺑـﯚ ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨـﻪوه و‪ ،‬ﻧﻮوﺳـﯿﻨﻪوهی ﻣ‪‬ـﮋووی ﮔﻪﻟﻪﮐـﻪﯾﺎن ﺑﻪھـﻪﻣﻮو‬ ‫ﺗﻪوهر و ﻻﯾﻪﻧﻪﮐﺎﻧﯿﯿﻪوه‪ ،‬ﺗﺎ ﻟﻪداھﺎﺗﻮودا ﺑﺒﻨﻪ واﻧﻪی ﻧ‪‬ﻮ ﭘﻪرﺗﯚﮐﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕﻪﮐﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎزاد و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚدا‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ﮐﻮڕی ﺣﻪﻣﻪ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻪرۆﮐﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺷـﮑﺎک ﺑـﻮو‪ .‬ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺷـﮑﺎک ﻟـﻪ دووﺗﯿـﺮهی "ﻋﻪﺑـﺪووﯾﯽ" و "ﻣﻪﻣـﺪووﯾﯽ" ﭘ‪‬ﮑﮫـﺎﺗﻮون و‪ ،‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﻧﯿﺸـﺘﻪﺟ‪‬ﺒﻮوﻧﯿﺎن دهﮐﻪو‪‬ﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻪﺷﯽ ﺳﻪرووی ﮔﯚﻟﯽ "ورﻣ‪ "‬ﻟﻪرۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ .‬ﭘﺎش ﻣﺮدﻧﯽ ﺣﻪﻣﻪ ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﺑﺮای ﮔﻪورهی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪرۆﮐﯽ ھﯚزی ﺷﮑﺎک‪.‬‬ ‫ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﮑﺎک ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﻪی ﺧﯚﯾﺪا ﻣﻠـﯽ ﺑـﯚ ھـﯿﭻ ھـﯚز و دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯿﮏ داﻧﻪدهﺧﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﺋــــﻪوهش واﯾﮑﺮدﺑــــﻮو ﻋﻪﺷــــﯿﺮهﺗﻪ ﮐﻮردهﮐــــﺎن و‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧــــﻪت و‪‬ﺗــــﺎﻧﯽ دهوروﺑــــﻪرﯾﺶ‪،‬‬ ‫ﺑــﻪﭼﺎو‪‬ﮑﯽ دﯾﮑــﻪ ﻟ‪‬ﯿﺒــ‪‬واﻧﻦ‪ .‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪1904‬ی زاﯾﻨــﯽ‪ ،‬ﻟﻪﺳــﻪر داوای ﻧﯿﮑــﯚﻻی دووهم ‪-‬‬ ‫ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗــﯚری رووﺳــﯿﺎی ﺗــﺰاری‪ ،‬ﺟﻪﻋﻔــﻪر ﺋﺎﻏــﺎ و ﻋﻪﺑــﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑــﻪدر ﺧــﺎن و ﺳــﻪی‬ ‫ﺗﻪھﺎی ﺷﻪﻣﺪﯾﻨﺎن ﺳﻪرداﻧﯽ رووﺳﯿﺎﯾﺎن ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻪرداﻧﻪﮐﻪی ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏـﺎ‪ ،‬ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ‬ ‫ﻗﺎﺟﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺧﺴﺘﻪ دﻟﻪڕاوﮐـﻪ و ﭘـﻪژارهوه‪ .‬ﺋـﻪوه ﺑـﻮو‪ ،‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1907‬ی زاﯾﻨـﯽ‪،‬‬ ‫"ﻧﺰاﻣﻮﻟﺴــﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪ" ﺳــﻪرۆﮐﻮهزﯾﺮاﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان‪ ،‬ﺑــﻪﻧ‪‬ﻮی وﺗــﻮو‪‬ﮋ ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪ ﺋﺎﺳــﺎﯾﺶ و‬ ‫ھ‪‬ﻤﻨﯽ ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﻪ‪ ،‬ﺟﻪﻋﻔﻪرﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎﻧﮕ‪‬ﺸﺘﯽ ﺷﺎری ﺗﻪور‪‬ﺰ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﮐـﺎﺗ‪ ‬ﺟﻪﻋﻔـﻪر‬ ‫ﺋﺎﻏــﺎ و ﭼﻪﮐــﺪارهﮐﺎﻧﯽ دهﮔﻪﻧــﻪ ﺷــﻮ‪‬ﻨﯽ دﯾــﺎرﯾﮑﺮاو‪ ،‬ﻟﻪھــﻪﻣﻮو ﻻﯾﻪﮐــﻪوه دهدر‪‬ﻨــﻪ ﺑــﻪر‬ ‫دهﺳ‪‬ﮋی ﮔﻮﻟﻠﻪ و دهﯾﺎﻧﮑﻮژن‪.‬‬ ‫ﮐﻮژراﻧﯽ ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏﺎ و ﭘﺎﺳﻪواﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻪﺧﺸﻪ و ﭘﯿﻼﻧﯽ ﮐﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ‪،‬‬ ‫ﺷﯚرﺷ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﻣ‪‬ﺸﮑﯽ ﺳﻤﮑﯚدا ﺑﻪرﭘﺎ دهﮐﺎ و‪ ،‬ﺋﻪو ﺑﯿﺮه ﻻی ﭼﻪﮐﻪره دهﮐـﺎ‪ ،‬ﮐـﻪ ﻧـﺎﺑ‪ ،‬ﺑـﻪواده و ﺑـﻪ‪‬ﻨﯽ داﮔﯿﺮﮐـﻪران ﺑـﺎوهڕ ﺑﮑـﺎ‪ ،‬ﺗﺎﮐـﻪ ر‪‬ﮕﻪﯾـﻪک ﻟﻪﺑـﻪردهم ﮐـﻮرددا ھـﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﻪوهﯾـﻪ‬ ‫ﺧﻪﺑﺎت ﺑﮑﺎ و ﺗ‪‬ﺒﮑﯚﺷ‪ ‬ﺑﯚ رزﮔﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و‪ ،‬داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﮐﻮردﯾﯽ‪.‬‬ ‫ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪدا‪ ،‬رووداو‪‬ﮑﯽ ﺳﻪرﻧﺠ‪‬اﮐ‪‬ﺶ روودهدات ﮐﻪ ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪداوﺧﺴﺘﻨﯽ زاﻧﺎ و ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهری ﮐﻮرد‪ ،‬ﻋﻪﺑﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﻪدرﺧﺎن دهﺑ‪ ‬ﻟﻪﻻﯾـﻪن ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑـﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪوه‪ .‬ﻋﻪﺑـﺪوﻟ‪‬هزاق‬ ‫ﺑﻪدرﺧﺎن‪ ،‬ﺑﻪھﯚی زهﺧﺖ و ﮔﻮﺷﺎری رژ‪‬ﻤﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪ ﺗﺮﮐﯿﯿﺎ رادهﮐﺎ و‪ ،‬ﭘﺎش ﻣﺎوهﯾﻪک ﻟﻪ ﺷﺎری ﺗﻪور‪‬ﺰ ‪ -‬ﻧ‪‬ﻮهﻧﺪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن دهﮔﯿﺮﺳ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﺑﻪدرﺧﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﺗﻪور‪‬ﺰ‪ ،‬دﯾﺴﺎن‬ ‫دهﺳﺘﺪهﮐﺎت ﺑﻪ ﭼﺎﻻﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و‪ ،‬ﺑ‪‬وﮐﺮدﻧﻪوهی ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕی ﮐﻮرداﯾﻪﺗﯿﯽ‪ .‬دهوﻟﻪﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1912‬ی زاﯾﻨﯽ‪ ،‬ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﯽ ﭼﻪﮐـﺪار دهﻧ‪‬ﺮ‪‬ـﺖ ﺑـﯚ ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺑـﻪدرﺧﺎن‬ ‫و‪ ،‬ھ‪‬ﻨﺎﻧﻪوهی ﺑﯚ ﺗﺮﮐﯿﺎ‪ .‬دﯾﺎره‪ ،‬ﺋﻪو ﭘﻼﻧﻪ ﺑﻪ رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯽ رژ‪‬ﻤﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪهدر‪‬ﺖ‪ .‬ﭼﻪﮐﺪاره ﺗﺮﮐﻪﮐﺎن دهﮔﻪﻧﻪ ﺗﻪور‪‬ﺰ و ﻋﻪﺑﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﻪدرﺧﺎن دهﮔﺮن و‪ ،‬ﮐﻮت و‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪21 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 21‬‬

‫زﻧﺠﯿﺮی دهﮐﻪن و‪ ،‬ر‪‬ﮕﻪی ﮔﻪڕاﻧﻪوه دهﮔﺮﻧﻪﺑﻪر‪ .‬ﮐﺎﺗ‪ ‬دهﮔﻪﻧﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺧﺎﮐﯽ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و‪ ،‬ﻟﻪﻧﯿﻮﭼﻪی ﺑﻨﺪهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺷـﮑﺎک ﻧ‪‬ﺰﯾـﮏ دهﺑﻨـﻪوه‪ ،‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪ ﭼـﯚﻧ‪‬ﺘﯿﯽ‬ ‫رووداوهﮐﻪی ﺑﻪدرﺧﺎن ﺋﺎﮔﺎدار دهﺑ‪،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ژﻣﺎرهﯾﻪک ﭼﻪﮐﺪاری ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﮐﻪی ھﻪ‪‬ﺪهﮐﻮﺗﻨﻪﺳﻪر ھ‪‬ﺰی ﺗﺮک و‪ ،‬ﭼـﻪﻧـﺪﯾﻦ ﮐﻪﺳـﯿﺎن ﻟ‪‬ـﺪهﮐﻮژن و‪ ،‬ﺋـﻪواﻧﯽ دﯾﮑﻪﺷـﯿﺎن ﭼـﻪک دهﮐـﻪن و‪،‬‬ ‫ﺑﻪدرﺧﺎﻧﯿﺶ رزﮔﺎر دهﮐﻪن‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ﭼﻪﮐﺪاره ﺗﺮﮐﻪﮐﺎن دهدات‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪدرﺧﺎن ر‪‬ﯿﻠ‪‬ﺪهﮔﺮێ و‪ ،‬دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﮑﺎﮐﺎر و‪ ،‬ده‪ ،‬ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﺳﻪرﺑﺎزی ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ و ﺑ‪‬ﺘـﺎواﻧﻦ‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫وازﯾﺎن ﻟ‪‬ﺪ‪‬ﻨ‪ ‬و‪ ،‬ر‪‬ﮕﻪﯾﺎن دهدهن ﺑﻪرهو و‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﮕﻪڕ‪‬ﻨﻪوه )‪.(*1‬‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎﻧﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ھ‪‬ﺰی ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺎن ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1918‬ی زاﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑﺎرودۆﺧﻪﮐـﻪ ﺑـﻪ ھـﻪل و دهرﻓـﻪت دهزاﻧـ‪ ‬و‪ ،‬ﻟﻪﻣﺎوهﯾـﻪﮐﯽ ﮐﻪﻣـﺪا‪ ،‬ﺳﻪرﺗﺎﺳـﻪری‬ ‫ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﺎﻧﯽ دهوروﺑﻪری "ﺳﺘﺎﻧﯽ ورﻣ‪ "‬ﻟﻪھ‪‬ﺰی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺋ‪‬ﺮان ﭘﺎک دهﮐﺎﺗﻪوه و‪ ،‬دهﯾﺨﺎﺗﻪ ژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺳـﻪروﺑﻪﻧﺪی ﺟــﻪﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯿﯽ ﯾﻪﮐــﻪم و‪ ،‬ﭘــﺎش ﺗـﻪواوﺑﻮوﻧﯽ ﺟــﻪﻧﮕﯿﺶ‪ ،‬ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪی ﻗﺎﺟــﺎرﯾﯽ ﻟــﻪﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟﻪھـﻪﻣﻮو رووﯾﻪﮐــﻪوه ﻻواز ﺑــﻮو‪ .‬ﻟــﻪﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳــﺎ‪‬ﻧﯽ ‪ 1914‬ﺗــﺎ‬ ‫‪1921‬ی زاﯾﻨﯽ‪ ،‬ھﻪﻣﻮو ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان ﺑﺮﯾﺘﯿﺒﻮو ﻟﻪ ‪) 12000‬دواﻧﺰه ھﻪزار( ژاﻧـﺪارم و ‪) 7000‬ﺣـﻪوت ھـﻪزار( ﻗـﻪزاق‪ .‬ﻟﻪﺷـﮑﺮی ﻗـﻪزاق ﻟـﻪژ‪‬ﺮ ﮐـﯚﻧﺘ‪‬ۆڵ و ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾـﻪﺗﯿﯽ ﺋﻪﻓﺴـﻪراﻧﯽ‬ ‫رووس دا ﺑﻮون و‪ ،‬دهو‪‬ﻪﺗﯽ رووس ﺟﯿﺮه و ﺧﻮاردهﻣﻪﻧﯿﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ داﺑﯿﻦ دهﮐﺮد‪ .‬ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ھﺎوﺑﻪﺷﯽ رووس و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ دهﭼـﻮو ﺑـﻪڕ‪‬ﻮه‪ ،‬ﻟـﻪ ﺋـﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﮑـﯽ‬ ‫ﺳ‪ ‬ﻗﯚ‪‬ﯽ و‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺑ‪‬وﺑﻮوﻧﻪوهی دهﺳﻪﻻﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬داو‪‬ﮑﯿﺎن ﺑﯚ ﻧﺎﯾﻪوه و‪ ،‬ﺑﯚﻣﺒﺎﯾﻪﮐﯿﺎن ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﺪا ﻧﺎرد ﺑﯚی‪ .‬ﺑﻮﻣﺒﺎﮐﻪ ﺗﻪﻗﯿﯿـﻪوه و ﯾـﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚی ﺑﻪر ﮐﻪوت و ﺷﻪھﯿﺪ ﮐﺮا‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻤﮑﯚ ﺧﯚی ﻟﻪ ﭘﯿﻼﻧﻪﮐﻪ رزﮔﺎری ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ھﺎوﯾﻨﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1919‬ﺳﻤﮑﯚ ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺑﺮده ﺳﻪر ﺷﺎری "ورﻣ‪ "‬و رزﮔﺎری ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬ھ‪‬ﺰﯾﮑﯽ زۆر ﻟﻪﺗﺎراﻧـﻪوه‪ ،‬ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯿﮑﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐـﻪ‪ ،‬ﮔﻪﯾﺸـﺘﻪ ﺷـﺎری ﺗـﻪور‪‬ﺰ‪ .‬ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﺳـﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟـﻪ ﺗـﻪور‪‬ﺰهوه ﺑـﻪرهو ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‬ ‫ر‪‬ﻨﻪﮐﻪوﺗﺒﻮون ﮐﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗﻨﯽ ﺷﺎری ﻣﻪھﺎﺑﺎدی دهرﮐﺮد‪ .‬رۆژی ‪6‬ی ﺋﯚﮐﺘﯚﺑﻪری ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1921‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﺷﺎری ﻣﻪھﺎﺑﺎدﯾﺎن ﮔﻪﻣﺎرۆدا‪ .‬ﺋ‪‬ـﺮان ﺗﯿﭙ‪‬ﮑـﯽ ‪) 550‬ﭘ‪‬ﻨﺴـﻪت و‬ ‫ﭘﻪﻧﺠﺎ( ﮐﻪﺳﯽ ژاﻧﺪار و ﺳﻪرﺑﺎزﯾﺎن ﻟﻪ ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﻣﯚ‪‬ﺪاﺑﻮو‪ .‬ﭘﺎش ﭼﻪﻧﺪ رۆژ ﮔﻪﻣﺎرۆداﻧﯽ ﺷﺎر‪ ،‬ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺷﻪوﯾﺨﻮ‪‬ﻦ و ھ‪‬ﺮﺷـﯽ ﺧ‪‬ـﺮای ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺳـﻪﻧﮕﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﭼﻪﮐـﺪاراﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﯾﻪک ﻟﻪدواﯾﯿﻪک ﮔﯿﺮان و‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎی ﺑﻪرﮔﺮﯾﮑﺮدﻧﯿﺎن ﻧﻪﻣﺎ‪ .‬ﻟﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺳﻪت و ﭘﻪﻧﺠﺎ ﺋﻪﻓﺴﻪر و ﺳﻪرﺑﺎزی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﮐﻮژران و‪ ،‬ﭼﻮارﺳﻪت ﮐﻪﺳﯽ دﯾﮑﻪﺷﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﻪدﯾﻞ ﮔﯿﺮا‪.‬‬ ‫دواﺑﻪدوای داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺳﻤﮑﯚوه‪ ،‬ﺋﻪﻓﺴﻪر‪‬ﮑﯽ ﺳﻮ‪‬ﺪی ﺑﻪﻧﯿﻮی "ﻻﻧﺪ ﺑ‪‬ﺮگ"‪ ،‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾﻪﺗﯿﯽ ھ‪‬ﺮﺷ‪‬ﮑﯽ ﺗﺎزهی ﭘ‪‬ﺴﭙ‪‬ﺮدرا‪ .‬ﻟﻪﺷﮑﺮی ﻻﻧﺪ ﺑ‪‬ﺮگ‪ ،‬ﻣﻠﯽ ر‪‬ﮕﻪی ﮔﺮﺗﻪﺑـﻪر‬ ‫و‪ ،‬ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼـﻪﮐﺎﻧﯽ رزﮔـﺎرﮐﺮاوی ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﻧ‪‬ﺰﯾـﮏ ﺑــﻮوهوه‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ‪ ،‬ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑـﯽ ‪ 2000‬ﮐﻪﺳــﯿﯽ ﮐـﯚﮐﺮدهوه و‪ ،‬ﺑﻪرﻧﺎﻣــﻪی ﺗ‪‬ﮑﺸـﮑﺎﻧﯽ ﻟﻪﺷـﮑﺮی ﺋ‪‬ــﺮان ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾــﻪﺗﯿﯽ ﺋﻪﻓﺴـﻪری ﺳــﻮ‪‬ﺪی‬ ‫داڕﺷﺖ‪ .‬ﻟﻪھ‪‬ﺮﺷ‪‬ﮑﯽ ﺧ‪‬ﺮا و ﻟﻪﻧﻪﮐﺎوی ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﮐﺪاری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪﺗﺎن ﭼﻪﮐﺪاری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﮐﻮژران و‪ ،‬ﭘﺎﺷﻤﺎوهی ھ‪‬ﺰهﮐﻪﺷﯿﺎن ھـﻪ‪‬ﺗﻦ و ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐـﻪ دوور ﮐﻪوﺗﻨـﻪوه‪ .‬ﺷـﺎﯾﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺎﺳﻪ‪ ،‬ﻟﻪو ﺷﻪڕاﻧﻪدا ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰی ﺋﺎزهرﯾﯿﻪﮐﺎن‪ " ،‬ﺳﺎم ﺧﺎﻧﯽ ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪرﺷﻪد" ﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪرﺷﻪد ﺑﺮای "زهرﻏـﺎم"‪ ،‬ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی ﺳـﻮﭘﺎی ﺋﺎزهرﯾﯿـﻪﮐﺎن و‪ ،‬ﺋـﻪو ﮐﻪﺳـﻪ ﺑـﻮو ﮐـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﺷﺎری ﺗﻪور‪‬ﺰ ﺑﻪ داڕﺷﺘﻨﯽ ﭘﯿﻼن‪ ،‬ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﺑﺮا ﮔﻪورهی ﺳﻤﮑﯚی ﮐﻮﺷﺘﺒﻮو‪ .‬ﺳﺎم ﺧﺎﻧﯽ ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪرﺷﻪد‪ ،‬ﺑﻪدهﺳﺘﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﮐﻮژرا و‪ ،‬ﺑﻪوﺟﯚره ﺗﯚ‪‬ـﻪی ﺧـﯚی ﻟـﻪ زهرﻏـﺎﻣﯽ دوژﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﻮرد و ﺑﮑﻮژی ﺑﺮاﮐﻪی‪ ،‬ﺳﻪﻧﺪهوه‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚدا‪ ،‬ﭘﻪﯾﺘﺎ ﭘﻪﯾﺘﺎ ﺗﻮوﺷﯽ ﺷﮑﺴﺖ دهﺑﻮون و‪ ،‬ﺷﺎر و ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﯾﻪﮐﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎزاد دهﮐﺮا و‪ ،‬دهﮐﻪوﺗﻪژ‪‬ﺮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﮑﯚوه‪.‬‬ ‫ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺟـﺎر‪‬ﮑﯽ دﯾﮑـﻪ‪ ،‬ھ‪‬ﺰوﺗﻮاﻧـﺎی ﺧﯚﯾـﺎن ﺗـﺎﻗﯿﮑﺮدهوه و ھ‪‬ﺮﺷـﯿﺎن ھ‪‬ﻨﺎﯾـﻪوه‪ .‬ﻟـﻪدوو ﻧﻪﺑـﻪردی ﮔـﻪوره و ﺧﻮ‪‬ﻨﺎوﯾـﺪا ﮐـﻪ ﻟـﻪ "ﺋـﻪزدﯾﮑﺎن" و "ﻗﻪرهﺗﻪﭘـﻪ" رووﯾﺎﻧـﺪا‪،‬‬ ‫ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎن و‪ ،‬ﺑـﻪرهو ﺷـﺎری ﺧـﯚی ھـﻪ‪‬ﺗﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ھ‪‬ـﺰی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺑـﻪردهواﻣﺒﻮون ﻟـﻪ ھ‪‬ﺮﺷـﯿﺎن و‪ ،‬ﻟـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎی د‪‬ﺴـﻪﻣﺒﻪری ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1921‬ی زاﯾﻨـﯽ‪ ،‬ﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻮواﻧﻪ‬ ‫ﭼﻮوﻧﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺷﺎری "ﺧﯚی" و ﺋﻪو ﺷﺎرهی ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﭘﺎک ﮐﺮاﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ر‪‬ﺰ و ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯿﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮرد ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑﻪرادهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﭘـﻪرهی ﺳـﻪﻧﺪ‪ .‬ﺗـﻪواوی ﺳـﻪرۆک ھـﯚز و ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯿﯽ ﻟـﻪ رۆژھـﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﺳﻪرﯾﺎن ﺑﯚ ﻧﻪوی ﮐﺮد و‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻪرۆک و ر‪‬ﺒﻪری ﺧﯚﯾﺎن دهزاﻧﯽ‪ .‬ھﻪرﻟﻪ ﺳـﻨﻮوری ﺑـﺎﮐﻮوری ﮐﻮردﺳـﺘﺎن – ﻟـﻪ ﻣـﺎﮐﯚ وه ﺗـﺎﮐﻮ ﺑﺎﻧـﻪ و ﻣـﻪرﯾﻮان‪ ،‬ﺑـﻪدر‪‬ﮋاﯾﯽ ﺳـﻪﺗﺎن ﮐﯿﻠﯚﻣـﻪﺗﺮ‪،‬‬ ‫ﻟﻪژ‪‬ﺮ دهﺳﺘﯽ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪری ﺋ‪‬ﺮان ﭘﺎک ﮐﺮاﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﮔﻪرﻣﻪی ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﯾﻪک ﺑﯚ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی زهﻓﻪروﻟﺪهوﻟﻪ دهﻧﻮوﺳ‪ ‬و‪ ،‬ﺗ‪‬ﯿﺪا ده‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫"ﺋ‪‬ﻮه ﺑﺒﯿﻨﻦ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﺑﭽﻮوﮐﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﮐﻪ ژﻣﺎرهﯾﺎن ﻟﻪ ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد زۆر ﮐﻪﻣﺘﺮه‪ ،‬ﭼﻠﯚن ﺗﻮاﻧﯿﯿﺎن ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ ﮔـﻪورهی وهک ﺋـﻪ‪‬ﻤﺎن ﺑﺴـﺘ‪‬ﻨﻦ و‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ‬ ‫ﺑﮕﻪن‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮردﯾﺶ ﻧﻪﺗﻮاﻧ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﺴﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻧﯽ ﻟﻪ ﺑﻨﺪهﺳﺘﯽ و ﮐﯚﯾﻠﻪﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﺎﺷﺘﺮه"‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ھﻪروهھﺎ ﻟﻪوهراﻣﯽ ﭘﺮﺳﯿﺎری "ﺟﻪﻧﻪراڵ ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎ"‪ ،‬ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪه ﮐﻮردﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﺋﻪﺳﺘﻪﻣﯚڵ دا ده‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫"ﻟﻪﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋ‪‬ﺴﺘﻪدا‪ ،‬ﻣﻦ ر‪‬ﺒﻪر‪‬ﺘﯿﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﮐﻪ دهﮐﻪم و‪ ،‬ر‪‬ﮑﺨﺮاو و ﮐﯚڕ‪‬ﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤـﺎن ﻧﯿﯿـﻪ‪ .‬ﮐـﺎری ﮔﺮﻧـﮓ و ﺳـﻪرهﮐﯿﻤﺎن رزﮔـﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﻪ‪ .‬ﮐـﺎﺗ‪ ‬ﺑـﻪ ﺋـﺎزادی‬ ‫ﮔﻪﯾﺸﺘﯿﻦ و‪ ،‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن رزﮔﺎر ﺑﻮو‪ ،‬ﮔﺮﻧﮓ ﻧﯿﯿـﻪ چ ﮐﻪﺳـ‪‬ﮏ دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ﺳـﻪرۆﮐﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ .‬ﻣـﻦ ﺧـﯚم ﻟـﻪوﺑﺎرهوه‪ ،‬ﺑﯿـﺮی ﺳـﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ و دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺨﻮازﯾﻢ ﻧﯿﯿـﻪ‪ ،‬ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ "ﺋـﺎ‪ "‬ﮐـﻪ‬ ‫ﭘﺮﺳﯿﺎرﺗﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪﺑﺎوهری ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﺎﺗ‪ ‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن رزﮔﺎر ﺑﻮو دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺋﻪوﮐﺎت ﺑﯿﺮ ﻟﻪ ﺋﺎﻻﯾﻪﮐﯿﺶ ﺑﮑﻪﯾﻨﻪوه ﮐﻪ رهﻣﺰی وﻻﺗﻪﮐﻪﻣﺎن ﺑ‪‬ﺖ‪."...‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ھﺎﺗﺒﻮوه ﺳﻪر ﺋﻪو ﺑﺎوهڕهوه ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﯚ ﺳﻪرﺧﺴﺘﻨﯽ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﮔﻪورهی دﻧﯿﺎ و‪ ،‬ﭼﻪﮐﻮﭼﯚ‪‬ﯽ ﺟﻪﻧﮕﯿﯽ ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪوه ﺑﻮو ﻟﻪﻣﺎﻧﮕﯽ ﮔﻮ‪‬ﻧﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪22 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 22‬‬

‫‪1919‬ی زاﻧﯿــﯽ‪ ،‬ﺳــﻪی ﺗــﻪھﺎ راو‪‬ﮋﮐــﺎری ﺳــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑــﻪرهو ﺑﻪﻏــﺪا دهﮐﻪو‪‬ﺘــﻪڕێ‪ ،‬ﺗــﺎ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﮐﺎرﺑﻪدهﺳــﺘﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﻟــﻪ ﻋ‪‬ــﺮاق ﺑــﻪﻧ‪‬ﻮی "وﯾﻠﺴــﻦ" ﮔﻮﺗــﻮﺑﯿﮋ ﺑﮑــﺎت و‪ ،‬ﭘﺮﺳــﯽ ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن و‪ ،‬ﭘﺮۆژهی داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهوﻟﻪﺗﯽ ﮐﻮردی ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﺪا ﺑﺎس ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫وﯾﻠﺴﯚن دژاﯾﻪﺗﯿﯽ ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪﮐﻪی ﺳﻪی ﺗﻪھﺎ ﻟﻪﻣـﻪڕ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﮐـﻮردی دهﮐـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺳـﻤﮑﯚ ھـﻪر ﺑـﻪردهوام دهﺑ‪‬ـﺖ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪﯾﮕﺮﺗﻨﯽ ﺑـﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﯿﻪﮐﺎﻧـﻪوه و‪ ،‬ﻟـﻪ ﻣـﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﺳﺎﻟﯽ ‪ ،1921‬ﻟﻪ ﺷﺎرۆﭼﮑﻪی "ﺷﻨﯚ" ی رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﮐﺎرﺑﻪدهﺳﺘ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑﻪی ﺋﯿﻨﮕﯿﺰی ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی "ﮐﺎﮐﺲ"‪ ،‬دﯾﺪار‪‬ﮏ ر‪‬ﮑـﺪهﺧﺎ‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪو ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑﻪوﺗﻨﻪﯾـﺪا‪،‬‬ ‫دﯾﺴﺎن داوا ﻟﻪ دهوﻟﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ دهﮐﺎت‪ ،‬ﺗـﺎ ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﮐـﻮرد ﺑﮑـﺎت ﺑـﯚ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐـﻮردﯾﯽ‪ .‬ﻣﺎوهﯾـﻪک دوای ﺋـﻪو دﯾـﺪاره‪ ،‬ﮐﻪﺳـ‪‬ﮏ ﺑـﻪﻧ‪‬ﻮی ﺑﺎﺑـﻪﮐﺮﺋﺎﻏﺎی ﭘﺸـﺘﺪهری‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺧﺎﻧﻪﺧﻮێ و ﻣﯿﻮاﻧﺪار و‪ ،‬ھﺎوﮐﺎت‪ ،‬ﺑﻪﺷﺪاری وﺗﻮو‪‬ﮋ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪردهوام ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺳﻤﮑﯚ و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎﻧﺪا‪ ،‬ﮐﻪ ﺳـ‪ ‬ﻣـﺎﻧﮕﯽ دهﺧﺎﯾـﻪﻧ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م وهک دواﺗـﺮ ﺋﺎﺷـﮑﺮا ﺑـﻮو‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐـﺎن‬ ‫ﭼﺎوﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﺎوﯾﻠﮑﻪﯾﯽ و ﮔﻮ‪‬اﯾﻪ‪‬ﯽ ﺧﺎن و ﺷ‪‬ﺦ و‪ ،‬ﺧ‪‬ﺮوﺑ‪‬ﺮی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﻋﻪرهب ﺑ‪‬ﯾﺒﻮو و‪ ،‬ﮐﻮردﯾـﺎن ﻟـﻪدهرهوهی ﺑﺎزﻧـﻪی ﺋﺎﻣـﺎﻧﺞ و ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﺋـﺎﺑﻮوری و راﻣﯿﺎرﯾﯿـﺎن داﻧـﺎﺑﻮو‬ ‫ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﻪ‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوه ھﻪﻣﻮو ھﻪو‪‬ﮑﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎن ﺑـ‪ ‬ﺋﺎﮐـﺎم ﻣﺎﯾـﻪوه‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ ﺑـﯚ دواﺟـﺎر ﺑﻪڕ‪‬ﮕـﻪی "ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ" وه ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋ‪‬ﻨﮕﻠﯿﺰهﮐـﺎن ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪﯾﯽ دهﮔـﺮێ و‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﯾﻪک دهﻧﻮوﺳ‪ ‬ﺑﯚﯾﺎن‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪﻧﺎﻣﻪﮐﻪﯾﺪا ده‪:‬‬ ‫"ﺋﻪﻣﻦ و ﺳﻪی ﺗﻪھﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻨﺘﺎن ﭘ‪‬ﺪهدهﯾﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﭼـﻪک و ﭼـﯚڵ و ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯿﻤﺎن ﭘ‪‬ﺒـﺪات‪ ،‬ﭘﺸـﺘﻮاﻧﯿﻤﺎن ﺑﮑـﺎت و‪ ،‬ﻣﻪرﺟـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺑـﯚ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهوﻟـﻪﺗﯽ‬ ‫ﮐﻮردی ﭘﻪﺳﻨﺪ ﺑﮑﺎت‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺗﺮﮐﻪ رهﮔﻪزﭘﻪرﺳﺘﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﺷﺎرهﮐﺎن و ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪهﮐﺎﻧﯽ وان و ﺋﻪرزرۆم و ﺳﯿﻮاس و ھﻪﮐﺎری و ﺑﺘﻠﯿﺲ ﭘﺎک دهﮐﻪﯾﻨﻪوه‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ رهواﻧﺪوز راﯾﺎﻧـﺪهﻣﺎ‪‬ﯿﻦ‬ ‫و ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﯾﺎن دهﺑﻪﯾﻦ‪ ...‬ﺋ‪‬ﻤﻪ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﺎری ﺋﺎﻧﮑﺎراش داﮔﯿﺮ ﺑﮑـﻪﯾﻦ! ﺋﻪﮔـﻪر ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ر‪‬ﮕـﻪﻣﺎن ﺑـﺪات‪ ،‬ﻟﻪﻣﺎوهﯾـﻪﮐﯽ ﮐﻮرﺗـﺪا ﺷـﺎری "ﺳـﻨﻪ" ش داﮔﯿﺮدهﮐـﻪﯾﻦ و‪ ،‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـﻪﮐﺎن ﻟـﻪوێ‬ ‫رادهﻣﺎ‪‬ﯿﻦ"‪.‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م دهوﻟﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ‪ ،‬وهک ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺋﺎﻣﺎژهم ﮐﺮدﺑﯚی‪ ،‬ﻧﺎﯾﻪو‪‬ﺖ ھ‪‬ﭻ ﮔﯚڕاﻧ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋ و ﻧﻪﺧﺸﻪی داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﻪی ﺧـﯚی ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐـﻪدا ﺋـﻪﻧﺠﺎم ﺑـﺪات و‪ ،‬ھـﻪر ﺑـﻪردهوام دهﺑـ‪ ‬ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﭘﺸﺘﮕﻮ‪‬ﺨﺴﺘﻦ و ﻧﮑﻮوﻟﯿﮑﺮدﻧﯽ ﮐﻮرد‪.‬‬ ‫ﻟـﻪ وهرزی ﺑـﻪھﺎری ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬دا‪ ،‬ﺳـﻤﮑﯚ ھﻪو‪‬ﯿـﺪا ﻟـﻪ ﯾـﻪﮐ‪‬ﺘﯿﯽ ﺳـﯚﭬ‪‬ﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﻟ‪‬ﻨـﯿﻦ ﻧ‪‬ﺰﯾـﮏ ﺑ‪‬ﺘـﻪوه و‪ ،‬ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪر‪‬ﮑﯽ ﻧـﺎرد ﺑـﯚ ﻻی رووﺳـﻪﮐﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﻧـﻮ‪‬ﯽ‬ ‫رووﺳــﯿﺎ‪ ،‬ﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ر‪‬ﮑﮑﻪوﺗﻨﻨﺎﻣــﻪی ‪26‬ی ﻓﻮرﯾــﻪی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1922‬ﭘ‪‬ﻮهﻧــﺪﯾﯽ ﺧــﯚی ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋ‪‬ــﺮان ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﮐﺮدﺑــﻮوهوه و‪ ،‬وازی ﻟــﻪ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﮑﺮدﻧﯽ ﺷﯚرﺷــﮕ‪‬اﻧﯽ ﺑــﺎﮐﻮوری ﺋ‪‬ــﺮان‬ ‫ﺑﻪﺳــﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯿﯽ "ﻣﯿــﺮزا ﮐﻮﭼــﮏ ﺧــﺎن" ھ‪‬ﻨــﺎﺑﻮو‪ .‬ﺋﯿــﺪی ﻧﻪﯾﺪهوﯾﺴــﺖ ﻧ‪‬ــﻮاﻧﯽ ﺧــﯚی ﻟﻪﮔــﻪڵ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺗ‪‬ﮑﺒــﺪات‪ .‬ﺑــﻪوﺟﯚره‪ ،‬ﻟ‪‬ﻨــﯿﻦ و دهوﻟﻪﺗﻪﮐــﻪی‪ ،‬ﺑــﻪ ﮐــﺮدهوه ﭘﺸــﺘﯿﺎن ﻟــﻪ‬ ‫ﭘﺮﻧﺴﯿﭙﻪﮐﺎﻧﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺰم ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﮑﺮدﻧﯽ ﮔﻪﻻﻧﯽ ﺑﻨﺪهﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻨﮕﻪھﯿﻨﯽ ر‪‬ﺒﺎزهﮐﻪﯾﻪﺗﯽ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﮕﯽ ﮔﻪﻻو‪‬ﮋی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1922‬ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺟـﺎر‪‬ﮑﯽ دﯾﮑـﻪ ﺑـﻪھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﯽ زۆرهوه‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾـﻪﺗﯿﯽ "ژﻧـﻪراڵ ﺷـﻪﯾﺒﺎﻧﯽ" رووی ﻟـﻪ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﮐـﺮد‪ .‬ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮ ﺳـﻮﭘﺎﮐﻪی ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا‪،‬‬ ‫ﮐﻪﺳ‪‬ﮏ ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی "ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎن"‪ ،‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰی ﻋﻪﺷﺎﯾﺮی ﺑﻪﮐﺮ‪‬ﮕﯿﺮاوی ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﺴﭙ‪‬ﺮدرا‪ .‬ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻪﭼـﻪ ﮐـﻮردی ﮐﺮﻣﺎﺷـﺎن ﺑـﻮو‪ .‬ﻟﻪﺳـﻪردهﻣﯽ راﭘﻪڕﯾﻨﻪﮐـﻪی "ﻣﯿـﺮزا‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﺧﺎن" )ﻣﯿﺮزا ﺑﭽﮑﯚل ﺧﺎن( ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮوری ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟﻪدژی ﺣﮑﻮوﻣﻪت و ﺑﻨﺒ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎن ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪرﭘﺎﮐﺮاﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﮔـﻪڵ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﯿﮏ ﭼﻪﮐـﺪاری ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﻪﮐﻪی‪،‬‬ ‫ﭼــﻮون ﺑــﯚ ﯾﺎرﻣــﻪﺗﯽ و ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﮑﺮدﻧﯽ راﭘﻪڕﯾﻨﻪﮐــﻪی ﺑــﺎﮐﻮوری ﺋ‪‬ــﺮان‪ .‬ﻟــﻪوێ ﺧــﯚی و ﭼﻪﮐــﺪارهﮐﺎﻧﯽ ﮔــﻪﻟ‪‬ﮏ ﻧﻪﺑــﻪردی ﻗﺎرهﻣﺎﻧﺎﻧــﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣــﺪهدهن و ﻟﻪﻣﺎوهﯾــﻪﮐﯽ ﮐﻪﻣــﺪا ﻧ‪‬ﻮﺑــﺎﻧﮕﯽ‬ ‫ﺋﺎزاﯾﻪﺗﯿﯽ ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎن ﻟﻪھﻪﻣﻮو ﻻﯾﻪﮐﺪا ﺑ‪‬ودهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﺧﺎﻟﯚ ﻗﻮرﺑﺎن‪ ،‬دواﯾﯽ ﭘﺸﺖ ﻟﻪ ﺑﭽﮑﯚل ﺧﺎن دهﮐﺎ و‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ رژ‪‬ﻤﯽ ﻗﺎﺟﺎری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺪا ر‪‬ﺪهﮐﻪو‪‬ﺖ‪ .‬ﺋ‪‬ﺮان و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﯿـﻪﮐﺎﻧﯿﺶ‬ ‫ﺑﻪھﻪﻟﯽ دهزاﻧﻦ و‪ ،‬ﭘﻼﻧﯽ ﺷﻪڕی ﮐﻮرد ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﻮرد دادهڕ‪‬ﮋن‪" .‬ﺧﺎ‪‬ﻮ ﻗﻮرﺑﺎن" ی ﮐﯚﻧﻪ ﺷﯚرﺷﮕ‪ ،‬ﺟﻠﻮﺑﻪرﮔﯽ ﺟﺎﺷﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪﺑﻪر دهﮐﺎ و‪ ،‬ﺑﻪرهو ﮐﻮردﺳﺘﺎن ر‪‬ﺪهﮐﻪو‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻟﯚ ﻗﻮرﺑﺎن ﺑﻪ ھ‪‬ﺰﯾﮑﯽ ‪ 600‬ﮐﻪﺳﯽ ﺗﻪﯾﺎر و ﭘﯚﺷﺘﻪوه دهﮔﺎﺗﻪ ﺷﺎری ﻣﯿﺎﻧﺪووﺋﺎو‪ .‬ﻟﻪﮐﺎﺗﯽ دﯾﺎرﯾﮑﺮاودا‪ ،‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻗﯚ‪‬ﻪوه ﺑﻪرهو ﻧ‪‬ﻮﭼـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻨﺪهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸ‪‬هوی دهﮐﻪن و‪ ،‬ﺑﻪﺷ‪‬ﮑﯿﺎن ﺑﻪرهو ﺑﯚﮐﺎن و ﻣﻪھﺎﺑﺎد دهﮐﻪوﻧﻪ ڕێ‪ .‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪ ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ﻗﯚ‪‬ـﻪوه ھ‪‬ـﺮش دهﮐﻪﻧـﻪ ﺳـﻪرﯾﺎن و‪ ،‬ﻟﻪھـﻪﻣﻮو ﺑـﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕـﺪا ﺗ‪‬ﮑﯿـﺎن‬ ‫دهﺷﮑ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﻟﻪﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺑﻪﺳﻪﺗﺎن ﺳﻪرﺑﺎز و ژاﻧﺪار و ﺟﺎش و ﺋﻪﻓﺴﻪری ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان دهﮐﻮژر‪‬ﻦ و‪ ،‬ژﻣﺎرهﯾﻪﮐﯽ زۆرﯾﺶ ﺑﻪ دﯾـﻞ دهﮔﯿـﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ﻻﺷـﻪی ﺧـﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ ﺧـﺎﯾﻦ ﺑـﻪﮐﻮرد‪ ،‬ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮ‬ ‫ﻻﺷﻪی ﮐﻮژراوهﮐﺎﻧﺪا ﺑﻪﺟ‪‬ﺪهﻣ‪‬ﻨ‪ .‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻟـﻪدر‪‬ﮋهی ھ‪‬ﺮﺷـﻪﮐﻪﯾﺎﻧﺪا ﺷـﺎری ﻣﯿﺎﻧـﺪووﺋﺎو‪ ،‬ﻧ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾـﻪﺗﯿﯽ ﺳـﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ـﺮان ﮔـﻪﻣﺎرۆ دهدهن و‪ ،‬ﺋﺎزاﯾﺎﻧـﻪ و دﻟ‪‬ﺮاﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﻟﻪﻣﺎوهﯾﻪﮐﯽ ﮐﻮرﺗﺪا ﺷﺎرهﮐﻪ داﮔﯿﺮ دهﮐﻪن و‪ ،‬ﭘﺎش ﮐﻮﺷﺘﻦ و راوهدووﻧﺎﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﭼﻪﮐﻮﭼﯚڵ و ﮐﻪﻟﻮﭘﻪﻟ‪‬ﮑﯽ زۆر دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ دهﺳﺘﯿﺎن‪.‬‬ ‫ﮐﺎﺗ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ و‪ ،‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺋﻮروﭘﺎﯾﯽ ﻧﺎھﻮﻣ‪‬ﺪ دهﺑ‪ ،‬ﺑﯿﺮ ﻟﻪوه دهﮐﺎﺗﻪوه‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺗﺮک و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎن ﮐﻪ‪‬ﮑﻮهرﺑﮕﺮێ و‪ ،‬داوای ﭼـﻪک و‬ ‫ﭼﯚڵ و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﺑﮑﺎت ﻟ‪‬ﯿﺎن‪ .‬ﺑﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ واﻟﯽ ﭘ‪‬ﺸﻮوی ﺷﺎری ﻣﻮوﺳ‪ ،‬ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی "ﺣﻪﯾـﺪهر ﺑـﻪگ" ی ﺗـﺮک‪ ،‬ﻟـﻪ ﺷـﻪﻣﺪﯾﻨﺎن دﯾـﺪار دهﮐـﺎت‪ .‬ﺗﺮﮐـﻪﮐﺎن ﺑـﻪ وﺗـﻪ و‬ ‫ﺳﻪرزارهﮐﯽ ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ ﭘ‪‬ﺪهدهن ﮐﻪ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚره ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯿﻪﮐﯽ ﭘ‪‬ﺪهﮐﻪن‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪ واده و ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ ﺗﺮﮐﺎن ﺑﺎوهڕ دهﮐﺎ و‪ ،‬زۆر ﮔﻪﺷﺒﯿﻦ دهﺑ‪ .‬ﺋﻪو دﯾﺪاره‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎن دهﺧﺎﺗـﻪ ﭘـﻪژارهوه‬ ‫و‪ ،‬ﻟﻪﻣﺎﻧﮕﯽ ﺧﻪرﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ‪ ،1922‬ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﻣﺎدهی ﭘﻪروهردهﮐﺮاو‪ ،‬ﻟﻪ ﺗﺎراﻧﻪوه ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﯾـﻪﺗﯿﯽ "ژﻧـﻪراڵ ﺟﮫﺎﻧﺒـﺎﻧﯽ"‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ ﻟﻪﺷـﮑﺮ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﺋﺎزهرﯾﯿـﻪﮐﺎن ﺋﺎﻣـﺎده دهﮐﺮ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺟﮕـﻪ‬ ‫ﻟﻪوه ژﻣﺎرهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﻟﻪ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺧﻮﻟﯽ راھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ ﺗﻪواو دهﮐﻪن و‪ ،‬ﺧﯚﺑﻪﺧﺸﺎﻧﻪ ﺗﯿﭙﯿﮑﯽ ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ ﭘ‪‬ﮑﺪ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﮐﺎﺑﺮاﯾﻪﮐﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯽ ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی "زراﯾﯚف"‪ ،‬دهﺑ‪‬ﺘﻪ‬ ‫ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ﺗﯿﭙﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿﻪﮐﺎن ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﻮﭘﺎی ﭘ‪‬ﺸﻮوی رووﺳﯿﺎی ﺗﺰارﯾﺪا‪ ،‬ﺋﻪﻓﺴﻪر ﺑﻮوه‪ .‬ﺋﻪوﺟﺎ ﻧﻪﺧﺸﻪی ھ‪‬ﺮش ﺑﯚ ﺳﻪر داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوهی ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﺎزاد و‪،‬‬ ‫ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﮐﺪاری ﮐﻮرد‪ ،‬دادهڕ‪‬ﮋن‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪23 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 23‬‬

‫ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪرهو ﺷﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس و ورﻣ‪ ‬دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪڕێ‪ .‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺳـ‪ ‬ھ‪‬ﺮﺷـﯽ ﮔـﻪوره دهﮐﻪﻧـﻪ ﺳـﻪرﯾﺎن و زهرهر و زﯾـﺎﻧ‪‬ﮑﯽ زۆر ﺑـﻪ دۆژﻣـﻦ دهﮔﻪﯾـﻪﻧﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م وهک‬ ‫ﺟﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻮو ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ھ‪‬ﺰی دوژﻣﻦ ﺑﺸﮑ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﺑﯚ ﺟﺎرێ ﭼﻮارهم‪ ،‬ھ‪‬ﺮش دهﺑﻪﻧﻪوه ﺳﻪرﯾﺎن و‪ ،‬ﺋﻪوﺟﺎرهﯾﺎن دهﺑ‪‬ﺘﻪ "ﺷﻪڕی ﻣﺎن و ﻧﻪﻣﺎن"‪ .‬ﻟﻪزۆرﺟ‪‬ﮕﻪدا ﺑﻪرهوڕووی ﯾﻪﮐـﺪی دهﺑﻨـﻪوه‬ ‫و ﻟ‪‬ﯿﺎن دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﻪڕی دهﺳﺖ و ﯾﻪﺧﻪ و‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻪﻧﺠﻪر و ﺷﻤﺸ‪‬ﺮ‪ ،‬ﭘﻪﻻﻣﺎری ﯾﻪﮐﺪی دهدهن‪ .‬ﻟﻪﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺑﻪھﯚی ﺗﯚﭘﺒﺎراﻧﯽ ﺧﻪﺳﺘﯽ ﺗﯚﭘﺨﺎﻧﻪی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐﺎن و‪ ،‬زۆرﺑﻮوﻧﯽ ژﻣﺎرهی ﭼﻪﮐـﺪار‬ ‫و ﭼﻪک و ﻓﯿﺸﻪﮐﯽ دوژﻣﻨﻪوه‪ ،‬ﻟﻪﺷﮑﺮی ﮐﻮرد دهﺷﮑ‪ ‬و‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎﭼﺎری ﭘﺎﺷﻪﮐﺸﻪ دهﮐﺎت‪ .‬ﺳﻮﭘﺎی دوژﻣﻦ‪ ،‬ﭘـﺎش ﭼﻪﻧـﺪ رۆژ‪ ،‬ﺷـﺎری "ورﻣـ‪ "‬داﮔﯿـﺮ دهﮐﺎﺗـﻪوه‪ .‬ﺷـﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳـﻪ‪ ،‬ﺷـﺎری ورﻣـ‪‬‬ ‫ﻣﺎوهی ﭼﻮار ﺳﺎل ﻟﻪژ‪‬ﺮ دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﮐﻮرددا ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪﻣﺎوهی ﺋﻪو ﭼﻮارﺳﺎﻟﻪدا ﮐﻪ ورﻣ‪ ‬ﺑﻪدهﺳﺖ ﮐﻮردهوه ﺑﻮو‪ ،‬رۆژﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﯽ ﮐﻮردی ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی "رۆژی ﮐﻮرد و ﺷـﻪوی ﻋﻪﺟـﻪم"‪ ،‬ﺑ‪‬ودهﮐﺮاﯾـﻪوه‬ ‫ﮐﻪ ﺳﻪرﻧﻮوﺳﻪرهﮐﻪی ﻧ‪‬ﻮی ﻣﺤﻪﻣﻤﻪدی ﺗﻮرﺟﺎﻧﯿﺰاده ﺑﻮو )‪.(*2‬‬ ‫ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﭘﺎش داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧـﻪوهی ورﻣـ‪ ،‬در‪‬ﮋهﯾـﺎن ﺑـﻪ ھ‪‬ﺮﺷـﻪﮐﺎﻧﯿﺎن دا و‪ ،‬ھـﻪﻣﻮو ﻧ‪‬ﻮﭼـﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋﺎزادﯾـﺎن داﮔﯿـﺮ ﮐـﺮدهوه و‪ ،‬دهﺳـﺘﯿﺎن ﮐـﺮد ﺑـﻪ ﮔـﺮﺗﻦ و ﮐﻮﺷـﺘﻦ و‬ ‫ﻟﻪﺳ‪‬ﺪارهداﻧﯽ رۆ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد و‪ ،‬ﺳﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﮑﺮدن ﺑﻪ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ رهﺷﻮڕووﺗﯽ ﮐﻮردهوارﯾﯽ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرۆﮐﯽ ﮐﻮرد‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷـﮑﺎک‪ ،‬ﮐـﻪ ﻧـﻪﯾﺘﻮاﻧﯽ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﮔﻪﻟﻪﮐﯚﻣـﻪی رووﺳـﯽ وﺋﻪرﻣـﻪﻧﯽ و ﺋـﺎزهری و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰی و ﺳـﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ داﮔﯿﺮﮐـﻪر و‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ ﭘـ‪ ‬ﻟـﻪدرۆ و ﻓ‪‬ﺒﺎزاﻧـﻪی‬ ‫ﺗﺮﮐﺎن‪ ،‬ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﺑﻪدهﺳﺖ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪرهو ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن رؤﯾﯽ و‪ ،‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1923‬ﭘ‪‬ﯿﻨﺎﯾﻪ ﺷﺎری ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﯿﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪدا‪ ،‬ﺷﺎی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮودی ﻧـﻪﻣﺮ‪ ،‬ﻟـﻪ ﺑﺎﺷـﻮوری و‪‬ﺗﻪﮐـﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚی ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ داﻣﻪزراﻧـﺪﺑﻮو‪ .‬ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮود‪ ،‬ﺑﻪو‪‬ﻨـﻪی ﺳـﻪرۆﮐﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻮازی ﻟﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﮐﺮد‪ .‬ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﭘﺸﻮوی رهﺳﻤﯽ راﮔﻪﯾﻪﻧﺪرا و‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮزﯾﮏ و ڕ‪‬ﺰی ﺳﻪرﺑﺎزی و ﺗﻪﻗﺎﻧـﺪﻧﯽ ‪ 7‬ﮔﻮﻟﻠـﻪ ﺗـﯚپ و‪ ،‬ﭼﻪﭘ‪‬ـﻪڕ‪‬ﺰان و ھﻮﺗﺎﻓﮑ‪‬ﺸـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗ‪‬ﮑـ‪‬ای داﻧﯿﺸـﺘﻮواﻧﯽ ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و‪ ،‬ﮔﻮﻧـﺪهﮐﺎﻧﯽ دهوروﺑــﻪری‪ ،‬ﺋﻪوﭘـﻪڕی ر‪‬ــﺰ ﻟـﻪ ﺳــﻤﮑﯚ – ﻗﺎرهﻣـﺎﻧﯽ ﮐــﻮرد ﮔﯿـﺮا‪ .‬ﺑﺎﺷــﻮوری ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺑــﻪو ﭘ‪‬ﺸـﻮازﯾﯿﻪ ﮔﻪرﻣــﻪی‪ ،‬ﺳـﻮﭘﺎس و ﺋﻪﻣــﻪگ و‬ ‫ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺳﻤﮑﯚ ‪ -‬ﺧﻪﺑﺎﺗﮑﺎری ﻣﺎﻧﺪووﯾﯿﻨﻪﻧﺎﺳﯽ ر‪‬ﮕﻪی ﺳﻪرﻓﺮازﯾﯽ ﮐﻮرﺳﺘﺎن دهرﺑ‪‬ی‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻣﺎوهی ﻣﺎﻧﮓ و ﻧﯿﻮ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﯾﻪوه و‪ ،‬ﻣﯿﻮاﻧﯽ ﺷﺎی ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو‪ .‬ﭘﺎﺷﺎن ﺑﻪرهو ﺑﺎﮐﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن رۆﯾﺸﺖ‪ .‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1924‬ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ھﻪ‪‬ﮕﯿﺮﺳـﺎﻧﻪوهی راﭘـﻪڕﯾﻨ‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﻧﻮێ‪ ،‬ﺑﻪرهو رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮔﻪڕاﯾﻪوه و‪ ،‬ژﻣﺎرهﯾﻪک ﭘ‪‬ﺸﻤﻪرﮔﻪی ﻟـﻪﺧﯚی ﮐـﯚﮐﺮدهوه و‪" ،‬دهﺷـﺘﯽ ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس" ی داﮔﯿـﺮ ﮐـﺮد و‪ ،‬ﮔـﻪﻣﺎرۆی ﺷـﺎری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳـﯽ دا‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒـﻪر‬ ‫ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣﺎده و ﭘ‪‬ﭼﻪﮐﯽ دوژﻣﻨﺪا ﺷﮑﺴﺘﯽ ﺧﻮارد و‪ ،‬ﺑﻪرهو ﺑﺎﮐﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﭘﺎﺷﻪﮐﺸﻪی ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪدا‪ ،‬رژ‪‬ﻤﯽ ﺋﻪﺗﺎﺗﺮﮐﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋ و دوژﻣﻦ ﺑﻪ ﮐﻮرد‪ ،‬ﺑﻪ ھﻪو‪‬ﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﯾﻪﮐ‪‬ﺘﯿﯽ ﺳـﯚﭬ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﯿﺒـﻮوی ﭘـﻪﯾﻤﺎﻧﯽ "ﺳـ‪‬ﭭﺮ" ھﻪ‪‬ﻮهﺷـ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه و‪ ،‬ﮐـﻮرد ﻟـﻪ‬ ‫ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺧﯚی دوور ﺑﺨﺎﺗﻪوه و‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚی ﺑﻪﺳﻪر ﺳﻨﻮوری ﺗﺮﮐﯿﺎی ﻧﻮێ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺷ‪‬ﮑﯽ ﮔﻪورهی ﺧـﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻟﻪﺧﯚﮔﺮﺗﺒﻮو‪،‬داﺑﺴـﻪﭘ‪‬ﻨ‪‬‬ ‫و‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﯾﯽ و ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﮔﻪڵ دهوﻟﻪﺗﺎن ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﮑﺎﺗﻪوه‪ .‬دواﺑﻪدوای ﺋﻪوه‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ رژ‪‬ﻤﻪﮐﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪری ﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪی ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ﮑﻪوه ر‪‬ﮑﮑـﻪوﺗﻦ‬ ‫ﺑﯚ ﺑﻨﺒ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ھﻪر ﺑﺰاﭬ‪‬ﮑﯽ ﻧﻮ‪‬ﯽ ﮔﻪﻟﯽ ﮐﻮرد‪ .‬ﺋﻪوه ﺑﻮو ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﻪڕﯾﻨﻪوهی ﺳﻤﮑﯚ و ھﺎوڕ‪‬ﮑﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧ‪‬ﻮ ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻨﺪهﺳﺘﯽ ﺗﺮﮐﯿﺎ‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺳـﻮﭘﺎی ﺗﺮﮐـﻪوه ﮔـﻪﻣﺎرۆ دران و‪،‬‬ ‫ﭘﺎش ﺧﺎﻓ‪‬ﻧﺪﻧﯿﺎن ﺑﻪﻧ‪‬ﻮی ﺋﻪوهوه ﮔﻮاﯾﻪ ﮔﻮﺗﻮﺑ‪‬ﮋﯾﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ دهﮐﻪن‪،‬ﭼﻪﮐﯿﺎن ﮐﺮدن و‪ ،‬داواﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﮐﺮد ﺧﺎﮐﯽ ﺗﺮﮐﯿﺎ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺖ‪.!..‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ‪ 1926‬ﺗﺎ ‪ ،1929‬رژ‪‬ﻤﻪﮐﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪری ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪﭘﺎ‪‬ﭙﺸﺘﯽ و ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿـﺪاﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗـﻪﮐﺎﻧﯽ ﮔـﻪورهی ﮐﯚﻟﯚﻧﯿﺎﻟﯿﺴـﺘﯽ و ﺋﯿﻤﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴـﺘﯿﯽ‪ ،‬ﻟـﻪرووی ﺳﯿﺎﺳـﯽ و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳـﯿﯿﻪوه‬ ‫ﺟ‪‬ﮑﻪوﺗﻦ و‪ ،‬ﻟﻪرووی ﺳﻪرﺑﺎزی و‪ ،‬ﭼﻪﮐﻮﭼﯚ‪‬ﯽ ﺟﻪﻧﮕﯿﺸﻪوه ﺑـﻪھ‪‬ﺰﺗﺮ ﺑـﻮون و‪ ،‬دهﺳـﻪﻻﺗﯽ رهﺷـﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑﻪﺳـﻪر ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و ﺳـﻨﻮورهﮐﺎﻧﯽ دهﺳـﺘﮑﺮدﯾﺎﻧﺪا ﭘﺘـﻪوﺗﺮ ﮐـﺮد‪ .‬داﺳـﻪﭘﺎﻧﺪﻧﯽ‬ ‫ﺷﻪوهزهﻧﮓ و ﺗﺮس و ﺳﺎم و دﯾﮑﺘﺎﺗﯚری‪ ،‬ﺑﻮون ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪران ﻟﻪ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ .‬ﻟﻪو ﺑﺎرودۆﺧﻪ دژوار و ﺳﺎﻣﻨﺎﮐﻪدا‪ ،‬ﺳـﻤﮑﯚی ﺷـﮑﺎک‪ ،‬ﻟﻪﮔـﻪڵ ژﻣﺎرهﯾـﻪﮐﯽ ﮐـﻪم ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﺸـﻤﻪرﮔﻪ و‬ ‫ھﺎوڕ‪‬ﮑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪﮐﺎﺗ‪‬ﮑﺪا ﺗﻪﻧﯿﺎ ده ‪ -‬دواﻧﺰه ﮐﻪس ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯽ ﻣﺎﺑﻮون‪ ،‬ﻧﺎھﻮﻣ‪‬ﺪ و ﺑ‪‬ﮫﯿﻮا ﺑﻪ ژﯾﺎن و ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﯽ ﺧﯚی و ﮔﻪﻟﻪﮐﻪی‪ ،‬ﺑـﻪﻧ‪‬ﻮ دۆڵ و ﺋﻪﺷـﮑﻪوت و ھـﻪرد و ﺷـﺎﺧﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ـﻮان‬ ‫ﺳ‪ ‬ﺳﻨﻮوری دهﺳﺘﮑﺮدی داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬دهﺳﻮوڕاﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1930‬رژ‪‬ﻤﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﮔـﺮت و‪ ،‬داوای ﻟ‪‬ﮑـﺮد‪ ،‬ﺧﯚﯾﺒـﺪات ﺑﻪدهﺳـﺘﻪوه و‪ ،‬ﮔﻮاﯾـﻪ ﺑـﻪر ﻟ‪‬ﺒـﻮردﻧﯽ ﺷـﺎی ﺧـﺎوهن ﺷـﮑﯚی ﺋ‪‬ـﺮان!! دهﮐـﻪوێ‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ ﮔﻪڕاﯾـﻪوه‪ ،‬ﺑـﻪﻻم‬ ‫رهزاﺷــﺎی دﯾﮑﺘــﺎﺗﯚر‪ ،‬ﮐــﻪ درۆ و ﻓ‪‬ــ‪ ‬و ﭘــﯿﻼن ﻟــﻪ ﺑﺎوﺑﺎﭘﯿﺮاﻧﯿﯿــﻪوه ﺑــﻪﻣﯿﺮات ﻣﺎوهﺗــﻪوه ﺑــﯚی‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــﺘﺮ ﺑ‪‬ﯾــﺎری ﻟــﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ داﺑــﻮو‪ .‬ﺑــﻪوﺟﯚره‪ ،‬ﺳــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻗﺎرهﻣــﺎﻧﯽ ر‪‬ﮕــﻪی ﺋــﺎزادی و‬ ‫ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1930‬ی زاﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻟﻪ ﺷﺎری ﺷﻨﯚ ﺑﻪدهﺳﺘﯽ ﺑﻪﮐﺮ‪‬ﮕﯿﺮاواﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺷﻪھﯿﺪ ﮐﺮا‪.‬‬ ‫رهﻧﮕﻪ ھﯿﭻ ﺳﻪرﮐﺮدهﯾﻪﮐﯽ ﮐﻮرد‪ ،‬ھ‪‬ﻨﺪهی ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک‪ ،‬ﻧﻪﮐﻪوﺗﺒ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ڕق و ﮐﯿﻨﻪی دوژﻣﻨـﺎن و داﮔﯿﺮﮐـﻪراﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﻪوه‪ .‬ﻟﻪﻧﻮوﺳـﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ھﻪﻣﻮوﯾﺎﻧـﺪا‪ ،‬ﮔـﻪﻟ‪‬ﮏ وﺷـﻪی دز‪‬ـﻮ و‬ ‫ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧﻪﯾﺎن ﻟﻪدژی ﺑﻪﮐﺎرھ‪‬ﻨﺎوه و‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪﺗﻪ و ﺑﮑﻮژ و ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋ و دڕﻧﺪه ﻧ‪‬ﻮﯾﺎن ﺑﺮدووه‪ .‬ھﯚی ﺋﻪوهش رۆن و ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾﻪ‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﯽ ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ زۆر ﮔﻪورهی ﺑﻪ دهﯾﺎن ژﻧـﻪرا‪‬ﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ و ﺋﻪوروﭘﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻪﭼﻪﺷﻨ‪ ‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﻪﻟﻪﭘ‪‬ووزه و ﺳﻪرﺷﯚڕﯾﯿﻪوه ﻟﻪﺑﻪری ھﻪ‪‬ﺪهھﺎﺗﻦ‪ ،‬ﯾﺎن ﻻﺷﻪﯾﺎن ﻟﻪ ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕﺪا ﺑﻪﺟ‪‬ﺪهﻣﺎن‪ .‬ﺋﻪو ﺋﻪﻓﺴﻪراﻧﻪی ﮐﻪ ﻟﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕـﻪ‬ ‫و زاﻧﺴﺘﮕﻪی ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ ﻣﯚد‪‬ﻧﯽ ﺋﻪو ﺳـﻪردهﻣﻪدا ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸـﺘﺒﻮون‪،‬ﯾﻪک ﺑـﻪ ﯾـﻪﮐﯿﺎن ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺋﺎزاﯾـﻪﺗﯿﯽ ھ‪‬ـﺰی ﮐـﻮرد و‪ ،‬ﺷـﺎرهزاﯾﯽ ﺟـﻪﻧﮕﯽ و دﻟ‪‬ـﺮی ﺳـﻤﮑﯚی ﺳـﻪرﮐﺮدهدا ﺑـﻪ ﭼﯚﮐـﺪا‬ ‫دهھـﺎﺗﻦ‪ .‬ھــﻪروهھﺎ ﺳــﻤﮑﯚ‪ ،‬ر‪‬ﺒــﺎز‪‬ﮑﯽ رۆﺷــﻨﯽ ﻟﻪﺑــﻪردهم ﺧﻪﺑﺎﺗﻪﮐﻪﯾــﺪا ﮔﺮﺗﺒﻮوهﺑــﻪر و‪ ،‬ھــﻪو‪‬ﯽ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﮐــﻮردﯾﯽ دهدا و‪ ،‬ﺧــﻮ‪‬ﻨﯽ رۆ‪‬ــﻪی ﮐــﻮردی ﺑــﻪ ﻓﯿــ‪‬ۆ ﻧــﻪدهدا ﺑــﯚ‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺳﻨﻮوری ﻧﮕﺮﯾﺴﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪران و‪ ،‬ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐﻪی و‪ ،‬وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﻠﻪوﭘﺎﯾﻪی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ‪ ،‬ﮐﻪ داﮔﯿﺮﮐﻪران ﺑﯿﺒﻪﺧﺸﻦ ﭘ‪‬ﯽ‪ .‬ﺋﺎوات و ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﺳـﻤﮑﯚ‪،‬‬ ‫رزﮔﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮو ﻟﻪ ﮐﯚﯾﻠﻪﺗﯽ و ﺑﻨﺪهﺳﺘﯽ و‪ ،‬داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﮐﯿﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردی ﻟﻪﺳﻪرﺗﺎﺳﻪری ﺧﺎﮐﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻪﮐﻪی‪ ،‬ﺋﻪوهش ﻟﻪﻻﯾﻪک ﻣﺎﯾﻪی د‪‬ﺨﯚﺷﯽ و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﮔﻪﻟﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮو‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪24 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 24‬‬

‫ﻟــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾــﻪﮐﯽ دﯾﮑــﻪوه‪ ،‬ﺗــﺮس و ﭘــﻪژارهی ﺧﺴــﺘﺒﻮوه د‪‬ــﯽ ھــﻪﻣﻮو داﮔﯿﺮﮐــﻪران و‪ ،‬ھــﻪﻣﻮو دهو‪‬ﻪﺗــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮔــﻪورهی ﺋــﻪو ﺳــﻪردهﻣﻪ ‪ -‬وهک رووس و ﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﮐــﻪ ﻟــﻪﺋ‪‬ﺮان و‬ ‫ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﻪ‪ ،‬ﺷﻮ‪‬ﻦ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪراﻧﻪی ﺧﯚﯾﺎن ﮐﻪوﺗﺒﻮون‪.‬‬ ‫ﺳــﻤﮑﯚی ﺷــﮑﺎک‪،‬وهک ھــﻪر ﺳــﻪرﮐﺮدهﯾﻪﮐﯽ ﮐﻼﺳــﯿﮑﯽ ﮐــﻮرد‪ ،‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣــﺎن دوور ﻟــﻪ ھﻪ‪‬ــﻪ و‬ ‫ﮐــﻪﻣﻮﮐﻮرﺗﯽ ﻧــﻪﺑﻮوه‪ .‬ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳــﻪرﮐﺮدهی ﮐﻼﺳــﯿﮏ ﺑــﺮﯾﺘﯿﻦ ﺑــﻮون ﻟــﻪوه ﮐــﻪ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿــﺎن رزﮔــﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﮐــﻪﯾﺎن ﺑــﻮو ﻟﻪﺑﻨﺪهﺳــﺘﯿﯽ‪ .‬ﺑــﻪ د‪‬ﮑــﯽ ﭘــﺎﮔﮋ و ﺗــﻪژی ﻟــﻪ‬ ‫ھﻪﺳﺘﯽ ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهرﯾﯿﻪوه‪ ،‬ﺑـﯚ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ و رزﮔـﺎرﯾﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺧـﻪﺑﺎﺗﯿﺎن دهﮐـﺮد‪.‬‬ ‫زﯾــﺎﺗﺮ ﺧﯚﯾــﺎن ﻟــﻪ رۆل و ﻧﻪﺧﺸــﯽ ﭘ‪‬ﺸــﻪوای ﺋــﺎﯾﻨﯽ‪ ،‬ﯾــﺎن ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿــﺪا دهدﯾــﺖ‪ ،‬وهک‬ ‫ﺑﺎوﮐ‪‬ﮑﯽ رۆﺣﯽ و رﯾﺶ ﺳﭙﯽ و‪ ،‬دهﻣ‪‬اﺳﺘﯽ ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﯾﺎن‪ .‬ھﯿﭻ ھﻪ‪‬واردن و ﺟﯿﺎوازﯾﯿـﻪﮐﯿﺎن‬ ‫ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺗﺎک و ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﮐﻪﯾﺎﻧﺪا ﻧﻪدهﮐﺮد‪ .‬ﮔﻮ‪‬ﯿﺎن ﺑﻪ ﺟﯿﺎوازﯾﯽ ﺋـﺎﯾﻨﯽ و‪،‬‬ ‫ﺑﯿﺮوﺑــﺎوهڕ و‪ ،‬زاراوهی ﺟﯿــﺎواز ﻧــﻪدهدا‪ .‬ﺑــﻪﮐﻮرﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪﯾــﻪک ﭼــﺎو‪ ،‬ﺳــﻪﯾﺮی ﮔﻪﻟﻪﮐــﻪﯾﺎن‬ ‫دهﮐـــﺮد‪ .‬ﺑﺎوهڕﯾـــﺎن ﺑـــﻪ ﺳـــﺎزﮐﺮدﻧﯽ ﺣﯿـــﺰب و دهﺳـــﺘﻮور و ﭘ‪‬ـــﺮهوی ﺣﯿﺰﺑـــﯽ و‪ ،‬ﮐـــﺎری‬ ‫ر‪‬ﮑﺨﺮاوهﯾﯽ و راو‪‬ﮋ و ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوه و ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧـﻪوهی رووداوهﮐـﺎن و‪ ،‬داﻧﯿﺸـﺘﻦ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻟ‪‬ﮋﻧـﻪ‬ ‫و ﮐﯚﻣﯿﺘﻪی ﺳﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ و‪ ،‬دهﻧﮕﺪان ﺑﯚ ﺑﯿﺮوراوهرﮔﺮﺗﻦ ﻧﻪﺑﻮو‪ ....‬زۆرﺑﻪی زۆری ﺋﻪو ﺋﺎﮐﺎر و ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﺎﻧﻪ ﻟﻪژﯾﺎن و ھﻪ‪‬ﺴـﻮﮐـﻪوﺗﯽ ھـﻪﻣﻮو ﺳـﻪرﮐﺮدهﮐﺎﻧﯽ ﮐﻼﺳـﯿﮑﯽ ﮐـﻮرد ‪ -‬ﻟـﻪ‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾﺪو‪‬ﻼی ﺷﻪﻣﺰﯾﻨﯽ ﯾﻪوه ﺑﯿﮕﺮه ھﻪﺗﺎ ﻣﻪﻻ ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ دواﯾﯿﻦ ﺳﻪرﮐﺮدهی ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮو‪ ،‬زهق و دﯾﺎرﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪو ھﯚﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬وهک ﺋﺎﻣﺎژهﻣﺎن ﮐﺮدﭘ‪‬ﯽ‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎﮐﯿﺶ‪ ،‬ﻟﻪ ھﻪ‪‬ـﻪ و ﮐـﻪﻣﻮﮐﻮرﺗﯽ ﺑ‪‬ـﻮهری ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺑـﺎ ﺑ‪‬ـﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻧـﻪوهت ﺗـﺎ ﺳـﻪت ﺳـﺎڵ و‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸـﺘﺮﯾﺶ‬ ‫ﺑﮫ‪‬ﻨﯿﻨﻪ ﭘ‪‬ﺶ ﭼﺎوی ﺧﯚﻣﺎن‪ ،‬ﮐﻪ دواﮐﻪوﺗﻮوﯾﯽ و ﻧﻪﺧﻮ‪‬ﻨﺪهواری و ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪ و ﺑﯿﺮی ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ و ﺧ‪‬ﻪﮐﯿﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻪر ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺳﻪرﺗﺎﭘ‪‬ﯽ ﻧ‪‬ﻮﭼﻪﮐﻪدا زاڵ ﺑﻮو‪ ،‬ﻟـﻪ‬ ‫ﮐﺎت و ﺳﻪردهﻣ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎوادا‪ ،‬ﺳﻪرﮐﺮدهﯾﻪﮐﯽ وهک ﺳﻤﮑﯚ ھﻪ‪‬ﺒﮑﻪوێ ﻟـﻪ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﮐـﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی رواﻧﯿﻨـﯽ‪ ،‬ﻟـﻪ ﺳـﻨﻮوری ﻋﻪﺷـﯿﺮهت و ﺧ‪‬ﻪﮐـﻪی ﺧـﯚی ﺑﺘـﺮازێ و‪ ،‬ﺑﯿﺮﻟـﻪ رزﮔـﺎرﮐﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻪﮐﻪی و‪ ،‬داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﮐﻮردی ﺑﮑﺎﺗﻪوه‪ .‬ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﮑﺮدﻧﯿﺸﯽ ﭘﻪﻧﺎ ﺑﯚ ﺳﻪرۆک و ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری وﻻﺗﺎﻧﯽ ﮔﻪورهی ﺳﻪردهم ﺑﺒﺎت و‪ ،‬ﻟ‪‬ﯿﺎن ﺑﭙﺎڕ‪‬ﺘـﻪوه و‪ ،‬داوای ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎن‬ ‫ﻟ‪‬ﺒﮑـﺎت‪ .‬ﺑـﻪ ﮐـﺮدهوهش ھ‪‬ـﺰی رزﮔـﺎرﯾﺨﻮازی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﭘ‪‬ﮑﺒ‪‬ﻨ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪﻧﯿﺎزی راﻣـﺎ‪‬ﯿﻨﯽ ھ‪‬ـﺰی داﮔﯿﺮﮐــﻪر ﻟـﻪ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و‪ ،‬ھـﻪﻣﻮو ژﯾـﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪو ﭘ‪‬ﻨـﺎوهدا ﺑـﻪﺧﺖ ﺑﮑـﺎت‪ ،‬ﺋــﻪوﺟﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻪراوردی ﺑﮑﻪﯾﻦ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺋـﻪوڕۆی ﺟﯿﮫـﺎن و رۆژھـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧـﺎﭬﯿﻦ و ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺋﺎﮐـﺎر و ھﻪ‪‬ﺴـﻮﮐﻪوت و رواﻧﮕـﻪی ﺋـﻪم ﺳـﻪرﮐﺮداﻧﻪی ﺋﻪوڕۆﮐـﻪی ﮔﯚڕهﭘـﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪‬ﮑﺒﺪهﯾﻨﻪوه‪ ،‬ﮐﻪ ھﻪﻣﻮو ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ و ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕ‪‬ﮑﯿﺎن‪ ،‬ﺑﻮوهﺗﻪ ﺧﯚدهو‪‬ﻪﻣﻪﻧﺪﮐﺮدن و‪ ،‬ھﻪوڵ و ھﻪ‪‬ﭙﻪی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮ‪ ،‬ﺑﯚﺧﯚﯾﺎن و ﺣﯿﺰب و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐـﻪﯾﺎن و‪ ،‬ﺑـﻪﻓﯿ‪‬ۆداﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﮐﻪﯾﺎن و‪ ،‬ﻓﺮﯾﻮداﻧﯽ ﮐﻮرد ﺑﻪ درۆﺷﻢ و ﻗﺴﻪی ﺑﺮﯾﻘﻪدار و‪ ،‬ھﻪو‪‬ﺪان ﺑﯚ ﭘﺘﻪوﮐﺮدﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ت و ﺳﻨﻮوری دهو‪‬ﻪﺗﻪﮐﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐﻪری ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺋـﻪوﮐﺎت‪ ،‬ﺋﺎﺳـﺖ و‬ ‫رادهی د‪‬ﺴﯚزی وﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕی ﺑﻪرز و‪ ،‬ﮔﻪورهﯾﯽ ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻟﻪﻻﻣﺎن‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮ ﺋﺎﺷﮑﺮادهﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑـﻪ‪ ،‬ﺳــﻤﮑﯚ ھــﻪﻣﻮو ژﯾــﺎﻧﯽ ﻟــﻪﭘ‪‬ﻨﺎو ﺳــﻪرﺑﻪرزی و ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ و‪‬ﺗﻪﮐﻪﯾــﺪا ﺑــﻪﺧﺖ ﮐــﺮد‪ .‬ﻟــﻪو ر‪‬ﮕﻪﯾﻪﺷــﺪا‪ ،‬دوو ﺑــﺮای و ژﻧﻪﮐــﻪی ﺷــﻪھﯿﺪﮐﺮان و‪ ،‬ﮐﻮڕهﮐﻪﺷــﯽ ﺑــﻪدﯾﻠﯽ ﮐﻪوﺗﻪدهﺳــﺘﯽ‬ ‫دوژﻣﻨﻪوه‪ .‬ﺳﻪرﺋﻪﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨﯽ ﭘﺎﮐﯽ ﺧﯚﺷﯽ ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬ﺶ ﺑﻪ ﮔﻪل و ﺧﺎﮐﯽ ﭘﯿﺮۆزی ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ھﻪزاران ﺳ‪‬و ﻟﻪ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﭘﺎﮐﯽ ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک و ھﻪﻣﻮو ﺷﻪھﯿﺪاﻧﯽ ر‪‬ﮕﻪی ﭘﯿﺮۆزی ﺋﺎزادی و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن!‬ ‫)‪ – (*1‬ﻟﻪ ﭘﻪرﺗﯚﮐﯽ "ﺑﻘﻌﻪ ﺿﻮء" )ﭘﺎرﭼﻪﯾﻪک رۆﻧﺎھﯽ( وهرﮔﯿﺮاوه‪ .‬ﺋﻪم ﭘﻪرﺗﯚﮐﻪ‪ ،‬دوﮐﺘﯚر ﺟﻪﻟﯿﻠﯽ ﺟﻪﻟﯿﻞ ﻟﻪ ﺋﻪرﺷﯿﭭﯽ ﺳـﻪردهﻣﯽ دوه‪‬ـﻪﺗﯽ رووﺳـﯿﺎی ﻗﻪﯾﺴـﻪری دهرھ‪‬ﻨـﺎوه و‪ ،‬ﻟـﻪ‬ ‫رووﺳﯿﯿﻪوه ﮐﺮدووﯾﻪ ﺑﻪﮐﻮردی‪ .‬ﺣﻪﯾﺪهر ﻋﻮﻣﻪر و‪ ،‬ﻋﻪﻟﯽ ﺟﻪﻋﻔﻪر ﮐﺮدووﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻪرهﺑﯽ‪.‬‬ ‫)‪ – (*2‬ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻣﻪﻻ ﻣﺤﻪﻣﻪدی ﺗﻮرﺟﺎﻧﯽ ﺳﻪرﻧﻮوﺳﻪری رۆژﻧﺎﻣﻪی "رۆژی ﮐﻮرد و‪ ،‬ﺷﻪوی ﻋﻪﺟﻪم"‪ ،‬ﭘﺎش ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎﻧﯽ ﺷﯚرﺷﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧﻪی ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑﻪرهو ﻋ‪‬ﺮاق رۆﯾﯽ و‪ ،‬ﻟﻪ ﺷـﺎری‬ ‫ﺑﻪﻏﺪا ﮔﯿﺮﺳﺎﯾﻪوه و‪ .‬ﻟﻪوێ ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی "ﻣﻪﻻ ﻣﺤﻪﻣﻤﻪدی ﻗﺰ‪‬ﺠﯽ" دهﻧﺎﺳﺮا‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪:‬‬ ‫"ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد" ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ‪" :‬ﮐﺮﯾﺲ ﮐﯚﭼﺮا"‪) .‬ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ﯾﯚﻧﺴﯽ( ﻟﻪ ﻓﻪرهﻧﺴﯿﯿﻪوه ﮐﺮدووﯾﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ‪.‬‬ ‫"ﻣ‪‬ﮋووی ‪ 18‬ﺳﺎ‪‬ﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن" ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ‪ :‬ﺋﻪﺣﻤﻪد ﮐﻪﺳﺮهوی‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯿﯽ!‬ ‫ﺋﻪم وﺗﺎره ﻣﺎوهی ﻣﺎﻧﮕ‪‬ﮏ ﻟﻪ رادﯾﯚ رۆژاﭬـﺎی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺑ‪‬وﮐﺮاﯾـﻪوه‪ .‬ھـﻪروهھﺎ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺳـﺎﯾﺘﯽ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺖ و ﺑﺮوﺳـﮑﻪ داﻧـﺮان‪ .‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎش ﻟـﻪ ‪ Google‬ﺑـﻪم ﺋﻪدرهﺳـﻪ‪) :‬ﺋـﺎزادی ﺑـﻮ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﺷﺘﯽ ﺑﻮ ﺟﯿﮫﺎن( داﻧﺮاوه‪.‬‬ ‫‪ 29‬ی ﺋﯚﮐﺘﯚﺑﺮی ‪2006‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪25 :‬‬

‫‪Page : 25‬‬

‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ڕۆ‪‬ﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻛﻮرداﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ) ‪( 1930 - 1918‬‬ ‫م‪.‬ھﯚﺷﻤ‪‬ﻧﺪ ﻋ‪‬ﻟﯽ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻛﺎری دﻛﺘﯚرا ﻟ‪‬ﻣ‪‬ﮋووی ھﺎوﭼ‪‬رﺧﯽ ﻛﻮرد‬ ‫ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻛﯽ‬ ‫ر‬ ‫ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﻻﭘ‪‬ڕە ﮔﺮﻧﮕ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻛﻮرداﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺟﻮو‪‬ﻧ‪‬وەﻛ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎكو ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯿ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺑ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑ‪ ‬در‪‬ﮋاﯾﯽ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ‪. 1930 - 1905‬‬ ‫ﺋﺎﻣــﺎﻧﺞ ﻟ‪‬م ﺗــﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەﯾ‪ ‬دەﺳــﺖ ﻧﯿﺸــﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ھﯚﻛﺎرەﻛــﺎﻧﯽ دەرﻛ‪‬وﺗﻨــﯽ ﺳــﻤﻜﯚو ھ‪‬روەھــﺎ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻤــﺎن ﺗ‪‬ــ‪‬واﻧﯿﻨ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺋﺎراﺳــﺘ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬وو‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺎﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﯽ ھ‪‬و‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚو ھ‪‬ﻛﺎﻧﯿ‪‬وە ﻟ‪‬ﻣﺎوەی ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەﻛﺎﻧﯽ دا ﻛ‪‬وﺗﻨ‪‬وە‪.‬‬ ‫و‪‬ــ‪‬ای ﺑﯿﻨﯿﻨــﯽ ﭼ‪‬ﻧــﺪ ﺳــ‪‬رﭼﺎوەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺟﯚراوﺟــﯚر‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬زﯾــﺎﺗﺮ ﺳــﻮودﻣﺎن ﻟ‪‬ﯿــﺎن ﺑﯿﻨﯿــﻮە ﻛﺘ‪‬ﺒ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ )ﻣﺤﻤــﺪ رﺳــﻮڵ ھــﺎوار‪ :‬ﺳــﻤﻜﯚﯚ‬ ‫)ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك(و ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﺋ‪‬ﻣﯿﻦ‪ :‬ﻛﻮردو ﻋ‪‬ﺟ‪‬م‪ ،‬ﻣ‪‬ـﮋووی ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﻛﻮردەﻛـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان( و‬ ‫ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺳ‪‬رﭼﺎوەﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾﻜ‪‬ش‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬م ﺗــﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەﯾ‪‬دا ڕ‪‬ﺒــﺎزی ھ‪‬ﻨﺠــﺎﻧﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﻤــﺎن ﮔﺮﺗــﯚﺗ‪‬ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﺳــ‪‬رﭼﺎوە زاﻧﺴــﺘﯿﯿ‪‬ﻛﺎﻧﺪاو و‪‬ــ‪‬ای ﻟ‪‬ــﻚ ﺑ‪‬ﺳــﺘﻨ‪‬وەﯾﺎن ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﻛﺘــﺮی‪ ،‬ھ‪‬و‪‬ﻤﺎﻧــﺪاوە ﺳــ‪‬رﻧﺞو ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯿﯿ‪‬ﻛﺎﻧﻤــﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ زاﻧﺴﺘﯿﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑﺨ‪‬ﯾﻨ‪‬ڕوو‪.‬‬ ‫ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەﻛ‪‬ﻣــﺎن ﺟــﮕ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸــ‪‬ﻛﯽ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳــ‪ ‬ﺗ‪‬وەری ﺳــ‪‬رەﻛﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫــﺎﺗﻮوە‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬وەری ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣــﺪا ﺑﺎﺳــ‪‬ﻜﻤﺎن ﺧﺴــﺘﯚﺗ‪‬ڕوو دەرﺑــﺎرەی ﻛ‪‬ﺳــ‪‬ﺘﯽ ﺳــﻤﻜﯚو ھﯚﻛﺎرەﻛــﺎﻧﯽ دەرﻛ‪‬وﺗﻨــﯽ‪ .‬وە ﻟ‪‬‬ ‫ﺗ‪‬وەری دووەم‪ :‬ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﭘﺎﻛﺮدنو ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚو ﺗ‪‬وەری ﺳ‪‬ﯿ‪‬م و ﻛﯚﺗﺎﯾﺶ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھﯚﻛﺎرە ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯽ و دەرەﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﻛﯚﺗﺎﯾﺸﺪا ﺋ‪‬ﻧﺠﺎمو ﻟﯿﺴﺘﯽ ﺳ‪‬رﭼﺎوەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺧﺴﺘﯚﺗ‪‬ڕوو‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺗ‪‬واوی ﺋ‪‬م ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﯿﻨ‪‬وەﯾ‪‬دا ﭘ‪‬ی ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻮوﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬م‬ ‫ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚو ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ دەرﻛ‪‬وﺗﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎك )ﺳــﻤﻜﯚ( ﺳــﺎ‪‬ﯽ)‪ ، (1)(1875‬ﻟ‪ ‬داﯾــﻚ ﺑــﻮوە‪ ،‬ﻛــﻮڕی ﻣــﺤ‪‬ﻣ‪‬د‬ ‫ﺋﺎﻏﺎﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھﯚزی ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﺑـﺎوﻛﯽ ﺳـ‪‬رۆﻛﯽ ھـﯚز ﺑـﻮوە و ﻧـﺎوو ﻧﺎوﺑـﺎﻧﮕﯽ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﻣﺒﯚڵ و‬ ‫ﺗﺎراﻧـــﺪا دەرﻛﺮدﺑـــﻮو‪ ،‬دوای ﻣﺮدﻧـــﯽ ﺑـــﺎوﻛﯽ ﺑـــﺮا ﮔ‪‬ورەﻛ‪‬ی )ﺟ‪‬ﻋـــﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﻜﺎك(‬ ‫دەﺳـــ‪‬ت دەﮔـــﺮ‪‬ﺘ‪ ‬دەﺳـــﺖ و ﭘﺎﺷـــﺎن ﺑ‪‬ﭘ‪‬ـــﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜـــﯽ دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1895‬ﻟ‪‬‬ ‫ﻧﺎودەﺑﺮ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش وا دەﻛــﺎت ڕاﺳــﺘ‪‬ﺧﯚ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ــﺘ‪ ‬ﺷــﻮ‪‬ﻨﯽ‪ (2) .‬واﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧــﯽ ‪20‬‬ ‫ﺳــﺎ‪‬ﯿﺪا ﺑــﯚﺗ‪ ‬ﺳــ‪‬رۆﻛﯽ ھــﯚزی ﺷــﻜﺎك‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻻو‪‬ﻜــﯽ ﭼــﺎ‪‬ك و ﻟ‪‬ﮫــﺎﺗﻮو ﺑــﻮوەو ھ‪‬رﻟ‪‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿ‪‬وە دووﭼﺎری ژﯾﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳ‪‬ﺧﺖ ﺑﯚﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ھ‪‬روەھـــﺎ ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺗـــﺮﯾﻦ ﻛ‪‬ﺳـــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻧ‪‬ـــﻮ ھـــﯚزی ﺷـــﻜﺎك ﺑـــﻮو‪ ،‬دوای وەرﮔﺮﺗﻨـــﯽ‬ ‫ﺳـــ‪‬رۆﻛﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ھـــﯚزەﻛ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻻﻣـــﺎرداﻧﯽ دەو‪‬ﺗـــﯽ ﻗﺎﺟﺎرﯾـــﺪا ﺑ‪‬ردەوام ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش‬ ‫واﯾﻜﺮدﺑـــﻮو ژﻣـــﺎرەﯾ‪‬ك ﻻوی ﺋـــﺎزاو ﺑـــﻮ‪‬ﺮ ﻟ‪ ‬دەوری ﻛـــﯚﺑﺒﻨ‪‬وەو ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟ‪‬ـــﺒﻜ‪‬ن‪ ،‬وە‬ ‫ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﺷـــــ‪ ‬ﺷـــــﻮ‪‬ﻨﯽ ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿـــــﺎ و دﯾـــــﺎﻟ‪‬ﻛﺘﯿﻜﯽ زﻣـــــﺎن و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـــــﺪی ﺑﺎﺷـــــﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﻛ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎن و ﺳﻨ‪‬و ﺋﯿﻼم و ﺳ‪‬رۆك ھﯚزەﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮرددا‪ ،‬ڕۆ‪‬ﯽ ﺑﺎﺷﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮو ﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﮕ‪‬ی ھ‪‬ﺰو دەﺳ‪‬ﺗﯿ‪‬وە‪(3) .‬‬ ‫ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑ‪‬زۆر ﺷ‪‬ﻮە و ﻟ‪ ‬زۆر‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رﭼﺎوە ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ﻛﺎﻧﺪا ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراو ﺟﯚر ﺑﺎﺳﯽ ﻟ‪‬ﻮەﻛﺮاوە‪ ،‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧﺪە ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿ‪‬ﻛﺎن و ﺗﻮرﻛ‪‬ﻛـﺎن ﺑ‪ ‬ﺗـﺎ‪‬ﻧﭽﯽ و ڕ‪‬ﮕـﺮ ﻧـﺎوی دەﺑ‪‬ن‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ڕاﺳﺘﯿﺪا ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﭘ‪‬روەر ﺑﻮوە‪ ،‬وە ﻟ‪ ‬ﻗﯚﻧﺎغ و ﺳ‪‬ردەﻣﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﻛ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﻧﻮ‪‬ﺨﻮاز ﺑﻮوە‪ (4) .‬ﺑﯚﯾ‪ ‬دەﺑﯿﻨﯿﻦ ھ‪‬رﯾ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﻧ‪‬ﯾﺎر و دۆﺳﺘﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑ‪‬ﺟﯚرێ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪26 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 26‬‬

‫ﺑﺎﺳﯿﺎن ﻟ‪‬ﻮە ﻛﺮدووە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﻚ وەك ڕ‪‬ﮕﺮو ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪‬ش وەك ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﭘ‪‬روەر وەﺳﻔﯿﺎن ﻛﺮدووە‪ ،‬ﺑﯚ و‪‬ﻨ‪ :‬ھﺎﻣ‪‬ﺘﯚن دە‪‬ﺖ‪ " :‬ﺳﻤﻜﯚ ﻧـﺎودارﺗﺮﯾﻦ ﻛ‪‬ﺳـﯽ ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ی‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧ‪(5)."‬‬ ‫ﺷـ‪‬ﺦ ﻟ‪‬ﺗﯿﻔــﯽ ﺣ‪‬ﻓﯿــﺪﯾﺶ ﻟ‪‬ﺑـﺎرەﯾ‪‬وە ﻧﻮﺳــﯿﻮ‪‬ﺘﯽ‪ " :‬ﻛ‪‬ﺳــ‪‬ﻜﯽ ﭼـﺎ‪‬ك و وورﯾــﺎ ﺑــﻮو‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧﮕـﺪا ﻛ‪‬ﺳــ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﺗﻮاﻧــﺎ و ﻟ‪‬ﮫـﺎﺗﻮو ﺑــﻮو‪ ،‬دەﯾﻮﯾﺴــﺖ دەو‪‬ﺗ‪‬ﻜـﯽ ﻛــﻮردی داﺑﻤ‪‬زر‪‬ﻨــ‪ ‬و دژی‬ ‫داﮔﯿﺮﻛﺎری و ﺗﺎ‪‬ﻧﭽ‪‬ﺘﯽ ﺑﻮو‪ ،‬ﻟ‪‬ڕووی دﭘﻠﯚﻣﺎﺳﯿ‪‬وە ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﺗﻮاﻧﺎﺑﻮو‪ ،‬ھ‪‬ﻣﯿﺸ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﺑﺎﺷﯽ ھ‪‬ﺑﻮوەو ﻛﯚﺑﻮوﻧ‪‬وەی دەﻛﺮدو ﻟ‪‬وﺳـ‪‬رۆﻛﺎﻧ‪ ‬ﺑـﻮو ﻗ‪‬د ﺑﯿـﺮی ﻟ‪‬وە ﻧ‪‬ﻛـﺮدۆﺗ‪‬وە ﻛ‪‬‬ ‫وو‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬ی ﺑ‪ ‬ﭘﺎرە ﺑﻔﺮۆﺷ‪ ‬ﯾﺎن ﺣ‪‬ز ﻟ‪ ‬ﭘﺎﯾ‪‬ی ﺑ‪‬رز ﺑﻜﺎت"‪(6).‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ڕاﺳﺘﯿﺪا ﭼ‪‬ﻧﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ﻚ ﺑﻮوﻧ‪ ‬ھﯚی زﯾﺎﺗﺮ ﻧﺎووﻧﺎوﺑﺎﻧﮓ دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ھ‪‬م ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺮان و ھ‪‬ﻣﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺸﺪا‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﺑ‪‬ﻛﻮرﺗﯽ ﺋ‪‬ﻣﺎﻧ‪‬ن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺑ‪‬ھ‪‬ــﺰی ھــﯚزی ﺷــﻜﺎك ﻟ‪ ‬ﻗﯚﻧــﺎﻏ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان و ھ‪‬و‪‬دژاﯾ‪‬ﺗــﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ردەواﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﯚ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﻣــﺎڵ و ﻣﻮ‪‬ﻜ‪‬ﻛﺎﻧﯿــﺎن ﻟ‪‬دەﺳــﺖ ﻗﺎﺟﺎرەﻛــﺎن‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش زﯾــﺎﺗﺮ ﺑــﯚ ﺳــﻤﻜﯚ‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯿ‪‬ﻛ‪‬ی دەرﻛ‪‬وت ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﺑﻮو ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ھﯚزەﻛ‪‬ﯾﺎن‪.‬‬ ‫‪ -2‬ڕووداوەﻛﺎﻧﯽ ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان و ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛ‪ ،‬وە ھﺎﺗﻨﯽ ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧـﺎن ﺑـﯚﻻﯾﯽ و ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬وە ﻛـﺎرﻛﺮدن ﺑـﯚ ﯾ‪‬ك ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ھـﺎوﺑ‪‬ش ﺑ‪‬ﺑـﺮەودان ﺑ‪‬ﭼـﺎ‪‬ﻛﯽ‬ ‫ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮی ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا‪ .‬ﺑ‪‬ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ دوای ﺋ‪‬وەی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1913‬ﻟ‪ ‬ﺷــﺎری )ﺧــﯚی( ﺳــﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ھﺎوﻛــﺎری ﻋﺒــﺪاﻟﺮزاق ﺑ‪‬درﺧــﺎن ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﺧﻮﯾﻨــﺪﻧﮕﺎی ﺑــﯚ ﻣﻨــﺪا‪‬ﻧﯽ ﺷــﺎرەﻛ‪‬‬ ‫ﻛﺮدەوەﻛ‪‬و ‪ 30‬ﻣﻨ ﺪا‪‬ﯽ ﻛﻮرد ﺗ‪‬ﯿﺪا دەﯾﺎن ﺧﻮ‪‬ﻨﺪ ‪ ،‬ﺧ‪‬رﺟـﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪﻧﮕﺎﻛ‪‬ش ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋ‪‬رﻛـﯽ داﻧﯿﺸـﺘﻮاﻧﯽ ﻧـﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬ﺑـﻮو‪ .‬ھ‪‬روەھـﺎ روﺳـ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺶ ھﺎوﻛـﺎری ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯿـﺎن دەﻛـﺮدو زﻣـﺎﻧﯽ‬ ‫روﺳﯿﺶ ﺗ‪‬ﯿﺪا دەﺧﻮ‪‬ﻨﺪرا‪(7) .‬‬ ‫‪ -3‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو ﺑ‪‬زاوای ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎو ﺧﻮﺷﻜ‪‬ﻛ‪‬ی ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮ ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﯽ دەرﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﻧ‪‬ك ﺗ‪‬ﻧﮫﺎ ﻟ‪‬ﺑ‪‬رﺋ‪‬وەی ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜـﻮ ﻛ‪‬ﺳـﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﯾﺸﯽ ھ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬م ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿ‪ -‬ﺧﺰﻣﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺎﻧﺪا زﯾﺎﺗﺮ واﯾﻜﺮد ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ی ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎودەرﺑﻜﺎت و ﺑﻨﺎﺳﺮێ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪‬ش ﺑ‪‬ﻼﯾ‪‬ﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو ﻟ‪ ‬ڕووداوەﻛﺎن دوای ﻛﺸـﺎﻧ‪‬وەی ھ‪‬ﺰەﻛـﺎﻧﯽ ڕووﺳـﯿﺎ ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1917‬و ﭘﺎﺷـﺎن ﺧـﯚی ﺳـﺎزدا ﺑـﯚ ھ‪‬ﯾﺴـﺎﻧﯽ ﺷـﯚڕش ﻟ‪ ‬دژی ﻗﺎﺟﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧـﺪا‪.‬‬ ‫)‪(8‬‬ ‫دووەم‪:‬‬ ‫ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﭘﺎﻛﺮدن و ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ڕاﺷﻜﺎواﻧ‪ ‬ﺋ‪‬وە ﺑﺨ‪‬ﯾﻨ‪ ‬ڕوو ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪‬ھﯚ ﭘﺎ‪‬ﻨ‪‬رە ﺳ‪‬رەﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ﯾﺴﺎﻧﯽ ﺷﯚڕشو ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬و‪‬ای زو‪‬ﻢ و ﺳﺘ‪‬ﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﻗﺎﺟـﺎری و دژاﯾ‪‬ﺗـﯿ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ردەواﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﯚ ﻛــﻮردو ﻧ‪‬ﺳــ‪‬ﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯿــﺎن‪ ،‬ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣــﺎن ﻛﺎﺗــﺪا ﻛــﻮژراﻧﯽ )ﺟ‪‬ﻋــﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎك( ﺑــﺮا ﮔ‪‬ورەﻛ‪‬ی ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬دەﻛﺮ‪‬ــﺖ ﺑ‪‬ﺧــﺎ‪‬ﯽ ﺳــ‪‬رەﻛﯽ وروژ‪‬ــﻨ‪‬ر داﺑﻨﺮ‪‬ــﺖ‬ ‫ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪‬ش ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪ ‬ﭼﺎوەڕواﻧﯽ دەرﻓ‪‬ﺗ‪‬ﻜﺪا ﺑﻮو ﺗﺎ ﻟ‪‬ڕ‪‬ﯿ‪‬وە ڕقو ﻗﯿﻨ‪‬و ﺗﯚ‪‬ی ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﻛ‪‬ﯾﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﺒﻜﺎﺗ‪‬وە‪(9) .‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪‬ودەرﻓ‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ی ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ ھـﺎﺗ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸـ‪‬وە ھ‪‬ﯾﺴـﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕـﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣـﯽ ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ )‪ (1981 -1914‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﻛ‪‬وا زﯾـﺎﺗﺮ ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ڕۆژھ‪‬ﺗـﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ـﻮە ﺗ‪‬ﻜﭽـﻮو‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ڕووداوە ھ‪‬رەﮔﺮﻧﮓ و ﭼﺎرەﻧﻮﺳﺎزەﻛﺎﻧﯽ ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬م‪ ،‬ھ‪‬ﯾﺴﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯿﻦ ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﻮو‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬و ﺳـ‪‬ردەﻣ‪ ‬دا ﮔ‪‬ﻟـﯽ ﻛـﻮرد ﻟ‪‬ﻧ‪‬ـﻮان ھ‪‬ردوو ﺣﻜـﻮﻣ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﻗﺎﺟﺎرﯾﺪا داﺑ‪‬ﺷﻜﺮاﺑﻮو‪ ،‬ھ‪‬رﺑﯚﯾ‪ ‬دواﺑ‪‬دوای ﺑ‪‬ﺷﺪارﯾﻜﺮدﻧﯽ دەو‪‬ﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺗ‪‬ﻮەﮔﻼﻧﯽ ﻟ‪‬وﺷ‪‬ڕەدا‪ ،‬ﺋﺎﮔﺮی ﺷ‪‬ڕ ﺑﯚ ﻧ‪‬ﻮ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗ‪‬ﻧﯿ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪‬م ڕووەوە )ﻻزار‪‬ـﻒ(‬ ‫دە‪‬ﺖ "ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﯿﺪا دەﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﺗ‪‬ﻗ‪‬ی ﺷ‪‬ڕ ﻟ‪‬ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻧﺰﯾﻜﺪا ﻟ‪‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑ‪‬رزﺑﯚوە ﻧ‪‬ك ﻟ‪‬دەرﯾﺎی ڕەﺷﺪا"‪(10).‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ﺳــﻤﻜﯚ ﺳــ‪‬رەﺗﺎ ھ‪‬و‪‬ــﯽ دا ﻟ‪ ‬ڕ‪‬ــﮕ‪‬ی ﺑــﺮەودان ﺑ‪ ‬ﺷﯚڕﺷــ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮردەوە ﺋــﺎﮔﺮەﻛ‪ ‬ﺧﯚﺷــﺘﺮ ﺑ‪‬ــﺖو ﭘﺎﺷــﺎن ڕۆژھ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺋــﺎزاد ﺑـﻜ‪‬ن‪ ،‬ﺑــﯚﯾ‪‬ش ﻛﺎﺗ‪‬ــﻚ ﻟ‪‬ﭘــﺎڵ ﺋ‪‬م‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧﺎﻧ‪ ‬دا ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرد ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺗﻠﯿﺲ ﺳ‪‬ر ھ‪‬ـﺪەدات ﺑ‪‬ﺑ‪‬ﺷـﺪاری و ﺳـ‪‬رﻛﺮداﯾ‪‬ﺗﯽ ژﻣـﺎرە ﯾ‪‬ك ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬رﻛﺮدە دﯾﺎرەﻛـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻟ‪‬واﻧ‪ :‬ﻋﺒـﺪاﻟﺮزاق‪ ،‬ﯾﻮﺳـﻒ ﻛﺎﻣـﻞ‪ ،‬ﺷـ‪‬ﺦ ﺗ‪‬ھـﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚش ﺑ‪‬ﺷﺪار دەﺑ‪‬ﺖ ﺗﯿﺎﯾﺪا‪ ،‬وە ﭘﺎﺷﺎن ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪ ‬ﻓﺮاوان ﺑﻮو و ﺳ‪‬رەﺗﺎش ﺳ‪‬رﻛ‪‬وﺗﻨﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺗﻮاﻧﺮا ﮔ‪‬ﻣﺎرۆی ﺷـﺎری ﺑ‪‬ﺗﻠـﯿﺲ ﺑـﺪر‪‬ﺖ و ﭘﺎﺷـﺎن ﺑﭽـﻨ‪ ‬ﻧـﺎوﯾ‪‬وە‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﻧ‪‬ﺗﻮاﻧــﺪرا ﻟ‪‬ﻧــﺎوی دا ﺑﻤ‪‬ﻨــﻨ‪‬وە ﺑ‪‬ھــﯚی ھــﺎﺗﻨﯽ ﯾــﺎرﻣ‪‬ﺗﯽ ﺳــ‪‬رﺑﺎزی زۆری ﺗــﻮرك ﺑــﯚ ﻧ‪‬ــﻮﭼ‪‬ﻛ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻜــﺪا ھ‪‬ﺰەﻛــﺎﻧﯽ ﻛــﻮرد ﻟ‪‬ڕووی ﭼ‪‬ك و ڕ‪‬ﻜﺨﺴــﺘﻨ‪‬وە ﻻوازﺑــﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش‬ ‫ﺗﻮرﻛ‪‬ﻛﺎن ﺗﻮاﻧﯿﯿﺎن ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺒ‪‬ن و ھ‪‬روەھﺎ ﺋ‪‬وﭘ‪‬ڕی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی و ﺳـﺰاداﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﯾ‪‬ەوﻛـﺮدوو ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻜﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬رﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﺸﯿﺸـﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ﺪارەدا‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﺑـﻮوە ھـﯚی‬ ‫ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﮔ‪‬ﻟﯽ ﻛﻮرد ﻟ‪‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﺑ‪‬ﺰاری و ﺗﻮڕەﯾﯽ ﺧﯚی ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪات ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺋ‪‬و ڕەﻓﺘﺎرە ﻧﺎﺷـﯿﺮﯾﻨﺎﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎم درا ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺳـﻮﭘﺎی ﺗـﻮرﻛ‪‬وە ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ان‪.‬‬ ‫)‪(11‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﺳﻤﻜﯚ دوای ﺟ‪‬ﻧﮓ ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ )‪ (1930 -1919‬ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ڕزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﮔﺮﺗ‪‬ﺋ‪‬ﺳﺘﯚ ﺑ‪‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬دا ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ زۆر‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗ‪‬وە و ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻜﯽ زۆری ﺳ‪‬رۆك ھﯚزەﻛﺎن داﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﭘﺎ‪‬ﯽ‪ ،‬وە ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ‬ ‫ڕزﮔﺎرﻛﺮد‪ ،‬ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ورﻣ‪ ‬ﺗﺎ ﺳﻨﻮوری ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪ ،‬ﻟ‪ ‬و‪‬ﺸ‪‬وە ﺗﺎ ﺳﺎﺑ‪‬غ و ﺳ‪‬ﻗﺰو ﺑﺎﻧ‪‬ش‪ ،‬وە ﻟ‪‬وﻛﺎﺗ‪‬ﺷﺪا ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﻟ‪‬و ﻧ‪‬ﻮﭼﺎﻧ‪ ‬دا داﻣ‪‬زراﻧﺪو ﺷﺎری‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪27 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 27‬‬

‫ورﻣ‪‬ی ﻛﺮدە ﻧ‪‬ﻮەﻧﺪی دەﺳـ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬ی‪ ،‬ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯿﺸـﯽ ﺑ‪‬ﻧـﺎوی )ڕۆژی ﻛـﻮردو ﺷـ‪‬وی ﻋ‪‬ﺟ‪‬م( دەردەﻛـﺮد وەك ﺋﯚڕﮔـﺎﻧﯽ دەﺳـ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬ﯾﯽ و دواﺗـﺮ ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑـﻮو ﺑ‪ ‬ڕۆژی ﻛـﻮردو ﭘﺎﺷـﺎﻧﯿﺶ‬ ‫ﻛﻮرد‪(12) .‬‬ ‫ﻟ‪‬دوای ﺋ‪‬و ﺑ‪‬وﻛﺮاوەﯾ‪ ‬ﺑﺰوﺗﻨ‪‬وە ﭼ‪‬ﻛﺪارﯾ‪‬ﻛ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﺷ‪ ‬ﻛﺮدﻧﺪا ﺑﻮو ﻧﺎوﭼ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ زۆری ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﮔﺮﺗﺒـﯚوە دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺧـﯚی ﭼ‪‬ﺳـﭙﺎﻧﺪﺑﻮو ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﭘـﺎڵ ﺋ‪‬و‬ ‫ﮔ‪‬ﺷ‪ ‬ﻛﺮدﻧ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺳ‪‬رﺑﺎزﯾ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯿﺮی ﻟ‪‬دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺑ‪‬وﻛﺮاوەﯾ‪‬ﻛﯿﺶ ﻛﺮدەوە وەك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪‬ﻛﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﺑﯚ ﮔ‪‬ﺷ‪ ‬ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﻻﯾ‪‬ﻧﯽ ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯽ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﺑﯿـﺮی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﺑـﯚﯾ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬دواﯾﯽ ﺋ‪‬وەی ﺷﺎری وورﻣـ‪‬ی ﺧﺴـﺘ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺧـﯚی دەﺳـﺘﯽ ﻛـﺮد ﺑ‪‬ﺑ‪‬وﻛـﺮدﻧ‪‬وەی رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك دواﯾـﯽ ﺋ‪‬وەی ﻣﺤـﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻣ‪‬دوﻧـﯽ ﺧـﺎوەﻧﯽ ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی )ﺗ‪‬ﻣ‪‬دن(‬ ‫راﯾﻜﺮد و ﺷﺎری وورﻣ‪‬ی ﺑ‪‬ﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺖ ﻟ‪‬ﺑ‪‬ر ﺋ‪‬وەی ﺋﺎزەرﯾ‪‬ﻛﯽ ﺷﯿﻌ‪‬ی دژ ﺑ‪ ‬ﻛﻮرد و ﺟﻮ‪‬ﻧ‪‬وەﻛ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو ‪ ،‬ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ دەﺳـﺘﯿﺎن ﺑ‪‬ﺳـ‪‬ر ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ﻛ‪‬دا ﮔـﺮتو ﻧﺎوەﻛ‪‬ﯾـﺎن ﻟ‪‬‬ ‫)ﺗ‪‬ﻣ‪‬دون( ﻛﺮد ﺑ‪) ‬ﻏﯿﺮات( ﺋ‪‬وﺟﺎ دەﺳﺘﯿﺎن ﻛﺮد ﺑ‪ ‬دەرﻛﺮدﻧﯽ رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك ﺑ‪‬ﻧﺎوی )رۆژی ﻛﻮرد – ﺷ‪‬ور ﻋ‪‬ﺟ‪‬م( ﭘﺎﺷﺎن ﻛﺮدﯾﺎن ﺑ‪) ‬ڕۆژی ﻛـﻮرد( دواﯾـﯽ ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ )ﻛـﻮرد( ﻣـﺤ‪‬ﻣ‪‬د‬ ‫ﺗﻮرﺟﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﭘﺮﺳﯿﺎری ﺑﻮوە ﻟ‪‬ﺳ‪‬رەوەی ﻛﻮرد ﻧﻮﺳﺮاوە )واﻋﺘﺼﻤﻮا ﺑﺤﺒﻞ اﻟﻠ‪ ‬ﺟﻤﯿﻌﺎ وﻻ ﺗﻔﺮﻗـﻮا( ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮﯾﺸـ‪‬وە دوودەﺳـﺖ ﻟ‪‬ﯾ‪‬ﻛـﺪا وەك ﻧﯿﺸـﺎﻧ‪‬ی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘـﯽ ﺗ‪‬ـﺪاﺑ‪ ‬وەردەﮔﯿـﺮێ ﺟـﺎری‬ ‫ﻟ‪‬ھ‪‬ﻓﺘ‪‬ﯾ‪‬ﻛﺪا ﭼﺎپ دەﻛﺮێ ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻛ‪‬ش ﻧﻮﺳﺮاوە )ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻜ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯽ ادﺑﯽ ‪ ،‬اﺧﺒﺎری ‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﻘﺎﻟﯽ ﺗﺮﺟﻤ‪ ‬دﻛﺮد ﺑﻔﺎرﺳﯽ ‪ ،‬دﯾﻨﻮﺳﯽ ﻛﻮردﯾﻚ ﺑﯚ ھ‪‬ﻣﻮو ﻛﻮردان(‪(13) .‬‬ ‫ھ‪‬ﻣــﻮو ﻧﻮﺳــ‪‬راﻧﯽ ﻛــﻮرد ھ‪‬ر ﺗ‪‬ﻧﮫــﺎ ﺋ‪‬وەﻧــﺪەﯾﺎن ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەﺳــﺘﺪاﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑــﺎرەی ﺋ‪‬و ڕۆژﻧــﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ــﮋووی ﻛــﯚﭼﯽ دەرﭼــﻮوە ﮔــﻮاﯾ‪ ‬ژﻣــﺎرەی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣــﯽ ﻟ‪ 12 ‬ی ﻣــﺎﻧﮕﯽ ﺷــ‪‬واﻟﯽ ‪1340‬‬ ‫ﺑ‪‬وﺑــﯚﺗ‪‬وە ﻛ‪‬ھ‪‬ﻧــﺪ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿــﺎن واﯾ‪ ‬دەﻛــﺎﺗ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣﻤــﻮزی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬ی زاﻧﯿﻨــﯽ ﺑ‪‬م ﻧــﺎزاﻧﺮێ ﺗﯿــﺮاژی ﭼ‪‬ﻧــﺪ ﺑــﻮوەو ﭼ‪‬ﻧــﺪ ژﻣــﺎرەی ﻟــ‪ ‬دەرﭼــﻮوە ﺑ‪‬ﻛﯚﺗــﺎﯾﯽ ھــﺎﺗﻨﯽ ﺑــﺰوﺗﻨ‪‬وە‬ ‫ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻛ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺑ‪‬دەرﭼﻮوﻧﯽ ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻛ‪‬ش ھﺎت‪(14).‬‬ ‫ﺋ‪‬م ھ‪‬و‪‬ﻧ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺋ‪‬ﺮاﻧ‪‬وە وا ﺑ‪‬ﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﺳﻨﺪ ﻧ‪‬دەﻛﺮاو ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪ 1918‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن )ﻣﻜﺮم اﻟﻤﻠﻚ( ﺣﺎﻛﻤﯽ ﺗ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺰ ﺑﯚﻣﺒ‪‬ﻚ ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮەی دﯾﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﯽ ﭘ‪‬ﭽﺮاوە‬ ‫دەﻧ‪‬ﺮ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ زەرﻓ‪‬ﻛ‪ ‬دەﻛ‪‬ﻧ‪‬وە ﺑﯚﻣﺒ‪‬ﻛ‪‬‬ ‫دەﺗ‪‬ﻗ‪‬ـــﺘ‪‬وەو دەﺑ‪‬ـــﺘ‪ ‬ھـــﯚی ﻛـــﻮژراﻧﯽ )‪ (25‬ﻛ‪‬س ﻟ‪‬ﭘﯿﺎوەﻛـــﺎﻧﯽ و ﺑﺮﯾﻨـــﺪارﺑﻮوﻧﯽ‬ ‫ژﻣﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ ﻟ‪‬وەﯾﺶ ﭘﺘﺮ ﻟ‪ ‬دەﺳﺖ و ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ‪(15) .‬‬ ‫ﭘﺎﺷــﺎﻧﯿﺶ ﻛ‪ ‬ﮔﯚڕاﻧﻜــﺎرﯾ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ و ﺳــ‪‬رﺑﺎزﯾﯿ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮاﻧــﺪا ھــﺎﺗ‪ ‬ﻛــﺎﯾ‪‬وە ﺑ‪‬‬ ‫دەرﻛ‪‬وﺗﻨـــﯽ ڕەزاﺷـــﺎی ﭘ‪‬ھـــﻠ‪‬وی‪ ،‬ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ھ‪‬و‪‬ﻛـــﺎﻧﯽ ﺧـــﯚی ﺑ‪‬ردەوام ﺑـــﻮو ﺑـــﯚ‬ ‫ﺳــــ‪‬رداﻧ‪‬ﻧﻮاﻧﺪن ﺑ‪‬راﻣــــﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ــــﺮان و ﭘﺎراﺳــــﺘﻨﯽ ﺳــــ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳــــﺘﺎن‪ ،‬وە‬ ‫دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬ﺷـﯽ ﻓـﺮاوان ﻛﺮدﺑـﻮو دەﺳـﺘﯽ ﺑ‪‬ﺳــ‪‬ر ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ـﻮان ﺧـﯚیو ﺳ‪‬ﻤﺎﺳــﺪا‬ ‫ﮔﺮﺗﺒﻮو‪(16) .‬‬ ‫ﺑ‪‬م دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺗﯚﺗﺎﻟﯿﺘﺎرﯾﺎﻧ‪‬ی ڕەزاﺷـﺎ ﺑـ‪ ‬ﺋﺎﻛـﺎم ﻧ‪‬ﻣـﺎﯾ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜـﻮ‬ ‫دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ووردە ووردە داﯾ‪ ‬ﻻوازیو ﺑﯚ ﻣﺎوەﯾ‪‬ك ﻟ‪ ‬ﭼﺎ‪‬ﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ وەﺳﺘﺎ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺧﯚی ڕاﺑﮕﺮ‪‬ﺖ و ﺑﯚﯾ‪‬ش ﺷـﺎری ورﻣـ‪‬ی ﻟ‪‬دەﺳـﺘﺪا ﻛ‪ ‬ﭼـﻮار‬ ‫ﺳﺎڵ ﺑﻮو ﺣﻮﻛﻤﯽ ﺗ‪‬ﺪا دەﻛﺮد‪ ،‬ﻟ‪ (1922/8/4) ‬ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻛﺸـﺎﻧﺪەوە ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ و دوای ﻛ‪‬وﺗـﻨ‪ ‬داوی ﺳـﻮﭘﺎی ﺗـﻮرك و زەﺑﺮﻟ‪‬ﻮەﺷـﺎﻧﺪن و زﯾـﺎن ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧ‪‬ﻜﯽ زۆری ﮔﯿـﺎﻧﯽ و‬ ‫ﻣﺎددی ﺗﻮاﻧﯽ ﺧﯚی دەرﺑﺎزﺑﻜﺎت ﻟ‪‬دەﺳﺘﯿﺎن و ﭘﺎﺷﺎن ﺧﯚی ﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪە ﺑﺎﺷـﻮوری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن و ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮﭼ‪‬ی ڕەواﻧـﺪزدا ﻧﯿﺸـﺘ‪‬ﺟ‪ ‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬م ﺷﻜﺴـﺘ‪‬ی ﺳـ‪‬رﺟ‪‬م ﻻﯾ‪‬ﻛـﯽ ﮔـﺮﺗ‪‬وەو ﻟ‪‬‬ ‫ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــﺪا ﺑ‪ ‬ﺷــ‪‬ﻮازی ﺟﯿــﺎ ﺟﯿــﺎ ﺑﺎﺳــﯿﺎن ﻟ‪‬ــﻮە دەﻛــﺮد‪ ،‬وەھ‪‬و‪‬ــﯽ دا ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧــﺪی ﺑ‪‬ھ‪‬ــﺰ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋﻨﮕﻠﯿــﺰدا دروﺳــﺖ ﺑﻜــﺎت ﺑ‪‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳــﺘﯽ ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدﻧﯿــﺎن ﻟ‪ ‬دژی ﺗــﻮرك و‬ ‫ﻓﺎرﺳ‪‬ﻛﺎن‪ (17) .‬ﺑ‪‬م دواﺗﺮ ﺳﻤﻜﯚ ھ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟ‪‬ﻣ‪‬ڕ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎو ﻓﺮﯾﻮداﻧﯽ ﻛﻮردو ھﺎوﻛﺎری ﻧ‪‬ﻛﺮدﻧ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑـﯚ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗـﯽ ﻛـﻮرد و ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷـﻮوری‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎن دا ﺧﺴﺘ‪‬ڕوو‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜ‪‬وﺗﻨ‪‬ﻜﯿﺪا ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗﯿﺪا‪(18) .‬‬ ‫ﺋ‪‬م ﺑﺎرودۆﺧ‪‬ی ژﯾﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚو ھ‪‬و‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﯽ ھ‪‬ﺒ‪‬زو داﺑ‪‬ز ﻟ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﯿﺪا ڕووﯾﺪاوە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﺑ‪‬ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ﺋﺎﻣﺎژەی ﭘ‪‬ﻜﺮاوە و ﺗ‪‬ﯿﺪا ھـﺎﺗﻮوە‪:‬‬ ‫"ﺳﻤﻜﯚ ڕەھﺒ‪‬ر‪‬ﻜﯽ ﻛﻮردی ﺑ‪‬ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕ‪ ،‬ﺳﺎڵ و ﻧﯿﻮ‪‬ﻚ دەﺑ‪‬ﺖ ﻧﺎوی زۆر ﻟ‪‬ﻧﺎو ﻧﺎواﻧﺪا ﻧ‪‬ﻣـﺎوە‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬رﭼﯚﻧ‪‬ـﻚ ﺑ‪‬ـﺖ ھ‪‬ﻣـﻮو ﻛـﺎت ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ـﺘ‪‬وە ﻣ‪‬ﯾـﺪان و ھ‪‬ﻨـﺪەی ﺷـ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤـﻮد‬ ‫ﻟ‪‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ﺑﺎﺷﻮور ﮔ‪‬ﺮﻣ‪‬و ﻛ‪‬ﺸ‪ ‬ﺑﯚ ﺣﻮﻛﻤ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ﻋ‪‬ﺮاﻗﯿﺶ دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت"‪(19).‬‬ ‫ھ‪‬روەك ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪‬ی ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿ‪‬ﻛﺎﻧﺪا ﭘ‪‬ﺸﺒﯿﻨﯽ ﻛﺮاﺑﻮو و ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑـﯚﻛﺮاوە‪ ،‬دەﺑﯿﻨـﯿﻦ دوای دوو ﺳـﺎ‪‬ﻚ‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ھـﺎﺗ‪‬وە ﻣ‪‬ﯾـﺪاﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑـﺎتو ﻟ‪‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1923‬دا ﭼـﻮو ﺑـﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺳ‪‬رداﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤﻮدی ﻛـﺮد ﺑـﯚ ﺑـﺎس و ﻣ‪‬ﺳـ‪‬ﻟ‪‬ﻛﺎن و ﺳـﺘﺮاﺗﯿﮋﯾ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ھـﺎوﺑ‪‬ش ﺑـﯚ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻛـﻮرداﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﺪا‪ (20) .‬ﺑ‪‬م دوای ﺋ‪‬وەی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر داوای ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻟ‪‬ﺒﻮردن دەردەﻛﺎتو ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1924‬دا ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﯽ دەﻛﺎت‪ ،‬دوای ﺳﺎ‪‬ﻚ ﺳﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ و ﭼ‪‬ﻛﺪارەﻛﺎﻧﯿ‪‬وە دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن و ﻟ‪) ‬ﭼ‪‬ھـﺮﯾﻘ‪ (‬ﻧﯿﺸـﺘ‪‬ﺟ‪ ‬دەﺑ‪‬ـﺖ‪.‬‬ ‫)‪(21‬‬ ‫ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﯽ دا ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﻟ‪‬ﺋﺎﻛﺎﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗﯽ ﺗﺎﻛﺘﯿﻜﯽ ڕۆژی ڕەزاﺷﺎی ﭘ‪‬ھﻠ‪‬وی ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚ ھ‪‬ﻤﻦ ڕاﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻧ‪‬ﻮﺧﯚی وو‪‬ت و ﺗﺎ ﺧﯚ ﻗﺎﯾﻢ ﻛﺮدن و ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﯽ‪ ،‬ﺋﯿﻨﺠﺎ ﯾ‪‬ﻛﻼﯾﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪28 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 28‬‬

‫ﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﻧ‪‬ﯾﺎرو ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﯾ‪‬ﻛﭙﺎرﭼ‪‬ﯾﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬وەك ﭼﯚن دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﻟ‪‬دواﺗﺮدا ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ھ‪‬ر واﯾﻜﺮد‪.‬‬ ‫دواﺗﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1928‬ﺟﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﺑﯚ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن و دەو‪‬ﺗـﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘـﺎﻧﯿﺶ داوای ﻟ‪ ‬ﺣﻜـﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق ﻛـﺮد ﻛ‪‬وا ھﺎوﻛـﺎری ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﻜـﺎت ﺑـﯚ ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮﺑﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪‬ش ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﻚ وای ﺑﯚ دەﭼﻦ ﻛ‪ ‬ﻛﻮژراﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ دەﺳﺘﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﺗ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬وە ﻟ‪ ‬ﻣﺎﯾﺴﯽ ‪1928‬دا ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮا ﺧﺎﻛﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق ﺑ‪‬ﺟ‪‬ﺒﮫ‪‬ﻠ‪‬ـﺖ‪ ،‬وە ڕووی ﻟ‪ ‬ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﺋ‪‬واﻧـــﯿﺶ ڕ‪‬ﮕﺎﯾـــﺎن ﻟ‪‬ﮕﺮﺗـــﻮو ﺑ‪‬ﻧﺎﭼـــﺎری و ﺑ‪ ‬زۆری ھ‪‬ـــﺰ ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛـــﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸـــﻮوی ﺧـــﯚی ﻟ‪ ‬ﻋ‪‬ﺮاﻗـــﺪا‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﺋ‪‬وەﻣـــﺎن ﺑـــﯚ دەردەﺧـــﺎت ﻟ‪‬م ﻗﯚﻧـــﺎﻏ‪ ‬دا ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻮﻣ‪‬رﺟ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻧﺎﺧﯚﺷﺪا ﺑﻮوە‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ھ‪‬رﺳ‪ ‬دەو‪‬ﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﻋ‪‬ﺮاق و ﺋ‪‬ﺮان دژاﯾ‪‬ﺗﯿﺎن ﻛﺮدووە و ﻟ‪‬دژی وەﺳﺘﺎون‪(22) .‬‬ ‫دواﺗﺮ ﺋ‪‬ﺮان وای ﺑ‪‬ﺑﺎﺷﺘﺮ زاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﮕ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە ﺑﯚ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟ‪ ‬ڕاﺳﺘﯿﺸﺪا ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑﯚ ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺳـ‪‬رەﺗﺎ ﻛ‪‬ﺳـ‪‬ﻜﯿﺎن ﺑ‪‬ﻧـﺎوی )ﺗ‪‬ﯾﻤـﻮر ﺋﺎﻏـﺎ( ﻧـﺎردە ﻻﯾـﯽ و ﺑ‪‬ﻨﯿـﺎن ﺑـﯚ‬ ‫ﻧﺎردﺑﻮو ﻛ‪‬وا ﭘﺎر‪‬ﺰراو دەﺑ‪‬ﺖ ﮔ‪‬ر ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻤﻨﯽ ﻟ‪‬ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا داﺑﻨﯿﺸـ‪‬ﺖ‪ ،‬وە ﺑـﯚ زﯾـﺎﺗﺮ ﺑ‪‬واھ‪‬ﻨـﺎن ﺑ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺑ‪‬ﯾـﺎر‪‬ﻜﯽ ﻟ‪‬ﺨﯚﺷﺒﻮوﻧﯿﺸـﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮ ﻗﻮرﺋﺎﻧ‪‬ﻜـﺪا ﺑـﯚ ﻧـﺎردﺑﻮو ﺗـﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ــﻮەی ﻓﺮﯾــﻮی ﺑــﺪەن‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ﺳــﻤﻜﯚ ﻓﺮﯾــﻮی ﺧــﻮاردو و ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣــﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸــﺪا ھــﯿﭻ ڕ‪‬ﮕــﺎﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾــﻜ‪‬ی ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەﻣــﺪا ﻧ‪‬ﻣــﺎﺑﯚوە ﺑــﯚ ﺧــﯚ دەرﺑــﺎزﻛﺮدن‪ ،‬ﺑــﯚﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧﺎﭼــﺎری دەﮔ‪‬ڕ‪‬ــﺘ‪‬وە ﺑــﯚ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان‪(23)\.‬‬ ‫ﭘﺎﺷــﺎن ﺑ‪‬ﻓ‪‬ــﯽ ﺑﯿﻨﯿﻨــﯽ ڕەزاﺷــﺎو ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚ ﺑﺎﻧﮫ‪‬ﺸــﺘﯽ دەﻛ‪‬ن ﺑــﯚ ﺷــﺎری ﺷــﻨﯚو ﺳــ‪‬رەﻧﺠﺎم ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺳــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ــﺮاﻧ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﻓ‪‬رﻣــﺎﻧﯽ ڕەزاﺷــﺎ ﻟ‪ ‬ڕۆژی )‪ ، (24) ( 1930 / 7 / 20‬ﺗﯿــﺮۆر‬ ‫دەﻛﺮ‪‬ﺖ و ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ و ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺸﯽ دەھ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬م‬ ‫ھﯚﻛﺎرە ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯽ و دەرەﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬م‪ :‬ھﯚﻛﺎرە ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯿ‪‬ﻛﺎن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧــﺪە ﻧﺎﺳــﺮاوﺗﺮﯾﻦ ﻛ‪‬ﺳــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑــﻮو ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺧــﺎوەن ڕ‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ و ﻛــﯚﻣﯿﺘ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻧ‪‬ﺑــﻮو‪ ،‬ﺗــﺎ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬وە ﻛﺎرەﻛــﺎن ﺑــﺒ‪‬ن‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜﻮ ھ‪‬رﺧﯚی ﺳ‪‬رﻛﺮدەو ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬داﻧ‪‬رو ﻧ‪‬ﺧﺸ‪‬داﻧ‪‬ری ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھ‪‬روەھﺎ ھ‪‬ﺰە ﭼ‪‬ﻛﺪارەﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜـﯽ ڕ‪‬ﻜﺨـﺮاو ﻧ‪‬ﺑـﻮون ﺑ‪‬دﯾﺴـﭙﻠﯿﻨﯽ ﺳـ‪‬رﺑﺎزی و دوای‬ ‫ﮔﺮﺗﻨﯽ ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﯾ‪‬ك ﻧ‪‬ﯾﺎن دەﺗﻮاﻧﯽ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻟ‪‬ﺒﻜ‪‬نو ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻚو ﭘ‪‬ﻜﯽ ﺑﯿﺒ‪‬ن ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە‪(25) .‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻨﺎﻏ‪‬ی ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪‬ی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﯾ‪‬ﻛﯽ ﭘﺘ‪‬وو ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﯿﺮی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﻨـﺎﺑﻮو‪ ،‬وە‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬واﻧ‪‬ﺷﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺪا ﺑﻮون زۆرﺑ‪‬ﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬ﻧﺎ ﺑ‪‬د‪‬ﯽ ﺑﻮو‪ ،‬وەﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ھ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪‬ﯾـﺎن‬ ‫ﺑﯚ ھ‪‬ﻜ‪‬وﺗﺎﯾ‪ ‬ﺟ‪‬ﯿﺎن دەھ‪‬ﺸﺖ‪.‬‬ ‫‪ -4‬وە ﻛــﻮژراﻧﯽ ﻣﺎرﺷــﻤﻌﻮن ﻟ‪ ‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1918‬ﺑ‪‬دەﺳــﺘﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑ‪ ‬ھﺎﻧــﺪاﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان‪ ،‬ﺑــﻮوە ﻣــﺎﯾ‪‬ی‬ ‫ﺋﺎژاوەی ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯽ و دژاﯾ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺳﻮورﯾ‪‬ﻛﺎن ﺑﯚﯾﯽ و ﻻوازﻛﺮدﻧﯽ‪(26).‬‬ ‫‪ -5‬وە ﭘ‪‬ﻤﺎن واﯾ‪ ‬ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾـﻜ‪ ‬ﺑـﯚ ﻻواز ﻧﯿﺸـﺎﻧﺪان و ﺑ‪ ‬ﺧـﺮاپ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻛ‪‬وﺗﻨـﯽ‪ ،‬ﺋ‪‬وە ﺑـﻮو‬ ‫ﻛ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ردەواﻣـﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾـﯽ و ﺋـﺎﮔﺮی ﺗـﯚ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺟﻮ‪‬ﻧ‪‬وەﻛ‪‬ﯾـﺪا ﺗـ‪‬ﻜ‪‬ڵ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ك ﺑـﻮو‬ ‫ﺑﻮون‪ ،‬ﺑ‪‬ھﯚی ﺋ‪‬و زو‪‬ﻤ‪ ‬ﺑ‪‬ردەواﻣﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪ ‬و ﺧﯚﯾﺪا ﻛﺮاﺑﻮو ﺑ‪‬ردەواﻣﯿﺶ ھ‪‬و‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﺑﺮدﻧﯿﺎن دەدا‪.‬‬ ‫‪ -6‬ھ‪‬روەھﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﺑﺎری ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬وﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪‬ﮔﺸﺘﯽ ﻟ‪‬ﺑ‪‬رﭼﺎوﺑﮕﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ زا‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﺳﺘﯽ ھﯚزاﯾ‪‬ﺗﯽ و ﻧ‪‬ﻮﭼ‪‬ﮔ‪‬ر‪‬ﺘﯽ و ﯾ‪‬ﻛﻨ‪‬ﮔﺮﺗﻨﯽ ﺳ‪‬راﻧﯽ ﻛـﻮرد دژ‬ ‫ﺑ‪‬داﮔﯿﺮﻛ‪‬ران و ھ‪‬رﯾ‪‬ﻛ‪ ‬و ﺑ‪‬ﺟﯿﺎو ﺑ‪‬ﺑﯿﺮی ﺟﯿﺎ ھ‪‬و‪‬ﯽ دەدا‪ ،‬ﻟ‪‬م ﻧ‪‬ﻮەﻧﺪەﺷﺪا ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ﯽ ﺑ‪‬دەر ﻧ‪‬ﺑﻮوەو ﺗ‪‬واو ﻟ‪‬م ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬دا ﻗ‪‬ﺗﯿﺲ ﻣﺎوە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ھﯚﻛﺎرە دەرەﻛﯿﯿ‪‬ﻛﺎن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛــﺎن ﺑ‪‬ھــﯿﭻ ﺷــ‪‬ﻮەﯾ‪‬ك ھﺎوﻛــﺎری ﺳــﻤﻜﯚﯾﺎن ﻧ‪‬ﻛــﺮدو ﺑ‪‬ﻜــﻮ ﺑ‪‬ﭘــ‪‬ﭽ‪‬واﻧ‪‬وە ﯾــﺎرﻣ‪‬ﺗﯽ زۆری ڕەزا ﺷــﺎﯾﺎن دا ﺗــﺎ ﺑﺘــﻮاﻧ‪ ‬دەﺳــ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺳــ‪‬رﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﺴــ‪‬ﭘ‪‬ﻨ‪ ‬و ﻧ‪‬ــﻮﭼ‪‬‬ ‫ﻛﻮردﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺶ ﻛﯚﻧﺘ‪‬ۆڵ ﺑﻜﺎت و ﺑ‪‬رژەوەﻧﺪﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﭙﺎر‪‬ﺰ‪‬ﺖ‪. (27).‬‬ ‫‪ -2‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﻣﺎن ﺷ‪‬ﻮە ﺳﻤﻜﯚ ﺋﻮﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﺷﯽ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ھﺎوﻛﺎری ﺳﯚﭬﯿ‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛﺎﻧﺪا ﺑﻨﯿﺎت ﻧﺎﺑﻮو‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ و ﺳـﺎ‪‬ﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧـﮓو دواﺗـﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺑ‪‬م ھـﯿﭻ ﻛـﺎت‬ ‫ﺳﯚﭬﯿ‪‬ت ﺋﺎﻣـﺎدەﻧ‪‬ﺑﻮو ھﺎوﻛـﺎری ڕاﺳـﺘ‪‬ﻗﯿﻨ‪‬ی ﺳـﻤﻜﯚو ﺑـﺰووﺗﻨ‪ ‬وە ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺑﻜـﺎت‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪ ‬وەك ﺑﯚﻣـﺎن دەردەﻛ‪‬و‪‬ـﺖ ﺳـﯚﭬﯿ‪‬ت زﯾـﺎﺗﺮ ﭘﺎ‪‬ﭙﺸـﺘﯽ دەو‪‬ﺗ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان و‬ ‫ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮوە ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬دەﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رژەوﻧﺪﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی‪ ،‬ﺑﯚ و‪‬ﻨ‪ ‬ﺑﺎ‪‬ﯿﯚزی روﺳﯿﺎ ﺑ‪‬ﺗﻮﻧﺪی ڕەﺧﻨ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﮔﺮﺗﻮوە‪ ،‬ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ داﺧـﻮازی ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﻟ‪‬ﻣ‪‬ڕ ﺑ‪‬دەﺳـﺘ‪‬وەداﻧﯽ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻛﺮدووە‪(28) .‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪29 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 29‬‬

‫وە ﺳــﻤﻜﯚ ﺳــ‪‬رەﺗﺎ زۆر ﻟ‪‬ژ‪‬ــﺮ ﻛــﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻋ‪‬ﺑــﺪوﻟ‪‬ەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎﻧــﺪا ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﺑــﺎوەڕﺑﻮوﻧﯽ ﺑ‪ ‬ڕووﺳــﯿﺎ‪ ،‬ھــﯚی ﺋ‪‬م ﺑــﺎوەڕﺑﻮوﻧ‪‬ی ﻋ‪‬ﺑــﺪوﻟ‪‬ەزاﻗﯿﺶ ﺑ‪ ‬ڕووﺳــ‪‬ﻛﺎن‪) ،‬د‪.‬ﻛ‪‬ﻣــﺎل ﻋ‪‬ﻟــﯽ( ﻟ‪‬‬ ‫ﮔﯚﭬﺎری )ﭼﻮار ﭼﺮا( دا وﺗﻮوﯾ‪‬ﺗﯽ‪ " :‬ھﯚی ﭘ‪‬ﯾﺪاﻛﺮدﻧﯽ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ڕووﺳﺪا ﺋ‪‬وە ﺑﻮوە ﻛ‪ ‬ﻛﻮرد ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮕ‪‬ی ڕووﺳ‪‬ﻛﺎﻧ‪‬وە ﺋ‪‬ﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ڕزﮔﺎری ﺑ‪‬ﺖ و ھ‪‬و‪‬ﯽ ﺋ‪‬وەی ﺋ‪‬دا ﺳـﻮود ﻟ‪‬و‬ ‫ﻧﺎﻛﯚﻛﯿ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮان ڕوس و ﺗﻮرﻛ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﺪا ھ‪‬ﺑﻮو ﺑﯚ ﺳﻮودی ﻛﻮرد ﺑ‪‬ﻛﺎری ﺑ‪‬ﻨﻦ"‪(29).‬‬ ‫وەﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﺋ‪‬وەش ﺑﺨ‪‬ﯾﻨ‪‬ڕوو ﻛ‪‬وا )د‪.‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻋ‪‬ﻟﯽ( ﻟ‪‬م دواﯾﯿﺎﻧ‪ ‬ﺋ‪‬وەی ﺑ‪ ‬ڕاﺷﻜﺎواﻧ‪ ‬ﺧﺴﺘ‪‬ڕوو‪ ،‬ﻛ‪‬وا ﺳﯚﭬﯿ‪‬تو ڕووﺳ‪‬ﻛﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﯿﺎن ﺑـﯚ ﺑ‪‬رژەوەﻧـﺪﯾ‪ ‬ﺑﺎ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن‬ ‫ﺑــﻮوە و ھ‪‬روەھــﺎ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻧــﯽ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧــﺪی ھ‪‬ﭙ‪‬رﺳــﺘﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪ ‬دۆزی ﻛــﻮرد و ﺷــﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯿــﺎن ڕواﻧﯿــﻮە‪ (30) .‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﻟ‪‬ﻛــﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾــﺪا ﻛــﺎرﯾﮕ‪‬ری ﺧﺮاﭘــﯽ ﻛــﺮدە ﺳــ‪‬ر ﺳــﻤﻜﯚ و‬ ‫ھﺎوﻛﺎری ﻧ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮردو ﻧﺎﺳﯿﻨﯽ ﻛ‪‬ﺸ‪‬ی ﻛﻮرد وەك ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯽ ﺋ‪‬و وو‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ﺳ‪‬ردا داﺑ‪‬ﺷﻜﺮاوە و داﮔﯿﺮﯾﺎن ﻛﺮدووە‪.‬‬ ‫ﺑﯚﯾ‪ ‬ﺋ‪‬م ھﯚﻛﺎراﻧ‪‬و ﭼ‪‬ﻧﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪‬ش ﺑﻮوﻧ‪ ‬ھﯚی ﻟ‪‬ﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚو ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎﺗﻦ ﺑ‪‬ﮔﯿﺎﻧﯽ و ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪‬ﺷﯽ ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم‬ ‫ﻟ‪ ‬دووﺗﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬م ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەﯾ‪‬دا ﺑ‪‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺧﺎ‪‬ﻜﯽ ﺳ‪‬رەﻛﯽ ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﯿﻦ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺮە دا وەك ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەﻛ‪‬ﻣﺎن دەﯾﺎﻧﺨ‪‬ﯾﻨ‪‬ڕوو‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﺑﺮﯾﺘﯿﯿﻦ ﻟ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ‪ 20‬ﺳﺎ‪‬ﯿﺪا ﺑﯚﺗ‪ ‬ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ھﯚزی ﺷﻮﻛﺎك‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻻو‪‬ﻜﯽ ﭼﺎ‪‬ك و ﻟ‪‬ﮫﺎﺗﻮو ﺑﻮوەو ھ‪‬رﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿ‪‬وە دووﭼﺎری ژﯾﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳ‪‬ﺧﺖ ﺑﯚﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﭼ‪‬ﻧــﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ــﻚ ﺑــﻮوﻧ‪ ‬ھــﯚی زﯾــﺎﺗﺮ ﻧﺎووﻧﺎوﺑﺎﻧــﮓ دەرﻛﺮدﻧــﯽ ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬ھ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ــﺮان و ھ‪‬ﻣــﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾــﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا‪ ،‬وەك ﺑ‪‬ھ‪‬ــﺰی ھــﯚزی ﺷــﻜﺎك و ﺧﺰﻣــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ و‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎو ﯾﺎﺧﯽ ﺑﻮوﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ردەواﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻟ‪ ‬دژی دەﺳ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪‬ھـﯚ ﭘـﺎ‪‬ﻨ‪‬رە ﺳـ‪‬رەﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ﯾﺴـﺎﻧﯽ ﺷـﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬و‪‬ـ‪‬ای زو‪‬ـﻢ و ﺳـﺘ‪‬ﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ و دژاﯾ‪‬ﺗـﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ردەواﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯿـﺎن ﺑـﯚ ﻛـﻮرد و‬ ‫ﻧ‪‬ﺳ‪‬ﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣﺎن ﻛﺎﺗـﺪا ﻛـﻮژراﻧﯽ )ﺟ‪‬ﻋـﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏـﺎی ﺷـﻜﺎك( ﺑـﺮا ﮔ‪‬ورەﻛ‪‬ی ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬دەﻛﺮ‪‬ـﺖ ﺑ‪‬ﺧـﺎ‪‬ﯽ ﺳـ‪‬رەﻛﯽ وروژ‪‬ـﻨ‪‬ری داﺑﻨﺮ‪‬ـﺖ ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ‪ .‬ھ‪‬رﺑﯚﯾ‪‬ش ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ )‪ (1930-1919‬ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ڕزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﮔﺮﺗ‪‬ﺋ‪‬ﺳﺘﯚ ﺑ‪‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺳــﻤﻜﯚ ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧــﺪە ﻧﺎﺳــﺮاوﺗﺮﯾﻦ ﻛ‪‬ﺳــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑــﻮو ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺧــﺎوەن ڕ‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ و ﻛــﯚﻣﯿﺘ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻧ‪‬ﺑــﻮو‪ ،‬ﺗــﺎ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬وە ﻛﺎرەﻛــﺎن ﺑــﺒ‪‬ن‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜﻮ ھ‪‬رﺧﯚی ﺳ‪‬رﻛﺮدەو ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬داﻧ‪‬رو ﻧ‪‬ﺧﺸ‪‬داﻧ‪‬ری ﺷﯚڕش و ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮو‪ .‬وە ﭘ‪‬ﻤﺎن واﯾ‪ ‬ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﺑﯚ ﻻواز ﻧﯿﺸـﺎﻧﺪانو ﺑ‪ ‬ﺧـﺮاپ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻛ‪‬وﺗﻨـﯽ‪ ،‬ﺋ‪‬وە‬ ‫ﺑﻮو ﻛ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ردەواﻣﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾـﯽ و ﺋـﺎﮔﺮی ﺗـﯚ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺟﻮ‪‬ﻧ‪‬وەﻛ‪‬ﯾـﺪا ﺗـ‪‬ﻜ‪‬ڵ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ك ﺑـﻮو ﺑـﻮون‪ ،‬ﺑ‪‬ھـﯚی ﺋ‪‬و زو‪‬ـﻤ‪ ‬ﺑ‪‬ردەواﻣـﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬و ﺧﯚﯾـﺪا ﻛﺮاﺑـﻮو‬ ‫ﺑ‪‬ردەواﻣﯿﺶ ھ‪‬و‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯿﺎن دەدا‪ .‬ﺟﮕ‪‬ﻟ‪‬ﻣﺎﻧ‪‬ش ﻟ‪‬ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﻚ ڕووەوە ﺑﻨﺎﻏ‪‬ی ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪‬ی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﯾ‪‬ﻛﯽ ﭘﺘ‪‬وو ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﯿﺮی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﻨﺎﺑﻮو‪ .‬ﺋ‪‬ﻣـﺎﻧ‪‬ش ﺧـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫ھ‪‬رەﻻوازی ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪‬ی ﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﻟﯿﺴﺘﯽ ﺳ‪‬رﭼﺎوەﻛﺎن‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬م‪ :‬ﻛﺘ‪‬ﺒ‪ ‬ﻛﻮردﯾ‪‬ﻛﺎن‪:‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻓﺮاﺳﯿﺎو ھ‪‬وراﻣﯽ )دﻛﺘﯚر(‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻛﻮرد ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬رﺷـﯿﻔﯽ رووﺳـﯿﺎو ﺳـﯚﭬﯿ‪‬ت دا‪ ،‬ﭘ‪‬ـﺪا ﭼـﻮوﻧ‪‬وەی ﻛـﻮردﯾ‪‬ﻛ‪‬ی‪ :‬ﻣﺴـﺘ‪‬ﻓﺎ ﻏ‪‬ﻓـﻮور‪ ،‬چ‪ ،1‬ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی وەزارەﺗـﯽ ﭘ‪‬روەردە‪ ،‬دەزﮔـﺎی ﺗـﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەو ﺑ‪‬وﻛـﺮدﻧ‪‬وەی ﻣﻮﻛﺮﯾـﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫‪.2006‬‬ ‫دﯾﭭﯿﺪ ﻣﺎﻛﺪاوڵ‪:‬‬ ‫‪ -2‬ﻣ‪‬ﮋووی ھﺎوﭼ‪‬رﺧﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬و‪ .‬ﺋ‪‬ﺑﻮﺑ‪‬ﻛﺮ ﺧﯚﺷﻨﺎو‪ ،‬چ ‪ ،1‬ب ‪ ، 2‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪.2002 ،‬‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻟ‪‬ﺗﯿﻔﯽ ﺣ‪‬ﻓﯿﺪ‪:‬‬ ‫‪ -3‬ﯾﺎداﺷﺘ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ )ﻟﮕﯿﻒ(ی ﺣ‪‬ﻓﯿﺪ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدﻧﯽ‪ :‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻧﻮری ﻣ‪‬ﻋﺮوف‪ ،‬چ ‪ ،1‬دھﯚك‪.1995 ،‬‬ ‫ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﺋ‪‬ﻣﯿﻦ‪:‬‬ ‫‪ -4‬ﻛﻮرد و ﻋ‪‬ﺟ‪‬م‪ ،‬ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬چ ‪ ،1‬ﺑ‪‬ﻏﺪا‪.1992 ،‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻻﺋ‪‬دﯾﻦ ﺳ‪‬ﺟﺎدی‪:‬‬ ‫‪ -5‬ﻣ‪‬ﮋووی ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد‪.‬‬ ‫ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻣ‪‬زھ‪‬ر)دﻛﺘﯚر(‪:‬‬ ‫‪ -6‬ﻛﻮردوﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪ ‬ﻧﮫ‪‬ﻨﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا‪ ،‬ﺋﺎ‪ .‬ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟ‪ ‬زەﻧﮕ‪‬ﻧ‪‬و ﺷ‪‬ھﻼ ﺗﺎھﯿﺮ ﺣ‪‬ﯾﺪەری‪ ،‬ب‪ ،1‬چ ‪،1‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﮔﺮﯾﻦ ﮔﺎﻟﯚری‪ ،‬ﻟﻮﺑﻨﺎن‪.2008 ،‬‬ ‫‪ -7‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﻛﯚڕی زاﻧﯿﺎری ﻛﻮرد‪-‬ﺑ‪‬ﻏﺪا‪.1975 ،‬‬ ‫ﻛﺮﯾﺲ ﻛﯚﭼ‪‬ﺮا‪:‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪30 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 30‬‬

‫‪ -8‬ﻛﻮرد ﻟ‪‬ﺳ‪‬دەی ﻧﯚزدەو ﺑﯿﺴﺘﺪا‪ ،‬و‪.‬ﺣﻤ‪ ‬ﻛ‪‬رﯾﻢ‪ ،‬چ ‪ ،1‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪.2003 ،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮڵ ھﺎوار‪:‬‬ ‫‪ -9‬ﺳﻤﻜﯚ )ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك(و ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬چ ‪ ، 2‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﺷﭭﺎن‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪.2005 ،‬‬ ‫ﺟ‪‬ﻟﯿﻠﯽ ﺟ‪‬ﻟﯿﻠﯽ ‪:‬‬ ‫‪ -10‬ﺑﻮژاﻧ‪‬وەی رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﻛﻮرد( ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳ‪‬دەی ﻧﯚزدەﯾ‪‬م – ﺳ‪‬رەﺗﺎﯾﯽ ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬م ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ ‪.2000‬‬ ‫ھﯚﺷﻤ‪‬ﻧﺪ ﻋ‪‬ﻟﯽ ﻣ‪‬ﺣﻤﻮد ﺷ‪‬ﺨﺎﻧﯽ‪:‬‬ ‫‪ -11‬ﻋ‪‬ﺑﺪو‪‬ەﺣﻤﺎن ﻗﺎﺳﻤﻠﻮو ژﯾﺎن و ڕۆ‪‬ﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ڕزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﻛﻮرد دا‪ ،‬چ ‪ ،1‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﺷ‪‬ھﺎب‪ ،‬ھ‪‬وﻟ‪‬ﺮ‪.2007 ،‬‬ ‫ﯾﺎﺳﯿﻦ ﺳ‪‬ردەﺷﺘﯽ)دﻛﺘﯚر(‪:‬‬ ‫‪ -12‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬دەزﮔﺎی ﭼﺎپ و ﭘ‪‬ﺧﺸﯽ ﺳ‪‬ردەم‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪.2003 ،‬‬ ‫دووەم‪ :‬ﻛﺘ‪‬ﺒ‪ ‬ﻋ‪‬رەﺑﯿ‪‬ﻛﺎن‪:‬‬ ‫ای‪.‬ام ھﺎﻣﻠﺘﻮن‪:‬‬ ‫‪-13‬ﮔﺮﯾﻖ ﻓﯽ ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ت‪.‬ﺟﺮﺟﯿﺲ ﻓﺘﺢ اﻟﻠ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد‪.1973 ،‬‬ ‫أﺣﻤﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر اﻟﺸﺎژﻟﯽ )اﻟﺪﻛﺘﻮر(‪:‬‬ ‫‪ -14‬اﻻﻏﺘﯿﺎﻻت اﻟﺴﯿﺎﺳﯿ‪ ‬ﻓﯽ اﯾﺮان‪ ،‬گ ‪ ،1‬اﻟﻌﺮﺑﯽ ﻟﻠﻨﺸﺮ و اﻟﺘﻮزﯾﻊ‪ ،‬اﻟﻘﺎھﺮە‪.1997 ،‬‬ ‫ﺣﺎﻣﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻋﯿﺴﯽ)اﻟﺪﻛﺘﻮر(‪:‬‬ ‫‪ -15‬اﻟﻘﭽﯿ‪ ‬اﻟﻜﺮدﯾ‪ ‬ﻓﯽ ﺗﺮﻛﯿﺎ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎل ﻣﭭﮫﺮ اﺣﻤﺪ )اﻟﺪﻛﺘﻮر(‪:‬‬ ‫‪ -16‬دراﺳﺎت ﻓﯽ ﺗﺄرﯾﺦ اﯾﺮان اﻟﺤﺪﯾﭗ و اﻟﻤﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد‪.1985 ،‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬م‪ :‬ﻣﺤﺎﺟﺮات‪:‬‬ ‫ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻋ‪‬ﻟﯽ ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د )دﻛﺘﯚر(‪:‬‬ ‫‪ -17‬ﻣﺤﺎﭼﺮەی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ھ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ﺳﯚﭬﯿ‪‬ت ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬دۆزی ﻛﻮرد‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯽ ﺑﺎ‪ /‬دﻛﺘﯚرا‪ ،‬زاﻧﻜﯚی ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻛـﯚﻟ‪‬ﮋی زاﻧﺴـﺘ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺷﯽ ﻣ‪‬ﮋوو‪ ،‬ڕۆژی ﭼﻮارﺷ‪‬ﻣﻤ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜ‪‬وﺗﯽ ) ‪ ،( 2008 / 12 / 17‬ﻛﺎﺗﮋﻣ‪‬ﺮ ‪ 9‬ﺑﯚ ‪11‬ی ﺳ‪‬ر ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬راو‪‬ﺰەﻛﺎن ‪:‬‬ ‫)‪ ( 1‬ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﯿﺪا ﺑ‪‬ﺗ‪‬واوەﺗﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﺎ‪‬ﯽ ﻟ‪‬داﯾﻚ ﺑﻮوﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻧ‪‬زاﻧﺮاوە‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜﻮ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ﺟﯚراوﺟـﯚری ﻧﺰﯾـﻚ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ك داﻧـﺮاوە‪ ،‬وەك‪ :‬ھ‪‬ﻧـﺪ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿـﺎن واﯾ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1889‬ﯾـﺎن ‪1887‬‬ ‫وﯾﺎن ‪ 1875‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳ‪‬رەوەش ﺋﺎﻣﺎژەﻣﺎن ﭘ‪‬ﯿﺪاوە ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ د‪.‬ﺟ‪‬ﻣﺎل ﻧ‪‬ﺑ‪‬ز ﻟ‪ ‬ﻛﺘ‪‬ﺒﯽ‪ :‬ﻛﻮردﺳﺘﺎنو ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪‬ی‪ ،‬ﺑﯚزﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬واﻧ‪) :‬ﻣﺤﻤـﺪ رﺳـﻮڵ ھـﺎوار‪ :‬ﺳـﻤﻜﯚ )ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك(و ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬چ ‪ ،2‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﺷﭭﺎن‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،2005 ،‬ل ‪.(257- 255‬‬ ‫)‪ (2‬ﻋ‪‬ﻻﺋ‪‬دﯾﻦ ﺳ‪‬ﺟﺎدی‪ :‬ﻣ‪‬ﮋووی ڕاﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬ل ‪.164‬‬ ‫)‪ (3‬ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﺋ‪‬ﻣﯿﻦ‪ :‬ﻛﻮرد و ﻋ‪‬ﺟ‪‬م‪ ،‬ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬چ ‪ ،1‬ﺑ‪‬ﻏﺪا‪ ،1992 ،‬ل ‪.338-336‬‬ ‫)‪ (4‬ﻛﺮﯾﺲ ﻛﯚﭼ‪‬ﺮا‪ :‬ﻛﻮرد ﻟ‪‬ﺳ‪‬دەی ﻧﯚزدەو ﺑﯿﺴﺘﺪا‪ ،‬و‪.‬ﺣﻤ‪ ‬ﻛ‪‬رﯾﻢ‪ ،‬چ ‪ ،1‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،2003 ،‬ل ‪.56 ، 53‬‬ ‫)‪ (5‬ای ام ھﺎﻣﻠﺘﻮن‪ :‬ﮔﺮﯾﻖ ﻓﯽ ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬ت‪.‬ﺟﺮﺟﯿﺲ ﻓﺘﺢ اﻟﻠ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد‪ ،1973 ،‬ص ‪.127‬‬ ‫)‪ (6‬ﺑ‪‬واﻧ‪ :‬ﯾﺎداﺷﺘ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ )ﻟﮕﯿﻒ(ی ﺣ‪‬ﻓﯿﺪ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدﻧﯽ‪ :‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻧﻮری ﻣ‪‬ﻋﺮوف‪ ،‬چ ‪ ،1‬دھﯚك‪ ،1995 ،‬ل ‪.77‬‬ ‫)‪(7‬ﺟ‪‬ﻟﯿﻠﯽ ﺟ‪‬ﻟﯿﻠﯽ ‪ :‬ﺑﻮژاﻧ‪‬وەی رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﻛﻮرد( ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳ‪‬دەی ﻧﯚزدەﯾ‪‬م – ﺳ‪‬رەﺗﺎﯾﯽ ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬م ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ ‪ 2000‬ل ‪. 135‬‬ ‫)‪ (8‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.262-261‬‬ ‫)‪ (9‬ﻋ‪‬ﻻﺋ‪‬دﯾﻦ ﺳ‪‬ﺟﺎدی‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪. 165- 164‬‬ ‫)‪ (10‬د‪.‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻣ‪‬زھ‪‬ر‪ :‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا‪،‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ی ﻛﯚڕی زاﻧﯿﺎری ﻛﻮرد‪-‬ﺑ‪‬ﻏﺪا‪ ،1975 ،‬ل‪. 53‬‬ ‫)‪ (11‬د‪.‬ﺣﺎﻣﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻋﯿﺴﯽ‪ :‬اﻟﻘﭽﯿ‪ ‬اﻟﻜﺮدﯾ‪ ‬ﻓﯽ ﺗﺮﻛﯿﺎ‪ ،‬ص‪.148 -146‬‬ ‫)‪ (12‬د‪.‬ﯾﺎﺳﯿﻦ ﺳ‪‬ردەﺷﺘﯽ‪ :‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬دەزﮔﺎی ﭼﺎپ و ﭘ‪‬ﺧﺸﯽ ﺳ‪‬ردەم‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪،2003 ،‬ل ‪.37‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪31 :‬‬

‫‪Page : 31‬‬

‫)‪ (13‬ﻧ‪‬وﺷﯿﺮوان ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ‪ /‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻻﭘ‪‬رەﯾ‪‬ك ﻟ‪‬ﻣ‪‬ﮋووی ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬واﻧﯽ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮان دوو ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رﮔﯽ دووەم ‪ 2002 ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ل ‪.23‬‬ ‫)‪ (14‬ﺗ‪‬ﻧﮫﺎ ﻻﭘ‪‬رەی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ژﻣﺎرەی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ﻟ‪‬ﻛﺘ‪‬ﺒﯽ )ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻤﺪن( اوزاع اﯾﺮان درﺟﻨﮓ اول ﯾﺎﺗﺎرﯾﺦ ‪ /‬ﺗﮫﺮان ﭼﺎپ اﺳﻼﻣﯿ‪. 1350 ‬‬ ‫)‪ (15‬د‪ .‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻣ‪‬زھ‪‬ر‪ :‬ﻛﻮردوﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪ ‬ﻧﮫ‪‬ﻨﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا‪ ،‬ﺋﺎ‪ .‬ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟ‪ ‬زەﻧﮕ‪‬ﻧ‪‬و ﺷـ‪‬ھﻼ ﺗـﺎھﯿﺮ ﺣ‪‬ﯾـﺪەری‪ ،‬ب‪ ،1‬چ‪،1‬ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی ﮔـﺮﯾﻦ ﮔـﺎﻟﯚری‪،‬‬ ‫ﻟﻮﺑﻨﺎن‪ ،2008 ،‬ل‪.131‬‬ ‫)‪ (16‬دﯾﭭﯿﺪ ﻣﺎﻛﺪاوڵ‪ :‬ﻣ‪‬ﮋووی ھﺎوﭼ‪‬رﺧﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬و‪ .‬ﺋ‪‬ﺑﻮﺑ‪‬ﻛﺮ ﺧﯚﺷﻨﺎو‪ ،‬چ‪ ،1‬ب ‪ ،2‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،2002 ،‬ل ‪.451-450‬‬ ‫)‪ (17‬ﻋ‪‬ﻻﺋ‪‬دﯾﻦ ﺳ‪‬ﺟﺎدی‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.171-170‬‬ ‫)‪ (18‬ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬واﻧ‪) :‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.(320-311‬‬ ‫)‪ (19‬د‪ .‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻣ‪‬زھ‪‬ر‪ :‬ﻛﻮردوﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪ ‬ﻧﮫ‪‬ﻨﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا‪،‬ل ‪.144- 143‬‬ ‫)‪ (20‬ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬واﻧ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ رەﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.601-580‬‬ ‫)‪ (21‬ﻛﺮﯾﺲ ﻛﯚﭼ‪‬ﺮا‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪. 104‬‬ ‫)‪ (22‬ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﻤﺪ ﺋ‪‬ﻣﯿﻦ‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪. 392‬‬ ‫) ( ﻣﺤﻤﺪ رەﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪ ،642-641‬ﻋ‪‬ﻻﺋ‪‬دﯾﻦ ﺳ‪‬ﺟﺎدی‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.176‬‬ ‫)‪ (23‬ﻣﺤﻤــﺪ رەﺳــﻮڵ ھــﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪ .645‬ﺑ‪‬ڕاﺳــﺘﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘ‪ ‬ﻟ‪‬ــﺮەدا ﻟ‪ ‬ﺣﺎﺳــﺖ ﺳﯿﺎﺳــ‪‬ﺗ‪ ‬ﻓ‪‬وﯾ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﺣﻜــﻮﻣ‪‬ﺗ‪ ‬ﯾ‪‬ك ﻟ‪‬دوای ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺑ‪‬راﻣــﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﻛ‪‬ﺳــﺎﯾ‪‬ﺗﯽو‬ ‫ﺳ‪‬رﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ھ‪‬ﻮەﺳﺘ‪‬ﺑﻜ‪‬ﯾﻦو ﺋ‪‬وە ﺑ‪‬ﺑﯿﺮﺧﯚﻣﺎﻧـﺪا ﺑﮫ‪‬ﻨﯿـﻨ‪‬وە‪ ،‬ﻛ‪‬وا دوای ‪ 59‬ﺳـﺎڵ ھ‪‬ﻣـﺎن ﺳـﯿﻨﺎرﯾﯚی ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا دووﺑـﺎرە ﺑـﯚوە‪ ،‬وەك ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﻟ‪1989 / 7 / 13 ‬‬ ‫د‪.‬ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟ‪‬ەﺣﻤﺎن ﻗﺎﺳﻤﻠﻮو ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪ ‬ﭬﯿ‪‬ﻧﻨـﺎی ﭘ‪‬ﺘ‪‬ﺧﺘـﯽ ﻧ‪‬ﻣﺴـﺎ ﺗﯿـﺮۆر ﻛـﺮا‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش دووﺑـﺎرە ﺑـﻮوﻧ‪‬وەی ﻣ‪‬ـﮋووە ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑ‪‬ﻛـﻮرد‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪‬‬ ‫ھ‪‬ردوو ﻛﺎرەﺳﺎﺗ‪‬ﻛ‪‬ی ﺳـﻤﻜﯚو ﻗﺎﺳـﻤﻠﻮو زۆر ﻟ‪‬ـﻚ دەﭼـﻦ ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ﻓ‪‬ـ‪ ‬ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸـﺖ ﻛـﺮانو ﻛـﯚژران‪ ،‬ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻛ‪ ‬ﻗﺎﺳـﻤﻠﻮو ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ﺗﯿﺮۆرﻛﺮدﻧـﯽ ﺳـﻤﻜﯚ دا ‪ 1930‬ﻟ‪ ‬داﯾـﻚ ﺑـﻮوە و ﻟ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﺎن ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻛـﻮژراﻧﯽ ﺋ‪‬وﯾﺸـﺪا )ﻣـﺎﻧﮕﯽ ‪ (7‬ﺗﯿﺮۆرﻛـﺮا‪ ،‬ﺑـﯚ زﯾـﺎﺗﺮ ﺑـ‪‬واﻧ‪) :‬ھﯚﺷـﻤ‪‬ﻧﺪ ﻋ‪‬ﻟـﯽ ﻣ‪‬ﺣﻤـﻮد ﺷـ‪‬ﺨﺎﻧﯽ‪ :‬ﻋ‪‬ﺑـﺪو‪‬ەﺣﻤﺎن ﻗﺎﺳـﻤﻠﻮو ژﯾـﺎن و ڕۆ‪‬ـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی‬ ‫ڕزﮔـﺎرﯾﺨﻮازی ﻛـﻮرددا‪ ،‬چ‪ ،1‬ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی ﺷـ‪‬ھﺎب‪ ،‬ھ‪‬وﻟ‪‬ـﺮ‪ ،(2007 ،‬ھ‪‬روەھــﺎ ﺑـﯚ زﯾـﺎﺗﺮ ﻟ‪ ‬ﺑـﺎرەی ﺗﯿـﺮۆرە ﺳﯿﺎﺳـﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺑـ‪‬واﻧ‪) :‬د‪.‬أﺣﻤـﺪ ﻋﺒـﺪاﻟﻘﺎدر اﻟﺸـﺎژﻟﯽ‪ :‬اﻻﻏﺘﯿــﺎﻻت‬ ‫اﻟﺴﯿﺎﺳﯿ‪ ‬ﻓﯽ اﯾﺮان‪ ،‬گ‪ ،1‬اﻟﻌﺮﺑﯽ ﻟﻠﻨﺸﺮ و اﻟﺘﻮزﯾﻊ‪ ،‬اﻟﻘﺎھﺮە‪.(1997،‬‬ ‫)‪ (24‬ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﯿﻦ‪ :‬ﻛﻮرد و ﻋ‪‬ﺟ‪‬م‪ ،‬ل ‪.341-340 ،365 ،359‬‬ ‫)‪ (25‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.560-559 ،387‬‬ ‫)‪ (26‬د‪.‬ﻛﻤﺎل ﻣﭭﮫﺮ اﺣﻤﺪ‪ :‬دراﺳﺎت ﻓﯽ ﺗﺄرﯾﺦ اﯾﺮان اﻟﺤﺪﯾﭗ و اﻟﻤﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد‪ ،1985 ،‬ل ‪.252‬‬ ‫)‪ (27‬ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬واﻧ‪) :‬د‪ .‬ﺋ‪‬ﻓﺮاﺳﯿﺎو ھ‪‬وراﻣﯽ‪ :‬ﻛﻮرد ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬رﺷﯿﻔﯽ رووﺳﯿﺎ و ﺳـﯚﭬﯿ‪‬ت دا‪ ،‬ﭘ‪‬ـﺪا ﭼـﻮوﻧ‪‬وەی ﻛـﻮردﯾ‪‬ﻛ‪‬ی‪ :‬ﻣﺴـﺘ‪‬ﻓﺎ ﻏ‪‬ﻓـﻮور‪ ،‬چ‪ ،1‬ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی وەزارەﺗـﯽ ﭘ‪‬روەردە‪،‬‬ ‫دەزﮔﺎی ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬وەو ﺑ‪‬وﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﻣﻮﻛﺮﯾﺎﻧﯽ‪ ،2006 ،‬ل ‪.(40-32‬‬ ‫)‪ (28‬وەرﮔﯿﺮاوە ﻟ‪) :‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮڵ ھﺎوار‪ :‬س‪.‬پ‪ ،‬ل ‪.(307‬‬ ‫)‪ (29‬د‪.‬ﻛ‪‬ﻣﺎل ﻋ‪‬ﻟﯽ‪ :‬ﻣﺤﺎﭼﺮەی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ھ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ﺳﯚﭬﯿ‪‬ت ﻟ‪ ‬ڕۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬دۆزی ﻛﻮرد‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯽ ﺑﺎ‪ /‬دﻛﺘﯚرا‪ ،‬زاﻧﻜﯚی ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻛـﯚﻟ‪‬ﮋی زاﻧﺴـﺘ‪‬‬ ‫ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﺷﯽ ﻣ‪‬ﮋوو‪ ،‬ڕۆژی ﭼﻮارﺷ‪‬ﻣﻤ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜ‪‬وﺗﯽ )‪ ،(2008 / 12 / 17‬ﻛﺎﺗﮋﻣ‪‬ﺮ ‪ 9‬ﺑﯚ ‪11‬ی ﺳ‪‬ر ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه ‪ :‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن ‪21‬‬

‫ﺑﺰاﭬﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪ رواﻧﮕﻪی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوه"راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ"‬ ‫ﺑ‪‬ﮫﺰاد ﺧﻮﺷﺤﺎ‪‬ﯽ و ﺋﻪﻓﺮاﺳﯿﺎب ﮔﺮاﻣﯽ‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1875‬ی زاﯾﯿﻨﯽ ﭼﺎوی ﺑﻪدﻧﯿﺎ ھﻪ‪‬ﻨﺎو ﭘﺎش ﻣﻪرﮔﯽ ﺑﺎوﻛﯽ‪ ،‬ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ھﯚزهﻛﻪی ﺧﯚی وهﺋﻪﺳـﺘﯚ ﮔـﺮت‪ .‬ﺋـﻪو ﭘـﺎش ﺷـﻪڕی ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛـﻪم ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو‬ ‫داﻛﯚﻛﯽ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ھﺎﺗﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﮔﯚڕﭘﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوهو ھـﻪﺗﺎ ﭘـ‪‬ﺶ ﺋـﻪو ﻟـﻪ ﻣ‪‬ـﮋوو دا‪ ،‬ھـﯿﭻ ﭼﻪﺷـﻨﻪ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿـﻪﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻧﻪﺑﯚﺗـﻪ ھـﯚی ﺑـﻪﻛﺮدهوه ﺑـﻮوﻧﯽ ﺑﻪﺷـﺪاری ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻟـﻪ‬ ‫ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﻪﻛﺎﻧﺪا‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺑﻪ ھﯚی ﭘ‪‬ﮕﻪی ﺑﻪھ‪‬ﺰی ﺧ‪‬ﻪﻛﯽ و ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﻪی ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﺷﻪڕدا‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن رووﺳﯿﻪوه دهﺳﺘﺒﻪﺳﻪر ﻛﺮاو و ﺑﯚ "ﺗﻔﻠﯿﺲ" دوور ﺧﺮاﯾﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﭘﺎش‬ ‫ﻣﺎوهﯾﻪك ﺑﻪ ﻣﻪرﺟﯽ داﻧﯿﺸﺘﻨﯽ زۆرهﻛﯽ ﻟﻪ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ "ﺧﻮی"دا‪ ،‬ﺋﺎزاد ﻛﺮا‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪32 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 32‬‬

‫ﺳﻪرهﺗﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮۆﭬﻪی ﭘ‪‬ﻨﺞ ھﯚﻛﺎری "ﻛﺮدهﻛﺎر"‪،‬‬ ‫ﻛﺮدهﻛﺎر‪ :‬راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫ھﯚﻛﺎر‪ :‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚو ھﯚزی ﺷﻜﺎك‬ ‫ﮔﯚڕهﭘﺎن‪:‬‬ ‫ﺋﻪﻟﻒ‪ :‬ﻛﺎت )زﻣﺎن(‪ 1930 :‬ـ ‪) 1919‬ﻟﻪ ﻣﺎوهی ‪ 11‬ﺳﺎ‪‬ﺪا(‬ ‫ب‪ :‬ﺷﻮ‪‬ﻦ‪ :‬ﻧﺎوﭼﻪی ﺑﺎﻛﻮوری رۆژھﻪ‪‬ت و ﺑﺎﺷﻮوری رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﺋــﺎﻣﺮاز ‪ :‬ﺷــﻪڕی ﭼﻪﻛﺪاراﻧــﻪ ﻟــﻪ ﭘــﺎڵ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ ﻟــﻪ ﺷــ‪‬ﻮازی ﻧﻮوﺳــﯿﻦ و ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣــﻪ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬رووﺳﯿﻪ و ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ‪ :‬ﺋﺎزادﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻮرد‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﭘﺎش ﺗﻪواو ﺑﻮوﻧﯽ ﺷﻪڕی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛﻪم وهك ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﻪك و ر‪‬ﺒﻪر‪‬ﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺳـﺮاو و ﺑـﻪ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ داﻣﻪزراﻧﯽ ﻗﻪوارهﯾﻪﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯚ ﻛﻮرد ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ و ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬دا‪ ،‬راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺧﯚی دهﺳﺖ ﭘ‪ ‬ﻛﺮد و ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرهﻛﯽ ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ی ﻛﻮردﺳـﺘﺎن )ﺑـﺎﻛﻮوری‬ ‫رۆژﺋﺎوای ﺋ‪‬ﺮان(ی ﺋﺎزاد ﻛﺮد ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1921‬دا‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﺷﻪﻛﺸﻪ ﺑﻮو و ﭘﻪﻧﺎی ﺑﺮده ﺑﻪر ﺗﻮرﻛﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1924‬دا ﺑﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ "ﻟ‪‬ﺒﻮردﻧﯽ ﮔﺸﺘﯽ" ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﺋ‪‬ﺮان و ﻟﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1926‬دا ھﻪﻣـﺪﯾﺲ راﭘـﻪڕﯾﻨ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜـﻪی وهڕێﺧﺴـﺘﻪوه ﻛـﻪ ﺋـﻪﻣﺠﺎره دهﺳـﺘﺒﻪﺳـﻪر ﻛـﺮاو و ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﻪ‬ ‫دوورﺧﺮاﯾﻪو ﻟﻪوێ ﻛﻪوﺗﻪ ﺑﻪﻧﺪﯾﺨﺎﻧﻪوه‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ ﭘﺎش ﺋﺎزادی‪ ،‬ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﺋ‪‬ﺮان و ﻟﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1930‬ﺑـﻪ داڕﺷـﺘﻨﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ـﻚ ﺑـﻪ ﻓـﻪرﻣﺎﻧﯽ رهزاﺧـﺎن‪ ،‬ﺷـﻪھﯿﺪ ﻛـﺮا‪ .‬راﭘـﻪڕﯾﻨﯽ‬ ‫ﺷﻜﺎك ﺑﻪ ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭘﺎش ﻟﻪ ‪ 11‬ﺳﺎڵ ﭼﺎﻻﻛﯿﯽ ﭼﻪﻛﺪاراﻧﻪ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪ ‬ھﺎت‪.‬‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪:‬‬ ‫‪ -1‬راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬راﭘﻪڕﯾﻨ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﺑﻮوه و ھﯚزی ﺷﻜﺎك رۆ‪‬ﯽ ﺳﻪرهﻛﯿﯿﺎن ﻟﻪو راﭘﻪڕﯾﻨﻪدا ھﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھﯚزی ﺷﻜﺎك ﻟﻪ دوو ﺗﯿﺮهی "ﻋﻪﺑﺪوﯾﯽ"و "ﻣﻤﺪهوﯾﯽ" ﭘ‪‬ﻚ ھﺎﺗﻮوه ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮوری ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪ ‬دا ﻧﯿﺸﺘﻪﺟ‪ ‬ﺑﻮون )ﻧﯿﺸﺘﻪﺟ‪‬ﻦ(‪.‬‬ ‫‪ -3‬ھﯚﻛﺎری ﺑﻨﻪڕهﺗﯽ ﺑﯿﭽﻤﮕﺮﺗﻨﯽ راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭘﯿﻼﻧﯽ ﻛﻮژراﻧﯽ "ﺟﺎﻓﺮﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك" ﻟﻪ ﻻﯾﻪن دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاری ﻧﺎوﭼﻪی ﻣﻪھﺎﺑﺎدهوه ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺗﻪواوی وﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺑﺎس ﻟﻪ "ﺋﺎزادی ﻛﻮردﺳﺘﺎن"و "داﻣﻪرزاﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻮرد" دهﻛﺎت‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﺋﻪوﯾﺶ ھﻪروهك ﺷ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾﺪو‪ ‬ﻧﻪھﺮی‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا‪ ،‬ﺑﯚ ﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪ وﺷﻪی "ﻧﻪﺗﻪوه" ﻛﻪ‪‬ﻚ وهردهﮔـﺮێو ﻟﻪﮔـﻪڵ ھ‪‬ﻨﺎﻧـﻪ ﺑﻪرﺑﺎﺳـﯽ ﻧﻤﻮوﻧـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ روون ﻟـﻪ‬ ‫"ژ‪‬ﺮدهﺳﺘﻪﯾﯽ ﻧﻪﺗﻪوهی ﻛﻮرد"و "ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرهﻧﻮوس" ﺑﻪ واﺗﺎی ﺋﻪﻣ‪‬ۆﯾﯽ‪ ،‬دهدو‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ "ﭬﻔﺮ اﻟﺪوﻟﻪ" ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوه ﻛﻪ‪:‬‬ ‫"ﺑ‪‬واﻧﻦ‪ ،‬زۆرﺑﻪی ﻧﻪﺗﻪوه ﭼﻮﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫـﺎن ﻟـﻪ رووی ﺑـﻪرﺑ‪‬وی ﺣﻪﺷـﯿﻤﻪﺗﯽ و ﺟﻮﻏﺮاﻓﯿﺎﯾﯿـﻪوه ﻟـﻪ ﻧﻪﺗـﻪوهی ﻛـﻮرد ﻛـﻪﻣﺘﺮن‪ ،‬ﭼـﯚن ﺗﻮاﻧﯿـﺎن ﺋـﺎزادﯾﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دهو‪‬ـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎ‪‬ﻤﺎﻧﺪا وهدهﺳﺖ ﺑ‪‬ﻨﻦ و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺑﺒﻦ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪﺗﻪوهی ﻛﻮردﯾﺶ ﻧﻪﺗﻮاﻧ‪ ‬ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪ ﺑﺎ‪‬دهﺳـﺖ وهرﺑﮕﺮ‪‬ــﺘﻪوه‪" ،‬ﻣـﻪرگ" ﻟـﻪ دﯾﻠﯿﯿـﻪﺗﯽ و ژ‪‬ﺮدهﺳـﺘﻪﯾﯽ و ﻛﯚﯾﻠـﻪﺗﯽ ﺑﺎﺷـﺘﺮه‪.‬‬ ‫)‪(1920‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ وه‪‬ﻣﯽ ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﭘﺮﺳـﯿﺎرهﻛﺎﻧﯽ "ژ‪‬ﻨـﺮاڵ ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ"‪ ،‬ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪری ﻧﺎوﭼـﻪ ﻛﻮردﻧﺸـﯿﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴـﺘﺎﻧﺒﯚ‪‬ﺪا ده‪‬ـ‪ " :‬ﻟـﻪ رهوﺷـﯽ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ دا ﻣـﻦ ر‪‬ﺒـﻪرﯾﯽ راﭘـﻪڕﯾﻨﯽ‬ ‫ﻛﻮردهﻛﺎﻧﻢ و ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺗﻪﺷﻜﯿﻼﺗ‪‬ﻜﯽ ﺋﯿﺪاری و ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﻢ ﻧﯿﻪ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻦ و ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ﻤـﻪ‪ ،‬ﺋـﺎزادی ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﻪ و ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﺑـﻪ ﺋـﺎزادی ﮔﻪﯾﺸـﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺋﯿـﺪی زۆر‬ ‫ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻧﯿﻪ ﻛﻪ ﻛ‪ ‬دهﺑ‪‬ﺘﻪ ر‪‬ﺒﻪری ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ .‬ﻣﻦ ھﯿﭽﻜـﺎت ﺑﯿـﺮم ﻟـﻪ ر‪‬ﺒـﻪری ھـﻪﻣﻮو ﻧﻪﺗـﻪوهی ﻛـﻮرد و دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺨﻮازی ﻧﻪﻛﺮدۆﺗـﻪوه‪ .‬ﻟﻪﻣـﻪڕ "ﺋـﺎ‪"‬ش ﻛـﻪ ﭘﺮﺳـﯿﺎرت ﻛـﺮد‪ " :‬ﻣـﻦ ﻟـﻪو‬ ‫ﺑﺎوهڕهدام ﻛﻪ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎزاد ﺑ‪‬ﺖ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﺮ ﻟﻪ "ﺋﺎ‪"‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﻜﻪﯾﻨﻪوه ﻛﻪ وهك ھ‪‬ﻤﺎو ﻧﯿﺸﺎﻧﻪی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ دهﺑ‪‬ﺖ" )‪(1920‬‬ ‫‪ -6‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺗﯿﻜﯿﯿﻪﻛﺎن‪:‬‬ ‫ﺋﺎﭬﺮﯾﻠﯽ ‪ ،1919‬ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‪ ،‬وهك ﻧﻮ‪‬ﻨﻪر دهﻧ‪‬ﺮﺗﻪ ﺑﻪﻏﺪا ﺗﺎ ﻟﻪﮔﻪڵ "وﯾﻠﺴﯚن" ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪ "ﺑﯿﻦ اﻟﻨﮫﺮﯾﻦ" وﺗـﻮو‪‬ﮋو داﻧﻮﺳـﺘﺎن ﺑﻜـﺎت‪ .‬ﺗـﻪوهری ﺳـﻪرهﻛﯿﯽ وﺗﻮو‪‬ﮋهﻛـﻪ ھـﻪوڵ‬ ‫ﺑﯚ ﺑﻪﻗﻪﻧﺎﻋﻪت ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﻗﺒﻮو‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و داﻣﻪزراﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردی ﯾﻪ‪.‬‬ ‫ـ ﺳﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪ 1921‬ﻟﻪ "ﺷﻨﯚ" ﻟﻪﮔﻪڵ "ﻛﺎﻛﺲ"ی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﺪا‪ ،‬ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻨﯿﻚ دهﻛﺎت‪ .‬ﺋﻪم ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﻛﺎﺗﯽ ﺑﯚ ﻣﺎوهی ﺳ‪ ‬ﺳﺎڵ در‪‬ﮋه دهﻛ‪‬ﺸ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ـ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1924‬ﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﺪا ﺑﯚ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ ﻟﻪ "ﺑﯿﻦ اﻟﻨﮫﺮﯾﻦ" دهﻧﻮوﺳ‪:‬‬ ‫"ﻣﻦ و ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻨﯿﺘﺎن ﭘ‪ ‬دهدهﯾﻦ ﻛﻪ ھﻪرﻛﺎت دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺑﻜﺎت و ﻣﻪرﺟﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺑﯚ داﻣﻪرزاﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛـﻮردی ﻗﺒـﻮوڵ ﺑﻜـﺎت‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺗﻮرﻛـﻪ‬ ‫رهﮔﻪزﭘﻪرﺳﺘﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎﻧﺪا وهدهردهﻧ‪‬ﯿﻦ‪ .‬ﺋ‪‬ﻤﻪ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ھﻪﺗﺎ "ﺋﺎﻧﻜﺎرا"ش ﻟﻪ ﮔﻪڵ دوژﻣﻨﻪﻛﺎﻧﻤﺎﻧﺪا ﺷﻪڕ ﺑﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟﻪ ﺑﺎﺷﻮورﯾﺸﺪا ھﻪﺗﺎ "ﺳﻨﻪ"‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪33 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 33‬‬

‫ﺑﻪرهو ﭘ‪‬ﺶ ﺑ‪‬ۆﯾﻦ و ﻧﺎوﭼﻪ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎن ﻟﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان وهرﺑﮕﺮﯾﻨﻪوه"‪.‬‬ ‫ـ ـ ﺳــﻤﻜﯚ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1922‬ﻧﻮ‪‬ﻨــﻪر‪‬ﻚ دهﻧ‪‬ﺮ‪‬ﺘــﻪ ﻻی رووﺳــﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ﯾﻪﻛﯿــﻪﺗﯿﯽ ﺳــﯚﭬﯿﻪت ﺑــﻪ ھــﯚی‬ ‫ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾــﻪك ﻟــﻪ ر‪‬ﻜــﻪوﺗﯽ ‪26‬ی ﻓﻮرﯾــﻪی ‪1922‬و ھ‪‬ﻮرﺑﻮوﻧــﻪوهی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛﯿــﻪﺗﯿﯽ ﺳــﯚﭬﯿﻪت‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا‪ ،‬داوای ھﺎوﻛﺎری "ﺳﻤﻜﯚ" رهت دهﻛﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ـ داوای ھﺎوﻛﺎری ﻟﻪ "ﺣﻪﯾﺪهر ﺑﻪگ ﻛﻮرك" و ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻨﯽ ﻟﻪ ﺷﻪﻣﺰﯾﻨﺎن‬ ‫‪ -7‬ھﺎوﻛــﺎﺗﺒﻮوﻧﯽ راﭘــﻪڕﯾﻨﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔــﻪڵ راﭘــﻪڕﯾﻨﯽ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣ ـﻪﺣﻤﻮود ﻟــﻪ ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺳــﻪردار‬ ‫رهﺷﯿﺪﺧﺎن ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪی ﻛﺮﻣﺎﺷﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﯿﻪﻛﺎن ﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺳﻪرۆك ﻛﯚﻣـﺎری ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ‬ ‫داھﺎﺗﻮو ﺑﻮو‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﭘ‪‬ﺸﻮازی ﻟﻪ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮود وهﻛﻮو "ﻗﺎرهﻣﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ"و ﺑـﻪ ﻓـﻪرﻣﯽ ﻧﺎﺳـﯿﻨﯽ وهك ر‪‬ﺒـﻪری ﺗـﻪواوی‬ ‫ﻛﻮردهﻛﺎن‬ ‫‪ -9‬ﻟﻪواﻧﻪﯾــﻪ چ ﻟــﻪ ﮔﯚڕهﭘــﺎﻧﯽ ﻛــﺮدهوهداو چ ﻟــﻪ ﻣ‪‬ﮋووﻧﻮوﺳــﯿﺪا‪ ،‬ھــﯿﭻ ر‪‬ﺒــﻪر‪‬ﻜﯽ ﻛــﻮرد وهك ﺳــﻤﻜﯚ دهﺳــﺖ‬ ‫ﻧﻪﻛﻪوێ ﻛﻪ ﺋﻪوهﻧﺪه ﻛﻪوﺗﺒ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر رﻗﯽ ھ‪‬ﺰی ﺑﺎ‪‬دهﺳﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ داواﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻧﺎوی "وهزارهﺗﯽ دهرهوهی ﯾﻪﻛﯿﻪﺗﯿﯽ ﺳﯚﭬﯿﯿﻪت" دا ده‪:‬‬ ‫" ﻣﻦ ر‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ زۆرم ﺑﯚ ﯾﻪﻛﯿﻪﺗﯿﯽ ﺳﯚﭬﯿﻪت ﻛﻪ ﭘﺸﺘ‪‬ﻨﯽ ھﯿﻤﻪﺗﯿﯽ ﺑﯚ ﺋﺎزادﯾﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﺑﻪﺳـﺘﻮوه‪،‬‬ ‫ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﻟﻪ ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا ﻧﻪﺗﻪوهﯾـﻪﻛﯽ ﺑﻪﺷـﻪرف و ﺧـﺎوهن ﭘﺮهﻧﺴـﯿﭗ ھـﻪﺑ‪ ‬ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺑـﻪ ﺋـﺎزادی و‬ ‫ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ﺧﯚی ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﻮوه‪ ،‬ﻧﻪﺗﻪوهی ﻛﻮرده ﻛﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن دراوﺳ‪ ‬ﺑﺎﻛﻮوری ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﻪوه ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ‬ ‫ﻟـ‪‬ﻧﺎﻛﺮێ و ﻣﻨﯿﺶ ھﻪروهھﺎ ﺋﻪﻧﺪاﻣ‪‬ﻜﯽ ﭼﻮوﻛﻪی ﺋﻪو ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪم‪ .‬ﻣﻦ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎو ﺋﺎزادی ﻧﻪﺗﻪوهی ﻛﻮرد دا‪،‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهی ھﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﻢ‪) .‬راﭘﯚرﺗﯽ ﭼﯿﭽﺮ‪‬ﻦ ﺑﯚ وهزارهﺗﯽ دهرهوهی رووﺳﯿﻪ ‪."(1922‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪی وهزارهﺗﯽ دهرهوهی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪:‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚو ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر راﭘﻪڕﯾﻨﻪﻛﻪی ﺋﻪودا‬ ‫ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪی ژﻣﺎره )‪(6347) ،(371‬و )‪ (2262‬ﻟﻪ ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪20‬ی ژوﻻی ‪ ،1921‬ﻧﺎﻣﻪی ﻧﮫ‪‬ﻨﯽ ﺋﻪﻓﺴﻪر‪‬ﻜﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﯾﻪ ﻟﻪ "راﻧﯿﻪ"‪:‬‬ ‫"ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪی "ﺳﻤﻜﯚ" ﺑﯚ "ﺑﺎﺑﻪﻛﺮﺋﺎﻏﺎی ﭘﺸﺪهر"‪ ،‬رای ﻣﻦ ﻟﻪﻣﻪڕ ﺋﻪو ﻧﺎﻣﻪﯾﻪ ﺑﻪو ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪی ﺧﻮارهوهﯾﻪ‪:‬‬ ‫"ﺳﻤﻜﯚ" ﻛﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜ‪‬ووﺧﺎﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪ دهو‪‬ﻪت و ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﭼﺎوی ﺧﯚی ﺑﯿﻨﯿﻮه‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﺋـﻪوهی ﻛـﻪ ﺣﻜﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ‪ ،‬رهوﺷـ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿـﺎوازی ھﻪﯾـﻪو ﭘ‪‬ﮕـﻪی‬ ‫راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪی ﺧﯚی ﻧﻪﻧﺎﺳﯿﻮه‪ .‬ﺋﻪو ﺣﻪز ﺑﻪ ﻟﻪدهﺳﺘﺪاﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻧﯿـﻪ‪ .‬ﻛـﻪواﺑﻮو ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﺑـﻪ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧ‪‬ﻜﯽ دهرهﻛـﯽ ھﻪﯾـﻪ‪ ...‬ﻟﻪﻣـﻪڕ ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮورﯾﺸـﻪوه ﭘﻪرهﺳـﻪﻧﺪﻧﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ "ﺳﻤﻜﯚ"دا ﻛﺎرﯾﮕﻪرﺗﺮﯾﻦ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی دهﺑ‪‬ﺖ‪ ...‬دروﺳﺖ ﯾﺎن ھﻪ‪‬ﻪ ﺑ‪‬ﺖ ‪" ..‬ﺳﻤﻜﯚ" ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻧﺎوﺑﻪدهرهوهﯾـﻪ و ﻟـﻪو وهﻛـﻮو ﺳـﻪردار‪‬ﻜﯽ ﮔـﻪوره ﻧﺎودهﺑﺮدر‪‬ـﺖ‪...‬‬ ‫ﺑﻪڕای ﻣﻦ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ دان ﺑﻪ "ﺳﻤﻜﯚ" زۆر ﻟﻪ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﻪﻛﺎن ﺑﻪردهﻣﻤﺎن ﺑﻪرهو ﭘ‪‬ﺶ ﺑﺒﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫‪.Fo371/ 6347/2262, 20 July 1921‬‬

‫ﻟﻪ ھﻪﻣﺎن ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪ دا )س‪ /63/‬ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪20‬ی ﺟﻮوﻻی ‪ ،(1921‬ﻧﺎﻣﻪی ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﯚ "ﺑﺎﺑـﻪﻛﺮ ﺋﺎﻏـﺎ"ی ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻧﻮوﺳـﺮاوه ﻛـﻪ "ﻣـﻪﻻ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎن"ﭼﻪﭘـﻪر)ﻧﺎﻣﻪرﺳـﺎن(ی ﺋـﻪو ﺑـﻮوه و دهﻗـﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻛﻪ ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺧﻮارهوه ﺑﻮوه‪:‬‬ ‫"ھﯿﭻ ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪ ﺟﯿﺎ ﻟﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺋﯿـﺪارهی ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪی ھـﻪﺑ‪ .‬ﺑﻠﺸـﻮﯾﻜﻪﻛﺎن دوای ﭘ‪‬ﺸـ‪‬هوﯾﯿﻪ ﻛﺎﺗﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن‪ ،‬راوهﺳـﺘﺎنو ﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﻪ ﮔﻪڕاﻧـﻪوه ﺑـﻮون‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ وهك دهو‪‬ﻪﺗ‪‬ﻜﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪار ﺑﮋﻣ‪‬ﺮﯾﻦ‪ .‬ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎڵ و ﺳﻮﭘﺎﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﺑﯿﺴﺖ ھﻪزار ﻛﻪس ﺗ‪ ‬ﻧﺎﭘﻪڕێ و ﭘ‪‬وﭘﺎﮔﻪﻧـﺪهﻛﺎﻧﯽ ﻟـﻪ ھ‪‬ـﺮش ﺑـﯚ ﺳـﻪر ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪ ﺑـﻪ دوو‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪوه ﭘ‪‬ﻚ دێ‪ :‬ﯾﻪﻛﻪم ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪﻛﯽ ﺧﺮاپ ﻟﻪﺳﻪر ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ ﺧ‪‬ـﻪﻛﺎن و دووھـﻪم‪ ،‬ﻛﯚﻛﺮدﻧـﻪوهی دراوو ﺑـﺎج ‪ ...‬ھ‪‬ـﺰه ﭼﻪﻛـﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺗـﻮرك ﻛـﻪ ھﺎﺗﻮوﻧﻪﺗـﻪ "ﻛـﺎﻧﯽ رهش"‪،‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿﺎ ﻟﻪ ﺗﺮس ﺧﺴﺘﻨﻪد‪‬ﯽ ﺧ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪﯾﺎن ﻧﯿﻪ ‪ ...‬ﻣﻦ دهزاﻧﻢ ﺑﻪ "ﻓ‪‬ﻠﺒﺎزی" ﺗﺎواﻧﺒﺎر ﻛﺮاوم‪ ،‬ﺑﻪﻣﻪوه ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻛﻪس ﺋﺎﻣﺎدهی وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻗﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﻦ ﻟـﻪ ﺑـﻪرﮔﺮی ﻟـﻪ‬ ‫ﺧﯚﯾﺪا ﻧﻪﺑﻮوه‪ .‬ﻧﻪ ھﻪو‪‬ﻪﻛﺎن و ﺷـﻪڕه ﭘ‪‬ﺸـﻮوهﻛﺎﻧﯽ ﻣـﻦ ﻟـﻪ دوژﻣﻨـﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ دا ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪوه ھـﻪو‪‬ﻢ داوه ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﯽ ﺑﺎﺷـﻢ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺣﻜﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎدا‬ ‫ھﻪﺑ‪ .‬ﻛﻪواﺑﻮو ﻟﻪ ﺋ‪‬ﻮه "ﺑﺎﺑﻪﻛﺮ ﺋﺎﻏﺎ" داواﻛﺎرم ﻛﻪ ﻟﻪ ﻧﺰﯾﻜﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﻔﻪرﻣﻮون ‪ ...‬ﻣـﻦ دهﺗـﻮاﻧﻢ ﺑـﯚ وﺗـﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪری ﺣﻜﻮوﻣـﻪت دا‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻤﻪ "ﺷﻨﯚ"‪ ..‬د‪‬ﻨﯿﺎم ﻛﻪ زۆر ﺧﺎ‪‬ﯽ ھﺎوﺑﻪش ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ھﻪردوو ﻻﯾﻪﻧﺪا ھﻪﯾﻪ‪...‬‬ ‫ﻟﻪ ﯾﺎدداﺷﺘ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪدا ژﻣﺎره )ج‪ 61/‬ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪29‬ی ﺟﻮوﻻی ‪ (1921‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺋﻪﻓﺴﻪری ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎوه ﺑﯚ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری "ﺳﺎﻣﯽ" ﻧ‪‬ﺮدراوه دهﺧﻮ‪‬ﻨﯿﻨﻪوه‪:‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪34 :‬‬

‫‪Page : 34‬‬

‫"ﺑﻪ ھﻪ‪‬ﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟ‪‬ﮕﺮی ﺋﻪﻓﺴﻪری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻪ راﻧﯿﻪ "ﻛﺎﭘﯿﺘﺎن ﻛﻮك" ﺟ‪‬ﮕﺎی ﭘﻪﺳﻪﻧﺪﻣﻪ‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪوهﺷﺪا ﺳﻪرﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ﻮهش ﺑﯚ ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﺧﻮارهوه رادهﻛ‪‬ﺸﻢ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻧﻪﺧﺸﻪی ﻧﺎوﭼﻪی ژﯾﺮدهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬ﻣﻪودای ﻧ‪‬ﻮان ﺋ‪‬ﺮانو ﺗﻮرﻛﯿﻪ ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهی ﺧﻮارهوهﯾﻪ‪:‬‬ ‫"ھ‪‬ﻜﯽ در‪‬ﮋ ﻟﻪ "ﺑﯿﺮهﻛﻪﭘﺮه" ﻟﻪ در‪‬ﮋاﯾﯽ ز‪‬ﯽ ﮔﻪورهو ﻟﻪوێڕا ﺑﻪرهو ﻻی دﯾﻠﻤﺎن )ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس( ھﻪﺗﺎ "ﺧﻮی"‪ .‬ﻟﻪ "ﺧﻮی" ﺑـﻪرهو ﻻی ﺑﺎﺷـﻮور ھـﻪﺗﺎ ﻛـﻪﻧﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﮔـﯚﻟﯽ ورﻣـ‪ ‬و ﻟـﻪوێڕا‬ ‫ھﻪﺗﺎ "ﺳﯚﻟﺪوز"و "ﺑﺎﻧﻪ" ﺟﯿﺎ ﻟﻪ ﺳﻨﻪو ﻣﻪھﺎﺑﺎد ‪ ...‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯿﻪ ﻣﻪﻋﻨﻪوهﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﻧـﺎوﺑﺮاو‪ ،‬ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧـﯚی ھـﻪﺗﺎ ﺷـﺎرۆﭼﻜﻪی‬ ‫"دزا" ]!!!وهرﮔ‪ [‬ﻟﻪ رۆژﺋﺎوای ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﻪرﺑ‪‬و ﺑﻜﺎت ‪...‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ رهﻧﮕﻪ ﻟﻪ وه‪‬ﻣﯽ دواﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ "ﺳﻤﻜﯚ"دا‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ دا ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ وﺗﻮ‪‬ﮋهوه‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﮔﻪڵ "ﺳﻤﻜﯚی ﺑﻪھ‪‬ﺰ"دا‪ ،‬ھﻪڕهﺷﻪ ﺑﯚ ﺳﻪر ﺳﻨﻮورهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﭘﻮوﭼﻪڵ دهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻟﻪﻣﻪڕ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ دهﺗﻮاﻧﻢ ﺑ‪‬ﻢ ﻛﻪ ﺋﻪم دهو‪‬ﻪﺗﻪ ﺑﻪ ھﯚی ﻟﻪدهﺳﺘﺪاﻧﯽ زهوﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮدهوه ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺑﻪﺳﻪردا ﻧﻪﻣﺎوه‪ ،‬د‪‬ﮕﺮان ﻧﺎﺑ‪‬ﺖ‪...‬‬ ‫‪ -5‬ﻟﻪﻣﻪڕ "ﺳﻤﻜﯚ"ش دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﻛﻪ ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰو ﺑﻪرزﻧﻪﻓﺴﻪو ﻛﻪواﺗﻪ ﻧﺎﺑ‪ ‬ﺑﻪﺗﻪواوی ﻣﺘﻤﺎﻧﻪی ﭘ‪‬ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ ‪ ...‬ﺋﻪو ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺴـﺖ داوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑـﺎش دهزاﻧـ‪‬‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺸﺘﺒﻪﺳﺘﻦ ﻟﻪ ﺧ‪‬ﻪﻛﺎن وهك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دروﺳﺖ ﻧﯿﻪو ھﻪوڵ دهدا ﻟﻪﮔﻪڵ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ وﺗﻮو‪‬ﮋهوه‪...‬‬ ‫ﻟﻪ رواﻧﮕﻪی ﻣﻨﻪوه‪ ،‬ﭘﺸﯿﺘﻮاﻧﯿﯽ ﻣﻪﻋﻨﻪوی ﻟﻪ ﻧﺎوﺑﺮاوهوه‪ ،‬ﻟﻪ در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪﻧﺪا دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺗﻪواوی ﻣﻪرﺟﻪﻛﺎن دا ﻣﻠﻜﻪچ ﺑﯿﻦ‪...‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺗﺎﭬﮕﻪ‬ ‫‪1387 / 08 / 01‬‬

‫ﺳﻤﻜﻮی ﺷﻜﺎك ﻟﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﭙﺎه ﺑﯚد ﺋﻪﻣﺎن اﻟﻠﻪ ﻣﯿﺮزای ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﻮﻣﻪر ﻓﺎرووﻗﯽ‬ ‫ﻟــﻪ ﺗــﺰاری روﺳــﯿﻪ ﺗــﺎ ﺷــﺎی ﺋ‪‬ــﺮان ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺘﯿﯿــﻪ ﻟــﻪ ﺑﯿ ـﺮهوهرﯾﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳــﭙﺎه ﺑــﯚد ﺋــﻪﻣﺎن اﻟﻠــﻪ ﻣﯿــﺮزای‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﺒـﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛــﻪم ﺳــﻪرۆﻛﯽ ﺳـﺘﺎدی ھ‪‬ــﺰه ﺟــﻪﻧﮕﺎوهرهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟــﻪ ﻛــﺎﺗﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ رهزا ﺷــﺎی ﭘــﻪ‬ ‫ھﻠـﻪوی و ڕاھــﺎﺗﻮوی زاﻧﺴــﺘﮕﺎی ﺟـﻪﻧﮓ ﻟــﻪ ﺳــﻤﻜﯚ ﭘﺎﯾـﻪﺗﺨﺘﯽ رووﺳــﯿﻪ ی ﺗــﺰاری ﺑـﻮوه ﻛــﻪ ﺑــﻪ ھــﻪوڵ و‬ ‫ﻗﻪ‪‬ﻪﻣﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﺎ ﻣﻪﺣﻤﻮودی ﺗﻠﻮوﻋﯽ ﻟﻪ ‪ 376‬ﻻﭘﻪڕه دا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﻨﻜﻪی ﭼﺎپ و ﺑ‪‬و ﻛﺮدﻧﻪوه‬ ‫ی ﻋــﯿﻠﻢ ﻟــﻪ ﺗــﺎران و ﺑــﻪ ﺗﯿــﺮاژی دووھــﻪزار و دوو ﺳــﻪد ﻧﻮﺳــﺨﻪ و ﻗﯿﻤــﻪﺗــﯽ ‪ 9500‬ﺗﻤــﻪن ﺑــ‪‬و ﻛــﺮاوه‬ ‫ﺗﻪوه‪ .‬ﺋﻪم ﻛﺘ‪‬ﺒﻪ ﻟﻪ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ دا ﺳﻪرﺟﻪم ﺳﯽ و ﺳـ‪ ‬و‪‬ﻨـﻪ ی رۆﺷـﻦ و ﺑﺎﺷـﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾـﯽ و ﺧﺎﻧـﻪوادهﮔـﯽ‬ ‫ﺗ‪‬ﺪا ﭼﺎپ ﻛﺮاوه و ﻟﻪواﻧـﻪ ﺳـ‪ ‬و‪‬ﻨـﻪی ﻣـﻪرﺑـﻮوت ﺑـﻪ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺧـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺗ‪‬ﺪاﯾـﻪ ﻛـﻪ ﯾـﻪﻛﯿـﺎن ﺗﺎﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻪﺳﯿﻪ و دواﻧﻪﻛﻪی ﺗﺮ ھﻪﻣﺎن و‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﻦ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ و ﺑﻜﻮژاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪر ﻟﻪ ﻗﻪ ﺗ‪ ‬و ﭘﺎش ﺋﻪوه ﻟﻪ ﺳﻪر ﺗﻪرﻣﻪﻛﻪی ﭘ‪‬ﺸﺎن ﺋﻪدات ھﻪروا دوو و‪‬ﻨﻪی ﺷـﻪھﻨـﺎز ﻛﭽـﯽ‬ ‫ﮔﻪوره ی ﺣﻪﻣﻪ رهزا ﺷﺎی ﺗ‪‬ﺪاﯾﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﻣ‪‬ﺮدهﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺧﻮﺳﺮه و ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﻛﻮڕی ﺳﻮﭘﺎ ﺑـﻮد ﻟـﻪ ﺗـﺎﻓﯽ ﻻووﺗـﯽ و ﭘﯿﺮﯾـﺪا و ﺑـﻪو ﺟـﯚرهی دهﺑ‪‬ـﮋن ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻧﺎوهﻛـﻪی ﻛـﺮدووه ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﺗﻮو ھﺎﺟﻪری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ و ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ ﺳﻮﯾﺴ‪‬ا ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺧﻮﺳﺮهوی ھﺎوﺳﻪری دهژی‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﮔﻮﻣﺎن ﻓﺮهﻛﻪس ﺋﺎﮔﺎدارن ﻛﻪ ﺑﻪﻧﺪه ﺋﯚﮔﺮی ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﻪوهی ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪﻛـﺎن و ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻣ‪‬ـﮋووی ھﺎوﭼـﻪرﺧـﻢ و ﺋﻪﮔـﻪر ﻟـﻪ واﻧـﻪ دا ﭼﺎﻛـﻪ ﯾـﺎ ﻛـﻪ ژڕه وی ﺑﺒﯿـﻨﻢ ﻛـﻮڵ و ﮔـﻮرج ﻟـﻪ‬ ‫ﻗﺎوﯾﺎن ﺋﻪدهم ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻛﺎﺗ‪ ‬ﻟﻪ ﻻﭘﻪرهی ‪ 152‬دا ﭼﺎوم ﻛﻪوت ﺑﻪ ھﯚﻛﺎری راﭘﻪرﯾﻦ و ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ ھﻪزار ڕهﺣﻤﻪﺗﻢ ﻧﺎرد ﺑﯚ ﺧﺎوهﻧﯽ ﺋﻪو ﻗﻪ‪‬ﻪﻣﻪ ﻟﻪ ﺑﻪر ﺋـﻪوهی ھﯚﻛـﺎره ﻛـﻪی ﺑـﻪ‬ ‫و‪‬ﮋداﻧﻪ وه ﻧﻮوﺳﯿﻮه و ﻧﻪ ﺑﯚﺗﻪ ھﯚی ﮔﻮم ﻛﺮدن و ﺑﺰرﻛﺮدﻧﯽ ڕ‪‬ﮕﺎ وﺑﯚ ﭼﻮوﻧﻪﻛﺎن و ﺋﻪﻣﻪﯾﺶ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ھﻪﯾـﻪ ﺑـﯚ ﺑـﻪرهی داھـﺎﺗﻮو و زاﻧﺎﯾـﺎﻧﯽ ﻋﯿﻠﻤـﯽ ﺗـﺎرﯾﺦ ﻟـﻪ داھـﺎﺗﻮو دا‪.‬‬ ‫ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪ داﺧﻪوه ﻗﻪ‪‬ﻪم ﻓﺮۆﺷﯽ وا ھﻪن ﻛﻪ ﺑﯚ ﭘﻪﯾﺪا ﻛﺮدﻧﯽ ﭘﺎروه ﻧﺎﻧ‪‬ﻚ و ﺑﺎﺑﯚ‪‬ﻪﯾﯿﻜﯽ ﺑﻪ ﺗﺎم د‪‬ﻦ و ﺳﻪری ﭘ‪‬ﻨﻮوﺳﻪﻛﺎﻧﯿـﺎن ﺑـﻪره و ﺋـﺎﺧﻮڕی ﺋـﻪرﺑـﺎﺑﯽ ﻻر دهﻛﻪﻧـﻪوه ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺳﻮﭘﺎس ﺑﯚ ﯾﻪزداﻧﯽ ﻣﻪزن ﻣ‪‬ﮋوو ﻧﻮوﺳﺎﻧﯽ ﺑﺎ داد و ﺑﺎ ﺋﯿﻨﺴﺎف ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ دا ﻛﻪم ﻧﯿﻦ و ﺧﻮدا ﻧﻤﻮوﻧﻪﯾﺎن زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫ﺳﻮﭘﺎ ﺑﻮد ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﻻﭘﻪرهی ‪ 151‬دا ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪ ﺗﯽ‪ :‬ﻟﻪ ﺋﺎزه رﺑﺎﯾﺠﺎن و ﻟﻪ ڕهدهی ﺳﻪرﻛﺮدهﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد دا ﻛﻪ ﺳ‪ ‬ھﻪﺑﻮو ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺋﯿﺴﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﺳـﻤﻜﯚ ﻛـﻮری‬ ‫ﻣﻮﺣﻪ ﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻪرۆﻛﯽ ھﯚزی ﺷﻜﺎك ﻛﻪ ﺋﺎزا و ﺑﻮ‪‬ﺮ ﺑﻮو ﻟﻪ ﻧﺎو ھﺎم ﻗﻪﺗﺎراﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﻗﺴﻪی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ دهﻛﺮد ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪم ﻛﻪﺳﻪ وهﻛﻮو ﺳﻪرﻛـﺮده و ﺳـﻪرۆﻛـﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهی ﺷـﻜﺎك‬ ‫ھﻪ‪‬ﺒﮋ‪‬ﺮدرا‪.‬‬ ‫دژاﯾﻪﺗﯽ و ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺳﻤﻜﯚ و ﺣﻜﻮوﻣﻪ ت ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪ دهﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏﺎ وهﻛﻮو ﻣﯿﻮان ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﯽ ﻟﻪ ﻻﯾﻪ ن ﻧﻈﺎم اﻟﺴﻄﻨﻪ ﻗﺮاﺟﻪ داﺧﯽ ﺣﺎﻛﻤﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪35 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 35‬‬

‫ﺗﻪﺑﺮ‪‬ﺰ ﺑﯚ ﺋﻪ و ﺷﺎره ﺑﺎﻧﮓ ﻛﺮا ﺑﻮو ﺑﻪ ‪‬م زۆر ﺑﻪ ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧـﻪ ﻟـﻪ وێ ﻛﻮﺷـﺘﯿﺎن!!؟ ﭘـﺎش ﺋـﻪو ﻛـﺮدهوهﯾـﺶ ھـﻪر ﺋـﻪو ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗـﻪی ﺗـﻪﺑﺮ‪‬ـﺰ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی دﯾـﺎری و ﺳـﻪوﻗـﺎت ﺑـﻮﻣﺒ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺳﻪﻋﺎﺗﯽ ﻧﺎرد ﺑﯚ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎن ﺗﺎ ﺋـﻪوﯾـﺶ ﺑﻜﻮژ‪‬ـﺖ و ﺑـﻪم ﭼـﻪ ﺷـﻨﻪ ھـﻪر ﺟﻮوﺗـﻪ ﺑـﺮا ﺗـﺮۆر ﺑﻜـﺎت ﺑـﻪ‪‬م ﺋـﻪم ﺑﻮﻣﺒـﺎ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎی ﻧـﻪﻛﻮﺷـﺖ‪ .‬ﺳـﻮﭘﺎ ﺑـﻮد ﺟﯿﮫﺎﻧﺒـﺎﻧﯽ ھـﻪر ﻟـﻪ و‪‬ـﺪا‬ ‫ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪﺗﯽ ‪ ...‬زۆر ﺑﻪداﺧﻪوه ﺋﻪم ڕێ و ڕهﺳﻤﻪ ﻧﺎﭘﻪﺳﻪﻧﺪه ﻣﺎوهﯾ‪‬ﻜﻪ ﻟﻪ دهﺳﺘﻮری ﻛﺎروﺑﺎری ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﺮاواﻧﯽ و‪‬ت داﯾﻪ ﺑﻪ‪‬م ﺋـﻪﻣﺎﻧـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣﯿـﺎن دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ﭘ‪‬ﭽـﻪواﻧـﻪ و ھـﻪر ﺟـﺎرێ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺋﻪوه ﺋﺎژاوهﻛﺎن ﺋﺎرام ﺑﻜﺎﺗﻪ وه ﺑﻮوه ﺗﻪ ھﯚﻛﺎری ﺗ‪‬ﻚ ھﻪ‪‬ﭽﻮون و ﺳﻪر ھﻪ‪‬ﺪان و ﺷ‪‬ﻮاﻧﯽ ﺑﺎرودۆﺧﻪ ﻛﻪ و ﺋﻪم ﺋﯿﺶ و ﭘﻼﻧﻪی ﺣﻜﻮوﻣﻪﺗﯽ ﺗـﻪﺑﺮ‪‬ـﺰﯾﺶ ﺷﯚرﺷـﯽ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚی ﻟ‪ ‬ﻛﻪوﺗﻪوه و دهﯾﺎن رۆ‪‬ﻪی ﺑ‪ ‬ﺗﺎواﻧﯽ ﻛﻮرد و ﺗﻮرك و ﻓﺎرس ﺑﻮوﻧﻪ دهﺳﺘﻪ ﭼﯿﻠﻪی ﺋﺎﮔﺮی ﺋﻪو ﻛﻮورهی ﻛﻪ ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺧﯚی ھﻪ‪‬ﯿﮕﺮﺳﺎﻧﺪ ﺧﻮ‪‬ﻨﻪری ھ‪‬ﮋا‪ ...‬ﻛـﺎﺗ‪ ‬ﻣـﺮۆث ﺋـﻪم‬ ‫ﭼﻪﺷﻨﻪ ﻧﻮوﺳﺮاواﻧﻪ ﻣﻮﺗﺎﻟﯿﻌﻪ دهﻛﺎت ﭘﻪی ﺑﻪﺣﻪﻗﯿﻘﻪت و رهگ و رﯾﺸﻪﻛﺎن دهﺑﺎت‪ .‬ﺧﯚ ﺋﻪﮔﻪر ﻟﻪ ﺑﻨﻪرهﺗﻪوه ﺧﺎوه ن ﻗﻪ‪‬ﻪﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ راﺳـﺘﯿﻪﻛﺎﻧﯿـﺎن ﺑﻨﻮوﺳـﯿﺒﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﭼـﺎره ﻧﻮوﺳـﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﻤﻪ واﻧﻪ دهﺑﻮو‪.‬‬ ‫ھﻪر ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺑﻪرھﻪﻣﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽ ھﺎوﭼﻪرخ ﻟﻪ ﺑﻪر دهﺳﺘﺪاﯾﻪ ﻛﻪ زۆرﺑﻪﯾﺎن ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﺋﺎژاوه و ﺗﻮﻏﯿﺎن و ﺷﻪڕی ﻧﺎﺣﻪق و زو‪‬ﻢ و زۆر داوهﺗﻪ ﻗﻪ‪‬ـﻪم ﺑـﻪ‪‬م ﺋـﺎوهﺗـﻪ‬ ‫ﺋﻪﻓﺴﻪ ر‪‬ﻜﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪرزی وه ﻛﻮو ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﺑﻪو ﺷ‪‬ﻮه راﺳﺘﯿﯿﻪﻛﺎن دهﻧﻮوﺳ‪‬ﺖ و دداﻧﯽ ﭘ‪ ‬دا دهﻧ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺋﻪﻣﻪ ﺷﻪڕ‪‬ﻜﯽ داﺳـﻪﭘ‪‬ﻨـﺪراوی ﺣﻜﻮوﻣـﻪﺗـﯽ ﻧـﺎوهﻧـﺪی ﺑـﻮوه ﺑـﯚ ﺳـﻪر ﮔـﻪﻟﯿﻜـﯽ‬ ‫ﭼﻪوﺳﺎوه و ﻣﺎف ﺧﻮاز ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻪوهﯾﺶ دا ھﻪر ﭼﯽ ﺑ‪‬ﺖ ﺋﻪﻣﻪﯾﺶ ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺳﺘﺎدی ھ‪‬ﺰه ﭼﻪﻛﺪاره ﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪرﺗﻪﺷﯽ ﺷﺎھﻪﻧﺸﺎھﯽ ﺑﻮوه و ﻟﻪ ڕواﻧﮕﻪی ﺋﻪوه ھـﻪر ﭼـﻪﻧـﺪه ﺟﻪﻋﻔـﻪر‬ ‫ﺋﺎﻏﺎﯾﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮی ﮐﻮﺷﺘﻮوه‪ ،‬دﯾﺴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ھﯚزی ﺷﻜﺎك و ﮔﻪﻟﯽ ﻛﻮرد ده ﺑﻮا ﻣﻞ ﻛﻪﭼﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺑﺒ‪‬ﺖ و ﻣﺎﻓﯽ ﺑﻪرهواﯾﯽ ﺑﯚ ﮔﻪﻻﻧﯽ ﺑﻦ دهﺳﺖ ﻧﯿﯿﻪ ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﻻﭘـﻪڕه‬ ‫ی ‪ 153‬دا ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ :‬ﺋﯿﺴﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺳﻪر ھﻪ‪‬ﺪاﻧﯽ دهﺳﺖ ﭘ‪‬ﻜﺮد و ﺳﻪرهﺗﺎ ﺷـﺎری دﯾﻠﻤﻘـﺎن ) ﺳـﻪ ﻟﻤـﺎس( ی داﮔﯿـﺮ ﻛـﺮد و داﻧﯿﺸـﺘﻮاﻧﯽ ﺋـﻪوی ﻛـﻪ ﺟﻮوﺗﯿـﺎر و ﺋـﺎزهری زﺑـﺎن ﺑـﻮون‬ ‫ﺧﺴﺘﻪ ژ‪‬ﺮ ﻓﺸﺎر و زه ﺧﺖ و زۆر و ﻣﺎ‪‬ﯽ ﺗﺎ‪‬ن ﻛﺮدن و ﭘﺎﺷﺎن ﭼﻮوه ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪی ورﻣ‪ ‬و ھﻪﻣﻮو ﻧﺎوﭼﻪ ﺳﻨﻮورﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﻪی ﺗﺎ ﻟ‪‬ﻮاره ﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪﺣـﺮی ورﻣـ‪ ‬ﻛـﻪوﺗـﻪ ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗـﯽ‬ ‫ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ و ﺋﻪو ﺋﻪﻣﯿﻨﯿﻪ و ژاﻧﺪارﻣﺎﻧﻪی ﻟﻪ وێ ﺑﻮون ﺗﻪﻓﺮوﺗﻮﻧﺎی ﻛﺮدن ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1298‬ﻛـﯚﭼﯽ ھـﻪﺗـﺎوی ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜـﯽ ﺧﯚﺟـﻪﺋـﯽ و ﻗـﻪزاق ﺑـﻪ ﻓـﻪرﻣﺎﻧـﺪھﯽ ﻛﻮﻟﻮﻧﯿـﻞ ﻓﯿﻠﯿـﭗ‬ ‫ﺋﻪﻓﺴﻪری رووﺳﯽ و ﺳﻪروان روح اﻟﻠﻪ ﻣﯿﺮزا ﻛﻪ ﯾﻜﺎوﺳﯽ ﺑﻪر‪‬ﮕﺎی ﺷﻪره ﻓﺨﺎﻧﻪ دا ﭼﻮوﻧﻪ ﺳﻪﻟﻤﺎس ﺑﻪ‪‬م ﻧﺎزاﻧﻢ ﭼﻠﯚن ﺑﻮو ﻛﻪ ﻛﺎرهﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮت و ﺑ‪‬ﮋ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﮫﺎت ﺋﻪﻣﻪﯾﺶ ﺑـﻮو ﺑـﻪ‬ ‫ھﯚی ﺟﻪﺳﺎرهﺗﯽ ﻓﺮهﺗﺮی ﺳﻤﻜﯚو ھﺎوﻛﺎره ﻛﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺗﯿﻤﺴﺎر ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﻟﻪ در‪‬ﮋهی ﺑﺎﺳﻪ ﻛﻪ دا ھ‪‬ﺮش دهﻛﺎﺗﻪ ﺳﻪر ﺣﺎﺟﯽ «ﺣﻨﺠﺮ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ھﺪاﯾﺖ» واﻟﯽ ﺋﺎزه رﺑﺎﯾﺠﺎن و ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪﺗـﯽ‪ :‬ﺣـﺎﺟﯽ واﻟـﯽ «ﺗـﺎم اﻻﺧﺘﯿـﺎر» و ﻓـﻪرﻣﺎﻧـﺪه ی‬ ‫ﻛﻮﻟﻠﯽ ھ‪‬ﺰه ﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎزه رﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﻮو و ﻣﺎژور ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده و ﻓﻪوﺟﻪﻛﻪی ﻛﺮد ﺑﻪ ﻣﻪﺋﻤﻮوری ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎد و ﺋﻪواﻧﯿﺶ ﺑﻪ ﺳﻮاری ﮔﻪﻣﯽ ﻟﻪ ﺑﻪﻧﺪهری داﻧﺎﻟﻮدا ﭼﻮوﻧـﻪ ﻗﻪراﺧـﻪﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪ ‬و ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮاﻧﯽ ر‪‬ﮕﺎ ﺧﯚﯾﺎن ﮔﻪﯾﺎﻧﺪه ﻣﻪھﺎﺑﺎد ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎوﭼﻪ ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮون ﺑﻪ ‪‬م ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﻪو ھ‪‬ﺰه ﻻوازهی ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده ﺑﻪ ﯾـﻪك‬ ‫ﻋﻪرراده ﺗﯚﭘﯽ ﺳﻪﺣﺮاﯾﯽ و ﯾﻪك ﻋﻪرراده ﺗﯚﭘﯽ ﻛﻮ‪‬ﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﺣﻪﯾﺪهر ﺋﺎﺑﺎد دا ﻛﻪوﺗﻨﻪ ر‪‬ﮕﺎ و ﺑﻪر ﻟﻪ وه ﯾﺶ ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﺑﭽﻮﻛﯿﺎن ﺋﻪﺟﯿﺮ ﻛﺮدﺑﻮو ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺑﯚ ﺷﯚﺛﺎری و ھﺎوردﻧﯽ‬ ‫دهﻧﮓ و ﺑﺎس ھﺎوﻛﺎت ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻮﭘﺎ رووﯾـﺎن ﻛـﺮده ﻧﺎوﭼـﻪی ﺧـﯚی و ﺋـﻪژﻣـﺎر‪‬ﻜﯿﺶ ﻗـﻪزاق ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهﯾـﯽ « ﻇﻔﺮاﻟﺪوﻟـﻪ» )ﺳـﻪرﻟـﻪﺷـﻜﺮ ﻣﻘـﺪم ( ھﺎﺗﻨـﻪ ﺷـﺎھﭙﻮر و ﺑﺎزﻧـﻪﯾﻜﯿـﺎن‬ ‫ﺑﻪدهوری ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ دا ﺳﺎزﻛﺮد ﺑﻪ ‪‬م ﻛﺎﺗ‪ ‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺑﻪم ﻓ‪ ‬و ﺗﻪ‪‬ﻪﻛﻪی زاﻧﯽ ﻟﻪ ﮔﻮﻧﺪی ﻟﻪﺷﻜﺮ ﯾﺎزی ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﻛﺮده ﺳﻪر ھﻪر دوو ﻗﯚ‪‬ﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان و ﻟـﻪ ﻣـﺎوه ﯾـﻪﻛـﯽ‬ ‫ﻛﻮرﺗﺪا ﺷ‪ ‬و ﺷﭙﺮزهی ﻛﺮدن و ھﻪر ﻛﻪس ﺑﻪﻻﯾﻪﻛﺪا ﺑﯚی ھﻪ‪‬ت‪.‬‬ ‫ﺳﻪﯾﺮ ﻟﻪوه داﯾﻪ «ﻣﺨﺒﺮ اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ» ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪ دا ﺗﻪﻟﮕﺮاﻓﯽ ﻧﺎرد ﺑﯚ ﻣﻪﻟﯿﻚ ﺷﺎزاده ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮه ﯾﻪ ‪ ...‬ﺋﺎﻏﺎی ﻣﺎژور ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده‪« ....‬ﻇﻔﺮ اﻟﺪوﻟﻪ» ﭘﻪﻟﻪی ﻛﺮده و ﺋﻪزﻣﻮوﻧﯽ ﻧﻪﺑـﻮوه‬ ‫ﺗﻜﺎﯾﻪ ﺗﯚ ﺑﻪ ﺧﯚﺗﺎ ﺑﭽﯚوه ھﯚﺷﯽ ﺧﯚﺗﺎن ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﻻﭘﻪرهی ‪ 159‬دا ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ ...‬ﻛﻮردهﻛﺎن ھﺎﺗﻦ و ﺋﻪرﺗﻪﺷﯿﺎن رووت ﻛﺮدهوه و ﻗﻪﺗﺎر ﻗﻪﺗﺎروه ﺑﻪرﯾﺎن دان و دهﯾﺎن ﺑﺮدﻧـﻪ ﺑـﻪردهم ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺧـﺎن‪ .‬ﺳـﻤﻜﯚ ﻓـﻪرﻣـﺎﻧﯽ دا‬ ‫ﻛﻮﻣﻪﻟﯿﻚ زاده و ﺑﺮﯾﻜﺎره ﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺳﻪروان ﺋﺎﻟﭗ ﻟﻪ ﺳﻪر ﻛﻮرﺳﯽ داﻧﯿﺸﻦ ﭘﺎﺷﺎن دﯾﻠﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺮدو ﺟﻞ و ﺑﻪر ﮔﯿﺎن ﻟﻪ ﺑﻪرداﻛﻪﻧﺪن و ﺑﻪ ﮔﻮﻟﻪی ﺗﯿﺮﺑﺎر ھﻪﻣﻮوﯾﺎن ﻗﻪ‪‬ﭼﯚ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫ﺋﻪم رووداوه ھﺎوﻛﺎت ﺑﻮوه ﻟﻪ ﮔﻪڵ روژی ﺳﯿﺰدهی رهزﺑـﻪری ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1300‬و ﻟـﻪو ھ‪‬ﺰاﻧـﻪی ﺋﻪرﺗـﻪش ﺗـﻪﻧﮫـﺎ ﻣـﻪﻟﯿـﻚ زاده و ﺑﺮﯾﻜـﺎره ﻛـﻪی ﺑـﻪ زﯾﻨـﺪووﯾﯽ ﻣﺎﻧـﻪوه ﺑـﻪ‪‬م ﭘﺎﺷـﺎن ﺑﯚﻣـﺎن‬ ‫دهرﻛﻪوت « ﺳﺘﻮان دووھﻪ م ھﺎﺷﻢ ﺋـﻪﻣﯿﻨـﯽ‪ -‬ﺳـﺘﻮان دوم ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﻈﻠـﻮﻣﯽ ‪ -‬ﺳـﺘﻮان ﯾﻜـﻢ اﺳـﻜﻨﺪر ﻣﺤـﺎل ﺑﯿﮕـﯽ و ﺳـﺘﻮان ﯾﻜـﻢ ﻧـﻮراﺋﯽ» وﯾـﺮای ﺋـﻪوهی ﺑﺮﯾﻨـﺪار ﺑـﻮون ﺑـﻪره و ﻣﯿﺎﻧـﺪواو‬ ‫ھﻪ‪‬ﺗﺒﻮون‪ .‬ﻟﻪم ﻛﺎﺗﻪ دا ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻪﻟﯿﻚ زادهی وﺗﺒﻮو ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ دهزاﻧﯿﺖ ﻛﻪ ﻋﻪﻣﻪﻟﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﻣﻦ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﺋﻪو ھﻪﻣﻮوه ھ‪‬ﺰهی ﺋ‪‬ﻮه دا ﺑ‪ ‬و‪‬ﻨﻪ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﻪراﻧﯽ زاﻧﺎ و ﺑﻪر‪‬ﺰ ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎڵ ﺑﻪر ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﻪرھﻪﻣ‪‬ﻜﯽ ھﻪره ﺑﻪ ﻛﻪ‪‬ﻜﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﺋﻪو ﭼﺎﺧﻪم ﺋﺎﻣﺎده ی ﭼﺎپ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻧﺎوی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪﻛـﺎﻧﯽ ﻛـﻪ ﺑﺮﯾﺘـﯽ ﺑـﻮون ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﯿﺮهوه رﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﻪرﺣﻮوﻣﯽ ﻣﯿﺮزا ﻛﻪرﯾﻤﯽ ﺑﺎرام ﺑﻪﮔﯽ ﺑﻮﻛﺎﻧﯽ و ﺑﻪ ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳـﺘﺎﯾﺎن ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺷـﻪرﯾﻔـﯽ – رهﺳـﻮول رهش ﺋـﻪﺣﻤـﻪ دی – ﺳـﻪﻻح ھـ‪‬ﻤﻦ دام دهﺳـﺘﯽ ﺑﺮاﯾـﺎن‬ ‫«ﺳﯿﺪﯾﺎن» و ﮔﺮ‪‬ﺒﻪ ﺳﺘﯽ ﭼﺎپ ﻛﺮدﻧﻤﺎن ﻣﯚر ﻛﺮد و ﺑﻪرﮔﯽ ﻟﻪوهم ﻧﺎرد ﺑﯚ زﯾﻨﺪه ﯾﺎد ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ «ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل ھﺎوار» ﺑﯚ ﻟﻪﻧﺪهن ﻛﻪ ﺳﻪر ﻗﺎ‪‬ﯽ ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘ‪‬ﺒـﯽ ﺳـﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك ﺑـﻮو ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﯚﺷﯽ ﯾﻪوه ﻧﺰﯾﻜﻪی دهﻻﭘﻪره ی ﺋﻪواﻧﻪی ﻟﻪ ﻛﺘ‪‬ﺒﻪﻛﻪی ﺧﯚﯾﺪا ﻛـﻪ ﭼـﺎﭘﯽ ﺳـﻮﺋﯿﺪه ﻟـﻪ ﭼـﺎپ داوه ﺑـﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧـﻪوه ﺑﺮاﯾـﺎﻧﯽ ﺳـﻪﯾـﺪﯾﺎن وهﻓﺎﺗﯿـﺎن ﻛـﺮد و ﺋـﻪو ﻛﺘ‪‬ﺒـﻪ ﺟﻮاﻧـﻪ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ و‬ ‫ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﻟﻪ ﻧﺎو ﺟﺎﻧﺘﺎ‪‬ﯿﻜﯽ ﺳﺎﻣﺴﻮﻧﯿﺖ دا ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ وﯾﺘﺮﯾﻨﻪ ﻛﻪ داﻧﺮاوه ﻧﻪ ﭘ‪‬ﻢ ﺋﻪدهﻧﻪوه و ﻧﻪ ﭼﺎﭘﯽ دهﻛﻪن‪.‬‬ ‫ﻣﻪرﺣﻮوﻣﯽ ﻣﯿﺮاز ﻛﻪرﯾﻢ ده‪ ‬ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪی ﺳﻤﻜﯚ و ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده ﻗﺴﻪﯾﺎن دهﻛﺮد ﻣﻦ ﻟﻪ ﻻﯾﺎن و ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﻮوم ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪﺗﯽ ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده ﭘﺮﺳﯿﺎری ﻛﺮد ﺋﻪی ﺟﻪﻧﺎﺑﯽ ﺧﺎن‪ ...‬ﺑﯚﭼﯽ ﺋﻪو‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪36 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 36‬‬

‫ﺧﻪ‪‬ﻜﻪ ﺑ‪ ‬ﺗﺎواﻧﺎﻧﻪ دهﻛﻮژﯾﺖ ﻟﻪ ﻛﺎم ﯾﺎﺳﺎی ﺟﻪﻧﮓ دا دﯾﻞ دهﻛﻮژن؟ ﺳﻤﻜﯚ وﺗﯽ‪ :‬ﺋﻪواﻧﻪ ﺳﻪرﺑﺎز ﻧﯿﻦ ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﺟﻪﻣﺎﻋﻪﺗﯽ ﺑﻪﻛﺮێ ﮔﯿﺮاوی ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﺑﻨﺎوو ﻋﻪﺟﻪب ﺷﯿﺮ و ﻣﻪﻟﻜﻪﻧـﺪﯾﻦ و‬ ‫ﻣﻦ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﯾﻪك دوو ﺟﺎر ﺋﻪواﻧﻪم ﺑﻪ دﯾﻞ ﮔﺮﺗﻮوه و ھﻪر ﺟﺎری ﻟﻪ ﮔﻪ‪‬ﯿﺎن دواوم و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻛﺮێ ﻣﺎﺷﯿﻦ وﺧﻪرﺟـﯽ وﭘـﺎره م ﭘـ‪ ‬داون و داوام ﻟـ‪ ‬ﻛـﺮدن ﺑﮕﻪر‪‬ﻨـﻪوه ﻣـﺎ‪‬ﯽ ﺧﯚﯾـﺎن و‬ ‫ﺧﻪرﯾﻜﯽ ﻛﺸﺖ و ﻛﺎڵ ﺑﻦ ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪوان ﮔﻮێ ڕاﯾﻪڵ ﻧﻪﺑﻮون و ھﺎﺗﻨﻪوه ﺑﯚ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﻛﻮردان ﺧﯚ ﻣﻨـﯿﺶ دهو‪‬ـﻪت و ﺣﻜﻮوﻣـﻪت ﻧـﯿﻢ و ﺑـﻪ ﻧﺪﯾﺨﺎﻧـﻪم ﻧﯿﯿـﻪ ﺋـﻪواﻧـﻪ ڕاﺑﮕـﺮم ﭼﺎرﯾـﺎن ﺗـﻪﻧﮫـﺎ‬ ‫ﻛﻮﺷﺘﻨﻪ ﺑﻪ‪‬م ﻣﻨﯿﺶ ﭘﺮﺳﯿﺎر‪‬ﻜﻢ ﻟﻪ ﺗﯚ ھﻪ ﯾﻪ ‪ :‬ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده وﺗﯽ ﻓﻪرﻣﻮو‪ :‬ﺧﺎن ﻟ‪‬ﯽ ﭘﺮﺳﯽ ﺋﻪی ﻣﻪﺋﻤﻮورهﻛﺎﻧﯽ ﺗﯚ ﺑﯚﭼﯽ ﻟﻪ ﺑﻪردهرﻛﯽ ﮔﻪرﻣـﺎوی ژﻧـﺎن دا ڕاده و‪‬ﺴـﺘﺎن و ھـﻪر ﻛـﺎﺗ‪‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻮوﻧﻪ ﻣﻮﺳﻮ‪‬ﻤﺎﻧﻪ ﻛﺎن ﻟﻪ ﺣﻪﻣﺎم ده ھﺎﺗﻨﻪ دهر ﭼﺎرﺷ‪‬ﻮ ﻧﻮ‪‬ﮋه ﻛﺎﻧﯿﺎن و ﻟﻪ ﭼﻜﯿﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر رداده ﻣﺎ‪‬ﯿﻦ و داوای ﻛ‪‬وی ﭘﺎﻟﻪوی و ﺑ‪‬ﺣﯿﺠﺎﺑﯽ ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ده ﻛﺮدن؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ﻧﺎﻣﻮوﺳﯽ ﻣﻮﺳﻮ‪‬ﻤﺎﻧﺎن وا ده ﭘﺎر‪‬ﺰن؛ ﻣﯿﺮزا ﻛﻪرﯾﻢ ده‪ ‬ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪ دا ﻋﻪﻟﯽ ﺧﺎﻧﯽ ﺳﻪردار ھﺎت و ﺳ‪‬وی ﻛﺮد و ﺋﻪﺳﭙﻪﻛﻪی ﮔﯿﺮا ﺑﻮو دهﯾﮫﻪوﯾﺴﺖ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺑﻜـﺎت ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ وﺗﯽ‪ :‬ﺋﻪی ﺟﻪﻧﺎﺑﯽ ﺳﻪردار ‪ ،‬ﺗﯚ ﭘﺸﺘﺎ و ﭘﺸﺖ ﺳﻪردار و ﻣﯿﺮ و ﻓﻪرﻣﺎن ره وای ﻛﻮرده واری ﺑﻮوﯾﺖ – ﺑﻪ‪‬م دهﺑﯿـﻨﻢ ﻛـﺎﺗ‪ ‬ﻛـﻪ ﺳـ‪ ‬ﻏـﻪﯾـﺮه ﻛـﻮرد د‪‬ـﺖ وه ﻛـﻮو ﺑـﻪرده و ﻋـﻪﺑـﺪ‬ ‫ﺳﻮﺟﺪهی ﺑﯚ دهﺑﻪ ﯾﺖ و ﻛﻮڕﻧﺶ دهﻛﻪﯾﺖ ﺋﻪﻣﻪﯾﺶ ﺑﯚ ﺳﻪردار‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرد زۆر ﺋﯿﺮاده و ﻋﺎره‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺋﻪﺳﭙﯽ ﭘﯿﺎوی وهﻛﻮو ﺗﯚم ﻧﺎھﻪو‪‬ﺖ ﺗﻜﺎﯾﻪ ھﻪ‪‬ﯿﮕﺮه و ﺑﭽﻮره وه ﺑﯚﻛﻦ ﺋﻪرﺑﺎﺑﻪﻛﺎﻧﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻮرد‪‬ﻜﻢ دهو‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روح و ﮔﯿﺎن ﻛـﻮرد ﺑ‪‬ـﺖ ﻧـﻪك ﻧﯚﻛـﻪر‪ .‬ﭘﺎﺷـﺎن وﺗـﯽ « ﺳـﯿﺪ ﻃـﻪ»‬ ‫ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﻣﻨﻪ ﻟﻪ ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﺋﯿﺘﺮ دهﺳﺘﻮوری دا ﭼﺎره واﯾﺎن ھ‪‬ﻨﺎ ﺑﯚ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده و ﺑﺮﯾﻜﺎره ﻛﻪی و ﺧ‪‬ﺮا ﺳﻮار ﺑﻮون و ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻮردووهﻛﻪی و ھﺎور‪‬ﻜـﺎﻧﯽ ﺧـﻮدا ﺣـﺎﻓﯿﺰی ﯾـﺎن‬ ‫ﻛﺮد ﻟﻪ «ﺳﯿﺪ ﻃﻪ» و ﺑﻪره و ورﻣ‪ ‬ﻛﻪوﺗﻨﻪ ر‪‬ﮕﺎ و ﻣﻪﻟﯿﻚ زاده ی ﺷﺎن ﺑﻪ ﺷﺎﻧﯽ ﺧﯚی ده ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻟﭙﻪری ﺳﯿﺮوان‬

‫ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎک ﻟﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯽ ﺗﺎج اﻟﻤﻠﻮک دا‬ ‫ﺣﺎﻣﯿﺪ درودی‬ ‫ﻣﺎوهﯾﻪﮐﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﺎج اﻟﻤﻠﻮک‪ ،‬ژﻧـﯽ ڕهزاﺷـﺎ‪ ،‬ﻟـﻪ ﺋﯿﻨﺘـﻪرﻧ‪‬ﺖ دا ﺑـ‪‬و دهﺑﻨـﻪوه‪ .‬ﺑﻪﺷـﯽ ﺋـﻪم ﺣﻪوﺗﻮوﯾـﻪ ﮔ‪‬اﻧـﻪوهی ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿـﻪﮐﯽ ڕهزاﺷـﺎﯾﻪ ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑﻪوﺗﻨﻪﮐـﻪی‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎک )ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺳﯿﻤﯿﺘﻘﻮ(‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﮔ‪‬اﻧﻪوهی ﻣ‪‬ﮋوو و ڕووداو‪‬ﮏ‪ ،‬ﺋﻪوﯾﺶ دوای زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ھﻪﺷﺘﺎ ﺳﺎڵ‪ ،‬ھ‪‬ﻨﺪه ﺟﯿﮕـﺎی ﺑـ‪‬وا ﻧﯿﯿـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ھـﻪر ﭼﯚﻧ‪‬ـﮏ ﺑ‪‬ـﺖ‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﺑﺎس دهﮐﺎ و ﻣﻨـﯿﺶ ﭘـ‪‬ﻢ ﺑـﺎش ﺑـﻮو ﺑﮑـﺮێ ﺑـﻪ ﮐـﻮردی‪ .‬ﺋـﻪوا ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮهوه ﺋـﻪو ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿـﻪ دهﺧﻮ‪‬ﻨﻨـﻪوه و ﺋﯿﺘـﺮ ﺑﯚﺧﯚﺗـﺎن ﻗـﻪزاوهت ﺑﮑـﻪن ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﻪڕاﺳﺘﯽ ﺑﯚ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻗﻪت ﺳﻪرﻧﻪﮐﻪوﺗﻮوﯾﻦ و زۆر ﺟﺎرﯾﺶ ھﻪﻟﯽ ﺑﺎﺷﻤﺎن ﺑﯚ ڕهﺧﺴﺎوه ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧـﻪوه ﻧـﻪﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﺑـﻪو ﺟـﯚرهی ﮐـﻪ دهﺑـ‪ ‬واﺑـ‪ ،‬ﮐـﻪ‪‬ﮑﻤﺎن ﻟـ‪ ‬وهرﻧـﻪﮔﺮﺗﻮوه‪ .‬ﻓـﻪرﻣﻮو‬ ‫ﺋ‪‬ﻮه و ﺋﻪو ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿﻪ‪.‬‬ ‫ڕهزاﺷﺎ ﻟﻪ ﺷﻪڕ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎک ھـﻪ‪‬ت و ﺷـﻪو‪‬ﮑﯿﺶ ﺗـﺎﮐﻮ ﺑـﻪﯾﺎﻧﯽ ﻟـﻪ ﺗﺮﺳـﺎن‬ ‫ﺧﻪوی ﻟ‪ ‬ﻧﻪﮐﻪوت‪ .‬ھﺎوﯾﻨﯽ ‪ 1302‬ڕهزا ﺳﻪرۆک وهزﯾﺮاﻧﯽ )رﺋﯿﺲ اﻟـﻮزراء( ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻮو و ﺑـﯚ‬ ‫دﯾﺪار ﻟﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﭼﻮو ﺑـﯚ ڕۆژاﺋـﺎوی و‪‬ت‪ .‬ﺋـﻪو ﮐﺎﺗـﻪ ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ﻧﺎوﭼـﻪی‬ ‫ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﺑــﻪھﯚی ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــﺎن و ھﻪ‪‬ﺴــﻮوڕاﻧﯽ ﺳﻪرﻟﻪﺷــﮑﻪر ﺋــﻪﻣﯿﺮ ﻋﻪﺑــﺪو‪ ‬ﺧــﺎﻧﯽ ﺋــﻪﻣﯿﺮ‬ ‫ﺗﻪھﻤﺎﺳــﺒﯽ ﯾــﻪوه زۆر ﺋــﻪھﻮهن ﺑــﻮو‪ .‬ﺳــﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﺷﺎھﺴــﻮن ﻟــﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮان و ﺷﺎﻧﺴــﯽ ﭘ‪‬ﮑﮫــﺎﺗﻨﯽ‬ ‫ﺳـﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻣــﺎﮐﯚﯾﯽ ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻮو‪ .‬ﮐﻮردهﮐــﺎﻧﯽ ﻣـﻪھﺎﺑﺎد ﺳــﻪرﮐﻮت ﮐﺮاﺑـﻮون‪ ،‬ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﺳــﻤﺎﯾﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎک ﺑـﻮو ﮐـﻪ وهک ﻧﯿﻤـﻪ ﻟـﻪ دهو‪‬ـﻪت ﯾـﺎﺧﯽ ﻟـﻪ ﻧﺎوﭼﻪﮐـﻪدا ﻣـﺎﺑﻮوهوه و ﭼﻪﮐﻪﮐـﻪی‬ ‫ﺧﯚی ﺗﻪﺣﻮﯾﻞ ﻧﻪدهدا و ﻟﻪ دهوروﺑﻪری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳﺪا ﺑ‪ ‬ﺋﻪوهی ﺷﻪڕ ﺑﮑﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺗﯽ ﺗ‪‬ﺪهﭘﻪڕاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻟـﻪ ﺗــﺎران ﺗـﺎﮐﻮ ﺗــﻪور‪‬ﺰ ﻟـﻪ ھــﻪﻣﻮو ڕﯾﮕﺎﮐـﻪ ﺧــﻪ‪‬ﮏ ﺑـﻪ ﺧﯚﺷــﯽ و ﺷـﺎدﯾﯿﻪوه ﭘ‪‬ﺸــﻮازﯾﺎن ﻟــﻪ‬ ‫ﺳﻪرۆک وهزﯾﺮان دهﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮏ ﺷﺎری ﺗﻪور‪‬ﺰ ﮐﻪ ﺧﻪ‪‬ﮑﻪﮐﻪ ڕژاﺑﻮوﻧﻪ ﺋـﻪوێ و‬ ‫ڕ‪‬ﮕﻪی ڕ‪‬ﮕﻪدار ﻧﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ زۆر ﻣﺎﺷ‪‬ﻨﻪﮐﺎن ﺗﻮاﻧﯿﺎن ﻣﻪودای ﻧ‪‬ﻮان ﺑﺎﺳﻤﻨﺞ ﻟﻪ ﭼﻮارده ﮐﯿﻠﻮﻣﯿﺘﺮی ﺗﻪور‪‬ﺰ ﺗﺎ ﻧ‪‬ﻮ ﺷﺎر ﺑﻪ ﭼﻮار ﮐﺎﺗﮋﻣ‪‬ﺮ ﺑﺒـ‪‬ن‪ .‬ڕهزا دوو‪ ،‬ﺳـ‪ ‬ڕۆژ ﻟـﻪ ﺗـﻪور‪‬ﺰ ﻣﺎﯾـﻪوه‬ ‫و دوای ﺳﻪردان ﻟﻪ ﺑﻨﮑﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﻪﮐﺎن و ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﻪرﻧﺎﻣﺎﻧﻪی ﮐﻪ ﺑﯚ ﺋﻪم ﺳﻪﻓﻪرهی دﯾﺎرﯾﮑﺮدﺑﻮو‪ ،‬دهﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻪرداﻧﯽ ﺷﺎر و ﭘﺎدﮔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ڕۆژﺋﺎوای و‪‬ت ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ﮐـﻪ ﺑﯚﺧـﯚی ﺑـﯚﻣﯽ ﺑـﺎس ﮐـﺮد‪ ،‬ﮐﺎرواﻧﻪﮐـﻪﯾﺎن ﭘ‪‬ﮑﮫـﺎﺗﺒﻮو ﻟـﻪ ﻣﺎﺷـ‪‬ﻨﯽ ڕهزا و ده ﺋﻮﺗﻮﻣـﯚﺑﯿﻠﯽ ھﺎوڕ‪‬ﯿـﺎﻧﯽ و دوو ﻣﺎﺷـ‪‬ﻨﯽ ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﮐـﻪ ﭘ‪‬ﮑﮫـﺎﺗﺒﻮون ﻟـﻪ ﺳـﻪرﺑﺎزی‬ ‫دهورهدﯾﺪه و ﭼﻪﮐﺪار‪ .‬ﺳﻪرهڕای ﺋﻪوه‪ ،‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﺑﻮون ﮐﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﻪﮐﺎن زۆرﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﺎن ﺑﻤ‪‬ﻨﻨـﻪوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐـﻪ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎری ﻟـﻪ ﻣﺎ‪‬ـﻪﮐﺎن و ﮐـﯚ‪‬ن و ﺟـﺎده و‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻧﺎوﭼﻪ ﺳﻨﻮورﯾﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬ﮐﺎر‪‬ﮑﯽ ﮐﺮدﺑﻮو ﮐﻪ ﺳﻪرﺑﺎزهﮐﺎن ﻟﻪم ﻧﺎوﭼﺪا ﺑ‪‬وه ﺑﮑﻪن‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪37 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 37‬‬

‫ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮏ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﭼﺎوهڕوان ﻧﻪﮐﺮاو‪ ،‬ڕهزا ﭼﺎوی ﺑﻪ ھـﻪزار و ﭘ‪‬ﻨﺴـﻪد ﺗـﺎ دوو ھـﻪزار ﺳـﻮاری ﭼﻪﮐـﺪار دهﮐـﻪوێ‪ ،‬ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ڕ‪‬ـﮏ و ﭘ‪‬ـﮏ ﻟﻪﻣﺒـﻪر و ﺋﻪوﺑـﻪری‬ ‫ﺟﺎدهﮐـﻪوه ڕﯾﺰﯾـﺎن ﺑﻪﺳــﺘﺒﻮو‪ .‬ﻟﻪﺑﻪرﺋـﻪوه ڕهزا ﭘ‪‬ـﯽ واﺑــﻮو ﺋـﻪم ﭼﻪﮐﺪاراﻧــﻪ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐـﻪن و ﺳــﻪرﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣـﻪت و ﺧﺰﻣــﻪﺗﮕﻮزاری دهو‪‬ـﻪﺗﻦ‪ ،‬ﻟـﻪ ﻣﺎﺷــ‪‬ﻨﻪﮐﻪی دادهﺑـﻪزێ‪ .‬ﺑــﺎﻗﯽ‬ ‫ھﺎوﺳﻪﻓﻪرهﮐﺎﻧﯿﺸﯽ ﻟﻪﺑﻪر ﺋﯿﺘﺎﻋﻪت ﮐﺮدن ﻟﻪو‪ ،‬ﻟـﻪ ﻣﺎﺷـ‪‬ﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺎن دادهﺑـﻪزن‪ .‬ڕهزا دهﭼـ‪ ‬ﺑـﯚﻻی ﺳـﻮارهﮐﺎن و ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ ﻧﺰﯾـﮏ دهﺑ‪‬ﺘـﻪوه‪ ،‬ﯾـﻪﮐ‪‬ﮑﯿﺎن ﮐـﻪ ﭘﯿـﺎدهﺑﻮو و ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮ ﺳـﻮارهﮐﺎﻧﺪا‬ ‫ڕاوهﺳﺘﺎﺑﻮو‪ ،‬د‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﺸﻪوه و ﺋﯿﺤﺘﺮاﻣﯽ دهﮔﺮێ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﻟﻪﺷﮑﻪر ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﯾﺎن ﻟﻪﺑﯿﺮی ﭼﻮوﺑﻮو ﯾﺎن وﺳﯿﺘﺒﻮوی ﺑﻪ ﺧﻪﯾﺎ‪‬ﯽ ﺧﯚی ڕهزا "ﺳﻮرﭘﺮاﯾﺰ" )ﻗﺴـﻪی ﺗـﺎج اﻟﻤﻠـﻮک( ﺑﮑـﺎ‪ ،‬ھـﻪر ﺑﯚﯾـﻪ ڕاﭘـﯚرﺗﯽ ﺋـﻪو ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑﻪوﺗﻨـﻪی ﺑـﻪ ڕهزا‬ ‫ڕاﻧﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪ ﺑﻮو ﮐﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر واﯾﻪ ﻟ‪‬ﺮهدا‪ ،‬ﯾﻪﮐﻪم ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬واﺗﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﺒﯿﻨ‪ .‬ﺑ‪‬ﺠﮕﻪ ﻟﻪﻣﻪﯾﺶ ﮔﻮاﯾﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر وا ﻧﻪﺑﻮوه ﮐﻪ ﺋﻪم ھـﻪﻣﻮو ﺧـﻪ‪‬ﮏ‬ ‫و ﺳﻮاره ﭼﻪﮐﺪاره ﯾﺎﺧﯿﯿﺎﻧﻪ ﻟﻪم ﺑﯿﺎوان و ﻧ‪‬ﻮ ﮐ‪‬ﻮاﻧﻪدا ﮐﯚ ﺑﺒﻨﻪوه!‬ ‫ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ د‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﺶ و ﭘ‪‬ﯽ ده‪‬ﯽ‪" :‬ﻗﻮرﺑﺎن ﺟﻪﻧﺎﺑﯿﺎن ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎن ﮐﻪ ﺑﯚ ﺑﻪﻧﺪهﮔﯽ و ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﺗﻪﺷﺮﯾﻔﯽ ھ‪‬ﻨﺎوه‪ ".‬ڕهﻧﮓ و ڕووی ڕهزا دهﭘﻪڕێ‪ ،‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪواری ﺗـﻮوڕهﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮﭼﺎواﻧﯿﯿﻪوه دهردهﮐﻪوێ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ددان ﺑﻪ ﺟﻪرﮔﯽ ﺧﯚﯾﺪا دهﻧ‪ ‬و ﻧﺎﯾﺨﺎﺗﻪ ﺧﯚی‪ .‬ڕهزا ﺟﺎروﺑﺎره ﻟﻪوﭘﻪڕی ﻗﻪ‪‬ﺴﯽ و ﺗﻮوڕه ﺑﻮون دا ﭘ‪‬ﮑﻪﻧﯿﻨ‪‬ﮑﯽ د‪‬ﺴﯚزاﻧﻪی دهﮐﺮد و ﺟﺎروﺑـﺎرﯾﺶ‬ ‫ﻟﻪوﭘﻪڕی ﺧﯚﺷﯽ و ھ‪‬ﻤﻨﯽ دا‪ ،‬ﺧﯚی ﺗﻮوڕه ﭘﯿﺸﺎن دهدا‪ .‬ﻟ‪‬ﺮهﺷﺪا ﺋﺎﺳﻪواری ﺗﻮوڕهﯾﯿﻪﮐﻪی ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ دهﺑﺎ و ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺋـﻪوه ﺧـﯚی ﺑـﺪۆڕ‪‬ﻨ‪ ،‬ﭼﺘ‪‬ﮑـﯽ ﻟـﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗـﻪ ﮐـﻪ دهﺑـ‪ ‬ھـﻪﻣﻮو ﻋﻪﺷـﺎﯾﺮ‬ ‫ﺧﺰﻣــﻪﺗﮕﻮزار و ﻟــﻪ ڕﯾــﺰی ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗــﺪا ﺑــﻦ و ﺑــﯚ ﭘ‪‬ﺸــﮑﻪوﺗﻨﯽ و‪‬ت ﻓﯿــﺪاﮐﺎری ﺑﮑــﻪن‪ ،‬ﺑــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ده‪‬ــ‪ .‬دواﯾــﯿﺶ ﺑﻪوﭘــﻪڕی ﺧ‪‬ﺮاﯾــﯽ و ﺑــ‪ ‬ڕاوهﺳــﺘﺎن دهﮔﻪڕ‪‬ﺘــﻪوه ﺑــﯚﻻی‬ ‫ﻣﺎﺷ‪‬ﻨﻪﮐﻪی و ﺳﻮار دهﺑ‪ ‬و ﺑﻪرهو ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس دهﮔﻪڕ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﻟﻪﺷﮑﻪر ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ دوو ﻗﺮاﻧﯿﯿﻪﮐﻪی دادهﮐﻪوێ‪ ،‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﺗﺮﺳﺎن ڕهﻧﮓ و ڕووی دهﮔـﯚڕێ! ڕهزاﯾـﺶ ﻟـﻪم ﭘ‪‬ﺸـﮫﺎﺗﻪ زۆر ﺗـﻮوڕه دهﺑـ‪ .‬ﺋ‪‬ـﻮاره دهﮔﻪﻧـﻪوه ﺷـﺎر‪ .‬ﻟـﻪ ﭘـ‪‬ﺶ‬ ‫ﺳــﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪی ﺷــﺎردا ﯾــﻪک ﻧﻪﻓــﻪر ﺳــﻮ‪‬ﺘﺎن )ﺳــﻪرھﻪﻧﮓ( ﺳــ‪‬و‪‬ﮑﯽ ﻧﯿﺰاﻣــﯽ ﺑــﯚ ڕهزا ﻟــ‪ ‬دهدا و ﺑــﯚ ڕاﭘﯚرﺗــﺪان ﺑــﻪرهو ﻓﻪرﻣﺎﻧــﺪهی ﮔﺸــﺘﯽ ھ‪‬ــﺰه ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿــﻪﮐﺎن دهڕوا‪ .‬ڕهزاﯾــﺶ ﻟــﻪو‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧــﻪی ﺳــﻤﮑﯚ ﺑــﻪو ھــﻪﻣﻮو ھ‪‬ــﺰه ﭼﻪﮐــﺪاره ﻟــﻪﻧ‪‬ﻮ ﮐ‪‬ﻮهﮐﺎﻧــﺪا و ﻟــﻪو ژﻣــﺎره ﮐﻪﻣــﻪ ﺳــﻪرﺑﺎزﯾﯿﻪی ﺷــﺎر ھ‪‬ﻨــﺪهی ﺗــﺮ ﻗــﻪ‪‬ﺲ و ﺗــﻮوڕهﺗﺮ دهﺑــ‪ ،‬ھﻪرﺑﯚﯾــﻪ ﺷﻤﺸــ‪‬ﺮهﮐﻪی ﺳــﻮ‪‬ﺘﺎن‬ ‫)ﺳﻪرھﻪﻧﮓ(هﮐﻪی ﺳﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪ وهردهﮔﺮێ و زۆر ﺑـﻪ ﺗـﻮوڕهﯾﯽ ﯾـﻪوه‬ ‫ﺑﻪ ﻻ ﭘﺎﻧﻪﮐﻪی ﺷﻤﺸ‪‬ﺮهﮐﻪ دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ ﻟ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺳﻪروﮔﻮ‪‬ﻼﮐﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی‬ ‫ﺳﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪ‪.‬‬ ‫ڕهزا ﺑﯚی ﮔ‪‬اﻣﻪوه ﮐﻪ ﺋﻪو ﺷﻪوه ﺗﺎﮐﻮو ﺑـﻪﯾﺎن ﻟـﻪ ﺗﺮﺳـﺎن ﺧـﻪوی ﻟـ‪‬‬ ‫ﻧﻪﮐـــﻪوﺗﺒﻮو‪ .‬ﺑـــﻪﯾﺎﻧﯿﺶ ﮐـــﻪ ڕۆژ دهﺑ‪‬ﺘـــﻪوه ﺑـــﻪ زووﺗـــﺮﯾﻦ ﮐـــﺎت ﺧـــﯚی‬ ‫دهﮔﻪﯾﻪﻧ‪‬ﺘﻪوه ﺳﺘﺎدﯾﯚﻣﯽ ﺋﻪﻓﺴـﻪراﻧﯽ ﺗـﻪور‪‬ﺰ و ﻟـﻪوێ ﻣ‪‬ﻮاﻧﺪارﯾﯿـﻪﮐﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷــﯽ ﻟــ‪ ‬دهﮐــﻪن و ﻧﻪﺧﺸــﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن ﮐــﻪ ﻟﻪﺳــﻪر ﺳــﻪﻓﺤﻪﯾﻪﮐﯽ‬ ‫ﺗــــﻪ‪‬ﯾﯽ ھﻪ‪‬ﮑﻪﻧــــﺪراﺑﻮو و ﺷــــﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺋــــﻪو ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎﯾــــﻪی ﻛــــﻪ ﺑــــﻪ‬ ‫ﺟﻪوھﻪر‪‬ﮑﯽ ﮔﺮاﻧﺒﺎﯾﯽ ﻧﯿﺸﺎن دهدران‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﮑﻪﺷـﯽ دهﮐـﺮێ و ﭘﺎﺷـﺎﻧﯿﺶ‬ ‫ﺑـﻪرد‪‬ﮑﯽ ﻗﯿﻤــﻪﺗﯽ ﺗﺎﺷــﺮاو ﮐــﻪ و‪‬ﻨــﻪی ﺷــﺎری ڕهزاﯾــﻪ )ورﻣ‪‬ــﯽ ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ(‬ ‫ﺑﻮو‪ .‬ڕهزا ﻟﻪﺳﻪر ﻣ‪‬ـﺰی ﻧـﺎﻧﺨﻮاردﻧﯽ ﺋ‪‬ـﻮارهوه ﺳﻮﭘﺎﺳـﯽ زهﺣﻤﻪﺗـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋــﻪﻣﯿﺮ ﻟﻪﺷــﮑﻪر ﺗﻪھﻤﺎﺳــﺒﯽ دهﮐــﺎ و ھــﻪر ﻟــﻪو‪‬ﺶ دهﯾﮑــﺎ ﺑــﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨــﻪری‬ ‫ﺧﯚی ﻟﻪ وهزارهﺗﯽ ﺷـﻪڕ و ھـﻪرهوھﺎ ﺳـﻪرﺗﯿﭗ ﻣﺤﻪﻣﻤـﻪد ﺣﻮﺳـ‪‬ﻦ ﺧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎﯾﺮم دهﮐﺎ ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪﺷﮑﻪری ڕۆژﺋﺎوای و‪‬ت‪ .‬ﺋﯿﺘﺮ ﺑﻪم ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪ ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺧـﯚی ھ‪‬ﻨـﺎ ﺑـﯚ ﺗـﺎران‪ .‬ﻟﻪﺑﻪرﺋـﻪوه ﻟ‪‬ـﯽ دووﺷـﮏ ﺑـﻮو و وای دهزاﻧـﯽ ﺋـﻪﻣﯿﺮ‬ ‫ﺗﻪھﻤﺎﺳﺒﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﯽ دۆﺳﺘﺎﻧﻪی ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﺑﺎش ﻧﯿﯿﻪ ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪی ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫دواﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1306‬دا ﮐﻪ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳـﻤﮑﯚ ﺑـﻪھﯚی ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ ﺗﯿﻤﺴـﺎر ﺳﻪرﻟﻪﺷـﮑﻪر ﺋـﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪﺣﻤـﻪدی ﻣﻨﮑﻮب ـﻪوه ﺗ‪‬ﮑﭽـﻮو و ڕاوﻧـﺮان ﺑـﯚ ﺧـﺎﮐﯽ ﺗﻮرﮐﯿـﺎ‪ ،‬ﺧﻪﻓـﻪت و‬ ‫ﺣﻪﺳﺮهﺗﯽ ﺋﻪوهی ﺧﻮاردﺑﻮو و ﭘﻪﯾﺎﻣ‪‬ﮑﯽ ﻧﺎرد ﮐﻪ ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ھﻪ‪‬ﻪی ﻣﻦ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﻤﺪا ﺋﻪوه ﺑﻮوه ﮐﻪ ﺋﻪو ڕۆژه ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮏ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ڕهزاﺷﺎ و ھﻪﻣﻮو ھﺎوڕ‪‬ﮑﺎﻧﯿﻢ ﻧﻪﮐﻮﺷﺖ!‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚ دهﮔﻪڵ ﺳﻪرھﻪﻧﮓ ﻧﻪورۆزی‬ ‫‪2006 / 2 / 23‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪38 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 38‬‬

‫ﻟﻪﯾﺎدی ‪ 78‬ﺳﺎ‪‬ﻪی ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك – دا‬ ‫ﺳﻪ‪‬ح ﺣﺴ‪‬ﻦ‬ ‫دوای داﻣﺮﻛﺎﻧﺪﻧــﻪوهی ﺷﯚرﺷــﯽ ﺷــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾــﺪو‪‬ی ﺷــﻪﻣﺰﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺷﯚرﺷــ‪‬ﻜﯽ ﮔــﻪوره ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳــﺘﯽ ﺑﻪدهﺳــﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ‪ ،‬ﯾــﺎن ﺋﯚﺗﯚﻧــﯚﻣﯽ ﺑــﯚ ﻛــﻮرد ﻟﻪﻻﯾــﻪن ﻛﻮردهﻛــﺎﻧﯽ ﺧﯚرھــﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﻪوه ھﻪ‪‬ﻨﻪﮔﯿﺮﺳﺎ ﺗﺎ راﭘﻪرﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪ .‬ﻛﻪﺳـﺎﯾﻪﺗﯽ ﻧـﺎودارو ر‪‬ﺒـﻪری‬ ‫ﺑﺰووﺗﻨــﻪوهی ﻧﻪﺗﻪواﯾــﻪﺗﯽ ﻛــﻮرد ﻟﻪﺳــﻪرهﺗﺎی ﺳــﻪدهی راﺑــﺮدوودا‪ ،‬ﻧــﺎوی ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﻛﻮری ﻣﺤﻪﻣﻪد ﻛﻮری ﻋﻪﻟﯽ ﻛﻮری ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﻛﻮری ﺳﺎدق‪-‬ه‪ ،‬ﺳﺎ‪‬ﯽ)‪ (1875‬ﻟﻪﮔﻮﻧـﺪی‬ ‫ﭼﺎری ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪی ﺷﭙﯿﺮان ﭼﺎوی ﺑﻪﺧﺎك و ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ھـﻪ‪ ‬ﻧـﺎوه‪ .‬ﻣـﺎوهی‬ ‫ﭼﺎرهﻛـﻪ ﺳـﻪدهﯾﻪك ﺳــﻤﻜﯚ ﺑـ‪ ‬وﭼـﺎن ﺑﻪرﺑــﻪرهﻛﺎﻧﯿﯽ داﮔﯿﺮﻛـﻪران و دوژﻣﻨـﺎﻧﯽ ﻛــﻮردی‬ ‫ﻛـــﺮدووه‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ دژی ھـــﻪردوو رژﯾﻤـــﯽ ﻛﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺴـــﺘﯽ ﻗﺎﺟـــﺎری و ﭘﻪھﻠـــﻪوی‬ ‫ﺟـــﻪﻧﮕﺎوهو زهﺑـــﺮی ﻛﻮﺷـــﻨﺪهی ﻟﯿـــﺪاون‪ .‬ﻟﻪﻣﺎوهﯾـــﻪﻛﯽ ﻛﻪﻣـــﺪا وهﻛـــﻮ ﻣـــﻪزﻧﯿﻜﯽ ﻛـــﻮرد‬ ‫ﻧﺎوﺑـــﺎﻧﮕﯽ دهرﻛـــﺮدووه‪ ،‬ﺋـــﻪوﯾﺶ دوای ﻛﻮﺷـــﺘﻨﯽ ﺟﻪوھـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎی ﺑﺮاﯾـــﯽ و ﻣﺮدﻧـــﯽ‬ ‫ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎوﻛﯽ ﻛﻪﺳﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ ﺋﯿ‪‬ﯽ ﺷﻜﺎك ‪ -‬ی ﮔﺮﺗﻪدهﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪﻛﯿﺘﺮهوه‬ ‫ﺑﻪھﯚی ﺗ‪‬ﻜﻪ‪‬وی ژن و ژﻧﺨﻮازی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺷـ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾـﺪو‪‬ی ﺷـﻪﻣﺰﯾﻨﯽ‪ -‬دا‬ ‫زﯾــﺎﺗﺮ ﻧﺎوﺑــﺎﻧﮕﯽ ﭘﻪرهﯾﺴــﻪﻧﺪ‪ .‬ﺳــﻤﻜﯚ ﺑﻪﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ھ‪ ‬ـﺰی ھﯚزهﻛــﻪﯾﯽ و ﺋﺎزاﯾــﻪﺗﯽ و‬ ‫ﻟ‪‬ﮫﺎﺗﻮوﯾﯿﻪوه ﺗـﻮاﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧـﯚی ﺑﺴـﻪﭘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺑﻪﺳـﻪر ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪﯾـﺪا و ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚو‬ ‫دوورﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪھﻪڕهﺷﻪو ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﻣﻪرﻛﻪزﯾﯽ‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوه ﺳﻤﻜﯚو ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪهﻛﻪی ﺑﻮو ﺑﻪﻗﻪ‪‬و ﭘﻪﻧﺎﮔﺎی ﻛﻮردان‪ ،‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و رۆﺷـﻨﺒﯿﺮان و ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﭙﻪروهراﻧﯽ‬ ‫ﻛــﻮرد ﻟﻪھــﻪر ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑــﻪھﯚی ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴــﺘﯽ ﻧﻪﺗــﻪواﯾﻪﺗﯿﯿﺎﻧــﻪوه ﺋــﺎوارهو دهرﺑــﻪدهر دهﺑــﻮون‪ ،‬ﻻی ﺳــﻤﻜﯚی ﺷﯚڕﺷــﮕ‪‬ی ﻛــﻮرد دهﮔﯿﺮﺳــﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﺋــﻪوﯾﺶ دا‪‬ــﺪهی دهدان و‬ ‫دهﯾﭙﺎراﺳﺘﻦ و ﺧﺰﻣﻪﺗﯿﺪهﻛﺮدن‪ ،‬ﻟﻪواﻧﻪش وهﻛﻮ ﻋﻪﺑﺪوﻟﺮهزاق ﺑﻪگ ﺑﻪدرﺧﺎن‪ ،‬ﺷ‪‬ﺦ ﻋﻪﺑﺪوﻟﺴﻪﻻم ﺑﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﺷ‪‬ﺦ ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺑـﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﺟـﻪودهت‪ ،‬ﺋﯿﺤﺴـﺎن ﻧـﻮری ﭘﺎﺷـﺎ‪ -‬و ﭼﻪﻧـﺪ‬ ‫ھﺎورێ ﯾﻪﻛﯽ دوای ﺗ‪‬ﻜﺸﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ)‪ (1925‬ﻟﻪﺑﺎﻛﻮری ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد و ز‪‬ﻮهری ﺷﺎﻋﯿﺮ دوای ﺗ‪‬ﻜﺸﺎﻧﺪﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻟﻪﺷـﻪڕی دهرﺑﻪﻧـﺪی ﺑﺎزﯾـﺎن ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪(1919‬و‬ ‫دهﺳﺘﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه ﺧﯚﯾﺎن ﮔﻪﯾﺎﻧﺪه ﻻی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﭼﺎری و ﻣﺎوهی ﺳﺎ‪‬ﻚ ﻣﺎﻧﻪوه‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪھﻪوڵ و ﺗﻪﻗـﻪﻟﻼی ﺑﻪردهواﻣـﺪا ﺑـﻮو ﺑـﯚ ﭘ‪‬ﺸﺨﺴـﺘﻨﯽ ﻛـﻮردو ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ‬ ‫ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﻧــﻪك ﺗــﻪﻧﮫﺎ ﺑﻪﺧــﻪﺑﺎﺗﯽ ﭼﻪﻛــﺪارﯾﯽ و ﺑــﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ھ‪ ‬ـﺰی ﺳــﻪرﺑﺎزﯾﯽ‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬ﻜﻮ ﺋــﻪوهی ﺑــﯚ ﺋﺎﺷــﻜﺮاﺑﻮو ﻛــﻪ ﻟــﻪو ﺑﺎرودۆﺧــﻪی ﺋﻪوﻛﺎﺗــﻪدا ﻛــﻮرد ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑﻪﺑﺰووﺗﻨ ـﻪوهی‬ ‫رۆﺷﻨﺒﯿﺮﯾﯿﻪو ﺑ‪‬وﺑﻮوﻧﻪوهی زاﻧﺴﺖ و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪهواری ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮرددا ﭼﻪﻛ‪‬ﻜﯽ ﻛﺎرﯾﮕﻪره ﺑﯚ رزﮔﺎرﺑﻮون‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ھﻪﻣﯿﺸـﻪ دوژﻣﻨـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻟﻪر‪‬ﮕـﻪی ﻧﻪﺧﻮ‪‬ﻨﺪهوارﯾﯿـﻪوه ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﺎﻧـﻪ ﻣـﻪرام و‬ ‫ﭘﯿﻼﻧﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺒـﺪهن و ﻛﻮردﯾـﺎن ﺗـﻪﻓﺮهداوه‪ ،‬ﺳـﻪرهﺗﺎ ﻟـﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪(1912‬دا ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻋﻪﺑـﺪوﻟﺮهزاق ﺑـﻪدرﺧﺎن‪ ،‬ﮔﯚﭬـﺎری)ﻛﻮردﺳـﺘﺎن(ﯾـﺎن ﻟﻪﺷـﺎری ﺧـﻮی‪-‬ی دهرﻛـﺮدووه‪ .‬ھـﻪر‬ ‫ﺑـﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ و ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻋﻪﺑـﺪوﻟﺮهزاق ﺑـﻪدرﺧﺎن ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی رۆﺷـﻨﺒﯿﺮﯾﯽ ﻛﻮردﯾـﺎن ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪ (1913‬ﺑـﻪﻧﺎوی)ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪاﻧﯽ( داﻣﻪزراﻧـﺪ‪ ،‬ﻛﻪﺳـﻪرۆﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯿﯿﺎن‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺮد‪ ،‬ﯾﻪﻛﻪم ﻛﺎری ﺋﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪﯾﻪ ﻛﺮدﻧﻪوهی ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪﯾﻪك ﺑﻮو ﻟﻪﺷﺎری)ﺧﻮی( ﺑﯚ ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬ﻟﻪھﻪﻣﺎن ﺳﺎ‪‬ﺪا ﻛﺎری دواﺗﺮی ھـﯽ◌َ ﻧـﺎﻧﯽ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪﯾـﻪك ﺑـﻮو ﺑـﯚ ﺷـﺎری ورﻣـ‪،‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚﺋﻪوهی ﻧﻪﺗﻪوهﻛﻪی وﺷﯿﺎر ﺑ‪‬ﺖ و ﺋﺎﮔﺎداری ﺑﻪﺳﻪرھﺎت و رووداوهﻛﺎن ﺑ‪‬ﺖ رۆژﻧﺎﻣﻪی)رۆژی ﻛﻮرد(ی دهرﻛﺮد‪ ،‬رۆژی ﻛﻮرد ﺋﯚرﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾﻪﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ھﻪو‪‬ﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳـﯽ ﺧـﯚی ﺧﺴـﺘﻪﮔﻪڕ ﺑـﯚ ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮﯾﻜﺮدن ﻟﻪﻣﺎﻓـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد‪ ،‬ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی ﺑـﻪو‪‬ﺗﺎﻧﯽ روﺳـﯿﺎو ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎوه ﻛـﺮدووه‪ ،‬ﺑـﯚ ﺋـﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﻪ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺷـ‪‬ﺦ ﻋﻪﺑﺪوﻟﺴـﻪﻻم‬ ‫ﺑــﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﺳــﻪرداﻧﯽ روﺳ ـﯿﺎی ﻛــﺮدووه ﺑــﯚ دﯾﺘﻨــﯽ ﺟ‪‬ﮕــﺮی ﻗﻪﯾﺴــﺮی روﺳــﯽ ﻟﻪﻗــﻪﻓﻘﺎس‪ ،‬ﺑﯚﺋــﻪوهی داوای ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ و ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿــﺪاﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨــﻪوهی ﻛــﻮردی ﻟ ـ‪ ‬ﺑﻜــﻪن‪ ،‬ﺑــﻪر ﻟﻪﺷﯚڕﺷــﯽ‬ ‫ﺋﯚﻛﺘﯚﺑﻪرﯾﺶ ﻟﻪﻣﺎوهی ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚو ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎی ﺷـﻪﻣﺰﯾﻨﯽ و ﭼﻪﻧـﺪ ﻧـﺎودار‪‬ﻜﯽ ﺗـﺮی ﻛـﻮرد)ﺟﻪﻣﻌﯿﯿـﻪﺗﯽ ﺋﯿﺴـﺘﯿﺨﻼێ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن(ﯾـﺎن دروﺳـﺘﻜﺮدو داواﯾـﺎن‬ ‫ﻟﻪﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ روﺳﯽ ﻛﺮدﺑﻮو ﻛﻪﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﺑﻜﻪن دهرﺑﺎرهی ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮردو روس دژی ﺗﻮرك‪ ،‬ﺑﻪوﻣﻪرﺟﻪی ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟﻪﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺑﻜـﻪن‪ ،‬ﺋـﻪوهﺑﻮو ﺳـﻤﻜﯚو ﻋﻪﺑـﺪوﻟﺮهزاق‬ ‫ﺑﻪدرﺧﺎن و ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎی ﺷﻪﻣﺰﯾﻨﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﻗﻪﯾﺴﻪردا ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﻛﯿﺎن ﺑﻪﺳﺖ ﻛﻪﭘ‪‬ﻜﻪوه ﺧـﻪﺑﺎت ﺑﻜـﻪن‪ .‬ھـﻪﻣﻮو ﺋـﻪم ھﻪو‪‬ﻧـﻪی ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـ‪ ‬ﺋـﻪﻧﺠﺎم ﺑـﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ روﺳـﯿﺎ ھـﯿﭻ‬ ‫ھﺎوﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺷﻨﻪﻛﺮد و ﺑﻪ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻧﻪﺑﺮدهﺳﻪر‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﺳﻤﻜﯚ دۆﺳﺘﯽ ﺋﻪو ﺑﺰووﺗﻨﻪوه ﺋﺎزاﯾﺨﻮازاﻧﻪ ﺑﻮو ﻛﻪ ﺑﻪرھﻪ‪‬ﺴﺘﻜﺎرﯾﯽ رژﯾﻤﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑـﻮون‪ ،‬ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪﯾﯽ ﮔـﻪرم و‬ ‫ﮔﻮڕی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺳﻪرﻛﺮدهی ﺟﻮ‪‬ﻧﻪوهی دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ﺋﺎزرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﻣﯿﺮزا ﻛﻮﭼﻚ ﺧﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻪرﻛﺮدهی ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﺟﻪﻧﮕﯿﺪا ھـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪(1918‬دا ﺳـﻤﻜﯚ ﻣﺎرﺷـﻪﻣﻌﻮﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﯽ رۆﺣﯽ ﺋﺎﺳﻮرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮﺷﺖ ﻟﻪدوای ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯿﺪا‪ .‬ﺑﻪھﯚی ﺳﻮورﺑﻮوﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳﻪر ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻪواوی ﺑﯚ ﺋـﻪو ﭘﺮۆژهﯾـﻪی ﻛﻪﻋﻪﺑـﺪوﻟﺮهزاق ﻛـﺎری ﺑـﯚ دهﻛـﺮد‬ ‫ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛﻮرد‪ ،‬ﺑﻪھﯚی ﻓﺮاواﻧﺒﻮوﻧﯽ ھﻪ‪‬ﻤﻪت و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺳﻪر ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪت‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ھﻪراﺳﺎن ﻛﺮدﺑﻮو‪،‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪39 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 39‬‬

‫ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺋﻪو ھ‪‬ﺰو دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪی ﻧﻪﺑﻮو ﺑﻪﺷﻪرێ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻧﺎوﺑﻪر‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺮﯾﺎن ﻟﻪﺳﺎزداﻧﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻚ ﻛﺮدهوه ﺑﯚ ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ‪ ،‬ﻛﻪﺑﺮﯾﺘﯿﺒﻮو ﻟﻪﻧﺎردﻧﯽ دﯾﺎرﯾﯿﻪك ﺑﻪﻧﺎو‬ ‫ﻗﻮﺗﻮﯾﻪﻛﯽ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑﻮو ﻟﻪﻧﺎوﯾﺪا ﺑﯚﻣﺒﺎﯾﻪك)ﻧﺎرﻧﺠﯚك(ﯾﺎن داﻧﺎﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚﺋﻪوهی ﻟﻪﻛﺎﺗﯽ ﻛﺮدﻧﻪوهﯾﺪا ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻜﻮژ‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪرﭼﯚﻧ‪‬ﻚ ﺑﻮو ﺳﻤﻜﯚ ﻟـﻪو ﭘﯿﻼﻧـﻪ رزﮔـﺎری ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟﻪﺋـﻪﻧﺠﺎﻣﯽ‬ ‫ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوهی ﺑﯚﻣﺒـﯽ ﻧﺎو ﻗﻮﺗﻮوهﻛﻪ ﺑﺮاﯾﻪك و ﻛﻮر‪‬ﻜﯽ ﻛﻮژرا‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ ﺋﺎﮔﺎدارﯾﺪا ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛـﻮردی‪ ،‬ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪(1919‬دا ﻛﯚﺑﻮوﻧـﻪوهی ﻟﻪﮔـﻪڵ زۆرﺑـﻪی ﺳـﻪرۆك‬ ‫ھﯚزهﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرددا ﻛﺮد‪ ،‬ﻟﻪو ﻛﯚﺑﻮوﻧﻪوهﯾﻪدا ﺑﺎﺳﯽ ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧﯽ ﭼﻪﻛﺪاری دژی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ راﮔﻪﯾﻪﻧﺪرا‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دواﺗﺮ ﺑﺮﯾﺎری دواﺧﺴـﺘﻨﯽ ﺋـﻪو ﺷﯚڕﺷـﻪ درا ﺗـﺎ وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ رای ھ‪‬ـﺰه‬ ‫ﮔﻪورهﻛﺎن‪ ،‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ)‪(1920‬دا ﺟﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﻛﯚﺑﻮوﻧﻪوهﯾﻪﻛﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ)ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﺳﻪرۆﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد(دا ﻛـﺮد ﻛـﻪﺧﯚی ﺳـﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ دهﻛـﺮد‪ .‬ﺑﻪﺷـ‪‬ﻮهی ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜـﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪(1921‬دا‬ ‫دژی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ راﭘﻪری و ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪﻛﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺋـﺎزادﻛﺮد‪ ،‬ﻟﻪﻣﺎوهﯾـﻪﻛﯽ ﻛﻪﻣـﺪا ﺷـﺎرو ﺷـﺎرۆﭼﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﻣﮫﺎﺑـﺎد‪ ،‬ﺷـﻨﯚ‪ ،‬ﺧـﻮی‪ ،‬دﯾﻠﻤـﺎن‪ ،‬ﺳـﻪﻟﻤﺎس‪ ،‬ﻛﻪوﺗﻨﻪدهﺳـﺖ ھ‪‬ـﺰی‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ھﯚزی ﺗﺮی ﻛﻮرد داﯾﺎﻧﻪﭘﺎڵ ﺳﻤﻜﯚو ﺑﻪﺷﺪارﯾﯽ ﺋﻪو راﭘﻪرﯾﻨـﻪﯾﺎن ﻛـﺮد‪ ،‬ﻓـﻪرﻣﺎﻧﺮهواﯾﯽ ﻛـﻮرد ﻟﻪﺷـﺎرهﻛﺎﻧﺪا داﻣـﻪزرا‪ ،‬ﺋـﺎزادی ﺋـﻪم ﻧﺎوﭼﺎﻧـﻪ ﻟـﻪژ‪‬ﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳـﻤﻜﯚ دا‬ ‫در‪‬ـﮋهی ﻛ‪‬ﺸــﺎ ﺗﺎﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪ ،(1922‬دوای ﺋـﻪوهی رهزا ﺧــﺎن ﭘﻪھﻠــﻪوی ﻟـﻪ)‪ (1921‬ﻟﻪر‪‬ﮕــﻪی ﻛﻮدهﺗﺎﯾــﻪﻛﯽ ﺳـﻪرﺑﺎزﯾﯿﻪوه دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮔﺮﺗﻪدهﺳــﺖ‪ ،‬ﻟﻪﺧﯚﺋﺎﻣﺎدهﻛﺮدﻧـﺪا ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﺳــﻪرﻛﻪوﺗﻦ‬ ‫ﺑﻪﺳــﻪر ﺳــﻤﻜﯚداو ﺳــﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛــﻪی ھ‪‬ــﺰه ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛــﺎﻧﯽ ر‪‬ﻜﺨﺴــﺖ و ﺋﻪرﺗﻪﺷــﯽ ﻧــﻮ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨــﺎ‪ ،‬ﻟﻪھﻪﻣﻮوﻻﯾﻪﻛــﻪوه ﻛﻪوﺗــﻪ ﭘــﻪﻻﻣﺎرداﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺋﻪﮔــﻪرﭼﯽ‬ ‫ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬اﻧﯽ ﻛﻮرد ﻣﺎوهی ﭼﻪﻧﺪ رۆژ‪‬ﻚ ﺑﻪرﮔﺮﯾﯿﺎن ﻛﺮدو دﻟﯿﺮاﻧﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ھ‪‬ﺰی ﺋﻪرﺗﻪش وهﺳﺘﺎن‪ ،‬زﯾﺎﻧ‪‬ﻜﯽ زۆری ﮔﯿﺎﻧﯽ و ﻣﺎ‪‬ﯿﯿﺎن ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧـﺪن‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟﻪﺑـﻪر زۆری ھ‪‬ـﺰی دوژﻣـﻦ و‬ ‫ﻛﻪﻣﺒﻮوﻧﻪوهی ﭼﻪك و ﺗﻪﻗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻧﺎﭼﺎرﺑﻮون ﭘﺎﺷﻪﻛﺸﻪ ﺑﻜﻪن ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪو ﺑﮕﻪڕ‪‬ﻨﻪوه ﭼﺎرێ‪ ،‬ﺳﻪرﻛﺮدهﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪرﺗﻪﺷﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ دواﯾﺎﻧﻜﻪوﺗﻦ ﺑﯚ ﺋـﻪوهی ھ‪‬ـﺰی ﻛـﻮرد ﺧـﯚی ر‪‬ﻜﻨـﻪﺧﺎت‬ ‫و ﺟﺎر‪‬ﻜﯽ ﺗﺮ ﭘـﻪﻻﻣﺎرﯾﺎن ﺑﺪهﻧـﻪوه ﻟـﻪﭼﺎرﯾﺶ دهرﯾـﺎﻧﻜﺮدن‪ .‬ﻟﻪﺋـﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋـﻪو ھ‪‬ﺮﺷـﻪ ﮔﻪورهﯾـﻪی ﺋﯿـﺮان ﻛـﺮدی ﺑـﯚ ﺳـﻪر ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧـﺪهﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳـﻤﻜﯚو داﮔﯿﺮﻛﺮدﻧـﯽ ﺑﺎرهﮔـﺎی‬ ‫ﺳﻪرهﻛﯽ ﻟﻪﭼﺎری‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﻟﻪﺧﺰﻣـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﺸـﺎﯾﻪوه ﺧـﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧـﺪه ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی راﭘـﻪڕﯾﻨﻪﻛـﻪدا ﺑﻪﭼـﻪك و ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯽ ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﺳـﻤﻜﯚﯾﺎن‬ ‫دهﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪﭼﯽ ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوه ﻟﻪﺑﺮی ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ و ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺪاﻧﯽ ﻟﻪﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜـﯽ ﺳـﻮﻛﻪ‪‬ﻪی ﺗـﻮرك ﻟـﻪﻧﺎﻛﺎو ﻟﻪﺷـﻪودا ﭘـﻪﻻﻣﺎری ﺳـﻤﻜﯚﯾﺎن ‪ -‬دا ﺑﯿﻜـﻮژن‪ ،‬ﻛـﻪ ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﺪا‬ ‫ژﻧ‪‬ﻜــﯽ ﺳــﻤﻜﯚو ھﻪﻧــﺪ‪‬ﻚ ﻟــﻪﭘﯿﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮژران و ﺧﻪﺳــﺮهوی ﻛــﻮری ﺑــﻪدﯾﻠﮕﯿﺮاو ز‪‬ـﺮو ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ ﺑــﻪﺗﺎ‪‬ن ﺑــﺮا ﺑﻪﭘﻪﻟــﻪﺧﯚﯾﯽ و ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺋﺎﻏــﺎی ﺑــﺮای و ﻛﯚﻣــﻪ‪‬ﻚ ﻟــﻪﭘﯿﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن‬ ‫دهرﺑﺎزﻛﺮدو ھﺎﺗﻨﻪ ﮔﻮﻧﺪی ﺑﻪﺣﺮهﻛﻪ ﻟﻪﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ .‬ﻟﻪﺑﻪرواری) ‪(1923 / 1 / 8‬دا‪ ،‬ﭘﺎش ﭼﻪﻧﺪ رۆژ‪‬ﻜﯿﺶ ﮔﻪﯾﺸﺘﻪ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻻی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدو ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺟـﻪﻣﺎوهرهوه وهﻛـﻮ‬ ‫ﺳﻪرۆﻛ‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻛﻮرد ﭘ‪‬ﺸﻮازی ﮔﻪرﻣﯽ ﻟ‪‬ﻜﺮا‪ .‬دوای ﺋﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ ﺋﺎﻣﺎدهﻧﻪﺑﻮو داواﻛﺎری ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ﺟـ‪ ‬ﺑـﻪﺟ‪ ‬ﺑﻜـﺎت ﻛـﻪ ﻟـﻪﻛﺎﺗﯽ ھـﺎﺗﻨﯽ ﺑـﯚ ﺑﺎﺷـﻮوری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﻛﺮدﺑﻮون ﺑﻪﺋﻮﻣﯿﺪی ﺋﻪوهی ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺑﺪهن ﺑﮕـﻪڕ‪‬ﺘـﻪوه ﺑـﯚ ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪی ﺧـﯚی‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ﻟـﻪرۆژی)‪ (1923 / 2 / 23‬ﺑﻪﻓﺮۆﻛـﻪ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣـﻪﯾﺎن ﺑـﯚ ﺳـﻤﻜﯚ ﻓـ‪‬ێ داﯾـﻪ ﺧـﻮارهوه‪،‬‬ ‫ﻛﻪﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﻪ دﺳــﺘﺒﻪﺟ‪ ‬ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑــﻪﺟ‪ ‬ﺑﮫ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺳــﻤﻜﯚش ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪوه ﻧﺎﭼــﺎر ﺑــﻮو ﻟــﻪ)‪ (1923 / 2 / 28‬ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑــﻪﺟ‪ ‬ھ‪‬ﺸــﺖ و ﭼــﻮو ﺑــﯚ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ‪ .‬رهﺷــﯿﺪ ﺟــﻪودهت و ﻓﺎﯾــﻪق‬ ‫ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ‪ ،‬دوو ﺋﻪﻓﺴﻪری ﻛﻮرد ﺑﻮون ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯿﺪا ﭼﻮون‪ ،‬رهﺷﯿﺪ ﺟﻪودهت راو‪‬ﮋﻛﺎری ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ)‪(1925‬دا ﺳﻤﻜﯚ ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﭼﺎری و ھﻪر ﻟﻪو ﺳﺎ‪‬ﻪدا ﻟﻪﮔﻪڵ رهزا ﺷﺎ ﯾـﻪﻛﺘﺮﯾﺎن‬ ‫ﺑﯿﻨﯽ و ﺳﻮ‪‬ﻨﺪی ﺧﻮارد ﻛﻪھﻪﺗﺎ ﻣﺎوه ﺑ‪‬ﺪهﻧﮓ داﻧﯿﺸ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﭘﺎش ﺳﺎ‪‬ﻚ ﺳﻪری ﺑﻪرزﻛﺮدهوه و ﺑﻪﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ھﻪرﻛﯽ ھ‪‬ﺮﺷـﯿﺎن ﺑـﺮده ﺳـﻪر ﺷـﺎری ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس‬ ‫و ﮔﻪﻣﺎرۆﯾﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﻣﺠﺎرهﺷﯿﺎن ﺷﻜﺎو ھﻪﺗﺎ ﺳﻨﻮوری ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛﺸﺎﯾﻪوه ﻟﻪوی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﭼﻪﻛﯿﺎﻧﻜﺮد‪ .‬ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ)‪(1926‬دا ﭼﻮوه ﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﻋﯿﺮاﻗﻪوهو ﻟـﻪ)‪(1927‬دا دووﺑـﺎره ﭼـﻮوه‬ ‫ﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎوه‪ ،‬ﺳﻪرﻟﻪﻧﻮێ ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ)‪(1928‬دا ﻟﻪﮔﻪڵ ﭼﻪﻧـﺪ ﭘﯿـﺎو‪‬ﻜﯽ ﺧﯚﯾـﺪا ﭼـﻮوه ﻧـﺎو ﺧـﺎﻛﯽ ﻋﯿﺮاﻗـﻪوه‪ ،‬ﻛـﻪ ﺋ‪‬ـﺮان داوای ﺳـﻤﻜﯚی ﻛـﺮد ﻟـﻪﻋﯿﺮاق‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ ﻋﯿـﺮاق وه‪‬ﻣـﯽ‬ ‫داﯾﻪوه ﺳﻤﻜﯚ ﭘﻪﻧﺎﺑﻪری ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪو ﻧﺎدر‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬دووﺑﺎره ﭘﺎش ﭼﻪﻧﺪ ﻣﺎﻧﮕ‪‬ﻚ ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﻧـﺎو ﺧـﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ .‬ﺟﻤﻮﺟـﯚ‪‬ﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﻪردهواﻣﺒﻮو ﺗﺎﺳـﺎ‪‬ﯽ)‪ (1930‬ﻧﺎﺋـﺎراﻣﯽ ﺑـﯚ ﺋ‪‬ـﺮان دروﺳـﺖ‬ ‫ﻛﺮدﺑﻮو‪ ،‬رهزا ﺷﺎ ﺑﯚﯾﺪهرﻛﻪوت ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪﺷﻪڕ ھﯿﭽﯽ ﺑﯚﻧﺎﻛﺮ‪‬ﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟﻪﻧﺎوﯾﺒﻪر‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪروهﻛﻮ ﻧﻪرﯾﺘﯽ ﻓﺎرﺳﻪﻛﺎن ﻛﻪ رژﯾﻤﻪ ﯾﻪك ﻟﻪدوای ﯾﻪﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ھـﻪﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ‬ ‫ﺑﻪردهواﻣﻦ ﻟﻪﺳﻪری ﻛﻪﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و ﺳﻪرﻛﺮدهی ﻛﻮردﯾﺎن ﺑﻪﻓ‪ ‬و ﻟﻪر‪‬ﮕﻪی ﮔﻔﺘﻮﮔﯚوه ﺑﻪﻧﺎﻣﻪردی ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدووه‪ ،‬ﺑﻪوﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ رهزا ﺷﺎ ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﭘﯿﻼﻧـﯽ ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ﺳـﻤﻜﯚی داڕﺷـﺖ‬ ‫ﻛـﻪﺑــﻪﻧﺎوی ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚوه ﺑﺎﻧﮕﮫﯿﺸــﺘﯽ ﻛــﺮد ﺑــﯚ ﺷــﺎری ﺷــﻨﯚ‪ ،‬ﺳــﻤﻜﯚش ﺑــﻪﺧﯚﯾﯽ و ﭼﻪﻧــﺪ ﺳــﻮاره و ﭘﯿــﺎدهوه ﺑــﯚ ﺋــﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳــﺘﻪ ﮔﻪﯾﺸــﺘﻪ ﺷــﻨﯚو ﭼﻪﻧــﺪ رۆژ‪‬ـﻚ ﻣﺎﯾــﻪوه‪ ،‬ﭘﺎﺷــﺎن ﻟﻪﺑﯚﺳــﻪﯾﻪﻛﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪرداﻧﻪدا ﻟﻪ)‪21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪(1930‬دا ﺳـﻤﻜﯚو ﭼﻪﻧـﺪ ﻛﻪﺳـ‪‬ﻚ ﻟـﻪھﺎور‪‬ﻜﺎﻧﯽ ﺷـﻪھﯿﺪﻛﺮان و ﺧﻪﺳـﺮهوی ﻛـﻮری ﺑﻪﺑﺮﯾﻨـﺪاری ﺧـﯚی دهرﺑـﺎزﻛﺮد‪ ،‬ﻓﺎرﺳـﻪﻛﺎن ﻟـﻪراﺑﺮدوو دا ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ﻛﻪﺳـﯽ‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺳﻤﻜﯚﯾﺎن ﺑﻪو ﺷ‪‬ﻮه ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧﻪﯾﻪ ﺷﻪھﯿﺪ ﻛﺮدووه‪ .‬دوای ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺗﻪرﻣﻪﻛﻪﯾﺎن ﺑﺮدو ﺷﻮ‪‬ﻦ ﺑﺰرﯾﺎن ﻛـﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻛﻪﺳـﻮﻛﺎری ﻧـﺎزاﻧﻦ ﻟـﻪچ ﮔﯚرﺳـﺘﺎﻧﯿﻚ دا‬ ‫ﻧ‪‬ﮋراوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﺘﺮﯾﺶ ﺗﻪرﻣﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺮای و ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎوﻛﯽ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻓﺎرس و ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﻪوه ﺑﻪھﻪﻣﺎن ﺷ‪‬ﻮه ﺷـﻮ‪‬ﻦ ﺑﺰرﻛـﺮاوه‪ .‬ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯿـﺪا ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪو ﺳـﻪرﻛﺮداﻧﻪ ﻧـﻪﺑﻮو‬ ‫ﻛــﻪ ﺑــﻪﻧﺎوی ﻛــﻮردهوه ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﯽ ﺑﻜــﺎت و ﺑـــﻪدوای ﭘﻠﻪوﭘﺎﯾــﻪدا ﺑﮕــﻪر‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪھــﻪو‪‬ﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧــﻪوهی ﺳــﻪروهت و ﺳـــﺎﻣﺎﻧﯽ زۆردا ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺑﻪرژهوهﻧــﺪﯾﯽ ﺧــﯚی ﺑﺨﺎﺗــﻪﭘ‪‬ﺶ ﺑﻪرژهوهﻧـــﺪی‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهﻛﻪﯾﻪوه‪ ،‬ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوه ﻣﺎڵ و ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﭘ‪‬ﻨﺎوی ﻛﻮرددا داﻧﺎو ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻛﻪﺳﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﻛﻪﺷﯽ ﻛﺮد ﺑﻪﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﻛﻮرد و ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋﺎوارهو دهرﺑﻪدهری و‪‬ﺗﺎن ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوهﻛﺎن‬ ‫‪ -1‬ﻣﺤﻪﻣﻪد رهﺳﻮڵ ھﺎوار‪ -‬ﺳﻤﻜﯚ)ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك(و ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯽ ﻛﻮرد‪ -‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،2005 ،‬ﭼﺎﭘﯽ دووهم‬ ‫‪ -2‬ﺣﻪﺳﻪن ﺋﻪرﻓﻪع ‪ -‬ﻛﻮردهﻛﺎن‪ ،‬وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺳﻪردار ﻣﺤﻪﻣﻪد‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪2001 ،‬‬ ‫‪ -3‬ﻧﻪوﺷﯿﺮوان ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﺋﻪﻣﯿﻦ ‪ -‬ﻛﻮردو ﻋﻪﺟﻪم‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪2005 ،‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪40 :‬‬

‫‪Page : 40‬‬

‫ﺗﯿﺸﻜ‪‬ﻚ ﺑﯚﺳﻪر ڕۆژﻧﺎﻣﻪﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‬ ‫ڕ‪‬ﻨﺎس ﻧﻪورۆزی‬ ‫ڕۆژﻧﺎﻣﻪی "ﻛﻮرد" ﺋﯚرﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰوﺗﻨﻪوهی ﻛﻮرد ﺑﻮو ﺑﻪ ڕ‪‬ﺒﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك )ﺳﻤﻜﯚ(‪ .‬ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﻛﻠ‪‬ﺸﻪی ﻧﺎوی ڕۆژﻧﺎﻣﻪی "ﻛﻮرد"‬ ‫وا ﻧﻮوﺳﺮاوه‪" :‬ڕۆژﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺋﻪدهﺑﯽ‪ ،‬ﺋﻪﺧﺒﺎری‪ ".‬ﻟـﻪﻻی ڕاﺳـﺘﯽ ﻛﻠ‪‬ﺸـﻪﻛﻪدا ﺋـﻪم ﺋﺎﻣﺎژاﻧـﻪ ﻧﻮوﺳـﺮاون‪" :‬ﺟ‪‬ﮕـﻪی ﺋﯿـﺪاره‪ :‬ورﻣـ‪،‬‬ ‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪی ﻏﯿﺮهت"‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ‪ :‬ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺗﻮرﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻪﻗﺎﻻﺗ‪‬ﻚ ﻣﻪﻧﻔﻪﻋﻪت ﻛـﻮردان ﺗ‪‬ـﺪاﺑ‪ ‬وهردهﮔﯿـﺮێ‪ ،‬ﺟـﺎرێ ﻟـﻪ ھـﻪر ھﻪﻓﺘـﻪدا ﯾـﻪ ﻚ‬ ‫ﻛ‪‬ﻚ‬ ‫ﭼﺎپ دهﻛﺮێ‪12 ،‬ی ﻣﺎﻧﮓ ﺷﻪوال ‪ ."1340‬ﻟـﻪﻻی ﭼـﻪﭘﯽ ﻛﻠ‪‬ﺸﻪﻛﻪﺷـﺪا ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋﺎﻣـﺎژهﻛﺮدن ﺑـﻪ ﻧـﺮخ و ﺋﺎﺑﻮوﻧـﻪی ڕۆژﻧﺎﻣﻪﻛـﻪ‪ ،‬ﻧﻮوﺳـﺮاوه‪:‬‬ ‫"ﺣﻪﻗﯽ ڕۆژﻧﺎﻣﻪ ﭘ‪‬ﺸﻪﻛﯽ وهردهﮔﯿـﺮێ"‪ .‬ﻟـﻪﻧﺎو ﺧـﻮدی ﻛﻠ‪‬ﺸﻪﻛﻪﺷـﺪا ‪ 1340‬ﻧﻮوﺳـﺮاوه‪ ،‬ﻛـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ ڕۆژﻧﺎﻣﻪﻛﻪﯾـﻪ و دهﻛﻪ ﻪ‬ ‫و‪‬ﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1922‬ی زاﯾﯿﻨﯽ‪.‬‬ ‫زﻣــﺎﻧﯽ ڕۆژﻧﺎﻣﻪﻛــﻪ‪ :‬ﻛــﻮردی "ﻛﻮرﻣــﺎﻧﺠﯽ ﻧــﺎوﯾﻦ" و ﻓﺎرﺳــﯽ‪ .‬ﺋــﻪﻟﻔﻮﺑ‪ :‬ﻋــﻪرهﺑﯽ‪ .‬ﺋــﻪم ڕۆژﻧﺎﻣﻪﯾــﻪ ﻛــﻪ ﺑﺰوﺗﻨــﻪوهی ﻛــﻮردی ﻟــﻪ ڕۆژھــﻪ‪‬ﺗــﯽﯽ‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪ ڕ‪‬ﺒﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك ﻟﻪ ﺷﺎری ﺋﻮرﻣﯿﻪ دهرﯾﻜﺮدووه‪ .‬ﯾﻪﻛﻪم ژﻣﺎرهی ﻟﻪ ڕۆژی ‪12‬ی ﺷﻪواﻟﯽ ‪1922) 1340‬ی زاﯾﯿﻨﯽ( ﺑﻪ ﻧﺎوی "ﻛﻮرد" دهرﭼﻮوه‪.‬‬ ‫زۆر ﻟﻪ ﻧﻮوﺳﻪراﻧﯽ ﻛﻮرد ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺗﻤﺪنی ﻧﻮوﺳﻪری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺎن دووﭘﺎت ﻛﺮدۆﺗﻪوه‪ ،‬ﻛﻪ ﭘ‪‬ﯿﺎن واﯾﻪ ﺋﻪم ڕۆژﻧﺎﻣﻪﯾﻪ ﺳﻪرهﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺎوی "ڕۆژی ﻛـﻮرد ‪ -‬ﺷـﻪوی ﻋﻪﺟـﻪم"‬ ‫و ﭘﺎﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺎوی "ڕۆژی ﻛﻮرد" و ﻟﻪ دواﯾﯿﺸﺪا ﺑﻪ ﻧﺎوی "ﻛﻮرد" دهرﭼﻮوﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻣﻦ دوور ﻧﺎﺑﯿﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺰوﺗﻨﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ڕۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﺑـﻪر ﻟـﻪ ڕۆژﻧﺎﻣـﻪی "ﻛـﻮرد"‪ ،‬دوو ڕۆژﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﯾﺎ ﺋﯚرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎوی "ڕۆژی ﻛﻮرد ‪ -‬ﺷﻪوی ﻋﻪﺟﻪم" و "ڕۆژی ﻛﻮرد" دهرﺧﺴﺘﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺶ ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻋﻪﺑﺪوﻟﺮهزاق ﺑﻪدرﺧﺎن ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1912‬دا ﮔﯚﭬﺎر‪‬ﻜﯽ ﻟﻪ ﺷﺎری ﺧﻮی ﺑﻪ ﻧـﺎوی‬ ‫"ﻛﻮردﺳﺘﺎن" دهرﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﺎش ﭼﻮوﻧﯽ ﻋﻪﺑﺪوﻟﺮهزاق ﺑﻪدرﺧﺎن ﺑﯚ ﺳﺎﻧﺘﭙﺘﺮﺳﺒﻮرگ‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1913‬وه ﺑﻮوهﺗـﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳـﯿﺎری ﺋـﻪم ﮔﯚﭬـﺎره ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1914‬ﺑـﻪردهوام‬ ‫ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﭘ‪‬ﻢ واﯾﻪ دوای وهﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﯚﭬﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ‪ 1921-1914‬ﺗﺎﻛﻪ ژﻣﺎرهﯾﻪك ﯾﺎ ﭼﻪﻧﺪ ژﻣﺎرهﯾـﻪﻛﯽ ﻛـﻪﻣﯽ ﻟـﻪ ڕۆژﻧﺎﻣـﻪ ﯾـﺎ ﺋﯚرﮔـﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی "ڕۆژی‬ ‫ﻛﻮرد ‪ -‬ﺷﻪوی ﻋﻪﺟﻪم" دهرﺧﺴﺘﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬و دوای ﺋـﻪوﯾﺶ ﺗﺎﻛـﻪ ژﻣـﺎره ﯾـﺎ ﭼﻪﻧـﺪ ژﻣﺎرهﯾـﻪﻛﯽ ﻛـﻪﻣﯽ ﻟـﻪ "ڕۆژی ﻛـﻮرد" و ﺋـﻪﻧﺠﺎ ﺋـﻪم ڕۆژﻧﺎﻣـﻪی "ﻛـﻮرد"هی دهرﺧﺴـﺘﺒ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑﯚﭼـﻮوﻧﯽ ﻣـﻦ و‬ ‫ﺑﻪﮔﻮ‪‬ﺮهی ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨﻪوهﻛﺎﻧﻢ ﻟﻪ دﯾﺮۆﻛﯽ ﺑﺰوﺗﻨﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ "ڕۆژی ﻛﻮرد ﺷﻪوی ﻋﻪﺟﻪم" و "ڕۆژی ﻛﻮرد" دهﺑ‪ ‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪم "ۆژﻧﺎﻣﻪی "ﻛﻮرد"ه ﺟﯿﺎواز ﺑﻦ‪.‬‬ ‫‪2004 / 10 / 07‬‬ ‫ﺋﺎرﺷﯿﭭﯽ ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری دﯾﻤﺎﻧﻪ‬

‫ﺗﯿﺸﻜ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺳﻪر دژاﯾﻪﺗﯽ ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪ ﭼﻪﻛﺪارهﻛﺎن و ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ روس و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰو ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی ﺟـﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا ﺑ‪‬ﮕﻮ‪‬ـﺪان ﺑﻪﺑ‪‬ﻼﯾـﻪﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان ھﻪر ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﯿﺎن ﺑﯚ ﭘﺎﺳﻪواﻧﯽ و ﺳﻮودی ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﯚی‪ ،‬ﺳـﻮﭘﺎﯾﺎن رهواﻧـﻪی ﺋ‪‬ـﺮان ﻛـﺮد‪ ،‬روﺳـﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﻪر ﻟﻪﺟﻪﻧﮓ ﭼﻪﻧﺪان ﯾﻪﻛﻪی ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯿﺎن ﻟﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﺧﺰﻣﻪﺗﻪوهو ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪش ﺑـﻪﻛﺮده ﺋـﻪوان‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﯾﺎن دهﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪڕوا‪‬ﻪﺗﺪا ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺋﻪوهی روﺳﯿﺎی ﺗﻪزاری ﺑ‪‬ﻼﯾـﻪﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺑﻪزاﻧـﺪووهو ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎری‬ ‫ﻟ‪‬ﻨﻪﻛﺮدووه‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﺳﻪرﺑﺎزی ﺧﯚﯾـﺎن رهواﻧـﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﻛـﺮدو ﺗﯿﺎﯾـﺪا ﻣﺎﻧـﻪوه‪ ،‬ﺑـﻪوﺟﯚره ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی‬ ‫ﺟﻪﻧﮓ ﺳﻪرﺑﺎزهﻛﺎﻧﯽ روس ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚرھﻪﻻﺗﯿﺎن ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾـﻪك داﮔﯿﺮﻛـﺮدو ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎن ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن و‬ ‫ﻧﻪﺳﺘﯚرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ ﺑﯚ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ ﺳﻮودﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺒﯿﻨﻦ‪.‬‬ ‫)ﺳﯿﺒﯿﻞ ﺟﯽ‪ .‬ﺋﻪدﻣﯚﻧﺪز( ھﯚﻛﺎری ﻛﯚﭼﯽ ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﻪﺳﺘﯚری ﺑﯚ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪوﺟﯚره ﺑﺎﺳﺪهﻛﺎت‪ :‬ﺋﻪواﻧﻪ ﻣﺮۆﭬﯽ ﻛ‪‬ﻮﻧﺸﯿﻦ و ﺷﻪڕﻛﻪرن ﻟﻪﺑـﻪھﺎری ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1916‬ﺑﻪھﺎﻧـﺪاﻧﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی‬ ‫ھ‪‬ﺰی روﺳﯽ ﻛﻪ ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪ )ﺧﯚرھﻪﻻﺗﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ( ﺑـﻮون دهﺳـﺘﯿﺎﻧﻜﺮد ﺑﻪﭘـﻪﻻﻣﺎردان و ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎژاوهﯾـﺎن ﺗ‪‬ﻜـﻪوت‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﭘﺎﺷﻪﻛﺸـﻪی ﻧـﺎوهﺧﺘﯽ روﺳـﻪﻛﺎن ﺋـﻪو ﻣﺮۆﭬﺎﻧـﻪی‬ ‫ﺗﻮوﺷﯽ ﺗﯚ‪‬ﻪ ﻟ‪‬ﺴﻪﻧﺪﻧﻪوه ﻛﺮد‪ ،‬ﺋﻪواﻧﻪی ﻛﻪ ﻟﻪوهوﺑﻪر ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﺳﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ روﺳﺪا ﺑﻮون ﺑﻪردهواﻣﯿﯿﺎن ﺑﻪﺷﻪڕ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻪرﺑﺎزاﻧﯽ ﺗﻮرﻛﺪا دهدا‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪41 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 41‬‬

‫)ﺋﻪدﻣﯚﻧﺪ( ژﻣﺎرهی ﭘﻪﻧﺎدراواﻧﯽ ﻧﻪﺳﺘﯚرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪ)‪ (35‬ھﻪزار ﻛﻪس داﻧﺎوه‪ ،‬ﺑﻪﻻم )ﻛﯿﺴﺮهوی( ﺑﻪ)‪ (50‬ھﻪزاری ﻟﻪﻗﻪ‪‬ﻪﻣﺪاوه‪ ،‬ﺋﻪواﻧﻪ ﻟﻪﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﯚﭼﻜﺮدووی ﻋﯿﺴـﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮون ﻟﻪﮔﻪڵ ﻛﻪﻣﯿﻨﻪﯾﻪﻛﯽ ﺋﺎﺳﻮوری و ﺋﻪرﻣـﻪﻧﯽ ﻛﻪﭼﻪﻧـﺪ ﭼﺎﺧ‪‬ـﻚ ﺑﻪرﻟـﻪوه ﻟﻪﺑﻪﺷـﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوای دهرﯾﺎﭼـﻪی )ورﻣـ‪(‬و ﺷـﺎری )ورﻣـ‪ (‬ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﺑـﻮو ﺑـﻮون‪) ،‬ﺋﻪرﻓـﻪع( دهرﺑـﺎرهی‬ ‫ھﺎوﺳﻪﻧﮕﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪو ﭘﻪرﺗﻮﺑﻼوی ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪوﺟﯚره دهﻧﻮوﺳ‪ :‬ﻟﻪﺧﯚرﺋﺎوای دهرﯾﺎﭼﻪی ورﻣـ‪ ‬دوو ﻧﺎوﭼـﻪ ھـﻪﺑﻮون ﻛـﻪ داﻧﯿﺸـﺘﻮاﻧﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗ‪‬ﻜـﻪﻻوﺑﻮون ﻟـﻪﺋﺎزهری زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﻪﻻم ﺟﻪﻋﻔﻪری ﻣﻪزهب ﺑﻮون و ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪﻧﺎوﯾﺎﻧﺪا دهژﯾﺎن ﻛﻪ ﺳ‪ ‬ﺑﻪش ﻟﻪﭼﻮارﺑﻪﺷﯿﺎن ﻣﻮﺳﻮ‪‬ﻤﺎﻧﺒﻮون و ﺑﻪﺷﻪﻛﻪی ﺗﺮﯾﺎن ﻣﻪﺳـﯿﺤﯽ‪ ،‬ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑـﺎﻛﻮوری )ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس(ﯾـﺶ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ)ﺷﻪﺳﺖ ﺋﺎﺑﺎد(ی ﻧﺎﺳﺮاوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری )ورﻣ‪ (‬ﻛﻪﺧﺎوهﻧﯽ )ﺳ‪‬ﺴﻪد ﺋﺎﺑﺎد(هو دهﻛﻪو‪‬ﺘﻪ ﻧ‪‬ـﻮان دهﺷـﺘﯽ دهرﯾﺎﭼﻪﻛـﻪو ﺷـﺎﺧﻪﻛﺎن ﻛـﻪﺑﺎرهﮔﺎی ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﯿـﻪو ﻻی‬ ‫ﺧﯚرﺋـﺎوای ﻛــﻪوﺗﻮوه‪ ،‬ھــﻪروهھﺎ ﻧﺎوﭼــﻪﻛﺎﻧﯿﺘﺮی ﺗــﻪرهﻓﯽ )رهزاﺋﯿﯿــﻪ(ش واﺗــﻪ ﻻی ﺑــﺎﻛﻮوری و ﺧﯚرﺋــﺎوای و ﺑﺎﺷــﻮوری ﺷــﻮ‪‬ﻨﯽ داﻧﯿﺸــﺘﻨﯽ ﻛﻮردهﻛــﺎن ﺑــﻮو ﺑﻪوﭘ‪‬ﯿــﻪ زۆرﯾﻨــﻪی ﺟﻪﻋﻔﻪرﯾﯿــﻪ‬ ‫ﺋﺎزهرﯾﯿﻪﻛﺎن ﻛﻪﻛﻮرد ﺑﻮون ﻟﻪﻧﺎوﯾﺎﻧـﺪا ﻛﻪﻣﯿﻨﻪﯾـﻪﻛﯽ ﺋﺎﺳـﻮوری داﻧﯿﺸـﺘﻮو ھـﻪﺑﻮو‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗـﻪ ﺋـﻪوه زاﻧـﺮاوه ﻛـﻪ ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻧﺰﯾﻜـﻪی ‪ 40‬ھـﻪزار ﻛـﻪس ﺑـﻮون ﻛـﻪ ﭘﻪﻧﺎﯾﺎﻧـﺪا‬ ‫ﺑﻪ)ﻧﻪﺳﺘﯚرﯾﯿﻪﻛﺎن(ی دهرﺑﻪدهری و ﻛﻪ ﺑـﻪ)ﺟﯿﻠـﯚ( ﯾـﺎن )ﺟﻠـﯚ( ﻧﺎﺳـﺮاون و ھـﺎودهرد ﺑـﻮون‪ ،‬روﺳـﻪﻛﺎن ﻟـﻪ)ورﻣـ‪(‬ش ﺳـﻮﭘﺎﯾﻪﻛﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـﺎن ﻟﻪﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن دروﺳـﺘﻜﺮد‪ ،‬ﻟـﻪو دهﻣﻪﺷـﺪا‬ ‫ﺳــﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯽ و ھﻪﻧــﺪ‪‬ﻚ ﺳــﻪرﭼﺎوهی ﺧﯚرﺋــﺎواﯾﯽ ﺗــﺮﯾﺶ ﻧﻪﺳــﺘﯚرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑــﻪﺟﯿﻠﯚﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﻮوری ﻧــﺎوﺑﺮدووه‪ ،‬ﺋﻪﻣﺎﻧــﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧــﺪی ﮔــﻪرﻣﯿﺎن ﻟﻪﮔــﻪڵ راﺑــﻪری ﻣﻪزهﺑﯿﯿﺎﻧــﺪا‬ ‫دروﺳــﺘﻜﺮدﺑﻮو‪) ،‬ﻻزارﯾــﻒ( دهرﺑــﺎرهی ﭼﯚﻧﯿــﻪﺗﯽ ﺋــﻪم ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎﻧــﻪ ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ :‬ﺣﻜﻮﻣــﻪﺗﯽ روﺳــﯿﺎ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﺑ ـ‪‬ی )‪ (500‬رۆﺑ‪‬ــﯽ داوه ﺑــﻪ)ﻣﺎرﺷــﯿﻤﻮون(‪ .‬ﺋــﻪو دوو ﻟﻪﺷــﻜﺮهش ﻛــﻪ‬ ‫ﻟﻪﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺋﺎﺳﻮور‪‬ﻦ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی داﯾﻤﻪزراﻧﺪوون‪ .‬ﻟﻪواﻧﻪ ﻟﻪﺷﻜﺮ‪‬ﻜﯽ ﭘﯿﺎدهی ﻟ‪‬ﺪروﺳﺘﻜﺮدووه ﺑﯚ ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺋﻪواﻧـﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿـﺎن ﺧﺮاﭘـﻪﻛﺎرﯾﯽ و ﺋـﺎزارداﻧﯽ ﮔـﻪورهﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد‬ ‫ﺑﻮوه ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ زووﺗﺮ ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺎن ﻟﻪﺳﻪرداوه‪.‬‬ ‫وﻻﺗ‪‬ﻜﯽ ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ‬ ‫ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪﭘﻪرۆﺷﻪوه ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎن ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋﺎوا داﺑﻪﺷﺒﻜﻪن و وﻻﺗ‪‬ﻜـﯽ ﻋﯿﺴـﺎﯾﯽ داﺑﻤـﻪزر‪‬ﻨﻦ ﻛﻪﻧﯿﯿـﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﯚ دهرﺧﺴـﺘﻮوهو ﺋﺎرهزووﯾـﺎن ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﻗﺴـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛـﺮدووه‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺳﻮ‪‬ﻤﺎﻧﻪ ﻛﻮردهﻛﺎن و ﺋﺎزهرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪواﻧﻪدا ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛﻪدا ھﻪﺳﺘﯿﺎن ﺑﻪﺗﻪﻧﯿﺎﯾﯽ ﺧﺮاﭘـﻪﻛﺎرﯾﯿﺎن ﻛـﺮدووه‪ ،‬دهو‪‬ﻪﺗـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎواش وهﻛـﻮ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰو ﻓﻪڕهﻧﺴـﺎ ﺟﻮو‪‬ـﻪﯾﺎن‬ ‫ﺧﺴﺘﻮوهﺗﻪﺑﻪر ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎن و ﻧﻪﺧﺸﻪﯾﺎن ﺑﯚ داڕﺷﺘﻮون‪ ،‬ﻟﻪم ھﻪو‪‬ﻪﯾﺎﻧﺪا ھﯚﻛـﺎری ﺗـﺮﯾﺶ ھـﻪﺑﻮوه ﻟﻪواﻧـﻪ ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ ﻛـﻪ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﯿﯿـﻪﻛﺎن و ﺋﻪوروﭘﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺗﯿﺎﯾـﺪا ھﺎوﺑﻪﺷـﺒﻮون‪ .‬ﺋـﻪم‬ ‫ﺋﺎﯾﯿﻨﻪ ھﺎوﺑﻪﺷﻪ واﯾﻠ‪‬ﻜﺮدوون ﻟﻪڕۆژﮔﺎری ﺳﻪﻓﻪوﯾﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه ﺑﭽﻨﻪ ﻧﺎو ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ﻟﻪﻣﻪﺷﺪا ﺑﯚﺋﻪوه ﺑﻮوه ﻟﻪﻣﻪزهﺑﯽ ﻛﺎﺳﯚﻟﯿﻜﯿﯿﻪوه ﺑﯿﺎﻧﻜﻪن ﺑﻪﭘﺮۆﺗﺴﺘﺎن‪.‬‬ ‫ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1916‬ﯾﻪﻛ‪‬ﺘﯿﯿﻪﻛﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚو ﻧﺎﺳﺮاوﯾﺎن ھﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚﺋﻪﻣﻪ ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﻛﺪارﯾﯿﺎن و ﺑﺎزووی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﺎن ﻛﻪوﺗﻨﻪ ﻛﺎرﻛﺮدن‪) .‬ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺗﻪﻣـﻪددون( ﻟـﻪڕووی ﺑﺎﺳـﻜﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ‪ 20‬ﺧﺎ‪‬ﯽ ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﻛﺪارﯾﯿﺎن ﺑﯚ داﻧﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﺎﺳﻮوری ﭘﻪرﻟـﻪﻣﺎﻧﯽ ﺑـﻮو ﺑـﯚ دروﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ وﻻﺗ‪‬ﻜـﯽ ﺋﺎﺳـﻮوری ﻛـﻪ ﻟـﻪﻧﺎوﯾﺎ ﺳﯿﺴـﺘﻤﯽ داراﯾﯿـﺎن ر‪‬ﻜﺒﺨـﻪن‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﻜﯚﺷﻦ ﺑﯚ زﯾﻨﺪووﻛﺮدﻧﻪوهی زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﯾﺎﻧﯽ و ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﯽ ﭘ‪‬ﺒﻜﻪن‪ ،‬دهرﺑﺎرهی ﺑﻪﻧﺪی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﭘﻪﯾ‪‬هوﻧﺎﻣﻪی ﺋﻪو ﺳﻮﭘﺎ ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪ دهﻧﻮوﺳـ‪ :‬ھﯚﻛـﺎری ﺑﻨـﻪڕهﺗﯽ ﺑـﯚ دروﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋـﻪو‬ ‫ﯾﻪﻛ‪‬ﺘﯿﯿﻪ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﻪ ﺋﻪوهﺑﻮو ﮔﻪﻟﯽ )ﻧﻪﺳﺎرا( ﺑﻪھﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚو ژﯾﺎﻧﯽ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺑﮕﺎت!‬ ‫ﻟﻪو ﺧﺎﻻﻧﻪی ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ دﯾﺎرﯾﻤﺎﻧﻜﺮد دهﺑ‪‬ﺖ‪) :‬ورﻣ‪ (‬و )ﻣﻮﺳ‪ (‬و )ﺗﻮرﻋﺎﺑﺪﯾﻦ(و )ﻧﻪﺳﯿﺒﯿﻦ(و )ﺟﻪزﯾﺮه(و )ﺟﯚﻻﻣﻪﻟﻚ( )ﺟﯚﻻﻣ‪‬ﺮگ( ﺑﭽﻨﻪ ﭘﺎڵ روﺳﯿﺎی ﮔـﻪوره )ﺑﯚﺋـﻪوهی ﺳﻪرﺑﻪﺳـﺘﺒﻦ‬ ‫و ﻟﻪﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﻧﯿﺰاﻣﯿﺸﺪا ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوﺑﻦ(‪ ،‬ﺑﻪﮔﻪڕاﻧﻪوهی روﺳﻪﻛﺎن و ﺑﻪﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯿﺎن ﻧﯿﺸﺎﻧﺪا ﺑﯚ ﺟﻪﻧﮓ‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯿـﺎن ﻛـﻪ ﻟﻪوهوﺑـﻪر‬ ‫روﺳﻪﻛﺎن ﻛﯚﯾﺎﻧﻜﺮدﺑﻮوﻧـﻪوه ﺗـﻪواوی )ورﻣـ‪(‬و ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋـﻪﺗﺮاﻓﯿﺎن دهﺳﺘﺒﻪﺳـﻪرداﮔﺮت‪ ،‬ﺑـﻪو ﻛﺎرهﺷـﯿﺎن ﺗﺮﺳـﯿﺎن ﺧﺴـﺘﻪد‪‬ﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﻪوه‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻻﯾـﺎن ھـﻪﻣﻮو ﻛﺎرهﻛـﻪ ھـﻪر‬ ‫ﺋﻪوهﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪراﻧﺒﻪر ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯿﺸﺪا ﻛﻪﺋﺎﺷﻨﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪوهوﺑـﻪرﯾﺎن ھـﻪﺑﻮو ﻧﻪﯾﺎﻧـﺪهﺗﻮاﻧﯽ دژﯾـﺎن ﺑﻮوهﺳـﺘﻨﻪوه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن ھـﺎﺗﻦ ﺑﻪدهﻧﮕﯿﺎﻧـﻪوهو ﻟـﻪو ڕهﺷـﻪﻛﻮژﯾﯿﻪی ﻛـﻪ ﻟﻪﺷـﺎری‬ ‫)ورﻣ‪ (‬دروﺳﺘﺒﻮو رزﮔﺎرﯾﺎﻧﻜﺮدن‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﭼﺎوهڕواﻧﯿﯿﺪا‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺑﺎرهﮔﺎی ﺧﯚی ﻟﻪ)ﻗﺘﻮور(و )ﭼﮫﺮﯾﻖ( ﻟﻪﭼﺎوهڕ‪‬ﯽ رووداوهﻛﺎﻧﺪا ﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﻧﻪدهﺗﺮﺳﺎ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ھﻪرﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻮواﯾﻪ ﻟﻪﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ دهدرا‪،‬‬ ‫ﻻی ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﻜﺎك ﻛﯚﺳﭗ ﺑﻮو ﻟﻪﺑﻪردهﻣﯿﺎﻧﺪا ﺑﻪﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ )ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﮔﻪورهی ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺧﻮازﯾﺎر ﺑﻮو ﯾـﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﺳـﻪرﺑﺎزﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚدا ﮔﺮ‪‬ﺒﺪات‪ ،‬ﺋﻪوهﺑﻮو ﻟﻪ‪25‬ی ﺋﻪﺳﻔﻪﻧﺪی ‪1296‬ی ھﻪﺗﺎوی )ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﻟﻪﮔﻪڵ )‪ (140‬ﺳﻮار رۆﺷـﺖ ﺑـﯚ دﯾﯿـﻪﻧﯽ ﺳـﻪر ﺋ‪‬ﻠـﯽ ﺷـﻜﺎك ﻟـﻪ)ﻛﯚﻧﻪﺷـﺎر(ی )ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس(‪ .‬ﻛﯿـﺮهوی‬ ‫ﻟﻪﻗﺴﻪی ﺳﻤﻜﯚوه ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪ‪) :‬ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﺑﻪﺋﻪوی وﺗـﻮوه‪ :‬ﺋـﻪو ﺧﺎﻛـﻪی ﻛـﻪﻧﺎوی ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﯽ ھﻪﻣﻮوﻣﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺟـﻮداﯾﯽ ﻟﻪﺋﺎﯾﯿﻨـﺪا ھـﻪﻣﻮوﻣﺎﻧﯽ ﭘﻪرﺗـﻪوازهﻛﺮدووهو ﺑـﻪم‬ ‫ﺣﺎ‪‬ﻪی ﮔﻪﯾﺎﻧﺪووﯾﻦ ﻛﻪﭘﻪرت ﭘﻪرت ﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋ‪‬ﻤﻪ ھﺎوﻛﺎرو ھﺎوﺑﻪﺷﺒﯿﻦ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺋﻪم ﺧﺎﻛـﻪ ﺑﭙـﺎر‪‬ﺰﯾﻦ و ﺗﯿﺎﯾـﺪا ﺑـﮋﯾﻦ‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ وﺗﻮوﯾـﻪ‪ :‬ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺗﻔـﺎﻗﯽ ﺷـﻪڕﻣﺎن ھﻪﯾـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم‬ ‫ﺷﻪڕﻛﻪرﻣﺎن ﻧﯿﯿﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺋ‪‬ﻮه ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﻤﺎﻧﺪا ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺒﻦ ﺑﻪو ﺷﻪڕﻛﻪراﻧﻪوه دهڕۆﯾﻨﻪ ﺳﻪر )ﺗﻪور‪‬ﺰ(و داﮔﯿﺮی دهﻛﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫)ﺋﺎﻗﺎﺳﯽ( ﺟﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺑﻪﭘﺸﺘﺒﻪﺳﺘﻦ ﺑﻪﯾﺎداﺷﺘﻪﻛﺎﻧﯽ )ﻣﻪﻻ ﻣﺤﻪﻣﻪدی ﺟﻪﻋﻔﻪری( ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪ‪) :‬ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﺧﻮازﯾﺎر ﺑﻮو ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧ‪‬ﺘﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻛﻮردهﻛﺎﻧﺪا دروﺳﺘﺒﻜﺎت ﺗـﺎوهﻛﻮ ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ـﺖ‬ ‫ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷﯽ ﻛﻮردو ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ ﺑﻪﻣﺎﻧﺎ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪﭼﻨﮕﯽ داﮔﯿﺮﻛﻪری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ رزﮔﺎری ﺑﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪ ﺑﯚ ﯾﻪﻛﻪﻣﺠﺎر ﺑﻮو ﻧﺎوی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﻛـﻪری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﺑﮫ‪‬ﻨـ‪ ‬و ﺧﺎﻛ‪‬ـﻚ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪھﻪﻣﯿﺸﻪﯾﯽ ھﻪر ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﺑﻮوه ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ ﻧﺎوی داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﻪﻛﻪﺷﯽ ھﻪر ﺑﻪﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن رۆﯾﺸـﺘﻮوه‪ ،‬ﻟﻪڕاﺳـﺘﯿﺪا ﺋـﻪو ﻧﻮوﺳـﻪراﻧﻪ ﺧﯚراﺳـﺎﻧﯽ ﺑـﻮون ﻛـﻪ ﻟـﻪڕۆژﮔﺎری‬ ‫ﺳﻮ‪‬ﺘﺎن )ﺳﻨﺠﻪری( ﺳﻪﻟﺠﻮوﻗﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﻟﻪﺧﯚرھﻪﻻﺗﯽ وﯾﻼﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎﺧﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎوﻧﺎوهو ﺋﻪو ﺑﻪﺷﻪﯾﺎن ﻟﻪﺷﺎﺧﻪﻛﺎن ﺟﯿﺎﻛﺮدووهﺗﻪوهو )واﻟﯽ( ﺋﻪوێ ﺑ‪‬ﯾﺎری ﺑﯚداوه‪ ،‬دوای‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪42 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 42‬‬

‫ﺋﻪوان روﺳﻪﻛﺎن و ﺋﻪوروﭘﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻮوﻧﻪﺗﻪ داﮔﯿﺮﻛﻪراﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪﻧﺎوی ﺋﻪوهی وﻻﺗ‪‬ﻜـﯽ ﺟﯿﺎﯾـﻪو ﯾﻪﻛﻪﯾـﻪﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﻪﻛﻪ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻪھ‪‬ﺰی ﭼـﻪك داﮔﯿﺮﯾﻜـﺮدووه ﺑﻪ‪‬ﮕـﻪش‬ ‫ﺑﯚﺋﻪﻣﻪ ﯾﻪﻛﻪﻣﯿﻦ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪی ﻣﺎددهﻛﺎن ﺑﻮوهو دهو‪‬ﻪﺗﯽ ھﺎﺧﺎﻣﻪﻧﺸﯿﺶ ﻟﻪو دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺳﻪرﯾﮫﻪ‪‬ﺪاوه‪ ،‬ھﻪرﭼﯚﻧ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ـﺖ ﮔـﻪورهی ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﮔـﻪڵ ‪ 140‬ﻛـﻪس ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯿﺪا ﺑﻮون ﺑﻪدهﺳﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻮژران‪ ،‬ﺋﻪم ﻛﺎره ﻛﺎرداﻧﻪوهﯾـﻪﻛﯽ ﺧﺮاﭘـﯽ ﺑـﻪھ‪‬ﺰو ﺳﻪرﺳـﻮڕھ‪‬ﻨﻪری ﻻی ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ورﻣـ‪ ‬دروﺳـﺘﻜﺮد ﺑـﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻛﻪھـﻪزاران ﻛـﻪس ﻟﻪداﻧﯿﺸـﺘﻮاﻧﯽ‬ ‫)ورﻣ‪ (‬ﺑﻪدهﺳﺘﯽ ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎن رهﺷﻪﻛﻮژﻛﺮان‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫)ﻛﯿﺴﺮهوی( ﺋﻪم ﻛﺎرهی ﺳﻤﻜﯚی ﺑﻪﻛﺎر‪‬ﻜﯽ ﺗﺮﺳﻨﯚﻛﺎﻧﻪو ﺷ‪‬ﺘﺎﻧﻪ داﻧﺎوه ﻛﻪﺑﻮوه ھﯚی ﻣـﻪرﮔـﯽ ‪ 10‬ھـﻪزار ﻛـﻪس ﻟﻪداﻧﯿﺸـﺘﻮاﻧﯽ ﺑ‪‬ﺘـﺎواﻧﯽ ورﻣـ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم داﻧـﻪری ﻣ‪‬ـﮋووی )ﺧـﯚی( ﺑـﺎوهڕی‬ ‫واﯾﻪ ﻛﻪﻛﻮﺷﺘﻨﯽ )ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﺑﻪھﯚی ﻛﯚﺑﻮوﻧﻪوهی رﻗﯽ ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ )ﺗﻪور‪‬ﺰ(و )ورﻣ‪ (‬دروﺳﺘﺒﻮو ﻛﻪ ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ داﻧﺎﻧﯽ ﻧﻪﺧﺸﻪی ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ھﺎﺗﻪﮔﯚڕێ ﺑـﯚ ﭘﺎرﭼـﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن‬ ‫ﻛﻪﺋﻪواﻧﯽ ﺑﻪﺋﺎﮔﺎ ھ‪‬ﻨﺎﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﺋــﻪوهی ﻟﻪﺑﺎﺳــﻪﻛﻪدا دﯾــﺎره ھــﻪق ﺑﻪداﻧــﻪری ﻣ‪‬ــﮋووی )ﺧــﯚی( دهدر‪‬ــﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺳــﻤﻜﯚ ﻧﻪﺧﺸــﻪی ﭘﺎرﭼــﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎوﭼــﻪی )ورﻣــ‪(‬ی داوای ﻋﯿﺴــﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ داوهﺗــﻪ دواوهو ﻧﯿﺸــﺎﻧﯿﺪاون‬ ‫ﻛﻪداﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن ر‪‬ﮕــﻪ ﺑﻪﻧﺎﻧــﻪوهی ﺋــﺎژاوه ﻧــﺎدهن و ﻛــﻮردﯾﺶ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺟﯿﺎوازﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿــﺪا ر‪‬ﮕــﻪ ﺑﻪﭘﺎرﭼــﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋــﻪو وﯾﻼﯾﻪﺗــﻪ ﻧــﺎداو ﻟﻪﺑﻪراﻧﺒــﻪردا ﻟــﻪداوای ﻋﯿﺴــﺎﯾﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﻪرھﻪ‪‬ﺴﺘﯽ دهﻛﺎت‪.‬‬ ‫ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن دوای ﺳﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ورﻣ‪ ‬ھ‪‬ﺮﺷﯿﺎن ﺑﺮدهﺳـﻪر )ﭼﮫﺮﯾـﻖ( ﻟﻪﺟـﻪﻧﮕ‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪھ‪‬ﺰدا ﺳـﻤﻜﯚ ﺷﻜﺴـﺘﯽ ﺧـﻮاردو ھﻪﻧـﺪێ ﻟﻪﺋﻪﻧـﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪﻛﻪﺷـﯽ ﻛـﻮژران ﯾـﺎن ﺑـﻪدﯾﻞ‬ ‫ﮔﯿﺮان‪.‬‬ ‫ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1269‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﺗﺎوهﻛﻮ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺑﻪھﺎری ‪1297‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﻟﻪﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯽ ﻛـﻪم و‪‬ﻨـﻪدا ﻧﻪﺧﺸـﻪی روﺳـﯿﺎ ﻟـﻪﻛﺎروﺑﺎری ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﺑـﻪھﯚی ﻛﻮدهﺗﺎﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﻧﺎوﺧﯚی ﺋﻪو وﻻﺗﻪ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯽ ﺑﻪﺳﻪردا ھﺎت‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪ ﭘﻪرﺗﻪوازهﻛﺎن داواﯾﺎن ﻟﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻛﺮد ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯿﯿﺎن ﺑـﺪهن‪ ،‬ﮔـﻪوره ﭘﯿﺎوهﻛـﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳـﻮورﯾﺶ ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯚ‪‬ﯿﺎن‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻪرﻛﺮدهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﺋﯿﻨﮕﺎﯾﺰدا ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪﺳﺖ‪ ،‬دوای ھﺎﺗﻨﻪوهی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺧﻮردادی ‪1297‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﭼﻪﻧﺪ ﺷﻪڕ‪‬ﻜﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺎوی ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮان ﻋﯿﺴـﺎﯾﯿﻪﻛﺎن و ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن رووﯾـﺪا‬ ‫ﻛﻪﺑﻪﺷﻜﺴـﺘﯽ ﻋﯿﺴـﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ﻛﯚﺗﺎﯾﯿﮫــﺎت‪ ،‬ﻟﻪوﻛﺎﺗـﻪدا ﺳـﻤﻜﯚ ﺑــﻪو ژﻣـﺎره ﻛﻪﻣـﻪ ﻛــﻮردهی ﺧـﯚی ﻛﻪﭼﻪﻛـﺪاری ﺑــﻮون ﺗـﻮاﻧﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿـﺪا ﻛـﻪﺑﯚی ﺑــﻮوه ﺳـﻪرﭼﺎوهی ھﻪڕهﺷــﻪ‬ ‫ﻟﻪﺑﯚﺳﻪﯾﻪﻛﺪا ﻟﻪدهرﺑﻪﻧﺪی )ﻗﺘﻮور( ﻟﻪﺷﻪڕ‪‬ﻜﯽ ﺋﻪوه راﮔﻪﯾﺎﻧﺪراو ﺑﻼوﺑﯚوه ر‪‬ﺰﯾﺎن ﻟ‪‬ﻨﺎ‪.‬‬ ‫ﺑﻪوﺟﯚره ﺳﻪردهﻣﯽ دهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪﺳـﻪر )ورﻣـ‪(‬وه ﻛﯚﺗـﺎﯾﯽ ھـﺎﺗﻮ ﭘﺎﺷـﻤﺎوهی ھ‪‬ـﺰه ﭼﻪﻛـﺪارهﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی )ﺋﺎﻏﺎﭘـﻪﺗﺮۆس( ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺳـﻪرﺑﺎزهﻛﺎﻧﯽ ﺗـﺮی ﻋﯿﺴـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎی ھﺎوﯾﻨﯽ ‪1297‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﻟﻪﺑﻪراﻧﺒﻪر ھ‪‬ﺰی ﺗﻮرﻛﺪا راﯾﺎﻧﻜﺮدو ﻟﻪڕ‪‬ﮕﻪی )ﺳﺎﯾﻦ ﻗـﻪﻻ(وه ھـﻪﻣﻮوﯾﺎن رۆﯾﺸـﺘﻨﻪ ﻧﺎوﭼـﻪی ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﻟـﻪ)ﺑﯿﺠـﺎر(و دواﺗـﺮ‬ ‫ﮔﻪﯾﺸﺘﻨﻪ ﻋﯿﺮاق‪.‬‬ ‫داوای ﺳﻪرﺑﻪرﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎﺳﻮرﯾﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﻟﻪڕاﺳﺘﯿﺪا ﻛﺎرﯾﮕﻪر‪‬ﺘﯽ ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕی ﻋﯿﺴﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚ داوای ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوه ﺑﻮوه ھﯚی ﻛﻪرﺗﺒﻮوﻧﯿﺎن ﻛﻪﺑﻪدر‪‬ﮋاﯾﯽ ﺳـﺎﻻﻧﯽ دهﺳـﻪﻻﺗﯿﺎن ﻟـﻪ)ورﻣـ‪ (‬ﻟـﻪﺑﯿﺮی ﻛﻮردهﻛﺎﻧـﺪا ﺑﻪﻻﯾﺎﻧـﻪوه ﺷـﺘ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﻪﺑﻮو؟ ﺋﺎﯾﺎ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻣﻪﯾﻠﯽ )ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون( ﺑﻪدروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﯾﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻛﻮردهﻛﺎن ﺳﻤﻜﯚی ﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺧـﯚی ﻧﻪﯾـﺪهﺗﻮاﻧﯽ ﺑﻪﺗـﻪﻧﯿﺎ داوای وﻻﺗ‪‬ﻜـﯽ ﺟﯿـﺎ ﻟـﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﻜـﺎت؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ﻻوازی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯽ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻧﻪﺧﺸﻪی ﺳﻤﻜﯚی ﺑﻪوﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﻟﻪﮔﻮﻣﺎﻧﺪا ھ‪‬ﺸﺘﻪوه ﻛﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﻧﻪﺑﻮو؟ )ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺗﻪﻣـﻪددون( دهرﺑـﺎرهی ﻛﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ‬ ‫دروﺷﻤﻪﻛﺎﻧﯽ داوای ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﺪا ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪ‪ :‬ﻋﯿﺴـﺎﯾﯿﻪﻛﺎن و ﭘﻪﻧﺎﺑـﻪرهﻛﺎﻧﯽ )ﺟﯿﻠـﯚ( ھـﻪﻣﻮوﯾﺎن ﺑﻪﯾﻪﻛـﻪوه ﺋﺎﻣ‪‬ﺮ‪‬ـﻚ ﺑـﻮون ﺑﻪدهﺳـﺖ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪﻛﺎﻧـﻪوه ﻛـﻪ‬ ‫ھﻪو‪‬ﯽ ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯿﺎن داوادهﻛﺮد ﺑﯚ )ورﻣ‪ (‬ﺋﻪوهﺑﻮو ﺳﻪرهﺗﺎ ﻣﻪﺟﻠﯿﺴﯽ ﺷﻮوراﯾﺎن ﻟﻪﺷﺎرهﻛﻪدا دروﺳﺘﻜﺮدو ھﻪﯾﺌﻪﺗﯽ ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﺸﯿﺎن داﻧﺎ ﺋﻪﻣﻪ ھـﻪﻣﺎن ﺷـ‪‬ﻮاز ﺑـﻮو ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻪﺳﯽ )ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎ( )ﺳﻤﻜﯚ(ش دواﺗﺮ ﺑﯿﺮی ﻟ‪‬ﻜﺮدهوه‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﻟﻪھﻪو‪‬ﻪﻛﻪﯾﺪا ﺳﻪرﻧﻪﻛﻪوت‪.‬‬ ‫ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ھﻪﺗﺎﻛﻮ دوای دهرﭼﻮوﻧﯿﺸﯿﺎن ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﺑﯿﺮی ﻛﯚﻧﯿﺎن ﻓﻪراﻣﯚﺷﻨﻪﻛﺮدﺑﻮو‪) ،‬ﺋﺎﻏـﺎ ﭘـﻪﺗﺮۆس( ﻛـﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯿـﺎن ﻟ‪‬ـﺪهﻛﺮد‪ ،‬وهزﯾـﺮی دهرهوهی ﺋـﻪو وﻻﺗـﻪ )ﻟـﻮرد‬ ‫ﻛﯿﺮزن( ﻟﻪﻛﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﯽ )ﻟﯚزان( ﻟﻪﻛﺎﻧﻮوﻧﯽ دووهﻣﯽ ‪ 1923‬داوای ﻟﻪدهو‪‬ﻪﺗﻪ ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻮوهﻛﺎﻧﯽ ﺟﻪﻧﮓ ﻛﺮد ﺑﻨﻜﻪﯾﻪك ﺑﯚ ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﺳﻨﻮوری ﻧ‪‬ﻮان ﻣﻮﺳـ‪ ‬و ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ‬ ‫و ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺗﺎ ﺳﻨﻮوری )ورﻣ‪ (‬ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﺑﮕﺮن‪ ،‬ﺋﻪم داواﻛﺮدﻧﻪ ﺑﻪﺗﻮﻧﺪﯾﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ رووﺑﻪڕووی وهﺳﺘﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﺋﻪوهﺑﻮو ﺳﻤﻜﯚش رازﯾﻨﻪﺑﻮو ﺑـﻪو داواﯾـﻪی ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﯚ ﭘﺎرﭼﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ وﻻﺗ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﻟﻪﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛﻪﻻی ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺳﻪرﯾﮫﻪ‪‬ﺪاﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸﻪوه ﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻪﭘ‪‬ـﯽ ﺑﻪ‪‬ﮕـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰم‬ ‫ﻧﻪڕۆﯾﺸﺖ ﺑﯚﺋﻪوهی رق و دوژﻣﻨﺎﯾﻪﺗﯽ ﻗﻮو‪‬ﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﻛﻮردو ﻋﯿﺴﺎﯾﯽ ﻗﻮو‪‬ﺘﺮﺑﻜﺎﺗﻪوه‪ ،‬ﻧﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﺸﯿﻜﺮدن ﻛﻪد‪‬ﻨﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪوان داﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﻪم ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻛﻪوﺗـﻪوه‬ ‫ﻛﻪﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻟﻪﯾﻪك ﭘﺎرﭼﻪﯾﯽ وﻻﺗﻪﻛﻪی ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪواﺗﺎی ﻛﯿﺴﺮهوی )ﻟﻪم داﺳﺘﺎﻧﻪدا ﺋﻪوه وﺗﺮاوه ﻛﻪﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪﻛﺎر‪‬ﻜﯽ ﮔﻪورهو دهرﻛﻪوﺗﻮوﯾﺎن داﻧﺎوهو ﻧﺮﺧـﯽ ﺋـﻪوﻛﺎرهی ﺋﻪوﯾﺸـﯿﺎن‬ ‫زاﻧﯿﻮه(‪.‬‬ ‫ﯾﻪﻛﭙﺎرﭼﻪﯾﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ھﺎوﻛﺎری ﻟﻪﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎزی ﻧﻪﺧﺸﻪی ﭘﺎرﭼﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻧﻪﻛﺮد ﻛﻪدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ھﯿﭻ ﺟﯚره ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻪك ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻪﺑﻮو ﻛﻪﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪو رووداوه‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪43 :‬‬

‫‪Page : 43‬‬

‫ﺑﮕﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪﻣ‪‬ﮋووﺷﺪا ﺋﻪوه راﺳﺘﯿﯿﻪﻛﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪﻛﯽ ﻧﻪﮔﯚڕ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮاوهو ﻧﯿﺸﺎﻧﻤﺎن دهدات ﻛﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﯾﻪك ﭘﺎرﭼﻪﯾﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﻮوهو ﺑﯚی ﺑﻪوهﻓﺎﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪﻻﯾﻪﻛﯿﺘﺮهوه ﺋﻪو ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﻪ ﺋﺎﻏﺎی ﮔﻪوره )ﺧﺎن ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻤﯽ( ﻛﻪﻣﺎوهﯾﻪك دادوهری ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﺑﻮوهو ﺟـﺎر‪‬ﻜﯿﺶ ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪر ﺑـﻮوه ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪﻧﯽ ھـﻪ‪‬ﺒﮋ‪‬ﺮدراو ر‪‬ـﺰی ﻟـﻪو ﺧﺰﻣﻪﺗـﻪی ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﻧــﺎوه ﻛﻪﺑــﻪﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻛﻪوﺗﻮوهﺗــﻪوه‪ ،‬ﺋﻪﻣــﻪش راﺳــﺘﯿﯿﻪﻛﻪ ﻛــﻪﻛﻮردهﻛﺎن ﻟــﻪدوای ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺷــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾــﺪو‪‬ﻼ ﺋــﻪو ﺗﻮاﻧــﺎ ﺑــﻪرﭼﺎوهﯾﺎن ﺑــﯚ ﻧﻪڕهﺧﺴــﺎ ﻛﻪﺑﻪراﻣﺒــﻪر دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ــﺮان‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯿﺎن ھﻪﺑ‪‬ﺖ وهﻛﻮ ﻟﻪو رۆژﮔﺎرهدا ھﻪﯾﺎﻧﺒﻮوه‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺗﻮاﻧﺎی ﺟﻪﻧﮕﯽ و ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋـﻪو ﮔﺮوﭘـﻪ ﺑـﻪﻣﺎﻧﺎ ﻋﯿﺴـﺎﯾﯽ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﻮوه ﻟـﻪﺗﻮاﻧﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ‬ ‫ﺑﻪﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﺎن زاﻧﯿﻮه داوای ھﺎوﻛـﺎری ﻟﻪﺳـﻪرۆك ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺑﻜـﻪن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻛﻪدهﺳـﺘﯽ ﻟ‪‬ﻮهﺷـﺎﻧﺪوون‪ ،‬ﻟ‪‬ـﺮهدا ﺑـﻪو ﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﻪ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻢ ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ )ﻣﺎرﺷـﯿﻤﻮون( ﺷـ‪‬ﻮه‬ ‫ﺋﺎﮔﺎدارﻛﺮدﻧﻪوهﯾﻪﻛﯽ ﻟﻪﺧﯚﮔﺮﺗﻮوه‪ ،‬ﺗﺎوهﻛﻮ ﺑﻪوﺷ‪‬ﻮهﯾﻪی دﻛﺘﯚر زاھﺪی ده‪‬ﺖ‪ :‬ﺑﯚ ﭼﺎوﺗ‪‬ﺒ‪‬ﯾﻨﯽ ﻧﺮﺧﯽ ﻣﻮﺳﺘﯿﻠﻪی ﭘﻪﻧﺠﻪﻛﻪی ﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫دوای ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﻪﺳـﻪر ھ‪‬ـﺰی ﻋﯿﺴـﺎﯾﯽ ﻟـﻪ)ﻗﺘـﻮور( ﺗﻮاﻧـﺎی ﺋـﻪو زﯾـﺎﺗﺮﺑﻮو ﺑـﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻛـﻪدوای دهرﭼـﻮوﻧﯽ ﻋﯿﺴـﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟـﻪورﻣ‪ ‬ﻟـﻪ ‪8‬ی ﻛـﯚﭼﯽ ھـﻪﺗﺎوی ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺷـﻜﺎك‬ ‫ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ھ‪‬ﺰی ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﺑﻮو ﻟﻪﺋﻪﺗﺮاﻗﯽ ورﻣ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ دوای ﺋﻪوه دهﺳﺘﯽ ﺑﻪﺳﻪر ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋـﻪﺗﺮاﻓﯽ دهرﯾﺎﭼـﻪی ورﻣـ‪ ‬و ﺷـﺎرهﻛﺎﻧﯽ )ﺧـﯚی( و )ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس( و )ورﻣـ‪ (‬ﮔـﺮت‪ ،‬ﺑـﻪﻻم‬ ‫ﻟﻪم ﻛﺎرهﯾﺪا ھﯿﭻ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻚ ﻧﻪﺑﻮو ﻻی دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺑﯚ ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ )ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘﺎری( ﺑﯚ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻦ‪ ،‬ﯾﺎن ﯾﺎﺳﺎﯾﻪك ﻟﻪو رووهوه ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪوﭘ‪‬ﯿــﻪ دهﺗــﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ــﯿﻦ دروﺷــﻤﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﻪﺳــﯿﺤﯽ ﺑــﯚ ﭘﺎرﭼــﻪﺑﻮون ﺑــﺎر‪‬ﻜﯽ ﮔﺮاﻧــﯽ ﻟﻪﻧﺎوﭼــﻪی ﻛﻮردهﻛﺎﻧــﺪا ﺧﺴــﺘﻪوه ﺋــﻪوهش ﺳــﻪرﺋﻪﻧﺠﺎم ﺑــﻪﻻوازﻛﺮدﻧﯽ ﺋﺎزهرﯾﯿــﻪﻛﺎن و ﺑــﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻛﻮردهﻛﺎن ﻛﻪوﺗﻪوه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﺎزهرﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪو رۆژﮔﺎرهدا داﻣﻪزراو‪‬ﻜﯿﺎن ﻧﻪﺑﻮو ﻟﻪﻧﺎو ﺋ‪‬ﻞ و ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑﯚ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺪاﻧﯽ ﯾﻪﻛﺘﺮی ﻛﻪﺑﻪﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿﻪوه ﺧﻪرﯾﻜﺒﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﺗ‪‬ﻜﺪهراﻧﻪی ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺷﻜﺴﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﯚ ھ‪‬ﺰه دروﺳﺘﻜﺮاوهﻛﺎﻧﯿﺎن ھ‪‬ﻨﺎ ﻛﻪﺑﻮوه ھﯚی ﻟﻪﻧﺎوﭼﻮوﻧﯽ ژ‪‬ﺮﺧﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎن ﻛﻪ ﻟﻪوهوﺑـﻪر ھـﻪﯾﺎﻧﺒﻮوه‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑـﯚ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻟﻪﻗﻪوارهی ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯿﯿﺎن ﺗﻮاﻧﺎی ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﺎن ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪﻧﺎو ﺋﻪو ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿـﻪدا ھـﻪﯾﺎﻧﺒﻮو‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮ ﺑﻮوﻧـﻪ ﭼـﺎود‪‬ﺮﯾﺶ ﺑﻪﺳـﻪر ﻣﻪﺳـﯿﺤﯿﯿﻪﻛﺎن و ﺑـﻪردهواﻣﯿﯿﺎن‬ ‫ﺑﻪﺷﻪڕدا ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪا ﻣﻪﺳﯿﺤﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛﻪدا ﻛﺮاﻧﻪ دهرهوه‪ ،‬داﻧﻪری ﻣ‪‬ﮋووی )ﺧﯚی( ﺑﺎوهڕی واﯾﻪ‪ .‬ﺟﻤﻮﺟﯚ‪‬ﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻪﺳﯿﺤﯿﯿﻪﻛﺎن ھﯚﻛـﺎری ﺑـﯚ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻛـﻮردو ﭘ‪‬ﺸـﺘﺮﯾﺶ ﺑـﯚ‬ ‫ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﻜﺎك دروﺳﺘﻜﺮد ﻛﻪﺗﻮاﻧﺎی زۆرﯾﺎن ﻟﻪدهﺳﺘﺪاوهو ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎن ﺑﯚﺋﻪوهی دهﺳﺘﺒﻪﺳﻪر ﻧﺎوﭼﻪی ﺧﯚرﺋﺎوای )ورﻣ‪ (‬ﺑﮕﺮن‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪:‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒـﯽ ﺑﺮزوﯾﻰ‪ ،‬أوﭼﺎع ﺳﯿﺎﺳﻰ ﻛﺮدﺳﺘﺎن از ﺳﺎل ‪ 1325‬ﺗﺎ ‪ 1358‬ھﺠﺮى ﺷﻤﻰ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﺮاھﯿﻢ ﯾﻮﻧﺴﯽ‬ ‫ﭼﺎپ‪ :‬ﺗﮫﺮان ‪1378‬‬ ‫أﻧﺘﺸﺎرات‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻓﻜﺮ ﻧﻮ ﻻ‪164-159‬‬ ‫‪17‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪2010‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ‬

‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ دوای ﺷ‪‬ڕی ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿھﺎﻧﺪا‬ ‫] ﺑﻪﺷﯽ ﯾﻪﮐﻪم [‬ ‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬ ‫ﻟ‪‬ﮑــﯚ‪‬ﯿﻨ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺷــ‪‬ﻮەی ﺳــ‪‬دەی ﻓ‪‬رﻣــﺎﻧ‪‬ەواﯾ‪‬ﺗﯽ ﺣﮑــﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﺗــﻮرک و زاﻧﯿﺎرﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﻤــﺎن ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ری ﺑ‪‬ﺑــﺰووﺗﻨ‪‬وەﮐ‪‬ی ﺳــﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎﮐﯿﺸــ‪‬وە ﻟ‪‬ﺑــﻨ‪‬ﭼ‪‬دا ﺑــﯚ رۆژﮔــﺎری دەﺳــ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺳﻮ‪‬ﺘﺎﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻ وەﮐﺎن و ﺳ‪‬ردەﻣﯽ ﮐ‪‬ﻣﺎﻟﯿﯿ‪‬ﮐﺎن دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣﺎﻧ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎن ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯚڵ و ﻗﻮو‪‬ﯿـﺎن ﺑ‪‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎی ﮐـﻮردی ﺋ‪‬ـﺮاﻧ‪‬وە ھ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م‬ ‫ﻧﻔﻮوﺳﯿﺎن ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬ری ﮐﻮرددا ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﺑﻮوە‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﺳﺖ ﻧ‪‬ﺑﻮوە ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮە ﻣ‪‬زھ‪‬ﺑﯿﯿ‪‬ﮐ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬ﮑﻮ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑﻮوە ﺑ‪‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬واﻧ‪‬ش ﺑ‪‬در‪‬ﮋاﯾﯽ ﺳـﻨﻮور‬ ‫ﺑ‪‬ﺷﺪارﯾﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮوە ﻟ‪‬زەوی ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣﺎﻧ‪‬ش ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎن زﯾﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ڕاﻣﯿﺎری‪-‬ﺋﺎﺑﻮوری رووﺳﯿﺎ ﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪووە‪ ،‬ﺋ‪‬وەی ﺑ‪‬و ھـﯚﯾ‪‬وە ﻟ‪‬و رووەوە دروﺳـﺘﺒﻮوە ﺑـﯚ ﻧ‪‬ﻣـﺎن و ﻟ‪‬ـﺪاﻧﯽ ھ‪‬ﺳـﺘﯽ‬ ‫ﺑ‪‬رزی ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮوە ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪاو زﯾﺎﻧﯿﺸﯽ ﺑ‪‬ﮐ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺶ ﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪووە ﮐ‪ (3) ‬ﺗـﺎ )‪ (4‬ﻧـﺎوﭼ‪‬ی ﮐﻮردﻧﺸـﯿﻦ ﻟ‪‬ﺧﯚرھ‪‬ﺗﯿﺎﻧـﺪا ﺧـﺮاوﻧ‪‬ﺗ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ﻗ‪‬ﻣـ‪‬ەوی‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان و ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻣﺎﻧ‪‬وەﯾﺎن ﺑـﯚ دراوە‪ ،‬ﺑ‪‬دوای ﺋ‪‬ﻣﺎﻧ‪‬ﺷـﺪا ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺗـﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐـﺎن و ﮐ‪‬ﻣﺎﻟﯿﯿ‪‬ﮐـﺎن ﺑـﯚ ﺳـﻤﮑﯚ دەﺳـﺘﭙ‪‬ﺪەﮐﺎت ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎدا ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﺸـ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی‬ ‫ﻣﯿﻠﻠﯿﯿ‪‬وە ﻧ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬ﮑﻮ ﺑﯚ ﺳ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗ‪‬ﮏ ﺑﻮوە ﮐ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەﮐ‪‬ی دژی دەو‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ھﺎﺗﻮوەﺗ‪‬ڕوو‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬ﮐﻮردەوە‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﮐﯽ ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن ﺑ‪‬ژﻣﺎرەﯾ‪‬ک ﭼ‪‬ک و ﺗﻔﺎﻗﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﺗﺮ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺷ‪‬ڕﮐ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﮐ‪ ‬ﭼـﺎوەڕ‪‬ﯽ ﺋ‪‬وەﯾـﺎن ﻟ‪‬ﻨ‪‬ﮐـﺮدووە ﺑ‪‬و ﺗﻮاﻧـﺎ ﮐ‪‬ﻣ‪‬وە ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوای دەرﯾـﺎﭼ‪‬ی‬ ‫ورﻣ‪ ‬ﺑﮕﺮێ و داﺑ‪‬ﺷﯿﺒﮑﺎت‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑ‪ ‬ﺳ‪‬رەﺗﺎ ﺋ‪‬و ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗﯿﯿﺎﻧ‪‬ﯾﺎن ﺑﯚ ﺧﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﺑﯚ ﺋ‪‬وەﺑﻮوە ﮐ‪ ‬رۆژﮔﺎر‪‬ﮏ د‪‬ﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻦ واژۆی ﭘ‪‬ﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ی داﻧﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪44 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 44‬‬

‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﮑ‪‬ن و ﺑ‪‬ﻻوازﯾﺶ ﺋ‪‬ﺮان ﺑھ‪‬ﻨ‪‬وە‪ ،‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺗ‪‬واوی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬ﮐﻮردەوە ﺑﯚ ﺋ‪‬و ﮐﺎﺗ‪ ‬دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﺳـﻤﮑﯚ دەﺳـ‪‬ﺗﯽ وەرﮔـﺮت ﻟ‪‬ﻧـﺎوﭼ‪‬ی ﺳـﺘﺮاﺗﯿﺠﯽ )ﻗﺘـﻮر( و‬ ‫ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗـﺮی ﺋ‪‬ﺗﺮاﻓـﯽ ﻟ‪‬ﻧ‪‬ـﻮان ﺳـﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ‪( 1294 –1287‬ی ﮐـﯚﭼﯽ ھ‪‬ﺗـﺎوی ﺋ‪‬وەش ﺑ‪‬ﮐﯚﻧﺘ‪‬ۆ‪‬ﮑﺮدﻧﯿـﺎن و دەﺳـﺖ ﺑ‪‬ﺳـ‪‬رداﮔﺮﺗﻨﯿﺎن ﺑـﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ـﺮەوە ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎﻧﯽ رووﺳـﯿﺎی ﺗـﺰاری‬ ‫دەﺳﺘﭙ‪‬ﺪەﮐﺎت ﺑﯚ ﻧﺰﯾﮑﺒﻮوﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳﻤﮑﯚ و ﺑ‪‬رەوﭘ‪‬ﺸﺒﺮدﻧﯽ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺣ‪‬زو ﺋﺎرەزووی ﺧﯚﯾﺎن )ﻻزارﯾﻒ( ﺑ‪‬ﭘﺸﺘﺒ‪‬ﺳﺘﻦ ﺑ‪‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﮐﺎﻧﯽ وەزارەﺗﯽ دەرەوەی رووﺳﯿﺎی ﺗـﺰاری ﺋ‪‬وەی ﻧﯿﺸـﺎﻧﺪاوە‬ ‫ﮐ‪ ‬دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و و‪‬ﺗ‪ ‬ھ‪‬ﺳﺘﯿﺎن ﺑ‪‬ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﮐـﺮدووە‪ ،‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬راﻣﯿـﺎری رووﺳـﯽ ﻟ‪)‬ﺗﻔﻠـﯿﺲ( ﺑﯿﺮﯾـﺎن ﮐ‪‬وﺗـﻮوەﺗ‪‬وەو ﻟ‪) ‬ﺗـﺎران( و )ﭘﺘﺮﺳـﺒﯚرگ(ﯾـﺶ ﻟ‪‬ﭙﺮﺳـﺮاواﻧﯽ دەو‪‬ﺗـﯽ‬ ‫رووس ﺋ‪‬وەﯾــﺎن ﺑ‪‬ھ‪‬ﻧــﺪ وەرﮔﺮﺗــﻮوە‪ ،‬ﺳــ‪‬رﺋ‪‬ﻧﺠﺎم )ﺗﻔﻠــﯿﺲ( ﻟ‪‬ﻣــﺎﻧﮕﯽ )‪12‬ی ‪(1912‬دا ﭘ‪‬ﺸــﻮازی ﻟ‪‬ﺳــ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﻠــﯽ ﺷــﮑﺎک ﮐــﺮدو ﺋ‪‬و ﻣﯿــﻮاﻧﯽ ﺣــﺎﮐﻤﯽ ﺷــﺎری )وارﺗــﯚف داﺷــﮑﯚف( ﺑــﻮو‬ ‫ﺑ‪‬ﺋﺎﺷـﮑﺮاو ﻣ‪‬داﻟﯿــﺎی وەرﮔـﺮت‪ ،‬ﺑ‪‬راﻣــﺒ‪‬ر ﺑ‪‬و ﭼـﺎﻻﮐﯿﯿ‪ ‬ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮕـﺎی ﺑﺎ‪‬ﯿﯚزەﮐ‪‬ﯾــﺎﻧ‪‬وە )ﺗﺮﺣـﺎن ﭘﺎﺷــﺎ( ﻟ‪‬ڕوﺳـﯿﺎ ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ﺸــﻮازﯾﯿ‪ ‬ﻧـﺎڕازﯾﺒﻮو وەزﯾــﺮی دەرەوەی رووﺳــﯿﺎش‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﮕــﺎی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯽ د‪‬ﻨﯿــﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ــﺪان ﮐ‪ ‬ﺳــﻤﮑﯚ ﺑــﯚ دژاﯾ‪‬ﺗــﯽ دەو‪‬ﺗــﯽ ﺋ‪‬وان ﺳــﻮودی ﻟ‪‬ﻨ‪‬ﺑﯿﻨــﺮاوە‪ ،‬ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ــﯿ‪ ‬دەو‪‬ﺗــﯽ رووﺳــﯿﺎ ﻧﯿﺸــﺎﻧﯿﺪاوە ﮐ‪ ‬ﺋﺎﻣــﺎدەﯾ‪ ‬ﻻوازی ﺑ‪‬ﺋ‪‬ــﺮان ﺑــﺪات‬ ‫ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻧﺎھ‪‬ﺖ ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن ﭘ‪‬ﺸ‪‬ەوی ﺑﮑ‪‬ن ﺑ‪‬رەو ﺑﺎﺷﻮوری ﻗ‪‬ﻓﻘﺎز‪.‬‬ ‫ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋﯚﮐﺘﯚﺑ‪‬رو ﺷﯚڕﺷ‪‬ﮐ‪‬ی ﺳﻤﮑﯚ‬ ‫ﻻﯾ‪‬ﻧـﯽ ﺳــ‪‬رەﮐﯽ ﻟ‪‬ﺳﯿﺎﺳـ‪‬ﺗﯽ رووﺳــﺪا ﻟ‪‬و ﺳــ‪‬ردەﻣ‪‬دا ﭘ‪‬ﮑھـﺎﺗﻮوە ﻟ‪‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﮐﺮدﻧــﯽ ھ‪‬ﻧــﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬رۆﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺗﻮاﻧﺎﮐــﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری ﺳﻨﻮورﻧﺸــﯿﻨﯽ ھﺎوﺷــ‪‬ﻮەی ﺳـﻤﮑﯚ ﺑــﯚ ﺋ‪‬وەی ﻧ‪‬ھ‪‬ــﺖ‬ ‫ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘــﯽ ﮐﻮردەﮐــﺎن ﻟ‪‬ژ‪‬ــﺮ ﺋــﺎ‪‬ی ﺳــﻮ‪‬ﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﺪا دروﺳــﺖ ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬دەو‪‬ﺗــﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﻧ‪‬ــﻮان ﮐﻮدەﺗــﺎی ﻣ‪‬ﺷــﺮوﺗﯿ‪‬ت ﺗــﺎوەﮐﻮ دەﮔــﺎﺗ‪‬وە ﺑ‪‬ﺟ‪‬ﻧﮕــﯽ ﺟﯿھــﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬م رازﯾﺒــﻮو‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﮑﮑ‪‬وﺗﻨ‪‬ﮐﺎن و ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋ‪‬ﻣﺎﻧ‪‬ش ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﭘ‪‬ﯾﻤﺎﻧﯽ )ﺋ‪‬رز رۆم( )‪1847‬ز( )‪1263‬ی ﮐﯚﭼﯽ ﻗ‪‬ﻣ‪‬ری(و رای ﮐﯚﻣﺴـﯿﯚن ﺑـﻮون ﺑـﯚ داﻧـﺎﻧﯽ ﺳـﻨﻮور‪ ،‬واﺗ‪ ‬ﺳـﻨﻮوری )‪1913‬ز( )‪1331‬ی‬ ‫ﮐﯚﭼﯽ ﻗ‪‬ﻣ‪‬ری( ھ‪‬روەھﺎ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑ‪‬ﻧﺪەﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﯾﻮەﺳﺖ ﺑ‪‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﯾﻤﺎﻧﻨـﺎﻣ‪‬ی )ﺳـﺎن ﺳـﺘﯿﻔﺎﻧﯚ( و )ﺑ‪‬رﻟـﯿﻦ( وەرﮔﯿـﺮا ﮐ‪‬ھ‪‬ﻧﮕﺎو‪‬ـﮏ ﺑـﻮو ﺑ‪‬رەو ﭘ‪‬ﺸـﭽﻮو‪ ،‬ﺳـ‪‬رەﺗﺎﯾ‪‬ﮐﯿﺶ‬ ‫ﺑـﻮو ﺑــﯚ ھ‪‬ﮕﯿﺮﺳــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧــﮓ و ﺳــ‪‬رﻗﺎ‪‬ﮑﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻻی دراوﺳــ‪‬ﮑﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﺗ‪‬ﮔﺒﯿــﺮی ھ‪‬ﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﮔﯚﺷــ‪‬ﮔﯿﺮ ﮐــﺮا‪ ،‬ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬وەش ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬در‪‬ﮋاﯾـﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕــﯽ ﮔ‪‬ورە ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــﺎون‬ ‫ﺳ‪‬رۆﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟ‪‬واﻧ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ ﮐﺎرﯾﮕ‪ ‬ر‪‬ﺘﯽ دروﺷﻤﯽ ﺋﯿﺴﻼم ﺑـﯚ ﻻی ﺧﯚﯾـﺎن ﺑ‪‬رن‪ ،‬ھ‪‬روەھـﺎ ﺋ‪‬وەش دﯾـﺎرە ﮐ‪ ‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ﻧﺎوەڕاﺳـﺘﯽ ﺷـ‪‬ڕەﮐ‪‬دا ﺟﯚر‪‬ـﮏ ﻟ‪‬ﺳﯿﺎﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﻼﯾ‪‬ﻧـﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﯾــ‪‬ەو ﮐــﺮدووە ﺋ‪‬و ر‪‬ﮕــﺎﯾ‪‬ش ﺗﻮاﻧــﺎو دەﺳــ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﻧــﻮ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﺒ‪‬ﺧﺸــﯿﻮوە‪ ،‬ﮐﻮدەﺗــﺎی ﺋﯚﮐﺘــﯚﺑ‪‬ر ھﯚﮐــﺎر ﺑــﻮو ﺑــﯚ دوورﺧﺴــﺘﻨ‪‬وەی رووﺳــ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪‬ﻧــﺎوﭼ‪‬ﮐ‪‬دا ﻟ‪‬ھ‪‬ردوو رووی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و‬ ‫ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪‬وەش ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻋﯿﺴﺎﯾﯿ‪‬ﮐﺎن ﭘ‪‬رەی ﺳ‪‬ﻧﺪو ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﮑﯚش ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر دەو‪‬ﺗـﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘ‪ ‬ﻟـﻮﺗﮑ‪‬و دەرﮐ‪‬وﺗﻨﯿﺸـﯽ ﺑ‪‬و ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺋ‪‬وەﺑـﻮو ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن‬ ‫ھ‪‬ﺰی دەرەﮐﯿﯿ‪‬وە ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯽ ﻟ‪‬ﺪەﮐﺮاو ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺶ ﺑ‪‬و ھﺎوﮐﺎرﯾﯿ‪ ‬دووﻻﯾ‪‬ﻧﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬زووﯾﯽ ﻧﯿﺸﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺧﯚﺷﺤﺎ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎن ﺋﺎﻣ‪‬ﺮی ﺳ‪‬رﺑﺎزی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯿﺎن داﻧـﺎ ﺑـﯚ داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ ﺗﯿﭙ‪‬ﮑـﯽ ﺗﯚﭘﺨـﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردەﮐﺎﻧـﺪاو راو‪‬ﮋﮐﺎرەﮐـﺎﻧﯽ ﺗـﻮرﮐﯿﺶ دەﺳـ‪‬ﺗﯿﺎن ﺑـ‪ ‬ﺳـﻨﻮور ﺑـﻮو ﻻی ﺳـﻤﮑﯚ ﮐ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮐﺎری دەھ‪‬ﻨﺎن‪ ،‬ژﻣﺎرەﯾ‪‬ک ﻟ‪‬و راو‪‬ﮋﮐﺎراﻧ‪‬ش ﺋﺎﻓﺮەﺗﯽ ﺷﮑﺎﮐﯿﺎن ﻣﺎرەﮐﺮد ﺑـﯚ زﯾـﺎﺗﺮ ﻧﺰﯾـﮏ ﺑـﻮوﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﯿـﺎن‪ ،‬ﺑـﻮوﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﺗـﻮرک ﻟ‪‬داﻣﻮدەزﮔﺎﮐـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚدا ﺑ‪‬و ﻗ‪‬وارەﯾ‪‬و‬ ‫ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾ‪ ‬واﯾﮑﺮد دەو‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺳ‪‬رﺋ‪‬ﻧﺠﺎم ﻟ‪‬و ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وﺗﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺋﺎﮔﺎﺑ‪ ‬ﮐ‪ ‬ھ‪‬ﺑـﻮو‪ .‬ﻟ‪‬ﻗﺴـ‪‬ﮐﺎﻧﯽ )ﻣ‪‬ھـﺪی ﺋ‪‬ﻟھـﺎﻣﯽ( ﯾﺎرﯾـﺪەدەری وﯾﻼﯾ‪‬ﺗـﯽ ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﻨﺠـﺎن ﺑـﯚ وەزارەﺗـﯽ ﻧـﺎوﺧﯚ‬ ‫ﻟ‪‬ڕۆژی )‪16‬ی ﺳــﻮﻧﺒﻮﻟ‪‬ی ‪(1299‬ھــﺎﺗﻮوە‪ :‬دوای ﺋ‪‬وەی ﮐــﺎرو ﭼﺎﻻﮐﯿﯿ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺷــﺎﯾ‪‬ری ژ‪‬ــﺮ ﻓ‪‬رﻣــﺎﻧﯽ )ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎ( ﺑ‪‬دەﺳﺘﻤﺎﻧﮕ‪‬ﯾﺸــﺘﻮوە ﻟ‪‬ﻧــﺎوﭼ‪‬ی ﺧ‪‬ﺳــﺮەو ﺋﺎﺑــﺎد )ﭘــﺎﻧﺰە‬ ‫ﺳ‪‬رﺑﺎزی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧ‪ ‬ﺑﯚ ھ‪‬ر ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮑﯿﺎن )‪ (500‬ﺗﻮﻣﺎن ﺑ‪‬اوەﺗ‪‬وەو ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎش ﺧﺴﺘﻮوﻧﯿ‪‬ﺗ‪ ‬ﺧﺰﻣ‪‬ﺗ‪‬وەو ﺑﯚ ﺧﯚی داﯾﻨﺎون(‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﮐﻮرد ﻟ‪‬ﺧﺎﮐﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﺪا‬ ‫ﮐﯿﺴــﺮەوی‪ ،‬ژﻣــﺎرەی ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺳــﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐــﺎن ﻣــﻮوﭼ‪ ‬وەردەﮔــﺮن ﺑ‪‬ﭼ‪‬ﻧــﺪ ﺳــ‪‬د ﮐ‪‬ﺳــ‪‬ﮏ داﻧــﺎوە‪ ،‬وەﮐــﻮ زاﻧﺮاوﯾﺸــ‪) ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬دون( ﺋ‪‬واﻧ‪‬ی ﺑ‪‬ﺳــ‪‬د ﮐ‪‬س ھ‪‬ژﻣــﺎر ﮐــﺮدووە‪ ،‬ھ‪‬ﻧــﺪ‪‬ﮏ‬ ‫ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﭼﺎوەﮐﺎن ﺑﯚ ﺋ‪‬وە دەﭼﻦ ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬و ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮑ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﮕ‪ ‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰەﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰەﮐـﺎﻧﯽ دەو‪‬ت‪ ،‬ﺋ‪‬وەی ﻟ‪‬ـﺮەدا ﺳ‪‬رﻧﺠ‪‬اﮐ‪‬ﺸـ‪ ‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻣـﯚ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﺧــﯚی داوە ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﯽ ﻧﺎﺳــﻨﻮوردار ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧــﺪا ھﺎوﮐــﺎرﯾﯽ ﺑﮑــﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﺸــ‪‬ﻮە )ﺑﺮۆﯾ‪‬ﻧﺴــﻦ( و )ﮐﯿﺴــﺮەوی(ش ﺑ‪‬و ﺋ‪‬ﻧﺠــﺎﻣ‪ ‬ﮔ‪‬ﯾﺸــﺘﻮون ﮐ‪ ‬ﮐــﺎرﯾﮕ‪‬ر‪‬ﺘﯽ ﭘ‪‬ﺸــﻮازی‬ ‫ﻟ‪‬ﮑﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺑ‪‬و ﺳﯿﻔ‪‬ﺗ‪ ‬ﺑﻮوە ﮐ‪ ‬ﺳ‪‬رﮐﺮدەﯾ‪‬ﮐﯽ ﮐـﻮردەو ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﺟ‪‬ﻧﮕـﯽ ﮔ‪‬ورەش ﭘ‪‬ﯾﻮەﺳـﺘﺒﻮوە ﺑ‪‬ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐـﺎﻧ‪‬وە ﺋ‪‬وەش ﭘ‪‬ﺸـﯿﻨ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﭘ‪‬ﺸـﻮوﺗﺮی ھ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑـﯚﯾ‪) ‬ﭬـﺎن ﺑﺮوﯾ‪‬ﻧﺴـﻦ(‬ ‫ﺳﻤﮑﯚی ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﺸ‪‬وای ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﺗ‪‬رەﻓﺪاری ﻣﯿﻠﻠﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﮐﻮردەﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﻧﺎﺳﺎﻧﺪووە‪ ،‬ﺑ‪‬م دوای ﻟ‪‬ﮑـﯚ‪‬ﯿﻨ‪‬وە ﻟ‪‬دروﺷـﻤ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘـﯽ ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ دەﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﺣـﻮﮐﻢ ﺑـﺪەﯾﻦ‬ ‫ﮐ‪ ‬ﻧﺎﺳــﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﮐــﻮرد ﻟ‪‬ﺧ ـﺎﮐﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﺪا ﺳــ‪‬رەﺗﺎ ﻟ‪‬ﻧﺎﺳــﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﺋ‪‬رﻣ‪‬ﻧ‪‬وە وە‪‬ﻣــﯽ دراوەﺗ‪‬وە‪ ،‬دوای ﺋ‪‬واﻧــﯿﺶ ﻟ‪‬ﺑــﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﺗــﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐــﺎﻧ‪‬وە ﺧــﻮ‪‬ﻨ‪‬ری ﮐــﻮرد ﺑ‪‬ﻗــﻮو‪‬ﯽ‬ ‫ﺑ‪‬واﻧ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬وان ﺋﺎﺷــﻨﺎﺑﻮو و ﻟ‪‬ﻧــﺎودا ﺑ‪‬وﺑــﯚوە‪ ،‬دوای ﺟ‪‬ﻧﮕــﯽ ﮔ‪‬ورەش ﺑ‪‬ﺑ‪‬ــﮕ‪‬ی ﺷﮑﺴــﺘﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬ﺧ‪‬ﺮاﯾــﯽ ﻟ‪‬ﻧــﺎو ﮐﻮردەﮐــﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯿــﺎو ﻋﯿﺮاﻗــﺪا ﺑ‪‬وﺑــﯚوە‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬و‬ ‫رۆژﮔﺎرەدا ﺑ‪‬زۆری ﺳ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬رو رۆﺣﺎﻧﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﮐ‪‬وﺗﻨ‪ ‬ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﯚ ﺧﺰﻣ‪‬ﺗـﯽ ﺑﯿـﺮی ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﮐ‪ ‬دەﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﻟ‪‬ﺳـﻤﮑﯚدا ﺋﺎﻣـﺎژەی ﭘ‪‬ﺒـﺪەﯾﻦ )ﮐﯿﺴـﺮەوی( ﺑﯿـﺮی ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺳـﻤﮑﯚ وا‬ ‫دادەﻧ‪‬ــﺖ ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳـــ‪ ‬ﺋ‪‬وروﭘﯿﯿ‪‬ﮐـــﺎﻧ‪‬وە ﺑ‪‬و ﮔ‪‬ﯾﺸــﺘﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺳـــﻤﮑﯚش ﺋ‪‬و ﺋـــﺎرەزووەی ﺑ‪‬ﮔ‪‬ڕﺧﺴـــﺘﻮوەو ﭘ‪‬ﯾــ‪‬ەوی ﺋـــﺎزادﯾﺨﻮای ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﯽ ﮐــﺮدووە ﮐ‪ ‬ژﻧـــﯽ ﺗـــﻮرک دەوری ھ‪‬ﺑـــﻮوە‬ ‫ﻟ‪‬ﺑ‪‬وﮐــﺮدﻧ‪‬وەی‪ ،‬ﺑ‪‬ﻗﺴــ‪‬ی ﺋ‪‬و ﺟﯿــﺎوازی ﻟ‪‬ﺑﯿــﺮی داواﮐﺎﻧﯿﺎﻧــﺪا ﻟ‪‬ﻧــﺎو ﮐــﻮردو ﺋ‪‬رﻣ‪‬ن و ﺋ‪‬واﻧــﯽ ﺗــﺮدا ھ‪‬ﺑــﻮوەو ﮐﻮردەﮐــﺎﻧﯿﺶ ﺳــﺎ‪‬ﻧ‪‬ﮏ ﺑ‪‬و ﺟــﯚرە ﺳــ‪‬رﻗﺎ‪‬ﺒﻮون و ﻟ‪‬ﻧﺎوﯾﺎﻧــﺪا‬ ‫دەرﮐ‪‬وﺗﻮوەو ﺑ‪‬ﻧﺎو ژﻧﯽ ﮐﻮردﯾﺸﺪا ﺑﯿﺮەﮐ‪ ‬ﺑ‪‬وﺑﯚﺗ‪‬وەو رۆ‪‬ﯿﺸﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮوە ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ﻧﺎو ﺧ‪‬ﮑﺪا‪.‬‬ ‫دژاﯾ‪‬ﺗﯿﮑﺮدﻧﯽ ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ ﻣﯿﻼن ﺑﯚ ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن‬ ‫)ﺑﺮۆﯾ‪‬ﻧﻦ( و )ﮐﯿﺴﺮەوی( ھ‪‬ردووﮐﯿﺎن ﻟ‪‬ﺣﻮﮐﻤﺪاﻧﯿﺎﻧﺪا ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬و راﯾ‪‬ن ﮐ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ ﺗﺎﮐ‪ ‬ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ری ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮوە ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎدا ﻟ‪‬ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗ‪‬ﮐ‪‬ﯾ‪‬وە ﻣﯚ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬و دراوە‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪45 :‬‬

‫‪Page : 45‬‬

‫ﮐ‪ ‬ﻻﺳﺎﯾﯽ ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن ﺑﮑﺎﺗ‪‬وە ﺑـﯚ دروﺳـﺘﮑﺮدﻧﯽ داﻣ‪‬زراو‪‬ﮑـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬وە دﯾـﺎرە ﮐ‪ ‬ﺳـ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﻠـﯽ ﺷـﮑﺎک ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﺗﺎﺳـ‪‬ری ﺳـ‪‬ردەﻣﯽ دەﺳﺘ‪‬ۆﺷـﺘﻮوەﮐ‪‬ﯾﺪا ﺣﺰﺑـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ‬ ‫دروﺳﺘﻨ‪‬ﮐﺮدووەو ﻟ‪‬ﺑﻨﺎﻏ‪‬ﺷﺪا ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﺑﯿﺮ‪‬ﮏ ﯾﺎن ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﮐﻮردەﮐﺎﻧﺪا ﻟ‪‬و ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﻧ‪‬ﺑﻮوە ﮐ‪ ‬ﺳـ‪‬رﭼﺎوەی ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮی ﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺳـ‪‬ﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﮐـﺎر‪‬ﮑﯽ دژوار ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﮐﺘـﺮی‬ ‫دروﺳــﺘﺪەﮐﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬و ﺟــﯚرە ﻟ‪‬ﻧــﺎو ﺗ‪‬واوی ﺳــ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷــﯿﺮەﺗ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐــﻮردی ﺋ‪‬ﺮاﻧــﺪا ﺗ‪‬ﻧﯿــﺎ ﮐ‪‬ﺳــ‪‬ﮏ ھ‪‬ﺑﻮوﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺋ‪‬وﯾــﺶ ﺳــﻤﮑﯚ ﺑــﻮوە ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ژ‪‬ــﺮ ﮐــﺎرﯾﮕ‪‬ری ﺗــﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎﻧــﺪا ﺑ‪‬ﯾــﺎر‬ ‫ﺑ‪‬دەﺳﺘﺒﻮوەو دروﺷﻤﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﮐﻮردی ﺑ‪‬رزﮐﺮدۆﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﻟ‪‬ﮐﺎﺗ‪‬ﮑﺪا ﺑﻮو ﮐ‪ ‬ﺳ‪‬رۆﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری ﮐـﻮرد ﻟ‪‬ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﺪا ﻟ‪‬ﺗـﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐـﺎن رەﺷـﺒﯿﻦ ﺑـﻮون‪ ،‬ﭼـﻮﻧﮑ‪ ‬ﺋ‪‬وان‬ ‫ﺗﺮس و ﻟ‪‬رزﯾﺎن ﻟ‪‬د‪‬ﯽ ھ‪‬ﻣﻮواﻧﺪا ﭼﺎﻧﺪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﺮﺟﯿﺮا‪‬ﺪ ﻟﻮﯾﺘ‪‬ر‪ ،‬ﺑﺎ‪‬ﯿﯚزی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻟ‪‬ﺋﺎﺳﺘﺎﻧﺒﻮوڵ ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ـﮕ‪ ‬رەﺷـﺒﯿﻨﯿﯿﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ )‪ (1908‬دەﺳـﺘﯽ ﮐ‪‬وﺗـﻮون ﺑ‪‬و ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬رای ﻟ‪‬ﺳـ‪‬رﯾﺎن داوە‪ :‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﺳ‪‬رﺳـﻮڕﻣﺎن ﻧﯿـﯿ‪،‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺧﺎﻧ‪‬ﮐﺎن و ﺳـ‪‬رۆﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐـﻮرد ﻟ‪‬ڕژ‪‬ﻤـﯽ ﻧـﻮێ )ﺑ‪‬ﻣﺎﻧـﺎی رژ‪‬ﻤـﯽ ﺗـﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐـﺎن( ﻧـﺎڕازﯾﺒﻮون‪ ،‬ﭼـﻮﻧﮑ‪ ‬ﺋ‪‬و ﻧﯿـﺰاﻣ‪ ‬ﻧـﻮ‪‬ﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ﺗـﺮس ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ و ﯾﺎﺳـﺎ دروﺳـﺘﺒﮑﺎت و‬ ‫ر‪‬ﮕﺮﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﺑ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺋﺎژاوەﮔ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮﯾﺶ ﻟ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن ﺗﻮاﻧﺎی ﺧﺎﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﯾﺎن ﺑﯚ ﻻی ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﺮدووە ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬وەو ﺑ‪‬ر ﺋ‪‬واﻧ‪ ‬ﭘﺸـﺘﯿﺎن ﺑ‪‬ﺳـﻮ‪‬ﺘﺎﻧ‪‬ﮐﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﺳﺘﻮوەو ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎن ﻟ‪‬واﻧ‪‬وە ﺑﯚ رەﺧﺴـﺎوە‪ ،‬ﻟ‪‬ڕاﺳـﺘﯿﺪا ﺋ‪‬و ﭼﯿـﻨ‪ ‬ﺋﺎﺷـﻨﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿﺎن ﻟ‪‬ڕای ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوادا ھ‪‬ﺑـﻮوەو ھﺎوﮐـﺎرﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﺸـﯿﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗـﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎﻧـﺪا ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣـﺎﻧ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ـﺪا ﺑـﻮون ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـﺘ‪‬ﻣﯽ )ﺳـﻮ‪‬ﺘﺎن ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺤ‪‬ﻣﯿـﺪی دووەم( ﮐ‪ ‬ﺗﻮاﻧﯿـﺎن ﺑـﯚ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯿﻨﺠـﺎر ﺋ‪‬ﺣﺰاﺑـﯽ ﮐـﻮردی دروﺳـﺘﺒﮑ‪‬ن وەﮐـﻮ )ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﺗ‪‬ﻋـﺎﻟﯽ و ﺗ‪‬رەﻗـﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن( ﮐ‪‬‬ ‫ﺣﺰﺑ‪‬ﮑﯽ ﻧﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠﻮﻣ‪‬ﻧﯽ ھﺎوﮐﺎراﻧﯽ ﮐﻮردو ھﯿﻮای ﮐﻮردە‪ ،‬ﮐﯚﭼﯿﺮا ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﭼﯿﻨﯽ ﻧﺎوەﻧﺪ ھ‪‬واڵ دەدات ﻟ‪‬ﺑﺎرەی ﮐﻮڕاﻧﯽ ﻣﯿﺮەﮐـﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸـﻮوی ﮐـﻮرد ﯾـﺎن ﮐـﻮڕاﻧﯽ ﺳـ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬رەﮐﺎن‬ ‫ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧ‪‬ﮐﺎن ﯾﺎن ﺋ‪‬ﮐﺎدﯾﻤﯿﺎی ﻧﯿﺰا ﻣﯽ ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚری ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯿﺎن ﺗ‪‬واوﮐﺮدووەو ﺑﻮوﻧ‪‬ﺗ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯿﻦ ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻮرد ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﻣﺎﻧﺎی ﺋ‪‬ﻣ‪‬ۆ زاﻧـﺮاوە‪ .‬ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ـﯿ‪ ‬ﮐـﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ‬ ‫ﺳــﻤﮑﯚ ﻻی ﺗــﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐــﺎن ﻟ‪‬ﮐﺎﺗ‪‬ﮑــﺪا ﺑــﻮو ﮐ‪ ‬ﺳــ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷــﺎﯾ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻟ‪‬وان ﺑ‪‬ﺰارﺑــﻮون‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش رازﯾﺒــﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬وان دەردەﺧــﺎت ﺑــﯚ ﮐــﯚﻣ‪‬ﮐﯽ ﺧــﺎﻧﯽ ﮐــﻮرد ﮐ‪ ‬دواﺗــﺮ‬ ‫ﮐ‪‬ﻣﺎﻟﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺶ ھﺎوﺑ‪‬ﺷﺒﻮون ﺗﯿﺎﯾﺪا ﮐ‪ ‬ﺳ‪‬رﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەﺳﺘ‪‬ﻮەرداﻧ‪‬ﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ دروﺳﺘﮑﺮدو داﻣ‪‬زراوەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻨﺎﯾ‪ ‬ﮔﯚڕێ ﮐ‪ ‬ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ری وردە ﺑﯚرژوای ﭼﯿﻨﯽ ﻧﺎوەﻧﺪ ﺑـﻮون‬ ‫ﻟ‪‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎی ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺋــﺎﯾ‪ ‬چ ﺳــﯿﺤﺮ‪‬ﮑﯽ ﺗﯿــﺎدا ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑــﯚ ﺳــ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷــﯿﺮەﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐــﻮردی ﺋ‪‬ــﺮان ﮐ‪ ‬ﺧــﯚی دژی ﭼﯿﻨــﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪی ﺷﺎرﻧﺸــﯿﻨﯽ ﺑــﻮوە ﺑــﯚ وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ دەﺳــ‪‬ت‬ ‫ﻟ‪‬دەو‪‬ﺗــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪﯾــﺪا‪ ،‬ﻟ‪‬ڕاﺳــﺘﯿﺪا ﺳــﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ھــﯚی ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺋﯿﺒــﺮاھﯿﻢ ﭘﺎﺷــﺎی ﺳــ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﺷــﯿﺮەﺗﯽ )ﻣــﯿﻼن( ﮐ‪‬وﺗ‪ ‬دژاﯾ‪‬ﺗﯿﮑﺮدﻧــﯽ ﺗــﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐــﺎن‪ ،‬ﭼــﻮﻧﮑ‪ ‬ﺑ‪‬و ﮐﺎرەﯾــﺎن ﺋﺎﺷــﻨﺎی‬ ‫ﺳــﺘ‪‬ﻣﮑﺎرﯾﯿﺎن ﺑــﻮو‪ ،‬ﻧﺎﺑ‪‬ــﺖ ﺋ‪‬وەﺷــﻤﺎن ﻟ‪‬ﺑﯿــﺮ ﺑﭽ‪‬ــﺖ ﻣﯿﻼﻧﯿﯿ‪‬ﮐــﺎ ﻧﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺗــﺎﯾ‪‬ﻓ‪‬ﯾ‪‬ک ﺑــﻮون ﻟ‪‬ﺋ‪‬ــﺮان ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻋ‪‬ﺷــﯿﺮەﺗﯽ ﺷــﮑﺎک ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوﺑــﻮون‪ ،‬ﺋ‪‬و ﮐﻮﺷــﺘﻨ‪‬ی ﻧــﺎوﺑﺮاو ﻟ‪‬ﮐ‪‬ــﻮی‬ ‫ﻋ‪‬ﺑــﺪوﻟﻌ‪‬زﯾﺰ ﺑ‪‬دەﺳــﺘﯽ ﺗــﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐــﺎن ﮐــﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ھ‪‬ﺑــﻮو ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺳــﻤﮑﯚو ﺋ‪‬واﻧــﯽ ﺗــﺮ ﻟ‪‬ﺳــ‪‬رۆﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐــﻮردی ﺋ‪‬ــﺮان ﮐ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧــﯽ ﮐــﻮردی ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑــﻮون‪ ،‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣــﺪا ر‪‬ﮕــﺎی‬ ‫ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧﯿﺎن ﮔ ﺮﺗ‪‬ﺑ‪‬ر‪ ،‬ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎﻧﯿﺶ ﻟ‪‬ﺋﯿﻤﭙ‪‬اﺗﯚری دروﺳﺘﮑﺮاوی ﺧ‪‬ﯾﺎ‪‬ﯽ ﺗﯚراﻧﯿﺎﻧﺪا ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐﻮردی ﺗﯿﺎدا ﻧ‪‬ﺑﻮو‪.‬‬ ‫وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭼ‪‬ک و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪‬ﻧﻪھ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ﻧﻮوﺳ‪‬ری ﻓ‪‬رەﻧﺴﯽ )ﮐﯚﭼﯿﺮا( ﺑﺎوەڕﯾﻮاﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ﺑﯿﺮﯾﺪا ﺑـﻮوە ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﮐـﺎن ﺑـﯚ ﻻی ﺧـﯚی راﺑﮑ‪‬ﺸـ‪‬ﺖ ﯾـﺎن ﭘ‪‬ﻧﺎﯾـﺎن ﺑـﯚ ﺑ‪‬ر‪‬ـﺖ‪ ،‬ﭼـﻮﻧﮑ‪ ‬ﻧﺎﭼـﺎرﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺳـ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻮو ﻧ‪‬ﺑـﻮوە ﺑـﯚ‬ ‫ﺋ‪‬وەی ﮐﯚﻣ‪‬ک ﻟ‪‬ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎن ﺑﻮوەﺳﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺋ‪‬وەﺷﯽ ﺑ‪‬ھـﯚی ﺋ‪‬وە ﺑـﻮوە ﻟ‪ )‬ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﺗـﻮرک دوور ﺑﮑ‪‬و‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬ﭼـﻮﻧﮑ‪ ‬ﺋ‪‬واﻧ‪ ‬زﯾـﺎﺗﺮ دوژﻣـﻦ ﺑ‪‬ﮐـﻮرد ﺑـﻮون ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿ‪‬ﮐـﺎن ھ‪‬روەﮐـﻮ‬ ‫زاﻧﺮاوە( ﺑ‪‬م دﯾﺎرە ھ‪‬رﮔﯿﺰ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺎﻧﺪا ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﯾﻮوەو ﺑ‪‬ﻧھ‪‬ﻨﯽ ﭼ‪‬ک و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮی ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬وەرﮔﺮﺗﻮون و ﺋ‪‬واﻧـﯿﺶ ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬ﺷـﯿﺎن ﮐـﺮدووە‪ ،‬ﻧﻮوﺳـ‪‬ری ﻓ‪‬رەﻧﺴـﯽ‬ ‫ﺋ‪‬و راﺳﺘﯿﯿ‪ ‬دەﺧﺎﺗ‪‬ڕوو ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬وﺗﻨ‪‬ی ﻧﺎردﻧﯽ ﭼ‪‬ک ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧ‪‬وە ﺑﯚ ﺳﻤﮑﯚ دەﺑﺎﺗ‪‬وە ﺑﯚ ﺳ‪‬ردەﻣ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﮐ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸـﯿﻨ‪‬ی ھ‪‬ﯾ‪ ‬واﺗ‪ ‬ﺑـﯚ ﺳـﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﻣ‪‬ﺷـﺮوﺗﯿ‪‬ت‬ ‫و ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿھﺎن ﮐ‪ ‬ﭼﯚن ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻮردی ﻋﯿﺮاق ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻧ‪‬ﺧﺸ‪‬ی ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ﺑـﻮون ﺑـﯚ وەرﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﻋ‪‬رەﺑ‪‬ﮐـﺎن داواﯾـﺎﻧﮑﺮدﺑﻮو‪ ،‬ھﺎوﺷـ‪‬ﻮەی ﺋ‪‬وەش ﺑـﯚ‬ ‫ﺋ‪‬وەی ﺳﻤﮑﯚ ﻟ‪) ‬ﻟ‪‬ﻧﺪەن( وەرﯾﺒﮕﺮ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﮐﺎن ﻧﺰﯾﮏ ﺑﯚﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬م ﺑﺎﺑ‪‬ﺗ‪‬ی ھ‪‬ﯾ‪ ‬واﯾﮑﺮد ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن و ﮐ‪‬ﻣﺎﻟﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﭼ‪‬ک ﺑﺪەن ﺑ‪‬ﺳﻤﮑﯚ ﺗـﺎ ﻧـﺎوﭼ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚی ﭘـ‪‬‬ ‫دروﺳﺘﺒﮑﺎت ﺑـﯚﺋ‪‬وەی ﺧﺰﻣ‪‬ﺗـﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ـﮏ ﻟ‪‬ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠ‪ ‬ﮐﯚﻧ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎﻧﯽ ﭘـ‪ ‬ﺑـﮑ‪‬ن‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣﺎﻧـﺎ داﺑ‪‬ﺷـﮑﺮدﻧﯽ ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوا‪ ،‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ وەﮐـﻮ )ﻣـﺎﮐﯚ( و )ﻗﮕـﻮر( ﮐ‪‬‬ ‫)ﺗﺎھﯿﺮ( ﭘﺎﺷﺎی ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ری ﺗﻮرﮐ‪ ‬ﻻوەﮐﺎن ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1908‬ﻟ‪‬و رووەوە راﭘﯚرﺗﯽ داوە ﺑ‪‬ﮐﯚﻧﺴﯚ‪‬ﯽ رووس ﻟ‪)‬ورﻣ‪ (‬داوای ﮔ‪‬ڕاﻧـﺪﻧ‪‬وەی ﺣـﺎﮐﻤﯿﯿ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮرﮐﯿـﺎی ﮐـﺮدووە‪ ،‬ﺑـﯚ ﺳـ‪‬ر ﺋ‪‬و‬ ‫ﺷﻮ‪‬ﻨﺎﻧ‪ ‬ﮐ‪‬ﻣﻮ‪‬ﮑﯽ ﺋ‪‬واﻧ‪‬و دەﮐ‪‬وﻧ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮان ھ‪‬ﮐﺎﻧﯽ )‪ (30‬و )‪ (40‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷﯽ زۆری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان دەﮔﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫‪8‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪2010‬‬

‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﻪوه ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ دوای ﺷﻪڕی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا‬ ‫] ﺑﻪﺷﯽ دووھﻪم [‬ ‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﺳﻨﻮوری ﻧ‪‬ﻮان ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟﻪﺳﻪردهﻣﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋﺎرارات ﺑ‪‬ﯾﺎری داﻧﺎﻧﯽ ﺑﯚ درا ﻟﻪ)‪(1930‬ی زاﯾﯿﻨﯽ )‪(1309‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﺳﻤﻜﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﯿﺪا ﻛﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺳﻪرﭼﺎوهی‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪46 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 46‬‬

‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋﻪو ﺑﯚ ﺋﻪوهﯾﻪ ﻟﻪﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﮕﻪڕ‪‬ﺘﻪوه ھﻪر ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪﺷﺪا ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎوه ﻛﻪ دووﺑﺎره ﻟﻪو رووهوه ﺳﻮودی ﻟ‪ ‬ﺑﺒﯿﻨﻦ‪) .‬ﻛﺎوه ﺑﻪﯾﺎت( ﺑﻪﺑﻪ‪‬ﮕﻪی ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ‬ ‫ﺷــﻮرهوی و ﺗﻮرﻛﯿــﺎی ﻛــﻪﻣﺎﻟﯽ ﻧﯿﺸــﺎﻧﯽ دهدات ﻟﻪﺳــﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ دوای ﻛــﻪوﺗﻨﯽ ﻛﯚﻣﺎرهﻛــﺎﻧﯽ )ﻣﻪﺳــﺎوات( و‬ ‫)ﺋﻪرﻣﻪﻧﺴﺘﺎن( ﻟﻪ)‪(1920‬دا ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﺣﻪزﯾﺎﻧﻜﺮدووه )ﻣﺎﻛﯚ( ﺑﺨﻪﻧﻪ ژ‪‬ﺮ دهﺳﻪﻻﺗﯿﺎﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﻣﺎﻛﯚ ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ‬ ‫ھــﻪر ﺑــﻪو ﺟــﯚرهش ﻟﻪوﺗــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑــﺎ‪‬ﯿﯚزی ﺋ‪‬ــﺮان ﻟﻪﻓﻪرهﻧﺴــﺎ ﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪(1922‬ی زاﯾﯿﻨــﯽ ﺋﺎﻣــﺎژه ﺑ ـﻪو‬ ‫رووداوه دهدات ﻛﻪ ﺗﻮرﻛﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺋﻪوهی ﺑﻪرھﻪﻣﯿﺎن ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﺧﺎﻛﯽ )ﻣﺎﻛﯚ( ﻛـﻪﮔﺮﻧﮕﯽ‬ ‫ھﻪﯾـــﻪ ﺑـــﯚ ﺋﯿـــﺪارهی ﺗﻮرﻛﯿـــﺎ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـــﺎون ﺑﺨﺮ‪‬ﺘـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ ﺳـــﻮ‪‬ﺘﻪﯾﺎن و ﯾـــﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﺷـــﻮرهﯾﺶ رازﯾﺒـــﻮوه‬ ‫ﺑﻪﺣﺎﻛﻤﯿــﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻟــﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪدا‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺋــﻪوهدا ﺗﻮرﻛﯿ ـﺎ ﺑــﯚ ﺑ‪‬ﻼﯾــﻪﻧﯽ ھــﻪﻧﮕﺎو ﺑﻨــ‪ ‬و‬ ‫رهزاﻣﻪﻧﺪی د‪‬ﻨﯿﺎﯾﯽ ﺑﺪات‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ دووره ﻛﻪدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛـﻮردو‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـــﺎرﯾﯽ ﻟﻪﺳـــﻮودی ﻛﻮردهﻛـــﺎﻧﯽ ﻟﻪﺑـــﻪرﭼﺎو ﮔﺮﺗﺒ‪‬ـــﺖ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﭘﺎرﭼـــﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن و‬ ‫وهرﮔﺮﺗﻨﯽ رهزاﻣﻪﻧﺪی ﯾﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﺟﻪﻣﺎوهری ﺷﻮرهوی ﻛﻪ ﭼﻪك ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﺪات‪ ،‬ﻟـﻪوه زﯾـﺎﺗﺮ ﻧـﻪﺑﻮوه ﻛﻪﻣﯚ‪‬ـﻪﺗﯽ ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ داوه ﺑﯚﺋـﻪوهی ﻟﻪﭘﺎرﭼـﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوادا ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‬ ‫ﻣﻪراﻣﯽ ﺑﻪﺋﻪﻧﺠﺎم ﺑﮕﻪﯾﻪﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪﻣﻪدا ﻣﻮ‪‬ﻜﺪار‪‬ﺘﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﻟﻪو زهوﯾﺎﻧـﻪی ﻛﻪﺑﺎﺷـﻦ ﺑـﯚ ﻛﺸـﺘﻮﻛﺎڵ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪدا ﺑـﺪهن ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﺋـﻪو ﭘﻪﯾﻤﺎﻧـﻪی ﻛـﻪداﺑﻮوﯾﺎن ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫)‪ (1923‬ﻛﻪ رازﯾﺒﻮوه ﺧﯚﺷﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوه ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوه ﻟﻪﺳﻪر ھﻪﻣﺎن ﺋﻪو ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪ ﻛﻪ داﺑﻮوﯾﺎن ﺑﻪ)ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑـﻪرزﻧﺠﯽ( ﺑﻪﻣـﻪرﺟ‪‬ﻚ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋﯿـﺮاق ﺑﺨﺮ‪‬ﺘـﻪ ﺳـﻪر ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻪﻻم ﺋﻪو رازی ﻧﻪﺑﻮوهو دژی وهﺳﺘﺎوهﺗﻪوه )ﻛﯿﺴﺮهوی(و )ﺗﻪﻣﻪدون( ده‪‬ﻦ‪) :‬ﺳـﻪرداری ﺳـﻪرﻛﻪوﺗﻮو( ﺗﻮاﻧﯿﻮوﯾـﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻚ ﻟﻪﺳـﻮﭘﺎﯾﯿﺎﻧﯽ ﺗـﻮرك ﻟـﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺟﻪﻧﮕـﺪا ﻛـﻪ ﺑﻪﺧﺘـﻪوهرﺑﻮون‬ ‫ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪(1301‬وه ﺑﻪردهوام ﻟﻪﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮرددا ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﻪدهﺳﺘﺒﻮون‪ ،‬ﻟﻪﺑﻨﻪﻣﺎﺷﺪا ﺑﻮوﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎدا دوای )‪ (9‬ﺳﺎڵ ﺋﻪو راﺳﺘﯿﯿﻪ دهردهﺧﺎت ﻛﻪﺗﻮرﻛﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن‬ ‫ھﻪروا ﺑﻪﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯿﺎن ﻧﻪﺑﻮوه دهﺳﺘﺒﻪرداری ﺋﻪو ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰو ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻪوه‬ ‫ﺑﺮۆﯾﻪﻧﺴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﭘﺸﺘﺒﻪﺳﺘﻨﯽ ﺑﻪﺳﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯽ ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ و ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن دهردهﺧـﺎت ﺑﻪﻛﯚﻣـﻪك ﻛﺮدﻧﯿـﺎن ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪو ﺳـﻪرﭼﺎوهﯾﻪوه دهﻧﻮوﺳـ‪ :‬ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﺳـﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪرﻣــﻪﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ و ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ ﻟــﻪو ﻛﺎﺗــﻪدا واﺗــﻪ )ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1919‬ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ ﻟﻪﺣﺎ‪‬ﻜــﺪا ﻛــﻪﺑ‪‬ﯾﺎری ﭘﻪﯾﻮهﻧــﺪﯾﯽ داﺑــﻮو ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ( ﺳــﻪرﮔﻪرﻣﯽ دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺷــ‪‬ﻮهﯾﻪك‬ ‫ﻟﻪﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧﻪوه ﺑﻮو ﻟﻪﮔﻪڵ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرك ﻟﻪﺷﺎری )وان( ﺣﻪزﯾﺸﯽ دهﻛـﺮد ﭼـﺎوﮔ‪‬اﻧ‪‬ﻜﯽ ﺗـﺮ ﺑﻪﻧﻪﺧﺸـﻪی ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن ﺑﻜﺎﺗـﻪوه ﻟﻪﺋﺎﺳـﯿﺎی ﺧﯚرھـﻪﻻت‪ ،‬ﻟـﻪو دوو ﭘـﻪﯾﻤﺎن‬ ‫داﻧﻪوه ﺑﻮو ﻛﯚﻣﻪﻛﯿﺎن ﻛﺮدن‪ ،‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1920‬ھﻪردوو ﺳﻪرۆﻛﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن و ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺶ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺎﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوت و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪﺗﻮرﻛﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه دهرﯾﺪهﺧﺎت ھﯿﭻ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ دروﺳـﺘﻨﻪﻛﺮد ﺑـﻪو ﺟـﯚرهی ﻛﻪﺳـﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾـﻪﻛﯽ ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ﯾﯽ ﺑﻜـﺎت‬ ‫ﻛﻪ ﻟﻪوهوﺑﻪر دﯾﻤﻪﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪو ﺟﯚره ﻟﻪﻧﺎو ﻣ‪‬ﺸﻜﯿﺪا دروﺳﺘﻜﺮدﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﻪوهی ﻟﻪوهوﺑﻪرﯾﺶ ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ دهدات ﻛـﻪ ﺳـﻪرۆﻛﯽ ﺷـﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﺑـﻪھﯿﭻ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪك ﺧـﺎوهﻧﯽ رووﯾـﻪﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ وهرﮔﯿـﺮاو‬ ‫ﻧﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدی ﺑﻪرزﻧﺠﯽ ھﻪرﮔﯿﺰ ﻓﺮﯾﻮی ﻧﻪﺧﻮارد ﺑﻪﭘﻪﯾﻤﺎن و ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ )ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل( و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن‪ ،‬رووداوهﻛﺎﻧﯽ دواﺗﺮﯾﺶ ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ دهدات ﻛـﻪ ﺣـﻪق ﺑﻪدهﺳـﺖ‬ ‫ﺋﻪو ﺑﻮوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ دﯾﻢ ﻛﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪزۆری ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﻟﻪﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﻧﺰﯾﻜﺒﯚﺗﻪوهو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻣﻪرﻛﻪزی ﺳـﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺑﺎزی ﺑـﺎﻻی‬ ‫ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚرھﻪﻻﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮوه ﻟﻪﺷﺎری وان ﻛﻪ ﺧﯚی ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﺑﻮوه ﻟﻪﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﺣﺰﺑﻪ‪.‬‬ ‫ﻟﻪڕاﺳﺘﯿﺪا ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﻟﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﺎﻧﻪی ﻛﻪﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهردهﺧﺎت ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺗﻮرﻛﯿﺎوه ﺑﻮوه ﻛﻪھﺎﻧﯿﺎﻧـﺪاوه ﺑـﯚ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﺪاﻧﯽ ﺋـﻪو ﻛـﺎره‪ .‬ﺑﻪﻗﺴـﻪی‬ ‫)ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺗــﻪﻗﯽ( و ﺑﻪﻗﺴــﻪی )ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﻓﺎزﯾــﻞ(ی وهﻛﯿﻠــﯽ ﻛــﻮرد ﻛـﻪ ﻟﻪﻗــﻪدری ﺑــﻪگ وهرﯾﮕﺮﺗـﻮوه ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ :‬ﺳــﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪(1920‬هوه ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪی ﺧﯚﯾــﺪا ﭘﻪﯾﻮهﻧــﺪﯾﯽ ﭘﺘــﻪوو‬ ‫ﺑﻪھ‪‬ﺰی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﺪا دروﺳﺘﻜﺮدووهو دۆﺳﺘﯽ ﺋﻪو ژهﻧﻪراڵ )ﻛﺎزم ﻗﻪره ﭘﺎﺷﺎ( ﺑﻪژﻣﺎره دهﯾﮕ‪‬ﺘﻪوه ﻛﻪ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﻟﻪﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ﭼﻪك و ﺷﺘﻪ ﮔﺮﻧﮕﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮدا ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺎﻧﺪاوه‪.‬‬ ‫دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ دوورو در‪‬ﮋی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ ﺑﻪو ﺟﯚره ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑﻪﺳﻮودی ﺗﻮرﻛﯿـﺎ داوه ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی ﺷﯚڕﺷـﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری رهواﻧـﺪز دژی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ﻟـﻪھﺎوﯾﻨﯽ )‪ (1920‬ﻛـﻪ ھـﻪﺗﺎﻛﻮ ﺋـﻪو ﻛﺎﺗـﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺘﯿﺎن‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﻪواﻧﻪ ﻧﯿﺸﺎن ﻧﻪداوه‪ ،‬ﭼﯚن ﺑﯿﺮی ﻧﻪﻛﺮدۆﺗﻪوه ﻛﻪ ھﺎوﺑﻪﺷﯽ ﺑﻜﺎت ﻟﻪو ﺷﯚڕﺷﻪدا ﺑﻪﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎو ھﺎوﺑﻪﺷﯽ ﻧﻪﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ ﻛــﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨــﻪرو ﻧ‪‬ــﺮدراوی ﺷﯚڕﺷــﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑــﻮوه ﺑــﯚ ﻻی ﺳــﻤﻜﯚ دهرﺑــﺎرهی ھﻪﺳــﺘﯿﺎرﯾﯽ ﺧــﺎﻧﯽ ﻛــﻮرد ﺑﻪﺳــﻮودی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻧﻮوﺳــﯿﻮ‪‬ﺘﯽ‪) :‬ﺑﻪ‪‬ﮕــﻪی ھﺎوﻛــﺎرﯾﯽ ﻧــﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ‬ ‫ﺑﻪﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬اﻧﯽ رهواﻧـﺪوز ﺋـﻪوهﺑﻮو ﻛـﻪ ﺧــﯚی ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪﯾﯽ زۆرو ﭘﺘـﻪوی ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧــﺪا ھـﻪﺑﻮو و ﻧﻪﯾﻮﯾﺴـﺘﻮوه ﺋـﻪوه دووﭼــﺎری ھـﯿﭻ ﺷـ‪‬ﻮه زﯾﺎﻧ‪‬ـﻚ ﺑﺒ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺋـﻪو ﺑـﻪو ﺟــﯚره‬ ‫دﯾﺎرﯾﻜﺮدﺑﻮو ﻛﻪﺳﻮودی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛﻪوه ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻟ‪‬ـﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ ﻛﻪﺑﻼوﻛﺮدﻧـﻪوهی ﺋﺎژاوهﯾـﻪ ﻟﻪﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﯚﺋـﻪوهی ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن ﺑﺘـﻮاﻧﻦ ﺑﭽﻨـﻪ ﻧـﺎوهوه( دواﺗـﺮ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‬ ‫ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪه ﺑﭽﻮوﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻋﻪﻗﯿــﺪ )ﻋـﻪﻟﯽ ﺷـﻪﻓﯿﻖ( ﻧﺎﺳــﺮاو ﺑـﻪ)ﺋـﯚزدهﻣﯿــﺮ( رهواﻧـﻪی )رهواﻧـﺪوز(ی ﻛــﺮد‪ ،‬ﺋـﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾـﻪش ﺑــﻮو ﺑﻪﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﺑﺰووﺗﻨـﻪوه ﻟــﻪو وﻻﺗـﻪداو ﮔـﯚڕا ﺑــﯚ‬ ‫دژاﯾﻪﺗﯿﻜﺮدﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪47 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 47‬‬

‫ﮔﺮﻧﮕﯽ دهرﺧﺴﺘﻨﯽ )ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺗـﻪﻗﯽ( دهرﺑـﺎرهی ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ دوورو در‪‬ـﮋی ﺗﻮرﻛـﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن و ﺑـ‪ ‬ﺋﺎﺑ‪‬ووﯾﯿـﺎن ﻟـﻪﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪاو ﺧﺰﻣـﻪﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺑﯚﯾـﺎن ﻟـﻪو ر‪‬ﮕﺎﯾـﻪوه ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ‬ ‫ﺋﺎﺷــﻜﺮاﺑﻮو ﻟﻪﺳــﻪر زﻣــﺎﻧﯽ )ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ(ﯾــﻪوه ﺑــﻮو ﻛــﻪ ﺋﻪﻧــﺪاﻣﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ــﻪی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑــﻮو‪ ،‬ھــﻪروهھﺎ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﻪﺷــﯽ ﺳــﻪرﭼﺎوهی دڵ ﺋــﻪﻣﯿﻨﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿــﻪﻛﺎن ﺑــﻮو‪ ،‬ﻻی ﺳــﻤﻜﯚش‬ ‫راو‪‬ﮋﻛﺎری ﺑﻮو ﻛﻪ ﺑﺎوهڕی ﭘ‪‬ـﯽ ﺑـﻮو و ﻧﺰﯾﻜﺘـﺮﯾﻦ ﺷـﻪڕﻛﻪری ﻛـﻮرد ﺑـﻮو ﺑـﻪو ﻛـﻪ ﻻﯾـﻪﻧﮕﺮی ﺑـﻮو‪ ،‬ﻟﻪﻗﺴـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺪا ﻛـﻪ ﻟﻪﺳـﻤﻜﯚهوه وهرﯾﮕﺮﺗـﻮوهو ﮔﻮاﺳـﺘﻮوﯾﻪﺗﯿﯿﻪوه ﻧﯿﺸـﺎﻧﯿﺪاوه ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﻟﻪﻛﯚﻣﻪك ﻛﺮدﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﺋﻪو داﺑﻪﺷﻜﺮدﻧﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﻟﻪﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫راﭘﯚرﺗﯽ ﭼﯚ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻋﯿﺮاﻗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه‬ ‫دوا ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﻤﺎن ﺑﯚ ﺳﻪر ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ وﻻﺗﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1921‬راﺳﺘﯿﯿﻪﻛﻪی )‪ (1920‬راﺳﺘﯽ و دروﺳـﺘﯽ ﺋﯿـﺪﯾﻌﺎی ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺗـﻪﻗﯽ ﺋﺎﺷـﻜﺮا دهﺑـ‪ ‬دهرﺑـﺎرهی ھﯿـﻮای داوای‬ ‫ﻓﺮاواﻧﺨﻮازی ﺗﻮرﻛﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪرهو زهوﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻛﻪ ﻟﻪڕاﺳﺘﯿﺪا ﺗﻮرﻛﯿﺎ دوو ﺋﻪوهﻧﺪهی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯿﻪﯾﺎن ھﻪﺑﻮوه ﻟﻪﺋـﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﻛﻮدهﺗـﺎی ﭼﻪﻛﺪاراﻧـﻪی ﺷـﯿﻌﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﯿﺮاق ﺳﻮود ﺑﺒﯿﻨﻦ ﺑﻪﭘ‪‬ﺸﻪواﯾﻪﺗﯽ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺋﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﻪﺟﻪف و ﻛﻪرﺑﻪﻻ ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪.(1920‬‬ ‫ﺋﻪم داواﯾﻪ ﻟﻪدﯾﺪی ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ﺑﻪﻧﮫ‪‬ﻨﯽ ﻧﻪﺑﻮوهو ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪﺋﺎﮔﺎدارﺗﺮﯾﻦ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪو وﻻﺗﻪ ﺑﻪﻧﺎوی ﺧﺎﻧﻤﯽ)ﮔﺮﺗﺮود ﻣﺎرﮔﺮﯾـﺖ ﺑ‪‬ـ‪ (‬دهرﺑـﺎرهی ﺋﻪﮔـﻪری راﭘـﯚرﺗﯽ ﭼـﯚ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻋﯿﺮاق ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه ﻟـﻪو ﻛﺎﺗـﻪدا ﻧﯿﺸـﺎﻧﯿﺪاوه‪ :‬ﺋﻪﮔـﻪر ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑ‪‬ﯾـﺎری ﮔﯚﺷـﻪﮔﯿﺮﯾﯽ ﺑـﺪات ﻟـﻪﻋﯿﺮاق‪ ،‬زۆرﯾﻨـﻪی ﻧﺰﯾـﻚ ﺑﻪھﺎوﭘـﻪﯾﻤﺎﻧ‪‬ﺘﯽ ﻋﯿﺮاﻗﯿﯿـﻪﻛﺎن دووﺑـﺎره دهﺑﻨـﻪوه‬ ‫ﺑﻪﻻﯾــﻪﻧﮕﺮی ﺗﻮرﻛــﻪﻛﺎن )ﻋﻪﺑــﺪوﻟﮫﺎدی ﺣــﺎﺋﺮی( ﺑﺎوهڕﯾﻮاﯾــﻪ ﻛــﻪ ﻟﻪﺷــ‪‬ﻮهی دهﺳﺘﺒﻪﺳــﻪرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﺳــﻪر ﻟــﻪﻧﻮ‪‬ﯽ ﺗﻮرﻛــﻪﻛﺎن ﺑﻪﺳــﻪر ﻋﯿﺮاﻗــﺪا‪ ،‬دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻧﻔﻮوﺳــﯽ ﻓﻪرهﻧﺴــﯿﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﻟﻪﺳــﻮرﯾﺎو ﻧﻔﻮوﺳــﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛــﺎن ﻟﻪﻓﻪﻟﻪﺳــﺘﯿﻦ و ﺋــﻮردن و ﻣﯿﺴــﺮو ﺳــﻮدان و ﭘﺸــﺘﯽ ﺋــﻮردن و ﻧﯿــﻮه‬ ‫دوورﮔﻪی ﻋﻪرهب ﺑﻪﺷﻪڕ داوا دهﻛﻪن و ﺗﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻜﯽ دوورﯾﺶ ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻦ ﺑﻪدهﺳﺘﺪهھ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺑﺎﺳﯽ ھﺎﺗﻨﯽ ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚڕی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺋﺎﺳﯿﺎ دوای ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛـﻪم ﻛـﻪﻣ‪‬ﻚ ﮔـﻪورهﻛﺮدﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهدﯾـﺎره‬ ‫ﻟﻪﭼﺎوی ﺋﻪواﻧﻪی ﺑﻪو ﺷـ‪‬ﻮه رواﻧﯿﻨـﻪ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻮون‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺋ‪‬ﻤـﻪ دهﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ـﯿﻦ ﻟﻪﺷـ‪‬ﻮهی ھـﻪ‪‬ﭽﻮوﻧﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـــﺎن ﻟـــﻪﻋﯿﺮاق ﺗﻮرﻛـــﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـــﻪﻛﺎن ﺑـــﺎﻛﻮوری ﺋـــﻪو وﻻﺗـــﻪﯾﺎن ﺧﺴـــﺘﻪ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﻪﻻﺗﯿﺎن و‬ ‫ﻟﻪﺑﻪﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺑـﺎﻛﻮوری ﺧﯚرﺋـﺎوای ﺋ‪‬ـﺮاﻧﯿﺶ ﺗﯿﺎﯾـﺪا ﺑﺎﻻدهﺳـﺘﯽ ﭘﻪﯾﺪاﺑﻜـﻪن‪ ،‬ﻟـﻪڕووداﻧﯽ ﺋﻪﻣـﻪدا‬ ‫دوور ﻧــﻪﺑﻮوه ﯾــﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﺷــﻮرهوی ﻟﻪﺳــﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﻗــﺎزاﻧﺠﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﻟــﻪﺋ‪‬ﺮان و ﻋﯿــﺮاق ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪو‬ ‫دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﺎﻧﻪی ﻟﻪﺳﻪرﭼﺎوهﻛﺎن ﺑﻪرھﻪم دهھ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫دوای ﺷﻜﺴﺘﯽ ‪1301‬‬ ‫دوای ﻛﻮدهﺗﺎی )‪(1299‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎوه ﺑـﯚ ﻓﺸـﺎر ﺧﺴﺘﻨﻪﺳـﻪر ﺗﻮرﻛﯿـﺎی‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﻟﯽ ﺑﯚ ﺑ‪‬ﯾﻨﯽ ﻛﯚﻣﻪك ﺑﻪﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯿﻪوه‪ ،‬ﺑﻪﻗﺴﻪی )ﻣﻪھﺪی ﺋﯿﻌﺘﯿﻤﺎدی ﻣﻮﻗﻪدهم( ﻟﻪﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻣﯿﻨﯽ دهﺳـﺘﻪی ﻧ‪‬ـﺮدراوی ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ )‪(1300‬ی‬ ‫ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﻟﻪﺳﻪر داوای ﺳﻪرداری ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان داوای ﻟﻪ )ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل( ﻛﺮد ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﭼﻪك ﺑﯚ ﻛﻮردهﻛﺎن ﻧﻪﻧ‪‬ﺮ‪‬ﺖ و ﻧﺎردﻧﯽ راو‪‬ﮋﻛﺎرﯾﺶ ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺑﮫ‪‬ﻨ‪.‬‬ ‫دوای ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪(1301‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ﺳﻤﻜﯚ ورده ورده ﻟﻪﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن رهﺷﺒﯿﻦ و ﺑﻮو‪ ،‬ﺳﻪرهﺗﺎ ﺋﻪوهﺑﻮو ﻟﻪوان ﺑﻪﮔﻮﻣﺎن ﺑﻮو ﻛﻪدووﺑﺎره ﺋﻪواﻧﻪ ﺑﻪﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺋﻪو ﭼـﻪﻛﯽ ﻧـﻮێ و‬ ‫ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﺑﻪو ﺑﺪهن ﻛﻪداوای ﺑﻜﺎت‪ ،‬ﺑﻪﻻم دهﺳﺘﭙ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺷﻪڕی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﻟﻪﺟﻪﻧﮕﯿﺎﻧﺪا دژ ﺑﻪﯾﯚﻧﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺋﻪوه ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬ﻧﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﺧﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎ داوا ﻟﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻋﯿـﺮاق‬ ‫ﺑﻜﺎت ﻟﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻧﺰﻛﯽ ﺑﺨﻪﻧﻪوه ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻜﻪوﻧﻪ ژ‪‬ﺮ ﻓﺸﺎرو ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﺪهن‪ ،‬ﺑﻪﻻم وهﻻﻣﺪاﻧـﻪوهی ﺋﻪﻣﺎﻧـﻪ ﺧ‪‬ـﺮاو و‪‬ﺮاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎﻧـﻪ ﺑـﻮو ﺑـﻪو ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪی ﻛـﻪ ﺋﺎﺷـﻜﺮا ﺑـﻮو‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎی )ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﻜﯽ( و )ﺑﺎﺑﻪﻛﺮ ﺋﺎﻏﺎی ﭘﺸﺪهری( ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﺪا ﻛﺮدووهو ﻟﻪﺳﻨﻮور ﺳﻪرﮔﻪرﻣﯽ وﺗﻮ‪‬ﮋن‪ ،‬ﯾﻪﻛﻪﯾـﻪك ﻟﻪﺳـﻮﭘﺎی ﺗﻮرﻛﯿـﺎ رۆﯾﺸـﺘﻪ‬ ‫ﺳﻨﻮورو ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺑﺮده ﺳﻪر ﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻪو ھﯚﯾﻪوه ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪژﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮژراو ﻛﻮڕهﻛﻪﺷﯽ دﯾﻠﻜﺮا‪.‬‬ ‫رهﻓﯿﻖ ﺣﯿﻠﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺎوهڕی واﯾﻪ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺟﮕﻪ ﻟﻪد‪‬ﺘﻪﻧﮕﯿﯿﺎن ﺑﯚ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﺪا ﻟﻪﺧﺎﻛﯽ ﻋﯿﺮاق ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮ ھﻪﯾﻪ ﺑـﯚ ﻧﯿﮕـﻪراﻧﯿﯿﺎن ﻟـﻪﺑﺎرهی وﺗﻮو‪‬ﮋهﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪو ﻟﻪﮔﻪڵ ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﻜﯽ ﻛﻪھﻪﺳﺘﯿﺎن ﺑﻪوهﻛﺮدووه ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﻪ ﺑﻪﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﺗﻮرﻛﯿﺎوه‪ ،‬ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﺶ ﺋـﻪوهی دهزاﻧـﯽ ﻛﻪﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ ﻟـﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‬ ‫ﺷــﻮ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ــﯽ دﯾــﺎرهو ﺳــﻤﻜﯚ‪-‬ش ﺑــﯚ راﺑــﻪری ﺳــﻪرﺑﺎزی ﻟﻪﺑــﻪرﭼﺎو و دﯾــﺎره‪ ،‬ﺋﻪﻣــﻪ راﺳــﺘﯿﯿﻪﻛﻪ )رهﺷــﯿﺪ ﺟــﻪودهت( ﺟــﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟــﻪوه دهﻛــﺎو ﯾﺎدداﺷﺘﻪﻛﺎﻧﯿﺸــﯽ ﺑــﻪو ﺟﯚرهﯾــﻪ ﻛــﻪ‬ ‫ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺗﻪواو ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﺪا ﺑﻮوهو ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺑﻮوه ﻛﻪﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﻧﻪھ‪‬ﻦ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳﻪر ھ‪‬ﯽ راﻣﯿﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻋﯿـﺮاق و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ﺑﺒﯿﻨـﺮێ‪ ،‬ﻟﻪھـﻪﻣﺎن‬ ‫ﺋﻪو ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﻪوه ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﯿﺸﻪ ﺑﻪﮔﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮڕهﻛﻪی و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺸﯽ ﺑﻪﻟﯿﺮهو ﮔﻪوھﻪرهﻛﺎﻧﯿﺸﯿﯿﻪوه ھﻪﯾﻪ ﻛﻪداوای دهﻛـﺎت و ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ دژی ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‬ ‫دهﺳﺘﺒﻪرداری ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫وﺗﻮ‪‬ﮋی ﻧ‪‬ﻮان ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدو ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن‬ ‫ﻟﻪﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ھﻪﻣﺎن ﺋﻪو ﻓﺸﺎرهوه ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺋﯚﻛﺘﯚﺑﻪری )‪(1922‬دا ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﮔﻪڵ ﻣﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺑ‪‬ی و ﭘﻪﻧﺎی ﺑﯚ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدی ﺑﻪرزﻧﺠﯽ ﺑﺮد ﻟﻪﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻛـﻪ ﻟـﻪو‬ ‫ﻛﺎﺗﻪدا ﻟﻪدهرهوهی ﻧﺎوﭼﻪی ﻧﻔﻮوﺳﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮو‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪48 :‬‬

‫‪Page : 48‬‬

‫دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪدا ﺑﻪﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪدوژﻣﻨﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدو ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ژﻣﺎرهﯾـﻪﻛﯽ ﻛـﻪم ﻟﻪﺳـﻪرﺑﺎزاﻧﯽ ﺗـﻮرك ﻟـﻪژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ )ﻋـﻪﻗﯿـﺪ( ﻋـﻪﻟﯽ ﺷـﻪﻓﯿﻖ‬ ‫ﻧﺎﺳــﺮاو ﺑــﻪﺋﯚزدهﻣﯿﺮ ﻛﻪﭘ‪‬ﺸــﺘﺮ ﻟﻪﺑــﻪرهی )ﺋﺎداﻧــﺎ( ﺟــﻪﻧﮕﺎوه دژی ﻓﻪرهﻧﺴــﯿﯿﻪﻛﺎن رهواﻧــﻪی رهواﻧــﺪوزﯾﺎن ﻛــﺮد‪ ،‬ﺋــﻪو ﺑــﻪردهوام ﺑــﻪﻧﺎردﻧﯽ ﻧﺎﻣــﻪی زۆر ﺑــﯚ زاﻧــﺎو ﺳــﻪرۆك ﻋﻪﺷــﯿﺮهت و‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد دهﺳﺘﺒﻪﻛﺎر ﺑﻮو‪ ،‬ﺗ‪‬ﺪهﻛﯚﺷﺎ ﺗﺎوهﻛﻮ ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ )ﻣﻮﺳـ‪ ،‬ﺑﺎدﯾﻨـﺎن‪ ،‬رهواﻧـﺪز‪ ،‬راﻧﯿـﻪ‪ ،‬زاﺧـﯚ( ﭘﻪﯾﻮهﺳـﺘﯿﺎن ﺑﻜـﺎت ﺑـﻪﺗﻮرﻛﯿﺎوه‪) ،‬ﺋـﯚزدهﻣﯿﺮ( ﺑـﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ‬ ‫دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑﻪرهﯾــﻪﻛﯽ دژ ﺑــﻪﺗﻮرك ﻛــﻪﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﺒﻮو ﻟــﻪ)ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮد‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ــﻪی ﻋﯿــﺮاق و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛــﺎن‪ ،‬دهﺳــﺘﻪﯾﻪﻛﯽ ﻟﻪﺋﻪﻓﺴــﻪراﻧﯽ ﺗــﻮرك و ﻛــﻮردی ﻻﯾــﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ(ی‬ ‫ﺑﻪﻧﮫ‪‬ﻨﯽ رهواﻧﻪی ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻛﺮد ﺗﺎوهﻛﻮ ﻧﻪھ‪‬ﻦ ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺷﻜﺎك ﻟﻪﮔﻪڵ دوژﻣﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛﯚﺑﺒ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﻣــﻪﺋﻤﻮورهﻛﺎﻧﯽ ﺋــﯚزدهﻣﯿﺮ داﺧﻮازﯾﯿــﺎن ﻟﻪﺳــﻤﻜﯚ ﻛــﺮد ﻛــﻪﻟﯿﺮهﻛﺎﻧﯽ و ﻛﻮڕهﻛــﻪی دهدهﻧــﻪوهو ﻟﻪﺳــﻪر زهوﯾﯿــﻪ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎ‪‬ﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهﺗﻮاﻧ‪‬ــﺖ ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘــﻪوه ﻟﻪﻧﺎوﭼــﻪﻛﺎﻧﯽ )ﺷــﻪﻣﺪﯾﻨﺎن( و )وان(‬ ‫ﺑﻪﻣﻪرﺟ‪‬ﻚ ﻟﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق دهﺳﺘﺒﻪردار ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪروهھﺎ داواﯾﺎن ﻟﻪو ﻛﺮد ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﯽ ﻟﻪﺑﺎر ﺑﯚ وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮدو ﺋـﯚزدهﻣﯿﺮ ﻓـﻪراﻣﯚش ﻧـﻪﻛﺎو ﻛـﺎری ﺑـﯚ ﺑﻜـﺎت‬ ‫ﻛﻪﺷ‪‬ﺦ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ﺳﻤﻜﯚ ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﺑﯚ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن و ﺑـﻪﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ زهﻣﯿﻨـﻪی ﻟـﻪﺑﺎری دروﺳـﺘﻜﺮد ﺑـﯚ وﺗـﻮو‪‬ﮋ ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮان ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮدو ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺷـ‪‬ﺦ رازی ﺑـﻮو ھﻪﯾﺌـﻪﺗ‪‬ﻚ‬ ‫ﺑﻨ‪‬ﺮ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﺑﯚ ﻻی ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل‪ ،‬ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺗـﻪﻗﯽ ﻛﻪﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﺑـﻮو ﻟﻪھﻪﯾﺌـﻪﺗﯽ ﻧ‪‬ـﺮدراوی ﺋـﯚزدهﻣﯿﺮ ﺑـﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻟـﻪو رووهوه ﻧﻮوﺳـﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ :‬ﺑـﯚ ﻟﻪﯾـﻪﻛﺘﺮی ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸـﺘﻦ ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﻧﻪﺧﺸﻪی ﺳﻪرهﻛﯽ ھﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺋﻪوه ﺑﻮو ﻛﻪﺷ‪‬ﺨﯽ ﺧﺴﺘﻪﺳﻪر ﺋﻪوهی داوا ﻟﻪﺋﯚزدهﻣﯿﺮ ﺑﻜﺎت ﺳﻪرهﺗﺎ ھﻪﯾﺌﻪﺗ‪‬ﻚ ﺑﻨ‪‬ﺮ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ‪.‬‬ ‫ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋﻪم وﺗﻮو‪‬ﮋاﻧﻪ ﺳﻪرهﺗﺎ ﺑﻪزووﯾﯽ ﺑﻪڕ‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﯽ ھﻪردووﻻ ﺗﻪواوﺑﻮو و ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ھﻪﯾﺌﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎرد ﺑﯚ ﻛﯚﻣﺎری ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﯚ ﻻی ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل ﻟﻪﺋﻪﻧﻘﻪره دهرﺑـﺎرهی ﺳـﻨﻮوری‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻮﺧﺘﺎری ﺑﯚ ﻛﻮردهﻛﺎن‪ ،‬ﺑﻪو ﺟﯚره ﺳﻤﻜﯚ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﮔﻪورهو ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺷﻜﺮدو دژاﯾﻪﺗﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدی ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺖ‪.‬‬ ‫‪9‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪2010‬‬

‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﻪوه ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ دوای ﺷﻪڕی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا‬ ‫] ﺑﻪﺷﯽ ﺳ‪‬ﮫﻪم [‬ ‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬ ‫ﻣ‪‬ﮋووﻧﻮوﺳﯽ ﻛﻮرد )رهﻣـﺰی ﻗـﻪزاز( ﻟـﻪﺑﺎرهی ﺋـﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﺎﻧـﻪی ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮان ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن و ﺳـﻤﻜﯚدا ﺋـﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕﻛﺮان ﺑـﻪو ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪ دهدوێ‪ :‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن رووﺑـﻪڕووی ھﺎﺗﻨـﻪ ﭘ‪‬ﺸـﻪوهی ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ‬ ‫ﺋﯚزدهﻣﯿﺮ ﺑﻮوﻧﻪوه ﺑﻪﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ )ﻧﻪﺳﺘﯚرﯾﻪﻛﺎن( ﺋﻪوهﺑﻮو ﻓﻪرﻣﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑﻪرهو ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫)ھﯚرهﻣــﺎر و زاﺧــﯚ و ﭼﯚ‪‬ــﻪﻣ‪‬ﺮگ( ھ‪‬ــﺮش ﺑــﻪرن )ﻣﺴــﺘﻪﻓﺎ ﻛــﻪﻣﺎل(ﯾــﺶ ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪوه‬ ‫ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎ ﺳﻮود ﻟﻪﺳﻤﻜﯚ ﺑﺒﯿﻨ‪.‬‬ ‫ﻟﻪﻻﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮهوه ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻪرزﻧﺠﯽ ﻟﻪ)ﺑـﻪھﺎری ‪ (1923‬ﻟـﻪ )ﺋﻪﺳـﺘﺎﻧﻪ( ﺑﻪﺗـﻪواوی‬ ‫ﺑ‪‬ﯾـﺎری ﺷــﻪڕﯾﺪا ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧــﺪا‪ ،‬ﻓ‪‬ۆﻛــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰﯾﺶ ﻟــﻪڕۆژهﻛﺎﻧﯽ )‪(16‬و )‬ ‫‪ (1923 / 2 / 23‬راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﻪ ﺑﻪﯾﺎن ﺑﻪﺳﻪر داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﺪا ﺑﻪﻓ‪‬ۆﻛﻪ‬ ‫ﺧﺴـــﺘﻪﺧﻮارهوهو داوای ﻟﻪداﻧﯿﺸـــﺘﻮاﻧﯽ ﺷـــﺎر ﻛـــﺮد ﺷـــﺎرهﻛﻪ ﺑـــﻪﺟ‪‬ﺒﮫ‪‬ﻦ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـــﻪ ﺋـــﻪو‬ ‫ﺑﯚردوﻣﺎﻧــﻪ ﺗــﻪﻧﮫﺎ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮدو ﺳــﻤﻜﯚ دهﮔﺮ‪‬ﺘــﻪوهو ﺑﯚﺋــﻪوهی ﺑﯚردوﻣﺎﻧﻪﻛــﻪ زﯾﺎﻧﯿــﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﻪﮔﻪﯾـــﻪﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋــــﻪم رووداواﻧــــﻪ واﯾﻜـــﺮد ﺳــــﻤﻜﯚ ﻟــــﻪ) ‪ ( 1923 / 2 / 28‬ﺳــــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﺟ‪‬ﺒﮫ‪ ‬و ژﯾﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﺗـﻪواو ﺑﺨﺎﺗـﻪ ﺧﺰﻣـﻪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎوه‪ ،‬واﺗـﺎ ﺳـﻪرۆﻛﯽ‬ ‫ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﺑـﻪﻧﺎﭼﺎری رۆﺷـﺖ ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ‪ ،‬ﻟـﻪو ﻣﺎوهﯾـﻪدا ﺑـﻪھﯚی ﻛﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺗﻮرﻛﯿﺎو رۆﺷﺘﻨﯽ ﺧ‪‬ﺮای رووداوهﻛﺎن ﻛﻪ ﺑﻪﺧﯚوهی ﮔﺮﺗﺒﻮو ژهﻧﻪرا‪‬ﯽ ﺗﻮرك )ﻛﺎزم ﺑﻪﻛﺮ ﭘﺎﺷﺎ( ﻛﻮڕهﻛﻪی و ھﻪزار ﻟﯿﺮه ﻟﻪﭘﺎرهﻛﻪی ﺑﯚ ﮔ‪‬اﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﺑﯚ ﺳﻪر رهواﻧﺪوز‬ ‫ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎی ھﺎوﯾﻨﯽ)‪(1923‬دا ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻟﻪدوو ﻻوه ﺑﻪﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ دهﺳﺘﺒﻪﻛﺎرﺑﻮون و ﻟﻪدووﻻوه ھ‪‬ﺮﺷـﯿﺎن ﺑـﺮد ﺑـﯚ رواﻧـﺪوز‪ ،‬ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﻚ ﻟـﻪژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهی ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎو ﺷـﻪڕﻛﻪرهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ھﻪرﻛﯽ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﻟﻪﺳﻮﭘﺎی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ رواﻧﺪوزﯾﺎن ﻟﻪﮔﻪﻣﺎرۆ دهرھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺠﺎم )ﻋﻪﻗﯿﺪ ﺋﯚزدهﻣﯿﺮ( ﺑ‪‬ﺌﻪوهی دهﺳﺘﮕﯿﺮی ﺑﻜﻪن ﻟـﻪ) ‪ (1923 / 4 / 22‬ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺳـﻮﭘﺎﻛﻪی ﭼﻮوﻧـﻪ‬ ‫دهرهوهی ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪو دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎﯾﺎن ﻛﺮده ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ رواﻧﺪوز‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪49 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 49‬‬

‫ﺳــﻤﻜﯚی ﺷﻜﺴــﺘﺨﻮاردو ﺋﺎﻣــﺎدهﺑﻮو ﻟــﻪو ﻛﺎﺗــﻪدا ﺗــﻪرازووی ھﺎوﻛــﺎرﯾﯽ ﺧــﯚی ﻟﻪﮔــﻪڵ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎﻧــﺪا زﯾــﺎﺗﺮ ﺑﻜــﺎت ﺑــﯚ ﻟ‪‬ــﺪاﻧﯽ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮدو ﺷــﻜﺎﻧﺪﻧﯽ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺑﻪﺗــﻪﻣﺎﺑﻮو ﺳــﻮﭘﺎی ﺗــﻮرك‬ ‫ﻟﻪﺑﺎﻛﻮوری ﻋﯿﺮاق دهرﺑﻜﺎت‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﭘﻪﻧﺎﯾﺎن ﻧﻪدا ﻟﻪو وﻻﺗﻪداو ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎﻣﺎدهﻧﻪﺑﻮون ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯽ ﻟ‪‬ﺒﻜﻪن‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻛﻪﺳـ‪‬ﻚ ﻛـﻪ ﺋﺎﻣـﺎدهو رهزاﻣﻪﻧـﺪ ﺑـﻮو ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل ﺑـﻮو‪،‬‬ ‫دوای ﺑﯚردوﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺋﺎﻣﺎدهﻛﺎرﯾﯽ ﺑﯚ ﻛﺮد ﻛﻪﺋﻪﻓﺴﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرك ﻛﻮڕی ﺳـﻤﻜﯚ ﺋـﺎزاد ﺑﻜـﻪن و ھـﻪزار ﻟﯿﺮهﺷـﯽ ﻟﻪداراﯾﯿﻪﻛـﻪی ﺑـﯚ‬ ‫ﺑﮕ‪‬ﻧﻪوه‪ ،‬دوای ﺋﻪوه ﭘ‪‬ﯿﺎﻧﻮت ﺑ‪‬وات ﺑـﯚ ﺷـﺎری )وان( ﺗـﺎوهﻛﻮ ﻣﻪرﺟـﻪﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﻛﻪﺳـﻪرﭼﺎوهی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوهن ﺑ‪‬ﯾـﺎری ﻟ‪‬ﺒـﺪات‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔـﻪڵ رهﺷـﯿﺪ‬ ‫ﺟــﻪودهت و ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ رۆﺷــﺖ ﺑــﯚ ﺑﺎرهﮔــﺎی ژهﻧــﻪراڵ )ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎن ﺳــﻪﺑﺮی ﺑــﻪگ( ﻛﻪﺳــﻪرﻛﺮدهی ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑــﻮو ﻟــﻪ)وان( ﺋﻪﻓﺴــﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺗــﻮرك ﺑــﻪﺗﯿﭙ‪‬ﻚ ﺳــﻪرﺑﺎز‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻮازﯾﯿﺎن ﻟ‪‬ﻜﺮد‪ ،‬ﻟﻪﻧﺎو ﺋﻪواﻧﻪﺷﺪا ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﻛﻮرد ھـﻪﺑﻮون ﻟﻪھـﻪردوو ﻻی ﺳـﻨﻮورهوه ﻟﻪدﯾـﺪاری ﺳـﻪر ﻋ‪‬ﻠـﯽ ﺷـﻜﺎﻛﺪا ﺋﺎﻣـﺎدهﺑﻮون‪ ،‬ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﻧﻮوﺳـﺮاوهﻛﻪی ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺗـﻪﻗﯽ ژهﻧـﻪراڵ‬ ‫)ﺳﻪﺑﺮی ﺑﻪگ( دهﺳﺘﻮورﯾﺪا ژﻣﺎرهﯾﻪك ﺗﻔﻪﻧﮓ و ﺷﺘﻪ ﮔﺮﻧﮕﻪﻛﺎﻧﯿﺘﺮ رهواﻧﻪ ﺑﻜﻪن ﺑـﯚ ﭼﻪﻛـﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬دوای ﺋـﻪوهش ﭘ‪‬ﯿـﺎﻧﻮت‪) :‬ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘ‪‬ﺘﯽ و ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾـﺪاوه ﻛـﻪ‬ ‫ھﻪزار ﺳﻪرﺑﺎزی ﺗﻮرك ﺑﻪﺟﻠﯽ ﻛﻮردی و ﭼﻪﻛﯽ ﺗﻪواوهوه ﺑﺨﺎﺗﻪ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺗﯚوه‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ ﻣﯚ‪‬ـﻪﺗﯽ ﺑﻪﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻛـﻮردی ﺗﻮرﻛﯿـﺎش داوه ﻛـﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺗـﯚ ﺑﻜـﻪن‪ ،‬ﺑـ‪‬ۆ ﺑـﻪرهو ﺋ‪‬ـﺮان و‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪی ﻛﻮردﻧﺸﯿﻦ ﺑﺨﻪره ژ‪‬ﺮ دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺧﯚﺗﻪوه‪ ،‬ﺑﺮاﻛﻪت )ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎش( ﺑﻜﻪ ﺑﻪﺟ‪‬ﻨﺸﯿﻨﯽ ﺧﯚت و ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻟ‪‬ﺒﺪهو ﺑﻪھﻪﻣﻮو ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﺘﻪوه ﺑﻪرهو ﺑﺎﺷﻮور ﺑ‪‬ۆ(‪.‬‬ ‫ﺋﺎژاوهﮔ‪‬ﯾﯽ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن و ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﻟﯚزان‬ ‫ﺋﻪﻓﺴﻪری ﺗﻮرك داﺧﻮازی ﻟﻪﺳﻤﻜﯚ ﺋﻪوه ﺑﻮو )ﻛﻪﻣﻪﺑﻪﺳﺘ‪‬ﺘﯽ ﺋﻪو وﺗﻮو‪‬ﮋاﻧﻪ ﻟﻪﺷﻮ‪‬ﻨﯿﺘﺮ ﻗﺴﻪی ﻟﻪﺳﻪر ﻧﻪﻛﺮ‪‬ﺖ و ﺧﯚی ﺑ‪‬وات ﺑـﯚ ﻧﺎوﭼـﻪی )ﺑﺎﺷـﻘﻪﻻ( ﺗـﺎوهﻛﻮ ھ‪‬ـﺰ ﺗـﺮ ﺋـﻪم ﻧﻪﺧﺸـﻪﯾﻪ‬ ‫ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﺑﮕﺮن و ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺖ ﺑﺪهن( ﺑﻪﻻم ﺑﻪﺧﺖ ﯾﺎوهری ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﻧﻪﺑﻮو ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهی ﺋﻪو رۆژهی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﺳﻪرﮔﻪرﻣﯽ ﭼﻮوﻧـﻪ ﻧـﺎوهوهو ﺋـﺎژاوهﮔ‪‬ﯾﯽ ﺑـﻮون ﻟـﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن‬ ‫و ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان‪ ،‬ﻧﻮ‪‬ﻨــﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎو ﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟــﻪ)ﻟــﯚزان( ﮔﻪﯾﺸــﺘﻦ ﺑﻪڕ‪‬ﻜﻜــﻪوﺗﻦ و ﭘ‪‬ﺸــﻪﻛﯽ ﭘــﻪﯾﻤﺎﻧﯽ داﻧــﺎﻧﯽ ھ‪‬ــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری ﺗﻮرﻛﯿــﺎو ﻋﯿــﺮاق ﻟﻪﻻﯾــﻪن ھــﻪردوو ﻻوه‬ ‫ﺑﻪ)واژۆ( ﮔﻪﯾﺸﺖ و ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺸﺪرا ﭘﺮﺳﯽ ﻣﻮﺳ‪ ‬ﺑﻪﮔﻪڕاﻧﻪوه ﺑﯚ رای داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎی دهﻧﮕﺪاﻧﻪوه داﺑﻨﺮ‪‬ﺖ و ﻛﯚﺑﻜﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘــﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﻟــﯚزان ﻟــﻪ)‪22‬ی ﺟــﻮوﻧﯽ ‪(1923‬دا ﺑــﻪواژۆی ﺗﻮرﻛﯿــﺎو دهو‪‬ﻪﺗــﻪ ﺳــﻪرﻛﻪوﺗﻮوهﻛﺎﻧﯽ ﺟــﻪﻧﮕﯽ ﮔــﻪوره ﮔﻪﯾﺸــﺖ و ﻛــﺎﺗﯿﺶ ﺑــﯚ ر‪‬ﻜﻜــﻪوﺗﻨﯽ )ﺑﺮۆﻛﺴــﻞ( ﺋﺎﻣــﺎدهﻛﺮاو رهﺧﺴــ‪‬ﻨﺮا‬ ‫ﻛﻪﺳﻪرﺋﻪﻧﺠﺎم ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﮔﻪﻻن ﻟﻪ)‪16‬ی د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ‪(1925‬دا ھ‪‬ﯽ ﺳﻨﻮوری ﻋﯿﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛﻪﻧﺎﺳﺮاﺑﻮو ﺑﻪھ‪‬ﯽ )ﺑﺮۆﻛﺴﻞ( ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟ‪‬ﻜﺮا‪.‬‬ ‫ﺑﻪر ﻟﻪو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻟﻪواﻧﻪ ﺑﻮو ﺋﻪرﻣﻪﻧﺴﺘﺎن و ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚ داﺑﻤـﻪزر‪‬ﻨ‪‬ﺖ و ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﻋﯿـﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﻪر ﻟـﻪوه ﻟﻪﭘـﻪﯾﻤﺎﻧﯽ )ﺳـﯿﭭﻪر‪(sever-‬دا ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪی‬ ‫ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧ‪‬ﻚ ﺑﻮون ﻛﻪ ﺑﻪﻧﺎوی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ دﯾﺎرﯾﻜﺮا‪ ،‬ﺑﯚ ھﻪﺗﺎھﻪﺗﺎﯾﯽ ﻟﻪو ﻣﺎﻓﻪ ﺑ‪‬ﺒﻪش ﺑﻮون‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﻟﯚزان ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ زﯾﺎﻧﯽ ﻟﻪوه زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ ﻛــﻪ ﺑــﯚ ھــﻪﻣﻮو ﺷــﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻚ ھــﺎوڕ‪‬ﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻮو ﻟﻪﮔــﻪڵ ژهﻧــﻪراڵ ﺳــﻪﺑﺮی ﺑــﻪگ ﻟــﻪ)ﺑﺎﺷــﻘﻪﻻ( ﻛــﻪ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺧــﺎﻧﯽ ﻛــﻮرددا رۆﺷــﺘﺒﻮو ﺑــﯚ ﺋــﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪ ﺗــﺎوهﻛﻮ ﭼــﺎود‪‬ﺮﯾﯽ‬ ‫داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺑﺎزاﻧﯽ ﺗﻮرك ﻛﻪﺑ‪‬ﯾﺎرﺑﻮو ﺑﯚ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺋﺎﯾﻨﺪهدا ﺑﮕﻪﯾـﻪﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻟﻪدواﺳـﺎﺗﺪا ﺗﻪﻟـﻪﮔﺮاﻓ‪‬ﻚ ﻟـﻪ)ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل(هوه ﮔﻪﯾﺸـﺖ ﺑﻪژهﻧـﻪراڵ )ﺳـﻪﺑﺮی‬ ‫ﺑﻪگ( ﻛﻪ ﺋﻪﻣﻪی ﺗﯿﺎدا ﻧﻮوﺳﺮاﺑﻮو‪) :‬ﺑﻪﭘ‪‬ﯽ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﻣﯿﻠﻠـﻪﺗﺎن ﻧﺎﭼـﺎرم ﺳـﻪرﺑﺎزهﻛﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﺑﻪرﻣـﻪ دواوهو دوﻋـﺎی ﻣـﻦ ﺑﻪﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏـﺎ ﺑﮕﻪﯾﻪﻧـﻪو‬ ‫ر‪‬ﺰی ﺋﻪو ﻻی ﺗﯚﯾﻪو ﺑﯿﭙﺎر‪‬ﺰهو ﻣﻪرﺟﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ھﻪﻣﻮوی ﺑﯚ ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺧﻮا ﻟﻪﻓﺮﺳﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨﺪهدا ﺑﻪﺋﻪو ﻛﯚﻣﻪك دهﻛﻪم(‪.‬‬ ‫ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋﺎرارات و ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ﺳﻤﻜﯚ دواﯾﯿﻦ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺧﯚی ﺑﯚ ﻧﻮ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهی ھ‪‬ﺰی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ و ﺳﻪرﺑﺎزی ﻟﻪدهﺳﺘﺪاو ھﻪﺗﺎﻛﻮ دواﺳﺎﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﭘﺸﺘﯿﺪا ﺑﻪﺳـﻮﭘﺎی ﺗﻮرﻛﯿـﺎو ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻛـﻮردی ﺋـﻪو وﻻﺗـﻪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ھﻪر ﺑﻪو ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪ ﻻﯾـﺎن ﻣﺎﯾـﻪوهو ﻟ‪‬ﯿـﺎن ﻧﻪﭘﺮﺳـﯿﯿﻪوهو ﺋـﻪو ﻛ‪‬ﮕـﻪ ﻛﺸـﺘﻮﻛﺎ‪‬ﯿﯿﺎﻧﻪش ﻛﻪﺣﺎﺳـﻼﺗﯿﺎن دهدا ﻟـﻪ)ﺷـﻪﻣﺪﯾﻨﺎن(و ھﻪﯾﺌـﻪی ﻧ‪‬ـﺮدراو )ﺋـﯚزدهﻣﯿﺮ( ﺑـﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻗﻪوﻟﯿﺎن ﺑﻪﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮرد داﺑﻮو ﺧﯚﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺪهﻧﮓ ﻛﺮد‪ ،‬دوای ﺋﻪوهی ﺳـﻤﻜﯚ ﻧﻔـﻮس و ﺗﻮاﻧـﺎی ﺧـﯚی ﻟـﻪﻧﺎو ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﻟﻪدهﺳـﺘﺪاو ﺳـﻮ‪‬ﺘﻪی راﻣﯿـﺎرﯾﯽ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ﺗـﻮاﻧﯽ‬ ‫ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﺧـﯚی ﺟ‪‬ﮕﯿـﺮ ﺑﻜـﺎت ﻟﻪﺧﯚرھـﻪﻻﺗــﯽ ﻧﺎوهڕاﺳـﺘﺪا ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﻟـﻪﺋ‪‬ﺮان و ﻋﯿـﺮاق‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ ﭘﻪھﻠــﻪوﯾﺶ ﻟـﻪڕووی ﺳـﻪرﺑﺎزی و راﻣﯿﺎرﯾﯿـﻪوه ﺑـﻪھ‪‬ﺰﺗﺮﺑﻮو ﭼـﺎود‪‬ﺮﯾﻜﺮدﻧﯽ ﺳــﻮﭘﺎی‬ ‫دروﺳﺘﻜﺮاوی ﻧﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ﻟﻪﺳﻨﻮورهﻛﺎﻧﺪا ﻛﺎرﯾﮕﻪرﺗﺮ ﺑﻮو‪ ،‬ﺋﻪوه دهﻧﮕ‪‬ﻚ ﺑﻮو ﻛﻪداواو داﺧﻮازی ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪﺗﻮرﻛﯿﺎو ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪو وﻻﺗـﻪداو ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑﺘـﻮاﻧﻦ‬ ‫ﺳﻮود ﻟﻪﺳﻤﻜﯚ ﺑﺒﯿﻨﻦ دژی دهﺳﺘﻜﻪوﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺑﻪﻻم دژوارﺗﺮ ﺑﻮو ﺑﻪرﻟﻪوهی ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ دهﺳـﺘﯿﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ دﯾﺎرﯾﻨـﻪﻛﺮدﻧﯽ ھ‪‬ـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻨﻮوری ﻧ‪‬ـﻮان ﺋ‪‬ـﺮان و ﺗﻮرﻛﯿـﺎو ھﻪ‪‬ﮕﯿﺮﺳـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺷﯚڕﺷﯽ )ﺋﺎرارات( ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1927‬زاﯾﯿﻨﯽ )‪ (1306‬ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی ھﯚﻛﺎرﺑﻮون ﻻی ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن و ﮔﺮﻧﮓ ﺑﻮو ﺳﻤﻜﯚ دووﺑﺎره ﺑﻪرهو ﺳﻨﻮور ﺑ‪‬وات‪ ،‬ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﻛـﻪ ﺑـﻪﻧﯚره ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری‬ ‫ﻛﻮردی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﯚ ﻟﻪوهڕﮔﺎﻛﺎﻧﯽ دهڕۆﺷﺘﻦ ﺑﯚ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺳﻮودو دهﺳـﺘﻜﻪوﺗﯽ ھـﻪﺑﻮو ﺋﻪﻣـﻪ دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸـﺨﻪرﯾﯿﻪك و رازی ﻧـﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻻی ﻛﻮردهﻛـﺎن دروﺳـﺘﻜﺮدو ﺑﻨﺎﻏﻪﯾـﻪﻛﯽ داﻧـﺎ ﺑﯚﺋـﻪوهی‬ ‫ھﻪﺳﺘﻦ ﺑﻪﻛﺮدهوهﯾﻪك‪.‬‬ ‫ﻛــﺎوه ﺑــﻪﯾﺎت‪ ،‬ﻟﻪﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨــﻪوه ﻓﺮاواﻧﻪﻛــﻪی ﺧﯚﯾــﺪا دهرﺑــﺎرهی ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺋــﺎرارات و ﻛﺎرﯾﮕــﻪرﯾﯽ ﻟﻪﺳــﻪر ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ دهرهوه ﻟﻪﺳــﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ )‪ (1310-1307‬ﺑﻪﭘﺸﺘﺒﻪﺳــﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪو ﺳﻪرﭼﺎوه ﺟﯚراوﺟﯚرو ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎن ﻧﯿﺸﺎﻧﯿﺪاوه ﻛﻪﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺗﺎوهﻛﻮ ﺳﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋـﺎرارات و ﺑﻪدهﺳـﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﻛﻪوﺗﻦ ﺑﻪڕ‪‬ﻜﻜـﻪوﺗﻨﯽ ھـﻪردووﻻو‬ ‫داﻧﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮور ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﺮان ﺳﻤﻜﯚ ﻗﻪﻣﻪﯾﻪك ﺑﻮو دژی ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ و ﻣﺎﻓﯽ ﺣﺎﻛﻤﯿﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن ﺳﻮودﯾﺎن ﻟ‪‬ﺒـﯿﻨﯽ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﯾــﺎردان ﻟﻪﺳــﻪر دهﺳﺘﻨﯿﺸــﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری ﻧ‪‬ــﻮان ﺋ‪‬ــﺮان و ﺗﻮرﻛﯿــﺎو داﻧــﺎﻧﯽ ھ‪‬ــﻪﻛﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻟــﻪو ﺑﻪﻧﺪاﻧــﻪ ﺑــﻮو ﻛــﻪ ﺳــﻪرهﺗﺎﻛﻪی ﻟﻪﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪(1311‬دا دهرﻛــﻪوت ﻛــﻪ ﺗــﺎوهﻛﻮ ﻧﺎوهڕاﺳــﺘﯽ‬ ‫)‪(1313‬ی ﺧﺎﯾﺎﻧﺪ ﺋﻪﻣﻪش ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ وﺗﻮو‪‬ﮋی دوو دهو‪‬ﻪت دروﺳﺘﺒﻮو ﻛﻪڕ‪‬ﻜﻪوﺗﻨﯽ ﺑﻪدواھﺎت و در‪‬ﮋهی ﻛ‪‬ﺸﺎ ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ )‪(1307‬وه ﺗﺎوهﻛﻮ )‪ (1310‬ﺋﻪو ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻪش‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪50 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 50‬‬

‫ﺑﻪھﻪر ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ ﺑﻪزﯾﺎن ﺑﯚ ﺳﻮودی ﺋ‪‬ﺮان ﺗﻪواو ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎرارات‬ ‫ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋﻪم ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻪدا رژ‪‬ﻤﯽ ﭘﻪھﻠﻪوی ﻧﻪك ﺑﻪﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻮﺗﻜﻪی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﺋﺎراراﺗﯽ ﺑﭽﻮوﻛﯽ ﻟﻪدهﺳﺘﺪا‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﺶ ﺑﻮو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎرارات ﺳﻪرﻛﻮوت ﺑﻜﺮ‪‬ﻦ ﻟﻪﻻﯾـﻪن‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه ﻛﻪﺑ‪‬ﺰاری ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا دروﺳﺘﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﻪو ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪی ﮔﺮﺗﯿﯿﻪﺑﻪر ﻛﻪ ھﻪﺗﺎﻛﻮ ﺋﻪو ﻛﺎﺗـﻪش ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﻪﺑﺮای ﺑﭽـﻮوﻛﯽ ﻓﺎرﺳـﻪﻛﺎن دهزاﻧـﯽ‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪو ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﯿﻪی دهﯾﻜﺮد دژی ﻧﻪژادهﻛﺎﻧﯽ زهردو ﺳﺎﻣﯽ ﻛﻪﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺪهر ﺑﻮون ﺑﯚ ﺋﻪو ﺑﺮا ﮔﻪورهﯾﻪی ھـﻪﯾﺎن ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺑﻪدﺑﻪﺧﺘﺎﻧـﻪ رژ‪‬ﻤـﯽ ﭘﻪھﻠـﻪوی ﺑـﻪﺑ‪ ‬ھـﯿﭻ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﭘﻪﺳـــﻪﻧﺪﻛﺮاوی ژﯾـــﺮی و ﺑ‪‬ﺌـــﻪوهی ﺑﭽـــﻮﻛﺘﺮﯾﻦ ھﻪڕهﺷـــﻪ ﻻی ﻛﻮردهﻛﺎﻧـــﻪوه ﺑـــﻪرهو رووی ﺋﺎﺳﺎﯾﺸـــﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑﻮوﺑ‪‬ﺘـــﻪوه ر‪‬ﮕـــﺎی ﺑﻪﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎﻧـــﺪا ﺷﯚڕﺷـــﮕ‪‬اﻧﯽ ﺋـــﺎرارات‬ ‫ﺳﻪرﻛﻮﺗﺒﻜﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪم ﻧ‪‬ﻮاﻧـﻪدا ﺟـﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺳـﻪرﻧﺠ‪‬اﻛ‪‬ﺶ ﺑـﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﺋـﻪو ﺑـﯚ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜـﺪا ﺋﻪواﻧـﻪ ﺳـﻪرﮔﻪرﻣﯽ ﻛﻮﺷـﺘﻦ و ﻟـﻪﻧﺎوﺑﺮدن و‬ ‫ﭼﻪوﺳﺎﻧﻪوهی ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﺳﻪر ﺑﻪﺧﯚﯾﺎن ﺑﻮون ﻟﻪﺋﺎرارات‪ ،‬ﺟﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﯿﺪا ﻛﻪﺋـﻪو ھـﯿﭻ ﺟـﯚره ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﯽ ﺑﻪﻻﯾـﻪﻧﮕﺮی ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎو ﻋﯿﺮاﻗـﻪوه ﻧـﻪﺑﻮوهو‬ ‫ﺣﻪزی ﺑﻪوه ﻛﺮدووه ﭘﺸﺘﺒﺪاﺗﻪوه ﺑﻪﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺧﯚی ﻓﯿـﻮدا‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪﺗﻮاﻧﺎی ﭘ‪‬ﺸـﻮوﺗﺮ ﺑـﻮوه ﻟـﻪﺧﯚرﺋﺎوای ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎن‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺋﻪﮔـﻪر ﺟﺎر‪‬ـﻚ ﺑﺎﺳـﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚو‬ ‫ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻮردی ﻛﺮدﺑ‪‬ﺖ و ﻟﻪﻣﻪدا ﺳﻪرﻧﺠ‪‬اﻛ‪‬ﺶ ﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ و ﻟﻪﻛﯚﻣﻪﻛﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﺳﻮودﻣﻪﻧﺪ ﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺋـﻪﻣﺠﯚره ﺋﯿﺪﯾﻌﺎﯾﺎﻧـﻪ ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﭘﯚﺷـﺎﻛ‪‬ﻚ ﺑـﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ داوای‬ ‫رهﺳﻪﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﯚ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗ‪‬ﻚ ﺑﻮو ﻟﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن‪.‬‬ ‫ﻟــﻪﻣﺎﻧﮕﯽ )‪1‬ی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ (1923‬ﺗﻪﻟــﻪﮔﺮاﻓ‪‬ــﻚ ﻟﻪﻣﺴــﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎﻟــﻪوه ﮔﻪﯾﺸــﺖ ﺑﻪژهﻧــﻪراڵ ﺳــﻪﺑﺮی ﺑــﻪگ ﻟ‪‬ﭙﺮﺳــﺮاوی ﺳــﻪرﺑﺎزی ﭘﺎﺳــﻪواﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻟﻪﺧﯚرھــﻪﻻﺗﯽ )ﺋﺎﻧــﺎدۆڵ( ﺑــﯚ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﻪداﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺷﻪڕ ﺑﻪﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺷﻜﺎك ﻛﻪﻓﺮﺳﻪﺗﯽ ﮔﻪورهی ﻟﻪدهﺳـﺘﺪاﺑﻮو ﭘـﻪردهی ﻟﻪﺳـﻪر ﻣـﻪراﻣﯽ رهﺳـﻪﻧﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧـﺪا ﻻداو ﻧﺰﯾﻜـﯽ ﺋـﻪوﯾﺶ‬ ‫)ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺗﻪﻗﯽ( داﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪاﻧﺎ ﻛﻪﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوا ﺑـﻮوهو ﻟـﻪوهش زﯾـﺎﺗﺮ وﺗـﻮو‪‬ﺘﯽ‪) :‬ھـﻪرﮔﯿﺰ ﺋـﻪو ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪ ﻣﻮﻧﺎﺳـﯿﺒﻪم ﺑﻪدهﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻪھ‪‬ﻨﺎوهو ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺑﻪوه ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎﺗﻮوه ﺑﮕﻪﻣﻪوه ﺑﻪﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﻛﻪﺳﻪرﭼﺎوهی ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﻤﻦ ﺑﯿﺎﻧﺨﻪﻣﻪوه ژ‪‬ﺮ دهﺳﻪﻻﺗﻢ‪ ،‬ﻟـﻪو ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪ زﯾـﺎﺗﺮ ھـﻪرﮔﯿﺰ ﺑـﻪدوای ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﺪا‬ ‫ﻧﻪڕۆﺷﺘﻮوم( ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1309‬ﺳﻤﻜﯚ ﺋﻪوهی ھﻪﯾﺒﻮو ﻧﻪﺧﺸﻪﯾﻪك ﺑﻮو ﺑـﯚ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎوا‪ ،‬ﺋـﻪو وﺗﻮو‪‬ﮋاﻧـﻪش ﻛـﻪ ﻟﻪڕوا‪‬ﻪﺗـﺪا دهﯾﻜـﺮد ﻟﻪﮔـﻪڵ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ )ﺷـﺎ(دا‬ ‫داﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﻟﻪ)ﺷﻨﯚ(دا‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺋﻪﻓﺴﻪراﻧﯽ ﺳﻮﭘﺎ ﻛﻪد‪‬ﻨﯿﺎﯾﯿﺎن ﻟﻪو ﻻﯾﻪﻧﻪوه ﺑﻪﺋﻪو ﻧﻪداﺑﻮو ﺑﻪﻓ‪ ‬ﺋﻪوﯾﺎن ﻟﻪ)ﺷﻨﯚ( ﺑﻪﻛﻮﺷﺘﻦ ﮔﻪﯾﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟﻪﻛﯚﻣﻪﻛﻜﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚدا‬ ‫ﻟﻪو ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺘﻪوه ﺳـﻤﻜﯚ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪی ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﺑـﻪرزﻧﺠﯽ و ﺷـ‪‬ﺦ ﺳـﻪﻋﯿﺪی ﭘ‪‬ـﺮان و ﭘ‪‬ﺸـﻪواﯾﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺋـﺎرارات ﺑـﻮو ﻛﻪﻧﻮ‪‬ﻨـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎن راﺳـﺘﮕﯚ ﺑـﻮون و ر‪‬ﻜﺒـﻮون ﻟﻪﺳـﻪرﺋﻪوهی‬ ‫ﻛﻪﺗﻪﻣﺴﯿﻠﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯿﺎن ﻛﺮدووه‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺋﻪوهی داوای ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻮوﺳﺮاوﯾﺎن ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﺗﺎوهﻛﻮ دوا ﭼﺮﻛﻪی ژﯾﺎﻧﯽ داﺧﻮازﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪدواﭼﻮوﻧﯽ ﺑﯚ دهﻛﺮد دهﺳـﺘﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮاﻧـﺎی‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺧﯚﺟ‪‬ﯿﻪﺗﯽ و ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﺑﻮو ﻛﻪﺑﻪوردی ﺑﯚی دهﺟﻮﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﺋﻪوﯾﺎن ﺑﯚ ﺑﻪﺟ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧﻪﺧﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪﻣﻮﻧﺎﺳﯿﺐ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﺑﻮو ﺑﯚﯾﻪ داﯾﺎﻧﻨﺎﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻛﻪﻣﺎﻟﯽ ﺟﯿﺎواز ﺑﻮو ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﺮان و ﻧﯿﯿﻪﺗﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺗﻮرﻛﻪ ﻻوهﻛﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪوه ﻧﻪﺑﻮو ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﻨﻮور‪‬ﻚ ﺧﯚی ﺑﻪﺟ‪‬ﮕﺮهوهی ﺋـﻪوان‬ ‫ﺑﮋﻣ‪‬ﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﻟﻪﻛﯚﻣﻪك ﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚدا ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﺒﻮو ﻟﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎن ﺑﯚ دهﺳﺖ ﺑﻪﺳﻪرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﻟﻪزهوی ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪﮔﻪڵ دهﺳﻪﻻت ﭘﻪﯾﺪاﻛﺮدﻧﯽ ﻟﻪﺳـﻪر ﺧﺎ‪‬ـﻪ ﺳـﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ وهﻛـﻮ )ﻣـﺎﻛﯚ(و )ﻗﺘـﻮر(و )ﻟﻮﺗﻜـﻪی ﺋـﺎراراﺗﯽ ﺑﭽـﻮوك( ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪﺑﻪردهﻣﯽ ﻧﻪﺧﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﺴﯿﯚن ﺳﻨﻮوردارﻛﺮاون و ﺳﻨﻮوری ﺑﻮوه ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪(1913‬و ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﻜﺮاون ﺑﻪﺋ‪‬ﺮان‪.‬‬ ‫‪ -2‬دهﺳﺖ ﺑﻪﺳﻪرداﮔﺮﺗﻦ و ﺳﻮود وهﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪﻻوازی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﯚ ﭘﺎرﭼﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻨﻮوری ﻧ‪‬ـﻮان )ﻣـﻪھﺎﺑﺎد(و )ﻻھﯿﺠـﺎن(و )وهزﻧـﻪ(و )ﺳـﯚﻣﺎی(و )ﺑﺮادۆﺳـﺖ( ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻣﻪرﺟــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﺳــﺮاو و ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﺪا ﻟﻪواﻧﻪﯾــﻪ ﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﺒﻮوﻧﯿﺎن ﻣــﻮﻣﻜﯿﻦ ﻧــﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑــﻪﻻم ﻟــﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻧﻤﻮوﻧــﻪی وهﻛــﻮ ﺳــﻤﻜﯚداو ﺋــﺎژاوهﮔ‪‬ﯾﯽ ﻟــﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧــﻪدا ﺑﻪدهﺳــﺘﯽ ﺋﻪواﻧــﻪ ﺷﺎﻧﺴــﯽ‬ ‫دهﺳــﺘﻜﻪوﺗﻨﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑــﻪو ﺋﯿﻤﺘﯿﺎزاﺗــﻪ زﯾــﺎﺗﺮ ﻟﻪدهﺳــﺘﺪا دهﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﻧــﺎردﻧﯽ زﯾــﺎﺗﺮی ﺷــﺘﻪ ﮔﺮﻧﮕــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷــﻪڕو راو‪‬ﮋﻛــﺎران و ﺳــﻪرﺑﺎزاﻧﯽ ﺗــﻮرك ﻟﻪﭘﯚﺷــﺎﻛﯽ ﻛﻮردﯾــﺪا ﺑــﯚ ﺳــﻤﻜﯚو ﭘ‪‬ــﺪاﻧﯽ‬ ‫دهﺳﺘﻮوری ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﯚ ﻧﺎﻧﻪوهی ﺋﺎژاوه ﻟﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺧﺰﻣﻪﺗﯽ ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪی ﻟﻪﺧﯚﮔﺮﺗﻮوه‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻟﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﺪا ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن ﺑﻪﺟ‪‬ﮕﻪﯾـﻪﻧﺮا‪ ،‬ﻟﻪواﻧﻪﯾـﻪ ﺳـﻤﻜﯚ ﺣﻜﻮﻣـﻪت ﻟﻪﻧﺎوﭼـﻪ ﻛﻪرﺗﺒﻮوهﻛﺎﻧـﺪا ﺗـﺎ ﻣﺎوهﯾـﻪك ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎری ﻟ‪‬ﺒﻜـﺎت‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻟﻪھﻪﻣﺎﻧﺸـ‪‬ﻮهدا ﻛـﻪ‬ ‫)ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ( ﻧﯿﺸــﺎﻧﯿﺪاوه ﺑ‪‬ﯾــﺎرﺑﻮو ﻛ‪‬ﮕــﻪ ﺑــﻪﭘﯿﺖ و ﮔــﻪورهﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺒــﺪهن ﻟﻪﺋــﻪﺗﺮاﻓﯽ )وان(و )ﺷــﻪﻣﺪﯾﻨﺎن(و ﻟــﻪﻧﺎو )ﺗﻮرﻛﯿــﺎ( ﺋــﻪم ﺧﺎ‪‬ــﻪ ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﻛﻪﺳــﯽ ﺧــﯚی ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪڕاﺳﺘﯿﯿﻪﻛﻪی دهﻛﺎت‪ ،‬ﻧﻪﺧﺸﻪی ﺳﻤﻜﯚش ﺑﻪزۆری ﻟﻪﺗﻪواوﺑﻮوﻧﺪا ﺑﻮوهو ﻧﻪﺧﺸﻪﯾﻪك ﺑﻮوه ﺷﺘﯽ ﺣﻪﻻڵ ﻛﺮدووه‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺋـﻪوه ﻧﺎﺑ‪‬ـﺖ ﻛﻪﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل و )ﭘﺎﺗﻨﯚراﻧﯿﺰﻣـﻪﻛﺎن(ی ﻛـﻮڕاﻧﯽ‬ ‫ﻧﺎﺷﻪرﻋﯽ رهزاﻣﻪﻧﺪی ﺑﻔﻪرﻣﻮون ﻟﻪﺑﻮوﻧﯽ ﮔﻪﻟﯽ ﻛﻮرداو ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨﻦ ﻛﻪدراوﺳ‪‬ﯽ ﺳﻨﻮوری ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪراوردﻛﺮدﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎو ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ‬ ‫ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪﺧﺎ‪‬ﻚ ﺑﺪهﯾﻦ ﻛﻪﺟﯚری ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎو ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺧﻪزﻋﻪل و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺑﻪﯾﻪﻛﺘﺮی ﺑﻪراورد ﺑﻜـﻪﯾﻦ ﻛـﻪﮔﻮﻧﺠﺎون و ھﺎوﺷـ‪‬ﻮهن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ‬ ‫ﺋﻪو دوواﻧﻪ دوو ﻧﻮ‪‬ﻨﻪر ﺑﻮون ﻣﻪﯾﻠﯽ دوورﻛﻪوﺗﻨﻪوهﯾﺎن ﺑﻮوه ﻟﻪﻣﻪرﻛﻪزو ﻟﻪﻛﻮردهﻛﺎن و ﻋﻪرهﺑﻪﻛﺎﻧﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﺋ‪‬ﺮان ﺑـﻮون‪ ،‬ﺑـﻪوردی ﺑﻪھـﻪﻣﺎن ﺑﻪ‪‬ﮕـﻪو ﻟﻪﺗﺮﺳـﯽ ﮔﺮﻧﮕـﯽ ﺳـﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮ ﻧﻔﻮﺳﯿﺎن ﺑﻮوه ﻛﻪﺳﻪرﭼﺎوهی ﺗ‪‬واﻧﯿﻦ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯽ ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪ ﺑﻦ و ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺎن ﻟ‪‬ﺒﺪهن‪ ،‬ﺑﻪﻻم ھﯿﭻ ﻛﺎم ﻟﻪواﻧﻪ ﻧﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮرد‪،‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪51 :‬‬

‫‪Page : 51‬‬

‫ﯾﺎن ﻋﻪرهب ﺑﻦ ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﺋﻪوهش دﯾﺎره ﻛﻪﺳﻤﻜﯚ ھﻪرﮔﯿﺰ ﻟﻪﺳﻪر ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﯿﻠﻠﯽ ﻛﻮردی ﺑ‪‬ﯾﺎری ﺑﯚ ﻧﻪدراوه ھﻪر ﺑﻪو ﺟﯚرهش ﺷ‪‬ﺦ ﺧﻪزﻋﻪل ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺋﻪﻧﺠﺎم ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﻮودهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ و ﺧﯚﺟ‪‬ﯿﻪﺗﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎﻧﺪا ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪:‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒـﯽ ﺑﺮزوﯾﯽ‪ /‬اوﭼﺎع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﺮدﺳﺘﺎن‬ ‫درﺳﺎل ‪ 1358‬ﺗﺎ ‪ 1325‬ھﺠﺮی ﺷﻤﺴﯽ‬ ‫ﺑﺎﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﺮاھﯿﻢ ﯾﻮﻧﺴﯽ‬ ‫ﭼﺎپ ﺗﮫﺮان‪.1378 :‬اﻧﺘﺸﺎرات‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻓﻜﺮﻧﻮ ﻻ ‪209-195‬‬ ‫‪10‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪2010‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ‪ :‬ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ‬

‫ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑﺎﺷﻮورو ﺑﺎﻛﻮور ﺑﻪﺳﻮودی ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬

‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬

‫] ﺑﻪﺷﯽ ﯾﻪﮐﻪم [‬

‫ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﺋﻪﻓﻪﻧﺪی و ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫رووداوهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪزووﯾﯽ وهﻛﻮ ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎﯾﻪﻛﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﻛﻪ ﻛﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ ھـﻪﺑﻮو‬ ‫ﻟـﻪڕۆژﮔﺎری دوای ﺟـﻪﻧﮕﯽ ﮔـﻪوره ﻟﻪﺳـﻪر رووداوهﻛـﺎن ﺳـﻪرﻧﺠﯽ ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﺋـﻪودﯾﻮ ﺳـﻨﻮوری ﺑـﯚ ﻻی ﺧـﯚی‬ ‫راﻛ‪‬ﺸﺎ ﻟﻪو ﺷﻮ‪‬ﻨﻪ ﻧﻮ‪‬ﯿﻪی ﻛﻪ ھـﻪﯾﺒﻮو ﺑـﻪو ﺟـﯚرهی ﻛـﻪ زاﻧﯿـﺎرﯾﯽ ﻟـﻪوه ﻧـﻪﺑﻮوه ﻟـﻪﺋ‪‬ﺮان ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ دهزﮔـﺎو‬ ‫ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮردی ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚش ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪری ﻧﯿـﻮدا‪‬ﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪﯾـﻪو ﺑ‪‬ﯾـﺎری داوه ﺗﯿـﯚری ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺧـﯚی ﺑﺨﺎﺗـﻪ ﺧﺰﻣـﻪﺗﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛـﻪی و‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﺪات ﻟﻪڕووه ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪ ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻮوه ﺗﻪواو ﻧﻪﺑﻮوهﻛﻪی ﺑﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪی ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎی وهﻛﻮ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎو ﻣﻮﺳﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﺮدراون ﺑﯚ )ﭼﮫﺮﯾﻖ( ﺑﯚ ﻻی‪.‬‬ ‫ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﺋﻪﻓﻪﻧﺪی‪ ،‬ﻛـﻮڕی ﺷـ‪‬ﺦ ﻋﻪﺑـﺪوﻟﻘﺎدرو ﺑـﺮازای ﺷـ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾـﺪو‪‬ﻼی ﻧﻪھﺮﯾﯿـﻪ ﻟـﻪﭘﯿﺎوه ﺳﯿﺎﺳـﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪ ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی ﭼـﺎﺧﯽ ﺑﯿﺴـﺘﻪﻣﻪوهو ﻛﻪﺳـ‪‬ﻜﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻧﻪﺧﺸـﻪی ﮔـﻪورهدا داوهری ھـﻪﺑﻮوه ﺑــﯚ دروﺳـﺘﻜﺮدن و ﺑـﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛـﻪی ﺳــﻤﻜﯚ و ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﻪﻛﻪی ﻛـﻪ ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺧـﺎن ﮔﺮﺗﻮوﯾﻪﺗـﻪ ﺧـﯚی‪ .‬ﺳــﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟــﻪﻧﮕﯽ‬ ‫ﮔﻪورهدا ﻟﻪداﻣﻪزر‪‬ﻨﻪراﻧﯽ ﺋﻪﻧـﺪاﻣﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی رزﮔﺎرﻛـﻪری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن و ﻧ‪‬ـﺮدراوی ﺋـﻪو ﮔﺮووﭘـﻪ ﺑـﻮوه ﺑـﯚ ﻻی ﻛﯚﻧﺴـﯚ‪‬ﯽ روﺳـﯿﺎ ﻟـﻪورﻣ‪ ‬ﺑـﯚ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ روﺳـﯿﺎی ﺗـﻪزاری ﺑـﯚ‬ ‫داﻣﻪزراﻧــﺪﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﮔــﻪوره‪ .‬ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗــﻪ ﺋــﻪوه زاﻧــﺮاوه ﻛــﻪ ھــﯿﭻ ﺟــﯚره ﻧﯿﺸــﺎﻧﻪﯾﻪك ﯾــﺎن ﻗﻪوا‪‬ﻪﯾــﻪك ﻛــﻪ دهرﺑــ‪‬ﯾﻦ ﻟــﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﯾــﺎن ﺋﻪﻧــﺪاﻣ‪‬ﺘﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑﻜــﺎت ﻟــﻪو دهزﮔﺎﯾــﻪدا‬ ‫ﻟﻪﺑﻪردهﺳﺘﺪا ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﯽ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﺑﻪﺳﻤﻜﯚوه ﻟﻪﭘﺮﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوه ﻧﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ ﻧﺰﯾﻜﯿﯽ ﺋﻪو ﺑﻪﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺋﺎﻏﺎی )ﺷﻜﺎك(هوه ﺑـﻮوه‪ .‬ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ ﻟﻪواﻗﯿﻌـﺪا‬ ‫ﻣ‪‬ـــﺮدی ﺧﻮﺷــﻜﯽ ﺟﻪﻋﻔــﻪر ﺋﺎﻏــﺎی ﺑــﺮای ﺳــﻤﻜﯚﯾﻪ‪ .‬ﺋــﻪو ﻟﻪﻛﻪﺳــﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﻣﯿﻠﻠﯿﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮردی ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑــﻮو‪ ،‬ﻛـﻪ ﻟــﻪو رۆژﮔــﺎرهدا ﻟــﻪژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕــﻪر‪‬ﺘﯽ ﮔﺮووﭘــﻪﻛﺎن و دهزﮔﺎﻛــﺎﻧﯽ ﻣﯿﻠﻠــﯽ‬ ‫ﺗﻪرهﻓﺪاری ﻛﻮردی ﺑـﻮو ﺑـﻪﻣﺎﻧﺎ ﺑـﻪدوای ﺳـﻮﭘﺎﯾﻪﻛﯽ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ دهﮔـﻪڕا ﺑـﯚ دروﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘﺎ‪‬ﭙﺸـﺘ‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪھ‪‬ﺰ ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾـﻪﻛﯽ ﮔـﻪورهی ﺟﯿﮫـﺎﻧﯿﯽ ھـﻪﺑ‪‬ﺖ وهﻛـﻮ روﺳـﯿﺎ‪ ،‬ﯾـﺎن ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﺑـﯚ‬ ‫داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻪوره ﺑﻪﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪﭼﻪﻛﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﻪدهﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﯚڕش ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﻋﯿﺮاﻗﺪا‬ ‫ﻟــﻪﺗ‪‬واﻧﯿﻨﯽ ﺋــﻪو ﺟــﯚره ﻛﻪﺳــﺎﻧﻪوه دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺗﻮاﻧــﺎی ﻧﯿﺰاﻣــﯽ ﻟﻪﯾــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪﺑﻪﺷــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن وهﻛــﻮ ﺷــ‪‬ﻮه ﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟــﻪو ﻣﻪرﺟــﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﯿﯿﺎﻧﻪﯾﻪ ﺑــﯚ وهرﮔﺮﺗﻨــﯽ‬ ‫ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻛﻪ )ﺗﻪھﺎ( ﭼﻮوهﺗﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧﻪوه دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﻟﻪوﭘـﻪڕی ﺑ‪‬ﺘﻮاﻧﺎﯾﯿـﺪا ﺑـﻮوهو ﻧـﺰای ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑـﯚ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ وﻻﺗـﯽ‬ ‫ﺋﻪرﻣــﻪﻧﯽ ﻟــﻪﺧﺎﻛﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﺪا ﺑﻪﮔﻮ‪‬ﭽﻜــﻪی دهو‪‬ﻪﺗــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻪرﻛﻪوﺗﻮوی ﺟــﻪﻧﮕﯽ ﮔــﻪوره ﮔﻪﯾﺸــﺘﻮوهو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ــﻪی ﺗﻮرﻛﯿــﺎش ﻛــﻪ )ﻋﻪﺑــﺪوﻟﻘﺎدر(ی ﺑــﺎوﻛﯽ )ﺗــﻪھﺎ( ﺑــﻪﭘﯿﺎوی ژﻣﺎرهﯾــﻪك‬ ‫دهژﻣ‪‬ﺮدر‪‬ﺖ رای ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوه ﺑﻮوه دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺷﯚڕش ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﻋﯿﺮاق ﺋﺎﯾﯿﻨﺪهی ﺗﻮرﻛﯿﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻣﯿﻠﻠﻪﺗﺎن ﺑـﻪرهو ﭘ‪‬ـﺪاﻧﯽ ﻣـﺎف ﺑـﻪﻛﻮردان دهﺑـﺎت‪ ،‬ﺗـﻪھﺎش ﻟـﻪو‬ ‫ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﻪوه ﮔﻪﯾﺸﺘﻮوهﺗﻪ ﺋ‪‬ﺮان‪ .‬ھﯿﻮای ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪزۆری ﻻی ﺳـﻪرۆﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻟـﻪو ﭼﺎﺧـﻪدا ﻟـﻪﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﺷـ‪‬ﻮهی ﺧـﯚی وهرﮔﺮﺗـﻮوه‪ .‬ﻧﯿﮕﺎﯾـﻪﻛﯽ ﻛﯚﺗـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪﺑﻨﻪﭼﻪی ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ﻛﻪ ﯾﻪﻛﻪﻣﯿﻦ ﭘﺎرﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﻮردی دروﺳﺘﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻪﻣﺎﻧﺎ ﻛﻮڕاﻧﯽ ﺑﻪدرﺧﺎن و ﻛﻮڕاﻧﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾـﺪو‪‬ﻼو ﺷـ‪‬ﺦ ﺳـﻪﻋﯿﺪی ﭘﯿـﺮان و ﺷـ‪‬ﺨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑـﺎرزان و‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدی ﺑﻪرزﻧﺠﯽ و ﺳﻪﯾﺪ رهزا ﺑﻮون‪ ،‬وهﻛﻮ دهﺑﯿﻨﻢ ﻛﻪ ھﻪﻣﻮوﯾﺎن ﻟﻪﺑﻨﻪﭼﻪی )ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ‪ -‬ﻣﻪزھﻪﺑﯽ(ﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻮوﻧﻪش ﺑﯚ ﺋﻪﻣﻪ ﺷ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾﺪو‪‬ﻼو ﺷ‪‬ﺦ ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺑﺎرزاﻧﯽ و ﺷ‪‬ﺦ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪52 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 52‬‬

‫ﻣـﻪﺣﻤﻮده ﻛــﻪ ھـﻪﻣﻮوﯾﺎن زهﻣﯿﻨﻪﯾــﻪﻛﯽ ﮔـﻪورهﯾﺎن ﻟــﻪﻧﺎو رووه ﻣﻪزھﻪﺑﯿﯿﻪﻛـﻪدا ھــﻪﺑﻮوه‪ .‬ﺋﻪواﻧــﻪ ﻟﻪﺷﯚڕﺷـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋــﺎرارات و ﺷـ‪‬ﺦ ﺳــﻪﻋﯿﺪی ﭘﯿـﺮان ﺗــﺎوهﻛﻮ ﺋﻪﻧﺪازهﯾـﻪك زﯾــﺎﺗﺮ ﺑــﻪھ‪‬ﺰی‬ ‫ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﭘﺸﺖ ﻗﺎﯾﻢ ﺑﻮون‪ .‬ﺑﻪو ﭘ‪‬ﯿﻪ ﻧﻪﺧﺸﻪی ﺋﻪو ﺳﻪرۆﻛﺎﻧﻪو ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯿﯿﺎن ﻟﻪﭘﻪﯾﺪاﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﺳﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿﻠﻠﯽ ﻟﻪﻧﺎو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﺪا ﮔﺮﻧﮕﯽ ﮔﻪورهی ھـﻪﺑﻮوه‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧـﺪه‬ ‫ﻛﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎی ﻛــﻮردی ﻟــﻪﻧﺎو ھــﻪﻣﻮو ﺋــﻪو ﺗ‪‬واﻧﯿﻨــﻪ ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ‪ -‬ﻣﯿﻠﻠﯿﯿﺎﻧــﻪوه ﻗــﻪرزاری رۆﺷــﻨﺒﯿﺮهﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎرﻧﺸــﯿﻦ و رۆﺣﺎﻧﯿﯿــﻪﻛﺎﻧﻦ‪ ،‬ﺑــﻪﻻم ﻛﺎرﯾﮕــﻪرﯾﯽ ﺗــﻪواوی ﻧﺎﺳــﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ‬ ‫ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﻟﻪﻣ‪‬ﮋووی ﻛﻮردهﻛﺎﻧﺪا ﺑﻪوهرﻧﻪﮔﯿﺮاوی ﻣﺎوهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟﻪداﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻪوره‬ ‫ﻟﻪﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﺪا ﺳﻪرۆك ﻋﻪﺷﺎﯾﻪرهﻛﺎن ﺧﺎوهﻧﯽ دهﺳﺘﺨﺴﺘﻨﯽ ﺧﻮد ﻣﻮﺧﺘﺎری و ﺋﺎزادﯾﯽ ﺑﻮون ﺑﻪﻣﺎﻧﺎ ﺧﺎﻧﻪوادهﻛﺎﻧﯽ ﻛـﯚﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻛـﻪ ﺳـﻪر ﺑـﻪوان ﺑـﻮون ﺑـﯚ ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﻪدهﯾﻪك‬ ‫ﺳﻮودﯾﺎن ﺑﯿﻨﯿﻮوهو ﺷﻪڕﻛﻪراﻧﯽ ﻛﻮردﯾﺶ ﺑﻪﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺳﻪرهﻛﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﮔﻪﯾﺸﺘﻮون‪ ،‬ﻟﻪﻣﻪدا ﭘ‪‬ﺸﻪواﯾﺎﻧﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺑﻪﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﻮون و ھ‪‬ﺰی ﻣﺮۆﭬﯽ ﺷﺎرﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﭼـﺎﻻﻛﯽ‬ ‫ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎوﯾﺎن ﻧﻪﺑﻮوهو ﭘﺸﺖ ﺑﻪﺳﺘﻨﯿﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎی ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪو ﺋﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪ ﭼﻪﻛﺪارهی ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﻪ ﺑﻮوهو ﻟﻪواﻧﻪوه ﺑﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﻛﺎن ﮔﻪﯾﺸﺘﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﻛﻪ ﺑـﻪﻧ‪‬ﺮدراوی ﺗـﻪواوی ﻋـﻪﯾﺎری ﺋـﻪم ﺗـﻪرزه ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﻪ دهژﻣ‪‬ـﺮێ‪ ،‬ﺋـﻪوهﺑﻮو دوای ﺷﻜﺴـﺘﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟﻪﻻﯾـﻪن ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻪرھﻪﻧﮓ )ﻓﯿﻠﯿﺒـﻮف(هوه ﻟﻪﺑﻪﻏـﺪاوه ﮔﻪﯾﺸـﺘﻪ‬ ‫)ﭼﮫﺮﯾﻖ( ﻟﻪﻣﻪڕا ﺳﻮودی ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺳﻪرﻋ‪‬ﻠﯽ ﺷﻜﺎﻛﯽ ﺗﯿﺎداﺑﻮو ﻟﻪو ﺗﻪرهﻓﺪارﯾﯿﻪی ﺑﯚی‪ .‬ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﻟﻪو ھﻪو‪‬ﻪﯾﺪا ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻧﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ ﻣﻠﯿﯚﻧ‪‬ﻚ ﻛﻮردی ﺗﻮرﻛﯿﺎو ﻋﯿـﺮاق ﺑـﻪ ﺋـﻪوهوه‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﺳــﺘﺒﻮون‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷــﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺳــﻪرهﻛﯽ ﺋــﻪو ﺑــﯚ ﺑﻪﺳﯿﺎﺳــﯿﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛــﻪی ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻮو‪ ،‬ﺑــﻪﻻم ﻟــﻪو ر‪‬ﮕﺎﯾــﻪوه ﻧــﻪﯾﺘﻮاﻧﯿﻮوه ﺳــﻪرﻛﻪوﺗﻦ ﺑﻪدهﺳــﺘﺒﮫ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ .‬داﻧــﻪری ﻛﺘ‪‬ﺒـــﯽ‬ ‫)ﺷﯚڕﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد( ﻟﻪﻛﯚﻧﻪوه ﺗﺎ ﺋﻪﻣ‪‬ۆ دهرﺑﺎرهی ﻛﺎرﯾﮕﻪر‪‬ﺘﯽ ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎو ﻛﻪﺳـﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی ﺗـﺮ ﻟﻪﺳـﻪر ﺑﯿـﺮی ﺳـﻤﻜﯚ ﻧﻮوﺳـﯿﻮﯾﻪ! ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﺋـﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ ھـﻪن ﺑﻪﺋﺎﺳـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﯿﯿﻮوﯾﻪ ﺑﯿﺮی ﺧﯚی ﺑﮕﯚڕ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﺮهدا ﺋـﻪوهی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪو ﺑـﻪﺑﯿﺮدا د‪‬ـﺖ ﺋـﻪوه دهردهﺧـﺎت ﻛـﻪ ﺋـﻪو ﻟـﻪژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ ﻧﻔﻮوﺳـﯽ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻚ ﻟﻪﻛﻪﺳـﺎﻧﯽ ﻧﺎﺳـﺮاودا ﺑـﻮوهو ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺸـﯽ ﻟـﻪوان‬ ‫وهرﮔﺮﺗﻮوه‪ .‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬اﻧﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ده ﺳﺎ‪‬ﻪی ﻧﻪﺧﺸﻪی ﮔﻪورهﯾﺪا ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﻪی ﺳﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎی ﺑﻪرﺟﻪﺳـﺘﻪ ﻛـﺮدووه ﻟﻪﺷﯚڕﺷـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی ﺑـﺎﻛﻮوردا‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ ﺋﻪو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪو ﺋﻪﻧﺪازه دۆﺳﺘﺎﻧﻪﯾﻪ ﺑﻮوه ﻛﻪ ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻧﻔﻮوﺳﯽ ﺋﻪودا ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟﻪداﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻪورهو ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﻛـﺮدووهو ﺋـﻪو ﺑﯿـﺮهش رهگ‬ ‫و رﯾﺸﻪی داﻛﻮﺗﺎوه‪ .‬ﺑﺮۆﯾﻪﻧﺴﻦ ﺟﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺑﺎوهڕی واﯾﻪ ﻛﻪ ﺑﻪﯾﻪﻛﮕﻪﯾﺸﺘﻨﯽ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ و ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺋﻪو ﺑـﯚ وﺗـﻮو‪‬ﮋی ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺳـﻮود ﺑﯿﻨـﯿﻦ ﺑـﻮوه‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪﺧﺎوهﻧﯽ ﻛﻪﺳـﺎﯾﻪﺗﯽ ﻧﻔﻮوﺳـﺪاری‬ ‫ﺳﻨﻮور دهژﻣ‪‬ﺮدر‪‬ﺖ و ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎی ﭘ‪‬ﺸﻪواﯾﻪﺗﯽ ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‪ ،‬ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺋﻪوهی ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان ﻣﻮ‪‬ﻜﯽ ھﻪﯾﻪ ﺑﯚ ﺋﻪو ﻻﯾﻪی ﺳﻨﻮور رۆﺷﺘﻮوهو ھﻪر ﺑﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪش دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان دواﺗـﺮ ﻣﻮ‪‬ﻜـﻪﻛﺎﻧﯽ داﮔﯿﺮﻛـﺮدووه )ﺗـﻪھﺎ( دوای‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪﻻﯾﻪﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎری ﺳﻤﻜﯚو دهرﭼﻮوﻧﯽ ﻗﯚزاﻗﻪﻛﺎﻧﯽ )ﻓﯿﻠﯿﭙﯚڤ( ﻟﻪ )ﭼﮫﺮﯾﻖ( ﺑﻪﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ ﭼﻮوه ﺑﯚ ﺑﻪﻏﺪاو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺑﻪ)وﯾ‪‬ﺴﻮون(ی ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﺮاوی ﺑﻪﺷـﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‬ ‫ﻟﻪﻋﯿﺮاق ﻛﺮدووه‪ ،‬ﻟﻪدﯾﺪار‪‬ﻜﯿﺪا ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯿﺪا داوای ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪو ﮔﻪﯾﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟﻪو دﯾﺪارهﯾﺪا ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﻟﻪﺳﻪر ﻛﺮاوه‪ ،‬رهﻓﯿﻖ ﺣﯿﻠﻤـﯽ داوای )ﺗـﻪھﺎ(ی‬ ‫ﻟﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺑﻪو ﺟﯚره ﻧﻮوﺳﯿﻮوه‪:‬‬ ‫‪ -1‬داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﯾﻪك ﭘﺎرﭼﻪﯾﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪﻣﻪرﺟ‪‬ﻚ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪﺷ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪو دهو‪‬ﻪﺗﻪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬دهرﻛﺮدﻧﯽ ﻟ‪‬ﺒﻮوردﻧﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺑﯚ ھﻪﻣﻮو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق‪.‬‬ ‫‪ -3‬داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻮردی ﻛﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهی ﺑﺎﺳﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏﻪی ھﺎوﺑﻪﺷﯽ ھﻪﻣﻪﻻﯾﻪﻧﻪ ﺑﻪﻣﺎﻧﺎی ﻛﯚﻣﺎرﯾﯽ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ د‪‬ﺌﻪﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهوه‪ ،‬ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪﻛﻪش دهﺑ‪‬ﺖ ﺗﯚﻣﺎر ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬دهرﺑـﺎرهی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸـﯿﯽ ﻛـﻪ ﻻﯾـﻪﻧﯽ ﺋﻪرﻣـﻪن و ﺋﺎﺳـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻧـﻪﺗﻮاﻧﻦ دژاﯾـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻧﻮ‪‬ﯽ ﻛﻮرد ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ھﺎوﺷ‪‬ﻮهی ﺋﻪو ﻛﻪﻣﻪ ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎرﯾﯿﺎﻧﻪی ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻛﻪ ﺑﻪدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻋﯿﺮاﻗﯽ دهدات دهﺑ‪‬ﺖ ﺑﻪﻛﻮردﯾﺸﯽ ﺑﺪات‪.‬‬ ‫ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‬ ‫ﺑﺮۆﯾﻪﻧﺴﻦ‪ ،‬ﺑﻪم ﺧﺎ‪‬ﻪ ﺋﺎﻣﺎژه دهدات ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮان )وﯾ‪‬ﺴـﻮون(و ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ ﻟﻪﺑﻪﻏـﺪا ﺑـﻪردهواﻣﯽ ھـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﯾـﻪﻛﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻮوه ﺑﻪﻟ‪‬ﭙﺮﺳـﺮاوی ﺑﻪﺷـﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ‬ ‫ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻛﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﺑﻮوه ﺑﯚ ﺋﻪو ﻧﻪﺧﺸـﻪﯾﻪی )ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ( ﺳـﻤﻜﯚ دهرﯾﺨﺴـﺘﻮوه ﻛـﻪ ﺑـﻪﺋﺎﻣﺎژهی )ﺗـﻪھﺎ( دهﺳـﺖ ﺑـﻪم ﻛـﺎره دهﻛـﺎت‪ .‬ﺋـﻪو ﺑﻪرﻟـﻪوهش ھـﻪﺗﺎﻛﻮ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﭘﺮﺳـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮورﯾﺶ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ و ھﻪﺳﺖ دهرﺑ‪‬ﯾﻨﯽ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاوه‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎ چ ﺳﻨﻮور‪‬ﻚ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺑﻪﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻮورهوه ھـﻪﺑﻮوه‪ .‬ﻛـﺮﯾﺲ ﻛـﯚﭼ‪‬ﺮا‪ ،‬رای واﯾـﻪ ﻛـﻪ ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫)ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ )ﺗﻪھﺎ(دا ﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪(1919‬دا ﻛﻪ ھﻪو‪‬ﯿﺪاوه ﺑﯚ ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯾـﻪﺗﯽ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎی ﮔـﻪوره( ﺑـﻪﻻم وهﻻﻣـﯽ ﻣـﻪﺋﻤﻮورهﻛﺎﻧﯽ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪﻧـﻪﺧ‪‬ﺮ‬ ‫ﺑــﻮوه‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪرﺋــﻪوهی ﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟــﻪو ﻛﺎﺗــﻪدا رازی ﻧــﻪﺑﻮوه ﺑــﻪﺑ‪‬ﯾﺎری )‪ (1919‬ﻟﻪﺳــﻪر ﺋ‪‬ــﺮان‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﻧﻪﯾﻮﯾﺴــﺘﻮوه ﺑﻪھﺎﻧــﻪ ﺑﻪداﺗــﻪ دهﺳــﺖ ﺋ‪‬ــﺮان‪ ،‬ﺋﺎﻣــﺎﻧﺠﯽ ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ ﻟــﻪم‬ ‫ﺑﻪرهوﭘ‪‬ﺸﭽﻮوﻧﻪی ﺑﯚ ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﺎره ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪﻛﻪ ﺑﻮوهو ھﻪﻧﺪ‪‬ﻜﺠﺎرﯾﺶ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﺑﻮوه‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺑﻪﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪك ھﯚﻛﺎری دۆﺳﺘﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﻛـﻪ ﻟ‪‬ﯿـﺎن ﻧﺰﯾـﻚ ﺑﯚﺗـﻪوه ﺑـﯚ‬ ‫ﺋــﻪوه ﺑــﻮوه ﭼــﻪﻛﯿﺎن ﻟ‪‬ﻮهرﺑﮕﺮ‪‬ــﺖ‪ .‬ھــﻪر ﺋــﻪو ھﯚﻛــﺎرهش ﺑــﻮوه ﻛــﻪ ﻟﻪﺳــﻪرهﺗﺎوه ﺗﻮاﻧــﺎی ﺧﺴــﺘﯚﺗﻪ ﻛــﺎر ﺑــﯚ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوهﻧــﻪوهی ﻟــﻪ)ﻣﺴــﺘﻪﻓﺎ ﻛــﻪﻣﺎل( ﺑﺮۆﯾﻪﻧﺴــﻦ ﻟﻪﺳــﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﺑــﻪرزی‬ ‫ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿﻪوه ﻧﻮووﺳﯿﻮﯾﻪ ﻛﻪ‪) :‬ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ( و )ﺳﻤﻜﯚ( ھﻪﻧﮕﺎوﯾﺎﻧﻨﺎ ﺑﯚ )ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧﻪوهﯾﺎن ﻟﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن( و ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯽ ﻟﻪﺷﺎری )وان( ﻟﻪو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪی ﻛﺮدﯾﺎن‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪53 :‬‬

‫‪Page : 53‬‬

‫ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن داﺧﻮازﯾﯿﺎن ﻟ‪‬ﻜﺮدن ﺑﯚ ﺳﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪﻧﺎزۆﻟﯽ ﺧﯚرھﻪﻻت ﻛﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﭘ‪‬ﯿﺎن ﺑﻮو ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪدا دهرﺑﻜﻪون(‪.‬‬ ‫‪25‬ی ﺳﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪2010‬‬

‫ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻮردی ﺑﺎﺷﻮورو ﺑﺎﮐﻮور ﺑ‪‬ﺳﻮودی ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەﮐﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ‬

‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬

‫] ﺑﻪﺷﯽ دووھﻪم [‬

‫ﺗ‪‬ھﺎ‪ ،‬ھ‪‬و‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺑـﯚ داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘـﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری ﮐـﻮرد ﺑـﻮو ﺑ‪‬ﺳـ‪‬رۆﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﮐ‪ ‬ﮐـﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ھ‪‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬ـﮕ‪‬ش ﺑـﯚ ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬دوای ھـﺎﺗﻨﯽ ﺗ‪‬ھـﺎ ﺳـ‪‬رەﺗﺎ‬ ‫ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ )ھ‪‬رﮐﯽ( ﮐ‪ ‬ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ ژ‪‬ﺮ ﻓ‪‬رﻣﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑﺎﻧﮕھ‪‬ﺸـﺘﯽ ﮐـﺮدن‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺳـﻤﮑﯚ ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ ﻟ‪‬ﺟ‪‬ﻧﮕـﯽ ﻣﯿﺎﻧـﺪواو ﺳـ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨﯽ ﺑ‪‬دەﺳـﺘھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬دژی ﺟ‪‬ﻧـﺪرﻣ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪‬ﻧﺎوەڕاﺳـﺘﯽ‬ ‫)ھﺎوﯾﻨﯽ ‪1300‬ی ﮐﯚﭼﯽ ھ‪‬ﺗﺎوی( ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬ری ﻣﺎﻣﺶ و ﻣ‪‬ﻧﮕﻮڕو دﯾﺒﻮﮐﺮی و ﭘﯿﺮان و زەرزاو ﮔ‪‬ورک و ﻓ‪‬ﯾﺰو‪ ‬ﺑ‪‬ﮔﯽ و ﭘﺸﺪەرﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮورو ﺑﺎﻧ‪‬و ﻗﺎدرﺧـﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗـﻮﭘ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎن داﺧﻮازی دروﺳﺘﮑﺮدﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘﯿﯿﺎن ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬ش ﺑ‪‬ﺳﻤﮑﯚ ﮐـﺮد‪ ،‬ﻟ‪‬و ھ‪‬ـﺰاﻧ‪‬ش ﺳـﻮودﯾﺎن ﺑﯿﻨـﯽ و )ﻣ‪‬ھﺎﺑـﺎد( ﯾـﺎن ﮔـﺮت‪ ،‬ﻟ‪‬ﻣ‪‬دا ﮔﻮﻣـﺎﻧﯽ ﺗﯿـﺎدا ﻧﯿـﯿ‪ ‬ﮐ‪) ‬ﺗ‪‬ھـﺎ( ﺧـﺎﻧﯽ ﺷـﮑﺎﮐﯽ‬ ‫ھﺎﻧــﺪا ﺑــﯚ ﺋ‪‬و ھ‪‬ﺮﺷــﺒﺮدﻧ‪‬ی ﺳــ‪‬ر )ﻣ‪‬ھﺎﺑــﺎد( ھ‪‬ر ﺋ‪‬وەش ﺑــﻮو ﮐ‪ ‬زۆری ﻟ‪‬ﺳــﻤﮑﯚ ﮐــﺮد ﺳــ‪‬ﻗﺰو وﯾﻼﯾ‪‬ﺗــﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﮕﺮ‪‬ــﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﮐــﯚی ھ‪‬ﻣــﻮو ﺋ‪‬واﻧ‪ ‬ﺳــ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھــﺎ د‪‬ﺨﯚﺷــﺒﻮو ﮐ‪‬‬ ‫ﺳ‪‬رۆﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری ﻣـﻮﮐﺮی ﮐـﺮدووە‪ ،‬ﻟ‪‬دروﺳـﺘﮑﺮدﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘـﯽ ﻋﯿ‪‬ﮐﺎﻧـﺪا ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ ﺳـ‪‬رﮐﺮداﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﺸـ‪‬وا ﺳـﻤﮑﯚ ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ڕاﺳـﺘﯿﺪا ﺋ‪‬و ھ‪‬ـﺰی ﭼ‪‬ﮐـﺪارﯾﯽ دە ھ‪‬زار ﮐ‪‬ﺳـﯽ ﮐـﻮردی ﺑـﯚ‬ ‫ﺳ‪‬رۆﮐﯽ ﺷﮑﺎﮐ‪‬ﮐﺎن دروﺳﺘﮑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ڕەﺳﻤﯿﮑﺮدﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮردی‬ ‫ﮐﺎرەﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﻟ‪‬ڕاﺳـﺘﯿﺪا ھ‪‬رﭼـﯽ زووە ﺑ‪‬ﮐـﻮردی ﮐﺮدﻧـﯽ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﺑـﻮوە‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬و ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬وەرﺑﮕﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣﺎﻧـﺎ ﺋ‪‬و و ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧـﯽ ھ‪‬و‪‬ﯿﺎﻧـﺪاوە ﺑـﯚ ﺑ‪‬ڕەﺳـﻤﯿﮑﺮدﻧﯽ‬ ‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮردی‪ ،‬ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮕﺎی ﭼﺎپ و رۆژﻧﺎﻣ‪‬وەو ﺋ‪‬وراﻗﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯿﺶ ﺑ‪‬ﮐﻮردی ﺑﻨﻮوﺳـﺮ‪‬ﺖ‬ ‫)ﻣــﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﺗ‪‬ﻣ‪‬ددون( داﻧ‪‬ری ﮐﺘ‪‬ﺒـــﯽ ﺑــﺎرودۆﺧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻟ‪‬ﺷــ‪‬ڕی ﺟﯿھــﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣــﺪا‬ ‫ﺑﺎﺳــﯿﮑﺮدووە ﮐ‪ ‬ﭼــﯚن رۆژ‪‬ــﮏ ﻟ‪‬ﻣــﺎﻧﮕﯽ )ﺷــ‪‬واﻟﯽ ‪1340‬ی ﮐــﯚﭼﯽ ﻗ‪‬ﻣ‪‬ری‪1300 -‬ی‬ ‫ﮐـــﯚﭼﯽ ھ‪‬ﺗـــﺎوی( ﺳـــ‪‬ﯾﺪ ﻋ‪‬ﺑـــﺪو‪ ‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺧﺰﻣ‪‬ﮐـــﺎﻧﯽ ﺳـــ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھـــﺎو ﻟ‪‬ﮐ‪‬ﺳـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸﺘﻮوی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻮو ﺑ‪‬دﯾﺪاری ﺋ‪‬و ﮔ‪‬ﯾﺸﺖ وﺗـﯽ‪ :‬ﺳـﻤﮑﯚ داوای رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ی ﮐـﻮردی‬ ‫ﮐـﺮدووە ﺑ‪‬وﺑ‪‬ــﺘ‪‬وە ھ‪‬ر ﻟ‪‬و رواﻧــﮕ‪‬ﯾ‪‬وە ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑ‪‬ﭼﺎﭘﺨــﺎﻧ‪‬ی ﺋ‪‬و ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م‬ ‫رازی ﻧ‪‬ﺑـــﻮوە‪ ،‬ﭼ‪‬ﮐـــﺪارەﮐﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﮑﯚش ﺑ‪‬زۆر دەﺳـــﺘﯿﺎن ﺑ‪‬ﺳـــ‪‬ر ﭼﺎﭘﺨﺎﻧ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺎﻧـــﺪا‬ ‫ﮔﺮﺗﻮوەو ﻧﺎوﯾـﺎن ﻧـﺎوە )ﺗ‪‬ﻣ‪‬ددون( و ﮔﯚڕﯾﻮوﯾـﺎﻧ‪ .‬ﺋ‪‬م رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬رۆژی ﮐـﻮردو‬ ‫ﺷ‪‬وی ﻋ‪‬ﺟ‪‬م )ﺋﺎزەرﯾﯽ ﯾـﺎن ﻓﺎرﺳـﯽ ﺷـﯿﻌ‪ ‬ﻣ‪‬زھ‪‬ب( ﻧـﺎوی ﺑـﻮو‪ ،‬ﺳ‪‬رﻧﻮوﺳـ‪‬رەﮐ‪‬ی‬ ‫ﻣ‪‬ﻻ ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﺗﻮرﺟﺎﻧﯽ زادە ﺑﻮو ﺑ‪‬دوو زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮردی و ﻓﺎرﺳﯽ ھ‪‬ﻓﺘـﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬دەوﺑـﯚوە‬ ‫ﺟﮕ‪ ‬ﻟ‪‬وەش ﺋ‪‬م رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪ ‬ﺋ‪‬وراﻗﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯿﺸﯽ ﺑ‪‬زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻮردی ﺑ‪‬ھـﯚی )ﻟ‪‬ﺗﯿـﻒ‬ ‫ﭼــﺎوەش( ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺧﺰﻣــﺎﻧﯽ ﺳــ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھــﺎ ﺑــﻮو ھ‪‬ر ﻟ‪‬ﭼﺎﭘﺨــﺎﻧ‪‬ﮐ‪‬دا ﭼــﺎﭘﯽ ﮐــﺮدووەو‬ ‫ﺑ‪‬وﺑﯚﺗ‪‬وەو ﻟ‪‬ﻣﺎوەی دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر )ورﻣ‪(‬دا ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﻧﺪەری ﮔﻠﻤﺎﻧﺨﺎﻧ‪‬و ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﻧﺸﯿﻦ رەواﺟﯽ ﭘ‪‬ﯾﺪا ﮐﺮدووە‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺒ‪‬ﺗ‪ ‬داﻧ‪‬ر دەرﺑﺎرەی ﺷ‪‬ڕی ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬و راﯾ‪ ‬ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎ ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ رەﺳ‪‬ﻧﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﺋ‪‬م رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑـﻮوە ﮐ‪ ‬ﻟ‪)‬ورﻣـ‪ (‬ﺋﺎﻣـﺎدە ﮐـﺮاوەو ﺑ‪‬وﺑـﻮوەﺗ‪‬وە ﻻی‬ ‫ﺋ‪‬و رەوﻧ‪‬ﻗﯽ زۆری ﻧ‪‬ﺑﻮوە‪ .‬ﺋ‪‬و دە‪ :‬ﺳﻤﮑﯚ ھﺎوﮐﺎرﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﻟ‪‬و رووەوە ﺗ‪‬واو ﻧ‪‬ﺑـﻮوەو ﺳـ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھـﺎش ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯿـﻮوە ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەﮐ‪‬ی ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻮەی ﺷﯚڕﺷـ‪‬ﮑﯽ ﺗ‪‬واوی‬ ‫ﻣﯿﻠﻠــﯽ ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺑــﺎوەڕی ﻧﺎﺳــﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ دروﺳــﺘﺒﮑﺎت و ھ‪‬ﺗــﺎﮐﻮ ﻟ‪‬ﺋ‪‬وﭘ‪‬ڕی ﺗﻮاﻧــﺎو دەﺳ‪‬ﺗﯿﺸــﯿﺪا ﺳــﻤﮑﯚ ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮوە ﻟ‪‬دڵ و دەرووﻧــﯽ ﻋ‪‬ﺷــﺎﯾ‪‬ری ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧــﯽ ﺷﯚڕﺷــﺪا ﺋ‪‬و ﮔــﯚڕاﻧ‪‬‬ ‫دروﺳــﺘﺒﮑﺎت‪ .‬ﺋ‪‬و ﺑــﺰووﺗﻨ‪‬وەﯾ‪‬ش ﻟ‪‬ﺗ‪‬واوی ﺋ‪‬و ﻣﺎوەﯾ‪‬ﯾــﺪا ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮوە ﻟ‪‬د‪‬ــﯽ ﮔﻮﻧﺪﻧﺸــﯿﻨ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ﺷــﻮ‪‬ﻨﯽ ﺧــﯚی ﺑﮑــﺎﺗ‪‬وە ھ‪‬روەھــﺎ ﻟ‪‬ﻧــﺎو ﺷﺎرﻧﺸــﯿﻦ و ﭘﯿــﺎواﻧﯽ ﺋــﺎﯾﯿﻨﯽ ﮐﻮردﯾﺸــﺪا‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺗ‪‬واو ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺎﻧﺪا دروﺳﺘﺒﮑﺎت‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪54 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 54‬‬

‫ﺳﻤﮑﯚو ﮐﻮردەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯿﺎو ﻋﯿﺮاق‬ ‫ﻟ‪‬دەﯾ‪‬ی ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬ﻣﯽ راﺑﺮدوو ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا داﻣ‪‬زراوەﮐﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻮرد ھ‪‬ﺸﺘﺎ دە رﻧ‪‬ﮐ‪‬وﺗﺒﻮون‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚش وەﮐﻮ ﺑ‪‬ﺗﻮاﻧﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﮐﻮردەﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﺑ‪‬زووﯾـﯽ دەرﮐ‪‬وت و‬ ‫ﺣﺰﺑ‪‬ﮐﺎن ﯾـﺎن ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﮐـﻮرد ﻟ‪‬ﺗﻮرﮐﯿـﺎو ﻋﯿـﺮاق ھـﺎﺗﻨ‪ ‬ﻣ‪‬ﯾـﺪاﻧﯽ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎن ھ‪‬ﺴـﻮڕ‪‬ﻨ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬م ﺣﺰﺑـﺎﻧ‪ ‬ﯾـﺎن ﮐـﯚﻣ‪‬ﻧ‪ ‬ﺑ‪‬زووﯾـﯽ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎون ﮐ‪ ‬ﺳـ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﻠـﯽ ﺷـﮑﺎک ﺑ‪‬ﺑﯿـﺮی‬ ‫ﻧﺎﺳــﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﺋﺎﺷــﻨﺎ ﺑــﮑ‪‬ن و دروﺷــﻤ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎی ﮐــﻮردی ﺋ‪‬ــﺮان ﺑﮕــﻮ‪‬ﺰﻧ‪‬وە ﺗــﺎوەﮐﻮ ﺳــﻮودی ﻟ‪‬ﺒﺒﯿــﻨﻦ ﺑ‪‬و ﺋﺎﻣــﺎﻧﺠ‪‬ی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎی ﮔ‪‬ﻻن ﺋﺎﺷــﻨﺎﺑﻦ ﺑ‪‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ ﮐــﻮرد‪ .‬ﻟ‪‬و‬ ‫رۆژﮔــﺎرەدا ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰو ﻓ‪‬رەﻧﺴــﺎو وﯾــﻼﯾ‪‬ﺗ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻣﺮﯾﮑــﺎ ﮐ‪ ‬و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ ﺳــ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻮو ﺑــﻮون ﻟ‪‬ﺷــ‪‬ڕی ﮔ‪‬ورەدا‪ ،‬داﻣ‪‬زراﻧــﺪﻧﯽ و‪‬ﺗــﯽ ﺋ‪‬رﻣ‪‬ﻧﺴــﺘﺎن و ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺳــ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚ ﮐ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ی ﺳﯿﭭ‪‬ردا واژۆی دەو‪‬ﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﻮو ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺎن ﻟ‪‬ﺪاﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م دواﺧﺮا ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋ‪‬وەی ﭼﺎوەڕ‪‬ﯽ ﭼﺎرەﺳ‪‬ری ﻧﺎﮐﯚﮐﯽ ﯾﯚﻧﺎن و ﮐ‪‬ﻣﺎﻟﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑﻮون‪ .‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬ـﮏ‬ ‫ﻟ‪‬و ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪﯾﯿ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬رووﯾﺎن ﮐﺮدﺑﻮوە ﮐﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿﺎو ﻋﯿﺮاق ﭘﺮﺳﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬و دوو داﻣ‪‬زراوە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿ‪ ‬ھ‪‬ر ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮏ ﻟ‪‬وان ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﯽ ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ﻧـﺎوﭼ‪‬ﮐ‪‬ی‬ ‫ﻟ‪‬ﺧﺎﻧﯽ ﺷﮑﺎک ﭼﺎوەڕ‪‬ﯽ ﺋ‪‬وەﯾـﺎن دەﮐـﺮد ﺳـﻤﮑﯚ ﺑ‪‬وان ﺋﺎﺷـﻨﺎ ﺑـ‪ .‬ﻟ‪‬ﺗ‪‬واوی در‪‬ـﮋەی ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯿﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺋ‪‬ﻧـﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و دوو ﺣـﺰﺑ‪‬وە ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿـﺪا ﺑ‪‬ﺳـﺘﯿﯿﺎن ﻧ‪‬ﯾـﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮوە‬ ‫ﺳ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﺷﮑﺎک ﻗ‪‬ﻧﺎﻋ‪‬ت ﭘ‪ ‬ﺑﮑ‪‬ن ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬وەی دروﺳﺘﺒﻮوەو ﺷ‪‬ﻮەی ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ وەرﮔﺮﺗﻮوە ﺑﯿﮕﯚڕن ﺑ‪‬ﺷﯚڕﺷﯽ ﮐﻮردی ﺳ‪‬رﺗﺎﺳ‪‬ری‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ و ﮐﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿﺎ‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ی ﮐﻮردی ﺗﻮرﮐﯿﺎ زووﺗﺮ ﻟ‪‬ﮐﻮردەﮐﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳﻤﮑﯚدا ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ھﯚﮐـﺎری ﺳـ‪‬رەﮐﯽ و ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯿﻨـﯽ ﺋ‪‬و ﺋﯿـﺮادەﯾ‪‬ش ﭼـﻮوﻧﯽ ﺳـ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھـﺎﯾ‪ ‬ﺑـﯚ ﺋ‪‬ـﺮان‬ ‫ﺋ‪‬و ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ش ﺑ‪‬در‪‬ﮋاﯾــﯽ ﺳــﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ )‪ 1297‬ﺗــﺎوەﮐﻮ ‪1302‬ی ﮐــﯚﭼﯽ ھ‪‬ﺗــﺎوی( ﺑــﺎوەڕی ﺑ‪‬ھﺎوﮐــﺎرﯾﯽ ھ‪‬ﺑــﻮو ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺗــﺎﺗﻮرک‪ ،‬ﮐ‪ ‬داواﯾﮑﺮدﺑــﻮو ﺳــﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧــﺪﯾﯽ ﺧــﯚی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ ﺑﮑﺎت‪ ،‬ھ‪‬ﺗﺎﮐﻮ ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ وەﮐﻮ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗﯽ و ﻣ‪‬ﺣﻤﻮد ﻓﺎزڵ ﻧ‪‬ﻮاﻧﯽ ﺳ‪‬رۆﮐﯽ ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ ﺷﮑﺎک و ﺟ‪‬ﻧ‪‬ڕا‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮرک ﮐﺎری ﻧـﺎﻣ‪ ‬ﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧﯿﺎن ﺑـﯚ‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪا‪ .‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪا‪ ،‬ھ‪‬ﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﮐﺎری ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮ دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚﯾﺎن ﺑـﯚ ﺧﯚﯾـﺎن ﻗـﯚرﺧﮑﺮدو رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ی ﮐـﻮردﯾﺶ ﺑ‪‬وﺑـﯚوەو دەﺳـﺘ‪‬ﮐﺎن ھ‪‬ﻣﻮوﯾـﺎن‬ ‫واﺗ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧـﺪرﻣ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐـﻮردو دادوەراﻧﯿﺸـﯿﺎن ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮەﺑﺮدﻧﯽ ر‪‬ﮕﺎﮐـﺎن و ﮐﻮردﻧﺸـﯿﻨﯿﺎن داﯾ‪ ‬دەﺳــﺘﯿﺎن‪ .‬ﺋ‪‬م ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿـﺎﻧ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﺘـﺮﯾﻦ ﺗﻮاﻧـﺎی ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯿ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ﺑــﻮو ﮐ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳـﻤﮑﯚدا ﺑ‪‬دەﺳـﺘﯿﺎﻧھ‪‬ﻨﺎ‪ .‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬رﻣ‪‬ی ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﮐـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﮐﺎﻧـﺪا ﻟ‪‬ﮐﯚﺗـﺎﯾﯽ ﺳـﺎ‪‬ﯽ )‪1922‬ی زاﯾﻨـﯽ ‪1301‬ی ﮐـﯚﭼﯽ ھ‪‬ﺗـﺎوی( ﺋ‪‬ﺣـﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗـﯽ ﻟ‪‬ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ﭼـﺎوی‬ ‫ﮐ‪‬وت ﺑ‪‬ﺋ‪‬ﻧ ـ ﺪاﻣﺎﻧﯽ دەﺳــﺖ رۆﺷــﺘﻮوی ﮐــﯚﻣ‪‬ی ﮐــﻮرد ﻟ‪‬واﻧ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧ‪‬راڵ ﺧﺎﻟــﺪ ﺑ‪‬ﮔــﯽ ﺟ‪‬ﺑﺮاﻧــﯽ و ﯾﻮﺳــﻒ ﭼﯿــﺎء ﺑ‪‬گ و ﯾﻮزﺑﺎﺷــﯽ ﻋ‪‬ﻟــﯽ ﯾــﺎوەرو ھﯿﺘــﺮ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــ‪‬واﯾﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬‬ ‫ﻟ‪)‬ﺗﺮاﺑﻮزان( ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﮐﺘﺮی و ﺋ‪‬واﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮕﺎی ﺗ‪‬ﻗﯿﯿ‪‬وە ﻧﺎﻣ‪‬ﯾﺎن ﺑﯚ ﺳﻤﮑﯚ ﻧﺎرد‪ ،‬ﺗﯿﺎﯾﺪا داواﯾﺎن ﻟ‪‬ﮑﺮدﺑﻮو ھﺎوﮐﺎرﯾﯽ ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎن ﺑﮑـﺎت ھ‪‬روەھـﺎ ﺗ‪‬ﺒﮑﯚﺷـ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﻮرەوﯾﺸـﺪا‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ دۆﺳﺘﺎﻧ‪ ‬دروﺳﺘﺒﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻣﯚﺳﮑﯚدا‬ ‫ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬و ھ‪‬و‪‬ﻧ‪‬ی ﺳﻤﮑﯚ داﺑﻮوی ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯽ ﻟ‪‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﮐﺎن ﻧﺰﯾﮏ ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﻮرەﯾﺸﺪا ﮐ‪ ‬داواﯾﮑﺮدﺑﻮو ﺗﺮﺳـﯽ ﺑـﯚ ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ھ‪‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﭼـﻮﻧﮑ‪ ‬ﻟ‪‬و ﮐـﺎﺗ‪‬دا ﻣﺴـﺘ‪‬ﻓﺎ ﮐ‪‬ﻣـﺎل‬ ‫ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺋ‪‬واﻧ‪‬وە ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯽ ﻟ‪‬ﺪەﮐﺮا‪ .‬ﺑ‪‬ھ‪‬رﺣﺎڵ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗﯽ ﺑ‪‬دەﺳﺘﻮوری ﺳﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﮐﯚﻧﺴﯚ‪‬ﯽ ﺷﻮورەوی ﻟ‪‬ﺷﺎری ورﻣ‪ ‬ﭼﺎوﯾﺎن ﺑ‪‬ﯾ‪‬ﮐﺘﺮی ﮐ‪‬وت و دوو داوای ﺳ‪‬رۆﮐﯽ ﺧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻮردی ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪ ﺑ‪‬ﻣﺎﻧـﺎ ﻧـﺎردﻧﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ﮐﯽ ﺧ‪‬ـﺮا ﺑـﯚ ﮔ‪‬ڕاﻧ‪‬وەی ﺗﻮاﻧـﺎ ﮐ‪ ‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻟ‪‬دەﺳـﺘﯽ داﺑـﻮو ﻟ‪‬و ﻧﺎوﭼـﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـ‪‬ﺗﯿﺪا ﺑـﻮو ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﺸـﻮودا ھ‪‬روەھـﺎ ﺑـﯚ ﻧﺎﺳـﯿﻨﯽ ﻧـﻮ‪‬ﻨ‪‬ری‬ ‫ﮐﻮردەﮐﺎن ﻻی ﺋ‪‬واﻧ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﮐﯚﻧﺴﯚڵ ﻟ‪‬وە‪‬ﻣﯽ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗﯽ داﯾ‪‬وە ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ )ﻣﯚﺳـﮑﯚ(دا ﺑﮑـﺎو ھ‪‬ﻓـﺘ‪‬ﯾ‪‬ک ﻣـﯚ‪‬ﺗﯽ داواﮐـﺮد‪ .‬دوای ﻣـﺎوەﮐ‪ ‬ﮐﯚﻧﺴـﯚڵ وە‪‬ﻣـﯽ داﯾ‪‬وە ﮐ‪‬‬ ‫ﻣﯚﺳﮑﯚ ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ داﺧﻮازی ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﺒﮑـﺎت‪ .‬ﺋـ‪‬ﻤ‪‬ی روﺳـﯿﺶ ﻧـﺎﺗﻮا ﻧﯿﻦ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﮐﻮردەﮐﺎﻧـﺪا دروﺳـﺘﺒﮑ‪‬ﯾﻦ ﯾـﺎن ﺑ‪‬ﺟـ‪ ‬ﺑﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻧـﯿﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬م دوور ﻧﯿـﯿ‪ ‬ﻟ‪‬ﺋﺎﯾﻨـﺪەدا‬ ‫رەزاﻣ‪‬ﻧﺪی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺑـﺪەﯾﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻟ‪‬ﺑـﺎرەی داﺧـﻮازی دووەﻣ‪‬وە ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑﺘـﻮاﻧﯿﻦ دۆﺳـﺘﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـﻤﮑﯚدا ﺑﺒ‪‬ﺳـﺘﯿﻦ‪ .‬ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏـﺎ دواﯾـﯽ دەﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﭘ‪‬ﯾﻮەﺳـﺘﯽ ﺑﮑـﺎت ﺗـﺎوەﮐﻮ‬ ‫ﻟ‪‬ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋ‪‬و ﺋﺎﮔﺎدار ﺑﯿﻦ‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﻟ‪‬ڕوﺳ‪‬ﮐﺎن داواﯾﮑﺮدﺑﻮو ﮐ‪ ‬ﺷﻮ‪‬ﻦ و ﺗﻮاﻧﺎی ﺧﯚی ﺑﯚ ﺑﮕ‪‬ﻧ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬دەﺳﺘﯽ داﺑﻮو ﻟ‪‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﺑـﺎﮐﻮوری ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﻟ‪‬وەو ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺸـﯿﺪا داوای‬ ‫ﮐـﯚﻣ‪‬ﮐﯽ ﻟ‪‬ﮑﺮدﺑـﻮون‪ .‬ﻟ‪‬و وﺗــﻮو‪‬ﮋەدا ھـﯿﭻ ﻗﺴــ‪‬ﯾ‪‬ک ﻟ‪‬ﺑـﺎرەی ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﻧ‪‬ﮐـﺮا ﺑــﻮو‪ ،‬ھ‪‬ر ﺑ‪‬و ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪‬ش ﺑـﻮو وﺗﻮو‪‬ﮋەﮐــﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﮐـﺎن و ﺗﻮرﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺸــﯿﺪا ﮐ‪‬‬ ‫داواﯾﮑﺮدﺑﻮو‪ .‬ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ﺟـﺎر‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﻟ‪‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ )‪1920‬ی زاﯾﻨـﯽ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎو ﺳـﻤﮑﯚی ھﺎﻧـﺪا ﮐ‪ ‬ھﺎوﮐـﺎرﯾﯽ ﺷﯚرﺷـﮕ‪‬ەﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺗﺮاﻓـﯽ رەواﻧـﺪز ﺑﮑـﺎت‪ ،‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬و ﺳﺎ‪‬ﺷـﺪا ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری‬ ‫ز‪‬ﺒﺎری و ﺑﺎرزاﻧﯽ و ﺷ‪‬ﺨ‪‬ﮐﺎﻧﯽ )ﺑﺠﯿﻞ( ژﻣﺎرەﯾ‪‬ک ﻣ‪‬ﺋﻤﻮوری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﺎن ﻟ‪‬ڕواﻧﺪز ﮐﻮﺷﺘﺒﻮو‪ ،‬دەو‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﺋﺎﺷﻮوری ﻟ‪‬ﻣ‪‬ﺋﻤﻮورەﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎرد ﺑﯚ ﻟ‪‬ﻧـﺎوﺑﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬وان ﺳــ‪‬رﺋ‪‬ﻧﺠﺎم ﺳــ‪‬رۆک ﻋ‪‬ﺷــﺎﯾ‪‬رەﮐﺎن ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺋ‪‬و راﯾ‪ ‬ﺑــﻮون ﮐ‪ ‬داوای ﮐــﯚﻣ‪‬ک ﻟ‪‬ﺳــﻤﮑﯚو ﻣﺴــﺘ‪‬ﻓﺎ ﮐ‪‬ﻣــﺎل ﺑــﮑ‪‬ن‪ .‬ﺳــﻤﮑﯚ ﻟ‪‬وە‪‬ﻣﯿــﺪا ﺑــﯚ ﺋ‪‬وان ﺑ‪‬ﺋﺎﺷــﮑﺮا راﮔ‪‬ﯾﺎﻧــﺪ‪ :‬ﺗﻮاﻧــﺎی‬ ‫ھﺎوﺑ‪‬ﺷﯿﮑﺮدﻧﯽ ﻟ‪‬ﺷﯚڕﺷـﯽ رواﻧـﺪزدا ﻧﯿـﯿ‪‬و داواﻟ‪‬ﮑـﺮدن ﺑـ‪‬ۆﻧ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬وێ ﺷﯚڕﺷـ‪‬ﮏ ﺑ‪‬رﭘـﺎ ﺑـﮑ‪‬ن ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ـﻮاﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺋ‪‬م وە‪‬ﻣ‪‬ش ﭘـ‪‬ﭽ‪‬واﻧ‪‬ی داوای ﺷـﯚڕﮔ‪‬ەﮐﺎن رووﺑ‪‬ڕوو ﺑـﻮوەﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺳﻤﮑﯚو ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ەﮐﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر داوای ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺗ‪‬ﻗﯽ و ﮐﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑﻮوە ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﯿﺪا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺳﻤﮑﯚ ﻧ‪‬ﯾﻮﯾﺴﺘﻮوە ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ی ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ و ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺮان دەرﺑﭽ‪‬ﺖ‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪55 :‬‬

‫‪Page : 55‬‬

‫واﺗ‪ ‬ﮐﺎرەﮐ‪ ‬ﻟ‪‬دەرەوەی ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺟ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻧ‪‬ﺖ‪ .‬ﺳ‪‬رﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دوا ھ‪‬و‪‬ـﯽ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ی ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ﺳـﺎزداﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﺑـﻮو ﺑـﯚ ھﺎوﮐـﺎرﯾﯽ ﻣﺴـﺘ‪‬ﻓﺎ ﮐ‪‬ﻣـﺎل ﻟ‪‬و ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬وەو‬ ‫ﺳﻮود وەرﮔﺮﺗﻦ ﺑﻮو ﻟ‪‬ﻧﻔﻮوﺳﯽ ﺋ‪‬و ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ﺷ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤﻮدی ﺑ‪‬رزﻧﺠﯽ ر‪‬ﮕﺎی ﻟ‪‬ﺒﮕﺮێ و ﻟ‪‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻧﺰﯾﮏ ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫‪26‬ی ﺳﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪2010‬‬

‫ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑﺎﺷﻮورو ﺑﺎﻛﻮور ﺑﻪﺳﻮودی ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬

‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬

‫] ﺑﻪﺷﯽ ﺳ‪‬ﮫﻪم [‬

‫رهﻓﯿــﻖ ﺣﯿﻠﻤــﯽ و ﺋﻪﺣﻤــﻪد ﺗــﻪﻗﯽ ھــﻪردووﻛﯿﺎن ﺑــﻪو رووداوه ﺋﺎﻣــﺎژه دهدهن ﻛــﻪ ﺷــ‪‬ﺦ ﻣــﻪﺣﻤﻮد ﻟﻪﺳــﻪرهﺗﺎی ﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪1923‬ی زاﯾﻨــﯽ ‪1302‬ی ﻛــﯚﭼﯽ ھــﻪﺗﺎوی( ﻟﻪﺳــﻪر داوای زۆری ﺳــﻤﻜﯚ‬ ‫دهﺳﺘﻪﯾﻪﻛﯽ ﻧﺎرد ﻟﻪڕ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧﻪوه ﺑﯚ وﺗﻮو‪‬ﮋﻛﺮدن ﻟﻪﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ‬ ‫ﻛـﻪﻣﺎل ﺋـﻪﺗﺎﺗﻮرك‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺑـ‪ ‬ﺋــﻪﻧﺠﺎم ﮔﻪڕاﻧـﻪوه ﺑـﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ دوای ﻣﺎوهﯾــﻪك‬ ‫ﻟــﻪو ﻛــﺎره ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛــﺎن ﮔﻪﯾﺸــﺘﻦ ﺑﻪڕ‪‬ﻜــﻪوﺗﻦ ﻟﻪﺳــﻪر ﻣﻮﺳــ‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺋــــﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋــــﻪو ﺗــــﻪواﻓﻮق و ﻛﯚﺷــــﺶ و ھﻪو‪‬ﺪاﻧــــﻪی ﺗﻮرﻛﯿــــﺎ ﺑــــﻪڕ‪‬ﮕﺎی‬ ‫ھﻪ‪‬ﮕﯿﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺷــﯚڕش ﻟــﻪﺧﺎﻛﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺑﻪﻛﯚﻣــﻪﻛﯽ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿــﻪﻛﺎن ﺑــﯚ ﺋــﻪوه ﺑــﻮو‬ ‫ﺟﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﻧﻪﺧﺸـﻪﻛﻪ ﻟﻪﺳـﻪر ﺷـﻪرهﻓﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪﺗ‪‬واﻧﯿﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﺑﻪﺑـﻪرﮔﯽ‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﻪﯾﯽ ﮔﯚڕان ﺑﻜﺎت‪ ،‬ﻛﻪ ھﻪرﮔﯿﺰ ﻧـﻪﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ھـﻪوه‪‬ﯽ ﺧـﯚی ﺑﻪدهﺳـﺖ‬ ‫ﺑﮫ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﻟﻪواﻧﻪﺷﻪ ﺑـﻪزۆری دوای ھﻪﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﺳـﻪﻋﯿﺪی ﭘﯿـﺮان ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫)‪1925‬ی زاﯾﻨﯽ ‪1302‬ی ﻛـﯚﭼﯽ ھـﻪﺗﺎوی( ﯾـﺎن زوﺗـﺮﯾﺶ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﺗـﻮرك ﺑـﻪو‬ ‫ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪ ﮔﻪﯾﺸﺘﺒ‪‬ﺖ ﻛـﻪ )ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل( و )ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن(ی ﺷـﯚﭬ‪‬ﻨﯽ ﺗـﻮرك‬ ‫ھﯿﭻ ﺟﯚره ﻛﯚﻣﻪﻛﯿﯿـﻪك ﺑـﻪﻛﻮردهﻛﺎن ﻧﻪﯾﺎﻧـﻪو‪‬ﺖ ﺑﯿﻜـﻪن‪ ،‬ﻟـﻪو ﻛﺎﺗﻪﺷـﺪا ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﻟــﻪدووره ﻟــﻪژ‪‬ﺮ ﭼــﺎود‪‬ﺮﯾﯽ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎدا ﺑــﻮو‪ ،‬ﻛــﻪ ﺑ‪‬ﯾــﺎری ﻟﻪﺳــﻪرﺧﯚی‬ ‫ﻟﻪﺳﻪر وهرﮔﯿﺮا ﺑـﻮو‪ ،‬ھـﻪر ﺟـﺎرهی ﻟﻪﻻﯾﻪﻛـﻪوه ﺗـﺎوهﻛﻮ ﺳـﺎ‪‬ﯽ )‪1930‬ی زاﯾﻨـﯽ‬ ‫‪1310‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی( ﻟﻪﺑﻪردهﺳﺘﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﻣﺎﯾﻪوه ﻛﻪ ﺑﯚ وﺗﻮو‪‬ﮋهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮور ﺳﻪرﭼﺎوهی ﺳﻮود ﻟ‪‬ﻮهرﮔﺮﺗﻦ و ﺑ‪‬ﯾﺎر ﻟﻪﺳﻪردان ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ــﻪی ﻋﯿﺮاﻗــﻪوه ﭘ‪‬ﺑــﻪر ﻧــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚﯾــﻪ ﺋــﻪﻧﺠﺎﻣ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪدهﺳــﺘﻪوه ﻧــﻪدا ﺑﻪ‪‬ﮕــﻪی ﺋــﻪوهش رۆﺷــﻨﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔــﻪر ﺳــﻤﻜﯚ ﺗﺎﺳــﻨﻮور‪‬ﻚ ﻻﯾــﻪﻧﮕﺮﯾﯽ ﻛــﻮردی ﻋﯿﺮاﻗــﯽ‬ ‫ھﻪﺑﻮواﯾﻪ ﭼﺎوهڕ‪‬ﯽ ﻛﯚﻣﻪﻛﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻧﻪدهﻛﺮد ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهی )ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل(ﯾﺎن ﺑﻪﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ دوژﻣﻨﯽ ﮔﻪﻟﯽ ﻛﻮردﯾﺎن داﻧﺎوه‪ .‬ﻛﺮﯾﺲ ﻛﯚﭼ‪‬ﺮا ﺋﻪو وﺗﻮو‪‬ﮋاﻧﻪی ﻧ‪‬ـﻮان ﺳـﻤﻜﯚو‬ ‫ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎ ﻣﻮ‪‬ﻜﯽ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاق ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪1921‬ی زاﯾﻨﯽ ‪1300‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی( ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑـﻪوه دهدات ﻛـﻪ ﻛـﻮرد‪‬ﻜﯽ ﻋﯿـﺮاق ﻟـﻪﺧﺎﻧﯽ ﺷـﻜﺎﻛﯽ ﭘﺮﺳـﺒﻮو ﻛـﻪ‬ ‫ﺑــﯚﭼﯽ ﻟﻪﺷــﻮ‪‬ﻨﯽ ﺋــﻪوهی ﻟــﻪﺋ‪‬ﺮان ﺷــﻪڕ دهﻛــﻪن ﺑــﯚﭼﯽ ﯾﺎرﻣــﻪﺗﯽ ﻛﻮردهﻛــﺎﻧﯽ )وان( و )ﺋــﻪرزرۆم( و )ھــﻪﻛﺎری( و )ﺧــﻪرﭘﻮوت( ﺑــﯚ ﺳــﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺴــﺘﻪﻓﺎ ﻛــﻪﻣﺎل ﺑــﻪﻛﺎرﯾﺎن ﻧــﺎھ‪‬ﻨ‪‬؟‬ ‫ﻟﻪوهﻻﻣﺪا ﺳﻤﻜﯚ ده‪ :‬ﻧﺎﻣﻪوێ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺗﻪواوی ﺧﯚم ﺑﭙﭽ‪‬م ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﭼـﻪﻛﻢ ﭘـ‪ ‬دهدهن‪ .‬رهﻓﯿـﻖ ﺣﯿﻠﻤـﯽ ﺟـﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺑﻪ‪‬ﮕـﻪی وﺗـﻮو‪‬ﮋ دهﺧﺎﺗـﻪڕوو ﻟـﻪو وﺗـﻮو‪‬ﮋهی‬ ‫ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎ ﺑﯚ ﺟﺎری دووهم ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚدا ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯿﺪا ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1922‬ﻛﻪ ﺑﻪو ﺟﯚره ﻟﻪﺳﻪری دهدوێ‪ :‬ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎ ﺑﯚ ﺋـﻪو داواﯾـﻪ رۆﺷـﺖ ﭼـﺎوی ﺑﻪﺳـﻤﻜﯚ ﺑﻜـﻪوێ ﻟﻪﺳـﻨﻮورهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﯚ ﺧﯚ ﺋﺎﻣﺎدهﻛﺮدﻧﯽ و ﮔﻮ‪‬ﺰاﻧﻪوهی ﺷﻪڕو ﺋﺎژاوه ﻟﻪﺋ‪‬ﺮاﻧﻪوه ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪ ،‬ﺋﻪو زۆرﺗﺮ واﺗﻪ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن دوژﻣﻨـﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻋﯿـﺮاق ﺑـﻮون ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ ﺑﯚﯾـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل ﺑﻪﺋﺎﮔﺎ ﺑﻮو ﻟﻪﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪھﯚی ﺋﻪوهی ﺗﺮﺳﯽ ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮد ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ دهﯾﻮﯾﺴﺖ ﺋﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪ ﺑﯚ ﻻی ﺧﯚی راﺑﻜ‪‬ﺸ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪوهﺑﻮو ﻟﻪﺳﻨﻮوردا ھ‪‬ﺮﺷﯿﺎن ﺑﺮده ﺳﻪری و ﻛﻮڕهﻛﻪی‬ ‫ﺑﻪدﯾﻞ ﮔﯿﺮا‪ .‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪1301‬ی ﻛﯚﭼﯽ ھﻪﺗﺎوی( ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد‪ ،‬ھﻪﺗﺎﻛﻮ ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪش ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺑﻜﺎت ﺑﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه )ﺑﻪﻣﺎﻧﺎ ﺋﻪو ﺷﺘﻪی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿـﺮاق دهﯾﻮﯾﺴـﺖ( ﯾـﺎن ﯾـﻪﻛ‪‬ﺘﯽ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل دروﺳﺘﺒﻜﺎت )ﺑﻪﻣﺎﻧﺎی ﺋﻪوهی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﺗﻮرﻛﯿـﺎ دهﯾﺨﻮاﺳـﺖ( ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻋﯿـﺮاﻗﯿﺶ ﭼـﺎوهڕ‪‬ﯽ دهﻛـﺮد ﺳـﻤﻜﯚو ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﯾـﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا‬ ‫ﺑﺒﻪﺳﺘﻦ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪56 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 56‬‬

‫ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪك و ﺑﻪﺳﺘﻨﯽ ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧ‪‬ﺘﯽ‬ ‫ﺳــﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳــﺎ‪‬ﯽ )‪1922‬ی زاﯾﻨــﯽ ‪1301‬ی ﻛــﯚﭼﯽ ھــﻪﺗــﺎوی( )راﺳــﺘﯿﯿﻪﻛﻪی ﻛﯚﺗــﺎﯾﯽ ‪ (1922‬روو ﺑﻪﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ رۆﺷــﺖ و وهﻛــﻮ ﻗﺎرهﻣﺎﻧ‪‬ــﻚ ﺳــﻪرﭼﺎوهی ﭘ‪‬ﺸــﻮازﯾﻜﺮدن ﺑــﻮو‪ ،‬رهﻓﯿــﻖ ﺣﯿﻠﻤــﯽ‬ ‫دهرﺑﺎرهی ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﺋﻪم ﺳﻪﻓﻪرهی ﺳﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﻜﺎك ﻟﻪﺑﯿﺮی ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاﻗﺪا ﻧﻮوﺳﯿﻮوﯾﻪ‪) :‬ﻧﺎوو ﺋﺎوازی ﺳﻤﻜﯚ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻗﺎرهﻣﺎﻧﺎﻧﻪی و ﻗﺎرهﻣﺎﻧ‪‬ﺘﯽ ﺋـﻪو ﻛـﻮرده ﻧـﺎوداره‬ ‫ﻣﺎوهﯾﻪك ﺑﻮو ﮔﻪﯾﺸﺘﺒﻮوه ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق‪ ،‬ھﺎﺗﻨﯿﺸﯽ ﺑﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑـﯚ ﭼﺎﺳـﻪرهی ﭘﺮﺳـﯽ ﻛـﻮرد ﺑـﻮو‪ ،‬ﺋﻮﻣ‪‬ـﺪی ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎن ﭘـﻪروهری ﻟـﻪﻧﻮ‪‬ﻮه زﯾﻨـﺪوو ﻛـﺮدهوه‪ .‬ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﯾـﺎن ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهت ﻟﻪد‪‬ﯽ ھﻪﻣﻮو ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرددا ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺑ‪‬ﻨﺪی ﺧﯚی ھﻪﺑﻮوه وهﻛﻮ ﻗﺎرهﻣﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻣﯿﻠﻠﯽ(‪ .‬ﺑﻪﻣﻮﻧﺎﺳﻪﺑﻪﺗﯽ ھﺎﺗﻨﯽ ﺋﻪو ﭼﻪﻧﺪ داﻧﻪ ﮔﻮﻟﻠﻪ ﺗﯚﭘ‪‬ﻚ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺳـﻮﭘﺎی‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدهوه ﺋﺎﮔﺮ درا‪ ،‬ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوهﻧﻪوهی ﺳﻪرﻋ‪‬ﻠﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻪﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ )ﻛﯚﭼ‪‬ﺮا( ﺑﻮو ﺋﻪو ﻧﻪﯾﺪهوﯾﺴﺖ ﻛﯚﻣﻪك ﺑﻪﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻜـﺎت‪،‬‬ ‫ﺋﻪو ﻟﻪﺗﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮڕهﻛﻪی ھﻪﻧﮕﺎوی ﻟﻪو ﺑﺎرهوه ﻧﻪﻧﺎوه دژ ﺑﻪﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﺗﻮرﻛـﻪﻛﺎن‪ .‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻋﯿـﺮاﻗﯿﺶ ﻟـﻪو ﻛﺎﺗـﻪدا ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪی رووﺑﻪڕووﺑﻮوﻧـﻪوه ﺑـﻮوه ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺋـﻪو‬ ‫ﺑﺎوهڕی واﺑﻮوه ﻛﻪ دوژﻣﻨﯽ رهﺳﻪﻧﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ﺋﻪﻋﺮاب و ﺗﻮرﻛﻪ‪ .‬ﻟﻪو ﻻﯾﻪﻧﻪوه ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪك و ﺑﻪﺳﺘﻨﯽ ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧ‪‬ﺘﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن وﻻﺗ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛـﻮرد دروﺳـﺖ دهﺑ‪‬ـﺖ‬ ‫ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪ ﻛﻮردهﻧﺸﯿﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎو ﻋﯿﺮاق‪ .‬رهﻓﯿﻖ ﺣﯿﻠﻤﯽ وهﻻﻣـﯽ ﺋﻪﻧـﺪاﻣﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪھﺎﺗﻨﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﯚ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑـﻪو ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪ ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﺑـﯚ ﻛ‪‬ﺸـﺎوه‪ :‬ھـﺎﺗﻨﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﯚ‬ ‫ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻟﻪﭼﺎوی ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﻮرد ﻛﯚﺗﺎﯾﯿﮫ‪‬ﻨﺎن ﺑﻮو ﺑﻪﻧﺎدﯾﺎرو ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﺮﺳﯽ ﻛﻮرد ﻛـﻪ ﻟـﻪو دوو ر‪‬ﮕﺎﯾـﻪ دهﯾﺘـﻮاﻧﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد رزﮔـﺎر ﺑﻜـﺎت‪ .‬ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ ﻛـﻪ ﻟﻪوهوﺑـﻪر‬ ‫ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪو ﮔﻮﻣﺎﻧﯽ دهﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻤﻜﯚو ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋﻪو ﻧﺎﭼﻦ ﺑﻪڕووﯾﻪوهو ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﺶ ﻟﻪو ﻻﯾﻪﻧﻪوه رووﻧﻪ ﻛﻪ ھﻪرﭼﯽ زووه ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﻟﻪڕواﻧـﺪز‬ ‫ﺑﻜﺮ‪‬ﻨﻪ دهرهوهو ﺷﯚڕﺷﯿﺶ ﺑﮕﻮ‪‬ﺰر‪‬ﺘﻪوه ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪ ،‬ﺋﻪو ﺗ‪‬ﺪهﻛﯚﺷﺎ ﺑﯚ ﭘﺸﺖ ﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪﺗﺎﺗﻮرك(‪.‬‬ ‫ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﺋﺎرهزوواﻧﻪ ﺑﻮوﻧﻪ ﺑ‪‬ﻘﯽ ﺳﻪر ﺋﺎو‪ ،‬دوای ﻣﺎﻧﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ ﻣﺎﻧﮓ و ﻧﯿﻮ‪‬ﻚ ﺋﻪو رهﺷﺒﯿﻦ ﺑﻮو ﻟﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاق و ﺷ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ‪ .‬ﻟﻪڕاﺳـﺘﯿﺪا ﺳـﻤﻜﯚ ﻧﻪﯾﺪهوﯾﺴـﺖ ژ‪‬ـﺮ‬ ‫دهﺳﺘﻪی ﺷ‪‬ﺦ ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪو ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺑـﻮو‪ ،‬ﻧﻪﯾـﺪهﺗﻮاﻧﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺷـ‪‬ﺦ ﻛـﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨـﻪری ﭼﯿﻨـﯽ ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺳـﻨﻮوری داﻧﯿﺸـﺘﻮوی ﺷـﺎر ﺑـﻮو‪ ،‬ر‪‬ﻜﺒﻜـﻪوێ و ر‪‬ﻜﻜـﻪوﺗﻦ‬ ‫دروﺳﺘﺒﻜﺎت‪ .‬ﺑﻪو ﺟﯚره رهﻓﯿﻖ ﺣﯿﻠﻤﯽ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎوه ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺳﻤﻜﯚ و ﺷ‪‬ﺦ ﻛﯚﻣﻪﻛﯽ ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻪﺧ‪‬ﺰاﻧﻪﻛﻪی ﺷ‪‬ﺦ ﺑﯿﺮﺑﺨﺎﺗـﻪوه ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﺷـ‪‬ﺦ ﺑـﻪدﯾﻞ ﮔﯿـﺮاوه‪ ،‬ﻟـﻪﻻﯾـﻪن‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه دوورﺧﺮاوهﺗﻪوه ﺑﯚ دهرهوهی ﻋﯿﺮاق ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ )‪(1919‬ی زاﯾﻨﯽ ﺑﯚﯾﻪ ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو دهﺑﯿﻨﺮاو ﺧـﻪ‪‬ﻜﯿﺶ ﭘ‪‬ﯿـﺎن ﺧﯚﺷـﺒﻮو ﺑـﻪرﭼﺎو ﺑﻜـﻪو‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪداﻧﯿﺸـﺘﻨﯽ ﺋـﻪو دوواﻧـﻪدا‬ ‫ﻧﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻦ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا دروﺳﺘﺒﻜﻪن‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهی ھﻪر ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﯿﺎن رای ﺟﯿﺎوازی ھﻪﺑﻮو دوور ﺑﻮو ﻟﻪوی ﺗـﺮ ﺋـﻪوهش ﺗـﻪرزی ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧـﻪوهﯾﺎن ﺑـﻮو ﻛـﻪ دواﯾـﯽ ﺑﯚﯾـﺎن ﻣﺎﯾـﻪوه‪.‬‬ ‫ﺋﻪدﻣﯚﻧﺪز‪ ،‬ﺑﻪوردی ﺑﯚ ﺋﻪوه ﭼﻮوه دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎو ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﻓﻪرﻣﺎﻧ‪‬ﻜـﻪ ﭘ‪‬ﺸـﻪﻛﯽ ﺳـﺰای ﺷﻜﺴـﺘﺨﻮاردﻧﯽ ﺑﻪﺳـﻪردا دراوه )ﻛـﯚﭼ‪‬ﺮا( ﻟـﻪوه‬ ‫دوور ﻧﻪﻛﻪوﺗﻮوهﺗﻪوه ﻛـﻪ ﺧـﺎﻧﯽ ﺷـﻜﺎك ﻟﻪﺑﯿﺮﯾـﺪا ﻟﻪﮔـﻪڵ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﮔـﻪورهدا ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺧـﯚی ﻧـﻪﯾﺘﻮاﻧﯿﻮوه ﺳـﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻜـﺎت‪ ،‬ﺋـﻪوهی ﻛـﻪ )ﻋﻪﺑـﺪو‪‬ﻼ رهﺳـﻮڵ‬ ‫ﭘﺸﺪهری(ﯾﺶ ﮔ‪‬اوﯾﻪﺗﻪوه وﺗﻮوﯾﻪ‪ :‬ﺳﻤﻜﯚ دوای ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوهی ﻟﻪﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻪﮔﻪورهﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﺪهری وﺗﻮوه‪) :‬ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻪﻛﺎری ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﻛـﻮردان ﻧﺎﯾـﻪت ﻟﻪﺑﻪرﺋـﻪوهی راﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﭼﻪﺳﭙﺎوی ﻧﻪﺑﻮو ﻧﻪﺷﯿﺪهزاﻧﯽ ﭼﯽ ﺑﻜﺎت(‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮردی ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ﺳﻤﻜﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﯿﺪا ﻛﻪ ھﯿﭻ ﺟﯚره ﭘﺮﺳ‪‬ﻜﯽ ھﺎوﺑﻪش ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺋـﻪو و ﻛـﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﻋﯿـﺮاق و ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮددا ﻧﯿﯿـﻪو دوورﯾـﻦ ﻟﻪﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻤﺎﻧـﺪاو زۆرﯾـﺶ‪ .‬ﻟـﻪو رووهوه ﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـﺎ‬ ‫ﻟﻪﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯿﺪا ﻛﻪ ﺑـﯚ ﻛﻮڕهﻛـﻪی ﻧﻮوﺳـﯿﻮوه دهرﺑـﺎرهی ﺳـﻤﻜﯚ ده‪‬ـﺖ‪) :‬ﺳـﻤﻜﯚ ﭘﯿـﺎو‪‬ﻜﯽ ﻧﻪزاﻧـﻪو ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛـﻪﻣﺎﻟﯽ ﭘـ‪ ‬ﺑﺎﺷـﻪو ﭼـﯚن ﻛـﺎری ﮔﺮﻧـﮓ ﺑـﻪ ﺋـﻪو دهدهن( ﺋـﻪم رووداواﻧـﻪ‬ ‫دهرﯾﺪهﺧﺎت ﻛﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪھﯿﭻ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﻻی ﻛﻮردهوه ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﻧﻪﺑﻮوه ﻛـﻪ ﺑـﯚ ﺋﯚﺗﯚﻧـﯚﻣﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﯾـﺎن ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑﮕﺎﺗـﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛـﻪی‪ ،‬داﻧﯿﺸـﺘﻮان و ﻻﯾـﻪﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛـﻮردی دهرهوهی‬ ‫ﺋ‪‬ــﺮاﻧﯿﺶ ﻧــﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮوه ﺷﯚڕﺷــﻪﻛﻪی ﺋــﻪو ﺑــﻪردهوام ﻟﻪﭘﻮﺧﺘــﻪی ﻋﻪﺷــﯿﺮهﺗﻪﻛﻪی ﺑــﯚ دروﺳــﺘﺒﻜﻪن‪ ،‬ﮔﻮﻧﺪﻧﺸــﯿﻨﻪﻛﺎن و ﺷﺎرﻧﺸــﯿﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮردﯾﺶ ﻟــﻪﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑﻪﺷــ‪‬ﻜﯽ ﺗــﺮی‬ ‫ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯿﺶ ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎن ﻧﻪﺑﻮوه ﺑﯿﺎﻧﻜﻪﻧﻪ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﺋﻪو‪ ،‬ھﻪﺗﺎﻛﻮ راﮔﻪﯾﺎﻧﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ﺣﺰﺑﻪ ﻛﻮردﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪوهدا ﻧـﻪﺑﻮون رۆﺷـﻨﺒﯿﺮان و رۆﺣﺎﻧﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی‬ ‫ﺋ‪‬ـﺮان وا ﻟ‪‬ﺒﻜﻪن ﺣﻪزﯾﺎن ﺑﻪھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﺋﻪو ھﺎوﻛﺎرﯾﯿﻪش ﻧﻪﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﺑﻪرهو ﺑﻪﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮورﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑـﻪرێ و ﻛـﻪﻣ‪‬ﻚ دهﺳـﺘﯽ‬ ‫ﺑﮕﺎﺗﻪ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﺋﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﻛﯚﺷﺸﻪ ﺑـﻼو و ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎﻧﻪی ﺋـﻪو ﭘﺎرﺗﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ھـﻪرﮔﯿﺰ ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪﯾﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪڕۆﺧﯽ ﺋﻪواﻧـﻪو دهرهوهی ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﻧﯿﺸـﺎن ﻧـﻪداوهو‬ ‫ھﻪﻣﯿﺸــﻪ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷــﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﻟــﻪﻧﺎو ﺋ‪‬ـــﺮاﻧﺪا ﺑــﻮوهو ﺳــﻮودی ﺑﯿﻨﯿــﻮوه‪ ،‬ﺑﻪﮔﺸــﺘﯿﯽ دهﺗــﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ــﯿﻦ‪ :‬ﻛــﻮردی ﺗﻮرﻛﯿــﺎو ﻋﯿــﺮاق ﻧــﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮوه داﻣــﻪزراوی راﻣﯿــﺎری ﺑــﯚ ﺳــﻤﻜﯚ دروﺳــﺘﺒﻜﻪن ﻛــﻪ‬ ‫ﻟﻪﺑﻨﻪﻣﺎدا دوای ﻧﻪﻣﺎﻧﯽ ﺋﻪوان ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮردی ﻟﻪﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ھ‪‬ﻨﺎﯾﻪ ﮔﯚڕێ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪:‬‬ ‫ﻣﺠﺘﺒـﯽ ﺑﺮزوﻳﯽ‪ /‬اوﺿﺎع ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 1358‬ﺗﺎ ‪ 1325‬ھﺠﺮی ﺷﻤﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﺮاھﻴﻢ ﻳﻮﻧﺴﯽ‪،‬ﺿﺎث ﺗﮫﺮان ‪ .1378‬اﻧﺸﺎرات‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻓﻜﺮﻧﻮ ﻻ ‪.187- 178‬‬ ‫‪27‬ی ﺳﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪2010‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه ‪ :‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ‪ :‬ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪57 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 57‬‬

‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎكء دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪ‬ ‫] ﺑﻪﺷﯽ ﯾﻪﮐﻪم [‬ ‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ دا‬ ‫وﯾﻼﯾــﻪﺗﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن دوای ﭘــﻪﯾﻤﺎﻧﯽ )ﺗﻮرﻛﻮﻣﺎﻧﭽــﺎی( ﺑــﻪھ‪‬ﻤﻨﯽ ﻛﻪوﺗــﻪ ژ‪‬ــﺮ ﻧﻔﻮﺳــﯽ رهﺳــﻪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋــﺎﺑﻮوری روﺳــﯿﺎی ﺗــﻪزاری‪ ،‬ﺑــﻪﻻم ﺳــﻪردهﻣ‪‬ﻚ دوای ﺷﯚڕﺷــﯽ ﻧــﺎوﺧﯚ ﻛــﻪ‬ ‫ﺑــﻪﻛﻮدهﺗﺎی ﻣﻪﺷــﺮوﺗﯿﻪت ﻧﺎﺳــﺮاﺑﻮو ﺳــﻪرﺑﺎزاﻧﯽ روﺳــﯿﺎ ﻟﻪﺳــﻪرﺧﯚ ﻟﻪﺗــﻪور‪‬ﺰو‬ ‫ﺷـــﻮ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗـــﺮی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن زۆرﺑـــﻮونء ﺑﻼوﺑﻮوﻧـــﻪوه‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـــﺎﻧﯿﺶ ﺑـــﯚ‬ ‫ﺳــﻮودی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــﺎن ﺗ‪‬ﺪهﻛﯚﺷــﺎن ﺗــﺎوهﻛﻮ دهﺳــﺘﺒﺨﻪﻧﻪ ﻧــﺎو ﻛﺎروﺑــﺎری‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﺘﺮﯾﺶ ﺋﻪوه ﺋﺎﺷـﻜﺮاﺑﻮو ﻛﻪدﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ چ دهور‪‬ﻜﯿـﺎن‬ ‫ﮔ‪‬ــــ‪‬اوه ﻟﻪﺷﯚڕﺷــــﯽ ﺷــــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾــــﺪو‪‬ﻼدا‪ ،‬ﻣــــﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎن و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــــﯿﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑـــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ھـــﻪﺗﺎ دوای داﺑﻪﺷـــﻜﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﺮاﻧﯿﺶ ﺑـــﻪدوو ﻧﺎوﭼـــﻪی دهﺳـــﻪﻻت‬ ‫ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰو رووﺳﺪا ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1907‬ھﻪر ﻟﻪﺟﻮو‪‬ـﻪداﺑﻮون ﺑـﯚ دهﺳﺘﺨﺴـﺘﻨﯽ‬ ‫زاﻧﯿــﺎری ﺳــﯿﺨﻮڕی ﻟــﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑــﯚ ﺋــﻪوهش ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﺎﻧــﻪ ﺑﭽﻨــﻪ ﻧــﺎو ﺋ‪‬ــﻞ و‬ ‫ﻋﻪﺷــــﺎﯾﻪری ﻛــــﻮرد ﻟــــﻪو وﯾﻼﯾﻪﺗــــﻪدا ﻛــــﻪ ﺑــــﻪردهوام ﻟﻪواﻧــــﻪوه زاﻧﯿﺎرﯾﯿــــﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻮوه‪) ،‬ﻻزارﯾﻒ( ﺑﻪﭘﺸﺘﺒﻪﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰء وهزارهﺗـﯽ‬ ‫دهرهوهی روﺳﯿﺎی ﺗـﻪزاری ﺋـﻪوه دهﺧﺎﺗـﻪڕوو ﻛﻮﻧﺴـﻮ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﺗ‪‬ﺪهﻛﯚﺷـﺎن‬ ‫ﻧﺰﯾـــﻚ ﺑﺒﻨـــﻪوه ﻟﻪﺳـــﻪرۆك ﻋﻪﺷـــﺎﯾﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﻛـــﻮرد ﻟﻪﻧﺎوﭼـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﻧﺸـــﯿﻨﯽ‬ ‫ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ و ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎﻧﯽ ﺋﯿــﺮ◌َ ان ﺑــﯚ ﺋــﻪوهی ﺑﻪﺳــﻪرﯾﺎن ﺑﻜﻪﻧــﻪوه‪ ،‬راﭘــﯚرﺗﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﻪﻛﺎﻧﯽ رووﺳــﯿﺶ ﺑــﯚ ﻣــﻪﻗﺎﻣﯽ ﺑــﻪرزی ﺧﯚﯾــﺎن ﺋــﻪوه دهردهﺧــﺎت ﻛــﻪﭼﯚن ﻣــﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ‬ ‫ﻟﻪڕ‪‬ﮕــﻪی ﺋﻪﻓﺴــﻪراﻧﯽ ﺳــﻮﭘﺎﯾﺎﻧﻪوه ﭘــﺎرهی زۆرﯾــﺎن ﺑﻪﺧﺸــﯿﻮهﺗﻪوه ﻟــﻪﻧﺎو ﺳــﻪرۆﻛﻪ ﻛﻮردهﻛﺎﻧــﺪا ﺑــﯚ ﺋــﻪوهی ﻟﻪﻧﺎوﯾﺎﻧــﺪا ﻧﻔﻮﺳــﯿﺎن زﯾــﺎﺗﺮ ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺑــﻮوﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛــﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛــﻪدا‬ ‫ﺑﻪﺑﻪردهواﻣﯽ ھﯚﻛﺎر ﺑﻮوه ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﺎن زاﻧﯿـﺎری ﻟﻪﺳـﯿﺨﻮڕو ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﺋـﺎﯾﻨﯽ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ وهرﺑﮕـﺮن‪ ،‬ﻟـﻪم ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟـﻪدا ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪﺋﻪﻧﺪازهﯾـﻪك‬ ‫ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛــﻪدا ﭼﺎوﯾــﺎن ﻟ‪‬ﻜــﺮدوون و داﻣــﻪزراوﯾﺎن ھــﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒﻪرهﻛﺎﻧﯿﺸــﯿﺎن ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿــﺎن ﻟــﻪم ھﻪو‪‬ﻪﯾﺎﻧــﺪا ﺑــﯚ ﺑﻼوﺑﻮوﻧــﻪوهی ﻧﻔــﻮوسء دهﺳــﻪﻻﺗﯿﺎن ﺑــﻮوه ﺑــﯚ دهﺳﺘﺒﻪﺳــﻪرداﮔﺮﺗﻨﯽ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪ ﻟﻪڕووی ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوه‪ ،‬ھﻪو‪‬ﺪاﻧﯿﺶ ﻟﻪو رووهوه ﺑﯚ زﯾﺎن ﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﺑﻮوه ﺑﻪدهﺳﺘﻜﻪوﺗﻪﻛﺎﻧﯽ روﺳﯿﺎ ﻟﻪﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن‪.‬‬ ‫وهﻻﻣﻪﻛﻪی ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‬ ‫دوای ﻛﻮدهﺗﺎی ‪1917‬ی روﺳﯿﺎ ﺋﻪو دهو‪‬ﻪﺗـﻪ ﺧـﯚی ﻟﻪدهﺳـﺘﻮهرداﻧﯽ ﻧـﺎوﺧﯚی ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﭘﺎراﺳـﺖ‪ ،‬ﺋـﻪو ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﻪﺷـﯽ ھـﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﺑﺎﺷـﯿﺪا ﺑﻪﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی زﯾـﺎﺗﺮ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺰﯾﻜﺒ‪‬ﺘﻪوهو ﺗ‪‬ﻜﻪﻻوی ﻧـﺎو ﺋﯿﺸـﻮﻛﺎرهﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ـﺖ ﺑـﯚ وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ زاﻧﯿـﺎری ﻟﻪﭘﺮﺳـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد‪ ،‬ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪﻣـﻪدا ﺑـﯚ رازﯾﺒـﻮوﻧﯽ د‪‬ـﯽ ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑـﻮوه ﺑـﻪﻧﺎوی ﺋـﻪوهی‬ ‫ﺑﻪ‪‬ﻨﯽ ﺧﻮد ﻣﻮﺧﺘﺎری‪ ،‬ﯾﺎن ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑﻪﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﯿـﺮاق ﺑـﺪهن‪ ،‬ﺗـﻪواوی وﻻﺗـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان و ﺗﻮرﻛﯿـﺎش ﻟـﻪو ﻛﻮدهﺗﺎﯾـﻪی ﺑﻪﻟﺸـﻪوﯾﻚ ﻛﻪوﺗﺒﻮوﻧـﻪ ﺗﺮﺳـﻪوه ﻛـﻪ ﻟﻪﯾـﻪﻛ‪‬ﺘﯽ ﺷـﻮرهوی‬ ‫ھﺎﺗﺒﻮوه ﮔﯚڕێ‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ھﻪو‪‬ﺪاوه ﺑﯚ ﺳﻮودی ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﯚی ﻛﻪ ﺑﻪرﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻚ دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺋﻪو دوو ﻛﯿﺸﻮهرهدا ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﺑﯿﺮی ﺑﻪﻟﺸـﻪوﯾﻚ ﻧﻪﮔﺎﺗـﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻪﭘ‪‬ﺸﺒﯿﻨﯽ ﻟ‪‬ﻜﺮاوه‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻟﻪوهﻻﻣﯽ داواﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑـﯚ ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻟﻪھـﻪﻣﻮو رووﯾﻪﻛـﻪوه ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪﺋ‪‬ﺮان ﺑـﻪ)ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ(دا وهﻻﻣﯿـﺎن ﺑـﯚ ﻧـﺎردهوه ﻛﻪھﻪرﭼﻪﻧـﺪه دهو‪‬ـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان ﺗﻮاﻧﺎو دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺗﻪواوی ﺑﻪﻛﺮدهوه ﺑﻪﺳﻪر ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوهی ﺋﻪم ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎﯾﻪ ﺗﻪواو ﻟـﻪﺋ‪‬ﺮان ﮔﻮﻣـﺎﻧﯽ ﺗﯿـﺎدا ﻧﯿﯿـﻪ ﻛـﻪﺋﺎژاوه دروﺳـﺖ دهﻛـﺎت ﺑـﯚ ﺗـﺎران‪،‬‬ ‫ﺑﻪﻻم ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﯽ ﺗﺮدا ﻛﻪﺋﻮﻣ‪‬ﺪی ﺑﻪﺳﺘﻨﯽ ﭘﻪﯾﻤﺎن ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان ﺋ‪‬ﻤﻪو ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﻟﻪﺋﺎراداﯾﻪ ﺧﯚﻣﺎن ﻟﻪو داواﯾﻪ رزﮔﺎر دهﻛﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚو ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ‪ 1919‬ﺗﺎوهﻛﻮ ‪ 1921‬واﺗﻪ ﻟﻪ)‪ 1297‬ﺗﺎ ‪1299‬ھﻪﺗﺎوی( ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی ﺗﻮﻧـﺪو ﺗـﯚ‪‬ﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻣـﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰدا ھـﻪﺑﻮوهو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺸـﯽ ﻟـﻪر‪‬ﮕﺎی ﺑﺎﺑـﻪﻛﺮﺋﺎﻏﺎوه‬ ‫ﺑﻮوه ﻛﻪﯾﻪﻛ‪‬ﻜﻪ ﻟﻪدهﺳﻪﻻﺗﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﭘﺸﺪهر‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺸﯽ ﺑﻪﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی )ﯾﺎﻣﻮﻟﻜﯽ(ﺷﻪوه ھﻪﺑﻮوه ﻛﻪ ﻟﻪﺳﻪرۆﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاق ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻪر ﻟــﻪﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣــﻪھﺎﺑﺎدﯾﺶ داﺧــﻮازی ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و دارای ﻟﻪﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎوه ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸــﺘﻮوه‪) ،‬ﻛــﺎﭘﺘﻦ ﻛﯿــﺮت( ﻛﯚﻧﺴــﻮ‪‬ﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﻟﻪﺗ ـﻪور‪‬ﺰ ﻧﻪﺧﺸــﻪی ﻛﺎرﯾﮕــﻪری ﻟﻪﺳــﻪر‬ ‫رووداوهﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ)‪1298‬ھﻪﺗﺎوی( ھﻪﺑﻮوه ﺑﯚ ﻻﺑﺮدﻧﯽ زﯾﺎﺋﻮﻟﺪهوﻟﻪی ﺑﻮرزی‪ ،‬ﺋﻪوهﺑﻮو ﺑﻪھﺎوﻛﺎری ﺳﻪرداری ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻮو ﺑﻪ )‪ (200‬ﺳﻪرﺑﺎزی ھﻨﺪﯾﯿﻪوه ﭼﻮوه ﻧﺎو )ورﻣ‪ (‬ﺑﻪر‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪58 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 58‬‬

‫ﻟﻪوهی ﺑﭽ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎو ﺷﺎرهﻛﻪوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚدا ﺑﻪﯾﻪﻛﮕﻪﯾﺸﺘﻨﯿﺎن ھﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫ﺑﻪو ﺟﯚره ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪو رۆژﮔﺎرهدا دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺑﻪﺳﻪر )ورﻣ‪(‬و ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﭼﻮاردهورﯾﺪا رۆﺷﺘﻮوه‪ ،‬ژﻣﺎرهﯾﻪك ﻟﻪ)ﻣﻪﺷﺮوﺗﻪ( ﺧﻮازهﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪواﻧـﻪ )ﺳـﻮ‪‬ﺘﺎن ﺋﻪﺳـﻪد ﺋﺎﻗﺎﺧـﺎن(ی ﻓﺸـﻪﻧﮕﭽﯽ‬ ‫و )ﻛﺎزم ﺧﺎن( ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺑﻪﻧﺪهری )ﮔﻠﻤﺎﻧﺨﺎﻧﻪ(و )ﺷﻪرهﻓﺨﺎﻧﻪ( ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯚ‪‬ﯿﯿﺎن ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻪدهرﯾﺎﭼﻪﻛﻪ دروﺳﺘﻜﺮدووه ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﻧﻪھ‪‬ﻦ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﻛـﻮرد ﻻی ﺧﯚرھﻪﻻﺗﯿﯿـﻪوه‬ ‫ﭘ‪‬ﺸــ‪‬هوی ﺑﻜــﻪن‪ ،‬دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰﯾﺶ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﻛــﻪدا ﭘــﻪﯾﻤﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺷــﻪڕﻛﻪرهﻛﺎﻧﺪا ﺑﻪﺳــﺘﻮوه ﻛــﻪﺧﯚﯾﺎن ﺑــﺪهن ﺑﻪدهﺳــﺖ ﺧــﺎﻧﯽ ﺷــﻜﺎﻛﻪوهو ﺳــﻪﻧﮕﻪری ھﻪڕهﺷــﻪ ﺑــﻪﺟ‪‬ﺒﮫ‪‬ﻦ‪،‬‬ ‫)ﻛﯿﺴﺮهوی( ﻟﻪﺑﺎﺳﯽ رووداوهﻛﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﺳﺖ ﺑﻪﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ راﺳﺘﻪوﺧﯚ ﻧﺎوی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﯽ ﻧﻪﺑﺮدووه‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺑﻪھﺎﺗﻨﻪ ﻧﺎوهوهﯾﺎن ﻟﻪدهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﻟـﻪو ﭘﺮﺳـﻪدا ﺋﺎﻣﺎژهﯾـﺪاوه ﺋﻪﻣـﻪ‬ ‫ﺣﺎ‪‬ﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﻪی ﺷﺎردﻧﻪوهی روﺳﯿﺎﯾﻪ ﻟﻪو رۆژﮔـﺎرهدا ﻟـﻪو ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪ ﮔﻪورهﯾـﻪی ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﻛـﻪ ﺑﻪﭘﻠـﻪی ﯾﻪﻛـﻪم ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧـﻪو دواﯾـﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ ﻧﻪﺧﺸـﻪی ﮔﺮﻧﮕـﯽ‬ ‫ﻟﻪﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﺳﻤﻜﯚدا ھﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳﻪرداری ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻮو‬ ‫)ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺗﻪﻣﻪدون( ﻛﻪﺷﺎﯾﻪﺗﺤﺎ‪‬ﯽ رووداوه دروﺳﺘﺒﻮوهﻛﺎﻧﯽ ﺧﺮاﭘﻪﻛﺎری ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻛـﻮرد ﺑـﻮوه ﺟﺎرﺟـﺎره دهﭼ‪‬ﺘـﻪ ﻧـﺎو ﻛﺎروﺑـﺎری ﻣـﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰهوه ﻟـﻪو ﻣﻪﺳـﻪﻻﻧﻪداو ﺑﯿﺮﯾـﺎن‬ ‫د‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﺑﺎوهڕﯾﻮاﯾﻪ ﻟﻪﺳﻪر داواو ﻓﺸﺎری ھﻪﻣﺎن ﺋﻪو ﻛﻪﺳﺎﻧﻪ ﺑﻮوه ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1298‬ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺷﺎ ﻧﺎزﻧﺎوی ﺳﻪرداری ﺳـﻪرﻛﻪوﺗﻮو و ﺷﻤﺸـ‪‬ﺮ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮاﻧﺒـﻪھﺎی رازاوهی ﺑﻪﮔﻪوھـﻪر ﻧـﺎردووه‬ ‫ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ‪.‬‬ ‫رووﻧﻜﺮدﻧﻪوهﻛﻪی ﻣﻪﻟﯿﻜﺰاده‬ ‫ﺟﮕﻪ ﻟﻪ)ﻛﯿﺴﺮهوی(‪) ،‬ﺗﯿﻤﺎر ﺣﻪﺳﻪن ﺋﻪرﻓﻪع(ﯾـﺶ ﻛـﻪ ﻟـﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1299‬ﻟﻪﺷـﻪڕدا ھﺎوﺑﻪﺷـﯽ ﺟـﻪﻧﮕﯽ دژی ﻛﻮردهﻛـﺎن ﻛـﺮدووه ھـﯿﭻ ﺟـﯚره ﺋﺎﻣﺎژهﯾـﻪﻛﯽ ﻧـﻪداوه ﺑﻪھﺎوﺑﻪﺷـﯿﻜﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻣﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻻم )ﺳﻪرﮔﻮرد ﻣﻪﻟﯿﻜﺰاده( ﻛﻪﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪت ﺑﻮوه ﻟﻪﺷﻪڕی ﻣﻪھﺎﺑﺎددا ﺋﻪوهی ﻟﻪزاﻧﯿﺎری ﻟﻪدهﺳﺘﯿﺪا ﺑﻮوه دهﺳـﺘﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ دوو ﻛﻪﺳـﯽ ھﯿﻨـﺪی‬ ‫ﺑﻮوه ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎی ﺷـﻪڕهﻛﻪدا )‪ .....‬ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯿـﺪا ﻟـﻪو ﺑﻪدواﭼﻮوﻧـﻪی ﻛـﺎری ﺑـﯚ ﻛـﺮاوه ﻧﺎﻣﻪﯾـﻪك ﺑـﻮوه ﻻی ﻛﻪﺳـ‪‬ﻚ دۆزراوهﺗـﻪوه‪ ،‬ﺋـﻪم ﻧﺎﻣﻪﯾـﻪ دادوهری ﻧﯿﺰاﻣـﯽ )ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪاری ﻧﯿﺰاﻣـﯽ(‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﯿﻠﺰ ﻟﻪ)ﻣﻮﺳ‪ (‬ﺑﻪﻧﺎوﻧﯿﺸﺎﻧﯽ )ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ( ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪو ﻟﻪﻧﺎو ﻧﺎردﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑﻪرگ ھﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮدا ﺑﺎﺳﯿﺎن ھﺎﺗﻮوه‪ ،‬ﺋﻪم ﻧﺎﻣﻪﯾﻪ ﭘـﻪردهی ﻟﻪﺳـﻪر داﮔﯿﺮﻛـﻪرو‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺧﺴﺘﻪڕوو و دهرﯾﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﻧﺎﭼﺎرم ھﻪوا‪‬ﯽ ﺋﻪﻣﻪ ﺑﻪﭘﺎﯾﻪی ﺑﻪرزی دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان واﻟﯽ و ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ھـﻪﻣﻮو ھ‪‬ﺰهﻛـﺎن ﺑﮕﻪﯾـﻪﻧﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺋﺎﮔـﺎدارﺑﻦ ﻟﻪﺳـﻪر ﻛـﺎره‬ ‫ﺧﺮاﭘـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﻛﻪﺳـﻪ )ﻛــﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳــﺖ ﺳـﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎﯾــﻪ(‪ .‬رووﻧﻜﺮدﻧــﻪوهﻛﺎﻧﯽ )ﻣـﻪﻟﯿﻜﺰاده( ﺳــﻪرﭼﺎوهی ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﻜﺮدﻧﯽ )ﻣﻮﺧﺒﺮوﺳـﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪﯾﻪ(و ﺋــﻪو ﺷــﺘﺎﻧﻪی ﺑـﻪﺑﯿﺮﯾﺎ ھــﺎﺗﻮوه ﻟــﻪﺑﺎرهی‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚوه ﺑﻮوه ﺑﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه ﻛﻪﺋﺎﻣﺎژهی ﭘ‪‬ﺪاوهو ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾﻪ‪ :‬ﺳـﻤﻜﯚ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧـﺪا ﻟﻪﺧﺰﻣـﻪﺗﯿﺎﻧﺎ ﺑـﻮوهو )ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ(ی وهزﯾـﺮو‬ ‫راو‪‬ﮋﻛﺎرﯾﺸﯽ ﻻی ﻛﯚﻧﺴﯚ‪‬ﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻟﻪﺗﻪور‪‬ﺰ وﺗﻮوﯾﻪ‪ :‬ﺑﻪﮔﻮﻧﯿﻪ ﺗﻮوﺗﻨﺘﺎن ﺑﯚ دهﻧ‪‬ﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮزا ﺧﻮدا دادﺧﺎن‬ ‫دوای ﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1300‬ﺳﻤﻜﯚ دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﮔﻪﯾﺸﺘﻪ ﻟﻮﺗﻜﻪو ﻧﺎوﭼﻪی دهﺳﻪﻻﺗﯿﺸﯽ ﻟﻪ)‪ (3‬ﺑﻪش ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ وﯾﻼﯾﻪﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺳﻪرﺗﺎﺳﻪری ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚرﺋـﺎواو ﺑﺎﺷـﻮوری‬ ‫دهرﯾﺎﭼــﻪی )ورﻣــ‪(‬ی ﮔﺮﺗــﻪوه‪ ،‬ﺗﻮرﻛــﻪﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪﺷــ‪‬ﻜﯽ ﺳــﻪرهﻛﯽ ﻟﻪﭼــﻪك و ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴــﺘﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــﻪو رۆژﮔــﺎرهدا ﺑــﯚ ﺗــﻪﺋﻤﯿﻦ ﻛﺮدﺑــﻮو‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛــﺎﻧﯿﺶ ﻟــﻪڕووی داراﯾﯿــﻪوه ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﯿﺎن‬ ‫ﻟ‪‬ﺪهﻛﺮد‪ ،‬دوای ﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎد)ﺳﻪردهﺷﺖ( ﻟﻪﺑﯿﺮی ﺋﻪودا ﺳﻪرﯾﮫﻪ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺳﻪرۆﻛﯽ ﮔﻮﻣﺮگ ﺑﻪﻧﺎوی )ﻣﯿـﺮزا ﺧـﻮدا دادﺧـﺎن( ﺑـﻪر ﻟـﻪوهی ﺑـﻪﻣﺎﻧﮕ‪‬ﻚ ﻻﺑﺒﺮ‪‬ـﺖ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴـﺘﯿﻪﻛﺎن و ﺋﻪرﺷـﯿﻔﯽ‬ ‫ﺋﯿﺪارهی ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ دا ﺑﻪﺳﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﻧﺎوﭼﻪی ﺳﻪردهﺷﺖ‪ ،‬ﺧﯚﺷﯽ ﭼﻮو ﺑﯚ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ﻟﻪو‪‬ﺸﻪوه ﮔﻪﯾﺸﺘﻪ ﻻی ﻛﯚﻧﺴﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪﺑﻪﻏﺪا‪ ،‬ﻛﯚﻧﺴﻮ‪‬ﯽ ﻧﺎوﺑﺮاو ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨـﻪﻣﺎی ﺑـﻪرزی‬ ‫زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ )ﻣﯿﺮزا ﺧﻮدا دادﺧﺎن( ﺑﻪﻣﺎﻧﺎ ﻟﻪزﻣﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﻪوه ﺋﻪم زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧﻪی داوه ﺑﻪوهزارهﺗﯽ دهرهوه‪ ،‬ﺋﻪو وﺗﻮوﯾﻪ‪ :‬ﻟﻪﺣﻪﻗﯿﻘﻪﺗﺪا دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﮔﻪورهی ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎدا ﺑﻪﯾﻪﻛﮕﻪﯾﺸﺘﻨﯿﺎن ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ھﻪﻣﻮو رۆژ‪‬ﻚ ﻧ‪‬ﺮدراوی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا دهﺑﯿﻨﻢ‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﺋﺎﻏﺎی ﮔﻪورهی ﻛﻮردﯾﺶ ﻟﻪﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻣـﻪﺋﻤﻮری ﺳﯿﺎﺳـﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﻓﻪﺧﯿﻤﻪﯾـﻪو‬ ‫ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎری ﺑﻪﭘﺸﺪهرﯾﯿﻪﻛﺎن دهدات‪.‬‬ ‫ﺋــﻪو ﻟﻪﮔــﻪڵ ﻛﻮردهﻛﺎﻧــﺪا ھﺎﺗﻮﭼﯚﯾــﺎن ھﻪﯾــﻪو ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎرﯾﯿــﺎن ﭘ‪‬ــﺪهدا‪ ،‬راﺳــﺘﯿﺶ ﻟﻪﻣــﻪدا ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿــﺪاﻧﯽ ﺋﻪواﻧــﻪ ﻟــﻪم ﻛــﺎرهدا )ﻛــﯚﭼﯿﺮا( ﺑﺎوهڕﯾﻮاﯾــﻪ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷــﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﯚ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧــﻪوهی‬ ‫ﻟﻪﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪﺗﺮﺳﯽ دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﭘﯿﺎوی ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎ )رهزاﺧﺎن( ﺑﻮوه ﻟﻪﺳﻪر ﺷﺎﻧﯚی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺋﻪوهﺷﯽ ﺑﯚ دهﺳﺘﻜﻪوﺗﻨﯽ ﭼﻪك و ﺷﺘﻪ ﮔﺮﻧﮕـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗـﺮ ﺑـﻮوه‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﻟﻪڕاﺳـﺘﯿﺪا ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﮔﺮﻧﮕـﯽ ﺑﻪﺳــﻪرﭼﺎوهی ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴــﺘﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ داوه ﺑـﯚ د‪‬ﻨﯿــﺎﺑﻮون ﻟﻪﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋـﻪو ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴــﺘﯿﯿﺎﻧﻪو ﻟــﻪ)رهزاﺧـﺎن(ﯾــﺶ ﻧﻪﺗﺮﺳــﺎوه‪ ،‬ﭼﻮﻧـﻪ ﺳــﻤﻜﯚ ﻧﺰﯾﻜﺘــﺮ ﺑـﻮوه ﻟﻪﺑــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎو ﻛﻪﺳﺒـــﯽ‬ ‫ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎی ﺧﯚﺷﯽ ﻛﺮدووه ﻟﻪﻧﺎو ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا‪ ،‬ﺋﻪواﻧﻪش ﻟﻪﺗﻮاﻧﺎی ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﻧـﻪﺑﻮوه ﻛﻪﺑـﻪﺟ‪‬ﯿﺎن ﺑﮕﻪﯾـﻪﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺑ‪‬ـﺖ ﺑـﻪو ﺟـﯚرهش ﻣﺎﻣﻪ‪‬ـﻪی ﻟﻪﮔﻪ‪‬ـﺪا ﺑﻜـﻪﯾﻦ‬ ‫ﻛﻪﺋﻪو ﻟﻪﭘﺸﺘﯽ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻪورهﯾـﻪو ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎش ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ ﺑـﻪوداوه‪ ،‬ھـﻪﺗﺎﻛﻮ ﺋـﻪو ﻛﺎﺗـﻪش )رهزاﺧـﺎن( ﮔﻪﯾﺸـﺘﻮوهﺗﻪ ﺗـﻪواوی ﺗﻮاﻧـﺎی ﺧـﯚی ﻟﻪﺑـﻪردهم ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛـﻪی‬ ‫ﺳﻤﻜﯚدا ﻣﺎوهﯾﻪﻛﯽ زۆر ھﻪﺑﻮوه ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﻪی ﻟﻪﻧﺎوهﻧﺪی ﺋﺎزادﯾﺨﻮاﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪاو زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ)رهزا ﺧﺎن(ﯾﺶ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﭘ‪‬ﺪراوه‪.‬‬ ‫‪30‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪2010‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪59 :‬‬

‫‪Page : 59‬‬

‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﻪ‬

‫وهرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه ‪ :‬ﻛﻪﻣﺎل ﻧﻮری ﻣﻪﻋﺮوف‬

‫ﺑﻪﺷﯽ دووھﻪم‬

‫ﯾــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪدهﺳﺘﭙ‪‬ﺸـــﺨﻪرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـــﺰ ﻻوازﻛﺮدﻧـــﯽ ﺳﯿﺴــﺘﻤﯽ ﺑـــﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑـــﻮوه ﻟـــﻪو‬ ‫ﻧﺎوﭼﺎﻧــﻪی ﻟــﻪژ‪‬ﺮ دهﺳــﻪﻻﺗﯽ ﺳــﻤﻜﯚدا ﺑــﻮون‪ ،‬ﻧﻤﻮوﻧــﻪی ﺋــﻪوهش ﻛﯚﻧﺴــﯚ‪‬ﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾــﻪ ﻟﻪﺗــﻪور‪‬ﺰ‬ ‫دهﻋﻮهﺗﯽ ﺋـﻪوﯾﻜﺮدووه ﻛـﻪ )ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎری ﻟـﻪھﺎووﻻﺗﯿﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﺑﻜـﺎت ﻟـﻪ)ﺧـﯚی( و )رهزاﺋﯿﯿـﻪ( و‬ ‫)ﺷﺎھﭙﻮر( ﻛﻪ ﺑﻪوﯾﺎن ﺳﭙﺎردووه(‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﻪﻛﺎﻧﯽ رهزاﺧﺎن‬ ‫ﺳــﻪرﺋﻪﻧﺠﺎم دوای ﺋــﻪوهی دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﻟــﻪھﺎوﻛﺎری رهزاﺧــﺎن و ﺑﺎﻧﺪهﻛــﻪی د‪‬ﻨﯿــﺎﺑﻮو ﺑﯚﯾــﺎن‪،‬‬ ‫دوای ﺋﻪوهی ﻟﻪﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﺟﻪﻧﮕﻪ‪‬ﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﺧﯚراﺳﺎن و ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪﺋﺎﻣﺎژهی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺑﻪڕ‪‬ﮕﺎی ﻗﯚزاﻗـﻪﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ـﺮ ﻓـﻪرﻣﺎﻧﯽ رهزاﺧـﺎن ﺳـﻪرﻛﻮﺗﻜﺮان ﻧﯚرهھﺎﺗـﻪ ﺳـﻪر ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜـﺪا‬ ‫ﺳــﻪرھﻪﻧﮓ )ﺋﺎﺳــﻤﺎﯾﺲ(و ﺋــﻪواﻧﯿﺘﺮ ﻟﻪﺋﻪﻓﺴــﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ راﺳــﺘﻪوﺧﯚ ﻟﻪﺷــﻪڕی راﭘﻪڕﯾﻨــﻪ ﺟﻪﻧﮕ‪‬ﯿﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ دژی ﻣﯿــﺮزا )ﻛﻮﭼﻜﺨــﺎن( ھﺎوﺑﻪﺷــﯿﺎﻧﻜﺮدﺑﻮو ﺋﯿﺘــﺮ ﺑــﻪ چ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾــﻪﻛﯽ ﺗــﺮ‬ ‫ﻣﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺑﻪﺳﻤﻜﯚ دهﮔﻪﯾﻪﻧﻦ؟ ﺋﺎﯾﺎ ﻣﻪﻧﺘﯿﻘﯿﯿﻪ ﯾﺎن ﻧﺎﻣﯚ ﻧﯿﯿﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻟﻪﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ھﻪو‪‬ﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدن و ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮاﻧـﺎی دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﻣﻪرﻛـﻪزی ﺑـﺪاو‬ ‫ﻟﻪﺑﻪﺷﻪﻛﻪی ﺗﺮﯾﺪا وﻻﺗﻪﻛﻪ ﺑﻪرهو ﻻوازی و داﺑﻪﺷﺒﻮون و ﺟﯿﺎﻛﺮدﻧﻪوه ﺑﺪات ﻟﻪﻣﻪرﻛﻪز‪ ،‬ﺑﻪوهش دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻣﻪرﻛﻪزی ﺑﻪﺋﺎرهزوو ﺋﯿﻔﻠﯿﺞ ﺑﻜﺎت!‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻟﻪوه ﻧﻪﺗﺮﺳﺎون ﻛﻪﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازی ﺟﻪﻧﮕ‪‬ﯽ و ﺧﯚراﺳﺎﻧﯽ و ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﮕﻪﯾﺸـﺘﻨﺎﯾﻪو ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ ﻣﯿﻠﻠـﯽ‪-‬ﯾـﺎن ﻟﻪﺳـﻪرﻛﺎر داﺑﻨﺎﯾـﻪ؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ﺗﺮﺳﯽ ﺋﻪوهﯾﺎن ﻧﻪدهﺑﻮو ﻛﻪ ﺑﯚﻟﺸﻪوﯾﻜﻪﻛﺎن زهﻣﯿﻨﻪی ھﺎﺗﻨﻪ ﻧﺎوهوهﯾﺎن ﺑﯚ ﺑ‪‬هﺧﺴ‪‬ﺖ؟ ﺋﻪﻣﻪ وهﻻﻣﯽ ﺗﻪواوو ﺧ‪‬ﺮای ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪردا ﺑﻪرز ﻧﻪدهﻛﺮدهوه‪.‬‬ ‫ر‪‬ﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪﺑﻪﻟﺸﻪﻓﯿﻜﻪﻛﺎن‬ ‫ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟﻪﺑ‪‬ﺪهﻧﮕﯿﺪا دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺋﻪوهی دهﯾﻪو‪‬ﺖ دهرﯾﺒﺨـﺎت و ﺋـﺎوازی ﺋـﺎزادی ﺑﭽـ‪‬ێ و ﺑﯿﮕﻪﯾـﻪﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋـﻪو ھﻪﺳـﺘﺎﻧﻪش ﻻی ﺑـﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮔﺮﻧﮕـﯽ زۆری ﺑـﻮوهو ﻻی ﻣـﻪﺋﻤﻮرهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫وﻻﺗﻪﻛﻪش ﻟﻪﭘ‪‬ﺸﻪوهی ﺑﺎﯾﻪخ ﭘ‪‬ﺪاﻧﻪﻛﺎﻧﻪوه ﺑﻮوه‪ ،‬ھﻪر ﺳﻤﻜﯚش ﺑﻮو ﺗﻮاﻧﯽ دﯾﻮارێ ﻟﻪﺧﯚرھﻪﻻﺗﯽ ﻋﯿﺮاق دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت و ﻧـﻪھ‪‬ﺖ ﺑﻪﻟﺸـﻪﻓﯿﻜﻪﻛﺎن ﭘ‪‬ﺸـ‪‬هوی ﺑﻜـﻪن و ﺳـﻪرﭼﺎوهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﻪوﺗﯽ ﻛﻪرﻛﻮك دهﺳﺘﯿﺎن ﺑﻪﺳﻪردا ﺑﮕﯿﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪﺟﯿﺎﺗﯽ ﺋﻪو ﺋﻪﮔﻪر دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚو ﻣﯿﻠﻠﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﯿﺘﻮاﻧﯿﺎﯾﻪ ﺑﻪڕووی ﺋـﻪوﻛﺎرهدا ﺑـ‪‬وات ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﺑﻪﺋﺎﺳـﺎﻧﯽ دهﯾﺘـﻮاﻧﯽ ﻛﯚﻣـﻪﻛﯽ ﺧـﯚی‬ ‫ﻟﻪﺳﻤﻜﯚو ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﻟﻮڕو ﺑﻪﺧﺘﯿﺎریء ﺷ‪‬ﺦ ﺧﻪزﻋﻪل ﺑﺒ‪‬ێ و ﻧﻪھ‪‬ﺖ ﺋﻪو دهو‪‬ﻪﺗﻪ ﭘ‪‬ﺸ‪‬هوی ﺑﻜﺎت ﺋﻪﻣﻪش ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪﻗﺴـﻪ ﻟﻪﺳـﻪرﻛﺮدن ﻧﯿﯿـﻪو دروﺳـﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی و ﯾـﻪﻛ‪‬ﺘﯽ‬ ‫ﻧ‪‬ﻮاﻧﯽ ﺋﻪو ھ‪‬ﺰاﻧﻪش ﺑﻪﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﻟﻪﺗﻮاﻧﺎدا ﺑﻮوه ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻟﻪﺳﻪر ﺑﺪر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮود وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪﺳﻤﻜﯚ‬ ‫ورده ورده رهزاﺧــﺎن ﻣﻪرﺟــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧــﺎو دهﺳــﻪﻻت ﺑــﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ وﻻﺗﻪﻛــﻪی ﺑﻪدهﺳــﺘﮫ‪‬ﻨﺎ ﺑــﯚ ﺳــﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬ھــﻪروهﻛﻮ ﭼــﯚن ﺳــﻪرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺷــ‪‬ﺦ )ﺧﻪزﻋــﻪل( ﻟﻪﻻﯾــﻪﻛﯽ ﺗــﺮهوه‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﻮو‪ .‬ﺑﻪڕاﺳﺘﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺋﻪﻣﻜﺎره ﻟـﻪﺗﻮاﻧﺎی ﺳـﻪرداری ﺳـﻮﭘﺎدا ﺑـﻮو ﻛـﻪ ﻟـﻪﭼﺎوی ﻧﻪﯾﺎرهﻛﺎﻧﯿـﺪا دروﺳـﺘﯿﻜﺮدو ﻛﺎرﯾﮕـﻪری زۆر ھـﻪﺑﻮو ﻟﻪواﻗﯿﻌـﺪا ﺑـﻪو ﺟـﯚره ﻛﯚﺗـﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ‬ ‫رهزاﺧﺎن ﺑﻪﺋﺎژاوهی ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﺳﻮودی زۆری ﺑﯚدهھ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو راﯾﻪ ﺑﻮون ﻛﻪﺋﻪﮔﻪر ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺧﻮارد ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑـﻪھ‪‬ﺰی دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟﻪﺷـﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺗﺮ ﺳﻮودی ﻟ‪ ‬ﺑﺒﯿﻨﻦ واﺗﻪ ﺑﯚ ﭼﺎرهﺳﻪری ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺷ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮودی ﺑـﻪرزﻧﺠﯽ ﺑـﻪﻛﺎری ﺑﮫ‪‬ـﻨﻦ‪ ،‬ﻟﻪھـﻪر رووﯾﻪﻛـﻪوه ﺑـﺎرودۆﺧﯽ ﻛـﻮرد ﻟـﻪﻋﯿﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﺑﮕﺮﯾـﺖ ﻟـﻪﻣﺎوهی ﺋـﻪو ﺳـﺎﻻﻧﻪدا‬ ‫ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﻧـﻮێ ﻟـﻪﺋﺎ‪‬ﯚزی ﺑـﻪﺧﯚوه ﮔﺮﺗﺒـﻮو‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾـﻪك ﻛـﻮردی ﻋﯿـﺮاق ﻛـﻪ ﻟـﻪژ‪‬ﺮ دهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﺑـﻮون ﺳـﻪرﮔﻪرﻣﯽ ﺑﻪدهﺳـﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑـﻮون‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾـﻪﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸـﻪوه‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ھﻪﺗﺎﻛﻮ ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪش ﺑﻪھﯿﻮاﺑﻮو ﻛﻪﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﻛـﻪﻣﺎل ﺋـﻪو ﭘﻪﯾﻤﺎﻧـﻪی ﻛـﻪداﺑﻮوی ﺑـﻪﻛﻮردهﻛﺎن ﺟﯚر‪‬ـﻚ ﻟـﻪﺧﯚ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﺒـﺪات ﺑـﯚ ﺑﻪﺟ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ ﺋﺎواﺗﯿـﺎن ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪﭼﺎوهڕ‪‬ﯿﺪا ﺑﻮون‪ ،‬ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاﻗﯿﺶ ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪدا ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑـﻪﺗﻮرﻛﯿﺎوه ھـﻪﺑﻮو ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻟﻪﭘﺮﺳـﯽ ﻣﻮﺳـ‪‬ﺪا ﻛـﻪﻻی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧـﻪوه ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ دهدران‪،‬‬ ‫ﺑــﻪﻻم ﺗﻮرﻛــﻪﻛﺎن ﺑــﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸــﺘﻨﯽ ھﺎوﻛــﺎری ﺳــﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﻛﯚﻣــﻪ‪‬ﯽ ﻋﯿــﺮاق و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧــﺪا ﻟﻪﺳــﻨﻮوری ﺋ‪‬ــﺮان و ﺗﻮرﻛﯿــﺎدا ھ‪‬ﺮﺷــﯽ ﺑــﯚ ﺑــﺮد‪ ،‬ژﻧــﻪ ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴــﺘﻪﻛﻪی ﻛــﻮژراو ﮔﻪوھــﻪرو‬ ‫ﻟﯿﺮهﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﻟﻪو ھ‪‬ﺮﺷﻪدا ﺑﻪﺗﺎﻻن ﺑﺮان و ﻛﻮڕی ﺷﻪش ﺳﺎ‪‬ﻪی ﺋﻪو )ﺧﻪﺳﺮهو( ﺑﻪدﯾﻠﮕﯿﺮا‪ ،‬ﻟﻪو ﻛﺎﺗـﻪدا )ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ( ﻧﺎوﭼـﻪی )ﻧـﻪھﺮی( ﻟـﻪﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﺑﻪﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸـﺘﺒﻮو ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی‬ ‫ﻛﺮدﺑﻮو ﺑﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاﻗﻪوه وهﻛﻮ ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺣﺰب داوای ھﺎوﻛﺎری ھﻪﻣﻪ ﻻﯾﻪﻧﻪی ﻟﻪﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮدو ﻛﻮردهﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ دهﻛﺮد ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه ﺑﻜﻪن و دژی ﺗﻮرﻛﯿـﺎی‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﻟﯽ ﺑﻦ‪ ،‬ﻟﻪو رووهوه ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدن ﻟﻪﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﯚ ﻧﻮ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوهی ھ‪‬ﺰو ﺗﻮاﻧﺎی ﺣﻪزﯾﻜﺮد ﺳﻪﻓﻪری ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺑﻜﺎت‪ ،‬ﺋﻪوه ﺑﻮو ﺳﻪﻓﻪری ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻪﻓﻪر ﺑﯚ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﭘ‪‬ﯽ ﻗﺴﻪی رهﺷﯿﺪ ﺟﻪودهت ﻛﻪ ﻟﻪﭼﺎﻻﻛﻮاﻧ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮردی ﻋﯿﺮاق ﺑﻮوه ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ دوای ﺟﻪﻧﮕﯽ ﮔﻪوره ﻣﺎوهی دوو ﺳﺎڵ و ﻧﯿﻮ راو‪‬ﮋﻛﺎری ﺳﻪرهﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮوه‪،‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪60 :‬‬

‫‪Page : 60‬‬

‫ھــﻪروهھﺎ ﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ﻗﺴــﻪی ﻣــﻪﺋﻤﻮره ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﻟــﻪﻋﯿﺮاق )ﺳﯿﺴــﯿﻞ ﺟــﯽ ﺋﻪدﻣﯚﻧــﺪز( دهرﺑــﺎرهی ھﯚﻛــﺎری ﺋــﻪم ﺳــﻪﻓﻪرهی ﺳــﻪرۆﻛﯽ ﺷــﻜﺎﻛﻪﻛﺎن ﺑــﯚ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋﯿــﺮاق ﺑــﻪزۆری‬ ‫ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﯾﻪ‪) ،‬ﺋﻪدۆﻣﯚﻧﺪز( ده‪‬ﺖ‪ :‬ھﺎﺗﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﮕﯽ )‪(10‬ی ‪ ،1922‬ﺑﻮو ﺑﻪوﻻﯾﻪی ﺳﻨﻮوردا ﻛﻮﺗﻮﭘ‪‬و ﺑ‪ ‬ھﻪوا‪‬ﻚ ﺷ‪‬ﻮهی ﮔﺮت و ﺋﻪو ﻛـﻪ ﺑـﯚ ﻣﺎوهﯾـﻪﻛﯽ ﻛـﻪم ھـﺎﺗﺒﻮو ﺑـﯚ‬ ‫ﻋﯿﺮاق‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻣﯚ‪‬ﻪﺗﻤﺎن ﺑﻪﺗﻮﻧﺪی ﻧﻪداﯾﻪ راﺳﺘﻪوﺧﯚ ﺑ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ھﻪوﻟ‪‬ﺮء دهرﺑﻜﻪو‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﻟﻪدواوه ﺑﻪﭘﻪﻧﺎھﻪﻧﺪهﯾﯽ ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه ﻟﻪو ﺑﻪﺷﻪی ﺳﻨﻮوردا ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋﻪﻣﻪﺷـﺪا‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﯿﻪﻛﺎن و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﻋﯿﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﺣﻪزﯾﺎن دهﻛﺮد ﺑﯚ ﻻی ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪرن‪ ،‬ﻟﻪم ﻧ‪‬ﻮاﻧﻪدا ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﺸﺪهﺳﺘﯽ ﻛﺮدو زووﺗﺮ ﻟﻪھﻪﻣﻮوان ﮔﻪﯾﺸـﺘﻪ‬ ‫ﺳﻨﻮورو ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺑﺮی ﺋﻪوهی ﻟﻪوێ ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪوه ھﯚﻛـﺎری ﺳـﻪﻓﻪری ﺑـﯚ ر‪‬ﻜﺨﺴـﺖ و ﺑـﻪرهو ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ رۆﺷـﺘﻦ‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗـﻪ ﺋـﻪم ھـﻪﻧﮕﺎوهی ﺑـﻪﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔـﺎداری ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن ﺋـﻪﻧﺠﺎﻣﯽ وهرﮔـﺮت‪،‬‬ ‫رهﺷﯿﺪ ﺟﻪودهت ﻛﻪراو‪‬ﮋﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮو ﻟﻪﺋﻪﻓﺴﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﻧﻮ‪‬ﯽ داﻣﻪزراوی ﺷ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮد ﺑـﻮو ﺋـﻪو ﻟﻪﯾﺎداﺷـﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺪا ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑـﻪو ﺧﺎ‪‬ـﻪ دهداو ﻛـﻪ ﻟﻪﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1922‬‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻗﺎدری ﺣﻪﻓﯿﺪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ھ‪‬ﺰی ژ‪‬ﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻮو ﺑﻪﺋﻪو ﻓﻪرﻣﺎﻧﯿﺪا ﻛﻪﺧﺎﻧﻮوهﻛﻪی ﺑﺎوﻛﯽ ﺑﯚ ﻣﺎﻧﻪوهی ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻜﻪن ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﺎوهﯾـﻪی دهﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪوه‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ رهﺳﻤﯽ ھﺎﺗﻪ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ﻟﻪو ﺧﺎﻧﻮوهدا داﻧﯿﺸﺖ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﻟﻪﻣﻪدا ﺋﻪوهﺑﻮو دهﯾﻮﯾﺴﺖ ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﺪات ﺗﺮﺳﯽ ﻟﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن ﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﺋﻪو ﻣﺎوهﯾﻪش ﻛﻪ ﻟﻪﮔﻮﻧﺪی )د‪‬ﺮی( ﺑﻮو ﻟﻪﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋﯿﺮاق )ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ(ء ﻣﻪﺋﻤﻮری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪدﯾﺪاری ﺋﻪو ﮔﻪﯾﺸـﺘﻦ‪ ،‬ﮔـﻪورهی ﺋ‪‬ﻠـﯽ ﺷـﻜﺎك ﻟﻪرهﺧﻨـﻪﮔﺮﺗﻨﯿﺎ ﻟﻪﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪﻛﻮرد ﺑﻪو ﻣﻪﺋﻤﻮرهی وﺗﻮوه‪ :‬ﺋﻪﮔﻪر د‪‬ﺘﺎن ﭘﺎﻛﻪو دۆﺳﺘﺎﯾﻪﺗﯿﻤﺎن ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﺪا دهﻛﻪن رهزاﻣﻪﻧﺪی ﺑﺪهن ﺑﯚ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﻟﻪوﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪدا ﻣـﻦ ﺋﺎﻣـﺎدهم ﭘـﻪﯾﻤﺎن‬ ‫ﺑﻪﺋ‪‬ﻮه ﺑﺪهم ﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﻮهدا ﭘﻪﯾﻮهﺳﺖ ﺑﻜﻪم‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪو ﻛﺎره ﻧﻪﻛـﻪن ﻣـﻦ داوا ﻟـﻪﺋ‪‬ﻮه دهﻛـﻪم ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯿﻢ ﺑـﺪهن ﺗـﺎ ﺑـﯚ ﻧﺎوﭼـﻪی ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﮕﻪڕ‪‬ﻤـﻪوه ﺋﺎﯾـﻪ ﺑﻪﺟـﻪﻧﮓ ﺑ‪‬ـﺖ ﯾـﺎن‬ ‫ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻦ ﻟﻪﺷ‪‬ﻮهی ر‪‬ﻜﻪوﺗﻨﯿﺸﺎ د‪‬ﻨﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪﺋ‪‬ﻮه دهدهم‪.‬‬ ‫دهﺳﺘﻜﻪوﺗﻨﯽ ﭼﻪك‬ ‫ﻟﻪﻗﺴــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚدا دهرﻛــﻪوﺗﻮوه ﻛﻪﺋــﻪو ھﯿــﻮای ﺑــﯚ دهﺳــﺘﻜﻪوﺗﻨﯽ ﭼــﻪك و ﺷــﺘﻪ ﮔﺮﻧﮕــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﺑــﻮوهو ﺑﻪڕهﺳــﻤﯽ ﻧﺎﺳــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﺶ ﻟــﻪھﯿﭻ ﯾــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪﻧﺎوﭼــﻪ ﻛﻮردﻧﺸــﯿﻨﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚرھﻪﻻت ﻻی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎﻧﻪوه ﻧﻪﺑﻮوهو داﺧﻮازی ﺋﻪو ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺑـﯚ وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ د‪‬ﻨﯿـﺎﯾﯽ ﺑـﻮوه ﻟـﻪﺗ‪‬اواﻧﯿﻨﯽ ﺋﺎﺷـﺘﯿﯿﻪوه‪ ،‬ﺋـﻪو ﻟﻪدهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان داﺧـﻮازی ﻛﺮدﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛـﺎن‬ ‫ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوه ﺑﻮون ﻛﻪ ﻟﻪﻋﯿﺮاق ﺳﻮودی ﻟ‪‬ﺪهﺑﯿﻨﻦ ﺑﻪو ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪی ﻣﻪﺋﻤﻮوری ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ داﺧﻮازﯾﯿﻜﺮدووه ﺑ‪‬ـﻚ ﭘـﺎرهی ﭘ‪‬ﺒـﺪهن و و‪‬ـ‪‬ای ﺋـﻪوهش )ﺋﻪﺣﻤـﻪد ﺋﺎﻏـﺎ( ﻟﻪدهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ‬ ‫ﻋﯿﺮاق ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪی ﺑﺎدﯾﻨﺎن داﺑﻨ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺳﻤﻜﯚ ﺋﺎﻣﺎده ﻧﻪﺑﻮوه ﻟﻪدهرهوهی ﺋ‪‬ﺮان دهﺳﺖ ﺑﻪﺷﯚڕش ﺑﻜﺎو ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪوﻻﯾﻪی ﺳﻨﻮورهوه ﻧﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳــﻪرﭼﺎوه‬ ‫ﻣﺠﺘﺒـﯽ ﺑﺮ زوﯾﯽ‪ /‬اوﭼﺎع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﺮدﺳﺘﺎن‬ ‫)از ﺳﺎڵ ‪ 1258‬ﺗﺎ ‪ 1325‬ھﺠﺮی ﺷﻤﺴﯽ‬ ‫ﺑﺎﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﺮاھﯿﻢ ﯾﻮﻧﺴﯽ‬ ‫ﭼﺎپ ﺗﮫﺮان ‪.1378‬اﻧﺘﺸﺎرات‪ .‬ﻧﺸﺮ ﻓﻜﺮ ﻧﻮ‬ ‫ﻻ ‪194-188‬‬ ‫‪31‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪2010‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ‪ :‬ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ‬

‫ﺋﺎوڕداﻧﻪوهﯾﻪك ﻟﻪ ﺷﯚڕﺷﻪ ﻣﻪزﻧﻪﻛﻪی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و ‪77‬هﻣﯿﻦ ﺳﺎ‪‬ﭭﻪﮔﻪڕی ﺷﻪھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎده ﻛﺮدن و ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ‪ :‬ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺻﺎ‪‬ﺢ ﻗﺎدری‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻪﻛﯽ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﮔﻪوره ﺳﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ وهك ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎكو راﭘﻪڕﯾﻨﻪ ﻣﻪزﻧﻪﻛﻪیدا ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﻛﻪ راﺳـﺘﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑـﻪو ﺟـﯚرهی ﻛـﻪ ﺑـﻮون‬ ‫ﺑﺨﻪﯾﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎوو ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهو ھﻪ‪‬ﺴﻪﻧﮕﺎﻧﺪﻧﻪﻛﺎﻧﻤﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪﻛﯽ زاﻧﺴﺘﯽو دوور ﻟﻪ ھـﻪر ﭼﻪﺷـﻨﻪ دهﻣﺎرﮔﺮژﯾﯿـﻪك ﺑـﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻜﯽ واﻗﯿﻌﺒﯿﻨﺎﻧﻪ ﺑﮕﻪڕ‪‬ﯿﻨﻪوه ﺑﯚ ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﻪد ﺳﺎڵ ﻟﻪﻣﻪوﺑﻪرو ﺑﻪ راﭬﻪﻛﺮدﻧﯽ رهوﺷﯽ ﺋﻪو ﻛﺎﺗﯽ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﻟـﻪ رووی‬ ‫ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳــﯽ‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽو… ﻛــﻪ وهك ﻓﺎﻛﺘــﻪری ﻧ‪‬ﻮﺧــﯚﯾﯽ دهورﯾــﺎن ﮔ‪‬ــ‪‬اوهو ﭘﺎﺷــﺎن ﺑــﻪ ﺗــﺎوﺗﻮ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ھﻪلوﻣــﻪرﺟﯽ ﺋــﻪو‬ ‫ﺳﻪردهﻣﻪی ﺋ‪‬ﺮانو ﻧﺎوﭼﻪو ﺟﯿﮫﺎن‪ ،‬ﻛﻪ وهك ﻓﺎﻛﺘﻪری دهرهﻛﯽ رۆ‪‬ﯽ ﻧ‪‬ﮕﻪﺗﯿﭭﯿﺎن ﮔ‪‬اوه‪ ،‬ﺑﺰاﻧﯿﻦ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪61 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 62‬‬

‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ دهرﯾﺎی ﭘ‪ ‬ﻟﻪ زرﯾﺎنو ﭘﯿﻼﻧﻪ ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯽو دهرهﻛﯿﯿﻪﻛﺎﻧـﺪا ﭼﻠـﯚن ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾـﻪﺗﯽ ﻟـﻪو ﺳـﻪردهﻣﻪدا ﺑـﻪ ﺑـ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻜـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛـﺎنو‬ ‫ﭘﻪھﻠﻪوﯾﯿﻪﻛﺎﻧﺪاو ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر دژاﯾﻪﺗﯿﯽ رووﺳﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﻪﻛﺎنو ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﺪا ﯾﻪﻛﯿﻪﺗﯿﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪ ﻣﺎﻛﯚڕا ﺑﮕﺮه ﺗﺎ ﺑﺎﻧـﻪ ﭘ‪‬ـﻚ ﺑ‪‬ﻨـ‪‬و ﺑـﯚ ﻣـﺎوهی ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ‬ ‫ﺳﺎڵ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﺑﯿﺮی ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽو ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻨﺨﻮازﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑـﻪ ﻛﺮدﻧـﻪوهی ﯾﻪﻛـﻪم ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪاﻧﯽ ﻛـﻮردو ﺑـﻪ دهرﻛﺮدﻧـﯽ ﯾﻪﻛـﻪم رۆژﻧﺎﻣـﻪی‬ ‫ﻛﻮردی ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﺑﻪدرﺧﺎنو‪ 20 ،‬ﺳﺎڵ ﺧﻪﺑﺎتو ﻟﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣﺪا ﺑﻪﺧﺸﯿﻨﯽ ﮔﯿﺎنو ﻣﺎ‪‬ﯽ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛـﻮرددا‪ ،‬چ ﭘﻪﻧﺠـﻪﻣﯚر‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋووی ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﺳﻪروهرﯾﯽ ﻧﻪﺗﻪوهی ﻛـﻮرد داوهو ﺳـﻪرهﻧﺠـﺎم ﺑـﺰاﻧﯿﻦ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪ در‪‬ـﮋهی ﺷﯚڕﺷـﻪﻛﻪﯾﺪا ﺑـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﺧﺎ‪‬ـﻪ ﺑـﻪھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻪ ﺟ‪‬ﮕـﺎی ﺷـﺎﻧﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﺧﺎ‪‬ـﻪ ﻻوازهﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻛﺎﻣﺎﻧﻪن و ﺑـﻪ ﺟﻮرﺋﻪﺗـﻪوه دهﺳـﺖ ﻧﯿﺸـﺎﻧﯿﺎن ﺑﻜـﻪﯾﻦ‪ ،‬ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی واﻧـﻪﯾﺎن ﻟـ‪ ‬وهرﮔـﺮﯾﻦو ﺑﯿﺎﻧﻜﻪﯾﻨـﻪ رووﻧـﺎك ﻛـﻪرهوهی ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ داھﺎﺗﻮوﻣـﺎن‪ .‬ﺑـﻪو ﻛﺎرهﻣـﺎن ھـﻪم ﮔـﻪورهﯾﯽ ﺳـﻤﻜﯚﻣﺎن‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻮهو ھﻪﻣﯿﺶ ڕاﺳﺘﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﺳﻪد ﺳﺎڵ ﻟﻪﻣﻪوﺑﻪری ﻧﻪﺗﻪوهﻛﻪﻣﺎن ﺑﻪو ﺟﯚرهی ﻛﻪ ﺑﻮون ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺷﯽ ﻧﻪوهی ﺋﻪﻣ‪‬ۆ ﻛﺮدوه‪.‬‬ ‫ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﻪڕان ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺋﺎرﺷﯿﻮی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ وهك رووﺳﯿﻪ‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ‪ ،‬ﻓﻪراﻧﺴﻪو… ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﺟﯿﺎ ﻟﻪ ﻧﻮوﺳـﺮاوهی دوژﻣﻨـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻛـﻪ ھـﻪو‪‬ﯽ‬ ‫ﺷ‪‬ﻮاﻧﺪﻧﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚو ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﻪﯾﺎن داوه‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ ﻣ‪‬ﮋووی راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪی ﺋﻪو ﻗﯚﻧﺎﺧﻪ ﻟﻪ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﻛﻪﻣﺎن ﺑﻪ ﺳـﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺷـ‪‬ۆﭬﻪ ﺑﻜـﻪﯾﻦ‪ .‬ﺑـﻪ ﻛـﻮرﺗﯽ‬ ‫دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ ﺑﻪراورد ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﻪردهﻣﯽ ژﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪ ﻓﻪرھﻪﻧﮓ و ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻮو ﺑﻮه‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻪﺋﺴﯿﺮ وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟـﻪ ھﻪﻟﻮﻣـﻪرﺟﯽ ﭘـ‪‬ﺶ و دوای ﺷـﻪڕی ﯾﻪﻛـﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ھﻪﺳﺘ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯿﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰی ﻻ ﭘ‪‬ﻚ ھﺎﺗﻮه‪ .‬ﺑﯚﯾﻪ ﺑﯿﺮۆﻛﻪی داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ﻛﻮرد ﻟﻪ ﻻی ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺳﻪرهﻛﯽ ﺑﻮه‪.‬‬ ‫ﺳـﻪد ﺳـﺎڵ ﻟﻪﻣﻪوﺑــﻪر ﺷـ‪‬ﻮهی ﻟﻪﺑــﻪرﻛﺮدﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑـﻪرگو ﺧــﯚراكو راﻛ‪‬ﺸـﺎﻧﯽ ﺧــﻪﺗﯽ ﺗﻪﻟـﻪﻓﻮن ﻟــﻪ ﻗـﻪ‪‬ی ﭼـﻪھﺮﯾﻘ‪‬ا ﺑــﯚ ﻣـﻪھﺎﺑﺎد و ﺑــﻮوﻧﯽ ﭘﯿـﺎﻧﯚو ﺣــﻪﻣﺎم ﻟـﻪ ﻣــﺎ‪‬ﯽ ﺳـﻤﻜﯚدا ﻧﻤﻮوﻧــﻪی‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻮوﯾﯽ ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯿﯽ ﺳﻤﻜﯚن‪.‬‬ ‫ﺷــ‪‬ﻠﮕﯿﺮﯾﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﯚ وهدﯾﮫ‪‬ﻨــﺎﻧﯽ ﻣــﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ ﻛــﻮرد ﻟــﻪ ﻧﻮوﺳــﺮاوهﯾﻪﻛﯽ ﺋــﻪودا ﺑــﯚ ﺣــﺎﻛﻤﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎن دهردهﻛــﻪوێ ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬دا ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾﻪﺗﯽ‪ :‬ﭼﯚﻧــﻪ ﻛــﻪ ﻧﻪﺗــﻪوه‬ ‫ﺑﭽﻮوﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﻛﻪ ﺣﻪﺷﯿﻤﻪﺗﯿﺎن ﯾﻪك ﻟﻪ ﭼﻮاری ﺣﻪﺷﯿﻤﻪﺗﯽ ﻛﻮرده‪ ،‬ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘﺎرﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪ و‪‬ﺗﻪ ﮔﻪورهﻛﺎن وهرﮔﺮﺗﻮه‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ ﺋﻪﮔـﻪر ﻧﻪﺗـﻪوهی ﻛـﻮرد ﻧـﻪﺗﻮاﻧ‪ ‬ﻣـﺎﻓﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪ‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان وهرﺑﮕﺮێ ﺋﻪو ﻛﺎت ﻣﺮدﻧﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮه‪.‬‬ ‫ﺷﻪﺟﻪرهﻧﺎﻣﻪی ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻪ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪:‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻮڕی ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎی ﻛﻮڕی ﻋﻪﻟﯿﺨﺎﻧﯽ ﻛﻮڕی ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎﭘﯿﺮه ﮔﻪورهی ﺳﻤﻜﯚ ﺳﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻮه‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﻨﻪڕهت را ﻟﻪ ﻧﺎوﭼـﻪی ﺟـﻪزﯾﺮهو‬ ‫ﺑﯚﺗﺎﻧﻪوه ھﺎﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ دهوروﺑﻪری ورﻣ‪ .‬ﻟﻪ ﺳﻪردهﻣﯽ ﺧﯚﯾﺪا رازی ﻧﻪﺑﻮه ﺑﺎجو ﺧﻪراج ﺑﺪاﺗﻪ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎنو ھﻪو‪‬ﯽ ﺋﻪوهی داوه ﻛﻪ ﻧﯿﻤﭽﻪ ﺳﻪرﺑﻪﺳﺘﯿﯿﻪﻛﯽ ھﻪﺑ‪ .‬ﺑـﯚ ﺋـﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪی ﮔﻪﻟﯽ " ﺑﻪراﻧﺪز"ی ورﻣ‪ ‬ﻗﻪ‪‬ﯾﻪﻛﯽ ﻗﺎﯾﻤﯽ ﺑﯚ ﺧﯚی دروﺳﺖ ﻛﺮدوهو و‪‬ﻣﯽ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎﻧﯽ ﻧﻪداوهﺗﻪوه‪ .‬ﺳﻪرهﻧﺠﺎم ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎﻧﻪوه ﻟﻪ ژ‪‬ـﺮ ﻧـﺎوی وﺗـﻮو‪‬ﮋ ﺑـﯚ ﭼﺎرهﺳـﻪری‬ ‫ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎن ﻓﺮﯾﻮ دهدرێ و ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭼﻮون ﺑﯚ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪ ﻗﻪ‪‬ﻛﻪی د‪‬ﺘﻪ دهرو دوای ھﺎﺗﻨﻪﺧﻮار ﻟﻪ ﻗﻪ‪ ‬ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧـﻪ دهﻛـﻮژرێو دواﺗـﺮ ﻣـﺎڵ و ﺳـﺎﻣﺎﻧﯽ ﺗـﺎ‪‬ن‬ ‫دهﻛﺮێ‪.‬‬ ‫دوای ﻛﻮژراﻧﯽ ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎﭘﯿﺮه ﮔﻪورهی ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻛﻮڕهﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﻋﻪﻟﯽ ﺧﺎن ﺟ‪‬ﮕﺎی دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه و ﺳـﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺷـﻜﺎﻛﻪﻛﺎن دهﻛـﺎ‪ .‬ﺋـﻪوﯾﺶ ﺑـﻪ ھـﯚی ﻧـﻪداﻧﯽ ﺑـﺎجو ﺧـﻪراجو‬ ‫ﺳﻪرﺑﺰ‪‬ﻮی ﻛﺮدن‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎﻧﻪوه دهﮔﯿﺮێ و ﺑﯚ ﺗﺎران دوور دهﺧﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫دوای ﻋﻪﻟﯽ ﺧﺎن‪ ،‬ﻛﻮڕهﻛﻪی ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎ ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺷﻜﺎﻛﻪﻛﺎن دهﻛﺎو ﭘﺎش ﻛﻮژراﻧﯽ ﻛﻮڕه ﮔﻪورهﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ "ﻧﯿـﺰام ﺋﻪﻟﺴـﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪ"ی ﺣـﺎﻛﻤﯽ ﺗـﻪور‪‬ﺰ‬ ‫ﭘﻪﻧﺎ دهﺑﺎﺗﻪ ﺑﻪر ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن و ﭘﺎش ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﺎڵ ژﯾﺎن ﻟﻪ ﺗﺎراوﮔﻪدا‪ ،‬ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ دهﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﺑﻪم ﺟﯚره ﭘﺎش ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎو ﻣﺮدﻧﯽ ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﺋﯿﺘﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ ﺑـﺮا ﺑﭽـﻮوﻛﯽ ﺟﻪوھـﻪر ﺋﺎﻏﺎﯾـﻪ‪ ،‬دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ﺳـﻪرۆﻛﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯽ ﺷـﻜﺎك و ر‪‬ﺒﻪراﯾـﻪﺗﯿﯽ ﮔـﻪورهﺗﺮﯾﻦ‬ ‫راﭘــﻪڕﯾﻨﯽ ﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ ﻟــﻪ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ رۆژھــﻪ‪‬ت ﻟــﻪ ﺳــﻪردهﻣﯽ ﺧﯚﯾــﺪا دهﻛــﺎ‪ .‬ﺳــﻤﻜﯚ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪی ﺷــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾــﺪۆ‪‬ی ﻧــﻪھﺮی و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪی ﺷــ‪‬ﺨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑــﺎرزان و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪی‬ ‫ز‪‬ﺒﺎرﯾﯿﻪﻛﺎن و ﺷ‪‬ﺦ ﺟﻪﯾﺘﯚی ﻣﮫﺎﺟﺮو ھﻪروھﺎ ﺋﺎزهرﯾﯿﻪﻛﺎن ژن و ژﻧﺨﻮازی و ﺧﺰﻣﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﯽ ﺑﻪرﺑ‪‬وی ھﻪﺑﻮه‪.‬‬ ‫ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﯿﯽ ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪:‬‬ ‫ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜﯽ ﮔﻪﻟ‪‬ﻚ دادﭘﻪروهروﺣﻪﻛﯿﻢ و ﺧﯚﺷﻨ‪‬ﻮ ﺑﻮهو ﺑﻪھﯚی ﺋﻪو ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﺎﻧﻪوه زۆر زوو ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻧﺎو ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﯽ ﺷﻜﺎك و ﺑﮕﺮه ﺑـﺎﻗﯿﯽ داﻧﯿﺸـﺘﻮواﻧﯽ ورﻣـ‪،‬‬ ‫ﺳﻪ‪‬ﻤﺎسو ﺧﯚیدا ڕ‪‬ﺰو ﻧﻔـﻮوز‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪرﭼﺎو وهدهﺳـﺖ ﺑ‪‬ﻨـ‪ ‬و ﺑـﻪره ﺑـﻪره ﺧـﻪ‪‬ﻜ‪‬ﻜﯽ زۆرﺗـﺮ ﻟـﻪ دهوری ﺧـﯚی ﻛـﯚ ﺑﻜﺎﺗـﻪوهو ﻧﻪﭼ‪‬ﺘـﻪ ژ‪‬ـﺮ ﺑـﺎری دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛـﺎن‪ .‬ﺋـﻪو دهﺳـﻪ‪‬تو‬ ‫ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕــﻪی ﺟﻪوھــﻪر ﺋﺎﻏــﺎ ﺑــﻮه ھــﯚی ﻧﯿﮕــﻪراﻧﯿﯽ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﻗﺎﺟــﺎڕ‪ .‬ھــﻪر ﺑﯚﯾــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪1905‬دا دهﺳــﻪ‪‬ﺗﺪاری ﺋــﻪو ﻛﺎﺗــﻪی ﻗﺎﺟﺎرهﻛــﺎن ﻟــﻪ ﺷــﺎری ﺗــﻪور‪‬ﺰ ﺑــﻪ ﻧــﺎوی ﻧﯿــﺰام‬ ‫ﺋﻪﻟﺴﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪ ﭘﯿﻼﻧﯽ ﻟﻪ ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎی داڕﺷﺘﻮهو ﺑﯚ ﺑﻪﺟ‪‬ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﭘﯿﻼﻧﻪﻛﻪی ﺑﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪﺳ‪‬ﻚ دا ﻗﻮرﺋﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻣﯚرﻛﺮاوی ﺑﯚ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﻧﺎردوهو ﺑﻪ‪‬ﻨﯿﯽ داوه ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭼﺎرهﺳﻪری ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎن و ﺳﭙﺎردﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺷﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی و ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس و‪ ...‬ﺑﻪ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ و وﺗﻮو‪‬ﮋﯾﺎن ھﻪﺑ‪.‬‬ ‫ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎش ﺑﻪ ﺑﺎوهڕﻛﺮدن ﺑﻪ ﻗﻮرﺋﺎن و ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭼﺎرهﺳﻪری ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎن ﺑﻪ ﺧـﯚی و ‪ 7‬ﻛـﻪس ﻟـﻪ ڕاو‪‬ﮋﻛـﺎرو ﺷـﻪڕﻛﻪره ﺋﺎزاﻛﺎﻧﯿـﻪوه ﺑـﻪرهو ﺷـﺎری ﺗـﻪور‪‬ﺰ وهڕێ دهﻛـﻪون‪ .‬دوای‬ ‫ﮔﻪﯾﺸﺘﻨﻪ ﺗﻪور‪‬ﺰ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻧﯿﺰام ﺋﻪﻟﺴﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻮازﯾﯿﻪﻛﯽ ﻓﺮﯾﻮﻛﺎراﻧﻪﯾﺎن ﻟـ‪ ‬دهﻛﺮێ و ﭘﺎش ﭼﻮوﻧﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﺑﯚ دﯾﻮی وﺗﻮو‪‬ﮋ‪ ،‬ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﻻﯾﻪﻛﻪوه ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪62 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 62‬‬

‫ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧــﻪ ﺗﻪﻗــﻪی ﻟــ‪ ‬دهﻛــﺮێ و ﻟــﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣــﺪا ﺟﻪوھــﻪر ﺋﺎﻏــﺎ ﺑــﯚ ﺧــﯚی وھــﻪﭬﺎ‪‬ﻜﯽ ﺗــﺮی ﺑــﻪ ﻧــﺎوی ﺳــﻪدۆ‪ ،‬ﺷــﻪھﯿﺪ دهﺑــﻦ و دواﺗــﺮ ﺗﻪرﻣــﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــﻪ دهروازهی ﺷــﺎری ﺗــﻪور‪‬ﺰدا‬ ‫ھﻪ‪‬ﺪهواﺳﺮ‪‬ﻦ و ﺷﻪش ﻛﻪس ﻟﻪ ھﻪﭬﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﭘﺎش ﺷﻪڕو ﭘ‪‬ﻜﺪاداﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬و‪‬ﻨـﻪ و ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ژﻣﺎرهﯾـﻪﻛﯽ زۆر ﻟـﻪ ﻋﻪﺟﻪﻣـﻪﻛﺎن دهﺗـﻮاﻧﻦ ﺧﯚﯾـﺎن دهرﺑـﺎز ﺑﻜـﻪنو دوای‬ ‫ﭼﻪﻧﺪ رۆژ ﺑﮕﻪڕ‪‬ﻨﻪوه ﻗﻪ‪‬ی ﭼﻪھﺮﯾﻖ‪.‬‬ ‫وهك ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺋﺎﻣﺎژهی ﭘ‪‬ﻜﺮا‪ ،‬دوای ﺷﻪھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺎوﻛﯽ ﺑﻪ ﺧﯚی و ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿـﻪوه ﺟﻠﻮﺑـﻪرﮔﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺎوﯾﯽ ﺟﻪوھـﻪر ﺋﺎﻏـﺎ ھﻪ‪‬ـﺪهﮔﺮن و ﭘـﻪﻧﺎ دهﺑﻪﻧـﻪ ﺑـﻪر‬ ‫ﺧﻪﻟﯿﻔﻪی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و داوای ﺋﻪﺳﺘﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﺗﯚ‪‬ﻪی ﻛﻮڕهﻛﻪﯾﺎن و ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﻗﻮرﺋﺎﻧﯽ ﭘﯿﺮۆز ﻟﻪ ﻗﺎﺟـﺎڕه ﺷـﯿﻌﻪﻛﺎن دهﻛـﻪن‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺧﻪﻟﯿﻔـﻪی ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ ﻧـﻪك ھـﻪر داواﻛﺎرﯾﯿـﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﻪﺟ‪ ‬ﻧﺎھ‪‬ﻨ‪ ‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﺑﻪ ھﺎوڕاﯾﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺑﺎ‪‬ﻮ‪‬ﺰﺧﺎﻧﻪی ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺋﻪﺳﺘﻪﻧﺒﻮل‪ ،‬ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏﺎ ﺑﯚ دوورﮔﻪﯾﻪك دوور دهﺧﺮ‪‬ﺘﻪوهو ﭘﺎش ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎڵ ھﻪر ﻟﻪوێ ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ دهﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﭼﻮوﻧﻪوهی ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺋﺎﻏـﺎ ﺑـﯚ ﺋﻪﺳـﺘﻪﻧﺒﻮل ﻋﻪﺑـﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑـﻪدرﺧﺎن ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﻛـﻪﯾﺎن ﺋﺎﺷـﻨﺎ دهﺑـ‪ ‬و ھـﻪول دهدا ﺑـﻪ ھﺎوﻛـﺎرﯾﻜﺮدن ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻧـﺎوﺑﺮاو ﺑـﻪ دژی‬ ‫ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪﻛﺎر ﺑ‪‬ﻨ‪.‬‬ ‫ﻋﻪﺑﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﻪدرﺧﺎن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺑﻪدرﺧﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﻗﺎدری ﻛﯚﯾﻪ ﺑـﻮه‪ .‬ﺑـﻪ ھـﯚی ﺋـﻪوه ﻛـﻪ ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜـﯽ ﻟ‪‬ﮫـﺎﺗﻮو ﺑـﻮه‪ ،‬ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه ﺑﯚﺗـﻪ ﺳـﻜﺮﺗ‪‬ﺮی‬ ‫ﺳ‪‬ﮫﻪﻣﯽ ﺑﺎ‪‬ﻮ‪‬ﺰﺧﺎﻧﻪی رووﺳﯿﻪو دواﺗﺮ ﭘﯚﺳﺘﯽ ﺳﻜﺮﺗ‪‬ﺮی دووھﻪﻣﯽ ﺑﺎ‪‬ﻮ‪‬ﺰﺧﺎﻧﻪی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯽ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﭘ‪ ‬دراوه‪.‬‬ ‫ﻋﻪﺑﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﺪرﺧﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪو ﺑﺎوهڕه ﺑﻮه ﻛﻪ ﻛﻠﯿﻠﯽ رزﮔﺎرﯾﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪهواری و زاﻧﺴﺖ داﯾﻪ‪ ،‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ھﻪو‪‬ﯽ داوه ﻛﻪ ﻛﻮردهﻛﺎن ﺟﯿﺎ ﻟـﻪ ﺳـﻮارﭼﺎﻛﯽ و ﺷـﻪڕﻛﻪری‪ ،‬ﺑﺎﯾـﻪخ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن و زاﻧﺴﺖ ﺑﺪهن‪ .‬ﻟﻪ ڕاﺳﺘﯽدا دهﻛﺮێ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی ﻋﻪﺑـﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﺰوﺗﻨﻪوهﯾـﻪﻛﯽ ڕۆﺷـﻨﺒﯿﺮی ـ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺑـﻮه‪ .‬ﺑـﯚ ﺳـﻪﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋـﻪو ڕاﺳـﺘﯿﯿﻪ دهﻛـﺮێ ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑـﻪ ﯾﻪﻛـﻪم‬ ‫ھﻪﻧﮕﺎوی ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻋﻪﺑﺪوﻟ‪‬هزاق ﺑﻪدرﺧﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻜﻪﯾﻦ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1912‬ـ ‪ 1914‬دا ﺑـﻪ داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ "ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪاﻧﯽ ﻛـﻮرد" ﻟـﻪ ﺷـﺎری ﺧـﯚی دا ﺗـﻮاﻧﯽ ﻟـﻪ ﭼﻪﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻮاردا ﺧﺰﻣﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪرﭼﺎو ﺑﻜﺎ‪ .‬ﻛﻪ ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮون ﻟﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردیو ﺑﻪ ﭘﯿﺘﯽ ﻻﺗﯿﻨﯽ ﻛﻪ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛﻮردی ﺋ‪‬ﺮﯾﭭﺎن ﺑﻮون‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﯚ ﯾﻪﻛﻪم ﺟﺎر ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋووی ﻛﻮردی ﺋ‪‬ﺮان دا رۆژﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯿﺎن ﺑﻪ ﻧﺎوی "رۆژی ﻛﻮرد و ﺷﻪوی ﻋﻪﺟﻪم" ﻟـﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪﯾـﻪدا دهرﻛـﺮدوه ﻛـﻪ ﺑـﻪ زﻣـﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی و ﻓﺎرﺳـﯽ ﺑـﻮه‪ .‬دواﺗـﺮ ﻧـﺎوی‬ ‫رۆژﻧﺎﻣﻪﻛــﻪ دهﺑ‪‬ﺘــﻪ "رۆژی ﻛــﻮرد"و ﺋــﺎﺧﺮ ﺟــﺎر دهﺑ‪‬ﺘــﻪ " ﻛﻮردﺳــﺘﺎن"‪ .‬دﯾــﺎره دهورو ھﺎوﻛــﺎرﯾﯽ ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎی ﻛــﻮڕی ﺷــ‪‬ﺦ ﻋﻪﺑــﺪوﻟﻘﺎدر و ﻣــﻪﻻ ﻣﺤﻪﻣﻤــﻪدی ﺗﻮرﺟــﺎن ﺑــﯚ دهرﻛﺮدﻧــﯽ ﺋــﻪو‬ ‫رۆژﻧﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪرﭼﺎو ﺑﻮه‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻧﺎردﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻻوی ﻛﻮرد ﺑﯚ در‪‬ﮋهدان ﺑﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﻟﻪ رووﺳﯿﻪ‪.‬‬ ‫ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﺋﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪﯾﻪ ﺑﺒﻮه ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﻪﻛﯽ ﭘﺘﻪوی ﺳﯿﺎﺳﯽ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﻟﻪ ھﻪﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﻛﻮردهﻛﺎن ﭘﯚل ﭘﯚل رووﯾﺎن ﺗ‪ ‬ﻛﺮدوه و ﺑ‪‬ﯾﺎر واﺑﻮه ﻧﻤﻮوﻧـﻪی ﺋـﻪو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪﯾـﻪ ﻟـﻪ ﻗـﻪ‪‬ی‬ ‫ﭼﻪھﺮﯾﻖ و ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﯚﻣﺎو ﺑﺮادۆﺳﺖ و ﺑﻪره ﺑﻪره ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ژ‪‬ﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺳــﻤﻜﯚدا داﺑﻤــﻪزر‪‬ﻦ‪ .‬ﺑــﻪ‪‬م ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ھﻪ‪‬ﮕﯿﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺷــﻪڕی ﯾﻪﻛــﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﺋــﻪو ﺑ‪‬ﯾﺎراﻧــﻪ‬ ‫ھﻪڵدهوهﺷ‪‬ﻦو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺟﯿﮫﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻛﻮردﯾﺶ ﭘﺎش دوو ﺳﺎڵ ﻟﻪ ﺑﻪرﯾﻪك ھﻪ‪‬ﺪهوهﺷ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳﻪ ﻛﻪ رووﺳﯿﻪ ﻟﻪو ﺳﻪردهﻣﻪدا ﻧﻪﯾﻮﯾﺴﺘﻮه ﻛﻮردهﻛﺎن ﻛﻪ ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﮔـﻪوره ﺑـﻮون ﻟـﻪ‬ ‫دژی ﺧﯚی ﺑﺒﺰو‪‬ﻨـ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو ﺗـﺎ ڕادهﯾـﻪﻛﯿﺶ ﺧـﯚی ﻟـﻪ ﻛﻮردهﻛـﺎن ﻧﺰﯾـﻚ ﻛﺮدۆﺗـﻪوه‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ‬ ‫ﭘﺎش ﺷﻜﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ "ﺳـﺮﺑﻪﻛﺎن"‪ ،‬ﻣﻪﺗﺮﺳـﯿﯽ ھ‪‬ﺮﺷـﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ ﺑـﯚ ﺳـﻪر‬ ‫رووﺳﯿﻪ ھـﻪﺑﻮه‪ .‬ھـﻪر ﺑﯚﯾـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1912‬دا رووﺳـﯿﻪ وﯾﺴـﺘﻮوﯾﻪ ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑـﯚ ﻻی ﺧـﯚی‬ ‫راﺑﻜ‪‬ﺸـــ‪ ‬و ﺋﻪﮔـــﻪر ھـــﻪر ﻧـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﻜﻮو ﺑﺘـــﻮاﻧ‪ ‬ﺑـــ‪ ‬ﻻﯾـــﻪﻧﯿﺎن ﺑﻜـــﺎ ﺗـــﺎ ھﺎوﻛـــﺎرﯾﯽ‬ ‫ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﻧﻪﻛــﻪن‪ .‬ﺋــﻪوه ﺳﯿﺎﺳــﻪﺗﯽ رووﺳــﯿﻪ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻮه ﺗــﺎ ﺷــﻪڕی ﯾﻪﻛــﻪﻣﯽ‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﻛﺮدﻧﻪوهی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﺟﯿﮫﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻛـﻮرد ﻟـﻪ ﺷـﺎری ﺧـﯚی‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺳـﻮﭘﺎسو‬ ‫ﭘ‪‬ﺰاﻧﯿﻨﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ رووﺳﻪﻛﺎن ﻛﺮدوه ﺑﯚ ھﺎوﻛﺎری ﻛﺮدﻧﯿﺎن‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚ و ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺷﯚڕﺷﯽ ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪی ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1905‬ﺗﺎ ‪ 1911‬دا‬ ‫ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑــﻪھﯚی ﺋـﻪوهی ﻛــﻪ زﯾــﺎﺗﺮ ﻟـﻪ ھــﻪﻣﻮو ﺧـﻪ‪‬ﻜﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻟــﻪ ﮔﻪﻧـﺪه‪‬ﯿﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺒﻪدهﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛــﺎن ﺑ‪‬ـﺰار ﺑــﻮونو زۆرﺑﻪﺷـﯿﺎن ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎﻧـﻪوه ﻛﻮﺷــﺘﻮﺑ‪‬و ﺗــﺎ‪‬ن‬ ‫ﻛﺮاﺑﻮون‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ رووﺧﺎﻧﺪﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻗﺎﺟﺎڕﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪﺧﻮازان ھﺎوﻛﺎری دهﻛﻪن و ﺑﻪم ﺟﯚره ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺷﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن دا ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾﻪﺗﯽ ﻣﻪﺷـﺮووﺗﻪﺧﻮازهﻛﺎن‬ ‫دادهﻣﻪزرێ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚﺧﯚﯾﺸﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻛﻪ ﺳﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﻪری ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪ ﺑﻮه ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﯽ ﺑﺎﺷﯽ ھﻪﺑﻮه‪ .‬ﺑﻪو ﺣﺎ‪‬ﻪش ﺳﻪرهڕای ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﺷﯚڕﺷﯽ ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪ دهﺳﻜﻪوﺗﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪63 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 63‬‬

‫ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺗﯿﻜﯽ ھﻪﻣﻮو ﺧﻪ‪‬ﻜﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﯚ ﻣﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻛﻮرد ﭼﻮوﻛﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎﯾﻪﺧﯽ داﻧﻪﻧﺎوهو ر‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ھﻪﺳﺘ‪‬ﻜﯽ ﺷﯚﭬﯿﯿﻨﺴﺘﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﻛﻮرد ﺑﻮه‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت‬ ‫دوژﻣﻨﺎﯾﻪﺗﯿﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻪﯾــﺪر ﻋــﻪﻣﻮ ﺋﯚﻏ‪‬ــﻮی ﻛﻮﻣﻮﻧﯿﺴــﺖ ﻛــﻪ ﻛﺎرﺑﻪدهﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻣﻪﺷــﺮووﺗﻪ ﺑــﻮه ﻟــﻪ ﻛــﺎﺗﯽ ﺷــﻪڕو ﭘ‪‬ﻜﺪاداﻧــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮردو ﻋﻪﺟﻪﻣــﻪﻛﺎﻧﯽ دهوروﺑــﻪری ﺷــﺎری ﺧــﯚیدا ﻛــﻪ ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﻪ‪‬ﻜﻮهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﯚﻣﺐ ﻛﻮردی ﻛﻮﺷﺘﻮه‪ ،‬زهﻗﺘﺮﯾﻦ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪی ﻧﯿﺎزﺧﺮاﭘﯿﯽ ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪﺧﻮازان ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﺑﻪ ﻛﻮرد ﺑﻮه‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ھﻪو‪‬ﯽ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺟﻪﻧﮕﻪ‪‬ﯿﺶ ﻟـﻪ ﻣﺎزﻧـﺪران داوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻛـﺎت دهرهﺗـﺎﻧﯽ ﭘـ‪ ‬ﻧـﻪداوه ﺗـﺎ ﺑﺘـﻮاﻧ‪ ‬ﺋـﻪو دوو ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهﯾـﻪ ﻟ‪‬ـﻚ ﮔـﺮێ ﺑـﺪا‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺰووﺗﻨﻪوهی ﮔﯿﻼن ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1917‬ﺗﺎ ‪ 1921‬در‪‬ﮋهی ﻛ‪‬ﺸﺎوهو دواﺗﺮ ﺳﻪرﻛﻮت ﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺷﻪڕی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ واﻧﻪ وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺋﻪزﻣﻮوﻧﯽ ھﻪ‪‬ﻪﯾﻪﻛﯽ ﭘ‪‬ﺸﻮوﺗﺮی ﻛﻪ ﻟـﻪ ﺷـﻪڕی ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟـﻪ دژی رووﺳـﻪﻛﺎن‪ ،‬ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮدﺑـﻮوو ﻟـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا و‪‬ـ‪‬ای زهرهرو ﻣـﺎڵ‬ ‫و‪‬ﺮاﻧﯽو دوورﺧﺮاﻧﻪوه ﻟﻪ ﻻﯾﻪن رووﺳﻪﻛﺎﻧﻪوه‪ ،‬ھﯿﭻ دهﺳﻜﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺋﻪوﺟﺎره دهﯾﺰاﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪﺷﺪارﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻟﻪو ﺷﻪڕهدا ﺳﻪرهڕای ﻓﺘﻮای ﺟﯿﮫﺎدی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ھـﯿﭻ دهﺳـﻜﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺑﯚ ﻛﻮرد ﻧﯿﻪ‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻧﻪك ھﻪر ﺑﻪﺷﺪارﯾﯽ ﺷﻪڕهﻛﻪی ﻧﻪﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو داواﺷﯽ ﻟﻪ ﺧﻪ‪‬ﻚ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮﯾﻮی ﻓﺘﻮای ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﻧﻪﺧﯚن‪ .‬ﺑﻪو ﺣﺎ‪‬ﻪش ﺑﻪﺷـ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﺎﺑ‪‬غ‬ ‫ﺑﻪھﯚی ھﻪﺳﺘﯽ ﺋﺎﯾﯿﻨﯽﯾﻪوه ﻓﺮﯾﻮی ﻓﺘﻮای ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧﻮاردو ﺑﻪﺷﺪارﯾﯽ ﺷﻪڕ ﻟﻪ دژی رووﺳﯿﻪﯾﺎن ﻛﺮد‪ .‬وهك ﻗﺎزی ﻓﻪﺗﺎح و ‪. ...‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻﯾـﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪﺷـﻪوه ﺳـﻤﻜﯚ داوای ﻟـﻪ رووﺳـﻪﻛﺎن ﻛـﺮدوه ﻛـﻪ ﺋﻪﮔـﻪر ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮی و ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑـﯚ وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑﻜـﻪن‪ ،‬ﺋـﻪوﻛﺎت ﺋﺎﻣﺎدهﯾـﻪ ﺑـﻪ ھـﻪﻣﻮو‬ ‫ھ‪‬ﺰهﻛﻪﯾﻪوه ﻟﻪ دژی ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ھﺎوﻛﺎری رووﺳﯿﻪ ﺑﻜﺎ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م رووﺳﯿﻪ ﺋﻪو داواﯾﻪی ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرهﻧﺠﺎم ﺳﻤﻜﯚ و‪‬ای راﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑ‪‬ﻻﯾﻪﻧﯽ ﻟﻪو ﺷﻪڕهدا‪ ،‬ﻟﻪو ھﻪﻟﻪ ﻛﻪ‪‬ﻚ وهردهﮔﺮێو دهﻛﻪو‪‬ﺘﻪ ﺧﯚﺗﻪﯾﺎرﻛﺮدن و ﻛ‪‬ﯾﻦ و دهﺳﺘﺒﻪﺳﻪرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﭼﻪك و ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯿﯽ رووﺳـﯽ و ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻛﻪ ﺋﻪودهم ﺋ‪‬ﺮان زۆر ﻻوازو ﺑ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﺒﻮو‪ .‬ﭘﺎش ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋﯚﻛﺘﯚﺑـﻪرو ﻛﺸـﺎﻧﻪوهی ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ رووﺳـﯿﻪ ﻟـﻪ ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑـﺎﻛﻮوری ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﭼﻪﻧﺪهی ﭘ‪ ‬ﻛﺮا دهﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻪر ﭼﻪﻛﯽ ﺳﻪرﺑﺎزﯾﯽ رووﺳﯽدا ﮔﺮتو ﺑﯚ ﺧﯚﺑﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدن ھﻪو‪‬ﯽ دا ﻟﻪ ﮔﻪڵ ھﻪﻣﻮو ﮔﻪوره ﭘﯿﺎوو ﺳﻪرۆك ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﺑﮕـﺮێو ﺑﻨﺎﺧـﻪی‬ ‫ﯾﻪﻛﯿﻪﺗﯿﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎنو ﭘ‪‬ﻜﻪوه ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨ‪.‬‬ ‫ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ھﻪروهك دهزاﻧﯿﻦ ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋﺳﺎ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرهﻛﯿﯽ دوژﻣﻨﺎنو داﮔﯿﺮﻛﻪراﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ "دووﺑﻪرهﻛﯽ ﺑﻨ‪‬ﺮهوهو ﺣﻜﻮوﻣﻪت ﺑﻜﻪ" ﺑﻮه‪ .‬ﻟﻪ در‪‬ﮋهی ﺋـﻪو ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﻪدا ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎﻧﻪوهی ﺋﺎژاوهو دووﺑﻪرهﻛﯽ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ھﯚز‪ ،‬ﻋﻪﺷـﯿﺮهت‪ ،‬ﺋـﺎﯾﯿﻦ و ﻧﻪﺗـﻪوه ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧـﺪا‪ ،‬ھـﻪو‪‬ﯿﺎن داوه ﻟـﻪ ﺷﯚڕﺷـﻪ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازاﻧـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺑـﺪهن‪ .‬ﻛـﻪ ﻧﻤﻮوﻧـﻪی ﺋـﻪو ھﻪو‪‬ﻧـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫زۆرﺑﻪی ﺷﯚڕﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا زهقو ﺑﻪرﭼﺎون‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﺳـﻪردهﻣﯽ ﺳـﻤﻜﯚدا‪ ،‬ﺟﯿـﺎ ﻟـﻪ دهو‪‬ـﻪﺗﺎﻧﯽ وهك ﺋ‪‬ـﺮانو ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬دهﺑﯿﻨـﯿﻦ ﻣﯿﺴـﯿﯚﻧ‪‬ﺮه رۆژﺋﺎواﯾﯽﯾـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ـﺮدراوی ﺋﯿﻨﮕﻠـﯿﺲو ھﺎوﭘـﻪﯾﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪكو رووﺳـﯿﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾﻪﻛﯽﺗﺮ رۆ‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪرﭼﺎوﯾﺎن ﻟـﻪ ھﺎﻧـﺪاﻧﯽ ﺋﺎﺷـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑـﻪ دژی دراوﺳـ‪ ‬ﻣﻮﺳـ‪‬ﻤﺎﻧﻪﻛﺎن ﺑـﻪ ﮔﺸـﺘﯽو ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﮔ‪‬ـ‪‬اوه‪ .‬ﺋـﻪو ھﺎﻧﺪاﻧـﻪش ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﻮه ﻧﻪوهك د‪‬ﺴﯚزی ﺑﯚ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن‪ .‬ﺋﻪﮔﻪرﻧﺎ ﭘ‪‬ﺶ ھﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪوان ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪدا‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎنو ﻛﻮردهﻛـﺎن ﻧـﻪك ھـﻪر ﺧـﺮاپ ﻧـﻪﺑﻮه ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو زۆرﯾـﺶ‬ ‫ﺑﺎش ﺑﻮه‪.‬‬ ‫ﺋﻪو ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚ ﻛ‪‬ﺸﻪﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﭘﻪﯾﺪا ﺑـﻮه ﭘ‪‬ﺸـﺘﺮ ﻟـﻪ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ دﯾـﻮی ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﺪا و ﻟـﻪ ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ھـﻪﻛﺎری و‪ ...‬دهوروﺑﻪرﯾﺎﻧـﺪا ژﯾـﺎون و ﻟـﻪ ﮔﻪرﻣـﻪی ﺷـﻪڕی‬ ‫ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا ﺑﻪ ﭘﯿﺮ ﻓﺘﻮای ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪوه ﻧـﻪﭼﻮون و ﻻﯾـﻪﻧﮕﺮﯾﯽ رووﺳـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛـﺮدوه‪ .‬ﻟﻪﺑـﻪر ﺋـﻪوهی ﻛـﻪ رووﺳـﻪﻛﺎن وادهی داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋﺎﺷـﻮورﯾﯿﺎن ﺑـﻪ ﺋـﻪوان‬ ‫داﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪو ﻛﺎرهی ﺋﻪوان ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾﻪك ﺑﻮو ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪ ھﻪﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﭘﺎﻛﺎﻧﻪ ﺣﯿﺴـﺎﺑﯿﺎن ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺑﻜـﻪن و ﭘـﺎش ﻛـﻮژراﻧﯽ دهﯾـﺎن ھـﻪزار ﻛـﻪس ﻟ‪‬ﯿـﺎن ﻟـﻪ دوو ﻗﯚﻧـﺎﺧﯽ ﺷـﻪڕی‬ ‫ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﺋﻪواﻧﻪی ﻛﻪ رزﮔﺎرﯾﺎن ﺑﺒﻮو ﺑﻪ دهﯾﺎن ھﻪزار ﻛﻪﺳﻪوه رووﯾﺎن ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس و ورﻣ‪ ‬ﻛﺮد‪ .‬ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻛﻪ ﺑـﻪ وهزﻋ‪‬ﻜـﯽ زۆر ﺷـﭙﺮزهوه ﻟـﻪ دﯾـﻮی‬ ‫ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ را ھﺎﺗﺒﻮوﻧﻪ دﯾﻮی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ھﯿﭽﯿﺎن ﭘ‪ ‬ﻧﻪﺑﻮو‪ .‬ھﻪﻣﻮوﯾﺎن ﺑﺮﺳﯽ و ﻟ‪‬ﻘﻪوﻣﺎو ﺑﻮون‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪو ﺳﻪردهﻣﻪ ھـﻪم ھﻪﻟﻮﻣـﻪرﺟﯽ ﺷـﻪڕی ﯾﻪﻛـﻪم ﻗـﺎت و ﻗ‪‬ﯾﯿـﻪﻛﯽ ﺑـ‪‬‬ ‫و‪‬ﻨﻪی ﭘ‪‬ﻚ ھ‪‬ﻨﺎﺑﻮو‪ ،‬ھﻪﻣﯿﺶ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن دژوار ﺗﻮاﻧﯿﺒﻮوﯾﺎن ﺗﻪﻧﯿﺎ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن رزﮔﺎر ﺑﻜﻪن‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ھﺎﺗﻨﯿﺎنو ﺟ‪‬ﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﯿﺎن ﻟـﻪ ﻧﺎوﭼـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس و ورﻣـ‪ ‬دا‪،‬‬ ‫دهﺳـﺘﯿﺎن ﻛــﺮد ﺑـﻪ راوو رووت و زۆرداری ﻟــﻪ ﺧـﻪ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎوﭼــﻪ ﺑـﻪ ﮔﺸــﺘﯽ و ﻛﻮردهﻛـﺎن ﺑــﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ‪ .‬ﻟــﻪ ﻻﯾـﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪﺷــﻪوه ﺋﺎﺷـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟــﻪ ﺳـﻪر ﺑــﻪ‪‬ﻨﯿﯽ رووﺳـﻪﻛﺎن ﻟــﻪ ھــﻪو‪‬ﯽ‬ ‫داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪدا ﺑﻮن‪.‬‬ ‫ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ ﻛﯚﻣﯿﺘﻪﯾـﻪﻛﯿﺎن ﺑـﻪ ﻧـﺎوی " ﻛﯚﻣﯿﺘـﻪی ﺋـﺎزادﯾﯽ ﺋﺎﺳـﻮوری" داﻣﻪزاﻧـﺪو دهﺳـﺘﻮوری ﺧـﯚ ﭼﻪﻛـﺪار ﻛﺮدﻧﯿـﺎن ﭘـ‪‬درا‪ .‬ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت دوای ﭘﺎﺷﻪﻛﺸـﻪی ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ رووﺳـﯿﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻛﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ھﻪرﭼﯽ ﭼﻪكو ﻛﻪرهﺳﻪی ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿﺎن ﺑﻮه‪ ،‬ﺑﻪﺷﯽ زۆرﯾﺎن ﺑﻪ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن داوهو ‪ 6000‬ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﺎن ﭼﻪﻛـﺪار ﻛـﺮدوه‪ .‬رووﺳـﯿﻪ ﺑـﻪم ﻛـﺎرهی ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪك‪ ،‬ﻟـﻪ‬ ‫ﺟ‪‬ﮕـﺎی ھ‪‬ــﺰی ﻧﯿﺰاﻣــﯽ ﺧــﯚی‪ ،‬ھ‪‬ـﺰی ﭼﻪﻛــﺪاری ﺋﺎﺷــﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻟــﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧـﻪ دا داﻣﻪزراﻧــﺪ و ﻧﺎوﭼــﻪﻛﺎﻧﯽ وهك ﻣـﺎﻛﯚ‪ ،‬ﺧــﯚی‪ ،‬ﻗﺘــﻮور‪ ،‬ﺳــﻪ‪‬ﻤﺎس‪ ،‬ورﻣـ‪‬و ﺷــﻨﯚی ﻟــﻪ ژ‪‬ــﺮ دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﺪا ھ‪‬ﺸﺘﻪوه‪ .‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪﺷﻪوه وادهﻛﻪی ﺧﯚی ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋﺎﺷﻮوری ﺑﻪو ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺑﻪﺟ‪ ‬دهﮔﻪﯾﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺋﻪو ﻛﺎرهی رووﺳﻪﻛﺎن و ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ھﻪڕهﺷﻪﯾﻪﻛﯽ ﺟﯿﺪدی ﺑﻮو ﻟﻪ ﺳﻪر ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧﻪوهی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻛﻮردی دهﻛﺮدو ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎ‪‬ﯽ دوای ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪64 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 64‬‬

‫ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺮا ﮔﻪورهی دا ﺗﻮاﻧﯿﺒﻮوی ﻧﯿﻤﭽﻪ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽﯾﻪك ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪدا وهدهﺳﺖ ﺑ‪‬ﻨ‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ ھﯿﭻ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك رازی ﻧﻪﺑﻮو دهﺳﻪ‪‬تو ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪ ﻟﻪ دهﺳﺖ ﺑﺪا‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﯽﺗﺮهوه ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ھﻪم ﺋﺎﮔﺎداری وادهی رووﺳﻪﻛﺎن و ھﺎوﻛﺎرﯾﯿﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﺎﺳﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑﻮونو ھﻪﻣﯿﺶ ﻟﻪ ﺗﺮﺳﯽ رووﺳـﯿﻪ و ﺋﯿﻨﮕﻠـﯿﺲ ﻧﻪﯾﺎﻧـﺪهو‪‬ﺮا ﺑـﯚ ﺧﯚﯾـﺎن‬ ‫ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻛﯚڵ ﺑﻜﻪﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﺑـﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﺋـﻪوهی ﻛـﻪ ھـﻪم ﺋﺎﺷـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟـﻪ ﻛـﯚڵ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑﻜﻪﻧـﻪوهو ھـﻪﻣﯿﺶ ﺑﻪرﭘﺮﺳـﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟـﻪ ﻛـﯚڵ ﻛﺮدﻧـﻪوهی ﺋﺎﺷـﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻧﻪﻛﻪو‪‬ﺘـﻪ ﻣﻠﯿـﺎن‪ ،‬داواﯾـﺎن ﺳـﻤﻜﯚ ﺑـﯚ‬ ‫ﻟﻪﺑﻪﯾﻨﺒﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﺗﯿﺮ‪‬ﻚ دوو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ دهﭘ‪‬ﻜﺎ‪ .‬واﺗﻪ ھﻪم ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻪ دوژﻣﻨﯽ ﺑﻮون ﻟﻪﻧﺎو دهﺑﺮدو ھﻪﻣﯿﺶ ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻧـﺎوﺑﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهﺧﺴﺘﻪ ﻣﻠﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻪرهﻛﯽ ﺗـﺮﯾﻦ دوژﻣﻨـﯽ ﺧـﯚی دهزاﻧـﯽ‪ .‬ﺑـﻪم ﺟـﯚره ھـﻪردوو دوژﻣﻨـﯽ ﺧـﯚی دهﺧﺴـﺘﻪ ﮔﯿـﺎﻧﯽ ﯾـﻪﻛﺘﺮ و ﻟـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا ﻟـﻪ ﺑـﻪﯾﻨﯽ دهﺑـﺮدن و ﻟـﻪ‬ ‫ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯽ ھﻪردووﻛﯿﺎن رزﮔﺎری دهﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ داواﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﺮدوه ﻛﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﯚ ﻟﻪﺑﻪﯾﻨﺒﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬ﯾﺎن ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ھﺎوﻛﺎری ﺋﻪوان ﺑﻜﺎ‪ ،‬ﺋﻪواﻧﯿﺶ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪردا دان ﺑﻪ ﻣـﺎﻓﯽ‬ ‫ﻛﻮردهﻛﺎﻧﺪا دهﻧ‪‬ﻦو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ ﻓﻪرﻣﯽ ﻗﺒﻮوڵ دهﻛﻪن‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪش ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ﻛﻪ ر‪‬ﺒﻪری ﺋﺎﯾﯿﻨﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﺑﻮه‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﯿﺮی ﺋﻪوهدا دهﺑ‪ ‬ﻛﻪ ﺳﻪرداﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻜﺎو ﭘ‪‬ﻜﻪوه ھﻪو‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﯾﻪﻛﯽ ھﺎوﺑﻪش ﻟﻪ دژی دهو‪‬ـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان ﺑﺪهنو ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﯾﻪﻛﺘﺮ دوو دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋﺎﺷﻮوریو ﻛﻮردی ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪدا داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1918‬دا د‪‬ﺘﻪ " ﻛﯚﻧﻪ ﺷﺎر"و ﭘﺎش ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ و وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪ ﮔـﻪڵ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪ ﻛـﺎﺗﯽ ﻣﺎ‪‬ﺌـﺎواﯾﯽ و ﺳـﻮارﺑﻮون ﻟـﻪ ﮔﺎﻟﯿﺴـﻜﻪﻛﻪیدا دهﻛﻪو‪‬ﺘـﻪ ﺑـﻪر‬ ‫دهﺳ‪‬ﮋی ﺳﻤﻜﯚو ﭼﻪﻛﺪارهﻛﺎﻧﯽو ﺑﯚ ﺧﯚی و زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﻪد ﻛﻪس ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪواﻧﻪﻛﺎﻧﯽ دهﻛﻮژر‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دوای ﺋﻪو ﻛﺎرهﺳﺎﺗﻪدا‪ ،‬ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﺗﯚ‪‬ﻪی ﺧﻮ‪‬ﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚﻧﯽ ر‪‬ﺒﻪری ﺋﺎﯾﯿﻨﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪ دوو رۆژدا ﻧﯿﺰﯾﻜﻪی ‪ 10‬ھﻪزار ﻛﻮردﯾﺎن ﻛﻮﺷﺘﻮهو ﺑـﻪزهﯾﯿﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎ‪‬ﯽ ﻧ‪‬ـﻮ‬ ‫ﻻﻧﻜﯿﺶ ﻧﻪھﺎﺗﻮهو ﻗﻪ‪‬ی ﭼﻪھﺮﯾﻘﯿﺸﯿﺎن ﻛﻪ ﭘﺎﯾﺘﻪﺧﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮه ﮔﺮﺗﻮهو داﯾﻚو ﺑﺮازاﯾﻪﻛﯽ ﺳﻤﻜﯚﺷﯿﺎن ﻛﻮﺷﺘﻮه‪.‬‬ ‫ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳﻪ ھﺎوﻛﺎت ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪو رووداوه دا‪ ،‬ﻟﻪ ﺷﻪڕی ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﺎزهریو ﻣﻮﺳ‪‬ﻤﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛـﻪدا ﻛـﻪ ‪ 5‬ﻣـﺎﻧﮕﯽ ﺧﺎﯾﺎﻧـﺪوه دهﯾـﺎن ھـﻪزار ﻛـﻪس ﻟـﻪ ﻣﻮﺳـ‪‬ﻤﺎﻧﻪﻛﺎن ﺑـﻪ‬ ‫دهﺳﺘﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻛﻮژراون‪ .‬ﺑﻪ‪‬م دواﺗﺮ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﺷﻪڕی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽدا ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﺪا ﺷﻜﺴﺖ دهﺧﯚنو ﭘﺎش ﻛﻮژراﻧﯽ ژﻣﺎرهﯾﻪﻛﯽ زۆرﯾﺎن‪ ،‬ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺗـﺎق‬ ‫و ﺗﯚﻗ‪‬ﻜﯿﺎن ﺋﻪوﯾﺶ ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﯿﻪﻛﺎن رزﮔﺎرﯾﺎن دهﺑ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ رهوﺗﯽ ﺋﻪو ھﻪﻣﻮو ﺷﻪڕو ﻛﻮﺷﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻧـﻪدا ﻗـﺎت و ﻗ‪‬ﯾﯿـﻪﻛﯽ ﺑ‪‬و‪‬ﻨـﻪو ﻧﻪﺧﯚﺷـﯿﯿﻪﻛﯽ ﺗﺮﺳـﻨﺎك روو ﻟـﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧـﻪ دهﻛـﺎو وای ﻟـ‪ ‬دێ ﻛـﻪ ﻣﺮۆﭬـﻪﻛﺎن ﮔﯚﺷـﺘﯽ ﯾـﻪﻛﺘﺮو ﮔﯚﺷـﺘﯽ‬ ‫ﺳﻪگو ﭘﺸﯿﻠﻪﯾﺎن ﺧﻮاردوهو ﺳﻪگو ﭘﺸﯿﻠﻪش ﮔﯚﺷﺘﯽ ﻣﺮۆﭬﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧﻮاردوه‪ .‬ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ھﺎﻧﺪاﻧﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن رووﺳﻪﻛﺎن و ﭘﯿﻼﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷـﯿﻤﯚن ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾﻪن ﺳﻤﻜﯚوه ﻛﺎرهﺳﺎت و ﻣﺎ‪‬ﻮ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﯽ ﮔﻪورهی ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ ﻣﺮۆڤ ﻟ‪ ‬ﻛﻪوﺗﯚﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﺋﻪو ﭘﺮﺳﯿﺎراﻧﻪ د‪‬ﻨﻪ ﭘ‪‬ﺶ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫ﺋﻪﮔــﻪر ﺳــﻤﻜﯚ ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺋﺎﺷــﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﯾــﻪﻛﯽ ﮔﺮﺗﺒﺎﯾــﻪو ﻣﺎرﺷــﯿﻤﯚﻧﯽ ﻧﻪﻛﻮﺷــﺘﺒﺎ ﭼــﯽ ﻟــ‪ ‬دهھــﺎت؟ ﺋﺎﯾــﺎ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴــﺘﯽ ﺋﻮرووﭘﺎﯾﯽﯾــﻪﻛﺎنو رووﺳــﻪﻛﺎن ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪ ﺳــﻤﻜﯚ دهﮔــﯚڕا؟ رهﻧﮕــﻪ‬ ‫وه‪‬ﻣﺪاﻧﻪوه ﺑﻪو ﭘﺮﺳﯿﺎراﻧﻪ ﺟﺎرێ دژوار ﺑ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾﻪ دوای ﻛﻮژراﻧﯽ ﻣﺎرﺷـﯿﻤﯚن‪ ،‬رووﺳـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـﯽﯾﻪﻛﺎن‪ ،‬ﻓﻪراﻧﺴـﻪوﯾﯽﯾﻪﻛﺎنو ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﺎﯾﯽﯾـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﮔﺸـﺘﯿﺎن ﻟـﻪ‬ ‫دژی ﺳﻤﻜﯚ دهﻛﻪوﻧﻪ ھﺎوﻛﺎری ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎنو ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎو ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻧﺎو دهﺑﻪن و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻻوازو ﻟـﻪرزۆﻛﯽ ر‪‬ﮋﯾﻤـﯽ ﺗـﺎزه ﺑـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ت ﮔﻪﯾﺸـﺘﻮوی رهزا ﺷـﺎ‬ ‫ﺑﻪرهو ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﺑﻮون دهﺑﻪن‪.‬‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ھﺎﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن‪:‬‬ ‫* داﯾﺎﻧﻨﺎﺑﻮو ﻟﻪ دوای ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن ﭘﻪرشو ﺑ‪‬و ﺑﺒﻦ‪ ،‬ﻛﻪ واﺷﯽ ﻟ‪ ‬ھﺎت‪.‬‬ ‫* ﺷﻪڕی ﻧ‪‬ﻮان ﺋﺎﺷﻮوریو ﻋﻪﺟﻪم دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺷﻪڕی ﻛﻮردو ﺋﺎﺷﻮوری ﻛﻪ ھﻪر واش ﺑﻮو‪.‬‬ ‫* ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ﻛﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻪﻛﺎﻧﻪوه ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ دهﻛﺮا ﻟﻪ ﺳﻪر ﺧﯚﯾﺎن ﻻ ﺑﻪن ﻛﻪ ﺋﻪوﯾﺶ ھﻪروا دهرﭼﻮو‪.‬‬ ‫* ﺋﯚﺑﺎ‪‬ﯽ ﻛﻮﺷﺘﻨﻪﻛﻪی ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ ﻣﻠﯽ ﻛﻮردهﻛﺎنو ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﺎن دژاﯾﻪﺗﯿﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ﺑﻜﻪن‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺗﺮﺳـﯽ ھﺎوﭘـﻪﯾﻤﺎﻧﺎن ﺑﯚﺧـﯚی ھ‪‬ـﺰی ﺋـﻪو ﻛـﺎرهی ﻧـﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺋـﻪو ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪﺷـﯽ‬ ‫راﺳﺖ دهرﭼﻮو‪.‬‬ ‫ھﻪرﭼﻪﻧﺪ دواﺗﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﺧﯚﺷﯽ ﻟﻪ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن ﭘﻪﺷﯿﻤﺎن دهﺑ‪‬ﺘﻪوهو ده‪" :‬ﺑﯚﭼﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚﻧﻢ ﻛﻮﺷـﺖو رهزا ﺷـﺎم ﻧﻪﻛﻮﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺗـﺎزه ﺷـﻪﻗﻢ ﻟـﻪ ﺑـﻪﺧﺘﯽ ﺧـﯚم داوهو ھـﻪرﭼﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﺘﻪ ر‪‬ﻢ ھﻪﻗﻤﻪ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﻪوهی ﻧﻪدهﺑﺎ ﻛﺮاﺑﺎ ﻛﺮاوه" ﻛﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ "ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن"هو ﺋﻪوهی دهﺑﻮاﯾﻪ ﻛﺮاﺑﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪﻛﺮا‪ ،‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ "ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ رهزا ﺷﺎ"ﯾﻪ‪.‬‬ ‫ھﻪو‪‬ﯽ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬دا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﻪوه‬ ‫ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﻟﻪ ورﻣ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﻪ‪‬ﻜﻮهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺋﻪزﻣﻮوﻧﯽ ﺣﻪﯾﺪر ﻋﻪﻣﻮ ﺋﯚﻏ‪‬ﻮ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﻣﻪﺷﺮووﺗﻪ ﻛﻪ ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی داﻧﺎﻧﯽ ﺑﯚﻣﺒﻪوه ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘ‪‬ﻜﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯽ ﻛﻮﺷﺘﺒﻮو‪،‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪65 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 65‬‬

‫ھﻪو‪‬ﯽ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑﯚﻣﺒ‪‬ﻜﯽ ﻟﻪو ﭼﻪﺷـﻨﻪ ﺑـﻪ ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﺷـﺎرهزاﯾﻪﻛﯽ ﺋﻪرﻣـﻪﻧﯽ دهدهنو ﺑﯚﻣﺒﻪﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻗﻮﺗﻮوﯾـﻪﻛﯽ ﭼﻜﯚ‪‬ـﻪدا ﺑـﻪ ﻧـﺎوی " دﯾـﺎری" ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﺧﻪﺳـﻮوی ﺳـﻤﻜﯚوه ﻛـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﺎواﯾﯽﯾﻪﻛﯽ دهوروﺑﻪری ﺷﺎری ﺧﯚی دادهﻧﯿﺸﺖ ﺑﯚ ﺧﯚﺳﺮهوی ﻛﻮڕی ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪ ﻧﻪوهی ﺧﯚی ﺑﻮو دهﻧ‪‬ﺮﻧﻪ ﻗﻪ‪‬ی ﭼﻪھﺮﯾﻖ‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻗﻮﺗـﻮوه دﯾﺎرﯾﯿﻪﻛـﻪ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺷـﻜ‪‬ﯽ ﻗﻮﺗـﻮوی‬ ‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ دا دروﺳﺖ ﻛﺮاﺑﻮو‪ ،‬وهﮔﻮﻣﺎن دهﻛﻪوێ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﺳﻪر ﭘ‪‬ﺪاﮔﺮﯾﯽ ﺧﯚﺳـﺮهوی ﻛـﻮڕی‪ ،‬ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﻧﺰﯾﻜـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻣﻪﺟﻠﯿﺴـﻪﻛﻪدا داﻧﯿﺸـﺘﺒﻮو ھـﻪوﻟﯽ ﻛﺮدﻧـﻪوهی ﻗﻮﺗﻮوهﻛـﻪ‬ ‫دهداو ﻟﻪو ﻛﺎﺗﻪدا ﺑﺰﯾﺴﻜ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻗﻮﺗﻮوهﻛﻪ ھﻪ‪‬ﺪهﺳﺘ‪‬و ﺋﯿﺘﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻮﺗﻮﭘ‪ ‬ﺷﻪﻗ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻗﻮﺗﻮوهﻛﻪ دهداو ﻟﻪ ﺗﻪك ﺧﯚﺳﺮهوی ﻛﻮڕی ﻟﻪ ﺳﻪر زهوی رادهﻛﺸ‪‬ﻦ‪ .‬ﺑﯚﻣﺒﻪﻛﻪ ﻟـﻪ ﭼﻪﻧـﺪ ﻣﯿﺘـﺮی‬ ‫ﺋﻪودا دهﺗﻪﻗ‪‬ﺘﻪوهو ﺑﺮاﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﻋﻪﻟﯽ ﺧﺎن ﺷﻪھﯿﺪ دهﺑ‪‬و ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪﺳﯽ دﯾﻜﻪش ﺑﺮﯾﻨـﺪار دهﺑـﻦ‪ .‬ﺋـﻪوه ﭘﺎداﺷـﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن ﺑـﻮو ﺑـﯚ ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ‬ ‫ﻣﺎرﺷﯿﻤﯚن دا ﺑﻪ ﺳﻤﻜﯚﯾﺎن دهدا‪ .‬ﺋﯿﺘﺮ ﺑﻪ دوای ﺋﻪو ﭘﯿﻼﻧﻪدا ﺳﻤﻜﯚ ھﯿﭻ ﺷﻚ و ﮔﻮﻣﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻟـﻪ دوژﻣﻨﻜـﺎرﯾﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻧـﺎﻣ‪‬ﻨ‪ ‬و ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪك ﺑـﯚ ﺗﯚ‪‬ـﻪ ﺳـﻪﻧﺪﻧﻪوهی ﺑﺮاﻛـﺎﻧﯽ"ﺟﻪوھـﻪر‬ ‫ﺋﺎﻏﺎو ﻋﻪﻟﯽ ﺧﺎن" و ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ ﺑﯚ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ و رزﮔﺎرﯾﯽ ﻛﻮرد ﻟﻪ دهﺳﺖ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن دهﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻪﺑﺎت دهﻛﺎ‪.‬‬ ‫ﺷﻪڕهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ رزﮔﺎرﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ‪ 1919‬و ‪ 1920‬ﺳﻪرهﺗﺎ ﺷـﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس‪ ،‬ورﻣـ‪ ‬و دواﺗـﺮ ﺷـﺎری ﺧـﯚی دهﮔـﺮێ و ﺧـﻪ‪‬ﻜ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻟـﻪ دهوری ﻛﯚدهﺑﻨـﻪوه‪ .‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬ﭘـﻪﻻﻣﺎری ﺷـﺎری ﺳـﺎﺑ‪‬غ‬ ‫دهداو ﻟﻪ رهوﺗﯽ ﮔﺮﺗﻨﯽ ﺷﺎرهﻛﻪدا ھﻪوڵ دهدا ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑ‪‬غ ﻟﻪ ﮔﻪ‪‬ﯽ ھﺎوﻛـﺎری ﺑﻜـﻪن‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ھ‪‬ﻨـﺪ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﺳـﻪرۆك ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﻪﻛﺎن ﺑـﻪ ﭘﯿﺮﯾـﻪوه ﻧـﺎﭼﻦ و ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﻣﺎﻣﻪﺷـﻪﻛﺎن‬ ‫ھﺎوﻛﺎری دهﻛﻪن‪ .‬ﺑﻪم ﺟﯚره ﺷﻪڕهﻛﻪ دهﻛ‪‬ﺸ‪‬ﺘﻪ ﻧﺎو ﺷـﺎرو و‪‬ـ‪‬ای ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ‪ 500‬ﻛـﻪس ﻟـﻪ ﺳـﻪرﺑﺎزهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﻛـﯚﻧﺘ‪‬ۆ‪‬ﯽ ﺷـﺎرهﻛﻪ دهﻛﻪو‪‬ﺘـﻪ دهﺳـﺖ ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ و ﺋـﻪو ﺳـﻪرۆك‬ ‫ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﺎﻧﻪی ﻛﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚﺷﯿﺎن ﻧﻪﻛﺮدﺑﻮو ﺳﺰا دهدر‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ‪ 1918‬ﺗﺎ ‪ 1922‬ﺗﻮاﻧﯽ ﺳﻨﻮوری دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻟﻪ ﺷﺎری ﺧﯚﯾﯿﻪوه ﺑﮕﺮه ﺗﺎ ﺷﺎری ﺑﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪره ﭘ‪‬ﺑﺪا و ﭘﺎﺷـﺎن ھـﻪو‪‬ﯽدا ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﺑـﻪ ﻛﻮردهﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻪﻗﺰ و ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﻪوه ﺑﮕﺮێ‪.‬‬ ‫دوای ﮔﯿﺮاﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﺎﺑ‪‬غ و ﻛﻮژراﻧﯽ ‪ 500‬ﭼﻪﻛﺪاری ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ‪ ،‬ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﮔﻪورهی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﺳﻪر ﺳﻤﻜﯚ دهﺳﺘﯽ ﭘ‪ ‬ﻛﺮدوهو ﻧﺰﯾﻜـﻪی ‪ 4500‬ﭼﻪﻛـﺪار ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهﯾﯽ ﺋـﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪرﺷـﻪد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮای زڕﺧﺎم‪ ،‬ﺑﻜﻮژی ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ‪ ،‬ھﻪﻣﺎن ﺋﻪو ﻛﻪﺳﻪی ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻧﯿﺰام ﺋﻪﻟﺴﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪ ﺗﻪﻗﻪی ﻟﻪ ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎ ﻛﺮدﺑﻮو‪ ،‬ﭘﻪﻻﻣﺎری ﺳـﻤﻜﯚ دهدهن ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺷـﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﺪا ﺑـﻪ ﻧـﺎوی‬ ‫ﺷﻪﻛﻪرﯾﺎزی ﻧﺰﯾﻚ ﺷﺎری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚوه ﺗ‪‬ﻚ دهﺷﻜ‪‬ﻨﺮ‪‬ﻦ و ﺳﻪرﻛﺮدهﻛﻪﯾﺎن دهﻛﻮژرێ و ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺗﯚ‪‬ﻪی ﺑﺮاﻛﻪی دهﻛﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬دا ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﭼﺮﯾﻜﯿﯽ ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 5‬ھﻪزار ﻛﻪﺳـﯽ ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهﯾﯽ ﺧـﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑـﺎن ﻛـﻪ ﻛـﻮردی ﻛﺮﻣﺎﺷـﺎن ﺑـﻮو‪ ،‬ھ‪‬ـﺮش دهﻛﻪﻧـﻪ ﺳـﻪر ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺧـﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑـﺎن ﻟـﻪ ﻛـﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾـﺪا‬ ‫ھﺎوﻛﺎری ﺷﯚڕﺷﯽ ﺟﻪﻧﮕﻪ‪‬ﯽ ﻛﺮدﺑﻮوه ﺑﻪ‪‬م دوای دووﺑﻪرهﻛﯿﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺳﻪرﻛﺮدهﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺟﻪﻧﮕﻪڵ‪ ،‬ﺳﻪری ﺑ‪‬اوی ﻣﯿﺮزا ﻛﻮﭼﻚ ﺧﺎﻧﯽ ﺑﯚ رهزا ﺧﺎن ﺑﺮدﺑﻮو‪ ،‬رهزا ﺷـﺎ ﻟـﻪ ﭘﺎداﺷـﯽ ﺋـﻪو‬ ‫ﻛﺎرهﯾﺪا دهرهﺟﻪو ﭘﻠﻪی ﺑﻪرزی ﭘ‪ ‬داﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎن ﺋﻪو ﺟﺎرهش وادهی ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺑﻪ رهزا ﺷﺎ داﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪم ﺟﯚره ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎن ﻟﻪ ر‪‬ﮕـﺎی ﺳـﺎﺑ‪‬غ و ﻣﯿﺎﻧـﺪواو را ﺑـﯚ ﺳـﻪر ﺳـﻤﻜﯚ دهﺳـﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑـﻪ‬ ‫ھﯚی وﺷﯿﺎری و ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﻪﻛﺎﻧﯽ وهك ھﻪرﻛﯿﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺑﺮادۆﺳـﺘﯿﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻣﻪﺷـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﻣـﻪﻧﮕﻮڕهﻛﺎن و زهرزاﻛـﺎن و‪ ،....‬ھ‪‬ﺮﺷـﯽ ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺧـﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑـﺎن ﻟـﻪ " داﺷـﺎ ﻣﻪﺟﯿـﺪ"ی‬ ‫ﻣﻪھﺎﺑﺎد ﺗ‪‬ﻚ و ﭘ‪‬ﻚ دراو ﺧﺎ‪‬ﯚ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺶ ﻛﻪ ﻟـﻪ ﻛ‪‬ـﻮی "ﺧـﻪزاﯾﯽ" ﺑـﻮه‪ ،‬ﭘـﻪﻻﻣﺎرﯾﯽ دراوهو ﺑـﻪرهو " ﺋﯿﻨـﺪرﻗﺎش" ھـﻪ‪‬ﺗﻮهو ﻟـﻪوێ ﻛـﻮژراوه و ﭘﺎﺷـﻤﺎوهی ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯿﺸـﯽ ﺑـﻪ ﺷـﭙﺮزهﯾﯽ‬ ‫ﺑﻪرهو ﺗﻪور‪‬ﺰ ﭘﺎﺷﻪﻛﺸﻪﯾﺎن ﻛﺮدوه‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1922‬ﺷﻪڕی ﮔﯚ‪‬ﻤﻪ ﺧﺎﻧﻪو ﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﺋﻪﺳﻪد ﺋﺎﻗﺎ ﺧﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺳﻤﻜﯚوه‬ ‫ﮔﯿﺮاﻧﯽ ﮔﻮ‪‬ﻤﻪﺧﺎﻧﻪو دهﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻪر داﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﻪﻧﺒﺎری ﺗﻪﻗﻪﻣﻪﻧﯽ و ﺧﯚراﻛﯽ ھ‪‬ﺰه دهرﯾﺎﯾﯽو زهﻣﯿﻨﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان و ﺳﻪرﻟﻪﻧﻮێ رزﮔﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺷﺎری ورﻣ‪ ‬ﻟـﻪ دهﺳـﺖ ﻟﻪﺷـﻜﺮی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾﻪن ﺳﻤﻜﯚوه ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨ‪‬ﻜﯽ زۆر ﮔﻪوره ﺑﻮهو ﺋﻪو ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨﻪ ﺑﻮه ھﯚی ﭼﻮوﻧﻪ ﺳﻪری ڕ‪‬ﺰو ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ و ﻣﺘﻤﺎﻧﻪی ﻟﻪ ڕادهﺑﻪدهری ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺧﻪ‪‬ﻜﺪا‪.‬‬ ‫دﯾﺎره ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬و دواﺗﺮﯾﺶ ﻟﻪ ﺳﻪرﯾﻪك ﻛـﻪم رۆژ ھـﻪﺑﻮه ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮان ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪكو ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻪ ھﺎوﻛـﺎرﯾﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠـﯿﺲ و ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫دﯾﻜـﻪوه ﺷــﻪڕو ﭘ‪‬ﻜـﺪادان رووﻧــﻪدا‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺷــﻪڕی ھــﻪره ﮔـﻪوره ﻛــﻪ ﺋـﻪوﯾﺶ ھــﻪر ﻟــﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬دا روویدا‪ ،‬ﺷــﻪڕی ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﻗــﻪ‪‬ی ﭼــﻪھﺮﯾﻖ ﺑـﻮه‪ .‬ﭘــﺎش ﺋـﻪو ھــﻪﻣﻮو ﺗ‪‬ﻜﺸــﻜﺎﻧﺎﻧﻪی‬ ‫ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ‪ 1921‬ﺗﺎ ‪ 1922‬دا ﻛﻪ رهزا ﺧﺎن ﺳﻪرداری ﺳﭙﺎ ﺑـﻮو‪ ،‬ﺋـﻪو ﺟـﺎره ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ژﻧـ‪‬اڵو ﺳﻪرﻟﻪﺷـﻜﺮ و ﺳـﻪرﺗﯿﭗ و ‪ ...‬ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜـﯽ ‪ 15000‬ﻛﻪﺳـﯿﯿﺎن ﻟـﻪ ﺳـﻮارهو‬ ‫ﭘﯿﺎده و ھ‪‬ﺰی دهرﯾﺎواﻧﯽ‪ ،‬ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺷﻮ‪‬ﻨﻪوه ھﻪم ﻟﻪ ﺑﻪرهی ورﻣ‪ ‬و ھﻪم ﻟﻪ ﺑﻪرهی ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ﺑﻪ ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ژﻧ‪‬اڵ ﺟﮫﺎﻧﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘـﻪﻻﻣﺎری ﺳـﻤﻜﯚﯾﺎن دا‪ .‬ﭘـﺎش ﭼﻪﻧـﺪ رۆژ ﺷـﻪڕو‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺪادان ﻛﻪ ﺷﻪڕی دهﺳﺘﻪو ﯾﻪﺧﻪﺷﯽ ﺗ‪‬ﺪا ﺑﻮو ھﻪروهھﺎ ﺑﻪ ھـﯚی ﺋـﺎﮔﺮی ﺗﻮﻧـﺪی ﺗﯚﭘـﻪﻛﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﺗﻮوﺷـﯽ ﺷـﻜﺎن دهﺑـﻦ و ﻛﯚﺗـﺎﯾﯽ ﺑـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﭼـﻮار ﺳـﺎ‪‬ﻪی ﺳـﻤﻜﯚ ﻟـﻪ‬ ‫ﺷﺎرهﻛﺎﻧﯽ ورﻣ‪ ‬و ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس دێ‪ .‬دواﺗﺮ ﻗﻪ‪‬ی ﭼﻪھﺮﯾﻖ دهﮔﯿﺮێ و ﺑﻪو ﺑﯚﻧﻪوه ﺳﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﺳﻪراﺳﻪری و‪‬ت دا ﺷﺎﯾﯽ دهﮔ‪‬ﺮێ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﭼﻪھﺮﯾﻖ دا ﻛﻪ ﭘ‪‬ﺘﻪﺧﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮه‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑـﺰاﻧﯿﻦ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺑـﺎری ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽﯾـﻪوه ﻟـﻪ ﺳـﻪردهﻣﯽ ﺳﺎﺳـﺎﻧﯿﻪﻛﺎﻧﺪا ﺋـﻪو ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪ ﺷـﺎرۆﭼﻜﻪﯾﻪك ﺑـﻮهو ﭘ‪‬ـﯽ وﺗـﺮاوه "‬ ‫ﺷﻪھﺮهك" دواﺗﺮ ﻧﺎوی ﮔﯚڕاوه ﺑﻪ " ﭼﻪھﺮهك" و ﺋﻪﻣﺠﺎر ﺑﯚﺗﻪ ﭼﻪھﺮﯾﻖ ﯾﺎن " ﭼﺎری" ﺋﻪو ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪ ﻟـﻪ ﻛﯚﻧـﻪوه ﺟ‪‬ﮕـﺎی داﻧﯿﺸـﺘﻨﯽ ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ﺷـﺎزادهو ﭘ‪‬ﻜـﻪوهژﯾﺎﻧﯽ ﻛـﻮردو ﻣﻪﺳـﯿﺤﯿﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﻮه‪ .‬ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺋﺎﺳﻪواری ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽ ﺗ‪‬ﺪا ھﻪن و ﺳﺎ‪‬ﻧﻪ ﻟﻪ ﺷﺎره دوورهﻛﺎﻧﻪوه ﺳﻪرداﻧﯽ دهﻛﺮێ‪ .‬ﺟﯿﺎ ﻟﻪوهش ﻟﻪ ﺑﺎری ھﻪ‪‬ﻜﻪوﺗﻪوه ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ زۆر دژوار ﺑـﻮه ﻛـﻪ ﺑـﻪ رازه ﺑـﻪرد‬ ‫دهوره دراوهو ﭼﯚﻣ‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﺪا ﺗ‪ ‬دهﭘﻪڕێوﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻗﻪ‪‬ی ﻗﺎﯾﻤﯽ ھﻪﺑﻮه‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1930‬دا ﺑﻪرﻟﻪ ﺷﻪھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻮوﻣﻪﻟﻪرزهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰ ﻟﻪ ﭼﻪھﺮﯾﻘﯽ داوهو ﺑﻪ ﺗﻪواوی‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪66 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 66‬‬

‫روﺧﺎﻧﺪووﯾﻪﺗﯽ دواﺗﺮ ﻟﻪ دهﺷﺘﺎﯾﯽﯾﻪك دا ﭼ‪ ‬ﻛﺮاوهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﺑـﻪ دوای ﺷـﻜﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬ﺰهﻛـﺎﻧﯽ دهو‪‬ـﻪت وهدوای دهﻛـﻪون و ﻟــﻪ ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﻧﺎوﭼـﻪی ﺷـﭙﯿﺮاﻧﯽ ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس وهك ﺑــﻪرێ دێ "ﺳـﺎری ﺗـﺎش" و ﻛﻪﻟـﻪڕهش ﻟـﻪ ﮔـﻪ‪‬ﯽ دهرﮔﯿــﺮدهﺑﻦ و‬ ‫ﺳﻪرهﻧﺠﺎم ﺑﻪ ھﯚی ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻧﺎﭼـﺎردهﺑ‪ ‬و‪‬ت ﺑـﻪﺟ‪ ‬ﺑ‪‬ـ‪ ‬و ﭘـﻪﻧﺎ ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﻪ ﺑﺒـﺎ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧـﻪوه دهﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻪر ھـﻪﻣﻮو‬ ‫ﭼﻪكو ﺗﻪﻗﻪﻣﻪﻧﯿﯽ ﺳﻤﻜﯚدا دهﮔﯿﺮێ‪ .‬ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان رهزا ﺧﺎن و ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﻛﻪﻣﺎل ﺋﺎﺗﺎ ﺗﻮرك دا ر‪‬ﻜﻪوﺗﻦ ﻛﺮاوه ﻛﻪ ﭘ‪‬ﻜﻪوه ﺷﯚڕﺷﯽ ﻛﻮردهﻛﺎن ﻟﻪﻧﺎوﺑﻪرن‪.‬‬ ‫ﭘﺎش ﺋﻪو ﺑﻪﺳﻪرھﺎﺗﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1923‬دا ﺳﻤﻜﯚ دهﯾﻪوێ ﻟﻪ ﺗﻮرﻛﯿﻪوه ﺑﯚ ﻻی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮود ﻟﻪ دﯾﻮی ﻋ‪‬ﺮاق ﺑﭽ‪ ‬ﻛﻪ ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪ ﻟﻪ ﺷـﯚڕش دا ﺑـﻮه‪ .‬ﻟـﻪ ر‪‬ﮕـﺎی ھـﺎﺗﻨﯽدا ﻟـﻪ ﺷـﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎوی ﮔﻪﻟﯽ د‪‬ﺮﯾﺎن دهﻛﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﯚﺳﻪی ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن و ژﻧﻪﻛﻪی ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺟﻪواھ‪‬ﺮ و ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪس ﻟﻪ ﭘـﺎر‪‬ﺰهراﻧﯽ دهﻛـﻮژر‪‬ﻦ و‪ ،‬ﺟﯿـﺎ ﻟـﻪوهش دهﺳﺘﺒﻪﺳـﻪر ﺳـﻪروهت و ﺳـﺎﻣﺎﻧ‪‬ﻜﯽ زۆریدا‬ ‫دهﮔﯿﺮێ و ﺑﯚ ﺧﯚی و ﭼﻪﻧﺪ ﺳﻮار‪‬ﻜﯽ رزﮔﺎرﯾﺎن دهﺑ‪‬و دهﮔﻪﻧﻪ "ﺑﻪﺣﺮﻛﻪ"ی ﻧﺰﯾﻚ ھﻪوﻟ‪‬ﺮ‪ .‬ﺋﻪو ﻣﺎوهﯾﻪی ﻛﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ﺑﻪﺣﺮﻛﻪ ﺑﻮو زۆری ھﻪوڵ داوه ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی و ھﺎوﻛﺎری ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﯿﻪﻛﺎن داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪرﻧﺎﻛﻪوێ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﭘﺎش ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﻜﺮدن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮودهوه ـ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﻪ ﭘ‪‬ﺸـﻮازﯾﯿﻪﻛﯽ ﮔـﻪرﻣﯽ ﻟـ‪‬‬ ‫ﻛﺮاوه ـ ﻣﺎوهﯾﻪك ﻻی ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﺑﻮهو زۆری ھﻪوڵ داوه ﻛﻪ ﺗﺎ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮد ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑﻪ ر‪‬ﻜﻪوﺗﻦ ﺑﮕﻪن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻮودی ﻧﻪﺑﻮه‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1924‬ﻛﻪ ﺑﻪرهﺑﻪره ﻧ‪‬ﻮاﻧﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮود ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـﯿﯿﻪﻛﺎن ﺗ‪‬ـﻚ دهﭼـ‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺳـﻪرﻟﻪﻧﻮێ دهﮔﻪڕ‪‬ﺘـﻪوه ﺗﻮرﻛﯿـﻪو ﭘـﺎش ﺳـﺎ‪‬ﻚ ﺑـﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨـﯽ ﻣﺎﻧـﻪوه‪ ،‬ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ رهزا ﺷـﺎ‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی دهﮔﺮێ و داوای ﺋﻪوه دهﻛﺎ ﻛﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﮫ‪‬ﻦ ﻟﻪ ﺳﻪر ﻣ‪‬ﻚ و ﻣﺎ‪‬ﯽ ﺧﯚی داﻧﯿﺸ‪ ،‬ﺋﯿﺘﺮ ﺳﻪر ﺑـﯚ ﺷـﺎ دادهﻧـﻮ‪‬ﻨ‪ .‬رهزا ﺷـﺎ داواﻛـﺎرﯾﯽ ﺳـﻤﻜﯚ ﻗﺒـﻮوڵ دهﻛـﺎو ﺳـﻤﻜﯚ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1925‬‬ ‫دهﮔﻪڕ‪‬ﺘﻪوه دﯾﻮی ﺋ‪‬ﺮان‪ .‬ھﻪر ﻟﻪو ﺳﺎ‪‬ﻪدا رهزا ﺷﺎ ﺳﻪرداﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ دهﻛﺎ‪ .‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ ھﺎﺗﻨﯽ رهزا ﺷﺎ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ ﺧﯚی و ‪ 500‬ﺳﻮاری ﭼﻪﻛـﺪاری ﺷـﻜﺎﻛﻪوه ﭘ‪‬ﺸـﻮازی ﻟـﻪ رهزا ﺷـﺎ دهﻛـﺎ‪ .‬ﺷـﺎ‬ ‫ﺑﻪ دﯾﺘﻨﯽ ﺋﻪو دﯾﻤﻪﻧﻪ زۆر دهﺗﺮﺳ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﺎزه ﻓﺎﯾﺪهی ﻧﻪﺑﻮو‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻛﻪوﺗﻪ ﺑﯿﺮی ﺋﻪوه ﻛﻪ ﭼﯚن ﺧﯚی ﻟﻪو ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﻪ دهرﺑﺎزﺑﻜﺎ‪ .‬ﺗﻪدﺑﯿﺮهﻛﻪ ﺋﻪوه ﺑﻮو ﻛﻪ ﺋﻪو ﺷﻪوه ﻧﻪﻓـﻪر‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﻧﺰﯾﻜﯽ ﺧﯚی ڕاﺳﭙﺎردوه ﻛﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚ ﯾﺎری ﺗﻪﺧﺘﻪ ﺑﻜﻪن و ﻟﻪ ﺳﻪر ﯾﻪك ﺑﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﺪۆڕ‪‬ﻨﻦ ﺗﺎﻛﻮو ھﻪم ﺳﻤﻜﯚ ﺳﻪرﮔﻪرم ﺑﻜﻪن و ھﻪﻣﯿﺶ ﺗـﻮوڕهی ﻧﻪﻛـﻪن ﺗـﺎ ﺧﯚﯾـﺎن رزﮔـﺎر ﺑﻜـﻪن‪.‬‬ ‫ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ رهزا ﺷﺎ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ھﺎﺗﻨﯽ ﺑﻪرهﺑﻪﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﯚی رزﮔﺎر دهﻛﺎو ﺳﻤﻜﯚش ھﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ز‪‬ﺮﯾﻨﯽ ﻟﻪ ﻛﯿﺲ دهﭼ‪ ‬و دواﯾﻪ ﺑﯚ ﺧﯚﺷﯽ ﮔﻮﺗﻮوﯾـﻪﺗﯽ ﻛـﻪ ﭼـﯚن ﺷـﻪﻗﻢ ﻟـﻪ ﺑـﻪﺧﺘﯽ ﺧـﯚم دا و‪،‬‬ ‫رهزا ﺷﺎم ﻧﻪﻛﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺋﯿﺪی ﭼﯽ ﺑﻪ ﺳﻪرم ﺑ‪ ‬ھﻪﻗﯽ ﺧﯚﻣﻪ‪ .‬ﭘﺎش ﺳﺎ‪‬ﻚ ﻟﻪو ﺳﻪرداﻧﻪ واﺗﻪ ‪ 1926‬ﺳﻤﻜﯚ ﺳﻪرﻟﻪﻧﻮێ ﭘﻪﻻﻣﺎری ﺷﺎری ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس و دهوروﺑـﻪری دهدا‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺳـﻪرﻧﺎﻛﻪوێ‬ ‫و دﯾﺴﺎن ﻧﺎﭼﺎردهﺑ‪ ‬ﺑﯚ دﯾﻮی ﺗﻮرﻛﯿﻪ ﭘﻪﻧﺎ ﺑﺒﺎ و ﻟﻪوێ دهﮔﯿﺮێ و رهواﻧﻪی ﻋ‪‬ﺮاق دهﻛﺮێ‪.‬‬ ‫ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1927‬ﺟــﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜــﻪ ﻟـﻪ ﻋ‪‬ﺮاﻗــﻪوه دهﮔﻪڕ‪‬ﺘــﻪوه دﯾـﻮی ﺗﻮرﻛﯿــﻪ و ﭘــﺎش ﺳــﺎ‪‬ﻚ واﺗـﻪ ‪ 1928‬ﺟــﺎر‪‬ﻜﯽﺗﺮ دهﮔﻪڕ‪‬ﺘــﻪوه ﻋ‪‬ـﺮاق ﺋــﻪو ﻛﺎﺗــﻪ رهزا ﺷـﺎ داوای ﻟــﻪ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﻋ‪‬ــﺮاق‬ ‫ﻛﺮدﺑﻮو‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺗﻪﺣﻮﯾﻞ ﺑﺪهن‪.‬ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ رهوﺷ‪‬ﻜﯽ زۆر ﺷﭙﺮزهوه ﺑﯚ ﻣﺎوهی ‪ 2‬ﺳﺎڵ ﻟﻪ ﺳﻨﻮورهﻛﺎﻧﺪا ژﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪﺳﻪرﺑﺮدوهو ﺳﻪرهﻧﺠﺎم ﻟﻪ ﺳﻪر وادهی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎنو ﺑﻪ ھـﯚی‬ ‫ﺋﻪو ﺑﻮوﻣﻪﻟﻪرزهﯾﻪی ﻛﻪ ﻟﻪ ﭼﻪھﺮﯾﻘﯽ داﺑﻮو‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ دهﮔﻪڕ‪‬ﺘﻪوه دﯾﻮی ﺋ‪‬ﺮان ﺑﯚ وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻛﻪ وادهی ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﭘ‪ ‬داﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪوﯾﺶ وهك ﺟﻪوھﻪر ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺮای ﻓﺮﯾﻮی ﻋﻪﺟﻪﻣـﻪﻛﺎن‬ ‫دهﺧﻮاو دهﻛﻪو‪‬ﺘﻪ داوی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿﻪﻛﺎن و ﻟﻪ ڕ‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪ 21‬ی ژووﺋﻪﻧﯽ ‪ 1930‬دا ﺑﯚ ﺧﯚی و ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺋﺎﻏﺎی ھﻪرﻛﯽ‪ ،‬ﺷﻪھﯿﺪ دهﺑـﻦ و ﺧﯚﺳـﺮهوی ﻛﻮڕﯾﺸـﯽ ﺑـﻪ ﺑﺮﯾﻨـﺪاری ﺑـﯚ ﺗﻮرﻛﯿـﻪ ﭘـﻪﻧﺎ‬ ‫دهﺑﺎ‪ .‬ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺳﻤﻜﯚ ﭘﺎش ‪ 20‬ﺳﺎڵ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪ دژی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻗﺎﺟﺎڕهﻛﺎن و رهزا ﺷﺎی ﭘﻪھﻠﻪوی‪ ،‬ﺷﻪھﯿﺪﺑﻮو‪ .‬ﺗﻪرﻣﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ رۆژ ﺑﻪ ﺷـﺎرهﻛﺎﻧﺪا ﮔ‪‬ـ‪‬دراوه ﺗـﺎ ﺧـﻪ‪‬ﻜﯽ ﭘـ‪‬‬ ‫ﭼﺎوﺗﺮﺳ‪‬ﻦ ﺑﻜﺮێ‪.‬‬ ‫ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ‪:‬‬ ‫ﻟــﻪ ﯾﺎدﻛﺮدﻧــﻪوهی ﺷــﻪھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك دا و‪‬ــ‪‬ای داﻧﻪواﻧــﺪﻧﯽ ﺳــﻪری ر‪‬ــﺰ و وهﻓــﺎداری ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪ ﮔﯿــﺎﻧﯽ ﻧــﻪﻣﺮی ﺋــﻪو ﺷــﻪھﯿﺪهو ھــﻪﻣﻮو ﺷــﻪھﯿﺪاﻧﯽ ر‪‬ﺒــﺎزی ﺳﻪرﺑﻪﺳــﺘﯿﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهﻛﻪﻣﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺳﻪروهرﯾﯿﻪﻛﯽ ھﻪﺗﺎ ھﻪﺗﺎﯾﯽﯾﺎن ﺑﯚ ﻧﻪﺗﻪوهﻛـﻪﯾﺎن ﺗﯚﻣـﺎرﻛﺮدوه‪ ،‬د‪‬ﻨﯿﺎﯾـﺎن دهﻛـﻪﯾﻦ ﻛـﻪ ﺋـﺎ‪‬ی ﺧـﻪﺑﺎﺗﯿﺎن ﺗـﺎ ﺳـﻪرﻛﻪوﺗﻦ ﺷـﻪﻛﺎوه دهﺑـ‪‬و ﺋﺎواﺗـﻪ‬ ‫ﺧﻮازﯾﻦ ﻟﻪ داھﺎﺗﻮوﯾﻪﻛﯽ ﻧﺰﯾﻚ دا داری ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻗﺎزی ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد‪ ،‬د‪ .‬ﻗﺎﺳﻤﻠﻮو و د‪ .‬ﺷﻪرهﻓﻜﻪﻧﺪی و ھﻪﻣﻮو ﺷﻪھﯿﺪاﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت ﺑﻪرﺑﺪاو ﺋﻪو ﻛﺎﺗﻪ ﭘﻪﯾﻜﻪری ھـﻪر‬ ‫ﻛﺎم ﻟﻪو ﺷﻪھﯿﺪاﻧﻪ ﻟﻪو ﺷﻮ‪‬ﻨﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﺋﻪو ﺷﻪھﯿﺪاﻧﻪ ﺳـﺎ‪‬ﻪھﺎ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻧﺎﺳـﻨﺎﻣﻪی ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﺑﻮوﻧﯿـﺎن و داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ﺧـﻪﺑﺎﺗﯿﺎن ﺑـﯚ ﻛـﺮدوه‪ ،‬ﺳـﺎز‬ ‫ﺑﻜﺮێو ﻣﻪزاری ﺋﻪو ﺳﻪرﻛﺮده ﻗﺎرهﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ زﯾﺎرهﺗﮕﺎی ﺋﻪوﯾﻨﺪاراﻧﯽ ر‪‬ﮕﺎی رزﮔﺎری و ﺳﻪرﺑﻪﺳﺘﯿﯽ ﻛﻮردو ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ھﯿﻮاﯾﻪ‬ ‫* ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎده ﻛﺮدن و ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﺋﻪو ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ ﻟﻪم ﺳﻪرﭼﺎواﻧﻪ ﻛﻪ‪‬ﻚ وهرﮔﯿﺮاوه‪:‬‬ ‫* ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ‪ ،‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﻣﺤﻪﻣﻤﻪد رهﺳﻮوڵ ھﺎوار‬ ‫* ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان و ﺗﺎرﯾﺦ ھﺠﺪه ﺳﺎﻟﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‬ ‫* ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺟﻨﺒﺶ ھﺎی ﻣﻠﯽ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ‪ :‬د‪ .‬ﺻﺎدق ﺷﺮﻓﻜﻨﺪی ) ﺳﻌﯿﺪ ﺑﺪل(‬ ‫وﺗﻮو‪‬ﮋه ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺷﺎرهزا ﻟﻪ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ‬ ‫‪29‬ی ﺟﯚزهرداﻧﯽ ‪1386‬‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻣﯿﺪﯾﺎ‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪67 :‬‬

‫‪Page : 67‬‬

‫ﺑﺎوﻛﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛﻮرد‪ ,‬ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك‬ ‫ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ‪ :‬رۆژی ﻛﻮرد‬ ‫ﺋ‪‬م ﺗ‪‬ﻜﯚﺷ‪‬رە ﮔ‪‬ورەﯾ‪‬ی ﻛﻮرد ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋوودا ﺑ‪) ‬ﺳﻤﻜﯚ( ﻧﺎﺳﺮاوە ﻧﺎوی ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ﻛﻮڕی ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﭘﺎﺷﺎی ﻛﻮڕی ﻋ‪‬ﻟﯿﺨﺎﻧﯽ ﻛـﻮڕی ﺋﯿﺴـﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏـﺎی ﺷـﻜﺎﻛ‪ ‬و ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﻛ‪‬ﯾـﺎن ﻟ‪‬د‪‬ـﺮ‬ ‫زەﻣﺎﻧ‪‬وە ﮔ‪‬ورەو دەﺳ‪‬ﺗﺪاری ﺧ‪‬ﯽ ﺷﻜﺎك ﺑﻮون‪.‬‬ ‫رﺳﺘ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر ﭘﺮ ﻣﺎﻧﺎی ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﻣﺎﻧ‪ ‬وەك ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ی و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﺧـﻮازﯾﯽ ﻛـﻮرد‬ ‫ﺑﯿﭙﺎر‪‬ﺰﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬در‪‬ــﮋەی ﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛــﺪا ﻛ‪ ‬ﺑــﯚ زەﻓ‪‬روﻟــﺪەوﻟ‪ ‬ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺑﺎﺳــﯽ ﺳــ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ زۆر‬ ‫ﺑﭽﻮوﻛﺘﺮ ﻟ‪ ‬ﻛﻮردی ﻛﺮدوە‪ ،‬دە‪‬ـ‪ ” :‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـﻮردﯾﺶ ﻧ‪‬ﺗـﻮاﻧ‪ ‬ﻣـﺎﻓﯽ ﺧـﯚی ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان‬ ‫ﺑﺴﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﻨﺪەﺳﺘﯽ و ﻛﯚﯾﻠ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﺎﺷﺘﺮه”‪.‬‬ ‫ﺳـــﻤﻜﯚ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1875‬ی زاﯾﯿﻨـــﯽ ﻟ‪‬داﯾـــﻚ ﺑـــﻮوە و ﭘـــﺎش ﻣﺮدﻧـــﯽ ﺑـــﺎوﻛﯽ و ﺟ‪‬ﻋـــﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏـــﺎی‬ ‫ﺑﺮای‪،‬ﺳــ‪‬رﻛﺮداﯾ‪‬ﺗﯽ ﺧــ‪‬ﻛ‪‬ی ﺧــﯚی ﮔﺮﺗــﯚﺗ‪ ‬دەﺳــﺖ و ﻟ‪‬دوای ﺟ‪‬ﻧﮕــﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣــﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯿﯿ‪‬وە‬ ‫ھﺎﺗﯚﺗ‪ ‬ﻛﯚڕی ﺧ‪‬ﺑﺎت و ﻛﻮرداﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬وە‪.‬‬ ‫ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧــــﺪە ﻟ‪‬ﺳــــﺎ‪‬ﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕــــﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣــــﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿــــﺪا ﺳــــﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ھــــﯿﭻ ﭼــــﺎﻻﻛﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــــﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﺷﺪارﯾﻨ‪‬ﻛﺮد ﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ روﺳـﯿﺎ ﮔﺮﺗﯿـﺎن و دوورﯾـﺎن ﺧﺴـﺘ‪‬وە ﺑـﯚ ﺷـﺎری)ﺗﻔﻠـﯿﺲ( و‬ ‫دواﺗﺮ ﺋﺎزادﯾﺎن ﻛﺮدﺑ‪‬و ﻣ‪‬رﺟ‪‬ی ﻟ‪‬ﺷﺎری)ﺧﯚی( داﺑﻨﯿﺸ‪‬ﻮ ھﯿﭻ ھ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﻚ دژﯾﺮووﺳ‪‬ﻛﺎن ﻧ‪‬ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ .‬ﻛ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧﮕﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎت ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك وەك ﺳ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ‬ ‫ﻧــﺎوی دەرﻛــﺮد و ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﻨــﺎو داﻣ‪‬زراﻧــﺪﻧﯽ دەوﻟ‪‬ﺗ‪‬ﻜــﯽ ﻛﻮردﯾــﺪا‪ ،‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1919‬ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺑ‪‬رﭘــﺎﻛﺮد و ﮔ‪‬ﻟــ‪ ‬ﻧــﺎوﭼ‪‬ی ﮔﺮﻧﮕــﯽ ﺧﺴــﺘ‪ ‬ژ‪‬ﺮﻛــﯚﻧﺘ‪‬ۆ‪‬ﯽ ﺧــﯚﯾ‪‬وە‪ ،‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠــﺎﻣﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﺷﻜﺮﻛ‪‬ﺸﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﮔ‪‬ورەی ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺳﻤﻜﯚ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮو ﭘﺎﺷ‪‬ﻛﺸ‪ ‬ﺑﻜﺎت و ﭘ‪‬ﻧﺎ ﺑ‪‬ر‪‬ﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ر ﺗﻮرﻛﯿﺎ‪.‬‬ ‫ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪1924‬ﺑ‪‬ﺑ‪‬ﯾـــﺎر‪‬ﻜﯽ ﻟ‪‬ﺒـــﻮردن ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﺋ‪‬ـــﺮان و ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1926‬ﺟـــﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﺷﯚڕﺷـــﯿﺒ‪‬رﭘﺎﻛﺮدەوە‪ .‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬ﻣﺠﺎرەﺷـــﯿﺎن ﺷﯚڕﺷـــ‪‬ﻛ‪‬ﯾﺘ‪‬ﻚ ﺷـــﻜﺎو ﻣـــﺎوەﯾ‪‬ك ﻟ‪‬ﺗﻮرﻛﯿـــﺎدا ﺑ‪‬دەﺳـــﺖ‬ ‫ﺑ‪‬ﺳ‪‬رﯾﻤﺎﯾ‪‬وە‪ .‬ﭘﺎش ﺋﺎزاد ﻛﺮدﻧﯽ ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﺋ‪‬ﺮان و ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1930‬ﺑ‪‬ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜـﯽ ﻛﺎرﺑ‪‬دەﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬وﺳـﺎی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬ﺷـﺎری ﺷـﻨﯚ ﺷـ‪‬ھﯿﺪ ﻛـﺮا‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ﺷﯚڕﺷـ‪‬ﻛ‪‬ی ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎی ﺷـﻜﺎك‬ ‫ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎت ﻛ‪ ‬ﯾﺎﻧﺰە ﺳﺎڵ در‪‬ﮋەی ﻛ‪‬ﺸﺎ‪.‬‬ ‫رەﻧﮕ‪ ‬ھﯿﭻ ﺳ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪‬ﻛﯽ ﻛﻮرد‪ ،‬ھ‪‬ﻨﺪەی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﻧ‪‬ﻛ‪‬وﺗﺒ‪‬ﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ر ڕق و ﻛﯿﻨ‪‬ی دوژﻣﻨـﺎن و داﮔﯿﺮﻛ‪‬راﻧـﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧ‪‬وە‪ .‬ﻟ‪‬ﻧﻮوﺳـﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎﻧـﺪا‪ ،‬ﮔ‪‬ﻟ‪‬ـﻚ وﺷـ‪‬ی دز‪‬ـﻮ و‬ ‫ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧ‪‬ﯾﺎن ﻟ‪‬دژی ﺑ‪‬ﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎوە و ﺑ‪ ‬ﭼ‪‬ﺗ‪ ‬و ﺑﻜﻮژ و ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮋ و دڕﻧﺪە ﻧ‪‬ﻮﯾﺎن ﺑﺮدووە‪ .‬ھﯚی ﺋ‪‬وەش ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾ‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺳ‪‬رﺑﺎزﯾﯽ زۆر ﮔ‪‬ورەی ﺑ‪ ‬دەﯾﺎن ژﻧ‪‬را‪‬ـﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ‬ ‫و ﺋ‪‬وروﭘـﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨـﺎ‪ ،‬ﺑ‪‬ﭼ‪‬ﺷــﻨ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﻟ‪‬ﭘـ‪‬ووزە و ﺳ‪‬رﺷــﯚڕﯾﯿ‪‬وە ﻟ‪‬ﺑ‪‬ری ھ‪‬ـﺪەھﺎﺗﻦ‪ ،‬ﯾــﺎن ﻻﺷـ‪‬ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﮔﯚڕەﭘــﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕـﺪا ﺑ‪‬ﺟ‪‬ــﺪەﻣﺎن‪ .‬ﺋ‪‬و ﺋ‪‬ﻓﺴـ‪‬راﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺧﻮ‪‬ﻨــﺪﻧﮕ‪ ‬و‬ ‫زاﻧﺴــﺘﮕ‪‬ی ﺳــ‪‬رﺑﺎزﯾﯽ ﻣــﯚد‪‬ﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺳــ‪‬ردەﻣ‪‬دا ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸــﺘﺒﻮون‪،‬ﯾ‪‬ك ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﯿــﺎن ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣــﺒ‪‬ر ﺋــﺎزاﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ھ‪‬ــﺰی ﻛــﻮرد و‪ ،‬ﺷــﺎرەزاﯾﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕــﯽ و دﻟ‪‬ــﺮی ﺳــﻤﻜﯚی ﺳــ‪‬رﻛﺮدەدا ﺑ‪ ‬ﭼﯚﻛــﺪا‬ ‫دەھــﺎﺗﻦ‪ .‬ھ‪‬روەھــﺎ ﺳــﻤﻜﯚ‪ ،‬ر‪‬ﺒــﺎز‪‬ﻜﯽ رۆﺷــﻨﯽ ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەم ﺧ‪‬ﺑﺎﺗ‪‬ﻛ‪‬ﯾــﺪا ﮔﺮﺗﺒــﻮوەﺑ‪‬ر و‪ ،‬ھ‪‬و‪‬ــﯽ داﻣ‪‬زراﻧــﺪﻧﯽ دەو‪‬ﺗــﯽ ﻛــﻮردﯾﯽ دەدا و‪ ،‬ﺧــﻮ‪‬ﻨﯽ رۆ‪‬ی ﻛــﻮردی ﺑ‪ ‬ﻓﯿــ‪‬ۆ ﻧ‪‬دەدا ﺑــﯚ‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺳﻨﻮوری ﻧﮕﺮﯾﺴﯽ داﮔﯿﺮﻛ‪‬ران و‪ ،‬ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺑ‪‬رژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی و ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﻛ‪‬ی و‪ ،‬وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﻠ‪‬وﭘﺎﯾ‪‬ی ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻛ‪ ‬داﮔﯿـﺮﻛ‪‬ران ﭘ‪‬ـﯽ ﺑﺒ‪‬ﺧﺸـﻦ‪ .‬ﺋـﺎوات و ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﺳـﻤﻜﯚ‪،‬‬ ‫رزﮔﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻮو ﻟ‪ ‬ﻛﯚﯾﻠ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺑﻨﺪەﺳﺘﯽ و‪ ،‬داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯿﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮردی ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﺗﺎﺳ‪‬ری ﺧﺎﻛﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧ‪‬ﻛ‪‬ی‪ ،‬ﺋ‪‬وەﺷﻠ‪‬ﻻﯾ‪‬ك ﻣﺎﯾ‪‬ی د‪‬ﺨﯚﺷﯽ و ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﮔ‪‬ﻟـﯽ ﻛـﻮرد ﺑـﻮو‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳـــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻛـــﯽ دﯾـــﻜ‪‬وە‪ ،‬ﺗـــﺮس و ﭘ‪‬ژارەی ﺧﺴـــﺘﺒﻮوە د‪‬ـــﯽ ھ‪‬ﻣـــﻮو داﮔﯿـــﺮﻛ‪‬ران و ھ‪‬ﻣـــﻮو دەو‪‬ﺗ‪‬ﻛـــﺎﻧﯽ ﮔ‪‬ورەی ﺋ‪‬و ﺳـــ‪‬ردەﻣﻪ ‪-‬وەك رووس و ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ـــﺮان و‬ ‫ﻟ‪‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛ‪‬دا ﺷﻮ‪‬ﻦ ﺑ‪‬رژەوەﻧﺪی و ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗﯽ داﮔﯿﺮﻛ‪‬راﻧ‪‬ی ﺧﯚﯾﺎن ﻛ‪‬وﺗﺒﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬رﻣ‪‬ی ﺳ‪‬رﻛ‪‬وﺗﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺪا‪ ،‬ﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك ﺑﯚ ﻓ‪‬رﻣﺎﻧﺪەی ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟ‪ ‬ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﻧ‪‬ﻮی زەﻓ‪‬روﻟﺪەوﻟ‪ ‬دەﻧﻮوﺳ‪ ‬و‪ ،‬ﺗ‪‬ﯿﺪا دە‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫"ﺋ‪‬ﻮە ﺑﺒﯿﻨﻦ‪ ،‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﻛﺎﻧﯽ ﺑﭽﻮوﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﻛ‪ ‬ژﻣ ﺎرەﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـﻮرد زۆر ﻛ‪‬ﻣﺘـﺮە‪ ،‬ﭼﻠـﯚن ﺗﻮاﻧﯿﯿـﺎن ﻣـﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ ﮔ‪‬ورەی وەﻛﺌ‪‬ﻤـﺎن ﺑﺴـﺘ‪‬ﻨﻦ و‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ‬ ‫ﺑﮕ‪‬ن‪ .‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮردﯾﺶ ﻧ‪‬ﺗﻮاﻧ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚی ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان ﺑﺴﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﻨﺪەﺳﺘﯽ و ﻛﯚﯾﻠ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﺎﺷﺘﺮە*"‪.‬‬ ‫دﯾﺎرە ﺳﻤﻜﯚ ﺑ‪ ‬ﭘﯿﻼﻧـﯽ دوژﻣﻨـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد و ﻧ‪‬ﯾـﺎرا ﻧﯽ‪ ،‬ﺷـ‪‬ھﯿﺪ ﻛـﺮا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻧ‪‬رﯾﺘـﯽ ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯿﺨﻮازی و دەو‪‬ﺗﺨـﻮازﯾﯽ ﺋ‪‬م ﺳـ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭘـﺎش ﺳـ‪‬دەﯾ‪‬ك ھ‪‬ر ﺑـﯚ ﻛـﻮرد ﺗـﺎزەﯾ‪ ‬و‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﯽ ﺑﯚ دەدەﯾﻦ‪.‬‬ ‫*ﻟ‪ ‬دەﻗﯽ ﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك ﻛ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺑﯚ زەﻓ‪‬رودەو‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻓ‪‬رﻣﺎﻧﺪەی ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮو ﻟ‪ ‬ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺳﯿ‪‬ﺗﯽ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪68 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 68‬‬

‫ﻧ‪‬وەی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺑﯚ ﺧﻪﺑﺎت‪ :‬ﻣﺎﻧ‪‬وەی ﺋ‪‬م ﺋﺎزادی و دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯿ‪‬ی ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻣ‪‬زﻧ‪‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ‪ -‬ڕەوا د‪‬ﺸﺎد‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﭼﺎو‪‬ﻚ ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋووی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑﺨﺸ‪‬ﻨﯿﻦ‪ ،‬دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﺷﯚڕش و ڕووﺑ‪‬ڕووﺑﻮوﻧ‪‬وەی دوژﻣﻨـﺎن و ﺑ‪‬رﮔـﺮی ﻛـﺮدن ﻟ‪ ‬ﺧـﺎك ﺑ‪‬ردەواﻣـﯽ ھ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬و ﭘ‪‬ﻨﺎوەﺷـﺪا ﺧ‪‬ـﻚ و ﺳـ‪‬رﻛﺮدەو‬ ‫ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ەﻛﺎن ﺧﻮ‪‬ﻨﯿﺎن ﺑ‪‬ﺧﺸﯿﻮەو ﺋﺎوارەو دەرﺑ‪‬دەر ﺑﻮون‪ ،‬ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴـﺘ‪‬م‪ ،‬ﯾ‪‬ﻛـ‪‬ﻜ‪ ‬ﻟ‪‬و‬ ‫ﺷﯚڕﺷ‪ ‬ﮔ‪‬وراﻧ‪ ،‬ﻛ‪ ‬دوای ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك ﺑ‪ ‬ﭘـﯿﻼن ﺷـ‪‬ھﯿﺪ ﻛـﺮاوەو ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﻛ‪‬ﺷـﯿﺎن ﻟ‪‬ﻜـﺪاﺑ‪‬اون و ﺋـﺎوارەو دەرﺑ‪‬دەر‬ ‫ﺑﻮون‪ .‬ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺗﯿﺸﻚ ﺧﺴﺘﻨ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺷﯚڕﺷ‪‬و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی و ﻛﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ و ڕووداوی ﺷ‪‬ھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﺋ‪‬م‬ ‫ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾ‪‬ﻣﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑ‪‬ڕ‪‬ﺰ ﻋ‪‬ﻟﯽ ﺗﺎھﯿﺮﺧﺎن ﺷﻜﺎك ﻛ‪ ‬ﻧ‪‬وەی ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎﻛ‪ ‬ﺳﺎزﻛﺮدووە‬ ‫* ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺳ‪‬دەی ﺑﯿﺴﺘ‪‬م ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺳ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬ﻮە وەﻛﻮ ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ی ﺋ‪‬و ﺳـ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪ ‬ﭼـﯚن‬ ‫ﺳ‪‬ﯾﺮی ﺋ‪‬و ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ی ﻛﻮرد دەﻛ‪‬ن؟‬ ‫* ﺳﻤﻜﯚ دوای ﺑﺮاﻛ‪‬ی دەﺳﺘﯽ ﺑ‪ ‬ﺷﯚڕش ﻛﺮد‪ ،‬ﺟ‪‬ﻋﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏﺎی ﺑـﺮای ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1905‬ﺑ‪‬ﻧـﺎوی ﮔﻔﺘﻮﮔـﯚو داﻧﯿﺸـﺘﻦ ﺑ‪‬‬ ‫ﺧﯿﺎﻧ‪‬ت ﻛﻮﺷﺘﯿﺎن‪ ،‬دوای ﺋ‪‬و ڕووداوە‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ‪ 19‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ﭼﻮوە ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺟ‪‬ﻋﻔ‪‬ر ﺋﺎﻏﺎی ﺑـﺮای و‪ ،‬ﻟ‪ 1907 ‬دەﺳـﺘﯽ‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺷﯚڕش ﻛﺮد‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻛﺎﺗ‪‬ی ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ دەﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜﺮد‪ ،‬ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ﻛ‪ ‬ﺑﯚ ﻛﻮرد ﻧﺎﺳﻚ ﺑﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﺷ‪‬ڕی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯽ ﺟﯿﮫـﺎن ﺑـﻮو‬ ‫و ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ی ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗـﻮرك ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺑـﻮو‪ ،‬ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻋﻮﺳـﻤﺎﻧﯽ ﺑـﻮاری ﺷﯚڕﺷـﯽ ﻧ‪‬دەدا‪ ،‬دواﺗـﺮ ڕووس ھـﺎﺗ‪ ‬ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺳ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ھ‪‬رﺳ‪ ‬ﭘﺎرﭼ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜﺮد‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺷﯚڕﺷـﮕ‪ ‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑـﺎب و ﺑـﺎﭘﯿﺮاﻧﯽ ﺷﯚڕﺷـﯿﺎن ﻛﺮدﺑـﻮو‪ ،‬ﺑ‪ ‬در‪‬ﮋاﯾـﯽ ﻣـﺎوەﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر‬ ‫ﻟ‪‬ﻨ ‪‬ﮔ‪‬ڕاﺑﻮون دوژﻣﻦ ﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺗـﻮاﻧﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـ‪‬ردەم ﺑـ‪‬وات و ﺷـﯚڕش ﺑﻜـﺎت‪ ،‬دۆﺧـﯽ ﻧـﺎوﭼ‪‬ی ڕۆژھ‪‬ﺗـﯽ ﻧﺎوەڕاﺳـﺖ و ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ب ﻧـﺎﺧﯚش ﺑـﻮو‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﺗﻮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬رم و ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬وﺗﻮو ﺑﻜﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ 1907 ‬دەﺳﺘﯽ ﺑ‪ ‬ﺷﯚڕش ﻛﺮد ﺗﺎ ﻟ‪ 1930 ‬ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﺑﻮو‬ ‫* ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪ ﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳ‪‬رﻛﺮدەو ﺷﯚڕﺷﯽ ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼﯚن ﺑﻮو؟‬ ‫* ﻣﻦ ﺋ‪‬وە وەﻛﻮ ﺋ‪‬وە دە‪‬ﻢ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋوو ﺧﻮ‪‬ﻨﺪووﻣ‪‬ﺗ‪‬وە‪ ،‬ﻧ‪‬ك وەك ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧـﺎﻧ‪‬ت ﻣـﻦ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژﻣـﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر ﻛ‪‬س ﻟ‪‬واﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـﻤﻜﯚ ﭘ‪‬ﺸـﻤ‪‬رﮔ‪ ‬ﺑـﻮوﻧ‪‬و‬ ‫ﻟ‪‬ﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻮوﻧ‪ ‬ﻣﻦ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﻢ ﻟ‪‬ﮔ ‪‬ﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻻﭘ‪‬ڕەﯾ‪‬ﻛﯿﺸﻢ ﻧﻮوﺳﯽ ﺑ‪‬م ﭼﺎپ ﻧ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯿﻦ راﺑ‪‬ر ﺑﻮوە ﻛ‪ ‬ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾ‪‬ﺗﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺑ‪‬رﺑ‪‬و ﻟ‪ ‬ھ‪‬رﺳ‪ ‬ﭘـﺎرﭼ‪‬ی‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻜـﺎت‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻣـﻮو ﺳـ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿـﺎ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ھ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑ‪‬درﺧﺎﻧﯿ‪‬ﻛـﺎن و ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻋ‪‬ﺷـﯿﺮەﺗﯽ ﺣ‪‬ﺳـ‪‬ﻧﺎ و ﺟﺒـﺮا ﻛ‪ ‬ﺳـ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧﯿﺎن ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫دواﺗﺮ ﺷﻜﺴﺘﯿﺎن ﺧﻮارد‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ھﺎوﻛﺎری ﻛـﺮدوون و ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺷﯚڕﺷـﺎﻧ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ ﺟـﺎر ﺳـﻤﻜﯚ ﺷـ‪‬ڕی ﺗـﻮرﻛﯽ ﻛـﺮدووە ﺗ‪‬ﻧـﺎﻧ‪‬ت ژﻧ‪‬ﻛ‪‬ی ﻟ‪‬و ﺷـ‪‬ڕاﻧ‪‬دا ﺷـ‪‬ھﯿﺪ ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬ﻣﯿﺸـ‪‬‬ ‫ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﺷﯚڕﺷــ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻛــﺮدووە‪ ،‬ﻟ‪ ‬در‪‬ــﮋەی ﺋ‪‬و ﺷــ‪‬ڕاﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻛــﺮدووە ﻛــﻮڕ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﻧــﺎوی ﺧ‪‬ﺳــﺮەو ﻛ‪ ‬ﻣــﺎﻣﯽ ﻣــﻦ ﺑــﻮوە ﮔﯿــﺮاوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷــ‪‬ﺦ‬ ‫ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺴـ‪‬ﻻم ﺑـﺎرزاﻧﯽ و دواﺗـﺮ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤـﻮد ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯽ ھ‪‬ﺑــﻮو‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯿﺶ ﺑـﯚ ﻧﻤـﻮوﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺟ‪‬ﻧـﮕ‪‬ڵ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯽ ھ‪‬ﺑــﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﺋﺎزادﯾﺨﻮازاﻧﯽ ﺗ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺰی و ﺋ‪‬واﻧﯽ ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬وﺷﯚڕﺷـﺎﻧ‪ ‬ھ‪‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧـﺎﻧ‪‬ت ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ و‪‬ﺗـﺎﻧﯿﺶ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ھ‪‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑـﯚ ﻧﻤـﻮوﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ رووﺳـﯿﺎ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی‬ ‫ﺑﺎش ھ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺧﯚی ﺷ‪‬ش ﻣﺎﻧﮓ ﻟ‪ ‬رووﺳﯿﺎ ﺑﻮوە ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﺗ‪‬رﺣﯿﻞ ﻛﺮاﺑﻮو‪ ،‬ﯾ‪‬ك دووﺟﺎرﯾﺶ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن رووﺳ‪‬ﻛﺎﻧ‪‬وە داوەت ﻛـﺮاوە‪ ،‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ رووﺳـﯿﺎ زۆر ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺑـﻮو‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﺟ‪‬ﮕﺎی داخ ﺑـﻮو‪ ،‬رووﺳـﯿﺎ ھ‪‬ﻣﻮوﺟـﺎر ﺑ‪ ‬ڕ‪‬ﻜﻜ‪‬وﺗـﻦ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ و ﺗﻮرﻛ‪‬ﻛـﺎن ﻛـﻮردی دەﻓﺮۆﺷـﺖ‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻣـﻮو ﺋ‪‬و ﻧﺎﺧﯚﺷـﯿﺎﻧ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬و‪‬ـﯽ زۆری داوە‪ ،‬رووﺳﯿﺸـﯽ ﭼـﺎك‬ ‫زاﻧﯿﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ھ‪‬ﺑﻮوە و ﻟ‪‬و ﻧ‪‬ﻮەدا ﺷ‪‬ڕو ھ‪‬ﻧﺪێ ﺟﺎر ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬دواﺗﺮ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛﺎﻧﯿﺶ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯽ ھ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وﻛـﺎت‬ ‫ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺮاق ﺑﻮون‪ ،‬ﻟ‪ ‬ر‪‬ﮕـﺎی ﺳـ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھـﺎی ﺷـ‪‬ﻣﺰﯾﻨﯽ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ﺑ‪ ‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰەوە ﻛـﺮدووە‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧـﺎﻧ‪‬ت ﺟﺎر‪‬ﻜﯿـﺎن ﺳـﻤﻜﯚ ھـﺎﺗﯚﺗ‪ ‬ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق و ﻟ‪ ‬ﮔﻮﻧـﺪی ﺑ‪‬ﺣـﺮﻛ‪‬ی‬ ‫ﮔ‪‬ردﯾﯿ‪‬ﻛــﺎن داﻧﯿﺸــﺘﻮوەو ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧــﺪﯾﯽ ﺑ‪ ‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛــﺎﻧ‪‬وە ھ‪‬ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛــﺎن ﺑ‪‬ﻨﯿــﺎن ﭘ‪‬ــﺪاوە ﺑــﯚ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨــﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗ‪‬ــﻚ ﻟ‪ ‬ﻧــﺎوﭼ‪‬ﻛ‪‬دا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺟــ‪‬ﮕ‪‬ی داﺧ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛــﺎن‬ ‫ﻟ‪‬ﺑ‪‬ر ﺑ‪‬رژەوەﻧﺪەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﻨﺎﻧ‪‬ی ﺑ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚﯾﺎن داﺑﻮو ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﯿﺎن ﻧ‪‬ﻛﺮد‬ ‫* ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك ھ‪‬ر ﺑ‪‬وە ﻧ‪‬وەﺳــﺘﺎوە ھ‪‬ــﺰی ﭼ‪‬ﻛــﺪار ﻛﯚﺑﻜــﺎﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜــﻮ ھ‪‬و‪‬ــﯽ داوە ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮاﻧﯿﺶ ﻛﯚﺑﻜــﺎﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺑــﯚ ﻧﻤــﻮوﻧ‪ ‬ﻋ‪‬ﺑــﺪوﻟ‪‬ەزاق ﺑ‪‬درﺧــﺎن‪ ،‬ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك ﺗــﺎ ﭼ‪‬ﻧــﺪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬ﻣ‪‬دا ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﺑﭙ‪‬ﻜ‪‬؟‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪69 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 69‬‬

‫* زەﻣــﺎﻧ‪‬ﻛ‪ ‬زەﻣــﺎﻧﯽ ﭼ‪‬ﻛــﺪاری و ﺷــ‪‬ڕی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣــﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﺑــﻮوە‪ ،‬ھ‪‬ــﺰی ﭼ‪‬ﻛــﺪاری ﻟ‪ ‬ﻧــﺎوﭼ‪‬ﻛ‪‬دا ﺷــﺘ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﻧــﮓ ﺑــﻮو ﻛ‪ ‬ﺳــﻤﻜﯚ ھ‪‬و‪‬ــﯽ ﺑــﯚ داوە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬وەﺷــﺪا ﻟ‪ ‬ﺑــﻮاری‬ ‫رۆﺷﻨﺒﯿﺮی ھ‪‬و‪‬ﯽ زۆری داوە‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧ‪ ‬ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎن ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺮەدا ھ‪‬ﻧـﺪێ ﺑ‪ ‬در‪‬ـﮋی ﺑﺎﺳـﯽ ﻣ‪‬ـﮋووی ﺋ‪‬و ﻛ‪‬ﺳـ‪ ‬دەﻛ‪‬م‪ .‬ﻋﺒـﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬ردﺧـﺎن و ﻣ‪‬ﻣ‪‬داﻏـﺎی ﺑـﺎوﻛﯽ ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ھ‪‬ردووﻛﯿﺎن ﭼﻮوﻧ‪‬ﺗ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳﺘ‪‬ﻧﺒﯚڵ و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑ‪ ‬ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿ‪‬ﻛﺎﻧ‪‬وە ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺑﯚ ﻣ‪‬ﺳـ‪‬ﻟ‪‬ی ﺧـﻮد ﻣﻮﺧﺘـﺎری ﻛـﻮرد ﭼـﻮوﻧ‪‬ﺗ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﻧﺒﯚڵ‪ ،‬واﺗ‪ ‬ﻟ‪‬و ﺳـ‪‬ﻓ‪‬رەدا ﺋ‪‬و دووەو ﭼ‪‬ﻧـﺪ‬ ‫ﻛ‪‬ﺳــ‪‬ﻜﯽ ﺗــﺮ دەﺑــﻦ‪ ،‬دوای ﺋ‪‬وەی ﺑــﺎ‪‬ﯿﯚزی ﺋ‪‬ــﺮان ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﻧﺒﯚڵ ﯾﺎداﺷــﺘ‪‬ﻚ دەدەﻧ‪ ‬ﺣﻜــﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻣ‪‬داﻏــﺎی ﺑــﺎوﻛﯽ ﺳــﻤﻜﯚ دەﮔﯿــﺮێ و دواﺗــﺮ ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬ﺪارە دەدرێ‪ .‬واﺗ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎن ﺑﯚ ﺳ‪‬ردەﻣﯽ ﻣ‪‬ﻣ‪‬داﻏﺎی ﺑﺎوﻛﯽ ﺳﻤﻜﯚ دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬دوای ﺋ‪‬وەی ﺑﺎوﻛﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ﺪارە دەدرێ ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎن روو ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان‬ ‫دەﻛﺎت‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎن ﻟ‪ ‬ﺧﻮی ﺑ‪ ‬ھﺎوﻛﺎری ﺳﻤﻜﯚ رۆژﻧﺎﻣ‪‬ی ﻛﻮردی دەرﻛﺮد‪ ،‬دواﺗﺮ ﺳﻤﻜﯚ رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾـﻜ‪‬ی ﺑ‪‬ﻧـﺎوی رۆژی ﻛـﻮرد ﻟ‪ ‬ورﻣـ‪ ‬دەرﻛـﺮدووە ﻛ‪ ‬ﺗﻮرﺟـﺎﻧﯽ‬ ‫زادە ﺳ‪‬رﻧﻮوﺳ‪‬ری ﺑﻮو‪ ،‬ﻛ‪ ‬ھ‪‬وا‪‬ﯽ رۆژو ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ی رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ و ﺷﺘﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﺑ‪‬ودەﻛﺮدەوە‪ ،‬دواﯾﯽ رووﺳﯿﺎ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬رداﺧﻮازی ﺗﻮرﻛﯿـﺎ و ﺋ‪‬ـﺮان رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ داﺧﺴـﺘﻮوە‪ ،‬واﺗ‪‬‬ ‫ﺳــﻤﻜﯚ دوو رۆژﻧــﺎﻣ‪‬ی دەرﻛــﺮدووە‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ك‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﻛــﯽ دی ﺳــﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻋ‪‬ﺑــﺪوﻟﺮەزاق ﺑ‪‬درﺧــﺎن ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧ‪‬ﯾــﺎن ﻛــﺮدەوە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺷــ‪‬واﻧ‪ ‬و رۆژاﻧ‪ ‬ﺑــﻮو‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺗﯿﭙــﯽ ﻻﺗﯿﻨــﯽ ﻟ‪‬و‬ ‫ﺳ‪‬ردەﻣ‪ ‬دەﺧﻮ‪‬ﻨﺪرا و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﻛﺎﻧﯿﺶ ﻛﻮر دی رووﺳﯿﺎ ﺑﻮون‪ ،‬ﺷ‪‬وان ﻗﻮﺗﺎﺑﯿ‪‬ﻛﺎن ﻓ‪‬ﺮی زﻣﺎﻧﯽ رووﺳﯽ و ﺑ‪ ‬رۆژﯾﺶ زﻣـﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی ﺑ‪ ‬ﭘﯿﺘـﯽ ﻻﺗﯿﻨـﯽ دەﻛـﺮان‪ .‬ﺳـﻤﻜﯚ ھ‪‬ردوو رۆژﻧـﺎﻣ‪ ‬و‬ ‫ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺧ‪‬رﺟﯽ ﺋ‪‬و زەﻛﺎﺗ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬ﻛﯚدەﻛﺮاﯾ‪‬وەو دەدراﯾ‪ ‬ﻣﺰﮔ‪‬وت ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە دەﺑﺮد‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﻧـﮓ ﺑـﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻟ‪‬وە ﮔﺮﻧﮕﺘـﺮ ﺋ‪‬وەﺑـﻮو ﻋ‪‬ﺑـﺪوﻟﺮەزاق و ﺳـﻤﻜﯚ‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯿﺎن داﻣ‪‬زراﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﺗﻮاﻧﯽ ﺗ‪‬واوی ﻋ‪‬ﺷﺎﯾﺮو ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬و ﺧ‪‬ﻜﯽ ھ‪‬رﺳ‪ ‬ﭘﺎرﭼ‪ ‬ﻟ‪‬و ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬دا ﻛﯚﺑﻜﺎﺗ‪‬وە ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻚ ﺑـﻮو ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬و ﺳـ‪‬ردەﻣﺪا ھ‪‬و‪‬ﻜـﯽ ﺗـﺎزە‬ ‫ﺑﻮو ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﻛﯚﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﺟ‪‬ﻣﺎوەر‪ ،‬ھ‪‬ﻣـﻮو ھ‪‬واڵ و دەﻧـﮓ و ﺑﺎﺳـﯽ رۆژھ‪‬ﺗـﯽ ﻧﺎوەڕاﺳـﺖ ﺑ‪ ‬ﺑﺎﺷـﯽ دەﮔ‪‬ﯾﺸـﺘ‪ ‬ﺧ‪‬ـﻚ‪ ،‬زۆرﺑ‪‬ی د‪‬ﮫﺎﺗ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ‬ ‫دەﺳﺘﯽ ﺳﻤﻜﯚﺑﻮو‪ ،‬واﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭼ‪‬ﻣﯽ ﺋﺎراس ﺗﺎ دەﮔﺎﺗ‪ ‬ﺷﻨﯚ‪ ،‬ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﯽ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﻣ‪‬ﮋووﻧﻮوﺳـﺎن ﺳـ‪‬دا ﭘ‪‬ﻧﺠـﺎی ﺧـﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـﺘﯽ ﺳـﻤﻜﯚﺑﻮوە‪ ،‬زۆرﺑ‪‬ی ﺋ‪‬و د‪‬ﮫﺎﺗـﺎﻧ‪‬‬ ‫ﺧ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺴﯿﻤﯿﺎن ھ‪‬ﺑﻮو و ھ‪‬ﻣﻮو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﺎش دەﺳﺘﻜ‪‬وﺗﻮوە‪ ،‬ﻣ‪‬رﻛ‪‬زی ھ‪‬ﻣﻮو ﺑ‪‬ﺴﯿﻤ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬ﻗ‪‬ی ﭼﺎری ﺑﻮوە ﺋ‪‬و ﺷﻮ‪‬ﻨ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﺧﯚی ﻟ‪‬ﯽ ﺑﻮوە‪.‬‬ ‫* ﻟ‪ ‬ڕۆژی ‪21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪1930‬ی زاﯾﯿﻨﯽ ﺋ‪‬و ﺳ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪‬ی ﻛﻮرد ﺑ‪ ‬ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜﯽ ﺷﺎی ﺋ‪‬ﺮان ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﻛﺮا‪ ،‬ﺋ‪‬ﻮە وەﻛﻮ ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ی ﺳـﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك چ زاﻧﯿـﺎرﯾﯿ‪‬ك ﻟ‪‬و ﺑـﺎرەﯾ‪‬وە ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺷـﯽ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨ‪‬ر دەﻛ‪‬ن؟‬ ‫* ﺟ‪‬ﮕﺎی داﺧ‪ ‬ﻛ‪ ‬ژﻣﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر ﻛﻮرد ﺑ‪ ‬ﺧﯿـﺎﻧ‪‬ت ﻛـﻮژراون‪ ،‬ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﮔ‪‬ﻟ‪‬ﻛـﯚﻣ‪‬ﻛﯿ‪‬ﻛﯽ ﻟ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺳـ‪‬رەﺗﺎ زۆرﺑ‪‬ی ﻋ‪‬ﺷـﯿﺮەﺗﯽ ﺷـﻜﺎك و ﺋ‪‬واﻧـﯽ ﺗـﺮ ﺑ‪‬ﻻی ﺧﯚﯾـﺪا‬ ‫ﺧﺴﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﮔ‪‬ورە ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺳﻤﻜﯚ ﻛﺮا‪ ،‬ھ‪‬م ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗ‪‬وە ھ‪‬م ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﺧـﯚﯾﯽ و ﻋ‪‬ﺷـﯿﺮەﺗﯽ ﻋ‪‬ﺑـﺪۆﯾﯽ ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ دەﻣ‪‬ﻨ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬دواﺗـﺮ‬ ‫ﺷ‪‬ڕی ﮔ‪‬ﻟ‪‬ﻚ ﻗﻮرس ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﻣﺎﻛﯚ ﺗﺎ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق رووﯾـﺪا و زەرەر‪‬ﻜـﯽ ﮔ‪‬ورە ﺑ‪‬ھ‪‬ـﺰی ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ت ﻛ‪‬وت‪ ،‬ﺳـﻤﻜﯚش ﺷﻜﺴـﺘﯽ ﺧـﻮارد ﺑ‪‬رەو ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق ھـﺎت‪ ،‬ﻣ‪‬ـﮋوو‬ ‫زۆرﺷـﺖ دە‪‬ــ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬وەی ﻣــﻦ دەﯾ‪‬ــ‪‬ﻢ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر زاری ﺋ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻮوﻧ‪ ،‬رەﻧــﮕ‪ ‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎش ﯾ‪‬ك دوو‪‬ﻜﯿــﺎن ﻣﺎﺑﻦ‪،‬ﺳــﻤﻜﯚ د‪‬ــﺘ‪ ‬ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ــﺮاق د‪‬ــﺘ‪ ‬ﺑــﺎرزان‪ ،‬ﻻی‬ ‫ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬دی ﺑﺎرزان دەﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﮔﻮﻧﺪ‪‬ﻚ دەﺑﻦ ﺑ‪‬ﻧﺎوی ﭘ‪‬ﻨﺪرۆ ﻛ‪ ‬ﻣﻦ ﻧ‪‬ﻣﺪﯾﺘﻮە‪ ،‬ﺑ‪‬م دە‪‬ﻦ ﮔﻮﻧﺪەﻛ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨـﺪرۆ ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻟ‪‬وەدا ھ‪‬ﺑـﻢ داوای ﻟ‪‬ﺒـﻮردن دەﻛ‪‬م‪،‬‬ ‫ﻛ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ دەﮔﺎﺗ‪ ‬ﺋ‪‬وێ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﯽ زۆری ﻟـ‪ ‬دەﻛـﺎت‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وﻛـﺎت ﻟ‪ ‬ﻋ‪‬ـﺮاق ﺑـﻮون‪ ،‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪﯾﯿ‪‬ﻛﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯚڵ ﮔـﺮێ دەدات‪ ،‬ﺑــﯚ ﺋ‪‬وەی ﺳـﻤﻜﯚ ﺗ‪‬ﺳـﻠﯿﻤﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺑـﻜ‪‬ﻧ‪‬وە‪ ،‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧـﺪە ﺳــﻤﻜﯚ ژﻣـﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر ﭼ‪‬ﻛـﺪاری ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑــﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺟ‪‬ﻧـﺎﺑﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣــﻤ‪‬د ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﯽ ﺑﺎﺷــﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺮدووە‪ ،‬دوای ﻣﺎوەﯾ‪‬ك ﺳﻤﻜﯚ ﺳ‪‬ﯾﺮ دەﻛﺎت و ﺑﯿﺮ دەﻛﺎﺗ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﺳ‪‬دا ﭘ‪‬ﻧﺠﺎی ﺧﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ دەﺳﺘﺪا ﺑﻮو ﻟ‪ ‬دەﺳﺘﯽ داوەو ﺷﻜﺴـﺘﯽ ﺧـﻮاردووە‪ ،‬ﺑ‪‬ـﺰار دەﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﻟ‪‬و‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ﺷﺪا ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑ‪ ‬دەرﻓ‪‬ﺗـﯽ دەزاﻧ‪‬ـﺖ و ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ﺑ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚوە دەﻛـﺎت‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﮔﻔﺘﻮﮔـﯚی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑﻜـﺎت و ﭘ‪‬ﯿـ‪‬ادەﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﻦ ﺋ‪‬ـﺮان ھ‪‬ﻧـﺪێ ﻟ‪ ‬داواﻛﺎرﯾﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻗﺒـﻮڵ دەﻛـﺎت‪،‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚش دە‪ ‬ﺋ‪‬و ھ‪‬و‪‬ش دەدەم و ﭘ‪‬ﻢ ﺑﺎﺷﺘﺮە ﻟ‪‬وەی ﺑ‪‬و ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺑﻤ‪‬ﻨﻤ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪‬و ﻣﺎوە ﺳﻤﻜﯚ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬دی ﺑﺎرزان دەﻛـﺎت و ڕای وەردەﮔﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ڕاﺳـﺘﯿﺪا‬ ‫ڕای ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﺋ‪‬وە ﺑﻮوە ﻛ‪ ‬ﺑﯚ ﺋ‪‬و داﻧﯿﺸﺘﻨ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺮان ﻧ‪‬ﭼ‪‬ﺖ و ﭘ‪‬ﯽ دە‪ :‬ﺑﺎوەڕﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﻣ‪‬ﻛ‪‬و ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﻗﻮرﺋﺎﻧﯿﺶ ﺳﻮ‪‬ﻨﺪﯾﺎن ﺧﻮارد ﺑﺎوەڕﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﻣ‪‬ﻛ‪ .‬دواﺗـﺮ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ دەﭼ‪‬ﺖ و دە‪ ‬ﯾﺎ ﻣﺮدن ﯾﺎ ژﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎﻛ‪‬ی ﺷ‪‬ڕ ﺑ‪‬ردەوام ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دوژﻣﻨﯿﺶ داﺑﻨﯿﺸﻢ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻛ‪ ‬دەﭼ‪‬ﺘ‪ ‬ﺷـﻨﯚ ﺧ‪‬ـﺰان و ﻣـﺎڵ و ﻣﻨـﺪا‪‬ﯽ ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ـﺮاق دەﻣ‪‬ﻨـﻨ‪‬وە‪،‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺳ‪‬د ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دەﺑﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬م دەﻛ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬داوی ﭘﯿﻼﻧـﯽ دوژﻣـﻦ و ﺧﯿـﺎﻧ‪‬ﺗﯽ ﻟـ‪ ‬دەﻛ‪‬ن و ﺷـ‪‬ھﯿﺪی دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ﻟ‪‬و ﭘـﯿﻼﻧ‪‬دا ﺑـ‪‬ﺠﮕ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺳـﯽ ﻛ‪‬س ﺷـ‪‬ھﯿﺪ ﺑـﻮون ﺧﻮرﺷـﯿﺪ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎی ھ‪‬رﻛﯿﺶ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﺑﻮو ﻟ‪‬و ﺷ‪‬ھﯿﺪاﻧ‪‬و ﻓ‪‬ﺗﺎح ﺋﺎﻏﺎی ھ‪‬رﻛـﯽ و ژﻣـﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ دی ﺑﺮﯾﻨـﺪار دەﺑـﻦ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺷـﯿﺮەﺗﯽ ﮔ‪‬ردی و ﺧﯚﺷـﻨﺎو و زۆر ﻋ‪‬ﺷـﯿﺮەﺗﯽ دﯾـﻜ‪‬ش ھ‪‬ﺑـﻮون ﻛ‪ ‬ھﺎوﻛـﺎری‬ ‫ﺳﻤﻜﯚﯾﺎن ﻛﺮدووە‪ ،‬داوای ﻟ‪‬ﺒﻮردن دەﻛ‪‬م ﻛ‪ ‬ﻧﺎوەﻛﺎﻧﻢ ﻟ‪‬ﺑﯿﺮ ﻧﯿـﯿ‪ .‬ﺷـﺘ‪‬ﻜﯽ زۆر ﮔﺮﻧـﮓ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﯿـﺮم ﭼـﻮو ﺋﺎﻣـﺎژەی ﭘ‪‬ـﺒﻜ‪‬م‪ ،‬ﺋ‪‬وﯾـﺶ ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﻛـﺎﺗ‪ ‬ﺳـﻤﻜﯚ ﺑ‪‬رەو ﺷـﻨﯚ دەﭼ‪‬ـﺖ ﺑـﯚ‬ ‫ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ وەﻓﺪی ﺷـﺎی ﺋ‪‬ـﺮان‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﻗﺴـ‪‬ی ﺋ‪‬واﻧ‪‬ی ﺋﺎﮔـﺎدارﺑﻮون دەﯾﮕ‪‬ـ‪‬ﻧ‪‬وە‪ ،‬ﺧ‪‬ﺑ‪‬ر‪‬ـﻚ ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧـﺎﺑﯽ ﺷـ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣـﻤ‪‬دی ﺑـﺎرزان دەﮔـﺎت ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وە ﺳ‪‬داﺳـ‪‬د ﭘـﯿﻼﻧ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻧـﺎﺑﯽ ﺷـ‪‬ﺦ‬ ‫ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻚ ﺑ‪‬دوای ﺳﻤﻜﯚدا دەﻧ‪‬ﺮێ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺑ‪‬ﻦ ﺑ‪ ‬ھﯿﭻ ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ك ﻧ‪‬ڕوات و ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﯿﺎن داﻧ‪‬ﻧﯿﺸ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬د‪‬ﯿ‪‬ﻛـﯽ ﺳـ‪‬ر ﺳـﻨﻮور ﺑـﻮوەو دەڕوات‪ ،‬ﻧ‪‬ﺮدراوەﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺷ‪‬ﺦ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ﭘ‪‬اﻧﺎﮔ‪‬ن‪ ،‬دواﺗﺮ ﺑ‪ ‬دواﯾﺪا دەﭼﻦ و ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻜﯽ ﺑﺎرزاﻧﯿﺶ ﻟ‪‬و ﭘﯿﻼﻧﮕ‪‬ﯾﯿ‪‬دا ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳﻤﻜﯚ ﺷ‪‬ھﯿﺪ دەﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺗ‪‬ﻜﭽـﻮو و ﺧﯚﯾﺸـﯽ‬ ‫ﺗﯿﺎﭼﻮو و ﺧ‪‬ﺰان و ﻣﺎڵ و ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺸﯽ ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺮاق ﻣﺎﻧ‪‬وە ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪70 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 70‬‬

‫* دوای ﺗﯿﺮۆرﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﻛ‪‬ﺗﺎن ﻛ‪‬وﺗ‪ ‬چ دۆﺧ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎ ﻟ‪‬ﺑﺎر؟‬ ‫* وەك ﭘ‪‬ﺸﺘﺮﯾﺶ ﺑﺎﺳﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺳﻤﻜﯚ ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬ﺑ‪‬ﺗ‪‬واوی ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋ‪‬ﺮاق ﺑﻮو‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪‬و ھ‪‬ﻣﻮو ﻧـﺎوﭼ‪‬ﯾ‪‬ی ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـﺘﯽ داﺑـﻮو‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﯾ‪‬ك ﮔﻮﻧـﺪی‬ ‫ھ‪‬ﺑـﻮو ﻛ‪ ‬ﺧـﯚی ﺗﯿﺎﯾــﺪا ﺑـﻮو ﺑ‪‬ﻧــﺎوی )ﻗ‪‬ی ﭼـﺎری( ﺋ‪‬وﯾـﺶ ﺳــ‪‬ﻧ‪‬د)ﺗـﺎﭘﯚ(ی ﻧ‪‬ﺑــﻮو‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ﯾ‪ ‬ﺧﺮاﭘــﯽ ﺑ‪‬ﺳـ‪‬ر ھـﺎت‪ ،‬ھــﯿﭻ ﺟ‪‬ﮕﺎﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻧ‪‬ﺑــﻮو‪ ،‬دوو ﻟ‪‬‬ ‫ژﻧ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻛ‪ ‬ﺧ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮون‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬واوی ﻣﻨﺪا‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬رەو ﺋ‪‬وێ ڕۆﯾﺸﺘﻦ‪ ،‬ژﻧ‪‬ﻜﯿﺸﯽ ﻛ‪ ‬ز‪‬ﺒـﺎری ﺑـﻮو ﻟ‪‬ـﺮە ﻣـﺎﯾ‪‬وە‪ ،‬ﺑـﺎوﻛﯽ ﻣـﻦ ﺋ‪‬وﻛـﺎت زۆر ﺑﭽـﻮوك ﺑـﻮوە‬ ‫ﻛ‪‬وﺗــﯚﺗ‪ ‬دەﺳــﺖ ﺧ‪‬ــﻚ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻣﺎﻋ‪‬ﺗ‪‬ــﻚ ﺑﯚﺧﯚﯾــﺎن ﺑــﺮدووەو ﺑ‪‬ﺧ‪‬ﻮﯾــﺎن ﻛــﺮدووە ﺗــﺎ ﮔ‪‬ورە ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺧﻮﺷــﻜ‪‬ﻛ‪‬ی ﻟ‪‬ــﺮە ﻣــﺎﯾ‪‬وە‪ .‬ﻣــﺎﻣ‪‬ﻜﯽ ﻣــﻦ ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﻣــﺎوە‪ ،‬داﯾﻜــﯽ ﻋ‪‬ﺟ‪‬م ﺑــﻮو ﻟ‪‬‬ ‫ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺋ‪‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺧ‪‬ﻜﯽ ورﻣ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﻟ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﻣ‪‬زﻧﯽ ﺋـﺎزەری‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻣـﺎﻣ‪‬م ﻛ‪ ‬ﺑﭽـﻮوك ﺑـﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ داﯾﻜـﯽ ﭼـﯚﺗ‪ ‬ورﻣـ‪ .‬ﻣـﺎﻣﯽ ﮔ‪‬ورەم ﺧ‪‬ﺳـﺮەو ﻛ‪ ‬ﺟـﺎر‪‬ﻜﯽ ﺗـﺮﯾﺶ ﺗـﻮرك‬ ‫ﮔﺮﺗﺒﻮوﯾــﺎن‪ ،‬ﻛــﺎﺗ‪ ‬ﺳــﻤﻜﯚ ﺷــ‪‬ھﯿﺪ دەﺑــ‪ ‬دوازدە ﺳــﺎ‪‬ﯽ ﺑــﻮوەو ﻟ‪‬ﮔ‪‬ــﯽ ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺗﻮرﻛ‪‬ــﻚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺧــﯚی دەﯾﺒــﺎت و دەﯾﻨ‪‬ــﺮ‪‬ﺘ‪ ‬ﻗﻮﺗﺎﺑﺨــﺎﻧ‪‬و ﺑــﯚﺗ‪ ‬ﺋ‪‬ﻓﺴــ‪‬رو دواﺗــﺮ دەﺑ‪‬ــﺘ‪ ‬ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی‬ ‫ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧ‪ ،‬دوای ﭘ‪‬ﻧﺠﺎ ﺳﺎڵ ﺑﺎوﻛﯽ ﻣﻦ و ﺋ‪‬و ﯾ‪‬ﻛﺘﺮﯾﺎن دﯾﺖ‪ ،‬ﭘﺎش ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪ ‬ﭘ‪‬رت و ﺑـ‪‬و ﺑـﻮون ﺑـﺎوﻛﯽ ﻣـﻦ و ﺧﻮﺷـﻜ‪‬ﻛ‪‬ی دوای ﭘ‪‬ﻧﺠـﺎو ﭘ‪‬ـﻨﺞ ﺳـﺎڵ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺪاﺑ‪‬ان ﭼﺎوﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺘﺮی ﻛ‪‬وﺗ‪‬وە‪ ،‬واﺗ‪ ‬دوای ﻧﺴﻜﯚی ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋ‪‬ﯾﻠﻮل و ھﺎﺗﻨﯽ ڕەﺣﻤ‪‬ﺗﯽ ﻣ‪‬ﻻ ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﻟ‪‬وﻛـﺎﺗ‪‬وە دەرﻓ‪‬ت دروﺳـﺖ ﺑـﻮو ﺑـﺎوﻛﻢ و‬ ‫ﺧﻮﺷﻜﯽ ﺑﯚ ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﺟﺎر ﯾ‪‬ﻛﺘﺮﯾﺎن دﯾﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺘﺮﯾـﺎن ﻧ‪‬دﯾﺘﺒـﻮو‪ .‬ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ی ﺳـﻤﻜﯚ ﺗ‪‬ﻜﭽـﻮو‪ ،‬ﻧ‪ ‬ﺟـ‪‬ﮕ‪‬و ڕ‪‬ـﮕ‪‬و ﻧ‪ ‬ﺑـﺎری ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿـﺎن ﺑـﺎش ﺑـﻮو‪ ،‬دوای ﺳـﻤﻜﯚ ھـﯿﭻ ﻧ‪‬ﻣـﺎ‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋ‪‬و ﻣﻮ‪‬ﻚ و ﻣﺎڵ ﻧ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﮔ‪‬ورەﺗﺮی ھ‪‬ﺑﻮو‪.‬‬ ‫* ﻟ‪ ‬ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎﻛﺪا ھ‪‬ﺑﻮون ﺧﯿﺎﻧ‪‬ت ﻟ‪ ‬ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﺪا ﺑﻜ‪‬ن؟ ﺋ‪‬ی ﭼﯚن ﻣﺎﻣ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬و ﺟﯚرە ﻛ‪‬ﺳﺎﻧ‪ ‬دەﻛﺮا؟‬ ‫* وەك زاﻧﺪراوە ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻜﺪا ﺋ‪‬و ﺣﺎ‪‬ﺗﺎﻧ‪ ‬د‪‬ﻨ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸ‪‬وە‪ ،‬وەك ﻣﻦ ﺑﯿﺴـﺘﻮوﻣ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻧـﺎوﭼ‪‬ی ﺷـﻜﺎﻛﺎن ﯾ‪‬ك دوو ﻛ‪‬ﺳـ‪‬ﻚ دوو ﺟـﺎر ﺑ‪‬ﻻی ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان و ﺗﻮرﻛﯿـﺎدا ﭼـﻮون‪،‬‬ ‫ﺳــﻤﻜﯚ ﺋ‪‬واﻧــﯽ ﮔــﺮت دواﯾــﯽ ﺑ‪‬رﯾــﺪان‪ ،‬ﯾ‪‬ك دوو ﺟــﺎرﯾﺶ ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﺳــ‪‬ﻟ‪‬ی ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﺸــﺪا ﺋ‪‬و ﺣــﺎ‪‬ﺗ‪ ‬ھ‪‬ﺑــﻮوە‪ ،‬ﭼــﻮﻧﻜ‪ ‬ﺳــﻤﻜﯚ ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪەی ھ‪‬ﺑــﻮون وەك ﻻی ﺗــﻮرك و ﺋ‪‬واﻧــﯽ دی‪ ،‬ﺋ‪‬و‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪاﻧ‪ ‬ﻛﺎروﺑﺎری ﺧﯚﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﺎﺷﯽ ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە ﻧ‪‬ﺑﺮدووەو ﺳﻤﻜﯚ دەری ﻛﺮدوون‪.‬‬ ‫* ﺷﯚڕﺷﯽ )ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎك(ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺗﺎﭼ‪‬ﻧﺪ ﻛﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دواﺗﺮی ﺷﯚڕش ﺑ‪‬ﺟ‪ ‬ھ‪‬ﺸﺖ‪ ،‬ﺋ‪‬ی ﻧﺴﻜﯚی ﺷﯚڕﺷ‪‬ﻛ‪ ‬ﭼﯽ ﻟ‪‬ﻜ‪‬وﺗ‪‬وە؟‬ ‫* دوای ﺗ‪‬ﻜﭽﻮوﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ھﺎﺗ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﭼﻮار ﺳ‪‬د ﺳﺎڵ ﺑ‪‬ھﯚی ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﻧ‪‬ﺑـﻮوە‪،‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﺎب و ﺑﺎﭘﯿﺮاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺷﯚڕﺷﯿﺎن ﻛﺮدووەو ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﺑﻮون‪ ،‬دوای ﺋ‪‬وەی ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ت ھﺎﺗ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬زو‪‬ﻢ و زۆرو ﺗ‪‬ﻋ‪‬داو ﮔـﺮﺗﻦ و ﺳـ‪‬رﺑﺎزی ﻛـﺮدن ﺑـﯚ ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ت دەﺳـﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜـﺮد‪،‬‬ ‫ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬ﻛ‪‬وﺗ‪ ‬ژ‪‬ﺮ دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ زا‪‬ﻢ‪ ،‬ﺋ‪‬و زو‪‬ﻢ و ﺗ‪‬ﻋ‪‬داﯾ‪ 16 ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ﺧﺎﯾﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺷ‪‬ڕی دووەﻣﯽ ﺟﯿﮫـﺎن دەﺳـﺘﯽ ﭘ‪‬ﻜـﺮد‪ ،‬دوای دەﺳـﺖ ﭘ‪‬ﻜﺮدﻧـﯽ ﺋ‪‬و ﺷـ‪‬ڕە‪ ،‬دﯾﺴـﺎن ڕووس ھـﺎﺗ‪‬‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﺶ ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﺷﻜﺎﻛﺎن‪ ،‬دوای ﺋ‪‬وە ﻛﯚﻣﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﮫﺎﺑﺎد داﻣ‪‬زرا‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ داﻣ‪‬زراﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎر‪ ،‬ﺧ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﺋ‪‬و ﻛﯚﻣﺎرەﯾﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ﺳـ‪‬‬ ‫ﭼﻮار ھ‪‬زار ﭼ‪‬ﻛﺪاری ﺷﻜﺎك ھﺎﺗﻨ‪ ‬ﻣﮫﺎﺑﺎد ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑﺎوﻛﯽ ﻣﻦ و ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ دﯾﻜ‪‬دا ﺑﻮون‪ ،‬ﻧ‪‬ﻣﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﻛﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺧ‪‬ﻚ دروﺳـﺖ ﻛـﺮد‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪ ‬ﺳـ‪‬ردەﻣﯽ‬ ‫ﺷﯚڕﺷﯽ ﺧ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺋﺎزادی و ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘﺎری ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا دەژﯾﺎن‪ ،‬دوای ﺗ‪‬ﻜﭽﻮوﻧﯽ ﺷﯚڕش ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻧﺎﺧﯚﺷﯽ زۆری ﺑ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻛـﻮرد دا ھ‪‬ﻨـﺎ‪ ،‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﺧ‪‬ـﻚ ﺑ‪‬راوردی ﺳـ‪‬ردەﻣﯽ ﺳـﻤﻜﯚو‬ ‫ﻗﯚﻧــﺎﻏﯽ دوای ﺳــﻤﻜﯚﯾﺎن دەﻛــﺮد‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﭼــﯚن ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬ردەﻣﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺋــﺎزاد ﺑــﻮون و دواﺗــﺮ چ زو‪‬ﻤ‪‬ﻜﯿــﺎن ﻟ‪‬ﻜــﺮا‪ ،‬ﺋ‪‬و ‪ 16‬ﺳــﺎ‪‬ی دوای ﻧ‪‬ﻣــﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﻛ‪ ‬زو‪‬ــﻢ و زۆری ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ــﻚ ﻛــﺮا‪،‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣ‪‬ﻜﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﯚ ﻛﯚﻣﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﮫﺎﺑﺎد ﻟ‪‬ﻜ‪‬وﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺧ‪‬ﻚ ﺑ‪ ‬زۆری ﺑ‪‬رەو ﻛﯚﻣﺎر ﻟ‪ ‬ﻣﮫﺎﺑﺎد ڕۆﯾﺸـﺘﻦ‪ ،‬دوای ﻧ‪‬ﻣـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬ی ﺋـ‪‬ﻤ‪‬و ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ‬ ‫ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی دﯾﻜ‪‬ی ﺧﺴﺘ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ ﭼـﺎود‪‬ﺮﯾﯿ‪‬وە‪ ،‬ﺑـﺎوﻛﯽ ﺋ‪‬ﻤ‪‬ﯾـﺎن ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ ﺟـﺎر ﮔـﺮت‪ ،‬دواﯾـﯽ ﺋـ‪‬ﻤ‪ ‬ﮔ‪‬ورە ﺑـﻮوﯾﻦ ﺑ‪‬م ھ‪‬ﻗﻤـﺎن ﻧ‪‬ﺑـﻮو ﻟ‪ ‬زاﻧﻜـﯚ ﺑﺨـﻮ‪‬ﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑـﺮای ﻣـﻦ ﭼـﻮوە دەرەوە ﺑـﯚ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن دواﺗﺮﯾﺶ ﻣﻦ ﭼﻮوم‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻓﺸﺎرە ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر زۆرﺑ‪‬ی ﺧ‪‬ﻚ و ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی ﺋـ‪‬ﻤ‪ ‬ھ‪‬ﺑـﻮو‪ ،‬ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺳـﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك ﻛـﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﺑﺎﺷـﯽ ﺑ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻛﯚﻣـﺎری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﮫﺎﺑـﺎدو ﺷﯚڕﺷـﯽ‬ ‫ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھ‪‬ﺑﻮو‪.‬‬ ‫* ﺋ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی ﺳﻤﻜﯚ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﻮاری ﺳﯿﺎﺳﯿﺪا ﻛﺎر دەﻛﺎت؟‬ ‫* ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻮڕ‪‬ﻜﯽ ﻣﺎوە ﺋ‪‬وﯾﺶ ﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻧ‪‬ﻛﺮدووە‪ ،‬ﺋ‪‬وەش ﺋﺎﺳﺎﯾﯿ‪‬و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﯾ‪‬ك ﺋ‪‬وە ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﺑ‪‬م ژﻣﺎرەﻣﺎن زۆرەو ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﻣـﻦ ﻟ‪‬و ﺑـﻮارەدا ﺧـﺰﻣ‪‬ت دەﻛ‪‬م‪ ،‬دوای‬ ‫ﺋ‪‬وەی ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﻢ ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬ﻧﺎﺑﯽ ﺳ‪‬رۆك ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻛﺮد دەرﻓ‪‬ﺗﻢ ﺑﯚ دروﺳﺖ ﺑﻮو ﺑ‪‬ﻤ‪‬وە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻟ‪ ‬ھ‪‬وﻟ‪‬ﺮم‪ ،‬ﺑ‪‬ڕای ﻣﻦ ﺑـﯚ ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪ ‬ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ەﻛﺎن ھـﯿﭻ ﺳـﻨﻮور‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮان‬ ‫ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧﯿـﯿ‪ ‬ﺑـﯚ ﺧ‪‬ﺑـﺎت ﻛـﺮدن‪ ،‬ھ‪‬ﻗ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ دﯾـﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ھ‪‬وڵ ﺑـﺪەن دۆﺧـﯽ ﺋ‪‬م ﭘـﺎرﭼ‪‬ﯾ‪ ‬ڕاﺑﮕـﺮﯾﻦ و ھ‪‬روا ﺑﻤ‪‬ﻨـ‪ ،‬ﻣـﺎﻧ‪‬وەی ﺋ‪‬م ﺋـﺎزادی و‬ ‫دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯿ‪‬ی ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻣ‪‬زﻧ‪ ‬ﺑﯚ ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻗ‪ ‬ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ وا ﻧ‪‬ﻛ‪‬ﯾﻦ زەرەر ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﮕﺎت‪ ،‬داواﺷﻢ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺑ‪‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪71 :‬‬

‫‪Page : 71‬‬

‫ھ‪‬ﻣﻮوﻣﺎن ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ﻛﯽ دروﺳﺖ ﺑﯚ ﻧ‪‬وەی داھﺎﺗﻮو وەك ﺳ‪‬رﻣﺎﯾ‪‬ﯾ‪‬ك ﺑ‪‬ﺟ‪ ‬ﺑﮫ‪‬ﯿﻦ‪.‬‬ ‫* ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﺷﺘ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪ ‬ھ‪‬ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﯿﺮﻣﺎن ﭼﻮوﺑ‪ ‬ﺑﭙﺮﺳﯿﻦ؟‬ ‫* ﺑ‪‬داﺧ‪‬وە ﻣﻦ ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ دەﻛ‪‬م ﻛ‪ ‬ڕاﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﺶ ﺗ‪‬ﻟ‪‬ﻓﺰﯾﯚﻧ‪‬ﻛـﺎن ﮔﺮﻧﮕـﯽ ﺑ‪ ‬ڕاﺑ‪‬رو ﺳـ‪‬رﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ڕاﺑـﺮدوو ﻧـﺎدات‪ ،‬ھ‪‬ق ﻧﯿـﯿ‪ ‬ھ‪‬روا ﺗ‪‬ﭙ‪‬ڕ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪ ‬ﺷﯚڕﺷـﯽ‬ ‫ھ‪‬ر ﭘﺎرﭼ‪‬ﯾ‪‬ك ﺳ‪‬رﻣﺎﯾ‪‬ی ﺋ‪‬ﻤ‪‬ﯾ‪ ،‬ھ‪‬ﻣﻮو ﻣﯿﻠﻠ‪‬ﺗ‪‬ﻚ ﺳﻤﺒﻮﻟﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ھ‪‬ﻗ‪ ‬ﺋ‪‬ﻤ‪‬ش ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑ‪ ‬ﺳﻤﺒﻮﻟ‪‬ﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑﺪەﯾﻦ و ﻧﺎﺑ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ڕاﺑﺮدووی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪‬ﺑﯿﺮ ﺑﻜ‪‬ﯾﻦ‪.‬‬ ‫ڕۆژﻧﺎﻣﻪی ﺧﻪﺑﺎت‬ ‫‪8‬ی ﺟﻮوﻻی ‪2012‬‬

‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ھ‪‬ﻤﺎی راﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ‬ ‫ﻧﺎﺳﺮ ﺳﺎ‪‬ﺤﯽ ﺋ‪‬ﺳ‪‬‬ ‫ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەی رزﮔﺎرﯾﺨﻮازﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮرد‪ ،‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وە ھ‪‬رە د‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗـﯽ ﻧ‪‬ﻮەڕاﺳـﺘ‪ ،‬ﻛ‪ ‬دەرﺑـ‪‬ی وﯾﺴـﺖ و ﺋـﺎوات و ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـﻮرد ﺑـﻮوە‪ .‬ﺷـﯚڕش و‬ ‫راﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋووی ھـﺎوﭼ‪‬رﺧﯽ ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗﯽ رزﮔـﺎرﯾﺨﻮازﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـﻮرد‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬رەﺗﺎی ﺳـ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧﯿ‪‬وە ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻟ‪‬‬ ‫ﻗﯚﻧﺎﻏ‪ ‬ﺟﯚراوﺟﯚرەﻛﺎﻧـﺪا رووداوی ﻣ‪‬زن و ﮔﯚڕاﻧﻜـﺎری ﺑ‪‬رﭼﺎوﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ـﮋووی ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯿـﺪا ﺗﯚﻣـﺎر ﻛـﺮدووە و ﻟ‪‬‬ ‫ﺋـــﺎوات و ﺋﺎﻣـــﺎﻧﺠ‪ ‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯿ‪‬ﻛـــﺎﻧﯽ ﺧـــﯚی ﻛ‪ ‬ﻣﺎﻓﻮﯾﺴـــﺘﯽ‪ ،‬رزﮔـــﺎری ﻟ‪ ‬ﺑﻨﺪەﺳـــﺘﯽ و ﺋـــﺎزادی و د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺳـــﯽ ﺑـــﻮوە دوور‬ ‫ﻧ‪‬ﻛ‪‬وﺗﯚﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و رووداواﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬راﭘ‪‬ڕﯾــﻦ و ﺷﯚڕﺷــ‪‬ﻛﺎﻧﺪا ﺑــ‪ ‬ﻛــﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻧ‪‬ﺑــﻮون و ﺑــﻮون ﺑ‪ ‬ھــﯚی ﺳــ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧﯽ ﯾ‪‬ك ﻟ‪ ‬دوای ﯾ‪‬ﻛــﯽ‬ ‫ﺷﯚڕﺷـ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـﻮرد‪ .‬ﻟ‪‬م ﭘ‪‬ﻮەﻧـﺪﯾﯿ‪‬دا ﻟ‪ ‬رەوﺗـﯽ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻛـﻮرددا ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ‪ 1299‬ﺗـﺎ ‪1309‬ی ھ‪‬ﺗــﺎوی‪،‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﺷﯿﻤﺎﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان راﭘ‪‬ڕی و ﺗـﻮاﻧﯽ ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ورﻣـ‪ ‬ﺑﺨـﺎﺗ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺧـﯚﯾ‪‬وە و‬ ‫ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك ﻛ‪ ‬داﺧﻮازﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺟﻮو‪‬ﻧ‪‬وەی ﮔ‪‬ﻟﯽ ﻛﻮردی ﺗ‪‬ﺪا ﻓﯚرﻣﻮﻟ‪ ‬ﻛﺮاﺑﻮو ﻟ‪ ‬ورﻣ‪ ‬ﺑ‪‬و ﺑﻜﺎﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻛ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﻧﺎوداری ﻋ‪‬ﺷﯿﺮەﺗﯽ ﺷﻜﺎك و ﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ﻜﯽ ﻟ‪‬ﮫـﺎﺗﻮو ﺑـﻮو‪ ،‬ھ‪‬روەھـﺎ ﻣﺎ‪‬ﺒـﺎﺗﯽ ﺳـﻤﻜﯚی ﺷـﻜﺎك ﺧـﺎوەﻧﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﯿﻨ‪‬ﯾ‪‬ك ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑﺎت و ﺷـﯚڕش ﺑ‪ ‬دژی دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺗـﺎران ﺑـﻮوە‪ .‬ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎی ﺑـﺎﭘﯿﺮە ﮔ‪‬ورە و ﺟـﺎﻓ‪‬ر ﺋﺎﻏـﺎی ﺑـﺮا‬ ‫ﮔ‪‬ورەی ﻟ‪ ‬ر‪‬ﮕﺎی ﺧ‪‬ﺑﺎت و ھ‪‬و‪‬ﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازﯾﺪا ﺑ‪ ‬ﭘﯿﻼﻧﯽ ﻛﺎرﺑ‪‬دەﺳﺘﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺗﺎران ﻛﻮژراون‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺧﺎوەن دوو ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪی ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ ﺑﻮو‪ ،‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﺑﯿﺮی ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ زۆر ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰی ھ‪‬ﺑﻮو ﻛ‪ ‬زۆر ﺑﯿﺮﻣ‪‬ﻧﺪی ﻛﻮرد ﺑ‪ ‬ﺑﺎوﻛﯽ ﻧﺎﺳـﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ ﻛـﻮردی ﻧـﺎو دەﺑ‪‬ن‪ ،‬ھ‪‬ر ﺑـﯚﯾ‪‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ھﺎوﻛﺎری ﻋ‪‬ﺑﺪﻟ‪‬ەزاق ﺑ‪‬درﺧﺎن ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ردەﻣﯽ ﺷـ‪‬ڕی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣـﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿـﺪا ﺗـﻮاﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﺷـﺎری »ﺧـﯚی« ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﻗﻮﺗﺎﺑﺨـﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬زﻣـﺎﻧﯽ ﻛـﻮردی ﺑـﯚ ﻣﻨـﺪا‪‬ﻧﯽ ﻛـﻮرد ﺑﻜـﺎﺗ‪‬وە و رۆژﻧـﺎﻣ‪‬ی‬ ‫»رۆژی ﻛﻮرد« ﺑ‪‬و ﺑﻜﺎﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫دووھ‪‬م ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧــﺪی ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك ﺋ‪‬وە ﺑــﻮو ﻛ‪ ‬ھــﯿﭻ دەرﻓ‪‬ت و دەرەﺗــﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻟ‪ ‬ﻛــﯿﺲ ﺧــﯚی ﻧ‪‬دەدا ﺑــﯚ ﺳــ‪‬رﻛ‪‬وﺗﻨﯽ ﺷﯚڕﺷــ‪‬ﻛ‪‬ی و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸــﺪا زەﺑــﺮی زۆر ﺗﻮﻧــﺪی ﻟ‪‬‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﺗﺎران دەوەﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﯾ‪‬ﻛﺨﺴﺘﻨﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮرد‪ ،‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬ﭼﻮو ﺑﯚ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ﭼﺎوی ﺑ‪ ‬ﺷـ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤـﻮود ﻛ‪‬وت و ھ‪‬و‪‬ﯿـﺎن دا ﭘـ‪‬ﻜ‪‬وە ﺟـﻮو‪‬ﻧ‪‬وەی ﻛـﻮرد ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‬ ‫دوو و‪‬ت ﻟ‪‬ﻚ ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻜ‪‬ﻧ‪‬وە و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮو ﺑﻜ‪‬ن‪.‬‬ ‫ھ‪‬روەھــﺎ ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك ﺑــﯚ ﺳــ‪‬رﻛ‪‬وﺗﻨﯽ ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ رزﮔــﺎرﯾﺨﻮازﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾــﯽ ﭘ‪‬ﻮەﻧــﺪی ﻗــﻮو‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳــ‪‬رﻛﺮدە و ر‪‬ﺒ‪‬راﻧــﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾــﯽ ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ دﯾــﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن وەك ﺷــ‪‬ﺦ‬ ‫ﻋ‪‬ﺑﺪوﻟﺴ‪‬ﻻم ﺑﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﺷ‪‬ﻣﺰﯾﻨﯽ و ﺑ‪‬درﺧﺎﻧ‪‬ﻛﺎن ھ‪‬ﺑﻮو و ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪ ‬ﻗﻮو‪‬ﻧ‪ ‬ﺋﺎﺳﯚی ﺑﯿﺮی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ »ﺳﻤﻜﯚ«ﯾﺎن ﺑ‪‬رﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﻛﺮدﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺑﺎری دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﺸ‪‬وە ھ‪‬و‪‬ﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎوی دا ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ زﻟﮫ‪‬ـﺰی ﺋ‪‬وﻛـﺎت ﭘ‪‬ﻮەﻧـﺪی داﺑﻤ‪‬زر‪‬ﻨـ‪ ‬و ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت داوای ﭘﯿـﺎدەﻛﺮدﻧﯽ ‪ 14‬ﻣـﺎدەﻛ‪‬ی ﺳـ‪‬رۆك ﻛﯚﻣـﺎری‬ ‫ﺋ‪‬ﻣﺮﯾﻜﺎ‪ ،‬وﯾﻠﺴﯚﻧﯽ دەﻛﺮد ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ دەرﺑﺎرەی ﺋﺎزادی ﻣﺎﻓﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧﯽ ﭼﺎرەﻧﻮوس ﺑﯚ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮدەﺳﺖ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫رەزاﺧﺎن ﺟﻮو‪‬ﻧ‪‬وەی ﺳﻤﻜﯚی ﺑ‪ ‬ﻛﯚﺳﭙ‪‬ﻜﯽ ﺳ‪‬ر ر‪‬ﮕﺎی ﺧﯚی دەزاﻧﯽ ﭼﻮوﻧﻜ‪ ‬دەﯾﮫ‪‬وﯾﺴﺖ دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰی ﻧﺎوەﻧﺪی ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﭘ‪‬ﻚ ﺑﮫ‪‬ﻨ‪ .‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬رۆژی ‪31‬ی ﺟﯚزەرداﻧﯽ ﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪1309‬ی ھ‪‬ﺗﺎوﯾﺪا ﺑ‪ ‬داﻧﺎﻧﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻚ ﺑﯚ وﺗﻮو‪‬ﮋﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺑﯚ ﺷﺎری ﺷﻨﯚ ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸﺖ ﻛﺮد ﺑ‪‬م ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧ‪ ‬ﺷ‪‬ھﯿﺪی ﻛـﺮد‪ .‬ﻟ‪‬و رۆژەدا ﺋ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﺮەی ﺳـ‪‬رﻛﺮدەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗﯽ‬ ‫رزﮔﺎرﯾﺨﻮازﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺋﺎوا ﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬ر ﻟ‪‬و رۆژدا ر‪‬ﺒ‪‬ر‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬داﯾﻚ ﺑﻮو‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋﺎ‪‬ھ‪‬ﮕﺮی د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ و ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺑﻮو و ﺑ‪‬ری ﺑ‪ ‬ﭘﭽ‪‬اﻧﯽ زﻧﺠﯿﺮەی‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪72 :‬‬

‫‪Page : 72‬‬

‫ﺧ‪‬ﺑﺎﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮرد ﮔﺮت‪.‬‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻣﯿﺪﯾﺎ‬ ‫‪26‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪2012‬‬

‫ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎک ‪1930‬‬ ‫ﭘــ‪‬ﺶ ھ‪‬ﮕﯿﺮﺳــﺎﻧﻰ ﺟ‪‬ﻧﮕــﻰ ﺟﯿﮫــﺎﻧﻰ ﯾ‪‬ﮐ‪‬م و‪‬ﺗــﻰ ﮐــﻮردەوارى ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﮑﻰ ﻟ‪‬ژ‪‬ــﺮ دەﺳــ‪‬ﺗﻰ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿ‪‬ﮐﺎن و ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﮐ‪‬ى ﺗﺮﯾﺸــﻰ‬ ‫ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ دەﺳ‪‬ﺗﻰ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ﺑﻮو ‪.‬‬ ‫ﻣﯿﻠﻠ‪‬ﺗﻰ ﮐﻮردﯾﺶ ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ ﺑﺎرى ﻗﻮرﺳﯽ ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەى ھ‪‬ردوو دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﮐ‪‬دا ﺑﻮو ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮐ‪‬ى ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺑ‪‬ﮐ‪‬ﯾﻔـﻰ ﺧﯚﯾـﺎن ﻣﯿﻠﻠ‪‬ﺗﯿـﺎن‬ ‫ﺋ‪‬ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەو ﺋ‪‬ڕوﺗﺎﻧ‪‬وە و ﻟ‪‬ﺑﭽﻮﮐﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎﻓﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ و ﻣﺮۆﯾـﯽ ﺑ‪‬ـﺒ‪‬ش ﮐﺮاﺑـﻮون ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﮐ‪‬ى ﺗﻮرﮐﯿـﺎش ﮐﺎرﺑ‪‬دەﺳـﺘ‪‬ﮐﺎﻧﻰ‬ ‫ﺳــﻮ‪‬ﺘﺎن ﺑ‪‬دڕﻧــﺪاﻧ‪‬ﺗﺮﯾﻦ ﺷــ‪‬ﻮە ﻣﯿﻠﻠ‪‬ﺗﯿــﺎن دەﭼ‪‬وﺳــﺎﻧﺪەوە ‪.‬ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺟ‪‬ﻧﮕــﻰ ﺟﯿﮫــﺎﻧﻰ ﯾ‪‬ﮐ‪‬م ‪ 1918 - 1914‬دەﺳــﺘﻰ ﭘ‪‬ﮑــﺮد ‪،‬‬ ‫رۆژھ‪‬ﺗﻰ ﻧﺎوەراﺳﺘﻰ ﻟ‪‬ﺑﺎر‪‬ﮑ‪‬وە ﺧﺴﺘ‪ ‬ﺑﺎر‪‬ﮑﻰ ﺗﺮ ‪ ،‬ھ‪‬ﻣﻮو ﻧ‪‬ﺧﺸـ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﮔـﯚڕی ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ ﻧ‪‬ﺧﺸـ‪‬ى ﻣﯿﻠﻠ‪‬ﺗـﻰ ﮐـﻮرد ﻧ‪‬ﺑـ‪ ‬ﮐ‪‬‬ ‫ﺋﺎ‪‬ﯚزﺗﺮى ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻧﺎوﭼ‪‬ى ﺷﮑﺎک ) ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎى ﺷﮑﺎک ( ﻧﺎوو ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﻰ دەرﮐﺮدﺑﻮو ‪ ،‬ھ‪‬ﺳﺘﻰ ﻣﯿﻠﻠﻰ و ﻗ‪‬وﻣﻰ زۆر ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ ﺑـﻮو ‪ ،‬ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎ‬ ‫ﮐ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﻰ ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ ﺑﻮو ﺳ‪‬رﮐﺮداﯾ‪‬ﺗﻰ ﻋ‪‬ﻠﻰ ﺷﮑﺎﮐﻰ دەﮐﺮد ﮐ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟ‪ 6 ‬ھ‪‬زار ﻣﺎڵ و ‪ 3‬ھ‪‬زار ﺗﻔ‪‬ﻧﮓ ﺑ‪‬دەﺳـﺖ ﺑـﻮو ‪ .‬ﻟ‪‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺳﺘ‪‬ﻧﺒﻮڵ و ﺗﺎران ﻧﺎﺳﺮاﺑﻮو ‪.‬‬ ‫ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﻰ ﺗﺎران ﺑ‪‬ﻓ‪ ‬و ﺑ‪ ‬زﻣﺎﻧﻰ ﻟـﻮس ) ﺟـﻮھﺮ ﺋﺎﻏـﺎ ( ى ﺑـﺮای ﺳـﻤﮑﯚ ﺑﺎﻧـﮓ دەﮐ‪‬ن ‪ 12‬ﭼ‪‬ﮐـﺪارى ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دەﺑـ‪ ، ‬ﺑ‪‬ﻧـﺎوى‬ ‫دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬وە ﭼﻮاردەورى دەﮔﺮن و زۆر ﻧﺎﻣ‪‬رداﻧ‪ ‬ﺷ‪‬ھﯿﺪﯾﺎن دەﮐ‪‬ن ﺗ‪‬ﻧﮫﺎ ‪ 2‬ﭼ‪‬ﮐﺪار رزﮔﺎرﯾﺎن دەﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫) ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ( ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧﺪە ﻧ‪‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪەوار ﺑﻮو ﺑ‪‬م ﭘﯿﺎو‪‬ﮑﻰ ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬رﺑ‪‬زەو ﺟ‪‬ﻧﮕـﺎوەر ﺑـﻮو ‪ .‬زۆر ﺑ‪‬ﺳـﺎم و ﺗﺮﺳـ‪‬ﻨ‪‬ر ﺑـﻮو ‪ .‬ﺑ‪‬ﮐﻮﺷـﺘﻨﻰ ﺑـﺮاﮐ‪‬ى ﺋـﺎﮔﺮى رق ﻟ‪ ‬د‪‬ﯿـﺎ ﮐ‪‬ـﭙ‪‬ى ﺳـ‪‬ﻧﺪ و‬ ‫ﮔﯿﺎﻧﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ و ﻗ‪‬وﻣﻰ ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺗﺮ ﮐﺮد ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻻﻣﺎرى ﭘﯿﺎواﻧﻰ دەو‪‬ﺗﻰ داو ﻧﺎوﭼ‪‬ﯾ‪‬ﮐﻰ زۆرى ﻟ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﻰ ﺋ‪‬ﺮان و ﺗﻮرک ﭘﺎک ﮐﺮدەوە و رزﮔﺎرى ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫روﺳ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪‬و ﺳ‪‬ردەﻣ‪‬دا و ﺑ‪‬ﻓﯿﺘﻰ دەو‪‬ﺗﻰ ﺗﻮرک ) ﻣﺎر ﺷﻤﻌﻮن ( ﯾﺎن راﺳﺖ ﮐﺮدەوە ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﻰ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﯚ ﺋ‪‬وەى ) ﺳﻤﮑﯚ ( ﻟ‪‬ﻧﺎو ﺑ‪‬رن ‪ ،‬وﯾﺴﺘﯿﺸـﯿﺎن دەو‪‬ﺗ‪‬ﮑـﻰ ) ﮐـﻮردى _‬ ‫ﺋ‪‬رﻣ‪‬ﻧﻰ ( دروﺳﺖ ﺑﮑ‪‬ن ‪ .‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬راﺳﺘﯿﺎ ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯿﺎن ﺑﻮو ﻟ‪‬ر‪‬ﮕﺎى ﻣﺎرﺷﻤﻌﻮن ﮐﻮردەﮐﺎن ﻟ‪‬ﻧـﺎوﺑ‪‬رن ‪ .‬ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬و ﮐـﺎﺗ‪ ) ‬ﻣﺎرﺷـﻤﻌﻮن ( )‪ 25‬ھ‪‬زار( ﭼ‪‬ﮐـﺪارى ر‪‬ﮑـﻮﭘ‪‬ﮑﻰ ﻣ‪‬ﺷـﻖ ﭘ‪‬ﮑـﺮاوى‬ ‫ھ‪‬ﺑﻮو ‪ ،‬وەک ﺟ‪‬ﯾﺸ‪‬ﮑﻰ ﻧﯿﺰاﻣ ﻰ ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﻰ روﺳﯿﺎى ﻟ‪‬ﭘﺸﺖ ﺑﻮو ﺳﻤﮑﯚ زوو ﺗ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸﺖ ﻧﯿﺎزﯾﺎن ﭼـﯿ‪ ‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻣﯿﺸـ‪ ‬ﺑ‪‬ﭘـﺎر‪‬ﺰەوە ﻣﻌـﺎﻣﻠ‪‬ى ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دەﮐـﺮدن ‪ .‬ﻟ‪‬و ﭘـﻼﻧ‪‬ى داﯾـﺎن رﺷـﺘﺒﻮو‬ ‫ﺳﻤﮑﯚی ﺗﯿﺎ ﺑﮑﻮژن ‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚ ﻓﺮﯾﺎى ﺧﯚی ﮐ‪‬وت و ﻟ‪‬ﻣﯿﺎﻧ‪‬ى ﮐﯚﺑﻮﻧ‪‬وەﮐ‪‬دا ﭼ‪‬ﮐﺪاراﻧﻰ ﺳﻤﮑﯚ ﺗ‪‬ﻗ‪‬ﯾﺎن ﻟ‪‬ﮑﺮدن ) ﻣﺎرﺷﻤﻌﻮن ( و ‪ 99‬ﭼ‪‬ﮐﺪارى ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﺪاﺑﻮو ﮐﻮژران ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ ﯾ‪‬ک ﭼ‪‬ﮐـﺪار‬ ‫ﺗﻮاﻧﻰ رزﮔﺎر ﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬م ھ‪‬ﻧﮕﺎوە ﺑﻮوە ﮐﺎرەﺳﺎﺗ‪‬ﮑﻰ ﮔ‪‬ورە ﭘ‪‬ﻻﻣﺎرو ھ‪‬ﺮش ﺑﯚ ﺳ‪‬ر دەﺳ‪‬ﺗﻰ ﺳﻤﮑﯚ دەﺳﺘﻰ ﭘ‪‬ﮑﺮد ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﮐﻮردەﮐﺎن زۆر ﻣ‪‬رداﻧ‪ ‬رووﺑ‪‬ڕوﯾﺎن ﺑﻮﻧ‪‬وە و ھ‪‬ﺮﺷ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺗ‪‬ﮏ ﺷﮑﺎﻧﺪن ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ دەﺳ‪‬ﺗﻰ زﯾﺎﺗﺮ ﻓﺮاوان ﺑﻮو ‪ ،‬زۆرﺑ‪‬ى ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﺎزاد ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﻟﻤﺎن ﺳ‪‬ﺑﺮى ﺣﺎﮐﻤﻰ ) وان ( دەﺑ‪‬ﺖ دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﻰ راﺳﺘ‪‬ﻗﯿﻨ‪‬ى دوور ﻟ‪ ‬دﺑﻠﯚﻣﺎﺳـﯿ‪‬ﺗﯿﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـﻤﮑﯚ داﻣ‪‬زراﻧـﺪﺑﻮو ‪ ،‬ﺋ‪‬م ) ﺳـ‪‬ﻟﻤﺎن ﺳـ‪‬ﺑﺮى( ﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﮑـﺪا دەﯾ‪‬و‪‬ـﺖ ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑ‪‬ر‪‬ﺖ ﭘﯿﺎو‪‬ﮏ دەﻧ‪‬ﺮێ ﺑ‪‬ﻧﺎوى دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬وە ﺗﺎ ﺑ‪‬دزى ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺑﮑﻮژێ ‪ .‬ﺋ‪‬وﯾﺶ ھ‪‬ر زوو ﺑ‪‬م ﭘﯿﻼﻧ‪ ‬دەزاﻧ‪ ‬و ﭘﯿﺎوەﮐ‪ ‬دەﮔﺮێ و ھ‪‬ردوو دەﺳﺘﻰ دەﺑ‪‬ێ و دەﯾﻨ‪‬ﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ﮐ‪‬ﻣﺎل ﺋﺎ‪‬ﺑﻮو ﻟ‪ ‬ﺷـ‪‬ڕی ﯾﯚﻧـﺎﻧ‪‬وە ھ‪‬و‪‬ـﯽ ﺋ‪‬دا زﻣـﺎﻧﻰ ﺷـﯿﺮﯾﻦ ﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳـﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـﺎدا ﺑـﯚﺋ‪‬وەى ھ‪‬ـﺮش ﻧ‪‬ﮐـﺎﺗ‪ ‬ﺳـ‪‬ر دەﺳـ‪‬ﺗﻰ ﺗﻮرﮐﯿـﺎ ﻟ‪‬وﮐـﺎﺗ‪‬‬ ‫ﻧﺎﺳﮑ‪‬دا ﭼﻮﻧﮑﻰ ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ﮐ‪‬ﻣﺎل زۆر ﺗﺮﺳﯽ ﻟ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ ھ‪‬ﺑﻮو ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﻰ زۆرەوە ﺳـﺎ‪‬ﻰ ‪ 1926‬ھـﺎت و رەواﻧـﺪزى ﻟ‪‬دەﺳـﺘﻰ ﺣﮑـﻮﻣ‪‬ﺗﻰ ﻋ‪‬ـﺮاق و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰ رزﮔـﺎر ﮐـﺮد ‪ ،‬ﭘـﺎش دوو ﺳـﺎڵ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎﻣﻰ ھ‪‬ﺮﺷـ‪‬ﮑﻰ ﺑ‪‬رﺑـ‪‬وى ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـﺰدا ﻧﺎﭼـﺎرﮐﺮا‬ ‫رەواﻧﺪز ﺑ‪‬ﺟ‪‬ﺒ‪ ‬و ﺑﮕ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە ﻧﺎو ﺗﻮرﮐﯿﺎ‪ .‬ﭘﺎش ﻣﺎوەﯾ‪‬ﮐﻰ ﮐﻮرت ﺟﺎر‪‬ﮑﻰ ﺗﺮ رەواﻧﺪزى رزﮔﺎر ﮐﺮدەوە ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪوﺑﯽ ﺳﺎﻣﻰ ﺑ‪‬رﯾﺘﺎﻧﻰ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺮان ر‪‬ﮑ‪‬وﺗﻦ ﭘ‪‬ﻻﻣﺎرى ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑﺪەن و ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﻰ ﺋ‪‬م ﭘ‪‬ﻻﻣﺎرە دوو ﻗﯚ‪‬ﯿ‪‬دا ﺳﻤﮑﯚ ﺟﺎر‪‬ﮑﻰ ﺗﺮ ﮔ‪‬راﯾ‪‬وە ﺗﻮرﮐﯿﺎ ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻟ‪‬ﺷﻮﺑﺎﺗﻰ ‪ 1923‬دا ﺑ‪‬ﺧـﯚی و ﻟ‪‬ﺷـﮑﺮ‪‬ﮑﻰ رازاوەوە ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘ‪ ‬ﺷـﺎرى ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﻰ ﺑـﯚ ﺳـ‪‬رداﻧﻰ ﺣﮑـﻮﻣ‪‬ﺗﻰ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و ﺷـ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤـﻮدى ﻣ‪‬ﻟﯿـﮏ ‪ .‬ﭘ‪‬ﺸـﻮازﯾ‪‬ﮐﻰ ﮔ‪‬رﻣـﻰ ﻟ‪‬ﮑـﺮا ‪.‬‬ ‫ﻣﺎوەى ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻣﺎﻧﮕ‪‬ﮏ ﻣﺎﯾ‪‬وە و ﺧﺰﻣ‪‬ﺗ‪‬ﮑﻰ زۆر ﮐﺮا ‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ھ‪‬ﻧﺪێ ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﻰ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ھ‪‬ﺑﻮو ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻣ‪‬ﻟﯿﮏ ﻣﺤﻤﻮد دا ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی ﮐﺮد راو ﺑﯚﭼﻮﻧﯿﺎن ﺋﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕ ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬و ﺳ‪‬ردەﻣ‪‬دا ﻣﺴﺘ‪‬ﻓﺎ ﭘﺎﺷﺎی ﯾﺎﻣﻮ‪‬ﮑﻰ ﻟ‪‬ﺳﻤﮑﯚی ﭘﺮﺳﯿﻮە ) ﺑﺎﺷ‪ ‬ﺗﯚ ﺋ‪‬م ھ‪‬ﻣﻮو ﺧﺎﮐ‪‬ى ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺖ رزﮔﺎر ﮐﺮدووە ﺑﯚ ﺋﺎ‪‬ت ھ‪‬ﻨ‪‬ﮐﺮدووە ﺑﯚ ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ى داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﻰ ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﺖ‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪73 :‬‬

‫‪Page : 73‬‬

‫ﻧﯿﯿ‪ ‬؟؟ ﺳﻤﮑﯚ دە‪ : ‬ﻣﻦ ﻣﺮۆﭬ‪‬ﮑﻰ ﮐﻮردم ھ‪‬وڵ ﺋ‪‬دەم ﺋ‪‬م و‪‬ﺗ‪ ‬رزﮔﺎر ﺑﮑ‪‬م ‪ ،‬ﮔﺮﻧﮓ ﻧﯿ‪ ‬ﮐـ‪ ‬دەﺑ‪‬ـﺘ‪ ‬ﺣـﺎﮐﻢ و ر‪‬ـﺒ‪‬ر ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻣ‪‬ﻗـﺎم ﭘ‪‬رﺳـﺖ ﻧـﯿﻢ ﺗـﺎ ﺋ‪‬وەﻧـﺪە ﻟ‪‬ﺧـﯚم رازى ﺑـﺒﻢ‬ ‫ﺑﺒﻤ‪ ‬ﺳ‪‬رۆﮐﻰ و‪‬ت ( ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺳ‪‬ردەﻣﻰ رەزا ﺧﺎﻧﺪا ﮐ‪‬وەزﯾﺮى ﺟ‪‬ﻧﮕﻰ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮو ‪ ،‬ﺧﯚی ﺋﺎﻣﺎدە ﮐﺮد ﺑﯚ ﺷ‪‬ڕی ﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺗﺎ ﻟ‪‬ﻧﺎوى ﺑ‪‬رێ ‪ 1000‬ﮐ‪‬ﺳـﯽ ﭼ‪‬ﮐـﺪار ھ‪‬ﺮﺷـﯽ ﮐـﺮدە ﺳـ‪‬ر ﺳـﻤﮑﯚ ﻟ‪ ) ‬ورﻣـ‪ ( ‬ﻟ‪‬و‬ ‫ﺷ‪‬ڕەدا ﺳﻤﮑﯚ ﺳ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨ‪‬ﮑﻰ ﮔ‪‬ورەى ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎ )‪ (700‬ﭼ‪‬ﮐﺪارى ﻟ‪ ‬ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﺑﺎﻗﯿ‪‬ﮐ‪‬ﺷﯽ ھ‪‬ﺗﻦ ‪.‬‬ ‫رەزا ﺷﺎ زۆر ﻓ‪‬ﺒﺎزاﻧ‪ ‬ﻣﻌﺎﻣ‪‬ﻟ‪‬ى ﺳﻤﮑﯚی دەﮐﺮد ‪ ،‬ﺧﯚى ﻟ‪ ‬ﻧﺰﯾﮑﮑﺮدەوە ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻓ‪ ‬دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ﺪا ﭘ‪‬ﯾﺪا ﮐﺮد ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾﺎن ﮐﺮد و وەﻋﺪى دا ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان ﺑ‪‬ش ﺑﮑ‪‬ن ﮐـﻮرد ﻧﺸـﯿﻨ‪‬ﮐ‪‬ى‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ دەﺳ‪‬ﺗﻰ ﺳﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﺖ و ﺑﺎﻗﯿ‪‬ﮐ‪‬ى ﺑﯚ رەزاﺧﺎن ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻗﺴ‪‬ى ﻟﻮس ﻣﺎوەﯾ‪‬ک دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﻧ‪‬ﻮاﻧﯿﺎن ﺧﯚش ﺑﻮو ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1930‬دا ﺑ‪‬ﻧﺎوى دۆﺳﺘﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬وە ﻟ‪‬ﺷﺎرى ﺷﻨﯚ دەﻋﻮەﺗ‪‬ـﮏ ﺑـﯚ ﺳـﻤﮑﯚ دەﮐـﺎت ‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ ﻧـﺎزاﻧ‪ ‬ﭘﯿﻼﻧـﻰ ﮐﻮﺷـﺘﻨﯿﺎن ﺑـﯚ‬ ‫داﻧﺎوە ﺑ‪‬د‪‬ﮑﻰ ﺳﺎف و ﮔﯿﺎﻧ‪‬ﮑﻰ دۆﺳﺘﺎﻧ‪‬و ﺑ‪ ‬ﭼ‪‬ﮐﺪار‪‬ﮑﻰ زۆر ﮐ‪‬ﻣ‪‬وە دەڕواﺗ‪ ‬دەﻋﻮەﺗ‪‬ﮐ‪. ‬‬ ‫) ﺳـ‪‬رھ‪‬ﻧﮓ ﺳـﺎدق ﺧـﺎن ( ﺋـﺎﻣﺮ ﻓ‪‬وﺟــﻰ ﺷـﻨﯚ دە‪‬ـ‪ : ‬ﺷـﺎ ﻧ‪‬ﯾﺘـﻮاﻧﻰ ﺑ‪‬ــﺖ ﻣـﻦ ﻟ‪‬ﺑـﺎﺗﻰ ﺋ‪‬و ﻣﯿﻮاﻧـﺪارى ﺑ‪‬ﺟـ‪ ‬د‪‬ــﻨﻢ ‪ .‬ﭘـﺎش دوو رۆژ ﻣـﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪‬رۆژى ﺳـ‪‬ﯿ‪‬م ﮐ‪ ‬دەﯾ‪‬وێ ﺑﮕ‪‬ڕ‪‬ــﺘ‪‬وە‬ ‫ﭼﻮاردەورى ﮐﯚﺷﮑ‪‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﭼ‪‬ﮐﺪار دەﮔﯿﺮێ و ﻟ‪‬ﮐﺎﺗﻰ رۆﺷﺘﻨﺪا زۆر ﻧﺎﻣ‪‬رداﻧ‪ ‬دەﺳﺘ‪‬ﮋى ﮔﻮﻟﻠ‪ ‬دەﮐ‪‬ن و ﺳﻤﮑﯚ ﺷ‪‬ھﯿﺪ دەﺑ‪ ، ‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﺑﻮوﻧﻰ ﺳﻤﮑﯚ ﺷﯚڕﺷ‪‬ﮐ‪ ‬ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪ ‬د‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫‪ 2‬ی دﯾﺴﺎﻣﺒﺮی ‪22011‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪرێ ﻟﻘﯽ ‪21‬ی ﭘﺎرﺗﯽ د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‬

‫ﮐﻮردهﮐﺎن ﻟﻪ ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ڕهزا ﺷﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻣﯿﺪرهﺷﯿﺪی زهرزا‬ ‫ﺳﻪروﺗﺎر‬ ‫ﻟﻪﻣﺎوهی دهﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ‪1920‬و ‪ 1930‬ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﮐـﺎر ﺗ‪‬ﮑـﻪر ﻟﻪﺳـﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﺑـﻮوﻧﯽ ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗ‪‬ﮏ ﺑـﻮو ﮐﻪھ‪‬ﻨﺪهﺑـﻪ ھ‪‬ـﺰو ﺗﻮاﻧـﺎو ﺑـﻮو‬ ‫ﮐـﻪﺑﺘﻮاﻧ‪ ‬ﺣـﻮﮐﻢ و دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﻧﺎوهﻧـﺪی ﻟـﻪ و‪‬ﺗ‪‬ــﮏ ﮐـﻪ ھـﻪﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ زۆر ﻧﺎﺳـﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﺑـﻮو ﺑﻪڕﯾﻮهﺑـﻪر‪‬ﺖ و ﭘﺎﺷــﺎﮔﻪرداﻧﯽ‬ ‫ﻋﻪﺷﯿﺮهﮐﺎن ﺑﯚ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺳﻪرﮐﻮت ﺑﮑﺎتو ﮐﯚچ و ﮐﯚﭼﺒﺎری ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﺑﻪ ﺋﯿﺨﺘﯿﺪار و ﻗﻮدڕهت ﺳﻨﻮوردار ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﺑــﻪرﭘ‪‬ﻮاری ﺗﻮواﻧــﺎﯾﯽ ﻧﺎوهﻧــﺪی ﻟﻪﺑﻪﺳــﻪردا ﺳــﻪﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺣــﻮﮐﻢو دهﺳــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧ ـﯚی ﻟــﻪدهورو ﭘﺸــﺖ ‪،‬ﻟــﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟــﯚژی ﻧﯿﺰاﻣ‪‬ﮑــﯽ ﺷــﺎراوه ﺑــﻮو‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐــﻪﻣﯿﻦ ﺷــﻪڕو ﭘ‪‬ﮑــﺪاداﻧﯽ ﻣﺠــﺪی ﮐﻮردهﮐــﺎن ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋــﻪم ﺗ‪‬ﮑﻨﯚﻟﯚژﯾﻪﻧﻮ‪‬ﯿﻪ‪،‬ڕهﻧﮕﻪﻟــﻪ"ﺋﻮﻟﮑــﻪی ﺷــﻪڕﮔﻪ"ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﮐﻪﻟــﻪﻣﺎوهی وی‪" ،‬داودﺧــﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ‪‬ﮫﻮڕ" ﮐﻮژرا‪ .‬ﭼﻪﮐﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧﻪدار‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت"ﺗﯚﭘﺨﺎﻧﻪی ﭘﯚﺷﺘﻪﺑﻪﺳﯿﺴـﺘﻢ‪-‬ی ﻣﺎﺷﻪﮐﺸـﺎوه‪،‬ﺋﯿﺪروﻟﯿﮏ" ﺑـﻪﺗﻮاﻧﺎﮐﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋﺎ‪‬ﯿﮑـﺎری ﮐـﺮدو ﺋـﻪم ﭼﺎﮐﺘﺮﯾﻪھـﻪﺗﺎ ﺋـﻪو‬ ‫ﮐﺎﺗﯿﺶ ﮐﻪﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﺋﻪم ﭼﻪکو ﭼﯚ‪‬ﻪﯾﺎن وهدهﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎ‪،‬دﯾﺴﺎن ھﻪروا ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮو‪،‬ﭼﻮﻧﮑﻪﺗﯚﭘﺨﺎﻧﻪو ڕهﺷﺎﺷﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻮێ‪ ،‬ﺑﯚ وهی ﮐـﻪ ﮐﺎرﺗ‪‬ﮑـﻪرﺑﻦ ﺋﺎﺗﺎﺟﯿـﺎن ﺑـﻪ ﻓﯿﺮﺑـﻮون و ﻟ‪‬اھـﺎﺗﻦ و‬ ‫ﭘﺴﭙﯚری ھﻪﺑﻮو‪ ،‬و ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘﻪل و دهﺳﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ ﺑﻮون ﮐﻪ دهﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻓ‪‬ﺮﺑﻮون و ڕاھﺎﺗﻨ‪‬ﮑﯽ ﺋﻪوھﺎو ﺳﻪڕاﻓﻪﺗﯽ و ﭘﺴﭙﯚرﯾﻪﮐﻪی داﺑﯿﻦ ﮐﻪن‪ .‬ﻟـﻪ دواﯾـﯽ دهﯾـﻪی ‪ 1920‬ﮐﻪﻣﺎﺳـﯿﻪﮐﯽ‬ ‫ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻟﻪو‪‬ت ھﻪﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﺪهﮐﺮا ڕﯾﺒـﻪر‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﮫـﺎﺗﻮوی دهوﯾﺴـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺋـﺎراﻣﯽ و ﺑﻪﺳـﻪرهوﺑﻪرﯾﯿﻪ و ھﺎوھـﻪﻧﮕﺎوی ﻟـﻪ و‪‬ت‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﻪرﺟﻪﻣﺪا ﺑﺴـﻪﭘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪" .‬ڕهزاﺧـﺎن' ﺋـﻪم ڕۆ‪‬ـﻪی‬ ‫ﺑﻪڕﯾﻮهﺑﺮد‪ .‬ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮو ﻧﻪﺑﻮو ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﺑﻪ ﺧﺮوﭘﺘﻮوﻧﯽ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﺒﺎت و ﮐﻪش و ھﻪواﯾﻪک ﮐﻪ ﺋﻪو ﻋﻪﺷﯿﺮاﻧﻪﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﺗ‪‬ﯿـﺪا دهﺟﯚ‪‬ﻧـﻪوه ﺋـﺎوهژو ﮐﺎﺗـﻪوهو ﺑﮕﯚڕ‪‬ـﺖ‪ .‬ﮐـﺎﺗﯽ‬ ‫وازھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ وی ﻟﻪ ﺳﻪﻟﺘﻪﻧﻪت ﻟﻪﻗﻮدڕت و ﺋﯿﺨﺘﯿﺪاری ﺳﻪرۆﮐﺎن و ﺳﻪرداراﻧﯽ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﺳﺎﻣﺎن و ﻣﻠﮑ‪‬ﮏ ﺑﻮو ﮐﻪھﻪﯾﺎﻧﺒﻮو ﯾﺎن ﺑـﺎرودۆخ و ﺷـﺎنو ﺷـﻪوﮐﻪتو ھﻪ‪‬ﮑـﻪوﺗ‪‬ﮏ ﮐـﻪ ﻟـﻪ"ﺗـﺎران"‬ ‫ﯾﺎن ﻧﺎوهﻧﺪی و ﭘﺎڕﯾﺰﮔﺎﮐﺎﻧﯽ ﺷﺎرهﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪﺑﻮو ﮐﻪ ﮐﻪﻟﮑﯿﺎن ﻟ‪‬ﻮهر دهﮔﺮت و دهﺳﻪ‪‬ت و ﻗﻮدڕهت ﻋﻪﺷﯿﺮهﯾﯽ ﻟﻪ ﺳﻪراوژ‪‬ﺮی ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻮوﻧﺪا ﺑـﻮو‪ ،‬ھـﻪﺗﺎ ﻟـﻪ دواﯾـﯽ ﺳـﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ‪-1941‬‬ ‫‪1946‬دﯾﺴﺎن ﺟﺎر‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ﺰا‪.‬‬ ‫ڕاﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﺳﻪرداری ﻋﻪﺷﯿﺮهی ﺷﮑﺎک ﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻪ)ﺳﻤﮑﯚ(‬ ‫ﻟﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺷﻪڕی دﻧﯿﺎﮔﺮی ﺋﻪوهڵ‪،‬ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﻣﻪڕ ﺋﺎﺑﻮوری و ﺋﯿﺪاری ﺋﯿﮑﺠﺎر ﺋﺎ‪‬ﯚزو ﭘﺸ‪‬ﻮ ﺑﻮو‪ .‬ﺷﻪڕهﮐﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری و ﮐـﻪس ﺑﻪﮐـﻪس و ﻗـﺎت و ﻗ‪‬ﯾـﻪﮐﯽ زۆر ﻧﺎوﭼـﻪﮐﺎﻧﯽ ﻟـﻪﺑﺎوهش‬ ‫ﮔﺮﺗﺒﻮو‪" ،‬ﮔﯿﻼن" ﻟﻪ ﺷﻮرش داﺑﻮو‪ ،‬ﺷﻮوڕهوی و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎن ھـﻪر دوو ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻟـﻪﻧﺎو ﺧـﺎﮐﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻮون‪ ،‬ﻟـﻪﺗﺎران دهو‪‬ـﻪت ﻟـﻪﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ﻧـﺎڕازی ﺑـﻮون ﻟـﻪ ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣـﻪی ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮐﻪ ﺋﯿﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻪﺷﻨﯽ و‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺑﻦ ﭼﻪﻧﮕﯽ ﺧﯚی ﻟ‪‬ﺪهﮐﺮد‪،‬ﻟﻪ ھﻪ‪‬ﻮهﺷﺎﻧﺪا ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳﺎڵ ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺗﻪﻧﮕﻪژه و ﺗﻪﻧﮓ و ﭼﻪ‪‬ﻪﻣﻪی ﺋﯿﺮان و‪‬ﭽﻮوﻧﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪74 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 74‬‬

‫ﺑﻪرهوﭘ‪‬ﺶ ﭼﻮوﻧﯽ ﺷﻮڕﺷﮕ‪‬اﻧﯽ "ڕهخ دهرﯾﺎی ﺧﺰر" ﺑﻪ داﮐﯚﮐﯽ "ﺋﻪرﺗﻪﺷﯽ ﺳﻮور" ﺑﯚ ﻻی "ﺗﺎران" ﺑﻮو‪ .‬ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪھﻪرﮐﺎﺗﯿﮑﯽ دﯾﮑﻪی ﺳﻪدهی ﻧﯚزهدهھﻪم ﻻوازﺗﺮ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1921‬ژهﻧﻪڕاڵ ڕهزاﺧﺎن‪،‬ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑﻮو ﮐﻪﺑﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهری ﻓﻪوﺟ‪‬ﮏ ﻗﺎزاخ ﮔﻪﯾﺒﻮو‪ ،‬دهﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻪر "ﺗﺎران" دا ﮔﺮتو ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨـﺎو ﺑﯚﺧـﯚی وهزﯾـﺮی‬ ‫ﺑﻪرﮔﺮی و ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ﮔﺸـﺘﯽ ﻗﻮﺷـﻮن داﻧـﺎ‪ .‬دﻧـﻪی ڕهزاﺧـﺎن ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎن ﭘﻪرﺳـﺘﯽ ﺗﻮﻧـﺪی وی و ﺑ‪‬ﯾـﺎری وی‪،‬ﺑـﯚ ڕزﮔـﺎری ﺋ‪‬ـﺮان ﻟـﻪ ھـﻪر ﺟﯚرهدهﺳـﺖ ﺗ‪‬ـﻮردان و ﺣـﺰووری دهرهﮐـﯽ ﺑـﻮو‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐــﻪﻣﯿﻦ ﺋــﻪرﮐ‪‬ﮏ ﮐــﻪ ﺋــﻪو ﻟــﻪ ﺳــﻪرﺧﯚی واﺟــﺐ ﮐــﺮد ﺑــﻮو داﺑــﯿﻦ ﮐﺮدﻧــﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪڕﺗــﻪش و ﮔﻪڕاﻧــﻪوهی ﺣــﻮﮐﻢ و دهﺳــﻪ‪‬ت ﻟــﻪ ﭘﺎڕ‪‬ﺰﮔﺎﮐــﺎن ﺑــﻮو‪ .‬ﺑــﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋــﻪم‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﺎﻧﻪﺳﻪرهﺗﺎی ﺳﻪرھﻪ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺋﯿﺮاﻧﯽ ﻧﻮێ و ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ﺳﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺷﻮ‪‬ﻨﻪواری ﮐﻮدﺗﺎی ڕهزاﺧﺎن دهﺳﺖ و ﺟ‪ ‬وهﺑﻪرﭼﺎو ﻧﻪﮐﻪوت و ﺋﺎﺷﮑﺮا ﻧﻪﺑﻮو دهﭬﻪر ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﻣﻮﺳﯿﺒﻪت و دهردو ﺑﻪ‪‬ی ﭘﻪﯾﺪا ﺑﻮو ﻟﻪ ﺷﻪڕ دهﺳﺖ ﺑﻪ ﯾﻪﺧـﻪﺑﻮو‪ .‬ﺑـﯚ‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪،‬زورﺑﻪی ﻟﻪو ﺳ‪‬ﺴﻪت ﮔﻮﻧﺪهی دهﺷﺘﯽ ورﻣ‪ ،‬و‪‬ﺮان و ﺧﺎﭘﻮور ﺑﺒﻮو‪ ،‬ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﯿﮑﺪا داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺧﯚدی" ورﻣ‪ "‬ﻟﻪ ﮐـﻪس ﺑـﻪ ﮐـﻪس ﻟـﻪ ﮐـﻪﻣﯽ داﺑـﻮو‪ .‬ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧـﺪ ﺗﻮوﺷـﯽ ﺋـﺎ‪‬ﯚزی و‬ ‫ﺑ‪‬ﺴﻪرو ﺑﻪری ﺑﺒﻮو‪ ،‬ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﻟﻪ دوای ﺗﺎ‪‬ن و ﺑ‪‬ۆو ڕاو ڕووت ﺑﻮون‪ .‬ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪﻧﺎﺣﻪﺟﻤﯿﻨﺘﺮی وان"ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﺷﮑﺎﮐﯽ ﻋﻪﺑﺪۆﯾﯽ" ﺑﻮو ﮐﻪ ﺳﻪرداری وان "ﺳﻤﮑﯚ" ﺑﻮو‪،‬ﮐﻪھﻪم ﺑﻪ ﺗﺎ‪‬ن‬ ‫و ڕاو ڕووت ﺧﻪرﯾﮏ ﺑﻮو‪ ،‬ھﻪم د‪‬ﮫﺎﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮان "ﺧﯚ"و"ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳﯽ" دهﺳﺖ ﺑﻪﺳﻪردا ﮔﺮﺗﺒﻮو‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ‪ :‬ﺋﻪﻣﻪی ﻟﻪ ﺑﺎﺑﻪت ﺳﻤﮑﯚ ﮔﻮﺗﺮاوه ﻟﻪﻣ‪‬ﮋووی ﭘ‪ ‬ﻟﻪدرۆ دهﻟﻪﺳﻪی ﻋﻪﺟﻪﻣﺎن وهرﮔﯿﺮاوه‪ ،‬دهﻧﺎ"ﻧﻪﻣﺮﺳﻤﮑﯚ" ﻗﺎرﻣـﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﮐـﻪم و‪‬ﻨـﻪی ﮐـﻮرد ﺑﻮو‪،‬ﺑـﯚ ڕزﮔـﺎری ﮐـﻮرد ڕاﭘـﻪڕی ﺋـﻪوﮐﺎت‬ ‫ﻗﻮﻟﺪری زهزاﺧﺎن ﮔﻪﯾﺒﻮو ﺋﻪو ﭘﻪڕی ﺧﯚی‪ ،‬ﺋﻪو ﻗﻮ‪‬ﺪره ﺧﻮﯾﻨﻤﮋهدهﺳﻪر ﺳﻪرهڕۆﯾﯽ ﺧﯚی ﮔﻪڕا ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﯽ دوورﺧﺮاوهﯾﺪا ﻟﻪ دووڕﮔﻪی ھﺎﻣﺒﻮرک ﺗﻮون ﺑﻪ ﺗﻮون ﺑﻮو‪).‬وهرﮔ‪‬ی ﮐﻮردی(‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﯿﻨﯽ‪ :‬ﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ﺋﻪم ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن ﭘﻪرﺳﺘﯿﯿﻪی ﺗﻮﻧﺪ‪ ،‬دهو‪‬ﻪﻣﻪﻧﺪ ﺑﻮوﻧﯽ ڕهزاﺷﺎ و ھﻪژار ﺑﻮوﻧﯽ ﭼﯿﻨﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ و‪‬ﺗـﯽ ﻟ‪‬ﮑﻪوﺗـﻪوه‪ .‬ڕزاﺧـﺎن ﻟـﻪ ﮐﯚﺗـﺎﯾﯽ دهﺳـﺖ ﮐ‪‬ﺸـﺎﻧﻪوهی ﻟﻪﺳـﻪﻟﺘﻪﻧﻪت‪،‬‬ ‫ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﻓﺌﻮدا‪‬ﯽ و‪‬ت ﺑﻮو‪ ،‬دراو‪‬ﮑﯽ زۆری ﻟﻪ ﺑﺎﻧﮑﻪﮐﺎﻧﯽ دهرهوهی و‪‬ت ھﻪﺑﻮو‪ ،‬ﻟـﻪ ﺣﺎ‪‬ﮑـﺪا ﮐﻪﺧـﻪ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ھـﻪژاری و ﺑﻪدﺑـﻪﺧﺘﯽ دهﺳـﺖ ﺑـﻪ ﯾﻪﺧـﻪﺑﻮون‪ .‬ﺋﺎوهداﻧﮑﺮدﻧـﻪوهی‬ ‫ﺑﻪڕهوا‪‬ﻪﺗﯽ دوو و‪‬ﺗﯽ ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪی ﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﺴﺘﯽ و ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ڕهزاﺧـﺎﻧﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻨﻮ‪‬ﻨﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـﺘﺎن ﺑـﻮو ﮐﻪدهﯾﻪوﯾﺴـﺖ ﺑﻪﺳـﻪرﮔﻪرم ﮐﺮدﻧـﯽ ﺋـﻪم دووهﮐـﻼوی ﮐﭙـﯽ ﮐﯚﻣـﺎری و ﮐـﻼوی ﭘﻪھﻠـﻪوی‪،‬‬ ‫ﺷﻪرﻋﯿﻪت ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺋ‪‬اﻗﯽ)ﺗﺎزهﺑﻨﯿﺎت ﻧﺮاو( داﺑﯿﻦ ﺑﮑﺎت‪ ،‬و ﺋﻪوی ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋ‪‬ﺮاق داﺑﻨ‪‬ﺖ‪).‬وﯾﺮاﺳﺘﺎر(‬ ‫ﻋﻪﺷــﺎﯾﻪری ﺋــﻪوھﺎ ﺋﻪﮔــﻪر ﭘ‪‬ﮑــﻪوهش ﯾــﻪﮐﮕﺮﺗﻮو ﺑــﻮون دﯾﺴــﺎن ﺗ‪‬ﮑﯚﺷــﺎن و ﺣﻪوﻟــﺪاﻧﯽ ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯿﺎن ﺑــﯚ ﮔﻪڕاﻧــﻪوهی ﺣﺎﮐﻤﯿﯿــﻪت ﺑــﻪ ﻧﺎﺳــﻪرﮐﻪوﺗﻦ ڕوو ﺑــﻪڕوو دهﮐــﺮد‪ .‬ﯾــﻪک دوو ﺟــﺎر‬ ‫ﺑﻪﺑﯿﺮوڕای ﯾﻪﮐﯿﻪﺗﯽ ھﻪﻣﻮو ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﺑﯚ وهدهﺳـﺖ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﯾـﺎن ﻻﻧـﯽ ﮐـﻪم ﺋـﺎزادی ﻟـﻪﮐﯚت و ﺑﻪﻧـﺪی ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺳـﻪرهڕۆو ﺧـﻪراپو ﺑ‪‬ﮑ‪‬ﻔﺎﯾـﻪت ﺋ‪‬ـﺮان ﺣـﻪوڵ و ﺗﻪﻗـﻪﻻ‬ ‫دراﺑــﻮو‪ .‬ﻟــﻪ ژوﺋﯿــﻪی ‪ 1918‬ھ‪‬ﻨــﺪ‪‬ﮏ ﻟــﻪ ﺳــﻪرداراﻧﯽ ﮐــﻮرد ﺑــﻪ ڕهوا‪‬ــﻪت ﻟــﻪدهورهی ﯾﻪﮐــﺪی ﮐــﯚ ﺑﻮﻧﻪوهھــﻪﺗﺎ ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪی ﺳــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐــﻮرد ﻟــﻪ ژ‪‬ﺮداﮐــﯚﮐﯽ و ﭼــﺎوهد‪‬ﺮی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴــﺘﺎن‬ ‫ﺑﺪهﻧﻪﺑﻪرﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهدهراﺳﻪ‪،‬و ﺋﻪم ﺟﻪرهﯾﺎﻧـﻪی ﯾـﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﺳـﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﻣـﻮﮐﺮی ﺑـﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾـﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ ﻟﻪﺳـﻪﻗﺰ ﭘ‪‬ﺸـﻨﯿﺎر ﮐﺮدﺑـﻮو‪ .‬ﻟـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎی دهﺳـﺎﻣﺒﻪر ﮔﺮوﭘ‪‬ـﮏ ﻟﻪﺳـﻪرۆﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﻪﺷﺎﯾﻪر ﺑﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪﻋﻪﺷﺎﯾﻪری "ﺳﻨﻪ"و"ﺳﻪﻗﺰ" و"ھﺎوراﻣﺎن" ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻪم ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﺑﺸ‪‬ﮑﯽ ﻧﺎوﭼﻪ ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﺑﻪڕﯾﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺣﯿﺴﺎب ﺑﮑﺮێ‪ ،‬ﺳـﻪرداﻧﯽ ﺳـﻠﯿﻤﺎﻧﯿﯿﻪی ﮐﺮدﺑـﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺑــﻪر ﺋﻪﻣﻪﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ڕاﭘﯚرﺗــﻪﮐﺎن ﻟﻪﻓﯚرﯾﯿــﻪی ‪ 1919‬داﻧﯿﺸــﻨ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑﻪﻟــﻪ ﺳــﻪرۆﮐﺎن ﺑــﻪ ﻧﯿﯿــﻪﺗﯽ وﺗــﻮو‪‬ﮋ ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪ ﺷــﻮڕش دژی ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯽ ﺋﯿــﺮان ﭘ‪‬ﮑﮫــﺎت ﺑــﻪ‪‬م چ ﺋﺎﮐــﺎﻣﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻨﻪﮐﻪوﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﺟﻪرهﯾﺎﻧﺎﺗ‪‬ﮑﯽ ﺋﻪوھﺎ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﺗﺎﺳﻪو ﺋﺎرهزو داﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪ دﻧﯿﺎی واﻗﻌﯿﻪت ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﻋﻪﺷﯿﺮهی ﻣﻪزن‪ ،‬ﺟﮕﻪ ﻟﻪﺷﻪڕ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻋﻪﺷﯿﺮهی دﯾﮑﻪ‪ ،‬ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﺗﻮوﺷﯽ ﮐ‪‬ﺒـﻪرﮐ‪‬ﯽ ﻧـﺎوهﺧﯚ‬ ‫ﺑﻮون‪ .‬ﻟﻪ ﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮔﺮوﭘﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰی ﻋﻪﺷﯿﺮهﯾﯽ ﯾﺎﻧﯽ ﺷﮑﺎک و زهرزا و ﻣﺎﻣﻪش و ﻣﻪﻧﮕﻮڕ‪ ،‬ھﻪﻣﻮو ﻟﻪت ﻟﻪت ﺑﻮون‪ .‬زورﺑﻪ ﺧﻮازﯾﺎراﻧﯽ ﺳـﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺑـﻪدوای‬ ‫ﻻﯾﺎﻧﮕﺮاﻧﯽ دهرهﮐﯽ دهﺧﻮﻻﻧﻪوه‪ ،‬ھ‪‬ﻨﺪﯾﮏ ﺑﺮا ﭼﺎوی ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺎن ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﺎن ﮐﺮدﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪﺣﺎ‪‬ﯿﮑﺪا ﺑﺮای دﯾﮑﻪ ﭼﺎوی ﻟﻪ دهﺳﺖ ڕووﺳﻪﮐﺎن ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﺮاﯾﻪﮐﻪی دﯾﮑﻪﺧﻪر‪‬ﮑﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی ﮔـﺮﺗﻦ‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ﺋﯿﺮان و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران و ﮐﺎرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑﻮو‪" .‬ﺷﮑﺎﮐﻪﮐﺎن" ﮐﻪ ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻦ ﮔﺮوﭘﯽ ﺋﻪم ﺳﻪردهﻣﻪن ﺑﻪ ﺳ‪ ‬ﺑﻪﺷﯽ ﮔـﻪوره ڕهﻗﯿـﺐ‪ ،‬داﺑﻪﺷـﮑﺮاﺑﻮون‪" :‬ﻋﻪﺑﺪۆﯾﯿـﻪﮐﺎن"‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻪرۆﮐﺎﯾﻪﮐﯽ ﺳﻤﮑﯚو‪ ،‬ﻣﺎﻣﻪدی و‪ ،‬ﮐﺎردار‪ .‬ﺋﻪم ھﻪر ﺳ‪‬ﯿﯿﻪ‪،‬ﻟﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ﺋﻪو ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﺎﻧﻪی ﮐﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪرﺳﻪرۆک ھﯚز‪‬ﮏ ﺑﻪ ﺑﻪردهواﻣﯽ ھﻪﯾﻪ ‪،‬ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﺳﻪرھﯚزﯾﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﺑـﻮون‪ .‬ھـﻪﺗﺎ‬ ‫ﻟﻪ ﻧﺎو ﻋﻪﺑﺪۆﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ھﻪﻟﮑﻪوت و دۆخ و ﻣﻪوﻗﻌﯿﻪﺗﯽ ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ دوژﻣﻦ ھﻪڕهﺷﻪﯾﺎن ﻟ‪‬ﺪهﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮ واﻧﺪا "ﻋﻪﻣﻪرﺧﺎن" ﻟﻪ ھﻪﻣﻮوان ﺑﻪ ھ‪‬ﺰﺗﺮ ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳـﻤﮑﯚ ھــﻪر وهک دهزاﻧــﯿﻦ ﺑـﻪر ﻟــﻪ ﺷــﻪڕ ﺑـﯚ ڕهﮐــ‪‬ﺶ ﮐﺮدﻧــﯽ داﮐـﯚﮐﯽ ﺋ‪‬ــﺮان و ڕووﺳــﯿﻪﻟﻪﻧﺎ ﺋــﺎراﻣﯽ و ﺋـﺎ‪‬ﯚزی ﻧﺎوﭼــﻪی ﺳــﻨﻮور‪ ،‬ﮐـﻪﻟﮑﯽ وهرﮔﺮﺗﺒــﻮو‪ .‬ﻟﻪﺑــﻪم ﻻوهھـﻪر ﺟــﺎر ﻧﺎﺟــﺎر ﻟــﻪ‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﺑﻪﺟ‪ ‬ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﻋﻪﻣﻪﻟﯽ ﮐﺮدﺑﻮو‪ .‬ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ چ ﭼﺎﺧ‪‬ﮏ ﺑﻪﺋﺎﺷﮑﺮا ھﻪ‪‬ﻨﻪﮔﻪڕاﺑﯚوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺎرﺑﻮو ﮐﻪ ڕاﺳﺘﻪوﺧﯚ دهﺟﯚ‪‬ﯿﺘﻪوه و ﻟﻪ ﭘﻪﺳﻨﺪﮐﺮدﻧﯽ ﻓﻪڕﻣﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﻪرھـﻪم‬ ‫وهرﮔﺮﺑﻮو‪ ،‬ﺋﻪو ھ‪‬ﻨﺪهﮐﻪ ﻟﻪﻧﺎوﭼﻪﺋﯿﺨﺘﯿﺪارو دهﺳﻪ‪‬تو ﺷﻮ‪‬ﻦ ﺗﯿﮑﺮدﻧ‪‬ﮑﯽ ﺑﯚﺧﯚی ﮐﻪ‪‬ﻪﮐﻪﮐﺮد ﺑﻮو‪ ،‬دهﯾﺘﻮاﻧﯽ ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ھﻪڕهﺷـﻪی ﺗﻮرﮐـﻪﮐﺎن و ڕووﺳـﻪﮐﺎن ﺧـﯚڕاﮔﺮێ و ﻟـﻪ ﺳـﻪرﭘ‪‬‬ ‫ڕاوهﺳﺘ‪.‬‬ ‫ﻟـﻪ ‪ 1918‬ﺑــﻪم ﻻوهﮐـﻪ دهرﮔــﺎی ﺋﯿﻤﮑﺎﻧـﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟـﻪ ڕووی ﮐﺮاﯾﻪوه‪،‬ﺳــﻤﮑﯚ ﺑﻪﭘﺘــﻪوﮐﺮدﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧــﯚی ﻟـﻪ ﮔــﻪڵ "ﺳـﻪﯾﺪﺗﻪھﺎی" ﺷــﻪﻣﺰﯾﻨﺎن ﺑـﻪ ﺑــﻪھ‪‬ﺰﮐﺮدن ﺑـﺎرودۆخ و‬ ‫ﭼﻠﯚﻧﺎﯾﻪﺗﯽ ﺷﺎن و ﺷﻪوﮐﻪﺗﯽ ﺧﯚی ﺧﻪرﯾﮏ ﺑـﻮو‪ .‬ﺑـﻪر ﻟـﻪ ﺷـﻪڕ ﯾـﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﺧﻮﺷـﮑﻪﮐﺎﻧﯽ ﺷـ‪‬ﺨﯽ ﻣـﺎره ﮐـﺮد ﺑـﻮو‪ .‬ﺋـﻪو ﺑـﯚ ﺑﻪرﺑـﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ھﻪڕهﺷـﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎوﻋﻪﺷـﯿﺮهﯾﯽ و ﮐـﻪﻟﮏ‬ ‫وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﯚﺷﺎﯾﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﮐﻪ ﻟﻪﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧﺪی ﺳﻨﻮور ھﺎﺗﺒﻮوﭘ‪‬ﺶ‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ‪‬ﮑﮕﺮﺗﻮوهﮐﯽ دهرهﮐﯽ ھﻪﺑﻮو‪" .‬ﺳﻤﮑﯚ" و" ﺳﻪﯾﯿﺪ ﺗﻪھﺎ""ﺑﻠﻮک"ی ﺋﻪم دﯾﻮ ﺋـﻪو د‪‬ـﻮی ﺳـﻨﻮوری ﺋ‪‬ـﺮان و‬ ‫ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪﯾﺎن ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨﺎ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪﯾﻪﮐﯿﻪﺗﯿ‪‬ﮏ ﺑﻮو ﮐﻪ ﻟﻪﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻻﯾﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﮕﺎ ﻗﻪﺑﻮو‪‬ﯽ دﯾﮑﻪدهﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺗﺎﺳﻪو ﺧﻪﯾﺎﻟﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻟﻪ ﻣ‪‬ﺸﮑﺎن ﺑﺎو‪‬ﮋێ‪ .‬ﻟﻪ ژاﻧﻮﯾﻪی ‪ 1919‬راﭘﻮرت ﮐـﺮا ﮐـﻪ‬ ‫ﯾﻪﮐﯿﻪﺗﯽ ﭘﺎن ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻟﻪدوو ﻻی ﺳﻨﻮور ﻟﻪﻧﺎو ﮐﻮردهﮐﺎﻧﯽ ﻧﺰﯾﮏ "ﺑﺎﺷﻘﺎڵ" ﺑﻪڕﯾﺒﻪری ﺳﻤﮑﯚ ھﺎﺗﯚﺗﻪ دی‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺧﻪی ﺋﻪم ﯾﻪﮐﯿﻪﺗﯿﯿﻪ‪،‬ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪﻣﻪﯾﻪ‪ ،‬ﮐﻪﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪﮔﻪڕاﻧﻪوهی‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪75 :‬‬

‫‪Page : 75‬‬

‫ﺋﺎﺷﯚڕﯾﺎن و ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﻧﺎوﭼﻪ ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ‪ :‬ﺳﻤﮑﯚ ﺧﯚﺷﮑﯽ ﺳﻪﯾﺪﺗﻪھﺎی ﻣﺎره ﻧﻪﮐﺮدﺑﻮو‪،‬ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪﺳﻪﯾﺪﺗﻪھﺎ ﮐﯿﮋی ﺟﻪﻋﻔﻪرﺋﺎﻗﺎی ﺑﺮازای ﺳﻤﮑﯚی ﺑﻪ ﻧﺎوی"ﮔﻮ‪‬ﯿﺰارﺧﺎﻧﻢ" ﻣﺎرهﮐﺮدﺑﻮو‪ .‬وهرﮔ‪‬ﺮی ﮐﻮردی‪(.‬‬ ‫ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺑﺎوهڕ ﻧﯿﯿﻪﮐﻪدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪﺳﻤﮑﯚی ﻣﺘﻤﺎﻧﻪھـﻪﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪﺳـﻤﮑﯚ‪ ،‬ﻗﺎرهﻣـﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ژ‪‬ﮫـﺎﺗﯽ ﺑـﻮو‪ .‬ﺳـﻪرﺟﻪم ﻟـﻪ ﯾﻪﮐﺘﯿﻪﮐـﻪی ﺑـﻪر ﻟﻪﺷـﻪڕ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ڕووﺳـﻪﮐﺎن ﺋﺎﮔـﺎدارﺑﻮون و‬ ‫ﻟﻪھﺎوﮐﺎرﯾﻪﮐﻪی ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺗﻮرﮐﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪرﯾﻪک دژی ﺋﺎﺷﯚڕﯾﺎن ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺷﻪڕ ﺗ‪‬ﺪهﮐﯚﺷﺎن ﺑﻨﮑﻪو ﭘﺎﯾﻪﮔﺎﯾﻪﮐﯽ ﻧﻮ‪‬ﯽ دهﺳـﻪ‪‬ت ﻟـﻪ دهﺷـﺘﯽ "ورﻣـ‪ "‬ﭘ‪‬ﮑﺒ‪‬ـﻨﻦ ﺧﻪﺑـﻪردارﺑﻮون‪.‬‬ ‫دﯾﺴﺎن دهﯾﺎﻧﺰاﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﻪزﻟﻮوﻣﺎﻧﻪی" ﻣﺎرﺷﯿﻤﻮون" ﻟﻪ ﻣﺎرﺳﯽ ‪1918‬ﺑﻪ دهﺳﺘﻮوری ﺣﻮﮐﻤ‪‬اﻧﯽ ﺗـﻪور‪‬ﺰ ﺑـﻮو‪ -‬ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗﻪﺋـﻪو ﻟـﻪم ﮐـﺎره ﮐﺮ‪‬ـﺖ و ﻧﺎﺣـﻪزهﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺧﯚﺷـﯽ ﻟـﻪ ﺑـﻪرﭼﺎو‬ ‫ﺑﻮوهو ﻟﻪ ڕاﺳﺘﯿﺪا ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ھﻪرﺟﯚرهدهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺷﯚڕﯾﺎﻧﯽ ﻟﻪ دهﺷﺘﯽ ورﻣ‪ ‬ﻟـﻪﻧﺎو ھـﻪ‪‬ﮕﺮﺗﺒﻮو‪ .‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺋﺎﺷـﮑﺮاﺑﻮو ﮐـﻪ دهﯾﻪوﯾﺴـﺖ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺧـﯚی ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑـﻪرێ‪ ،‬و ﺋﻪﻣﻪﺷـﺘ‪‬ﮏ ﺑـﻮو‬ ‫ﮐﻪﺋﺎزرﯾﻪﮐﺎن و ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿﻪﮐﺎن‪-‬ﯾﺶ ﻟﻪ ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎن داﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪﻣﻪﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪرﺑﻮو ﮐﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ژاﻧﻮﯾﯿﻪی ‪ 1918‬ﺧﻪﺑﻪری وهدهﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪﻣ‪‬ﮋ ﺑﻮو ﮐﻪ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ھﯿﻮادار ﺑﻮو ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ھ‪‬ﺰهﮐﯽ ﮐﯚﮐﺎﺗﻪوه و ﺑﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎری ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻨ‪‬ﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﮐﯿﺴﻪی ﺑﻪ ﺗﺎڵ ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﺋﺎورﯾﻠﯽ ‪ 1919‬ﺑﯚ ﺑـﻪڕﯾﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋـﻪم ﭘﯿﻼﻧﻪﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎ ﭘﺎرهﯾـﻪک ﻟﻪدهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻪرز وهرﺑﮕﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪم ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﻪﺑﻪ ﺋﺎﮐﺎم ﻧﻪﮔﻪﯾﯽ‪ .‬و ﺑﻪ ھﻪﻧﮕﺎو ھﻪ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺧﻮاره و هدهﺳﺖ و داوﯾـﻦ‬ ‫ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮهڕاﺳﺘﯽ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻣﻪی ﺳﻨﺪوﻗﯚ‪‬ﻪﯾﻪﮐﯽ "ﻣﺎددهی ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوه" ﺑﻪ ﻧﺎوی ﻗﻮﺗﯽ ﺷـﯿﺮﻧﯽ ﺑـﻪ ﭘﯚﺳـﺘﯽ داﺑـﯚ‬ ‫ﻧـــﺎرد ﮐﻪﺑـــﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـــﻪ‬

‫ﺑـــﺮای وی ﮐﻮﺷـــﺖ‪ .‬ڕۆژی دواﯾـــﯽ وی‪،‬ﭘﺎدﮔـــﺎﻧﯽ ورﻣـــ‪ ،‬ﺑـــﻪ دواﯾـــﯽ ﺷﻪڕوﮐ‪‬ﺸـــﻤﻪ‬

‫ﮐ‪‬ﺸﻤﻪک‪،‬ﮐﻪﻟﻪﮔﻪڵ ﻻﯾﺎﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ڕووﯾﺪا ﺑـﯚ ﮐـﻮردو ﻣﻪﺳـﯿﺤﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ورﻣـ‪ ‬ھ‪‬ـﺮش ﺑـﺮد‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ دهﺳـﺖ وﺟـ‪‬‬ ‫ﺷﺎری ﮔـﻪﻣﺎرۆ دا‪ ،‬ﺳـﻪرﯾﻨﭽﺎوهی ﺋـﺎوی ﺑـﯚ ﻧﺎوﺷـﺎر ﺑﻪﺳـﺖ و دهﺳـﺘﯽ ﺑﻪﮐﻮﺷـﺘﻦ و ﺗـﺎ‪‬ﻧﯽ ﮔﻪڕهﮐـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋـﺎزهری‬ ‫ﻧﺸﯿﻦ و دهوروﭘﺸﺖ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ژوﺋﯿﻦ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ دهﯾﻪوﯾﺴﺖ ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﻪھﻮهﻧﯽ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼـﻪ ﺑﮕﻪڕ‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪوه‪،‬و ﺑﻪﻧـﻪزهر دهﮔـﻪﯾﯽ ﮐـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﮔﻪڵ داﻧﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯽ ورﻣ‪ ‬ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮو‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﻣﻪﺷـﺘ‪‬ﮏ ﺑـﻮو ﮐﻪﺑـﻪ ﺑﯿـﺮوڕای دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺎی ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ڕۆژﺋﺎوا ﺑﻮو‪ .‬دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﺗﻪوژﻣﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ ﺋﺎﺷـﺘﯿﻪﮐﯽ ﻗـﻪﺑﻮوڵ‬ ‫ﮐﺮدﮐﻪﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ وی‪،‬ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺑﺎز‪‬ــﮏ ﻟــﻪ ڕ‪‬ﮕﺎﮐــﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼــﻪﯾﯽو دهﭬــﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری "دﯾﻠﻤــﺎن" و"ﻻﺟــﺎن" ﺑــﻪ‬ ‫ﻣﻪرﺟﯽ ﻣﻠﮑﻪﭼﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ دهو‪‬ﻪت ﺑﻪ وی ﺋﻪﺳﭙﺎرد‪.‬‬ ‫ﻗﻪول و ﭘﻪﯾﻤﺎن و وهﻓﺎداری وی ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺣﮑﻮوﻣﻪت‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻪرﺳﻪخ ﻟﻪ ﮔـﻪڵ ﻓﮑـﺮو ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧـﻪوهی "ﺳـﻤﮑﯚ" ﻧ‪‬ـﻮاﻧﯽ‬ ‫ھﻪﺑﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋﻪو ﺑ‪‬ﯾﺎرﮔﺮﺑﻮو ﻟﻪ ﺳﻪرﺋﻪﻣﻪ‪:‬ﮐﻪﺋﻪم ھﻪﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻘﯚز‪‬ﺘﻪوهو ﻟﻪم ﻓﻮرﺳﻪﺗﻪﺑﯚ دهﺳـﺖ و‪‬اﮔـﻪﯾﻦ ﺑـﻪ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐـﻪﻟﮏ وهرﺑﮕﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ھـﻪروهک ﺋـﻪو ﺑـﻪ ﺋﻪﻓﺴـﻪر‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی ﮔﻮت‪":‬ﺗﻮرﮐﻪﮐﺎن ﻣﺮدوون‪،‬و ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﯾﺎﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ" ﻟﻪ ﮐﻮردهﮐﺎن داوا دهﮐﻪﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﻣﻠـﻪﺗ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑـﻪی ﻣـﺮدوو ﺑﺒﻪﺳـﺘﻨﻪوهﮐﻪ ﭘﺎﺷـﺎﯾﻪﮐﯽ ﻣـﺮدوو ﻟـﻪ وێ ﺣﮑﻮوﻣـﻪت‬ ‫دهﮐﺎت" ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪﺑﯿﺮوﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ داﺑﻮو ﻣﺎﻣﻪﻟﻪﯾﻪﮐﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﮑﺎت‪،‬ﭼﻮﻧﮑﻪزاھﯿﺮهن دهﯾﻪوﯾﺴﺖ ﺑـﻪ ھ‪‬ﻨـﺎدی ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﮐـﻮرد ﻟـﻪ ﺗﻮرﮐﯿﯿـﻪﺋﺎ‪‬ﯿﮑﺎری ﺑﮑـﺎت‪ .‬ﺋـﻪو ﺑـﻪ ﺋﻪﻓﺴـﻪر‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی ﮔﻮت‪ ":‬ﺋﻪم ﮐﺎره ﺑﻪ دهﺳﺘﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪﺑﮑﻪن" ھﻪر وهک ﮐﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﻮردهﮐـﺎﻧﯽ "ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ" ﻟـﻪو ﺑـﻪری ﺳـﻨﻮوردهﯾﮑﻪن" "ﺑﯿﻨﯿﻤـﺎن ﮐـﻪ ﺳـﻪﯾﺪﺗﻪھﺎ ﭘ‪‬ﺸـﺘﺮ ڕادهو ﺳـﻨﻮوری د‪‬ﮕـﻪرﻣﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎﻧﯽ وهرﮔﺮﺗﺒﻮو" ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾـﻪﮐﺎن ﻟـﻪداﻧﯽ ﭼـﻪکو ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺖ ﺑـﯚ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻟـﻪ "ﺳـﻤﮑﯚ" ڕوو وهردهﮔ‪‬ـ‪‬ن‪ ،‬ﺋـﻪو ﺑـﯚ ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ ﺑـﻪ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴـﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـﻮرک‬ ‫ﭘـﻪﻧﺎی ﺑـﺮد‪ ،‬و ڕهﻧﮕـﻪ ﺑـﻪم ﺑﯿﺮوڕاﯾﻪ‪،‬ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ ﮔـﻪورهی ﺋﻪرﻣﻪﻧﯿـﻪﮐﺎن و ھﻪڕهﺷـﻪی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ و ﯾﺎرﻣﻪﺗ‪‬ﯿـﻪک ﮐـﻪﺑﯚﺧﯚی ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﺸـﮕﺮﺗﻦ ﻟـﻪ ﮔﻪڕاﻧـﻪوهی ﻣﻪﺳـﯿﺤﯿﻪﮐﺎن دهﯾﺘـﻮاﻧﯽ ﺑـﻪوان‬ ‫ﺑﮑﺎت‪،‬وهﺑﯿﺮی ھ‪‬ﻨﺎوه‪ .‬دواﯾﯽ ﻗﻪدهرﺣﻪﯾﺎﻣ‪‬ﮏ ﺧﻪرﯾﮑﯽ ﮐ‪‬ﯾﻨﯽ ﭼﻪک و ﭼﯚڵ و ڕهﮐ‪‬ﺶ ﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪڕﺗﻪﺷﯽ ھﻪ‪‬ﺗﻮوی ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪو ﺋﻪم ﮔﺮوﭘﻪی ﺑـﻪ ﭼـﺎوﻓﺮهواﻧﯽ ﺗـﺎ‪‬ن وژن" ژﻧـﺎﻧﯽ"‬ ‫ﻣﻪﺳﯿﺤﯽ و ﻣﻮﺳ‪‬ﻤﺎن ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس و ﺷﻮﯾﻨﻪﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪﺑﻪ دﯾﻞ ﮔﯿﺮاﺑﻮون‪ -‬ﻓﺮﯾﻮو داﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎی ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﻪر ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﯽ ڕۆژﺋـﺎوا ﭘ‪‬ﮑﻪوهﻟﻪﯾـﻪﮐﺘﺮی ﮐﯚﮐﺎﺗـﻪوه و ﯾـﻪﮐﮕﺮﺗﻮوﯾﺎن ﺑﮑـﺎت‪ -‬ﺑـﻪ‪‬م ﺋـﻪم داﻧﯿﺸﺘﻨﻪﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻮو ﻧـﻪﺑﻮو‪ .‬زۆرﺑـﻪی ﺑﻪﺷـﺪاران‬ ‫ﭘ‪‬ﮑﻪوه ﮔ‪‬ﺮهوﮐ‪‬ﺸﻪی ﺳﻪرهﮐﯽ و ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ھـﻪﺑﻮو‪ ،‬و ژﻣﺎرهﯾـﻪک ﻟـﻪ ﺳـﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﮔـﻪورهی ھـﻪرﮐﯽ و ﺑـﻪﮔﺰادهﮐﺎﻧﯽ دهﺷـﺖ ﺑﻪﺷـﺪارﯾﺎن ﻟـﻪم داﻧﯿﺸـﺘﻨﻪدا ﻧـﻪﮐﺮد‪ :‬ﺋﻪﻣﺎﻧـﻪﻻﯾﺎﻧﮕﺮاﻧﯽ‬ ‫"ﺑﻪﺣﺮی ﺑﻪگ" ﺑﻮون‪ ،‬ﮐﻪ ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ دوژﻣﻨﺎﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﮑﺪا ﮐﻪدوژﻣﻨﯽ دﯾﮑﻪ‪ ،‬ﯾﺎﻧﯽ "ﻋﻪﻣﻪرﺧﺎن"ﺑﻪھﯚی دژاﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ وی ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﮐﻤﯽ "ورﻣ‪ "‬داﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﭼﻮﻧﮑﻪﺧﻪ‪‬ﮑ‪‬ﮑﯽ زۆر ﻟﻪﭘﺎﯾﯿﺰ ﺑﻪوی ﻟﮑﺎن‪،‬ﻟﻪدواﯾﯽ ﭘﺘﻪو ﮐﺮدﻧﯽ ھﻪ‪‬ﮑﻪوﺗﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ﺑﺎﺷﻮوری ورﻣ‪ ‬ﺑﻪداﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ دهوروﭘﺸﺘﯽ "ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس"و "ﻗﺘﻮوری" ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﺑـﻪ ﻣﻠﮑـﻪﭼﯽ‬ ‫وی ﺑﺰاﻧﻦ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﻪﻧﺎﺑﻪری دان ﺑﻪ ﭼﻞ ﮐﻪس ﻟﻪﻻ ﺧﺰم و ﮐﻪس و ﮐﺎری ﺷ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮود ﺑـﻪرزﻧﺠﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪی دژاﯾـﻪﺗﯽ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی وی‪،‬ﺑـﻪرﻓﺮهواﻧﯽ و ﺷـﻮﯾﻦ ﺗ‪‬ﮑـﻪری و‬ ‫ﺣﻮﮐﻤ‪‬اﻧﯽ ﺧﯚی ﻧﯿﺸﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری وهزﻋﻪﮐﻪﺋﻪو ھ‪‬ﻨﺪهﺗﺮﺳﯿﺎن ڕ‪‬ﻨﯿﺸـﺖ ﮐﻪﻟـﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣـﺪا ھ‪‬ﺰهﮐﯿـﺎن ﺑـﯚ ﺑـﻪرهﻧﮕﺎری ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ وی ﺋﺎﻣـﺎده ﮐـﺮد‪ .‬ﺋـﻪم ھ‪‬ﺰهﻟـﻪ دواﯾـﯽ ﻧﺎﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻪرﺗﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮو ﺑﻮو ﻟﻪ ﻓﯚرﯾﯿﻪی ‪ 1920‬ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺪا‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﺳﻪرهﺗﺎ ﺑﯚ ﺋﻪو ‪‬ی ﮐﻮ‪‬ﺴﺘﺎﻧﯽ ﭼﺎرﯾﻖ"ﭼﺎرﯾﻪ" ﻟﻪ ﺳﯚﻣﺎ ڕۆﯾﯽ و ﻟﻪ وێ ﺑﯚ ﺷﺎﺧﺎوﯾﻪﮐﯽ ﺑﻪﻓﺮﮔﺮ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪76 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 76‬‬

‫ﭘﻪﻧﺎی ﺑﺮد‪ .‬زورﺑﻪی ﻟﻪو ‪ 300‬ﮐﻪﺳﻪی ﮐﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ وی ﺑﻮون ﻟﻪ دهورهی ﺑ‪‬و ﺑﻮون‪ ،‬ﺋﻪو ﺧﻮازﯾﺎری ﺋﺎﺷﺘﯽ ﺑﻮو دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﻟـﻪڕووی ﺑـ‪ ‬ﺋـﺎﻗﻠﯽ ﻟـﻪ ﮔـﻪ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﮑﮫـﺎﺗﻦ‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫ﻗﻪﺑﻮوﻟﯽ ﮐﺮد ﺋـﻪو ﺗﺎ‪‬ﻧـﻪی ﮐـﻪ ﻟﻪﻗﺮهﻗﺸـ‪‬ق ﮐـﺮد ﺑـﻮوی و‪‬ﯿﺎﻧﺪاﺗـﻪوه‪ ،‬ﭘـﻪﻧﺠﺎه ﺳـﻮاری ﺑـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ﺑﺮاﮐـﻪی ﺋﻪﺣﻤـﻪد‪ ،‬ﺑـﯚ ﺗﯿﭙـﯽ ﻗـﺰاق ﺑﻨ‪‬ﺮ‪‬ـﺖو دهﺳـﺖ ﻟـﻪ ﮐـﺎرو ﺑـﺎری "ورﻣـ‪"‬‬ ‫وهرﻧﻪدات‪.‬‬ ‫"ﺳﻤﮑﯚ" ﺋﻪم ﻣﺪاراﯾﻪی ﺑﻪ ﻧﯿﺸﺎﻧﻪی ﻻوازی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮوﻣﻪت ﻟ‪‬ﮑﺪاوه‪ .‬ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﺎورﯾﻞ دﯾﺴﺎن ﺧﻪرﯾﮑﯽ ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ و ڕهﺷﺎش ﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪﻣﺎﻧﻪﺗﻮرﮐﻪﮐﺎن ﻟﻪ"وان" ﻟﻪ ﺑﻪردهﺳﺘﯿﺎن دادهﻧﺎ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﻪوت ﻟﻪ ﺳﻪر ڕا دهﺷﺘﯽ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳﯽ داﮔﯿﺮﮐﺮد‪،‬ﻟﻪ دواﯾﯽ دهﺷﺘﯽ ورﻣ‪ .‬ﻟﻪ دهﺳـﺎﻣﺒﻪر دهﺳـﺘﯽ ﺑـﻪ ﺳـﻪر ﺷـﺎری ورﻣـ‪ ‬داﮔـﺮت‪ .‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻟـﻪ ﺑﻠﺸـﻪوﯾﮑﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﮐﻪﺗ‪‬ﺪهﮐﻮﺷـﺎن ﯾـﻪک‬ ‫ﭘﺎرﭼــﻪ ﺑــﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﻧﻪﭘﺎر‪‬ﺰن‪،‬ﯾﺎرﻣــﻪﺗﯽ وهردهﮔــﺮت‪ .‬ﻟــﻪ ﺑﻪرﺋﻪﻣــﻪﺟ‪‬ﮕﺎی ﺳﻪرﺳــﻮڕﻣﺎن ﻧﯿﯿﻪﮐــﻪ ﺗــﻮاﻧﯽ ﺳــﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼــﻪﯾﯽ ﻟــﻪ"دﯾﻠﻤــﺎن" ﺑــﻪداﮐﯚﮐﯽ ﻟــﻪ ﺧــﯚی ﮐﯚﮐﺎﺗــﻪوه‪ ،‬ﺳــﻪرۆﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﺎوﺟﺒ‪‬خ و ﻻﺟﺎن ﺑﻪ ﻟﮑﺎن ﺑـﻪﺧﯚی د‪‬ﮕـﻪرم ﺑﮑـﺎت‪ .‬ﻟـﻪ ژاﻧﻮﯾـﻪی ‪1921‬دوو ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻣـﻪزﻧﯽ ﻣـﻮﮐﺮی‪ ،‬ﯾـﺎﻧﯽ د‪‬ﺒـﯚﮐﺮیو ﻣﺎﻣـﻪش‪ ،‬ﺑـﻪ و‪‬ﻨﻪراﯾـﻪﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪ ﺷـﻨﯚ ﺳـﻪرداﻧﯿﺎن ﮐـﺮدو‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهﺑﻮوﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﯚ ﻟﮑﺎن ﺑﻪوی‪،‬دهرﺑ‪‬ێ‪ .‬ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻓﯚرﯾﻪﺟﻪﻣﺎﻋﻪﺗﯽ "ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‪،‬ﺷﺎرهﮔﻮﻧﺪی "ﺣﻪﯾﺪهرﺋﺎﺑﺎد" ھﻪ‪‬ﮑﻪوﺗﻮو ﻟﻪ ﻗﻪراخ ﺑﺎﮐﻮوری ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪ ‬دهﺳـﺖ ﺑﻪﺳـﻪردا ﮔـﺮت و‬ ‫ھــﻪﻣﻮو "ﺳــﻠﺪوز' ﮐﻪوﺗﻪﺑــﻪر ﺳــ‪‬ﺮهی ھﻪڕهﺷــﻪ‪ .‬ﻟــﻪ ﺑﺎﮐﻮور‪،‬ﯾــﺎﻧﯽ ﻟــﻪ "ھﺎوراﻣــﺎن" ﺟﻪﻋﻔﻪرﺳــﻮ‪‬ﺘﺎن‪ ،‬ﺳــﻪداری ھــﻮراﻣﯽ ﻧﺎوﭼــﻪی ﻧﻮﺳــﻮود‪ ،‬ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ دهﯾﻪوﯾﺴــﺖ ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﯚ ﻟــﻪ ھ‪‬ــﺮش ﺑــﯚ‬ ‫ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯿﻪﺑﻪوی ﺑﻠﮑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻪم ھﻪﻣﻮوهھﻪ‪‬ﻪﯾﻪﺋﻪﮔﻪر واﻓﮑﺮ ﺑﮑﻪﯾﻨﻪوهﮐﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪداﮐﯚﮐﯽ و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺳﻪرﺟﻪم ﮐﻮردهﮐﺎن ﮐﻪﻟﮏ وهرﮔﺮ ﺑﻮوه‪ .‬ھﻪﻣﻮو دهزاﻧـﯿﻦ ﮐﻪﺳـﻤﮑﯚ‪،‬دژﺧﻮازان و دوژﻣﻨـﯽ زۆری ھـﻪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﯾﻪک ﻟﻪوان "ﺧﺎﻧﯽ ﻣﺎﮐﯚ" ﺑﻮو‪ ،‬ﮐﻪﭼﻮﻧﮑﻪ دهﯾﺰاﻧﯽ ﺗﻮرﮐﻪﮐﺎن ﻟﻪﺧﻪﺑﺎﺗﯿﺎن ﻟﻪ ﮔﻪڵ "ﯾﯚﻧﺎﻧﯿﻪﮐﺎن" ﺋﯿﮑﺠﺎر ﺋﺎﺗﺎﺟﯿﺎن ﺑﻪ ﮔﻪﻧﻢ ھﻪﯾﻪ‪،‬ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻪﻧﻤ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪرﭼﺎو ﺑـﻪ ﺑـﺎﯾﯽ ﮐـﻪمو ھـﻪرزان‬ ‫ﺑﻪ وان ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرﮐﺮد‪،‬ﺑﻪم ﻣﻪرﺟﻪﮐﻪ ﻟﻪ داﮐﯚﮐﯽ ﺳﻤﮑﯚ دهﺳﺖ ھﻪ‪‬ﮕﺮن‪،‬ﮐﻪھﻪﻟﺒﻪﺗﻪﺣﻪوﻟﺪاﻧ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﯚڕاﯾﯽ و ﻧﺎﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮو ﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪواﻧﯽ دﯾﮑﻪش ﺑﻪ ھﻪرﺑﺎﯾﻪک ﺧﻮارو ڕاﺳﺖ دهﺑﻮوﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪم ﮐﺎﺗﻪدا ﺳﻤﮑﯚ ‪1000‬ﺳﻮارو ﭘ‪‬ﻨﺞ ﺳﻪت ﺗﻔﻪﻧﮕﭽﯽ ﭘﯿﺎدهی ھﻪﺑﻮو‪-‬و‪‬ﺪهﭼﻮو ژﻣﺎرهﯾﻪک ﻟﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮرک‪-‬ﯾﺶ ﻟﻪ ﮔـﻪ‪‬ﯽ ﺑـﻦ‪ .‬ﻟـﻪ ﻣـﺎﻧﮕﯽ ﻣـﺎرس‪ ،‬ﺗﻮرﮐﯿـﻪﮐﺎن‪ ،‬ﺗ‪‬ﺸـﮑﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﻣـﻪزﻧﯿﺎن‬ ‫ﺑﻪھ‪‬ﺰی ‪ 600‬ﮐﻪﺳﻪی ﻗﻪزاق ﻟﻪ "ﻗﺰ‪‬ﺠﻪ"ھﻪ‪‬ﮑﻪوﺗﻮو ﻟﻪ ﻗﻪراﺧﯽ ﺑﺎﮐﻮوری ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪ ‬دا‪ .‬ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﻨﯽ ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ـﻪ دژوارهﮐـﻪ ﺑـﯚچ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑـﯽ ﺋـﻪوھﺎ ﮐـﻪم‬ ‫ﺷﻪڕ‪‬ﮑﯽ ﺋﻪوھﺎن دهﺳﺖ ﭘ‪‬ﮑﺮد‪ .‬ﻟﻪم ‪ 600‬ﮐﻪﺳﻪﮐﻪس ﻟﻪﻧﺎو ﺋﻮﻟﮑﻪی ﺷﻪڕ ﮔﻪڕاﻧﻪوه‪ .‬ﺑﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﯾﯽ دﯾﺴﺎن ﻟﻪ دهورهی ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوه‪ .‬ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮهڕاﺳـﺘﯽ ھـﺎوﯾﻨﯽ ‪1921‬‬ ‫ﭼﻮارھﻪزار ﺟﻪﻧﮕﺎوهری ھﻪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ و ﭘﯿﺮۆزی ﺳﻤﮑﯚ زۆرﺗﺮ دهﺑ‪ ‬ﺑﻪﺑﯿﻼﺗﻪﮐﻠﯿﻔﯽو ﻧﺎﺋﺎراﻣﯽ ﻧﺎوﭼﻪﺋﺎﮐﺎم وهرﮔﺮﯾﻦ‪ .‬وهک دهزاﻧﯿﻦ ڕهزاﺧﺎن ﻟﻪ ﻓﯚرﯾﯿﻪی ‪ 1921‬ﺗـﺎراﻧﯽ ﮔـﺮت‪ .‬دهﻧﮕﯚﯾـﻪک ﻟﻪﺳـﻪرزارو زواﻧـﺎن ﺑـﻮو‬ ‫ﮐﻪدهﯾﮕﻮت‪ :‬ﺷﻮوڕهوﯾﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﺑﯿﺮوڕاﯾﺎن داﯾﻪﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪو‪‬ﺗﯽ ﺑﭽﻮوک داﺑﻪﺷﮑﻪن‪ ،‬و ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﺷﻮڕهوﯾﻪﮐﺎن ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ وهردهﮔﺮت ﺑﯚ وی ﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺑﻮو ﻟﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗـﻪﻻف ﻟ‪‬ﺒـﺪا ﮐـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾــﺎن زﻟﮫ‪‬ﺰ‪‬ــﮏ داﮐــﯚﮐﯽ ﻟ‪‬ــﺪهﮐﺮێ‪ .‬ﺑﺎزﯾــﮏ ﮐــﻪس ﺋــﻪم ﺟﻪرهﯾﺎﻧــﻪﯾﺎن زۆرﺗــﺮ ﺑــﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾــﻪﮐﺎن ﻧﯿﺴــﺒﻪت دهدا‪ -‬و ﺋﻪﻣﻪﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪرﯾــﻪک ﺑــﻮو ﮐــﻪ ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ ﺑــﻪ زاﻧــﯿﻦو ﺑﻪﺋﻪﻧﻘﻪﺳــﺖ‬ ‫ﻟﻪ)ﺳﻮﻟﺪوز( ھﻪ‪‬ﯿﮕﯿﺮﺳﺎﻧﺪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗﻪﺳــﻤﮑﯚ ﺑﺎﯾــﻪﺧﯽ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧ‪‬ﮑﯽ دهرهﮐــﯽ ﻟــﻪم ﮔﺮﯾﻨﮕﺎﯾﻪﺗﯿــﻪی ﮐــﻪ ﺑــﻪر‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ وی ﺑﻪﺳــﻮﮐﺮ ﮔﺮﺗﺒــﻮو زۆر ﺑــﺎش دهزاﻧــﯽ‪ .‬ﺋﻪو‪،‬ﺑــﻪ ڕاﺳــﭙﺎردهی ﺳــﻪﯾﻪﺗﻪھﺎ‪،‬داﺧﻮاز ﺑــﻪداﮐﯚﮐﯽ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎن ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﻣﻪڕ ﻟﻪﺷـﮑﺮ ﮐ‪‬ﺸـﯽ ھﻪ‪‬ﮑـﻪوت و ﻣﻪوﻗﻌﯿـﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎ ﺑﺎﺷـﺘﺮ ﻟﻪﺷـﻮوڕهوی ﺑـﻮو‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑـﻪﮔﯚڕهﭘﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﻟـﻪ ﻧﺰﯾﮑـﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـ‪‬اق ﺑﻮو‪،‬ﮐـﻪﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ داﮔﯿـﺮی‬ ‫ﮐﺮدﺑــﻮو‪ ،‬و دهﯾﺰاﻧــﯽ ﮐﻪﺋــﻪم ﭘ‪‬ﺸــﻨﯿﺎره‪،‬ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎﻧﯽ داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﺑﻪﻏــﺪا وهﺳﻮهﺳــﻪدهﮐﺎت‪ .‬ﻟــﻪ ژوﺋﯿــﻪی ‪1921‬ﭘﻪﯾﻮهﻧــﺪی ﻧﺎڕاﺳــﺘﻪوﺧﯚو ﺑــﻪ ڕهوا‪‬ــﻪت ﺳــﺎﻧﺎو ڕاﺳــﺘﻪوﺧﯚی ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ‬ ‫ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎن ﮔﺮت‪ .‬ﺋﻪو ﻧﻮﺳﯽ‪":‬دهزاﻧﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﺳﺮاوم ﺑﻪﻣﻪ‪ :‬ﮐﻪﻟﻪ ﻣﺎﻣﻪﻟﻪو‪ ،‬وﺗﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪﮔﻪڵ دهو‪‬ﻪﺗﻪﮐﺎن ﺑﻪ ﻣﮑﺮو دۆ‪‬ب و ﻓﺮﯾﻮو دهﺳﺘﻪوداوﯾﻦ دهﺑﻢ‪"...‬‬ ‫ﺋـﺎﺧﯚ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﻟــﻪوی داﮐـﯚﮐﯽ دهﮐــﺎت؟ ﭘ‪‬ﺸــﻨﺎر‪‬ﮑﯽ ﺳـﻪرﻧﺞ ڕاﮐــ‪‬ﺶ ﺑــﻮو‪ ،‬ﮐـﻪوهدﯾﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪﮐﯽ ﭘــﺎرده‪ ،‬ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺋــﺎژاوه ﺳـﺎزی ﺗﻮرﮐــﻪﮐﺎن ﻟــﻪ دهﭬــﻪری ﺑﺮادۆﺳـﺖ و ﺑــﺎ‪‬ﯽ‬ ‫ڕۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﻪﮐﺎن ﻟﻪﺑﻪردهﺳـﺖ دهﻧـﺎ‪ .‬ھـﻪﺗﺎ ﻓﮑـﺮی ﻟ‪‬ﺪهﮐﺮاوهﮐﻪدوورﻧﯿﯿـﻪﺗﺎران ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺋـﺎراﻣﯽو ﺋﺎﺳﺎﯾﺸـ‪‬ﮏ ﮐـﻪ زۆری ﭘـ‪ ‬ﻣﻮﺣﺘـﺎج ﺑـﻮو ﺑـﻪ ﻟـﻪ دهﺳـﺖ داﻧـﯽ ﺑﻪﺷـ‪‬ﮏ ﻟـﻪ‬ ‫ﺧﺎﮐﻪﮐﻪی ڕهزاﻣﻪﻧﺪی دهرﺑﺒﺮێ‪،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺑﻪھﻪرﺣﺎڵ ﺋﻪو ﮔﯚڕهﭘﺎﻧ‪‬ﮏ ﺑﻮو ﮐﻪﺋﻪو ھـﻪر ﺑـﻪﻧﺎو ﻟـﻪ ﺳـﻪری ﺣـﻮﮐﻢ و ﻓـﻪرﻣﺎﻧﯽ ھـﻪﺑﻮو‪ .‬ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺋـﻪم ﭼـﺎک ﮐﺎرﯾﻪ‪،‬زﻧﺠﯿﺮهﯾـﻪک ﻟـﻪ ﺑـﻪر‬ ‫ﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ ﻧﻪرﯾﺘﯽ ﺑﻮو‪ :‬ﺳﻤﮑﯚ زۆرﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺑﻪﭘﻪل و دهﺳﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯽ ﺋﯿﺠﺎزهداﺑﻮو ﻟﻪ ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﯽ ﺋﯿﺨﺘﯿﺎراﺗﯽ وی ﺑﯚ ﻧﺎوﭼﻪی ڕهواﻧﺪز ﺷـﻮ‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﮑـﻪرﺑﻦ‪،‬و ﻟـﻪوێ ﮐﻪﭼـﻪک و ﺗﻪﻗﻪﻣـﻪﻧﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﺋﻪوان وهردهﮔﺮت زهﺣﻤﻪت ﺑﻮو ﺑﻪم ﺳﺎﻧﺎﯾﯿﻪﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺗﻮرﮐـﻪﮐﺎن ﺑﭙﺴـ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪،‬ﻣﻪﮔﯿﻦ ﺋﻪﻣﻪﮐـﻪﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﮐـﻪل و ﭘـﻪﻟﯽ ﺷـﻪڕی ﻟﻪﺑﻪردهﺳـﺖ ﻧﺎﺑﻮاﯾـﻪ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م دواﯾـﯽ‪ ،‬ﻣﻪﺳـﻪﻟﻪﯾﻪﮐﯽ ﺗﯚﻓـﺎﻧﯽ‬ ‫دﯾﺴﺎن ﮔﻪڕاﻧﻪوهی ﺋﺎﺷﯚڕﯾﻪﮐﺎﻧﯽ "ﺣﻪﮐﺎری" ﻟﻪﺑﻪﯾﻦ ﺑﻮو ﮐﻪ ﻟـﻪ دهﺷـﺘﯽ ورﻣـ‪ ‬ﺑـﻮون و دهﺑﻮاﯾـﻪﺑﯚ ﻧـﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪی ﺧﯚﯾـﺎن ﺑﮕﻪڕاﺑﺎﻧـﻪوه‪ ،‬و ﮔـﻪﻟ‪‬ﮏ ﻟـﻪم ﺧﻪ‪‬ﮑـﻪﯾـﺎن ﺗﻔـﻪﻧﮑﭽﯿﺎﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫ﻟﻪﮐﻮﺷﺘﺒﻮون‪ .‬ھﻪﺗﺎ ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪواﻧﯿﺎن ﺋﯿﺠﺎزهی ﮔﻪڕاﻧﻪوهش داﺑﻮاﯾﻪدﯾﺴﺎن ﺑﺎوهڕﻧﻪدهﮐﺮا‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪﺟﻪزرهﺑﻪو ﺋـﺎزاری وی‪ ،‬ﭘﺎڕ‪‬ﺰراﺑﻮاﻧـﻪ‪ .‬ﭘﺎﺷـﺎن ﻣﻪﺳـﻪﻟﻪی ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ و ﺑـﺎردۆﺧﯽ ﻧـﺎوﺑﺮاو‬ ‫ﺑــﻮو‪ .‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ دهﭘ‪‬ﺸــﺪا ﯾــﻪک ﭘﺎرﭼــﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ ﻟــﻪ ﭼﻮارﭼﯿــﻮهی ﺳــﻨﻮورهﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ دهﺳــﺘﻪﺑﻪر ﮐﺮدﺑﻮو‪،‬وﺋﻪﻣﻪﺑــﻪم ﻣﺎﻧﺎﯾــﻪ ﺑــﻮو ﮐــﻪ ﻟــﻪو ﻻی ﺳــﻨﻮور"ﮔﯿﺮوﮔﺮﻓﺘ‪‬ــﮏ" ﻟــﻪ‬ ‫ﮐﺎرداﻧﺎﺑ‪‬ــﺖ‪ .‬و ﻟــﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣــﺪا‪ ،‬ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪی ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴــﻢ‪-‬ی ﮐــﻮرد‪ :‬ﻟـــﻪ ﻻﯾــﻪک ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﭘ‪‬ﯿﺨـــﯚش ﻧــﻪﺑﻮو ﻟــﻪ ﻟ‪‬ﮋﻧــﻪو ﺑـــﯿﭽﻢ‪-‬ی دهو‪‬ــﻪﺗ‪‬ﮏ ﺧــﯚی ﺑﻨـــﻮ‪‬ﻨ‪ ‬ﮐــﻪ ﺗﺎﺳــﻪو ﺋـــﺎرهزوو ی‬ ‫"ﻣﯿﻠﻠـﻪﺗﯽ"ﮐﻮردﺳـﻪرﮐﻮت دهﮐـﺎت‪ .‬ﻣﻪﺳـﻪﻟﻪﯾﻪﮐﯽ ﺋـﻪوھﺎ ھـﯚی دڵ ﺋ‪‬ﺸـﯽ ﮐﻮردهﮐـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮاق ﭘ‪‬ﮑـﺪهھ‪‬ﻨﺎ‪ .‬ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪﮐﯽ دﯾﮑـﻪ ﻧﻪﯾﺪهوﯾﺴـﺖ ھﯚﮐـﺎر‪‬ﮑﯽ دﯾﮑﻪوهدهﺳـﺖ ﺗـﺎران ﺑـﺪا‪ ،‬ﮐـﻪ ﺗـﺎران‬ ‫ﺋﻪوی‪،‬ﺗﯚﻣﻪﺗﺒﺎر ﺑﻪدهﺳﺖ ﺗ‪‬ﻮهرداﻧﯽ زۆرﺗﺮ ﻟﻪ ﮐﺎروﺑﺎری ﺋ‪‬ﺮان ﺑﮑـﺎت‪ :‬ﺗـﺎران ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـﺎی ﺑـﻪوڕوژاو‪-‬ی ﻧـﺎﮐﯚﮐﯽ ﻟـﻪ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﺗﯚﻣـﻪﺗﺒﺎرﺑﮑﺎت‪ .‬ﺑـﻪﻣﺠﯚرهﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ دهﺳـﺘﯽ ﻟـﻪ ﺳﻪردهﺳـﺖ‬ ‫داﻧﺎو ھﻪﻧﮕﺎو‪‬ﮑﯽ ھﻪ‪‬ﻨﻪھ‪‬ﻨﺎ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪77 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 77‬‬

‫ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪ ﮐﺮدهوهﺳﻪرﺟﻪﻣﯽ ﻧﺎوﭼﻪی ﻟﻪ دهﺳﺖ داﮔﺮﺗﻮوهھﻪﺗﺎ ﺟ‪‬ﮕﺎﯾﻪﮐﯽ دووری وهﮐﻮو"ﺑﺎﻧﻪ"ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮور‪،‬ﻟﻪ ژ‪‬ﺮﺣﻮﮐﻢ و ﺷﻮ‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﮑﻪری داﺑـﻮو‪ .‬ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺳـﺎوﺟﺒ‪‬غ ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻟـﻪ دهﺳـﺘﯽ‬ ‫دهو‪‬ﻪت داﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪوﯾﺶ ﺳﻪردهﻣ‪‬ﮑﯽ زۆری دهوام ﻧﻪﮐﺮد‪ .‬ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ﺋﯚﮐﺘﻮﺑﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهرهی ﭘﺎدﮔـﺎﻧﯽ ﺳـﺎوﺟﺒ‪‬غ‪،‬دوو ﺳـﻪردار ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﮐـﻪﺑﯚ وﺗـﻮو‪‬ﮋ ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸـﺘﻦ ﮐﺮدﺑـﻮو ﺑـﻪ‬ ‫دۆزوﮐﻪ‪‬ﻪکو ﻓﺮﯾﻮدان زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﺋﻪم ھﻪوا‪‬ﻪدهﺳﺖ و ﺟ‪ ‬ﺑﯚ ﺷﺎری"ﻣﻪھﺎﺑﺎدی" ھ‪‬ﺮش ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﺎری ﺗـﺎ‪‬ن ﮐـﺮدو ﺋـﻪو ژاﻧﺪارﻣﺎﻧـﻪی ﮐـﻪ ﺑـﻪ دﯾﻠـﯽ ﮔﺮﺗﺒـﻮون ﮐﻮﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺳﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﻣﺎﻣﻪﺷﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﻮوﻣﻪت ﻟﻪ ﺷﺎری"ﻣﻪھﺎﺑﺎد"داﻧﺎ‪ .‬ﭘﺎﺷﺎن ﺑﯚ ﺑﻪرﺑـﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﮔﺮوﭘ‪‬ﮑـﯽ زۆر ﻟـﻪ ﭼﻪﮐـﺪاراﻧﯽ "ﻗـﻪرهداغ" ﺑﻪﻟـﻪز ﻟـﻪ ﻗـﻪراﺧﯽ ڕۆژﺋـﺎوای ﮔـﯚﻟﯽ ورﻣـ‪‬‬ ‫ﮔـﻪڕاوهو ڕاﺳـﺖ ﻟــﻪ ﺑﺎﺷــﻮوری ﺳــﻪ‪‬ﻤﺎس ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋــﻪم ھ‪‬ــﺰهڕوو ﺑــﻪڕوو ﺑــﻮو‪ ،‬ﺋـﻪوی ﺧﺮوﭘﺘــﻮون ﺗﯿﺸــﮑﺎﻧﺪو ﻟــﻪﻧﺎوﺑﺮد‪ .‬ﻟﻪﺳــﻪرهﺗﺎی دﺳـﺎﻣﺒﻪر ﺷﮑﻪﺳــﺘ‪‬ﮑﯽ ﺗﻮﻧــﺪی دﯾﮑــﻪی ﻟــﻪ"ﻗﻪرهﺗﻪﭘــﻪ"‬ ‫ھﻪ‪‬ﮑﻪوﺗﻮو ﻟﻪدهورادهوری ﺑﺎﺷﻮوری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ﻟﻪ ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ دا‪ .‬ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و ﮐﻪﺳﯿﻨﯽو ﺋﯿﺤﺘﻮوﺑﺎری ﺑﻪرز ﺑﯚوه‪ ،‬ﺋﻪو ھ‪‬ﻨﺪهﮐﻪ ﻟﻪﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺳﺎڵ ﻻﻧﯽ ﮐـﻪم ‪ 5000‬ﺗﻔـﻪﻧﮑﭽﯽ ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﻪردهﺳﺖ داﺑﻮو‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------------------------‬‬‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ‪ :‬ﺳﻤﮑﯚ ﺗﺎ‪‬ﻧﭽﯽ ﻧﻪﺑﻮوهﺋﻪو درۆو دهﻟﻪﺳﺎﻧﻪﺗﻮرﮐﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ وهﮐﻮو ﺷﻪﻓﯿﻖ ﻋﻪﻟﯽ "ۆزدﻣﯿﺮ"ﮐﺮدوﯾﺎﻧﻪﺑﻪ ﻧﺎوی ﻣﯿﮋوو دهرﺧﻮاردی ﺧـﻪ‪‬ﮑﯿﺎن داوا ھـﻪﺗﺎ ﮐﻪڕاﻣـﻪﺗﯽ ﺳـﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﻨـﻪﺧﻮار‬ ‫ﮐــﻪ ﭼﻘ‪‬ــﯽ ﭼــﺎوی ﻧــﻪﯾﺎران و داﮔﯿﺮﮐــﻪران ﺑــﻮو ھــﻪﺗﺎ زۆر ﻟﻪواﻧــﻪ ھﻪوﺳــﺎرﯾﺎن ﭘﺴــﺎﻧﺪوه ﺑﻮﺧﺘﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﻪ ﮔــﻪﻟ‪‬ﮏ ﮔــﻪورهﭘﯿﺎواﻧﯽ ﮐــﻮرد ﮐــﺮدوهه هﻧﻮۆﮐــﻪش وهک ﺳــﻪگ ﺑــﻪ ﺋﺎﺳــﻤﺎن‬ ‫دهوهڕن‪،‬ﺑﻪداﺧﻪوهﺋﯽ ﺧﯚﻣﺎ‪‬ﯿﺶ ﺋﻪواﻧﻪی ﮐﯚﺗﻪﺧﯚرو ﺳﻪوﻟﻪڕﻓ‪‬ﻦ ﻻﺳﺎﯾﺎن ﮐﺮدوﻧﻪﺗﻪوه‪ ".‬وهرﮔ‪‬ی ﮐﻮردی"‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------------------------‬‬‫ﺑـﻪ‪‬م ھﻪرﺧـﻪﯾﺎڵ و ھﻪواﯾـﻪﮐﯽ ﻟـﻪ ﮐﻪﻟﻠـﻪی داﺑﻮو‪،‬ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﻪﮐﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﭘ‪‬ﺸـﮕﺮو ﻟﻪﻣﭙـﻪرو دهﺳـﺖ و ﭘـ‪ ‬ﮔﯿـﺮ ﺑـﻮو‪ .‬ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺋﻪوھـﻪﻣﻮو ﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻨﺎﻧﻪی ﮐﻪﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ ھ‪‬ﻨـﺎﺑﻮو‪،‬‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧ‪‬ﮑﯽ وهک "داودﺧﺎﻧﯽ ﮐﻪ‪‬ﮫﻮڕی" ھﻪﺑﻮو‪ :‬ﻟﻪ وی دهﺗﺮﺳﺎن ﺑ‪‬ﺰاری ﺧﯚﯾﺎن دهردهﺑ‪‬یو ﻟﻪ ﻋﻪﯾﻨﯽ ﺣﺎ‪‬ﺪا ﺋﻪواﻧﻪی ﻟﻪ دهوری ھﺎ‪ ‬ﺑﻮون ﻣﻪدﺣﯿﺎن دهﮐـﺮد‪ .‬ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺷـﮑﺎﮐﺎن‬ ‫دوژﻣﻨﯽ ھﻪﺑﻮون‪،‬ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﮐﻪﺋ‪‬ﺴﺘﺎ دهﻣﯿﺎن ھﻪ‪‬ﻨـﻪدهﭘﭽ‪‬ی و ﮐـﭗ ﺑﺒـﻮون‪ .‬ﻟـﻪ ﺑﺎﺷـﻮور‪،‬ﮐﻮردهﮐﺎﻧﯽ دهوروﭘﺸـﺘﯽ "ﻣـﺎﮐﯚ"ﺧﻮازﯾـﺎرﺑﻮون ﺷـﯚڕش ھﻪﻻﯾﺴـ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﺋـﻪم ﮔﺮوﭘﻪﭘـﻪ‪‬ﺘﺎ ﭘـﻪ‪‬ﺘﺎ ﻟـﻪ‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﯿﺎن داوا دهﮐﺮد ﮐﻪ ھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﯽ ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ دژی "ﺳﻤﮑﯚ" ﮐﯚ ﮐﺎﺗﻪوهو ﺑﻪ ﮔﮋﯾﺪا ﮐﺎت‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮور "ﻣﻪﻧﮕﻮرهﮐﺎن" ﮐﻪدهو‪‬ﻪﺗﯿﺎن دهﺑﻮﻏﺰاﻧـﺪ ﺣـﺎزر ﺑـﻪ ﻟﮑـﺎن ﺑـﯚ ﻻی ﺳـﻤﮑﯚ ﺑـﻮون‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﮔﯚڕهﭘـﺎﻧﯽ ﺋـﻪو دوو ﻋﻪﺷـﯿﺮهﮔﻪورهاﻧﻪﯾﺎﻧﯽ ﻣـﻮﮐﺮی "د‪‬ﺒــﯚﮐﺮی" و"ﻣﺎﻣـﻪش" ﺑـﻪدووﮔﺮوﭘﯽ ﻣﻮاﻓﯿـﻖو ﻣﻮﺧــﺎﻟﯿﻔﯽ "ﺳـﻤﮑﯚ" ﮔـﯚڕا‪ .‬زۆراﯾـﻪﺗﯽ و‪‬ـﺪهﭼﻮو ﻣــﻮاﻓﯿﻘﯽ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺑـﻪ ﻣـﻪرج ﻟﻪﺳــﻤﮑﯚ‬ ‫ﺑﻮو‪،‬ڕهﻧﮕﻪﮐﻪ ﺋـﻪم ﻋﻪﻣﺮهﮐﺎرﺗ‪‬ﮑـﻪر ﻟـﻪ دهﺳـﺖ ﺑﻪﺳـﻪرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﺳـﻨﻪ"ﺳـﻪﻧﻪﻧﺪهج" ﺑﻪدهﺳـﺘﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻧﺎوﭼـﻪﯾﯽ ﻟـﻪ ﻧﯿـﻮهی ﻣـﺎرس ﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺑﻪھـﻪرﺣﺎڵ ﺋـﻪم ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪرهﻟﻪ ﺗ‪‬ﺌـﯚڕی ‪5000‬‬ ‫ﺷﻪرﮐﻪری دﯾﮑﻪی ﻟﻪ ھ‪‬ﺰی ‪ 5000‬ﮐﻪﺳﯽ "ﺳﻤﮑﯚ" ز‪‬ﺪهدهﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐﯿـﻪﺗﯽ ﺳــﻪرداراﻧﯽ ﻣــﻮﮐﺮی ﻟــﻪ ﮔــﻪڵ ﺳــﻤﮑﯚ ھ‪‬ﻨــﺪهی دهوام ﻧـﻪﮐﺮد‪ .‬ﻟــﻪ ﻣــﺎﻧﮕﯽ ﻣﺎرﺳــﯽ ‪ 1922‬ﯾﻪﮐﯿــﻪﺗﯽ ﺋــﻪم ﺳــﻪرۆﮐﺎﻧﻪﻟﻪ ﮔـﻪڵ ﺳــﻤﮑﯚ ﻗﻪواﻧﻪﮐــﻪی ﺑــﻪ ﺋﯿﻨﮑﻪﺑــﻪرێ ﮔــﯚڕا‪ .‬دوو د‪‬ــﯽ‬ ‫دهﻣﻪداﯾﻪﮐﻪ ﺳﻤﮑﯚ چ ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﻟﻪداﮐﯚﮐﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﻪ د‪‬ﯽ ﺋﻪم ﮔﺮوﭘﻪ ﮐﻪﻟﮑﯽ وهرﮔﺮﺗﺒ‪‬ﺖ‪ .‬ﭼﺎﺧ‪‬ﮏ "ﺳﺎوﺟﺒ‪‬خ"ی ﻟـﻪﺋﯚﮐﺘﯚﺑﺮی ‪1921‬ﮔـﺮت ﺑـﻪ ﻋﯿﻠﻪﮐـﻪی ﺋﯿﺠـﺎزهدا ﻣﺎ‪‬ـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺷـﺎری ﺋـﻪو دوو‬ ‫ﺳﻪرۆک ﻋﻪﺷﯿﺮهﺗﺎ‪‬ن ﺑﮑﻪن‪ .‬ﮔﻮﺗﺒﻮوی‪ ":‬ﺑﻪدوای ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎدم ﻧﺎرد" ﮐﻪ ﺑـﯿﻦ و ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯿﻢ ﺑﮑـﻪن"ﺑـﻪ‪‬م ﻧـﻪھﺎﺗﻦ‪ .‬ﺋـﻪو دهﺳـﺘﻪﮐﻪ ﻻﯾـﺎﻧﯽ وﯾـﺎن دهﮔـﺮت و ﺟـﺎﻣﯿﻨﺨﻮازی ﺑـﻮون‪ ،‬ﺑـﻪم‬ ‫ھﯚﯾﻪﺑﻮو ﮐﻪھ‪‬ﺰی ﺑﻪﻗﻮوهت و زاڵ ﺑﻪ ﺳﻪرﻧﺎوﭼﻪﺋﻪ و ﺑﻮو‪ .‬دوور ﻧﯿﯿﻪ ﮐﻪ ﻟﻪﺋﯿﺤﺴﺎس و ھﻪﺳﺘﯽ ﺋﯿﺨﻼس ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪﺧﯚدی وی ﯾﺎن ﺋﺎرﻣﺎﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﮐﻮرد ﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪر ﺑﻮوﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﻪﭘﺎڕﯾﺰﮔﺎی ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪"،‬دزﻟﯽ" ﺑ‪‬ﯾﺎری ﮔﺮت ﻟﻪﺳﻤﮑﯚ داﮐﯚﮐﯽ ﺑﮑﺎت‪" .‬ﺳﻪردار ڕهﺷﯿﺪی ڕهواﻧﺴﻪر" ﮐﻪﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﻟﻪ دهو‪‬ﻪت ﻻﻟﻮوت ﺑﺒﻮوﺋﻪوھﺎی ﮐﺮد‪ .‬ﺋﻪو ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﮐﺮد ﮐـﻪ ﺋﻪﮔـﻪر ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫"ﺳﻪﻗﺰ" داﮔﯿﺮﮐﺎت ﺋﻪوﯾﺶ "ﺳﻨﻪ"دهﮔﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪرداری ﻣﻪرﯾﻮان‪،‬ﯾﺎﻧﯽ "ﻣﻪﺣﻤﻮودﺧﺎﻧﯽ ﮐﺎﻧﯽ ﺳـﺎﻧﺎﻧﯽ" ﺑﺎﻧﮕـﻪوازی ﺳـﻤﮑﯚی ﺑـﻪﻟﮑﺎن ﺑﻪﺷـﯚڕش ھـﻪﺗﺎ ﺑﻪﭘ‪‬ﺸـﻨﯿﺎری ﺣﮑﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﺳـﻨﻪڕهت‬ ‫ﮐﺮد‪ :‬ﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪوی ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرﮐﺮد ﻟـﻪﮐﺎﺗ‪‬ﮏ دا ﮐـﻪ ﺳـﻨﻪ داﮔﯿﺮﮐـﺎت ﺣـﺎﮐﻤﯽ ﺷـﺎرﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻣـﻪﺣﻤﻮودﺧﺎن و‪‬ـﺪهﭼ‪ ‬ﺋـﻪم ﭘ‪‬ﺸـﻨﯿﺎری و‪‬ﮑﻪوت‪،‬ﭼﻮﻧﮑﻪﺑـﻪ ھ‪‬ﺰﺗـﺮﯾﻦ ﺳـﻪرۆﮐﯽ ﻧﺎوﭼـﻪﺑﻮو‪ ،‬ھـﻪرﭼﺎخ‬ ‫وﯾﺴﺘﺒﻮاﯾﻪ دهﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺑﯚﺧﯚی ﺳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪردهﺳﺖ ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻪﺷﯽ ﺑﺎﮐﻮورﯾﺘﺮی دهﭬﻪر ھ‪‬ﻨﺪهﺣﻪزﯾﺎن ﻟﻪ ﺷﯚڕش ﻧﻪدهﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ‪‬ﻮ‪‬ﺰی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻟﻪﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎ‪،‬ﺋﺎﻗﯿﺪهی واﺑﻮو ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﺎرهی ﺑﺰوﺗﻨﻪوهی ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺧﻮازی "ﺋﯿﮑﺠﺎر ز‪‬ـﺪهڕۆﯾﯽ ﮐـﺮاوه‪...‬‬ ‫ھﻪ‪‬ﺲو ﮐﻪوﺗﯽ زۆراﯾﻪﺗﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﮐﻮور ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﻗﻪزﯾﻪﺋﻪوھﺎﯾﻪ‪،‬ﮐﻪﺣﺎزرن ﻟﻪ ﺑﺰوﺗﻨﻪوه داﮐﯚﮐﯽ ﺑﮑﻪن‪ ،‬ﺑﻪم ﻣﻪرﺟﻪﮐﻪﺧﻪرج وی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ داﺑﯿﻦ ﮐـﺎت‪ ،‬وه ﺳـﻮﮐﺮ ﺑﮕﺮ‪‬ـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ھﻪﺗﺎ ﭘﺎرهﯾﺎن ﻧﻪدهﻧ‪ ‬ﺧﯚﯾﺎن ﺗ‪‬ﮑﻪڵ ﻧﺎﮐﻪن" ﺋﻪﻣﻪﺑﯿﺮوڕاﯾﻪک ﺑﻮو ﮐﻪﺋﺎزﻣﻮوﻧﯽ ﺳﻪردهﻣﯽ ﺷﻪڕی ﺋﺎ‪‬ﻤﺎﻧﯿﻪﮐﺎﻧﯽ دهﮐﺮدهﺋﺎو‪‬ﻨﻪﺑﺎ‪‬ﻧﻮ‪‬ﻦ‪" .‬ﺳﻪﻧﺠﺎﺑﯿﻪﮐﺎن" و"ﻗﻮﻟﯿﺨﺎﻧﯿﯿﻪﮐﺎن" ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ‬ ‫ﮐﻪﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﺑﻪرزاﯾﯽ دهﺳـﻪ‪‬ت ﺑﻮو‪،‬ﺑـﻪﭼﺎوی ﺳـﻮوﮐﯿﺎن ﻟ‪‬ـﺪهڕواﻧﯽ‪ .‬و‪‬ﻨـﺎﭼ‪ ‬ﮐﻪﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻧﺎﺳـﻮﻧﻨﻪﻣﻪزهب ھﻪ‪‬ﺒﻪﺗـﻪﺟﯿﺎ ﻟﻪﻧـﻪﯾﺎراﻧﯽ ﺋـﻪم ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺣﻪز‪‬ﮑﯿﺎن ﻟـﻪ ﯾﻪﮐﯿـﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ وی‬ ‫ھﻪﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧــﻪی ﺑــ‪ ‬ﻣــﻪﯾﻠﯽ ﺧــﻪ‪‬ﮑﯽ ﺑﺎﮐﻮور‪،‬ﺗ‪‬ﮕــﻪﯾﻨﯽ ﺋــﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﺳــﺎﻧﺎﯾﯿﻪﮐﻪ ﺑــﯚچ ﺳــﻤﮑﯚ ڕۆژ ﺑــﻪ ڕۆژ ز‪‬ــﺪهﺗﺮ ﻟﻪھﻪ‪‬ﮑــﻪوت و ﻣﻪوﻗﻌﯿــﻪﺗﯽ ﺧــﯚی د‪‬ﻨﯿــﺎﺗﺮ دهﺑــﻮو‪ .‬ھـﻪرھ‪‬ﺰ‪‬ﮑﯽ ﮐــﻪﺑﯚ‬ ‫ﺑﻪرهﻧﮕﺎری دهﻧﺎردرا ﺑﻪ ﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺗﻪﻓﺮوﺗﻮﻧﺎی دهﮐﺮد‪ ،‬ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﯿﮑﺪا ڕهزاﺧﺎن ﻧﯿﮕﻪراﻧﯽ ﺷﻮ‪‬ﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺘﺮﯾﺶ ﺑـﻮو‪ :‬ﻟﻪﺑﺰوﺗﻨـﻪوهی ﺋﯿﻨﻘﻼﺑـﯽ ﮔـﯿﻼن ﻟـﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣـﺪا ﺗ‪‬ﮑﺸـﮑﺎﻧﺪراﺑﻮو‪ ،‬ﻟـﻪ ﺳـﻪرﺗﺎی‬ ‫ﻓﯚرﯾﯿﻪی ‪1922‬ﺑﺰوﺗﻨﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺗﻪﻣﻪن ﮐﻮرت ﺑﻪ ڕ‪‬ﺒـﻪری ﺋﻪﻓﺴـﻪراﻧﯽ ژاﻧﺪارﻣـﻪری ﻟﻪﺗـﻪور‪‬ﺰ ڕووﯾـﺪا ﺑـﻮو‪ .‬ﻟـﻪ ھـﺎوﯾﻨﯽ ﺋﻪوﺳـﺎ‪‬ﯽ ڕهزاﺧـﺎن ﺑ‪‬ﺠﮕﻪﻟـﻪﺋﺎ‪‬دﯾﻦ ﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺳـﻤﮑﯚ ﻟﻪﮔـﻪڵ‬ ‫ﺋﻪوھ‪‬ﺮﺷﻪی "ﻟﻮڕهﮐـﺎن" ﻟـﻪ"ﺑ‪‬وﺟـﺮد" و ﺗـﺎ‪‬نو ﺑـ‪‬ۆی "ﺗﻮرﮐﻤﺎﻧـﻪﮐﺎن" ﻟـﻪ دهورهوﭘﺸـﺘﯽ "ﮔﻮرﮔـﺎن" و دهﺳـﺖ در‪‬ـﮋی "ﺷﺎﺳـ‪‬ﻮاﻧﻪﮐﺎن" ﻟﻪﻗـﻪراخ ﻗﻮﺟـﺎﺧﯽ "ﺋـﻪرﺑﯿﻞ" ڕوو ﺑـﻪڕوو ﺑـﻮو‪ .‬ﺋـﻪم‬ ‫ھﻪ‪‬وﺑﮕﺮو ﭘﺸ‪‬ﻮﯾﯽ و ﺋﺎ‪‬ﯚزی د‪‬ﻪڕاوﮐﻪو ﻧﯿﮕﻪراﻧﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪداﺑﺸﮑﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺷ‪ ‬دهﮐﺮدهوهو ﺋﺎزاﻧﺘﯽ دهﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪78 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 78‬‬

‫ﺟﯿـﺎ ﻟـﻪم ﺷﯚڕﺷـﺎﻧﻪی ﺋﺎﺷـﮑﺮا‪،‬دهو‪‬ﻪت دهﺑﻮاﯾﻪﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺣـﻪول و ﺗﻪﻗـﻪﻻی ﺧﻪراﺑﺨﻮازاﻧـﻪی ﺷـﻮوڕهوﯾﻪﮐﺎن و ﺗﻮرﮐـﻪﮐﺎن‪-‬ﯾـﺶ ﺑـﻪرهﻧﮕﺎری ﮐﺮدﺑﻮاﯾـﻪ‪ .‬ﺑﻨﮑﻪﯾـﻪﮐﯽ ﻧﮫ‪‬ﻨـﯽ ﺑـﻪرﻓﺮهوان ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎوی"ﻧﻪﺗﻪوهﺧﻮاز" ﮐـﻪ ﺑﻠﺸـﻪوﯾﮑﻪﮐﺎن داﮐﯚﮐﯿـﺎن ﻟ‪‬ـﺪهﮐﺮدن ﻟـﻪ ﮐﯚردﺳـﺘﺎن ھـﻪﺗﺎ ﺧـﻮدی ﮐﺮﻣﺎﻧﺸـﺎ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎﻧﯽ ھـﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪواری ﭘ‪‬وﭘﺎﮔﻪﻧـﺪهی ﺑـﻪ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗـﻮوی ﺑﻠﺸـﻪوﯾﮑﻪﮐﺎن ﻟـﻪ ﻧـﺎو‬ ‫ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﺋﯿﻨﯽ دهوروﭘﺸﺘﯽ ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ ﺋﺎﺷﮑﺮاﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪوﻧﯿﻮهﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﺴﺘﻪﮐﺎن ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻟﻪ ﺳﻤﮑﯚﯾﺎن داﮐﯚﮐﯽ دهﮐﺮد‪ .‬ﮔﺮوﭘ‪‬ﮑﯽ ﮐﻪﻣﺎ‪‬ﯿﺴﺘﯽ ھﻪﺗﺎ ﻟﻪ ﺗﺎران‪-‬ﯾﺶ ﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﺑﻮو ﮐـﻪ ﺑﺮﯾﺘـﯽ‬ ‫ﻟﻪ ژﻣﺎرهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﮐﻮرد ﺑﻮو‪ .‬ﮐﻮردهﮐﺎن ﺑﻪو‪‬ﭽﻮوﯾﻪﮐﯽ ز‪‬ﺪهزۆرﺗﺮ ﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪر ﻟـﻪ ﺑ‪‬ﺰارﯾـﻪک ﺑـﻮون ﮐـﻪ ﻟـﻪڕهزا ﺧـﺎن ﯾـﺎن ھـﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺋﯿﻼﻗﻪﯾـﻪﮐﯽ ﺋـﻪوﺗﯚﯾﺎن ﺑﻪﻣﺴـﺘﻪﻓﺎ ﮐـﻪﻣﺎڵ ﯾـﺎن ﺳـﻤﮑﯚ‬ ‫ﻧﻪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻣﻪی ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﮐﻪﺑﺎرهﮔﺎﯾﻪﮐﯽ ﻟﻪ "ﺳﺎوﺟﺒﻼغ" داﻧﺎﺑﻮو ﻟﻪﮔﻪڵ ﭼﻪﮐﺪارهﮐﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼﻪی د‪‬ﺒﯚﮐﺮی دهوروﭘﺸﺘﯽ ﺑﯚﮐﺎن‪ ،‬ﮐﻪ دهﭬﻪره‪‬ﮑﯽ ﮐﺸﺖو ﮐﺎڵو ﺳـﺎﻣﺎﻧﺪارھﻪ‪‬ﮑﻪوﺗﻮو ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﯽ ﻣﺎﯾﻠﯽ ﺑﺎﮐﻮوری ﺳﺎوﺟﺒﻼغ‪ ،‬ﭼﻮو دهﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﺎ‪‬ﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻟﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ وی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻪروهﺣﮑﻮوﻣﻪت و ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗﻮو ﻟـﻪ ﭼﺮﯾﮑـﻪﮐﺎن ﺑـﻪ ﺋﯿﺴـﺘﻼح ﺋﯿﺴـﺘﺎ "ﭼﺎﺷـﻪﮐﺎﻧﯽ"ﻣﯿﺎﻧـﺪواب‬ ‫ﮐﻪﻣﻪھﺎﺑﺎدﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﻪرﮔﺮی ﺑﯿﻨﯽ داﮔﯿﺮﯾـﺎﻧﮑﺮد‪ .‬ﺳـﻪﯾﺪ ﺗـﻪھﺎ ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ ﻟـﻪم ﺟﻪرهﯾﺎﻧﻪﺧﻪﺑـﻪردار ﺑـﻮو ﮔـﻪڕاوهو ﺑﻪﻟـﻪز دهﺳـﺘﯽ ﺑـﻪ ﺳﻪرﺷـﺎر داﮔـﺮت و ‪ 200‬ﮐـﻪس ﻟﻪﺑﻪرﮔﺮﯾﮑـﻪرهﮐﺎن ﺷـﺎر‬ ‫ﮐﻮﺷﺖو ﺑﻪﻧﯿﯿﻪﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ ﻣﯿﺎﻧﺪاواب ﺑﯚ وێ‪ ،‬ڕۆﯾﯽ‪ .‬ﺋﻪم ﮐـﺎرهھﯚی ﺗـﺮسو ﻟـﻪرزو ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺟـﻪﻣﺎوهری ﺷـﯿﻌﻪ ﻣـﻪزهب ﺷـﺎرﺑﻮو‪،‬وھﻪﺗﺎ ﺧـﻪ‪‬ﮑﯽ ﻣﻪراﻏـﻪش ﻟـﻪ ﺗﺮﺳـﯽ ﮔﯿـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﯿﺎن ﭘﯿﻮهﻧﺎو ھﻪ‪‬ﺗﻦ‪ .‬ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ﻣﺎﻧﮕﯽ ژوﺋﯿﻦ ﺑﻪ داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ "ﺳﺎﺋﯿﻦ ﻗﻪ‪ " ‬ھﻪ‪‬ﮑﻪﺗﻮو ﻟﻪ ڕۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ "ﺑﯚﮐﺎن" ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚی ز‪‬ﺪه ﮐﺮد‪.‬‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ دوای ھﻪڵو ﻓﻮرﺳﻪت ھﻪ‪‬ﺪهﺳﻮوڕاو ﺧﻪرﯾﮑﯽ ﮐﯚ ﮐﺮدﻧﻪوهی ھ‪‬ﺰ‪‬ﮏ ﺑﻮو ﮐﻪﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺑﻪﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﻪی ھﻮﻣ‪‬ﺪ ﺑﺒﺴﺘ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋـﻪوت ھ‪‬ﺰ‪‬ـﮏ ﺑﺮﯾﺘـﯽ ﻟـﻪ‬ ‫ھﻪﺷﺖ ھﻪزارﮐﻪس ﻟﻪ ﻧﺎوهﻧﺪی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺧﯚی ﻟﻪﺑﺎﺷﻮوری ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪ ‬ﺑﯚ ﻻی ﺑﺎﮐﻮور وهڕێ ﮐﻪوت‪ .‬ﻟﻪﻧﯚی ﺋﻪوت ﺷﻪڕ‪‬ﮑﯽ ﮔﻪورهﻟﻪ ﺑﺎﺷـﻮوری ﺳـﻪ‪‬ﻤﺎس ڕووﯾـﺪا ﮐـﻪ دهو‪‬ـﺪا ھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ زۆرﺧﻪراپ ﺗ‪‬ﺸﮑﺎن‪ .‬ﻟﻪدواﯾﯽ وی‪،‬ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ دﯾﻠﻤﺎﻧﯿـﺎن وهرﮔﺮﺗـﻪوه‪ .‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺳـﻮﭘﺎی ﺳـﻤﮑﯚ ﻟﻪﺑﻪرﯾـﻪک ﺑـ‪‬و ﺑﺒـﻮو‪ ،‬و ﮔﺮوﭘـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺟﯚرﺑـﻪﺟﯚری ﺗﺎﯾﻔـﻪﯾﯽ ﺑـﯚ ﻣﺎ‪‬ـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚﯾﺎن دهﮔﻪڕاﻧﻪوه‪ .‬دژی ﭼﺎرﯾﻪ"ﭼﮫﺮﯾﻖ"ﯾﺎﻧﯽ ﮐﯚﺷﮑﯽ ﺳﻤﮑﯚ‪،‬ﻟﻪ ی ﺋﻪوت دهﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻪرداﮔﯿﺮا‪ ،‬و ﺷﺎری ورﻣ‪ ‬ﻟﻪڕۆژی ﺷﺎزدهھﻪم ﺳﻪر ﻟﻪ ﻧﻮێ ﻟﻪ ﻻﯾﺎن ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ داﮔﯿﺮﮐـﺮا‪-‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ و ڕ‪‬ﺒﻪراﻧﯽ ﻣﻪزن ﺋﺎوای ﮐﻪوﺷﻪﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪ ﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎن ﺑﻪﺑ‪‬ﺮو ڕای وهدهﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﻪوهی ﺟﻪﻻل و ﺷﮑﯚو ﺋﯿﺨﺘﯿﺪاری ﭘ‪‬ﺸﻮو ﺗ‪‬ﭙﻪڕ ﺑﻮو‪ .‬ﺑـﯚ ﺋ‪‬ـ‪‬اق ﭼـﻮو‪ ،‬ھﯿـﻮادار ﺑـﻮو ﮐـﻪﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ داﮐـﯚﮐﯽ ﺳـﻪﯾﺪ‬ ‫ﺗﻪھﺎی و ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮودی ﺑﻪرزﻧﺠﯽ وهدهﺳﺖ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ ﻟﻪﺑﻪرزهﻓ‪‬ﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﻟـﻪﺋ‪‬ﺮان دهﺳـﺘﯽ ھـﻪ‪‬ﮕﺮﺗﺒﻮو‪ ،‬و ﺷـ‪‬ﺦ ﻣـﻪﺣﻤﻮود‪-‬ﯾـﺶ ﮐﻪﻣﺘﻪرﺧـﻪﻣﯽ ﺳـﻤﮑﯚی ﺳـﻪﺑﺎرهت‬ ‫ﺑﻪﺷﯚڕﺷﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬ی ﺧﯚی ﻟﻪ ﺑﯿﺮ ﻧﻪﮐﺮدﺑﻮو‪ -‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ وی ﻣﺎﻣﻪﻟﻪی ﺑﻪﺗﻮ‪‬ﻪﮐﺮد‪ .‬ﻟﻪی دﯾﺴﺎن ﺑﯚ ﺗﻮرﮐﯿﯿـﻪڕۆﯾﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪو‪‬ﺶ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧﻪدۆزﯾـﻪوه‪ .‬ﻟـﻪ ڕهزاﺧـﺎن و‪‬ـﺪهﭼﻮو ﺑـﻪم‬ ‫ﺧﻪﯾﺎڵ و ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧﻪوهﮐﻪﻣﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﻧﺎو و‪‬ت ﺑﺎﺷﺘﺮ ﻟﻪﻣﻪﯾﻪ‪،‬ﮐﻪ ﻟﻪو ﺑﻪری ﺳﻨﻮورﺑ‪‬ﺖ ﺋﻪوی ﻋﺎﻓﻮوﮐﺮد‪.‬‬ ‫"ﺳﻤﮑﯚ" ﻟﻪﺑﻪھﺎری ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1925‬ﺑﯚ ﺋ‪‬ﺮان ﮔﻪڕاوه‪ .‬ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﺋﻪرﮐ‪‬ﮑﯽ ﮐﻪﻟﻪﺳﻪرﺳﻮﮐﺮی ﺧﯚی داﻧﺎ ﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﺎوھﻪ‪‬ﮕﺮﺗﻨﯽ ڕهﻗﯿﺐ‪،‬ﯾﺎﻧﯽ ﻋﻪﻣﻪرﺧﺎن ﺑﻮو‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ وی ﻟﻪﺳـﻪردهﻣﯽ‬ ‫ﻣﻠﮑﻪﭼﯽ ﻟﻪ ‪ 1922‬ﺑـﻪم ﻻوهدﯾﺴـﺎن ﺳـﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﻋﻪﺷـﯿﺮهی وهﺳـﻮﮐﺮﮔﺮﺗﺒﻮو‪ .‬ﻟـﻪ ژوﺋﯿـﻪی ‪ 1926‬ﺳـﻤﮑﯚ ﺟـﺎر‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﻗﺎرهﻣـﺎﻧﯽ ﺋﻮﻟﮑـﻪﺑﻮو‪ ،‬و دهﯾﻪوﯾﺴـﺖ ﮐﻪﺋﺎزادﯾـﻪک ﮐﻪﭘ‪‬ﺸـﺘﺮ ﻟـﻪ وی‬ ‫ﮐﻪﻟﮑﯽ وهردهﮔﺮت ﺳﻪر ﻟﻪ ﻧﻮێ زﯾﻨـﺪو ﺑﮑﺎﺗـﻪوه‪ .‬دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺳﺮوﺷـﺘﯿﻪﻟﻪم ﻣﻪﺳـﻪﻟﻪﻟﻪ ﻏـﻪرهزو ﺑﻮﻏﺰﮐـﻪوت‪ ،‬و دﯾﺴـﺎن داﮐـﯚﮐﯽ ﻟﻪﻋﻪﻣـﻪرﺧﺎن ﺑـﻪردهوام ﮐـﺮد‪ .‬ﻟـﻪ ﺋﯚﮐﺘـﻮﺑﺮ ‪ 1926‬دهﺳـﺖ‬ ‫در‪‬ﮋی ﺳﻤﮑﯚ ﮐﻪ ﻟﻪﭘﺎﯾﯿﺰی ڕاﺑﺮدوو دهواﻣﯽ ھﻪﺑﻮو ﺟﺎرﯾﮑﯿﺘﺮ ﺑﯚ ﺷﯚرﺷ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺷﮑﺮا ﺑ‪‬ﯾﺎرﮔﺮﺗﻮو ﺑﻮو‪ .‬ﻟﻪ ﮔـﻪڵ ﺑـﻪﮔﺰادهﮐﺎﻧﯽ دهﺷـﺘﯽ "ﻣﻪڕﮔـﻪوهڕ" و"ﺗﻪرﮔـﻪوهڕ"ﺑـﻪرهی ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨـﺎو ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ‬ ‫ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ھﻪرﮐﯽ ﺑﯚ دهﺷﺘﯽ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ڕۆﯾﯽ‪ .‬ﺑﻪﺟﯿﺎ ﺑﻮوﻧﻪوهی ﻧ‪‬ﻮهﻟﻪھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽو ﻟﮑﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﻋﻮﻣﻪرﺧﺎن ﻟﻪدهوروﭘﺸﺘﯽ دﯾﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﺷﮑﻪﺳـﺘﯽ ﺧـﻮارد‪ .‬ﺳـﻤﮑﯚ ﺋـﻪﻣﺠﺎر ﺑـﯚ ﺋ‪‬ـﺮاق‬ ‫ھﻪ‪‬ت و ڕ‪‬ﺒﻪراﯾﻪﺗﯽ "ﺷﮑﺎﮐﻪﮐﺎﻧﯽ ﻋﻪﺑﺪۆﯾﯽ" ﺑﯚﻋﻪﻣﻪرﺧﺎن ﺑﻪﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﭼﺎوهﻧﻮاڕ ﺑﻮو ﮐﻪﺟﻪرهﯾﺎﻧﯽ ڕاﺑﺮدو ﺑﮋﯾ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﻟﻪﺋ‪‬ﺮاق ﺧﯿﺮا ﻟﻪﮔﻪڵ ﻣﺮۆﻓﯽ ھﺎوﻓﮑﺮو ھـﺎو ورهی ﺧـﯚیو ھـﻪرووا ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺗﻮرﮐﯿﻪدهﺳـﺘﯽ ﺑﻪﻧﺎﻣـﻪ ﮔﯚڕﯾﻨـﻪوه ﮐـﺮد ﺗﻮرﮐﯿﯿـﻪ‬ ‫و‪‬ﺪهﭼ‪‬ﺖ ﻟﻪﺳﻪرﮐﻮﺗﮑﺮدﻧﯽ ﮐﻮردهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟﻪﺋﺎﻧﺎﺗﯚﻟﯽ ﺋﺎﺗﺎﺟﯽ ﭘ‪ ‬ھﻪﺑﻮوﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪﺗﻮرﮐﻪﮐﺎن وادهﯾﺎن ﭘ‪‬ﺪا ﮐـﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـﺪهری ھـﻪﻧﮕ‪‬ﮑﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪریو ﻣ‪‬ﮑ‪‬ـﮏ ﻟـﻪﻧﺰﯾﮏ ﺳـﻨﻮوری ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﺒﺪهنو ﺋﻪو ﺑﻪ ﺗﻪﻣﺎﺣﯽ ﺋﻪم وادهﯾﻪﺑﯚ ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪﭼﻮو‪ .‬ﺗﺎران ﺑﻪڕهوا‪‬ـﻪت ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ ﺑـﻮوﻧﯽ ﺳـﻤﮑﯚی ﻟـﻪﻧﺰﯾﮏ ﺳـﻨﻮور ھﻪﺳـﺖ ﭘ‪‬ـﺪهﮐﺮد و ﺋـﻪﻣﺠﺎر ﺑ‪‬ﯾـﺎری ﺑﻪﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ وی ﮔـﺮت‪ .‬ﻟﻪﺋـﻪوی‬ ‫ﻋﺎﻓﻮوﮐﺮد و ﺳﻪڕاﻓﻪﺗﯽ ﺷﺎری ﺷﻨﯚی ﺑﻪ وی ﺋﻪﺳﭙﺎرد‪ .‬ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﮏ دواﯾﯽ ﮔﻪڕاﻧﻪوهی ﺳﻪرﺑﺎزاﻧﯽ ﺣﮑﻮوﻣﻪت ﺑﯚﺳﻪﯾﺎن ﺑﯚ داﻧﺎوهو ﺋﻪوﯾﺎن ﮐﻮﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﺧﯚ ﺳﻤﮑﯚ ﻣ‪‬ﺮ‪‬ﮑﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﺧﻮازﺑﻮو؟ ﻟﻪﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻗﺴﻪدهﮐﺮدو ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻨـﺪ‪‬ﮏ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﻟـﻪدهورهی ﺧـﯚی ﮐـﯚ ﮐـﺮدهوهو ﯾﻪﮐﯿـﻪﺗﯽ ھﻪ‪‬ﮑـﻪوتو ﻣﻪوﻗﻌﯿـﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺳـﻪﯾﺪ‬ ‫ﺗﻪھﺎ ﻟﻪ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯿﯿﻪﺋﻪم ﺟﻪرهﯾﺎﻧﻪ ﺑﯚ ﺋﻪم ﻻی ﺳﻨﻮوری ﮐ‪‬ﺸﺎ‪ .‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻪم ھﻪﻣﻮوهﺑﯚی ﭼﻪﺗﻮون ﺑﻮو ﮐﻪﺟﮕﻪﻟﻪﺧﯚی ﮐﻪﺳـ‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی ڕ‪‬ﺒـﻪری ﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ﻗـﻪﺑﻮوڵ ﺑﮑـﺎت‪.‬‬ ‫ﺋﻪو و ﻧﻪﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ‪،‬ھﯿﭻ ﮐﺎﻣﯿﺎن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮود ﺑﻪ ﭼﺎوی ﮐﻪﺳ‪‬ﮏ ﻣﻪﮔﯿﻦ ڕهﻗﯿﺒ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ﻟ‪‬ﻨﻪدهرواﻧﯽ‪ .‬ﺗﻪﻧﯿﺎ دواﯾﯽ ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﻮو ﮐﻪﺳـﻤﮑﯚ ھـﻪ‪‬ﺲ و ﮐـﻪوﺗﯽ ﺧـﯚی‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ﺷ‪‬ﺦ ﻣﻪﺣﻤﻮود ﮔﯚڕی‪ .‬ﺑﻪڕهوا‪‬ﻪت چ داﺧﯚﯾﺎﻧﻪک ﯾﺎن ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻪوێ ﺑﻪﺟ‪‬ﻨﻤﺎوه ﮐﻪ ﺑﯿـﺮوڕای وهک ﺋﺎو‪‬ﻨـﻪی ﺑـﺎ‪‬ﻧﻮ‪‬ﻦ وهﺑـﻪرﭼﺎوﺑﺨﺎت‪ ،‬وﻣـﻪﻋﻠﻮوم ﻧﯿﯿﻪﮐـﻪﺋﺎﺧﯚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻪﻗﯿﻘﻪت داﺧﯚﯾﺎن ﯾﺎن ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﯽ ھﻪﺑﻮو ﯾﺎن ﻧﺎ‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﭘﯿﺎو‪‬ﮑﯽ ﻣﻪھﺎﺑﺎدی ﮔﯚﭬـﺎر‪‬ﮑﯽ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی ڕۆژی ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﻟـﻪ ﻻﯾـﺎن وی ﺑ‪‬وﮐـﺮدهوه ﺑـﻪ‪‬م ﺧـﻪﺗﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴـﯽ ﺋـﻪم‬ ‫ﮔﯚﭬــﺎره ﻣــﻪﻋﻠــﻮوم ﻧﯿﯿــﻪ‪ .‬و ﺑــﻪ ﻧــﻪزهر ﻧﺎﮔــﺎت ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﻧﺎوﭼﻪﯾــﻪﮐﯽ ﮐــﻪ ﻟــﻪ ژ‪‬ﺮﺣــﻮﮐﻢ و ﺷــﻮﯾﻨﺘ‪‬ﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻮوهﺳﯿﺴــﺘﻪﻣﯽ ﺑــﻪڕﯾﻮهﺑﺮدن ﯾــﺎن ﺑــﺎج و ﭘ‪‬ﺘﺎﮐــﻪﮐﯽ داﻧﺎﺑ‪‬ــﺖ‪ .‬ﻟــﻪ"ورﻣــ‪"‬‬ ‫وﺳﺎوﺟﺒ‪‬غ"ڕهﻧﮕﻪﺷﻮ‪‬ﻨﻪﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪ"ﺳﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﺑﻪﺣﮑﻮوﻣﻪت داﺑﻦ‪ .‬ﺋﻪﻣﻪھﻪ‪‬ﺒﻪﺗﻪھ‪‬ﻨﺪهﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮه ﺑـﺮدووی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟﻪﭘ‪‬ﺸـﻮو ﺗـﻪوﻓﯿﺮی ﻧﻪﺑﻮو‪،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑـﻪدژواری‬ ‫ﭼﺎوﮔﻪی دهو‪‬ﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻧﻮ‪‬ﯽ‪،‬ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺪا و‪‬ﻨﻪدهﮐ‪‬ﺸﺎ‪ .‬ڕووﻧﻪﮐﻪﺳﻤﮑﯚ ﺑﻪ ﭼﺎوی ﮐﻪﻣﺎﺳﯽ ﻟﻪ داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺷﺎرو ﻧﺎﻋﻪﺷﺎﯾﻪری دهڕواﻧﯽ و ﺋﻪواﻧﯽ ﻟﻪ ﺳﻪرﯾﻪک ﺑﻪﭼﺎوی ڕهﻋﯿﻪت‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪79 :‬‬

‫‪Page : 79‬‬

‫ﻟ‪‬ـﺪهڕواﻧﯽ ﮐـﻪ دهﺑﻮاﯾـﻪﺑﺎج و ﭘ‪‬ﺘـﺎک ﺑـﻪوی ﺑـﺪهن‪ .‬ﺷـ‪‬ﻮازی ھـﻪ‪‬ﺲ و ﮐـﻪوﺗﯽ ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ"ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧـﻪ"ﮐـﺎن ﻟـﻪدهورهی ﻣﻪﺷـ‪‬ووﺗﯿﻪت و ﺗـﺎ‪‬ﻧﯽ ﺳـﺎوﺟﺒ‪‬غ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘـﻪﺧﺘﯽ ﮐﻮرد‪،‬ﻧﯿﺸـﺎن دهدا‬ ‫ﮐﻪﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺧﻮازﯾﻪﮐﻪی ﺋﻪوھ‪‬ﻨﺪهﮐﻪﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪر ﻟﻪوهزع و ﺣﺎ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪ -‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ "ﯾﺎﻧﯽ ﻋﻪﺷﯿﺮهﯾﯽ ﺷﻮاﻧﯽ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺷﺎرﻧﺸﯿﻨﺎن" ﺑﻮو ﮐﺎرﺗ‪‬ﮑﻪر ﻟﻪﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯽ ﻧﻪﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪﺋﺎﺧﺮهﮐﻪﯾﺪا وهک ﺳـﻪرۆک ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪر‪‬ﮏ ﻣﺎﯾـﻪوه‪ ،‬ﮐـﻪ ﻟـﻪﭼﺎﮐﺘﺮی ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ ﺑـﯚ ﮐـﯚ ﮐﺮدﻧـﻪوهی ﺟـﺎﻣﯿﻨﺨﻮازان و ﺳـﻪرﮐﻮﺗﯽ ڕهﻗﯿﺒـﺎﻧﯽ ﮐـﻪﻟﮏ وهردهﮔـﺮت‪" .‬ﺷـﮑﺎﮐﻪﮐﺎن" ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮهی‬ ‫دووهﻣﯽ ﺳﻪدهی ﻧﯚزدهھﻪم ﻟ‪‬ﮑﺘـﺮی ﺧﺮﺑﺒﻮﻧـﻪوهو ﺑـﻪرهﯾـﻪﮐﯽ ﻋﻪﺷـﺎﯾﻪری ﺑـﻪھ‪‬ﺰﯾﺎن ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨـﺎﺑﻮو‪ .‬ﺋـﻪم ﺑﻪرهﯾـﻪﺑﯚ ﺧـﯚی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾـﻪﮐﯽ ﺧﺎﻧـﻪداﻧﯽ ﻧﺎﮐـﺎس و ﮐـﺎر ﺑـﻮو‪ ،‬ﮐـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﮔﺮ ﺋﻪواﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﮑﻪوهﺟﯚش ﮐﺮدﺑﻮو‪ .‬دهﮐﺮێ ﺑ‪‬ﻦ‪ :‬ﮐﻪﺳﻤﮑﯚ ﺋﻪو ﺟﻪرهﯾﺎﻧﻪی زۆرﺑﻪرﻓﺮهواﻧﺘﺮ ﮐﺮد‪ ،‬ھﻪﺗﺎ ﺧﯚی ﺑﻪﺳﻪرۆﮐﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻋﻪﺷﺎﯾﻪری ﮐﻮردی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـﺎﻧﯽ ڕۆژﺋـﺎوا داﺑﻨ‪‬ـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ‪‬م ﻟﻪﻋــﻪﯾﻨﯽ ﺣﺎ‪‬ــﺪا ﺋــﻪم ﻓﻪرھﻪﻧﮕــﻪی ﻋﻪﺷــﺎﯾﻪری ﮐــﻪ ﺋــﻪو ﺑــﯚ ﺧــﯚی ﺑﻪﺷــ‪‬ﮏ ﻟــﻪ وێ ﺑــﻮو ﺋــﻪوی ﺋﯿﮑﺠــﺎر ﻻواز ﮐﺮدﺑــﻮو‪ .‬ﺋــﻪم ﻣﻪﺳــﻪﻟﻪﺑﻪ ڕووﻧــﯽ ﻟﻪھﻪ‪‬ﻮهﺷــﺎﻧﻪوهی ﺑﻪﺗﺎ‪‬ﻮوﮐــﻪی‬ ‫ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪدوای ﺗ‪‬ﺸﮑﺎن‪،‬ھﻪر وا ﻟﻪ ﮐ‪‬ﺸﻤﻪﮐ‪‬ﺸﻢ و ﺷﻪڕو ﺑﻪرﭼﺎوﺗﻪﻧﮕﯽ ﮐﻪﺑﻨﭻ و ﺑﻨﻪوان و ڕﯾﺸﻪی ﻟﻪﻋﻪﺷﯿﺮهﮔﻪری داﮐﻮﺗﺎﺑﻮو ﺋﺎﺷﮑﺮاو ﻟﻪ ﺑﻪرﭼﺎو ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻣﯿﺪرهﺷﯿﺪی زهرزا‪،‬ﺳﯿﺪﻧﯽ ﺋﻮﺳﺘﻪڕاﻟﯿﺎ‪8،‬ی ﺋﯚﮐﺘﯚﺑﺮی ‪2009‬ی زاﯾﯿﻨﯽ‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﮋووی ھﺎوﭼﺎﺧﯽ ﮐﻮرد‪،‬ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ دﯾﻮﯾﺪﻣﮏ داوڵ‪،‬وهرﮔ‪‬اوهی ﻓﺎرﺳﯽ ﮐﺎک ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ﯾﻮﻧﺴﯽ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻤﻪرﮔﻪﮐﺎن‬

‫"ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك" ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ ﺋﺎﻟﯚز‬ ‫ﻋﺪاﻟﻪت ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر زهﻧﮕﻪﻧﻪ‬ ‫ﯾــــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟــــﻪ ﻻﭘــــﻪره ﮔﺮﻧﮕــــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿــــﮋووی ﺑﺰوﺗﻨــــﻪوهی ﻛﻮرداﯾــــﻪﺗﯽ ﻟــــﻪ رۆژھــــﻪﻻﺗﯽ ﻛﻮردﺳــــﺘﺎﻧﺪا ﺟﻮ‪‬ﻧــــﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﺳــــﻤﻜﯚی ﺷــــﻜﺎك و‬ ‫ﺷﯚرﺷﻪﻛﺎﻧ‪‬ﺘﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ رژ‪‬ﻤﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺮان ﻟﻪﻣﺎوهی ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ) ‪(1930 - 1905‬ز دا‪.‬‬ ‫ﻧـــﺎوی ﺳـــﻤﻜﯚ و ﺷﯚرﺷـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﻟـــﻪﻧ‪‬ﻮ ﻛـــﻮرددا ﻧﻪﻛﻪوﺗﻮوهﺗـــﻪ ﻧﯿـــﻮ ﻧﺎواﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ‪‬ﻜﻮ ﭼﻪﻧـــﺪﯾﻦ راﭘـــﯚرﺗﯽ ﻟـــﻪ وهزارهﺗـــﯽ دهرهوهی‬ ‫ﻋﯿـــﺮاق و ﺋﯿـــﺮان و روﺳـــﯿﺎو ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﺷـــﺪا ﺑـــﻪ ﺗ‪‬ـــﺮو ﺗﻪﺳـــﻪﻟﯽ ﻟﻪﺳـــﻪر ﻧﻮوﺳـــﺮاوه ‪ ،‬ﺑﯚﯾـــﻪ دهﻣـــﻪو‪‬ﺖ ﻟـــﻪم راﭘﯚرﺗـــﻪدا وهك ﻛﻪﺳـــ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﻼﯾـــﻪن و ﺑـــ‪ ‬ﺋـــﻪوهی ھـــﯿﺞ ھﻪﺳـــﺘ‪‬ﻚ ﺧـــﯚی ﺑﺴـــﻪﭘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺑﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪو راﺳـــﺘﯿﺎﻧﻪی ﻛـــﻪ وهرم ﮔﺮﺗـــﻮون و ﺑـــﻪﭘ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـــﺖ ﺗﯿﺸـــﻚ‬ ‫ﺑﺨﻪﻣـــﻪ ﺳـــﻪر ﭼﻪﻧـــﺪ ﻻﯾـــﻪﻧ‪‬ﻜﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧـــﺪی دار ﺑـــﻪ ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ و ﺷﯚرﺷـــﻪﻛﺎﻧﯽ و ھﻪ‪‬ﻮﯾﺴـــﺘﯽ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺑـــﻪ ﮔـــﻪﻻﻧﯽ دهوروﺑـــﻪر‬ ‫و ھﻮﻛﺎره ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ دهرهﻛﺎن ﻟﻪ دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ و ﺑﻪرﭘﺎ ﻛﺮدﻧﯽ ﺷﯚرﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ‪.‬‬ ‫ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و ھﯚزی ﺷﻜﺎك ‪:‬‬ ‫ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎك ﻧﺎﺳــﺮاو ﺑــﻪ )ﺳـــﻤﻜﯚ( ﻛــﻮری ﻣﺤﻤــﺪ ﺋﺎﻏــﺎﯾﯽ ﺳــﻪرۆﻛﯽ ھــﯚزی ﺷـــﻜﺎﻛﻪ ‪ ،‬ﺗــﺎ ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ﻟــﻪ داﯾــﻚ ﺑـــﻮوﻧﯽ‬ ‫ﺑــــﻪ ﺗــــﻪواوهﺗﯽ ﻧﻪﺳــــﻪﻟﻤ‪‬ﻨﺮاوه ‪ ،‬ﺑــــﻪ‪‬ﻜﻮ ﻣﯿﮋووﻧﻮﺳــــﺎن رای ﺟﯿﺎوازﯾــــﺎن ھﻪﯾــــﻪ ﻟــــﻪﺑﺎرهی ﺳــــﺎ‪‬ﯽ ﻟــــﻪ داﯾــــﻚ ﺑﻮوﻧﯿــــﻪوه ‪ ،‬ھﻪﻧــــﺪ‪‬ﻚ‬ ‫ﭘ‪‬ﯿـــﺎن واﯾـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪(1875‬ز ﻟـــﻪداﯾﻚ ﺑـــﻮوه ‪ ،‬ھﻪﻧـــﺪ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿـــﺎن واﯾـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪ (1887‬ز ﻟـــﻪداﯾﻚ ﺑـــﻮوه ‪ ،‬ھﻪﻧـــﺪﯾﻜﯽ ﺗـــﺮ ﭘ‪‬ﯿـــﺎن‬ ‫واﯾﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1889‬ز ﻟﻪداﯾﻚ ﺑﻮوه ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺑﯚﭼﻮﻧﯽ زۆرﺑﻪی ﻣﯿﮋووﻧﻮﺳﺎن و رای ﭘﻪﺳﻪﻧﺪﺗﺮ ﺳﺎ‪‬ﯽ)‪ (1875‬ز ﻟﻪداﯾﻚ ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ھــﯚزی ﺷـــﻜﺎك ﯾﻪﻛ‪‬ﻜـــﻪ ﻟـــﻪ ھـــﯚزه دﯾﺎرهﻛـــﺎﻧﯽ رۆزھـــﻪ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﻛـــﻪ ﭘ‪‬ﮕـــﻪ و ﻧﻔﻮﺳـــ‪‬ﻜﯽ دﯾـــﺎری ھـــﻪﺑﻮوه ‪ ،‬ھــﯚزی ﺷـــﻜﺎك ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪(1918‬ز ﻧﺰﯾﻜـــﻪی دوو ھـــﻪزار ﺧ‪‬ـــﺰان‬ ‫ﺑﻮوﻧﻪ ‪ ،‬ز‪‬ﺪی رهﺳﻪﻧﯽ ﺋﻪم ھﯚزه ﻟﻪ دهوروﺑﻪری ) دﯾﺎرﺑﻪﻛﺮ( ی ﺑﺎﻛﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮوه‪،‬‬ ‫ﭘﺎﺷﺎن ﻛﯚﭼﯿﺎن ﻛﺮدووه ﺑﯚ رۆژھﻪﻻﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪی )ورﻣ‪ (‬ﻧﯿﺸﺘﻪﺟ‪‬ﺒﻮوﻧﻪ و ﺑﻪ ﺗ‪‬ﭙﻪر ﺑﻮوﻧﯽ ﻛﺎت دهﺳﻪﻻ◌َ ت و ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﯿﺎن ﭘﻪﯾﺪا ﻛﺮدووه ‪.‬‬ ‫ھـــﯚزی ﺷـــﻜﺎك ﺑﻪﺳـــﻪر دووﺗﯿـــﺮهدا داﺑـــﻪش ﺑـــﻮون ‪ ،‬ﯾﻪﻛـــﻪم)ﻋﻪﺑﺪۆﯾﯿـــﻪﻛﺎن ( ﻛـــﻪ ﻧﯿﺸـــﺘﻪ ﺟ‪‬ـــﯽ دهوروﺑـــﻪری ) ﭼـــﻪھﺮﯾﻖ(ی ﺑـــﺎﻛﻮری ورﻣـــ‪ ‬ﺑـــﻮون و ﻻﯾـــﻪﻧﮕﺮی ﺳـــﻤﻜﯚی ﺷـــﻜﺎك‬ ‫ﺑــﻮون ‪ ،‬دووهم )ﻣﺎﻣﻪدهﯾﯿــﻪﻛﺎن( ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﺑﻪﺷــﯽ ﺑﺎﺷــﻮوری دهﭬﻪرهﻛــﻪدا ﻧﯿﺸــﺘﻪ ﺟ‪‬ﺒــﻮون ﻛــﻪ ﺋﻪﻣﺎﻧــﻪ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ )ﻋﻮﻣــﻪر ﺧــﺎن( ی ﻣــﺎﻣﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑــﻮون ﻛــﻪ دواﺗــﺮ ﻣﻠــﯽ ﺑــﯚ ﺣــﻮﻛﻢ‬ ‫و دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ دا ‪.‬‬ ‫ﺑـــﺎوﻛﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ )ﻣﺤﻤـــﺪ ﺋﺎﻏـــﺎ( ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ دﯾـــﺎر و ھﻪ‪‬ﻜـــﻪوﺗﻮوی ﻧﺎوﭼﻪﻛـــﻪ ﺑـــﻮو ﺗﻪﻧﺎﻧـــﻪت ﻧـــﺎوو ﻧﺎوﺑـــﺎﻧﮕﯽ ھـــﻪﺑﻮو ﻟـــﻪ ﺗـــﺎران و ﺋﻪﺳـــﺘﻪﻧﺒﻮ‪‬ﯿﺶ دا ‪ ،‬ﻟﻪﺳـــﻪردهﻣﯽ)ﻣﺤﻤـــﺪ‬ ‫ﺋﺎﻏﺎ( دا ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﻪی ھﯚزی ﺷﻜﺎك ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮوه ﻟﻪ ﺷﻪش ھﻪزار ﺧ‪‬ﺰان و ھ‪‬ﺰی ﭼﻪﻛﺪارﯾﺸﯿﺎن ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮوه ﻟﻪ ﺳ‪ ‬ھﻪزار ﺟﻪﻧﮕﺎوهر ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك ﺑﻪﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮه ﺑﺎس ﻟﻪ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﻛﺮاوه ‪ ،‬ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن ﭘﻪروهر و ھﻪﻧﺪێ ﺑﻪ ﻧﻮ‪‬ﺨﻮاز و ھﻪﻧﺪێ ﺑﻪ ﺗﺎﻻﻧﺠﯽ و ڕ‪‬ﮕﺮ وهﺳﻔﯽ دهﻛﻪن ‪،‬‬ ‫ﺑﻪﻻم زۆرﺑﻪی زۆری ﺋﻪو ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﻪ ﺧﺮاﭘﺎﻧﻪی دهدر‪‬ﺘﻪ ﭘﺎڵ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻻﯾﻪن دهﺳﻪﻻﺗﺪاراﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺋﯿﺮاﻧﻪوهﯾﻪ ‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﺗﺎﻻﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﺎﺑﻼغ ﻟﻪﻻﯾﻪن‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪80 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 80‬‬

‫ﺳــﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ وه ﻛــﻪدهر ﺣــﻪق ﺑــﻪو ﺷــﺎره ﻛﻮردﯾﯿــﻪ ﺋــﻪﻧﺠﺎم درا ﻧﺎﺑ‪‬ــﺖ ﭘــﻪرده ﭘــﯚش ﺑﻜﺮ‪‬ــﺖ ‪ ،‬ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋﻪوهﺷــﺪا ھﻪﻧــﺪ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿــﺎن واﯾــﻪ دهﺳــﻪﻻﺗﯽ ﺳــﻤﻜﯚی ﺗ‪‬ــﺪا ﻧــﻪﺑﻮوهو‬ ‫ﭼﻪﻛــﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻮﭘﺎﯾﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺧﯚﯾــﺎن داوهﺗــﻪ ﭘــﺎڵ دﯾﻮارهﻛــﺎﻧﯽ ﺷــﺎر و ﺑــﻪو ﺟــﯚره ﺷــﺎری ﺳــﺎﺑﻼغ ﺑــﻮوه ﺑــﻪ ﻣﻪﯾــﺪاﻧﯽ ﺷــﻪر و ﻣﻠﻤﻼﻧــ‪ ‬و ﺋــﻪو دۆﺧــﻪی ﻟ‪‬ﻜﻪوﺗــﻪوه ‪ ،‬وه ﺳــﻤﻜﯚ‬ ‫زۆر ﻟﻪ ھﻪو‪‬ﯽ ﺋﺎﺷﺖ ﻛﺮدﻧﻪوهی داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﺎﺑﻼغ دا دهﺑ‪‬ﺖ ﺑﻪﻻم ﺑ‪‬ﺴﻮد دهﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﺷـــﺘﻨﯽ)ﻣـــﺎر ﺷـــﻤﻌﻮن ( ی راﺑـــﻪری ﺑـــﺎﻻی ﺋﺎﺷـــﻮری ﻟـــﻪﻛﺎﺗﯽ ﻛﯚﺑﻮﻧـــﻪوهی ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺳـــﻤﻜﯚی ﺷـــﻜﺎك ﺑـــﻪ ﺷـــﯿﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﺑـــﻪری ﻛـــﻪ زۆر ﺟـــﺎر ﻟﯚﻣـــﻪ و ﺳـــﻪرﻛﯚﻧﻪ دهﻛﺮ‪‬ـــﺖ ﯾـــﻪﻛ‪‬ﻜﯽ‬ ‫دﯾﻜﻪﯾـــﻪ ﻟـــﻪو روداواﻧـــﻪی ﻛـــﻪ ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ دهﺧﺎﺗـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ ﭘﺮﺳـــﯿﺎرهوه‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧـــﺪه ھﻪﻧـــﺪ‪‬ﻚ ده‪‬ـــﯿﻦ ﺳـــﻤﻜﯚ ﭘـــ‪‬ﺶ روداوهﻛـــﺎن ﻛـــﻪوﺗﻮوه ﺑﻪﺑﻪ‪‬ﮕـــﻪی ﺋـــﻪوهی )ﻣـــﺎر ﺷـــﻤﻌﻮن(‬ ‫ﻟﻪﺑﻨﻪرهﺗﺪا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن روﺳﯿﺎوه ھﺎن دراﺑﻮو ﻛﻪﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی دۆﺳﺘﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺳﻤﻜﯚ ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺗﺎوهﻛﻮ ھﻪﻟﯽ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ دهرهﺧﺴ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫)ﺣﻪﺳـــﻪن ﺋﻪرﻓـــﻪع ( وهك ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ ﺳـــﻪردهﻣﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻛـــﻪ ﭘﻠـــﻪی ﺟـــﻮراو ﺟـــﯚری ھـــﻪﺑﻮوه ﻟـــﻪ رﯾﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻮﭘﺎﯾﯽ ﺋﯿﺮاﻧـــﯽ ﺋـــﻪو ﺳـــﻪردهﻣﻪ ده‪‬ﯿـــﺖ ‪ :‬دهﺗـــﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ـــﯿﻦ‬ ‫ﺷﯚرﺷـــﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﯾﻪﻛـــﻪم ھـــﻪو‪‬ﯽ ﻛﻮردهﻛـــﺎﻧﯽ روژھﻪﻻﺗـــﻪ ﺑـــﯚ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪﻻم ﺣـــﻪزو ﺋـــﺎرهزوی ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﯚ ﻛﻮﺷـــﺘﺎر و ﺗـــﺎﻻن ﻟﻪﻛـــﻪڵ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﻟـــﻪو‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧﻪی ﺋﻪوﻛﺎﺗﻪی ﺟﯿﮫﺎن ﯾﻪﻛﯽ ﻧﻪدهﮔﺮﺗﻪوه ھﻪر ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻮو وای ﻛﺮد زۆرﯾﻚ ﻟﻪ داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ) ﺳﻪﻟﻤﺎس و ورﻣ‪ ‬و ﺧﯚی ( ﻟﻪ دهوری ﻛﺸﺎﻧﻪوه ‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺑﻪ‪‬ﮕـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ ﻧﮫﯿﻨﯿـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎدا ﻛـــﻪ)ﻛـــﻪﻣﺎل ﻣﻪزھـــﻪر ( ﻟـــﻪ ﻛﺘ‪‬ﺒﻪﻛﻪﯾـــﺪا ) ﻛـــﻮرد و ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﻟـــﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣـــﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯿـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﺑـــﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا (‬ ‫ﺋﺎﻣﺎژهی ﭘ‪‬ﺪهﻛﺎت ھﺎﺗﻮوه ده‪‬ﺖ ‪:‬‬ ‫) ﺳـــﻤﻜﯚ رهھﺒـــﻪر‪‬ﻜﯽ ﻛـــﻮردی ﺑﻪﻧﺎوﺑﺎﻧﮕـــﻪ ﺳـــﺎڵ و ﻧﯿﻮ‪‬ـــﻚ دهﺑ‪‬ـــﺖ ﻧـــﺎوی ﻟﻪﻧﺎواﻧـــﺪا ﻧـــﻪﻣﺎوه ‪ ،‬ﺑـــﻪﻻم ھـــﻪرﭼﯚﻧ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ـــﺖ ھـــﻪﻣﻮو ﻛـــﺎت ﻟـــﻪ واﻧﻪﯾـــﻪ ﺑ‪‬ﺘـــﻪوه ﻣﻪﯾـــﺪان و ھ‪‬ﻨـــﺪهی‬ ‫ﺷ‪‬ﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﻟﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ ﮔ‪‬ﺮﻣﻪ و ﻛ‪‬ﺸﻪ ﺑﯚ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋﯿﺮان و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺑﯚ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﻋ‪‬ﺮاﻗﯿﺶ دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺗﻨﻪدهﺳﺘﯽ دهﺳﻪ‪‬ت ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺳﻤﻜﯚوه‪:‬‬ ‫ﻟــﻪﭘﺎش ﻣﺮدﻧـــﯽ ﻣﺤﻤـــﺪ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺳـــﻪرۆك ھــﯚزی ﺷـــﻜﺎك )ﺟﻌﻔـــﺮ ﺋﺎﻏـــﺎی ( ی ﻛـــﻮره ﮔـــﻪورهی دهﺳــﻪﻻت دهﮔﺮ‪‬ﺘـــﻪ دهﺳـــﺖ ‪ ،‬ﺟﻪﻋﻔـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎ ﭘﯿــﺎو‪‬ﻜﯽ ﺳـــﻪر ﻛـــ‪‬ﺶ و ﻧـــﺎ ﺋـــﺎرام ﺑـــﻮو‬ ‫ﻛـــﻪ زۆرﺑـــﻪی ﻛـــﺎت ﻛ‪‬ﺸـــﻪی ﺑـــﯚ ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان دروﺳـــﺖ دهﻛـــﺮد ‪ ،‬ﺋـــﻪوﻛﺎت )ﻧـــﺰام ﺳـــﻪﻟﺘﻪﻧﻪ( ﻓـــﻪرﻣﺎن رهوای ﺗـــﻪﺑﺮ‪‬ﺰ ﺑـــﻮو ﺑـــﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸـــﺘﻨﯽ ﺋـــﻪم ﮔﺮﻓﺘـــﻪ و رزﮔـــﺎر ﺑـــﻮون ﻟ‪‬ـــﯽ‬ ‫ﺟﻪﻋﻔــﻪر ﺋﺎﻏــﺎی ﺑﺎﻧﮕ‪‬ﺸــﺘﯽ ﺗــﻪﺑﺮﯾﺰ ﻛــﺮد ﺑــﯚ ﺋــﻪوهی ﻟــﻪ داﺑــﯿﻦ ﻛﺮدﻧــﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﺶ دا ﯾﺎرﻣــﻪﺗﯽ ﺑــﺪات ﻛــﻪ ﺋــﻪو ﻛــﺎت ﺑــﺎرودۆﺧﯽ ) ﻗــﻪﻓﻘﺎز ( و ) ﺋﺎزرﺑﺎﯾﺠــﺎن ( ﺋــﺎﻟﯚز ﺑــﻮو ‪،‬‬ ‫ﻟـــﻪ ﭘـــﺎش ﭼﻪﻧـــﺪ رۆژ‪‬ـــﻚ ﻟﻪﮔﻪﯾﺸـــﺘﻨﯿﺎن ﺑـــﯚ ﺗـــﻪﺑﺮ‪‬ﺰ ) ﻧـــﺰام ﺳـــﻪﻟﺘﻪﻧﻪ ( ﺟﻪﻋﻔـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎی ﺑﺎﻧﮕ‪‬ﺸـــﺘﯽ ﻛﯚﺷـــﻜﯽ ﺑﻪر‪‬ﻮهﺑﻪراﯾـــﻪﺗﯽ ﻛـــﺮدو ﻟـــﻪ ﻛـــﺎﺗﯽ ﮔﻪﯾﺸـــﺘﻨﯽ ﺑـــﻪو ﻛﯚﺷـــﻜﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ ﺑﯚ دار‪‬ﮋراودا دهﻛﻮژر‪‬ﺖ ‪ ،‬ﺋﻪم روداوه ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1907‬ز روی داوه ‪.‬‬ ‫ﻟـــﻪﭘﺎش ﻛـــﻮژراﻧﯽ ﺟﻪﻋﻔـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎ ﺳـــﻤﻜﯚ دهﺳـــﻪﻻت دهﮔﺮ‪‬ﺘـــﻪ دهﺳـــﺖ ﻛـــﻪ ﺑـــﻪﻛﻮژراﻧﯽ ﺑـــﺮا ﮔﻪورهﻛـــﻪی رق و ﻛﯿﻨـــﻪی زﯾـــﺎﺗﺮی ﻟـــﻪ د‪‬ـــﺪا دروﺳـــﺖ ﺑـــﻮو دژی دهﺳـــﻪﻻﺗﺪاراﻧﯽ ﺋﯿـــﺮان‪،‬‬ ‫ھــــﻪر ﺑﯚﯾــــﻪ دواﯾــــﯽ ﮔﺮﺗﻨــــﻪ دهﺳــــﺘﯽ دهﺳــــﻪﻻت ﭼﻪﻧــــﺪﯾﻦ ھ‪‬ــــﺮش دهﻛﺎﺗــــﻪ ﺳــــﻪر ھ‪‬ﺰهﻛــــﺎﻧﯽ ﺳــــﻮﭘﺎی ﺋﯿــــﺮان و زهرهرو زﯾــــﺎﻧﯽ زۆرﯾــــﺎن ﭘــــ‪ ‬دهﮔﻪﯾــــﻪﻧ‪‬ﺖ ‪ ،‬ھــــﻪر ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳــــﺘﯽ‬ ‫ﺳﻪﻧﺪﻧﻪوه ﺗﯚ‪‬ﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺟﺎر‪‬ﻚ ھﻪو‪‬ﯽ ھﺎوﭘﻪﯾﻤﺎﻧﯽ داوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﻛﺎن و ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎن و روﺳﻪﻛﺎن ‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ وهك ﺳﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ ﻻو ‪:‬‬ ‫دهرﻛـــــﻪوﺗﻨﯽ ھـــــﻪر ﻛﻪﺳـــــﺎﯾﻪﺗﯽ و ﺳـــــﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ دﯾـــــﺎر ﭼﻪﻧـــــﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ـــــﻚ دهﺑﻨـــــﻪ ھـــــﯚی دهرﻛـــــﻪوﺗﻨﯽ و ﻧﺎﺳـــــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑـــــﻪ دهوروﺑـــــﻪرو ﺑـــــﻪ ﺟﯿﮫـــــﺎن ‪ ،‬ﺳـــــﻤﻜﯚی ﺷـــــﻜﺎك وهك‬ ‫ﺳﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ ﻛﻮردی ﺳﻪردهﻣﯽ ﺧﯚی ﭼﻪﻧﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ﻚ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ دهرﺑﻮون ﺗﺎ ﺑﻪو ﺟﯚرهو ﺑﻪ ﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ ﻧﺎوی ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ ﻧﺎواﻧﻪوه ﻟﻪو ھﯚﻛﺎراﻧﻪش ‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛـــﻪم ‪ :‬ﭘـــﺎش ﻛﻮﺷـــﺘﻨﯽ ﺟﻪﻋﻔـــﻪر ﺋﺎﻏـــﺎی ﺑـــﺮای ﺑـــﻪو ﺷـــ‪‬ﻮه ﺗﺮاژﯾﺪﯾـــﻪ ﺑﯿـــﺮی ﺗﯚ‪‬ـــﻪ ﺳـــﻪﻧﺪﻧﻪوه ﻟـــﻪ دڵ و دهروﻧـــﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ دا ﭼﻪﻛـــﻪره دهﻛـــﺎت ‪ ،‬ﺑﯚﯾـــﻪ ﭼﻪﻧـــﺪ ﺟﺎرﯾـــﻚ ھ‪‬ـــﺮش‬ ‫دهﻛﺎﺗﻪ ﺳﻪر ﺑﻨﻜﻪو ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪﻛﺎن ﻟﻪ ) ورﻣ‪ ( ‬و ) ﻣﻪراﻏﻪ ( و دهورو ﺑﻪری و زﯾﺎﻧﯽ زۆرﯾﺎن ﭘ‪‬ﺪهﮔﻪﯾﻪﻧ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫دووهم ‪ :‬ﺑﻪھ‪‬ﺰی و ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﯽ ھﯚزی ﺷﻜﺎك ﻟﻪ ﻗﯚﻧﺎﻏﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﺮان و ھﻪوڵ و دژاﯾﻪﺗﯿﻪ ﺑﻪردهواﻣﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ‬ ‫ﻣﺎڵ و ﻣﻮ‪‬ﻜﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪ دهﺳﺖ ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪﻛﺎن ﺋﻪﻣﻪش ھﯚﻛﺎرﯾﻜﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﺑﻮو ﺑﯚ دهرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ وهك ﺳﻪرۆﻛﯽ ﺋﻪو ھﯚزهﺑﻪﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﻪ‪.‬‬ ‫ﺳـــ‪‬ﯿﻪم ‪ :‬ﺳـــﻤﻜﯚی ﺷـــﻜﺎك و‪‬ـــﺮای دﻟ‪‬ـــﺮی و ﭼﺎوﻧﻪﺗﺮﺳـــﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾـــﻪﻛﯽ ﺳـــﻪرﺑﺎزی و ﻛﯚﻣـــﻪ‪‬ﯾـــﻪﺗﯽ ﺑﺎﺷـــﯽ ھـــﻪﺑﻮو ‪ ،‬ﺑـــﻪ ھـــﯚی زﻣـــﺎن ﭘـــﺎراوی و ﻗﺴـــﻪزاﻧﯽ و ﺧﻪﺳـــ‪‬ﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯿﻪوه‬ ‫ﺋﻪوﭘﻪری ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻗﺎﯾﻞ ﻛﺮدن و ﺳﻪرﻧﺞ راﻛ‪‬ﺸﺎﻧﯽ ھﻪﺑﻮو ﺋﻪﻣﻪ ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ﺳﻤﻜﯚ ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﻧﻪﺧﻮﯾﻨﺪهوار ﺑﻮوه ‪.‬‬ ‫ﭼــﻮارهم ‪ :‬ﯾــﻪﻛ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜـــﻪ ﻟــﻪ ھﯚﻛﺎرهﻛــﺎﻧﯽ دهرﻛـــﻪوﺗﻨﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺋﻪوهﯾــﻪ ﻛـــﻪ دهﺑ‪‬ﺘــﻪ زاوای ) ﺳــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ( ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺟﮕــﻪ ﻟـــﻪوهی ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ ﺷﯚرﺷــﮕ‪‬ﺮ ﺑـــﻮوه‬ ‫ﻟﻪوه ﮔﺮﻧﮕﺘﺮ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﻪﻛﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ زۆر ﺑﺎﺷﯽ ھﻪﺑﻮوه ﺋﻪم ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻪ ﻛﻮﻣﻪﻻ◌َ ﯾﻪﺗﯽ و ﺧﺰﻣﺎﯾﻪﺗﯿﻪ وای ﻛﺮد ﺳﻤﻜﯚ ﻧ‪‬ﻮﺑﺎﻧﮕﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﭘﻪﯾﺪا ﺑﻜﺎت ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﻨﺠـــﻪم ‪ :‬ﺳـــﺎ‪‬ﻧﯽ ﯾﻪﻛـــﻪﻣﯽ ﺟـــﻪﻧﻜﯽ ﯾﻪﻛـــﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫـــﺎن ﺑـــﻪ ﮔﺸـــﺖ ﭘ‪‬ﺸـــﮫﺎت و ﺋﺎﻛﺎﻣـــﻪ ﮔﺮﻧـــﻚ و ﯾﻪﻛﻼﻛﻪرهوهﻛﺎﻧﯿـــﻪوه ﺋﻪوﭘـــﻪری ﻛﺎرﯾﮕـــﻪرﯾﺎن ھـــﻪﺑﻮو ﻟﻪﺳـــﻪر ﺳـــﻤﻜﯚ ‪ ،‬ﺑـــﻪو‬ ‫ھﯚﯾـــﻪوه رادهی ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸـــﺘﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ و ﻧﻪﺗـــﻪوهﯾﯽ ﻗـــﻮ‪‬ﺘﺮ ﺑـــﻮهوه ‪ ،‬ﺋﻪﻣـــﻪش ﺑـــﻮوه ھـــﯚی دروﺳـــﺖ ﺑـــﻮﻧﯽ ﺧﻮﻟﯿـــﺎﯾﯽ ﺳـــﻪرﻓﺮازی و ﺋـــﺎزادی ﻟـــﻪ ﭼﻨﮕـــﯽ داﮔﯿﺮﻛـــﻪران و داﻣﻪزراﻧـــﺪﻧﯽ‬ ‫ﻗﻪوارهﯾﻪﻛﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻛﻮرد ﻻی ﺳﻤﻜﯚ ‪.‬‬ ‫ﺷﻪﺷﻪم ‪ :‬ﺑ‪‬ﻼﯾﻪﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪ ھﻪﻣﺒﻪر روداوهﻛﺎن ﻟﻪدواﯾﯽ ﻛﺸﺎﻧﻪوهی ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯽ روﺳﯿﺎ ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ) ‪ ( 1917‬و ﭘﺎﺷﺎن ﺧﯚی ﺋﺎﻣﺎده ﻛﺮد ﺑﯚ ھﻪﻻﯾﺴﺎﻧﯽ ﺷﯚرش ﻟﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪81 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 81‬‬

‫دژی ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪﻛﺎن ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧﯽ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪدواﯾﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎن ‪:‬‬ ‫ﺟـــﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛــــﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫـــﺎن ) ‪( 1918_1914‬ز ھــــﻪﻣﻮو ﻧﺎوﭼــــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن و دهورو ﺑــــﻪری ﺷــــ‪‬ﻪژاﻧﺪﺑﻮو ‪ ،‬و‪‬ﺗـــﯽ ﺋﯿــــﺮان ر‪‬ﺒــــﺎزی روس و ﺗﻮرﻛـــﻪﻛﺎن و ﺋــــﻪﻟﻤﺎن و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــــﺰ‬ ‫ﺑـــﻮو ‪ ،‬ﻟـــﻪژ‪‬ﺮ ﭘ‪‬ـــﺪا ﭘﻠﯿﺸـــﺎﺑﻮهوه ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﻗﺎﺟـــﺎر ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان ھـــﻪر ﺑـــﻪﻧﺎو ﻣـــﺎﺑﻮو ‪ ،‬رهزا ﺷـــﺎی ﭘﻪھﻠـــﻪوی ﻟـــﻪ ﺋﯿـــﺮان دهرﻛـــﻪوت ﻟـــﻪ ﺋﯿﺮاﻧ‪‬ﻜـــﯽ ﺑ‪‬ﻨـــﻮزهی ﺋـــﻪو دهوره ھـــﻪﻣﻮو‬ ‫ﺳﻮﭼ‪‬ﻜﯽ ﺋﯿﺮان ﺑﻠ‪‬ﺴﻪی ﺋﺎﮔﺮ و ﺋﺎژاوه ﺑﻮو‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن رۆژھـــﻪ‪‬ﺗـــﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯿﺶ وهك ﺑﻪﺷـــ‪‬ﻚ ﻟـــﻪ ﺳـــﻨﻮری ﻧ‪‬ـــﻮان ﻋ‪‬ـــﺮاق و ﺋ‪‬ـــﺮان ﻟـــﻪو ﺑﺎرودۆﺧـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮاوهی ﺋـــﻪو دهﻣـــﻪ ﺑ‪‬ﺒـــﻪش ﻧـــﻪﺑﻮو ﻛـــﻪﺑﺒﻮه ﺷـــﻮ‪‬ﻨﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ـــﯽ و‪‬ﺗـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎن ‪.‬‬ ‫ﺑـــﻪھﺎﺗﻨﯽ ﺟـــﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛــــﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫـــﺎن دهرﻓــــﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﺑﺎﺷـــﯽ رهﺧﺴــــﺎﻧﺪ ﺑـــﯚ زۆرﺑــــﻪی ﻧﻪﺗـــﻪوه ژ‪‬ــــﺮ دهﺳـــﺘﻪﻛﺎن ﺗــــﺎ ھـــﻪو‪‬ﯽ ﺳــــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺑـــﺪهن ‪ ،‬ﻟــــﻪم ﻧ‪‬ﻮهﻧـــﺪهش دا ﻛــــﻮرداﻧﯽ‬ ‫رۆژھــﻪ‪‬ﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘــﻪﯾﺎن ﺑــﻪم ﻣﻪﺟﺎﻟــﻪ ﺑــﺮد ﺑﻪﺗﺎﯾﺒــﻪت ﺳــﻤﻜﯚی ﺷــﻜﺎك ‪ ،‬ھــﻪر ﺑﯚﯾــﻪ ﻟــﻪم ﭘ‪‬ﻨــﺎوهدا ﭼﻪﻧــﺪﯾﻦ ھــﻪو‪‬ﯽ داوه چ ﻟــﻪ ر‪‬ﮕــﻪی ﺷﯚرﺷــﻪوه ﺑ‪‬ــﺖ ﯾــﺎ ﻟــﻪ ر‪‬ﮕــﻪی‬ ‫داﻧﻮوﺳﺘﺎﻧﻪوه ﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫وهﻟـــﻪ رووی ﺋﺎﺑﻮرﯾﺸـــﻪوه رۆژھـــﻪﻻﺗﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن وهﻛـــﻮ ھـــﻪﻣﻮو ﺑﻪﺷـــﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜـــﻪی ﻧﺎوﭼﻪﻛـــﻪ ﺗﻮوﺷـــﯽ ﻻوازی و داروﺧـــﺎﻧﯽ ﺋـــﺎﺑﻮری ﺑﺒـــﻮ ‪ ،‬ﺋﻪﻣـــﻪش زﯾـــﺎﺗﺮ ﺑـــﻪ ھـــﯚی ﺟ‪‬ﮕﯿـــﺮ‬ ‫ﺑـــﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿـــﺰ ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼﻪﻛـــﻪ ﻛـــﻪ ﺑـــﻪردهوام داھـــﺎت و ﺳـــﺎﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎهﭼﻪﻛـــﻪﯾﺎن ﺑـــﯚ ﭘﺮﻛﺮدﻧـــﻪوهی ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴـــﺘﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛﺎﻧﯿـــﺎن ﺑـــﻪﻛﺎر دهھ‪‬ﻨـــﺎ ‪ ،‬وه ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ‬ ‫روﺳـــﯿﺶ ھـــﻪﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳـــﻪﺗﯿﺎن ﭘـــﻪﯾﺮهو دهﻛـــﺮد ‪ ،‬ﻛﻪﺋﻪﻣـــﻪش ﺑـــﻮوه ھـــﯚی ﻻواز ﺑـــﻮون و روﺧـــﺎﻧﯽ ﻻﯾـــﻪﻧﯽ ﺋـــﺎﺑﻮری ﺋـــﻪم ﺑﻪﺷـــﻪی ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﻛـــﻪ ھـــﻪژاری و ﺑﺮﺳـــ‪‬ﺘﯽ زوری ﺑـــﻪ‬ ‫دواﯾﯽ ﺧﯚی دا ھ‪‬ﻨﺎ ‪.‬‬ ‫ﺷﯚرﺷﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ و ھﯚﻛﺎری ﺑﻪرﭘﺎﻛﺮدﻧﯽ ‪:‬‬ ‫ﺑﻪوﺗـــﻪی )ﺣﻪﺳـــﻪن ﺋﻪرﻓـــﻪع ( ﺳـــﻤﻜﯚی ﺷـــﻜﺎك ﯾﻪﻛـــﻪم ﺳـــﻪرﻛﺮدهی ﻛـــﻮرده ﻛـــﻪ داوای ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚی ﺑـــﯚ ﻛـــﻮرد ﻛﺮدﺑ‪‬ـــﺖ ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪(1920‬ز ‪ ،‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـــﺎن ﭼﻪﻧـــﺪ ھﯚﻛﺎر‪‬ـــﻚ ﺑﻮﻧﻪﺗـــﻪ‬ ‫ھـــﯚی دروﺳـــﺘﺒﻮﻧﯽ ﺧﻮﻟﯿـــﺎﯾﯽ ﻛﻮرداﯾـــﻪﺗﯽ و ﺷـــﯚرش ﺑـــﻪرﭘﺎﻛﺮدن دژی ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﺋﯿـــﺮان ﻟﻪواﻧـــﻪ ﺟـــﻪور و ﺳـــﺘﻪﻣﯽ ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ دﯾﻜﺘـــﺎﺗﯚری ﻗﺎﺟـــﺎری ﻛـــﻪ ھﻪﻣﯿﺸـــﻪ ﻟـــﻪ ھـــﻪو‪‬ﯽ‬ ‫ﻟــﻪﻧﺎو ﺑــﺮدن و ﺳــﻪرﻛﻮت ﻛﺮدﻧــﯽ ﻛــﻮردا ﺑــﻮون و ھـــﯿﭻ ﻛــﺎت ﺋﺎﻣــﺎده ﻧــﻪﺑﻮون دان ﺑــﻪ ﻣﺎﻓــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮردا ﺑﻨـــ‪‬ﻦ وهك ﻧﻪﺗﻪوهﯾــﻪك ‪ ،‬وهﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ) ﺟﻪﻋﻔــﻪر ﺋﺎﻏــﺎ(ی ﺑــﺮا ﮔـــﻪورهی‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮاژﯾﺪی ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪ ﺑﻮو ﻟﻪ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ﻛﻮرداﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ‪.‬‬ ‫وهك ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ﺑﺎﺳﻤﺎن ﻛﺮد ھﻪ‪‬ﯾﺴﺎﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎن ھﯚﻛﺎرﯾﻜﯽ دﯾﻜﻪ ﺑﻮو ﺑﯚ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺧﻮﻟﯿﺎﯾﯽ ﻛﻮرداﯾﻪﺗﯽ و ﺋﺎﻣﺎدهﯾﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﺑﻪرﭘﺎﻛﺮدﻧﯽ ﺷﯚرش‪.‬‬ ‫دهﺳـــﭙ‪‬ﻜﯽ ﺷﯚرﺷـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ دژی دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺗـــﻮرﻛﯽ ﻋﯿﻠﻤـــﺎﻧﯽ ﺑـــﻮو ﻛـــﻪ ﻟﻪﮔـــﻪل ﭼﻪﻧـــﺪ ﻛﻪﺳـــﺎﯾﻪ ﺗﯿـــﻪﻛﯽ دﯾﻜـــﻪی ﻛـــﻮرددا ھـــﻪو‪‬ﯽ داﮔﯿـــﺮ ﻛﺮدﻧـــﯽ ﺷـــﺎری ﺑﻪدﻟﯿﺴـــﯿﺎن دا ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م‬ ‫ﭘـــﺎش ﭼﻪﻧـــﺪ ﺳـــﻪرﻛﻪوﺗﻨ‪‬ﻚ ﺷﻜﺴـــﺘﯿﺎن ھ‪‬ﻨـــﺎ و ﻟـــﻪم ﺋﺎﻣﺎﻧﺠـــﻪﯾﺎن ﺳـــﻪرﻛﻪوﺗﻮو ﻧـــﻪﺑﻮون و ﭼﻪﻧـــﺪ ﺳـــﻪرﻛﺮدهﯾﻪﻛﯽ ﺋـــﻪم ﺷﯚرﺷـــﻪش ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ﺳـــﻪراﻧﯽ ﺳـــﻮﭘﺎﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿـــﺎوه ﻟـــﻪ‬ ‫ﺳ‪‬ﺪاره دران ‪.‬‬ ‫ﺳــــﻤﻜﯚ دواﯾــــﯽ ﭘﺎﺷــــﻪ ﻛﺸــــ‪‬ﯽ ھ‪‬ﺰهﻛــــﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳــــﻤﺎﻧﯽ و ﭘــــﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ﺷــــﻪر وهﺳــــﺘﺎن ﻟــــﻪ ﻣــــﺎﻧﮕﯽ دهی )‪(1918‬ز ﺑــــﻮو ﺑــــﻪ ﮔــــﻪورهی دهﭬﻪرهﻛــــﻪو ﺑــــﻪره ﺑــــﻪره ﻧﺎوﭼــــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ــــﻮان‬ ‫دهرﯾﺎﭼــﻪی ورﻣــ‪ ‬و ﺳــﻨﻮری ﻧ‪‬ــﻮان ﺋﯿــﺮان ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ رزﮔــﺎر ﻛــﺮد ‪ ،‬ﺋــﻪم ﺳــﻪرﻛﻪوﺗﻨﺎﻧﻪی ﺳــﻤﻜﯚ وای ﻟــﻪ دهﺳــﻪ‪‬ﺗــﺪاراﻧﯽ ﺋﯿــﺮان ﻛــﺮد ﻛــﻪ ﺑﯿــﺮ ﻟــﻪ ﻟــﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺳــﻤﻜﯚ ﺑﻜﻪﻧــﻪوه‬ ‫ﺑﯚ ﺋﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪش ﺑﻪﺳﺘﻪﯾﻪﻛﯽ ﺑﯚﻣﺐ ر‪‬ﮋ ﻛﺮاوﯾﺎن ﺑﯚ ﺳﻤﻜﯚ ﻧﺎرد ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺑﯚﻣﺒﻪﻛﻪ ﺗﻪﻗﯿﻪوه ﺑﻪﻻ◌َ م ﺳﻤﻜﯚ ﺧﯚی ﻟﻪم ﭘﻼﻧﻪ رزﮔﺎری ﺑﻮو ‪.‬‬ ‫ﻟــــﻪ ھــــﺎوﯾﻨﯽ ﺳــــﺎ‪‬ﯽ )‪ (1919‬دا ﺳــــﻤﻜﯚ رهزاﯾﯿــــﻪ )ورﻣــــﯽ(ی داﮔﯿــــﺮ ﻛــــﺮدوو ﭼﻪﻛــــﺪارهﻛﺎﻧﯽ ﺋــــﻪو ﺷــــﺎرهﯾﺎن ﺗــــﺎ‪‬ن ﻛــــﺮد ‪ ،‬ﭘﺎﺷــــﺎن دهو‪‬ــــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان ھ‪‬ﺰهﻛــــﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﻛــــﻪی‬ ‫ﻛـــﯚﻛﺮدهوه و ﺑـــﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـــﺪهﯾﯽ ) ﻋﻪﻗﯿـــﺪ ﻓﯿﻠﯿﺒـــﯚﻗﯽ ( ی روﺳـــﯽ ھ‪‬ﺮﺷـــﯿﺎن ﻛـــﺮده ﺳـــﻪر ﺳـــﻤﻜﯚ و ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺷـــﺎﭘﻮر )ﺳـــﻪﻟﻤﺎس(و ﺗـــﺎوهﻛﻮ ﻧﺎوﭼـــﻪی ) ﭼـــﻪھﺮﯾﻖ ( راوﯾـــﺎن ﻧـــﺎن‬ ‫‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م دواﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ر‪‬ﮕـــﻪی ﮔﻔﺘﻮﮔـــﯚوه ﮔﻪﯾﺸـــﺘﻨﻪ ﺋـــﻪﻧﺠﺎم ﺑـــﻪو ﻣﻪرﺟـــﻪی ﺳـــﻤﻜﯚ دهس وهرﻧﻪداﺗـــﻪ ﻛﺎروﺑـــﺎری ﻧﺎوﭼـــﻪی رهزاﯾﯿـــﻪ ) ورﻣـــﯽ (‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﭘـــﺎش ﮔﻪراﻧـــﻪوهی ) ﻓﯿﻠﯿﺒـــﯚق‬ ‫( ﺳـــﻤﻜﯚ ﺋﻪوﻧﺎوﭼﺎﻧـــﻪی ﻛـــﻪ ﭘ‪‬ﺸـــﺘﺮ ﻟـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﺘﯿﺪا ﺑـــﻮون داﮔﯿـــﺮی ﻛﺮدﻧـــﻪوه ‪ ،‬ﭘﺎﺷـــﺎن ﺑـــﯚ ﻣﺎوهﯾـــﻪك ﺑﺎرودۆﺧﻪﻛـــﻪ ﺋـــﺎراﻣﯽ ﺑـــﻪ ﺧـــﯚوه دهﺑﯿﻨ‪‬ـــﺖ ﺗـــﺎوهﻛﻮ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪(1921‬ز‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ـــﻚ ) ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ ( ھ‪‬ـــﺮش دهﻛﺎﺗـــﻪ ﺳـــﻪر ﺷـــﺎری ﺳـــﺎﺑﻼخ )ﻣـــﻪھﺎﺑﺎد( ﺑـــﻪ‪‬م ﺗﻮوﺷـــﯽ ﺑﻪرﮔﺮﯾـــﻪﻛﯽ ﺑـــﻪھ‪‬ﺰی ﺳـــﻮﭘﺎی ﺋ‪‬ـــﺮان دهﺑـــﻦ ﻟـــﻪ ﺷـــﺎرهﻛﻪدا ‪ ،‬ﺑﯚﯾـــﻪ رۆژی دواﺗـــﺮ‬ ‫ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪ دوو ھﻪزار ﺳﻮارهوه د‪‬ﺘﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ )ﺳﻪﯾﺪ ﺗﻪھﺎ( و دهﺗﻮاﻧﻦ ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻦ ﺗﯚﻣﺎر ﺑﻜﻪن و ھﻪرﭼﯽ ﺟﻪﻧﺪرﻣﻪی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ھﻪﺑﻮو ﻟﻪ ﺷﺎرهﻛﻪدا ﻗﻪﺗ‪ ‬و ﻋﺎم ﻛﺮا‪.‬‬ ‫وهك ﺑﺎﺳـــﻤﺎن ﻛـــﺮد ﻟـــﻪم روداوهدا ﺷـــﺎری ﺳـــﺎﺑ‪‬غ)ﻣـــﻪھﺎﺑﺎد( ﺗﻮﺷـــﯽ ﺗـــﺎ‪‬ن ﻛـــﺮدن دهﺑ‪‬ﺘـــﻪوه ﻛـــﻪ دهﺑ‪‬ﺘـــﻪ ھـــﯚی ﺑﻪرﭘـــﻪچ داﻧـــﻪوهی ﻛـــﻮرداﻧﯽ ﺷـــﺎرهﻛﻪ دژی ﺳـــﻤﻜﯚ ‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧـــﺪه‬ ‫ھﻪﻧـــﺪ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿـــﺎن واﯾـــﻪ ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﻪ وﺗـــﻪی ﺧـــﯚی دهﺳـــﻪ‪‬ﺗـــﯽ ﻧـــﻪﺑﻮوه ﺑـــﯚ وهﺳـــﺘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋـــﻪم ﺷـــﺎرهو‪ ،‬ﺷـــﻪرو ﻛﻮﺷـــﺘﺎری ﺟﻪﻧﺪرﻣـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿـــﺮاﻧﯿﺶ ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ـــﻮ ﺷـــﺎردا روﯾـــﺎن داوه ﺑﯚﯾـــﻪ‬ ‫ﺋﻪم روداوه ﺑﻪم ﺋﺎﻗﺎرهدا رۆﯾﺸﺘﻮوه ‪ ،‬ھﻪر ﺋﻪﻣﻪ وای ﻛﺮدووه ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮ داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺷﺎری ﻣﻪھﺎﺑﺎت دا ﺑﻪ ﺑﺎش ﺑﺎس ﻧﻪﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﺷﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﻟﻪﻣﺎﻧﮕﯽ ﭼﻮاری)‪(1922‬ز ﺑﻪﺷﻪری )ﻣﯿﺎﻧﺪواو( ﻧﺎﺳﺮاوه ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻪﻧﻪرال )ﺷﯿﺒﺎﻧﯽ( ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﭘﯿﻨﺞ ﺳﻪد ﺳﻮارهﯾﯽ ﻛﯚ دهﻛﺎﺗﻪوه‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪82 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 82‬‬

‫ﺑﻪﺳـــﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ ) ﺧـــﺎﻟﻮ ﻗﻮرﺑـــﺎن ( ﻟـــﻪ ﻧﺎوﭼـــﻪی )ﻣﯿﺎﻧـــﺪواو( ھ‪‬ـــﺮش دهﻛﺎﺗـــﻪ ﺳـــﻪر ﺷـــﺎری )ﺳـــﺎﺑﻼغ ( ﺑـــﻪ‪‬م ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ﺳـــﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ وه ھ‪‬ـــﺮش دهﻛﺮﯾﺘـــﻪ ﺳـــﻪرﯾﺎن و‬ ‫ﺑﻪﺳﻪرﯾﺎﻧﺪا ﺳﻪردهﻛﻪون و )ﺧﺎﻟﻮﻗﻮرﺑﺎن( دهﻛﻮژر‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪ (1922‬ھﻪﺳـــﺘﺎ ﺑـــﻪ داﻣﻪزراﻧـــﺪﻧﯽ"ﺣﻜﻮﻣـــﻪﺗﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚ " وهﺧـــﯚی وهك ﻣـــﻪﻟﯿﻜﯽ ﺋـــﻪم ﺣﻜﻮﻣﻪﺗـــﻪ ﻧﺎﺳـــﺎﻧﺪ و ھﻪﺳـــﺘﺎ ﺑـــﻪ دهرﻛﺮدﻧـــﯽ ﮔﯚﻓـــﺎری )‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎن( وهك زﻣﺎن ﺣﺎ‪‬ﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪﻛﻪی ‪.‬‬ ‫دواﺑـــﻪدواﯾﯽ ﺳـــﻪرﻛﻪوﺗﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ رهزا ﺷـــﺎ ﺑـــﯚی دهرﻛـــﻪوت ﻛـــﻪ ﻧـــﺎردﻧﯽ دهﺳـــﺘﻪ ھ‪‬ـــﺰی ﺑﭽـــﻮك ﺑﭽـــﻮك ﺑـــﯚ ﺷـــﻪر ﻛـــﺮدن دژی ﺷـــﯚرش ﮔ‪‬ﺮاﻧـــﯽ ﻛـــﻮرد ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﭼـــﺎوهرواﻧﯽ ﺷﻜﺴـــﺘﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ــﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ ‪ ،‬ﻓــﻪرﻣﺎﻧﯽ دهرﻛــﺮد ﻛــﻪ ھ‪‬ﺰﯾــﻚ ﭘ‪‬ﻜﮫــﺎﺗﺒﻮو ﻟــﻪ ﭘ‪‬ــﻨﺞ ﺑــﻪﺗﺎﻟﯿﯚﻧﯽ ﭘﯿــﺎدهو ﺳــ‪ ‬دهﺳــﺘﻪ ﺗﯚﭘﺨﺎﻧــﻪ و ﺳــ‪ ‬دهﺳــﺘﻪ ﺳــﻮاره ﻛــﻪ ﺑــﻪرهو ﺋﺎزرﺑﺎﯾﺠــﺎن رهواﻧــﻪ ﻛــﺮان و ﻟــﻪ‬ ‫ھـــﻪﻣﺎن ﻛﺎﺗـــﺪا ھـــﻪﻣﻮو ھ‪‬ـــﺰه ﺋﺎﻣﺎدهﻛـــﺎﻧﯽ ﺋﺎزرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﭼﻮوﻧـــﻪ ﭘـــﺎڵ ﺋـــﻪو ھ‪‬ـــﺰه ‪ ،‬ھ‪‬ﺰهﻛـــﻪ ﻧﺰﯾﻜـــﻪی )‪ (8000‬ھـــﻪزار ﻛـــﻪس دهﺑـــﻮو ﺑـــﻪ ﺳـــﻪر ﻛﺮداﯾـــﻪﺗﯽ ) ﺟﯿﮫﺎﻧﺒـــﺎﻧﯽ ( ﻟـــﻪ‬ ‫)‪25‬ی ﺟﻮوﻻی ‪(1922‬ز‬ ‫ﻟــﻪ ﺷـــﻪﻛﺮﯾﺎزی ﺷــﻪر روی دا ﻛـــﻪ ﺋـــﻪم ﺷــﻪره ﺑـــﻪ ﺷـــﻪری )ﺷــﻪﻛﺮﯾﺎزی ( ﻧﺎﺳـــﺮاوه ‪ ،‬ھ‪‬ـــﺰی ﭘﯿــﺎدهی ﻛـــﻮرد ﭼــﻮار ﺟـــﺎر ھ‪‬ﺮﺷـــﯿﺎن ﻛــﺮده ﺳـــﻪر ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺋﯿــﺮان و دزهﯾـــﺎن ﻛـــﺮده‬ ‫ﻧ‪‬ـــﻮ رﯾﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻮﭘﺎی ﭘﯿـــﺎدهی ﺋﯿﺮاﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـــﻪی ﭘ‪‬ﺸـــﺒﯿﻨﯿﻪ ﻛﺎﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ ﺧﻪﻧﺠـــﻪر و ﺷﻤﺸـــ‪‬ﺮ زﯾـــﺎﻧ‪‬ﻜﯽ زۆرﯾـــﺎن ﺑـــﻪ ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ دوژﻣـــﻦ ﮔﻪﯾﺎﻧـــﺪ ﺑـــﻪ‪‬م دواﺗـــﺮ ﭘﺎﺷـــﻪ‬ ‫ﻛﺸـــﻪﯾﺎن ﭘ‪‬ﻜـــﺮا ‪ ،‬دواﺗـــﺮ ﺳـــﻤﻜﯚ ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻮارهی ھ‪‬ﻨﺎﯾـــﻪ ﻣﻪﯾـــﺪان ﺑـــﻪ‪‬م ﺗﻮﺷـــﯽ ﺷـــﻜﺎن ﺑـــﻮون ‪ ،‬ﺑـــﻪ ﺟﯚر‪‬ـــﻚ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟﻪﺳـــﻪرهﺗﺎﯾﯽ ﺷـــﻪرهﻛﻪدا )‪ (10000‬ده ھـــﻪزار ﻛﻪﺳـــﯽ‬ ‫ﻟﻪﮔـــﻪڵ دا ﺑـــﻮون ﺑـــﻪ‪‬م ﻟـــﻪ ﺋ‪‬ـــﻮارهی ھـــﻪﻣﺎن رۆژدا ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﻧﺰﯾﻜـــﻪی )‪ (1000‬ھـــﻪزار ﻛﻪﺳـــﯽ ﻟـــﻪ ﮔﻪ‪‬ـــﺪا ﻣﺎﯾـــﻪوه ﻛـــﻪ ﻛﻪﺳـــﺎﻧﯽ ﻧﺰﯾﻜـــﯽ ﺧـــﯚی ﺑـــﻮون ‪ ،‬ﺳـــﻮﭘﺎی ﺋﯿـــﺮان ﺑـــﻪردهوام‬ ‫ﺑـــﻮون ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﺸـــﺮهوی ﻛـــﺮدن ﺗـــﺎ ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ھﻪﺷـــﺖ دا ﺷـــﺎری )ورﻣـــﯽ( ﯾـــﺎن داﮔﯿـــﺮ ﻛـــﺮد ﻛـــﻪ ﺑـــﯚ ﻣـــﺎوهی ﭼـــﻮار ﺳـــﺎڵ ﺑـــﻮو ﻟـــﻪ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﺘﯽ ﻛـــﻮردان دا ﺑـــﻮو ‪ ،‬دواﺗـــﺮ ﺗﻮاﻧﯿـــﺎن‬ ‫)ﭼﻪھﺮﯾﻖ ( ی ﺑﺎرهﮔﺎی ﺳﻪرهﻛﯽ ﺳﻤﻜﯚ داﮔﯿﺮ ﺑﻜﻪن ‪ ،‬ﭘﺎﺷﺎن ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪرهو ﺗﻮرﻛﯿﺎ ھﻪ‪‬ت و ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﻪوه ﭼﻪك ﻛﺮان ‪.‬‬ ‫دواﺗﺮ ﺳﻤﻜﯚ ﺑﻪر ﻟ‪‬ﺒﻮردن ﻛﻪوت و ﻟﻪ ﻻﯾﻪن رهزا ﺷﺎوه ﭘ‪‬ﺸﻮازی ﻟ‪‬ﻜﺮا و ﺳﻮ‪‬ﻨﺪی وهﻓﺎداری ﺧﻮارد‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺳـــﺎ‪‬ﯽ )‪(1926‬ز ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﻪ ھﺎوﻛـــﺎری ھﯚزهﻛـــﺎﻧﯽ)ﺑـــﻪﮔﺰادهی ھـــﻪرﻛﯽ ( و )ﺑﻪرﮔـــﻪرو( و )ﺗﻪرﮔـــﻪرو( ﭘـــﻪﻻﻣﺎری دهﺷـــﺘﯽ ﺳﻪﻟﻤﺎﺳـــﯽ دا ﺑـــﻪ‪‬م ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻮﭘﺎﯾﯽ‬ ‫ﺋﯿﺮاﻧـــﻪوه ﺑـــﻪ ﺳـــﻪرﻛﺮداﯾﻪﺗﯽ )ﺷـــﻪﯾﺒﺎخ( ﺗﻮﺷـــﯽ ﺷﻜﺴـــﺖ ھـــﺎﺗﻦ ‪ ،‬ﺟﯿﮕـــﻪی ﺑﺎﺳـــﻪ ﻟـــﻪو ﺷـــﻪرهدا ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿـــﺎ ﯾﺎرﻣـــﻪﺗﯽ ﺳـــﻮﭘﺎی ﺋﯿﺮاﻧﯿـــﺎن دا دژی ﺳـــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭘﺎﺷـــﺎن ﺳـــﻤﻜﯚ‬ ‫ﺧﯚی رادهﺳﺘﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛﺮد و دووﺑﺎره ﭼﻪك ﻛﺮاﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟــﻪ دواﯾــﯽ ﭼﻪﻧــﺪ ﺳــﺎﻟ‪‬ﻚ ﻟــﻪ ﺋــﺎوارهﯾﯽ ﻟــﻪ ﻧ‪‬ــﻮ ﺧــﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﻋﯿــﺮاق ﺳــﻪرهﻧﺠﺎم ﻟــﻪ ژ‪‬ــﺮ ﻓﺸــﺎری ﺣﻜﻮﻣــﻪﺗﯽ ﻋﯿﺮاﻗﯿــﺪا ﺣﻜﻮﻣــﻪﺗﯽ ﺋﯿــﺮان ر‪‬ﮕــﻪی ﺑــﻪ ﺳــﻤﻜﯚ دا ﺑﮕﻪر‪‬ﺘــﻪوه‬ ‫ز‪‬ــﺪی ﺧـــﯚی و ﺑـــﻪ ﻓـــﻪرﻣﺎن رهوای ﺷـــﻨﯚ داﻣــﻪزرا ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م دوای ﭼﻪﻧـــﺪ رۆژ‪‬ـــﻚ ﻟـــﻪ وهرﮔﺮﺗﻨـــﯽ ﺋــﻪو ﭘﯚﺳـــﺘﻪ ﺑـــﻪ ﭘﻼﻧ‪‬ﻜـــﯽ رهزا ﺷـــﺎ ﻟــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ) ‪( 1930‬ز ﻟـــﻪ ﻛـــﺎﺗﯽ ﺟـــﻮﻧﯽ ﺑـــﯚ‬ ‫دهوام دا دهﻛﻮژر‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﺋﻪو ﺳﻪرﭼﺎواﻧﻪی ﺳﻮدم ﻟ‪‬ﻮهرﮔﺮﺗﻮون ‪:‬‬ ‫* ﺣﻪﺳﻪن ﺋﻪرﻓﻪع ‪ ،‬ﻛﻮردهﻛﺎن ‪ ،‬و‪ :‬ﺳﺎﻣﺎن ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ‪ ،‬ﭼﺎﭘﯽ ﯾﻪﻛﻪم ‪2009 ،‬‬ ‫* ﻛﺮﯾﺲ ﻛﻮﭼ‪‬ﺮا ‪ ،‬ﻛﻮرد ﻟﻪﺳﻪدهی ﻧﯚزده و ﺑﯿﺴﺘﻪم دا ‪ ،‬و ‪ :‬ﺣﻪﻣﻪ ﻛﻪرﯾﻢ ﻋﺎرف ‪2003 ،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻛﻤﺎل ﻣﻪزھﻪر ‪ ،‬ﭼﻪﻧﺪ ﻻﭘﻪرهﯾﻪك ﻟﻪ ﻣﯿﮋووی ﮔﻪﻟﯽ ﻛﻮرد ‪ ،‬ب‪:‬دووهم ‪2001،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻛﻤﺎل ﻣﻪزھﻪر ‪ ،‬ﻛﻮرد ﻟﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ‪ ،‬ب ‪ :‬ﯾﻪﻛﻪم ‪2008،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻋﻪﻻﺋﻪدﯾﻦ ﺳﻪﺟﺎدی ‪ ،‬ﻣﯿﮋووی راﭘﻪرﯾﻨﯽ ﻛﻮرد ‪ ،‬ﭼﺎپ ‪ :‬دووهم ‪1996 ،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻋﻮﻣﻪر ﻋﻪﻟﯽ ﺷﻪرﯾﻒ ‪ ،‬ﻧﯚﺑﺎس ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋووی ﻛﻮرد ‪2010 ،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻋﻮﺳﻤﺎن ﻋﻪﻟﯽ ‪ ،‬ﭼﻪﻧﺪ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهك دهرﺑﺎرهی ﺑﺰاﻓﯽ ھﺎوﭼﻪرﺧﯽ ﻛﻮرد ‪ ،‬و‪ :‬ﻛﺎﻣﻪران ﺟﻤﺎل ﺑﺎﺑﺎن زاده ‪،‬ب‪:‬دووهم ‪2006،‬ز ‪.‬‬ ‫* ﻻزارﯾﻒ ‪ ،‬ﻣﯿﮋووی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ‪ ،‬و‪:‬وﺷﯿﺎر ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺳﻪﻧﮕﺎوی ‪2008 ،‬ز ‪.‬‬ ‫* ھﯚﺷﻤﻪﻧﺪ ﻋﻪﻟﯽ ﻣﺤﻤﻮد ‪ ،‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك رۆ‪‬ﯽ ﻟﻪ ﺑﺰوﺗﻨﻪوهی ﻛﻮرداﯾﻪﺗﯽ رۆژھﻪﻻ◌َ ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ‪ ،‬ﮔﯚﭬﺎری ‪ ،k21‬ژ‪2010 ، (9):‬ز ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ر‪‬ﮕﺎ‬ ‫‪31‬ی ﺋﯚﮐﺘﯚﺑﺮی ‪2012‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪83 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 83‬‬

‫راﭘﻪرﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك‬ ‫ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪1875‬ی زاﯾﯿﻨـــﯽ ﭼـــﺎوی ﺑ‪‬دﻧﯿـــﺎ ھ‪‬ﻨـــﺎو ﭘـــﺎش ﻣ‪‬رﮔـــﯽ ﺑـــﺎوﻛﯽ ‪ ،‬ﺳـــ‪‬رۆﻛﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ھـــﯚزەﻛ‪‬ی ﺧـــﯚی وەﺋ‪‬ﺳـــﺘﯚ ﮔـــﺮت‪ .‬ﺋ‪‬و ﭘـــﺎش ﺷـــ‪‬ڕی ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨـــﺎو داﻛـــﯚﻛﯽ ﻟ‪ ‬ﻣـــﺎﻓﯽ ﻛﻮردەﻛـــﺎن ھـــﺎﺗ‪ ‬ﻧ‪‬ـــﻮ ﮔﯚڕﭘـــﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯿ‪‬وەو ھ‪‬ﺗـــﺎ ﭘـــ‪‬ﺶ‬ ‫ﺋ‪‬و ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ـــﮋوودا‪ ،‬ھـــﯿﭻ ﭼ‪‬ﺷـــﻨ‪ ‬ﭼـــﺎﻻﻛﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﻧ‪‬ﺑـــﯚﺗ‪ ‬ھـــﯚی ﺑ‪‬ﻛـــﺮدەوە ﺑـــﻮوﻧﯽ ﺑ‪‬ﺷـــﺪاری‬ ‫ﺳﯿﺎﺳــــﯽ ﻟ‪ ‬ﮔﯚڕەﭘﺎﻧ‪‬ﻛﺎﻧــــﺪا‪ .‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧــــﺪە ﺑ‪ ‬ھــــﯚی ﭘــــ‪‬ﮕ‪‬ی ﺑ‪‬ھ‪‬ــــﺰی ﺧ‪‬ﻛــــﯽو ﻛ‪‬ﺳــــﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﯽ‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳــــﺎ‪‬ﻧﯽ ﺷــــ‪‬ڕدا‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن رووﺳــــﯿ‪‬وە دەﺳﺘﺒ‪‬ﺳــــ‪‬ر ﻛــــﺮاو و ﺑــــﯚ "ﺗﻔﻠــــﯿﺲ" دوور ﺧــــﺮاﯾ‪‬وە‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﭘﺎش ﻣﺎوەﯾ‪‬ك ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬رﺟﯽ داﻧﯿﺸﺘﻨﯽ زۆرەﻛﯽ ﻟ‪ ‬ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ "ﺧﻮی"دا‪ ،‬ﺋﺎزاد ﻛﺮا‪.‬‬ ‫ﺳـــﻤﻜﯚ ﭘـــﺎش ﺗ‪‬واو ﺑـــﻮوﻧﯽ ﺷـــ‪‬ڕی ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬م وەك ﻧﯿـــﺰاﻣﯿﯿ‪‬كو ر‪‬ﺒ‪‬ر‪‬ﻜـــﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﻧﺎﺳـــﺮاو‬ ‫و ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣـــﺎﻧﺠﯽ ﻗ‪‬وارەﯾ‪‬ﻛـــﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﻛـــﻮردی ﻟ‪ ‬ﻧـــﺎوﭼ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪1919‬دا‪ ،‬راﭘ‪‬ڕﯾﻨـــﯽ ﺧـــﯚی‬ ‫دەﺳــــﺖ ﭘ‪‬ﻛــــﺮدو ﺑ‪‬ﺷــــ‪‬ﻜﯽ ﺳــــ‪‬رەﻛﯽ ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ﻛــــﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ی ﻛﻮردﺳــــﺘﺎن )ﺑــــﺎﻛﻮوری رۆژﺋــــﺎوای‬ ‫ﺋ‪‬ـــﺮان(ی ﺋـــﺎزاد ﻛـــﺮد ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪1921‬داﺑـــﻪﻧﺎﭼﺎری ﭘﺎﺷ‪‬ﻛﺸـــ‪‬ى ﻛـــﺮد و ﭘ‪‬ﻧـــﺎی ﺑـــﺮدە ﺑ‪‬ر‬ ‫ﺗﻮرﻛﯿــــﺎ‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺳــــﺎ‪‬ﯽ ‪1924‬دا ﺑ‪ ‬راﮔ‪‬ﯾﺎﻧــــﺪﻧﯽ "ﻟ‪‬ﺒــــﻮردﻧﯽ ﮔﺸــــﺘﯽ" ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﺋ‪‬ــــﺮان و ﻟ‪ ‬ﺳــــﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪1926‬دا دﻳﺴـــــﺎن راﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬ﻜـــــﯽ دﯾـــــﻜ‪‬ی وەڕێﺧﺴـــــﺘ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬ﻣﺠـــــﺎرە دەﺳﺘﺒ‪‬ﺳـــــ‪‬ر ﻛـــــﺮاو و ﺑـــــﯚ‬ ‫ﺗــــﻮرﻛﯿ‪ ‬دوورﺧــــﺮاﯾ‪‬و ﻟ‪‬وێ ﻛ‪‬وﺗ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧــــﺪﯾﺨﺎﻧ‪‬وە‪ .‬ﺳــــﻤﻜﯚ ﭘــــﺎش ﺋــــﺎزادی ﮔ‪‬ڕاﯾ‪‬وە ﺋ‪‬ــــﺮانو ﻟ‪‬‬ ‫ﺋﺎﻛﺎﻣــــــﺪا ﻟ‪ ‬ﺳــــــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1930‬ﺑ‪ ‬داڕﺷــــــﺘﻨﯽ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ــــــﻚ ﺑ‪ ‬ﻓ‪‬رﻣــــــﺎﻧﯽ رەزاﺧــــــﺎن ﺷــــــ‪‬ھﯿﺪ ﻛــــــﺮا‪.‬‬ ‫راﭘ‪‬ڕﯾﻨـــﯽ ﺷـــﻜﺎك ﺑ‪ ‬ﺷـــ‪‬ھﯿﺪ ﻛﺮاﻧـــﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭘـــﺎش ﻟ‪ 11 ‬ﺳـــﺎڵ ﭼـــﺎﻻﻛﯽ ﭼ‪‬ﻛـــﺪاراﻧ‪‬و ﺳﯿﺎﺳـــﯽ‬ ‫ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ھﺎت‪.‬‬ ‫ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ راﭘ‪‬ڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪:‬‬ ‫‪ -1‬راﭘ‪‬ڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬راﭘ‪‬ڕﯾﻨﯿﻜﯽ ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﺑﻮوەو ھﯚزی ﺷﻜﺎك رۆ‪‬ﯽ ﺳ‪‬رەﻛﯿﯿﺎن ﻟ‪‬و راﭘ‪‬ڕﯾﻨ‪‬دا ھ‪‬ﺑﻮوە‬ ‫‪ -2‬ھﯚزی ﺷﻜﺎك ﻟ‪ ‬دوو ﺗﯿﺮەی "ﻋ‪‬ﺑﺪەوﯾﯽ"و "ﻣﻤﺪەوﯾﯽ" ﭘ‪‬ﻚ ھﺎﺗﻮوە ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﺎﻛﻮوری ﮔﯚﻟﯽ ورﻣ‪‬دا ﻧﯿﺸﺘ‪‬ﺟ‪ ‬ﺑﻮون‬ ‫‪ -3‬ھﯚﻛﺎری ﺑﻨ‪‬ڕەﺗﯽ ﺑﯿﭽﻤﮕﺮﺗﻨﯽ راﭘ‪‬ڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﭘﯿﻼﻧﯽ ﻛﻮژراﻧﯽ "ﺟﺎﻓﺮﺋﺎﻏﺎی ﺷﻜﺎك" ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن دەﺳ‪‬ﺗﺪاری ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﻣ‪‬ھﺎﺑﺎد ﺑﻮوە‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺳﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬واوی وﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺑﺎس ﻟ‪" ‬ﺋﺎزادی ﻛﻮردﺳﺘﺎن"و "داﻣ‪‬رزاﻧﯽ دەو‪‬ﺗﯽ ﻛﻮرد" دەﻛﺎت‬ ‫‪ -5‬ﺋ‪‬وﯾــــﺶ ھ‪‬روەك ﺷــــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑ‪‬ﯾــــﺪو‪ ‬ﻧ‪‬ھــــﺮی‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻧﺎﻣ‪‬ﻛــــﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــــﺪا‪ ،‬ﺑــــﯚ ﻛﻮردەﻛــــﺎن ﻟ‪ ‬وﺷــــ‪‬ی "ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە" ﻛ‪‬ــــﻚ وەردەﮔــــﺮێو ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻨــــﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬رﺑﺎﺳــــﯽ ﻧﻤــــﻮوﻧ‪ ،‬ﺑ‪‬‬ ‫ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ روون ﻟ‪" ‬ژ‪‬ﺮدەﺳﺘ‪‬ﯾﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮرد"و "ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەﻧﻮوس" ﺑ‪ ‬واﺗﺎی ﺋ‪‬ﻣ‪‬ۆﯾﯽ‪.‬‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ‪:‬‬ ‫)‪ (1920‬ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬وە‪‬ﻣـــﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ـــﻚ ﻟ‪ ‬ﭘﺮﺳـــﯿﺎرەﻛﺎﻧﯽ "ژ‪‬ﻨـــﺮاڵ ﻣﺴـــﺘ‪‬ﻓﺎ ﭘﺎﺷـــﺎ"‪ ،‬ﻧـــﻮ‪‬ﻨ‪‬ری ﻧـــﺎوﭼ‪ ‬ﻛﻮردﻧﺸـــﯿﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴـــﺘﺎﻧﺒﯚ‪‬ﺪا دە‪‬ـــ‪ " :‬ﻟ‪ ‬رەوﺷـــﯽ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎدا ﻣـــﻦ ر‪‬ـــﺒ‪‬ری‬ ‫راﭘ‪‬ڕﯾﻨـــﯽ ﻛﻮردەﻛـــﺎﻧﻢو ھ‪‬ﺸـــﺘﺎ ﺗ‪‬ﺷـــﻜﯿﻼﺗ‪‬ﻜﯽ ﺋﯿـــﺪاریو ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯿ‪‬ﻛﯽ ﺗـــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﻢ ﻧـــﯿ‪ .‬ﮔﺮﯾﻨﮕﺘـــﺮﯾﻦو ﺑﻨ‪‬ﻣـــﺎﯾﯿﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣـــﺎﻧﺠﯽ ﺋـــ‪‬ﻤ‪ ،‬ﺋـــﺎزادی ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧ‪‬و ﻛﺎﺗ‪‬ـــﻚ ﺑ‪ ‬ﺋـــﺎزادی‬ ‫ﮔ‪‬ﯾﺸـــﺘﯿﻦ ﺋﯿـــﺪی زۆر ﮔﺮﯾﻨـــﮓ ﻧـــﯿ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻛـــ‪ ‬دەﺑ‪‬ـــﺘ‪ ‬ر‪‬ـــﺒ‪‬ری ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن‪ .‬ﻣـــﻦ ھﯿﭽﻜـــﺎت ﺑﯿـــﺮم ر‪‬ـــﺒ‪‬ری ھ‪‬ﻣـــﻮو ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـــﻮردو دەﺳـــ‪‬ﺗﺨﻮازی ﻧ‪‬ﻛـــﺮدۆﺗ‪‬وە‪ .‬ﻟ‪‬ﻣ‪‬ڕ "ﺋـــﺎ‪"‬ش‬ ‫ﻛ‪ ‬ﭘﺮﺳﯿﺎرت ﻛﺮد‪ " :‬ﻣﻦ ﻟ‪‬و ﺑﺎوەڕەدام ﻛ‪ ‬ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎزاد ﺑ‪‬ﺖ دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﺮ ﻟ‪" ‬ﺋﺎ‪"‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﻜ‪‬ﯾﻨ‪‬وە ﻛ‪ ‬وەك ھ‪‬ﻤﺎو ﻧﯿﺸﺎﻧ‪‬ی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬دەﺑ‪‬ﺖ"‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1924‬ﻟ‪ ‬ﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﺪا ﺑﯚ ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ری ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ ﻟ‪" ‬ﺑﯿﻦ اﻟﻨﮫﺮﯾﻦ" دەﻧﻮوﺳ‪: ‬‬ ‫"ﻣﻦ و ﺳ‪‬ﯾﺪ ﺗ‪‬ھﺎ ﺑ‪‬ﻨﯿﺘﺎن ﭘ‪‬دەدەﯾﻦ ﻛ‪ ‬ھ‪‬رﻛﺎت دەو‪‬ﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬ﺑﻜﺎتو ﺷ‪‬رﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬ﺑﯚ داﻣ‪‬رزاﻧﯽ دەو‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردی ﻗﺒﻮوڵ ﺑﻜﺎت‪،‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪84 :‬‬

‫‪Page : 84‬‬

‫ﺋـــ‪‬ﻤ‪ ‬ﺗـــﻮرﻛ‪ ‬رەﮔ‪‬زﭘ‪‬رﺳـــﺘ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬ﻧـــﺎوﭼ‪ ‬ﻛﻮردﻧﺸـــﯿﻨ‪‬ﻛﺎﻧﺪا وەدەردەﻧ‪‬ـــﯿﻦ‪ .‬ﺋـــ‪‬ﻤ‪ ‬دەﺗـــﻮاﻧﯿﻦ ھ‪‬ﺗـــﺎ "ﺋﺎﻧﻜـــﺎرا"ش ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ دوژﻣﻨ‪‬ﻛﺎﻧﻤﺎﻧـــﺪا ﺷـــ‪‬ڕ ﺑﻜ‪‬ﯾـــﻦ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧـــﺎﻧ‪‬ت دەﺗـــﻮاﻧﯿﻦ‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷﻮورﯾﺸﺪا ھ‪‬ﺗﺎ "ﺳﻨ‪ "‬ﺑ‪‬رەو ﭘ‪‬ﺶ ﺑ‪‬ۆﯾﻦو ﻧﺎوﭼ‪ ‬ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان وەرﺑﮕﺮﯾﻨ‪‬وە‪.‬‬ ‫* ﺳـــــــﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﺳـــــــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1922‬ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ر‪‬ـــــــﻚ دەﻧ‪‬ـــــــﺮ‪‬ﺘ‪ ‬ﻻی رووﺳـــــــ‪‬ﻛﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬م ﯾ‪‬ﻛﯿ‪‬ﺗﯿـــــــﯽ ﺳـــــــﯚﭬﯿ‪‬ت ﺑ‪ ‬ھـــــــﯚی ﭘ‪‬ﯾﻤﺎﻧﻨـــــــﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ك ﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜ‪‬وﺗـــــــﯽ ‪26‬ی ﻓـــــــﻮرﯾ‪‬ی ‪1922‬و‬ ‫ھ‪‬ﻮرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﻛﯿ‪‬ﺗﯿﯽ ﺳﯚﭬﯿ‪‬ت ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا‪ ،‬داوای ھﺎوﻛﺎری "ﺳﻤﻜﯚ" رەت دەﻛﺎﺗ‪‬وە ‪.‬‬ ‫* داوای ھﺎوﻛﺎری ﻟ‪" ‬ﺣ‪‬ﯾﺪەر ﺑ‪‬گ ﻛﻮرك" و ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜ‪‬وﺗﻨﯽ ﻟ‪ ‬ﺷ‪‬ﻣﺰﯾﻨﺎن‬ ‫* ﭘ‪‬ﺸـــﻮازی ﻟ‪ ‬ﺷـــ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤـــﻮود وەﻛـــﻮو "ﻗﺎرەﻣـــﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾـــﯽ"و ﺑ‪ ‬ﻓ‪‬رﻣـــﯽ ﻧﺎﺳـــﯿﻨﯽ وەك ر‪‬ـــﺒ‪‬ری ﺗ‪‬واوی ﻛﻮردەﻛـــﺎن‬

‫ھﺎوﻛـــﺎﺗﺒﻮوﻧﯽ راﭘ‪‬ڕﯾﻨـــﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ راﭘ‪‬ڕ ٍ◌ﯾﻨـــﯽ‬

‫ﺷــــ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤــــﻮود ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷــــﻮوری ﻛﻮردﺳــــﺘﺎنو ﺳــــ‪‬ردار رەﺷــــﯿﺪﺧﺎن ﻟ‪ ‬ﻧــــﺎوﭼ‪‬ی ﻛﺮﻣﺎﺷــــﺎن ﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﭘﺸــــﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴــــﯿﯿ‪‬ﻛﺎنو ﻛ‪‬ﺳــــ‪‬ﻚ ﺳــــ‪‬رۆك ﻛﯚﻣــــﺎری ﻛﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ داھــــﺎﺗﻮو‬ ‫ﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬چ ﻟ‪ ‬ﮔﯚڕەﭘــــﺎﻧﯽ ﻛــــﺮدەوەداو چ ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋووﻧﻮوﺳــــﯿﺪا‪ ،‬ھــــﯿﭻ ر‪‬ﺒ‪‬ر‪‬ﻜــــﯽ ﻛــــﻮرد وەك ﺳــــﻤﻜﯚ دەﺳــــﺖ ﻧ‪‬ﻛ‪‬وێ ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وەﻧــــﺪە ﻛ‪‬وﺗﺒ‪‬ــــﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ر رﻗــــﯽ ھ‪‬ــــﺰی ﺑﺎ‪‬دەﺳــــﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺳــــﻤﻜﯚ ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ــــﻚ ﻟ‪ ‬داواﻛﺎرﯾﯿ‪‬ﻛــــﺎﻧﯽ ﺧــــﯚی ﻟ‪ ‬ژ‪‬ــــﺮ ﻧــــﺎوی " وەزارەﺗــــﯽ دەرەوەی ﯾ‪‬ﻛﯿ‪‬ﺗﯿــــﯽ ﺳــــﯚﭬﯿﯿ‪‬ت" دا دە‪‬ــــ‪ :‬ﻣــــﻦ ر‪‬ﺰ‪‬ﻜــــﯽ زۆر ﺑــــﯚ ﯾ‪‬ﻛﯿ‪‬ﺗﯿــــﯽ ﺳــــﯚﭬﯿ‪‬ت ﻛ‪ ‬ﭘﺸــــﺘ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ھﯿﻤ‪‬ﺗﯿـــــﯽ ﺑـــــﯚ ﺋـــــﺎزادی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﻛـــــﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫـــــﺎن ﺑ‪‬ﺳـــــﺘﻮوە‪ ،‬ھ‪‬ﯾ‪ .‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﺟﯿﮫﺎﻧـــــﺪا ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬ﻛـــــﯽ ﺑ‪‬ﺷـــــ‪‬رفو ﺧـــــﺎوەن ﭘﺮەﻧﺴـــــﯿﭗ ھ‪‬ﺑـــــ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺗـــــﺎ ﺋ‪‬ﺴـــــﺘﺎ ﺑ‪ ‬ﺋـــــﺎزادی و‬ ‫ﺳـــــ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚی ﺧـــــﯚی ﻧ‪‬ﮔ‪‬ﯾﺸـــــﺘﻮوە‪ ،‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛـــــﻮردە ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن دراوﺳـــــ‪ ‬ﺑﺎﻛﻮورﯾﯿ‪‬ﻛـــــﺎﻧﯽ ﺧـــــﯚﯾ‪‬وە ﭘﺸـــــﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﻟــــــ‪‬ﻧﺎﻛﺮێو ﻣﻨـــــﯿﺶ ھ‪‬روەھـــــﺎ ﺋ‪‬ﻧـــــﺪاﻣ‪‬ﻜﯽ ﭼـــــﻮوﻛ‪‬ی ﺋ‪‬و‬ ‫ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬م‪ .‬ﻣﻦ ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎو ﺋﺎزادی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻛﻮرددا ﺋﺎﻣﺎدەی ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ھﺎوﻛﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﻢ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﭼــــﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﯿ‪‬ﻛــــﺎﻧﯽ ﺷﻜﺴــــﺖ داوە ﺑ‪‬م ﺑــــﺎش دەزاﻧــــ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﭘﺸﺘﺒ‪‬ﺳــــﺘﻦ ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﻛــــﺎن وەك ﺗ‪‬ﻧﯿــــﺎ ﭘﺸــــﺘﯿﻮاﻧ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻛــــﺎر‪‬ﻜﯽ دروﺳــــﺖ ﻧــــﯿ‪‬و ھ‪‬وڵ دەدا ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دەو‪‬ﺗــــﯽ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎدا ﺑﻜ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬وﺗﻮو‪‬ﮋەوە‪...‬‬ ‫ﻟ‪ ‬رواﻧﮕ‪‬ی ﻣﻨ‪‬وە‪ ،‬ﭘﺸﯿﺘﻮاﻧﯿﯽ ﻣ‪‬ﻋﻨ‪‬وی ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﺑﺮاوەوە‪ ،‬ﻟ‪ ‬در‪‬ﮋﺧﺎﯾ‪‬ﻧﺪا دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺗ‪‬واوی ﺷ‪‬رﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺪا ﻣﻠﻜ‪‬چ ﺑﯿﻦ‪...‬‬ ‫‪http://krojhelat.blogspot.ca/2012_11_01_archive.html‬‬

‫ﺳ‪‬ردار ﯾﮑﻮرد ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ‪ ٢١ -١٨٧٥‬ﺣﻮزﯾﺮان ‪١٩٣١‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯿﺎدی ﺷ‪‬ھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ﺑﻜ‪‬ﯾﻦ ﺑ‪" ‬رۆژی ﻣﺘﻤﺎﻧ‪‬ی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺑﯚ دژاﯾ‪‬ﺗﯿﻜﺮدﻧﯽ داﮔﯿﺮﻛﺎر" ﻟ‪ ‬رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪.‬‬ ‫‪ 21‬ﺣﻮزﯾﺮان ‪ ،‬ﺳﺎ‪‬ﯿﺎدی ﺷ‪‬ھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎوﻛﯽ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺰﻣﯽ رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺳ‪‬ردار "ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك"ە‪.‬‬ ‫‪ 82‬ﺳﺎڵ ﻟ‪‬ﻣ‪‬وﺑ‪‬ر ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺑﯚﺳ‪‬ی ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ رەزاﺷﺎی ﭘ‪‬ھﻠ‪‬وی ﻛ‪" ‬ﺳﻤﻜﯚ"ﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ داﻧﻮﺳﺘﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﭘﺮﺳﯽ ﻛﻮرد ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸﺖ ﻛﺮدﺑﻮو‪ ،‬ﺷ‪‬ھﯿﺪ ﻛﺮا‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك‪ ،‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1875‬ﻟﻪ داﯾﮏ ﺑﻮوه و ﭘﺎش ﻣﺮدﻧﯽ ﺑﺎوﮐﯽ و ﺗﯿﺮۆرﮐﺮاﻧﯽ ﺟﻪﻋﻔﻪر ﺋﺎﻏﺎی ﺑﺮای‪ ،‬ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯽ ھﯚزهﮐﻪی ﺧﯚی ﮔﺮﺗﯚﺗﻪدهﺳﺖ و ﻟـﻪدوای ﺟـﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﮐـﻪﻣﯽ‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿﻪوه ھﺎﺗﯚﺗﻪ ﻣ‪‬ﯾﺪاﻧﯽ ﺧﻪﺑﺎت و ﮐﻮرداﯾﻪﺗﯽﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﮐﻪﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا ﺳﻤﮑﯚ ﻟﻪ ھﯿﭻ ﭼﺎﻻﮐﯿﯿﻪﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﺪا ﺑﻪﺷﺪاری ﻧﻪﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ روﺳﯿﻪ ﮔﺮﺗﯿﺎن و دوورﯾﺎن ﺧﺴـﺘﻪوه ﺑـﯚ "ﺗﻔﻠـﯿﺲ" و دواﺗـﺮ ﺋﺎزادﯾـﺎن ﮐـﺮد‬ ‫ﺑﻪو ﻣﻪرﺟﻪی ﻟﻪﺷﺎری "ﺧﯚی" داﺑﻨﯿﺸ‪ ‬و ھﯿﭻ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘ‪‬ﮏ دژی ڕووﺳﻪﮐﺎن ﻧﻪﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻪ ﺟﻪﻧﮕﯽ ﯾﻪﮐﻪم ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎت‪" ،‬ﺳـﻤﻜﯚ" وهک ﺳـﻪرﮐﺮدهﯾﻪﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﻧـﺎوی دهرﮐـﺮد و ﻟـﻪﭘ‪‬ﻨﺎو داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ دەو‪‬ﺗ‪‬ﮑـﯽ ﮐﻮردﯾـﺪا ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1919‬ﺷﯚڕﺷـﯽ ﺑـﻪرﭘﺎﮐﺮد و ﮔـﻪﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼـﻪی‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺧﺴﺘﻪژ‪‬ﺮ ﮐﯚﻧﺘ‪‬ۆ‪‬ﯽ ﺧﯚﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﻛﯽ ﭘﺘ‪‬وی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرﭼ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دروﺳﺘﻜﺮد و ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷ‪‬ﺦ ﻣ‪‬ﺣﻤﻮدی ﺣ‪‬ﻓﯿﺪ ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وﯾﺶ ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷـﻮوری ﻛﻮردﺳـﺘﺎن ﺧ‪‬رﯾﻜـﯽ ﺷـﯚڕش ﺑـﻮو و دەﯾﻮﯾﺴـﺖ‬ ‫ﺋ‪‬و ﭘﺎرﭼ‪‬ﯾ‪‬ی ﻛﻮردﺳﺘﺎن رزﮔﺎر ﺑﻜﺎت‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯚ‪‬ﯽ ﺑ‪‬ﺳﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﯚڕﺷﮕ‪ ‬و ﺳ‪‬رﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮورﯾﺶ ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪی ﮔﺮت ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻣﺎوەی ‪ 11‬ﺳﺎڵ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺋ‪‬م ﺳ‪‬رﮐﺮدە ﻣ‪‬زﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﮕﯽ ﺑ‪ ‬رەزاﺷﺎی ﭘ‪‬ھﻠ‪‬وی ھ‪‬ﭽﻨﯽ‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﯽ رەزاﺷﺎ ﺑﮑ‪‬ﺸ‪‬ﺘ‪ ‬ﺋ‪‬و ﺋﺎﺳﺘ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ﺧﺰﻣ‪‬ﺗﯽ و داوای ﺋﺎﮔﺮﺑ‪‬ﺳﺖ و داﻧﻮﺳﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺳﻤﮑﯚ ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑ‪‬ﻣ‪‬ﺷـــ‪‬وە راﻧ‪‬وەﺳـــﺘﺎو ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳـــﺘﯽ ﺑ‪‬رزﮐـــﺮدﻧ‪‬وەی ﺋﺎﺳـــﺘﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺪەواری و رۆﺷـــﻨﺒﯿﺮﯾﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـــﺎی ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن‪ ،‬دەﺳـــﺘﯽ ﯾـــﺎرﻣ‪‬ﺗﯽ ﺑـــﯚ و‪‬ﺗـــﺎﻧﯽ دەرەوە و ﺑ‪ ‬ﺗـــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻓ‪‬راﻧﺴ‪‬وﯾﯿ‪‬ﮐﺎن در‪‬ﮋ ﮐﺮد و ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی ﺑﯿﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻨﺎﯾ‪ ‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮﮐﺮدﻧﯽ ﭼﺎﻻﮐﯿﯿ‪ ‬ﮐﻠﺘﻮوری و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ دەﺳﺘﯽ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر ورﻣ‪‬ﺪا ﮔﺮت و ﭼﺎﭘﺨـﺎﻧ‪‬ی ورﻣ‪‬ـﯽ ﺑـﯚ‬ ‫ﭼﺎﭘﯽ رۆژﻧ‪‬ﻣ‪‬ی"رۆژی ﮐﻮرد و ﺷ‪‬وی ﻋ‪‬ﺟ‪‬م" ﺑ‪ ‬ھﺎوﮐﺎرﯾﯽ ﺑﻠﯿﻤ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮرد ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ "ﺗﻮرﺟﺎﻧﯿﺰادە"ﺧﺴﺘ‪ ‬ﺧﺰﻣ‪‬ﺗﯽ ﻧﻮوﺳ‪‬ران و رۆﺷﻨﺒﯿﺮاﻧﯽ ﮐﻮردەوە‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪85 :‬‬

‫‪Page : 85‬‬

‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1921‬ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟﻪﺷﮑﺮﮐ‪‬ﺸﯿﯿﻪﮐﯽ ﮔﻪورهی ھ‪‬ﺰهﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮو ﭘﺎﺷﻪﮐﺸ‪ ‬ﺑﮑﺎت و ﭼﻮوه ﺗﻮرﮐﯿﺎ‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1924‬ﺑﻪﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﺒﻮردن ﮔﻪڕاﯾﻪوه ﺋ‪‬ﺮان و ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1926‬ﺟﺎر‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺑﻪرﭘﺎﮐﺮدهوه ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ‪‬م ﺋــﻪﻣﺠﺎره ﺳــ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻮو ﻧ‪‬ﺑــﻮو و ﻣﺎوهﯾــﻪک ﻟــﻪﺗﻮرﮐﯿﺎدا ﺑﻪدهﺳــﺖ ﺑﻪﺳــﻪری ﻣﺎﯾــﻪوه‪ .‬ﭘــﺎش ﺋــﺎزاد ﮐﺮدﻧــﯽ ﮔﻪڕاﯾــﻪوه ﺋ‪‬ــﺮان و ﻟــﻪ رۆژی ‪٢١‬ی ژوﺋــﻪﻧﯽ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٣٠‬ﺑــﻪﭘﯿﻼﻧ‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺑﻪدهﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋﻪوﺳـــﺎی ﺋ‪‬ـــﺮان ﻟﻪﺷـــﺎری ﺷـــﻨﯚ ﺗ‪‬ـــﺮۆر ﮐـــﺮا و ﺑﻪﻣـــﻪش ﺷﯚڕﺷـــﻪﮐﻪی‬ ‫ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯿﯿ‪‬ﮐ‪‬ی ﺳﻤﮑﯚ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ھﺎت ﮐﻪ ﯾﺎﻧﺰه ﺳﺎڵ در‪‬ﮋهی ﮐ‪‬ﺸﺎ‪.‬‬ ‫دﯾﺎرە ﻧ‪‬رﯾﺘﯽ داﮔﯿﺮﮐ‪‬راﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ﮐﻮرد واﺑﻮە ﮐ‪ ‬ڕەﺣﻢ ﺑ‪ ‬ﮐ‪‬س ﻧ‪‬ﮐ‪‬ن‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺶ ﺳﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻋﻔ‪‬رﺋﺎﻏﺎﯾﺎن ﺗﯿﺮۆر ﮐﺮد و دواﺗﺮ ھ‪‬ﻣﺰە ﺋﺎﻏﺎی ﻣ‪‬ﻧﮕـﻮڕ و ﭼ‪‬ﻧـﺪ دەﯾ‪‬‬ ‫دوای ﺳــــﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﺸـــ‪‬وا و ھﺎوڕ‪‬ﯿﺎﻧﯿـــﺎن ﻟ‪ ‬ﺳـــ‪‬ﺪارەدا و ﭼ‪‬ﻧـــﺪ دەﯾ‪‬ی دوای ﭘ‪‬ﺸـــ‪‬واش‬ ‫دوﮐﺘــﻮر ﻗﺎﺳــﻤﻠﻮ و ﮐــﺎک ﻓــﻮاد و ﮐــﺎک ﺳــ‪‬ﻋﯿﺪی ﯾ‪‬زداﻧﭙ‪‬ﻧــﺎ و دوﮐﺘﻮرﺷــ‪‬رەﻓﮑ‪‬ﻧﺪﯾﯿﺎن‬ ‫ﺗﯿﺮۆر ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻟ‪ ‬ﯾﺎدﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﺋ‪‬م ﻛﺎرەﺳﺎﺗ‪ ‬ﺋ‪‬وە ﺑﻮو ﻛ‪ ‬ﺟـﺎر‪‬ﻜﯿﺘﺮ و ﻟ‪ ‬ھ‪‬زارەی ﺗـﺎزەدا‪،‬‬ ‫ﻧ‪‬وەی ﺗــﺎزەی ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎﮔــﺎدار ﺑﻜ‪‬ﯾــﻨ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﺷﯚڕﺷــ‪‬ﻛ‪‬ی ﺳــ‪‬رداری ﻛــﻮرد‬ ‫"ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك" ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻧ‪‬ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻮوە‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺸـــﺘﺎ دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﻛـــﻮرد داﻧﯿـــﺎن ﺑ‪ ‬ﺳـــ‪‬روەرﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺋـــ‪‬ﻤ‪‬ی ﻛـــﻮرد ﻟ‪ ‬رۆژھ‪‬ﺗـــﯽ‬ ‫ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧ‪‬ﻧﺎوە و ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺋﯚﭘﯚزﯾﺴﯿﯚﻧﯽ ﺋ‪‬م دەﺳ‪‬ﺗ‪ ‬ﺗﯚﺗﺎﻟﯿﺘ‪‬ر و داﮔﯿﺮﻛﺎرەی‬ ‫ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎن ﮔﻮﺗﺎری دژە ﻛﻮردﯾﯽ ﺳ‪‬ردەﻣﯽ ﺳ‪‬رداری ﻛﻮرد ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ‪ -‬ەوە در‪‬ﮋە ﺑ‪ ‬ژﯾﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەدن‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو رۆژ‪‬ﻚ ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻻوی ﻛﻮرد دەﻛ‪‬وﻧ‪ ‬ﻧﺎو ﺑﯚﺳ‪‬ی ھ‪‬ﺰەﻛﺎﻧﯽ رژﯾﻢ و ﺑ‪‬ﻧﺪ دەﻛﺮ‪‬ﻦ و ﺟﺎر ﺑ‪ ‬ﺟﺎرﯾﺶ ﺑﯚ ﭼﺎوﺗﺮﺳ‪‬ﻨﻜﺮدﻧﯽ ﮔ‪‬ﻟ‪‬ﻛ‪‬ﻣﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رﭼﺎوی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎدا ﻟ‪‬ﺳ‪‬ﺪارەﯾﺎن دەدەن‪.‬‬ ‫ھ‪‬ر وەك ﭼــﯚن رووﺳــ‪‬ﻛﺎن ﺋ‪‬و ﻛــﺎﺗ‪‬ش دەﺳــﺘﯽ دوژﻣﻨــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﯾــﺎن دەﮔﻮﺷــﯽ و ﻧ‪‬ﯾﺎﻧﺪەھ‪‬ﺸــﺖ ﺳــ‪‬ردار ﺳــﻤﻜﯚ ﻟ‪‬دژﯾــﺎن راﭘ‪‬ڕێ و ﯾــﺎرﻣ‪‬ﺗﯿﯽ دوژﻣﻨ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﯾــﺎن دەدا‪ ،‬ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎش‬ ‫رووﺳ‪‬ﻛﺎن ھﯚﻛﺎری ﻧ‪‬ڕووﺧﺎﻧﯽ دوژﻣﻨﺎﻧﯽ ﻛﻮرد واﺗ‪ ‬دەﺳ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ "ﺋ‪‬ﺮان و ﺳﻮورﯾﺎ" ن‪.‬‬ ‫ﺋﯿﺘﺮ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﺋ‪‬و ﻛ‪‬ﻣﻮﻛﻮرﺗﯿﯿﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﮔﻮﺗﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺧﯚﻣﺎﻧﺪا و ﻟ‪‬ﭘﺎش ﺷ‪‬ھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳ‪‬رداری ﻛﻮرد ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ﺑﻮوﻣﺎﻧ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ھ‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧـﺎی ﺧﯚﻣـﺎﻧ‪‬وە ﭘـ‪‬ی‬ ‫ﺑﻜ‪‬ﯾﻨ‪‬وە و ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺑ‪ ‬ﺟﯿﺎﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﻣﺎڵ و ﺷﻮﻧﺎﺳﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﻟ‪ ‬دوژﻣﻦ دەﻛﺮ‪‬ﺖ‪ .‬واﺗ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘﯿﯽ رﯾﺰەﻛﺎﻧﻤﺎن دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﯚڕﺷﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘ‪‬ﺶ ﺑﺨ‪‬ﯾـﻦ و ﺋـﺎواﺗﯽ ﺳـ‪‬رﻛﺮدە و‬ ‫ﺷ‪‬ھﯿﺪ و ﮔ‪‬ﻟﯽ ﺋﺎزاردﯾﺘﻮوی ﻛﻮرد وەدی ﺑ‪‬ﻨﯿﻦ‪ .‬ھ‪‬ر ﺑﯚﯾ‪‬ش "ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﺘﯽ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬اﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن" ﻟ‪ ‬ﺑﺮﯾﺎر‪‬ﮑﯽ ژﯾﺮاﻧ‪‬دا رۆژﻧ‪‬ﻣ‪‬ی "رۆژی ﮐﻮرد" ی ژﯾﺎﻧـﺪەوە و ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ﯾـﺎدی ﺳـ‪‬ردار‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﻣ‪‬زﻧﯽ ﮐﻮردی ﺑﯚ ﻧ‪‬وەی ﻧﻮێ ﺑ‪‬رز ﻧﺮﺧﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪:‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯿﺎدی ﺷ‪‬ھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳ‪‬ردار ﺳﻤﻜﯚ ﺷﻜﺎك ﺑﻜ‪‬ﯾﻦ ﺑ‪" ‬رۆژی ﻣﺘﻤﺎﻧ‪‬ی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺑﯚ دژاﯾ‪‬ﺗﯿﻜﺮدﻧﯽ داﮔﯿﺮﻛﺎر" ﻟ‪ ‬رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬رز و ﺑ‪‬ڕ‪‬ﺰ ﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎدی ﺳ‪‬ردار و ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﻜﺎری ﺑ‪‬ﺟ‪‬رگ‪ :‬ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎك و ﺷﯚڕﺷ‪ ‬ﻣ‪‬زﻧ‪‬ﻛ‪‬ی‪.‬‬ ‫ﺑﮋی ﻛﻮرد‬ ‫ﭘﺎﯾ‪‬دار ﺑ‪‬ﺖ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫‪http://www.ebarzan.com/kurdish/simkioyesikak3.htm‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ﺷﻪھﯿﺪﻛﺮاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚی ﺷﻜﺎﻛﻪوه‬ ‫ﻟـــﻪ ھـــﺎوﯾﻨﯽ ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1930‬دا‪ ،‬رهزاﺷـــﺎی ﭘﻪھﻠـــﻪوی ﻛـــﻪ ﺑـــﻪ‪‬ﻨﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧـــﺪارﯾﯽ ﺷـــﺎری ﺷـــﻨﯚی ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺳـــﻤﻜﯚ داﺑـــﻮو‪ ،‬ﭼـــﻪن رۆژ ﭘـــﺎش ﭼـــﻮوﻧﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎ ﺑـــﯚ ﺋـــﻪو‬ ‫ﺷــــﺎره‪ ،‬ﺑــــﻪ ھــــﯚی ﻧﯚﻛــــﻪرو ﺑــــﻪﻛﺮ‪‬ﮕﯿﺮاوهﻛﺎﻧﯽو ﺑــــﻪ ﻓ‪‬ــــ‪‬و دھــــﯚ‪ ،‬ﺳــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــــﺎی ﺷــــﻪھﯿﺪ ﻛــــﺮد‪ .‬ﺑــــﻪ ﺑﯚﻧــــﻪی ﺗ‪‬ﭙــــﻪڕﺑﻮوﻧﯽ ‪ 75‬ﺳــــﺎڵ ﺑﻪﺳــــﻪر ﺗﯿــــﺮۆری ﻧﺎﺟﻮاﻣ‪‬ﺮاﻧــــﻪی ﺋــــﻪم‬ ‫ﺳـــﻪرﻛﺮدهﯾﻪی ﺧـــﻪﺑﺎﺗﯽ ﻧﻪﺗـــﻪوهﯾﯽ ﻛـــﻮرددا‪ ،‬ﭼﻪﻧـــﺪ ﺑﻪﺷـــ‪‬ﻚ ﻟـــﻪ ﻓﻪﺳ‪‬ــــﯽ ﯾﻪﻛـــﻪﻣﯽ ﺑﻪﺷـــﯽ دووھـــﻪﻣﯽ ﻛﺘ‪‬ﺒـــﯽ "ﻛﻮرﺗـــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺟﻮو‪‬ﻧـــﻪوهﻛﺎﻧﯽ ﮔـــﻪﻟﯽ ﻛـــﻮرد" ﻛـــﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗـــﻪ ﺑـــﻪ‬ ‫راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﺎﺋﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﻜﯚو دوﻛﺘﻮر ﺳﺎدﻗﯽ ﺷﻪرهﻓﻜﻪﻧﺪی زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 20‬ﺳﺎڵ ﻟﻪوهﭘ‪‬ﺶ ﻧﻮوﺳﯿﻮ‪‬ﺘﯽ‪ ،‬ﺑ‪‬و دهﻛﻪﯾﻨﻪوه‪:‬ﻟﻪو رووداوه ﻣ‪‬ﮋووﯾﯿﺎﻧﻪدا ﻛﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪86 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 86‬‬

‫ﺳـــﻤﻜﯚ ﻧﻮوﺳـــﺮاون ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﺋﻪواﻧـــﻪی ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن دوژﻣﻨـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚوه ﻧﻮوﺳـــﺮاون‪ ،‬وهﻛـــﻮو )ﻓﺎرﺳـــﻪﻛﺎنو ﺗﻮرﻛـــﻪﻛﺎن( ھـــﻪوڵ دراوه ﺳـــﻤﻜﯚ وهﻛـــﻮو دهرهﺑـــﻪﮔ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎ‪‬ﻧﻜـــﻪرو ﻛ‪‬ـــﻮی‬ ‫ﺑﻨﺎﺳـــ‪‬ﻨﺪرێ‪ .‬ﺑـــﻪ‪‬م ﻟﻪراﺳـــﺘﯽ دا ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟـــﻪﺑﺎری ﻓﻪرھـــﻪﻧﮕﯽ ﯾـــﻪوه ﻧﻪﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﭘﺎﺷـــﻜﻪوﺗﻮو ﻧـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﻜﻮو ﻟـــﻪ زۆر ﻻﯾﻪﻧـــﻪوه ﻟـــﻪ ھﺎوﻛﺎﺗـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧـــﯚی ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸـــﺘﻮوﺗﺮ ﺑـــﻮو‪ .‬زۆر‬ ‫ﻟـــﻪو ﻛﻪﺳـــﺎﻧﻪی ﻛـــﻪ ﻟـــﻪو ﻛـــﺎﺗﯽدا ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺳـــﻤﻜﯚ ھﺎﺗﻮﭼﯚﯾـــﺎن ﺑـــﻮوه ﻟـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهی ھﻪﺳﺘﺎنوداﻧﯿﺸـــﺘﻦ و ﺧـــﯚراك و ﭘﯚﺷـــﺎﻛﻪوه ﺗـــﺎرﯾﻔﯽ ﺑﻪﻓﻪرھـــﻪﻧﮕﯿﯽ ﺳـــﻤﻜﯚﯾﺎن ﻛـــﺮدوه‪ .‬دوای‬ ‫داﮔﯿﺮﻛﺮدﻧـــﯽ ﭼـــﻪھﺮﯾﻖ ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﻟـــﻪ ﻣﺎ‪‬ــــﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﭘﯿﺎﻧﯚﯾـــﻪك دۆزراﯾـــﻪوه‪ .‬ﺟ‪‬ﮕـــﺎی ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﻪ ھـــﯚی ﺗـــﻪﻟ‪‬ﻔﯚن ﺑـــﻪ ﻣـــﻪھﺎﺑﺎدو ﭼﻪﻧـــﺪ ﺟ‪‬ﮕـــﺎی دﯾﻜـــﻪی‬ ‫ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪ دراﺑـــﻮو‪ .‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟـــﻪ ده ﺳﺎ‪‬ــــﯽ دواﯾـــﯽ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـــﺎﻧﯽ ﺧـــﯚیدا ﺑـــﻪ "ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴـــﺘ‪‬ﻜﯽ" ﻛـــﻮرد دهژﻣ‪‬ـــﺮدرا‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧـــﺪ ﺋـــﻪم ﺑﯿﺮوﺑـــﺎوهڕه ﻟﻪﮔـــﻪڵ رقو‬ ‫ﺗـــﻮوڕهﯾﯽ ﺋـــﻪو ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺑـــﻪ ﻛﺎرﺑﻪدهﺳـــﺘﺎﻧﯽ دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺗ‪‬ﻜـــﻪڵ ﺑﺒـــﻮو‪ .‬ﻟـــﻪو ﻧﻮوﺳـــﺮاواﻧﻪدا‬ ‫ﻛــﻪ ﺳﺎ‪‬ـــﯽ ‪ 1922‬ﺑـــﯚ ﺣــﺎﻛﻤﯽ ﻧﯿﺰاﻣـــﯽ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــﺎﻧﯽ ﻧﻮوﺳـــﯿﻮه ده‪‬ـــ‪" ‬ﭼﯚﻧـــﻪ ﺋــﻪم ﻧﻪﺗـــﻪوه‬ ‫ﺑﭽﻮوﻛﺎﻧـــﻪی ﺟﯿﮫـــﺎن ﻛـــﻪ ژﻣﺎرهﯾـــﺎن ﻧﺎﮔﺎﺗـــﻪ ﭼـــﻮار ﯾـــﻪﻛﯽ ژﻣـــﺎرهی ﻛﻮردهﻛـــﺎن ﻟـــﻪ دهو‪‬ﻪﺗـــﻪ‬ ‫ﮔـــﻪورهﻛﺎن ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘﺎرﯾﯿـــﺎن وهرﮔﺮﺗــــﻮه؟ ﺋﻪﮔـــﻪر ﻧﻪﺗــــﻪوهی ﮔـــﻪورهی ﻛــــﻮرد ﻧـــﻪﺗﻮاﻧ‪ ‬ﻣــــﺎﻓﯽ‬ ‫ﺧــــﯚی ﻟــــﻪ دهو‪‬ــــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان وهرﺑﮕــــﺮێ‪ ،‬ﺑﺎﺷــــﺘﺮه ﺑﻤــــﺮێو ﻧــــﻪﻣ‪‬ﻨ‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣــــﻪﺗﯽ ﻓــــﺎرس‬ ‫ﺑﯿﯿــــﻪوێ ﯾــــﺎن ﻧﻪﯾــــﻪوێ ﺋ‪‬ﻤــــﻪ ﻛﻮردﺳــــﺘﺎن ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘــــﺎر دهﻛــــﻪﯾﻦ‪ .‬ﻛــــﻪواﺑﻮو ﻟﻪﻣــــﻪ زۆرﺗــــﺮ‬ ‫ﻟـــــﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﮔﯿـــــﺎﻧﯽ ﺧـــــﻪ‪‬ﻚ ﻛـــــﺎر‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﺳـــــﻮوده!!"‪ .‬ﻟـــــﻪ ﻛﯚﺗـــــﺎﯾﯽ ﺳﺎ‪‬ــــــﯽ ‪1921‬دا ﻛـــــﻪ‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑــــﻪراﻧﯽ ﻛــــﻮردی ﺗﻮرﻛﯿــــﻪ ﺧــــﻪرﯾﻜﯽ ھﻪ‪‬ﯾﺴــــﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷــــ‪‬ﻜﯽ ﮔﺸــــﺘﯽ ﻟــــﻪ ﻛﻮردﺳــــﺘﺎن‬ ‫ﺑـــﻮون‪ ،‬ﺑـــﯚ راﻛ‪‬ﺸـــﺎﻧﯽ ھﺎوﻛـــﺎرﯾﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪر‪‬ﻜﯿﺎن ﺑـــﻪ ﻧـــﺎوی ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـــﺎ ﻧـــﺎرده ﻻی‬ ‫ﺳـــﻤﻜﯚ‪ .‬ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺴـــﺘﻪﻓـــﺎ ﭘﺎﺷـــﺎ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﻟـــﻪو ﻧﻮوﺳـــﺮاواﻧﻪدا ﻛـــﻪ ﺑـــﯚ ﻛﻮڕهﻛـــﻪی‬ ‫ﺧـــﯚی ﻧﻮوﺳـــﯿﻮه ھـــﻪﺗﺎ رادهﯾـــﻪﻛﯽ زۆر ﺑﯿﺮوﺑـــﺎوهڕی ﺳـــﻤﻜﯚ ﻧﯿﺸـــﺎن دهدا‪ .‬ﻟـــﻪ ﯾـــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـــﻪ ﻧﻮوﺳـــﺮاوهﻛﺎﻧﯽدا وﺗـــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺧـــﯚی ﺑـــﻪم ﺟـــﯚره دهﻧﻮوﺳـــ‪" :‬ﺋ‪‬ـــﻮه ﺑـــﺎش‬ ‫دهزاﻧـــﻦ ﻛـــﻪ ﭼﯿـــﺎن ﺑﻪﺳـــﻪر ﻛﻮردهﻛـــﺎن ھ‪‬ﻨـــﺎوه‪ .‬ﺑـــﺎﭘﯿﺮاﻧﯽ ﻣـــﻦو ﺟﻪﻋﻔـــﻪرﺧﺎنو ﻋـــﻪﻟﯽﺧﺎنو ﺋـــﻪواﻧﯽ دﯾﻜـــﻪ ﭼـــﯚن ﺑ‪‬ﺑﻪزهﯾﯿﺎﻧـــﻪ ﺑـــﻪ دهﺳـــﺖ ﻓﺎرﺳـــﻪﻛﺎن ﺑـــﻪ ﺑﯿـــﺎﻧﻮوی ﺟﯚرﺑـــﻪﺟﯚر‬ ‫ﻛــﻮژران‪ .‬ﻛــﻪواﺑﻮو ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺋﻪوهﺷــﺪا ﻛــﻪ ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﻣــﻦ ﺑــﯚ وهدهﺳــﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣــﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗــﻪوهی ﻛــﻮرد ﺧــﻪﺑﺎت دهﻛــﻪم ﺑــﻪ‪‬م دهﻣــﻪوێ ﺗﯚ‪‬ــﻪی ﺧﯚﺷــﻢ ﻟــﻪ ﻓﺎرﺳــﻪﻛﺎن ﺑﺴــﺘ‪‬ﻨﻤﻪوه!!"‪ .‬ﻟــﻪ‬ ‫وه‪‬ﻣـــﯽ ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـــﺎدا ﻛـــﻪ دهﭘﺮﺳـــ‪" :‬ﺋ‪‬ـــﻮه ﻛـــﻪ ھـــﯿﭻ ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ـــﻚ و ﺗﻪﺷـــﻜﯿﻼﺗ‪‬ﻜﺘﺎن ﻧﯿـــﻪ ﭼـــﯚن دهﺗـــﻮاﻧﻦ ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧـــﺪهﻛﺎﻧﯽ ژ‪‬ـــﺮ دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﺗـــﺎن ﺑـــﻪڕ‪‬ﻮه ﺑـــﻪرن؟"‪ ،‬ده‪‬ــــ‪:‬‬ ‫"دﯾـــﺎره ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ ﺗﻪﺷـــﻜﯿﻼﺗﯽ ر‪‬ﻜﻮﭘ‪‬ـــﻚ ﻧﯿـــﻪ‪ ،‬ﻣﻨـــﯿﺶ ھـــﻪر ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳـــ‪‬ﻜﻢ‪ .‬ﺑـــﻪ‪‬م ﮔﺮﯾﻨـــﮓ ﺋﻪوهﯾـــﻪ ﺟـــﺎرێ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن رزﮔـــﺎر ﺑﻜـــﻪﯾﻦ‪ ،‬دواﯾـــﯽ چ ﻛﻪﺳـــ‪‬ﻚ ﺑﻪﺳـــﻪری رادهﮔـــﺎ ﻟـــﻪ‬ ‫ﭘﻠـــﻪی دووھـــﻪم داﯾـــﻪ"‪ .‬وهﺑﯿﺮھ‪‬ﻨﺎﻧـــﻪوهی ﺋـــﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﻪش ﺑ‪‬ﺟـــ‪ ‬ﻧﯿـــﻪ ﻛـــﻪ ﺳـــﻤﻜﯚ ھﻪرﭼﻪﻧـــﺪ ﻟـــﻪ ﺧﻮدﻣﻮﺧﺘـــﺎریو ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ‪ ,‬ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪوهﯾـــﻪﻛﯽ رووﻧـــﯽ ﻧـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ھـــﻪرﭼﯽ‬ ‫ﺑـــ‪ ‬ﺑﯿـــﺮی ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﮔـــﻪورهو ﭘ‪‬ﺸـــﻨﯿﺎری ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷـــﺎی ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﯾﺎرﻣـــﻪﺗﯽ ﺑـــﻪ ﻛﻮردهﻛـــﺎﻧﯽ وان‪ ،‬ﺑﺘﻠـــﯿﺲ‪ ،‬ھـــﻪﻛﺎری‪ ،‬ﺧـــﺎرﺑﻮت‪. . .‬ھﺘـــﺪ رهت ﻛـــﺮدهوه‪،‬‬ ‫ﺑﯚﯾـــﻪ ﻣﺴــــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷــــﺎ ﻟــــﻪ ﯾـــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟــــﻪ ﻧﻮوﺳــــﺮاوهﻛﺎﻧﯽ دواﯾــــﯽ ﺧــــﯚیدا دهﻧﻮوﺳـــ‪" :‬ﺳــــﻤﻜﯚ ﭘﯿــــﺎو‪‬ﻜﯽ ﻧﻪزاﻧــــﻪو ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴــــﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗــــﻮرك )ﻛﻪﻣﺎﻟﯿﺴــــﺘﻪﻛﺎن( ﻧ‪‬ــــﻮاﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚﺷـــﻪ‪ ,‬ﭼﻮﻧﻜـــﻪ ﭼـــﻪكو ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯿﯽ دهدهﻧـــ‪ ،‬ﻟﻪﺑـــﻪر ﺋﻪﻣـــﻪ وﺗـــﻮو‪‬ﮋ ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺋـــﻪو ﺑ‪‬ﺳـــﻮوده!"‪ .‬ﯾـــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـــﻪ ﻛﺎرهﻛـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ دهرﻛﺮدﻧـــﯽ رۆژﻧﺎﻣـــﻪی "ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن" ﺑـــﻮو ﻛـــﻪ ﮔﯚﯾـــﺎ‬ ‫ﻧـــﻪﯾﺘﻮاﻧﯽ زۆرﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ﺳـــ‪ ‬ژﻣـــﺎرهی ﺑـــ‪‬و ﺑﻜﺎﺗـــﻪوه‪ .‬ﺑ‪‬ﺠﮕـــﻪ ﻟﻪﻣﺎﻧـــﻪ ﺳـــﻤﻜﯚ زۆر ھـــﻪﻧﮕﺎوی ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯽ ھـــﻪ‪‬ﻨﺎﺑﯚوه‪ ،‬ﺑـــﯚ راﻛ‪‬ﺸـــﺎﻧﯽ ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛـــﺎﻧﯽ ﻣﻪ‪‬ﺒﻪﻧـــﺪ ﻛـــﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫ھـــﻪﻣﻮوﯾﺎن ﮔﺮﯾﻨﮕﺘـــﺮو ﺑـــﻪردهواﻣﺘﺮ ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎن ﺑـــﻮو‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـــﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﯚ راﻛ‪‬ﺸـــﺎﻧﯽ ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎن ﻟـــﻪ ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1919‬دا ﻧﺎﺳـــﺮاوه‪.‬‬ ‫ﻟــﻪ ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ﺑﺎﻧﻪﻣــﻪڕی ﺋـــﻪو ﺳـــﺎ‪‬ﻪدا ﺳــﻤﻜﯚ ھﺎوﻛـــﺎری ﻧﺰﯾﻜـــﯽ ﺧــﯚی‪ ,‬ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ ﺷــﻪﻣﺰﯾﻨﯽ ﻛـــﻪ ﺑــﻪ ﺋﺎﺷـــﻜﺮا ﻻﯾـــﻪﻧﮕﺮی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴــﯽﯾﻪﻛﺎن ﺑـــﻮو‪ ،‬ﻧـــﺎرده ﺑﻪﻏﺪاﯾــﻪ ﺑـــﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﻪ‬ ‫ﻛـــﻪ رهزاﻣﻪﻧـــﺪی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎن ﺑـــﯚ ﺗ‪‬ﻜـــﻪ‪‬وی ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑـــﻪ ﻋ‪‬ﺮاﻗـــﯽ ﺗﺎزهﭘ‪‬ﻜﮫـــﺎﺗﻮو وهدهﺳـــﺖ ﺑ‪‬ﻨـــ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎن ﻗﺒﻮو‪‬ﯿـــﺎن ﻧـــﻪﻛﺮد‪) .‬ﺳـــﻪﯾﺪ ﺗـــﻪھﺎ‬ ‫ﺑـــﺮازای ﺷـــ‪‬ﺦ ﻋﻮﺑﻪﯾـــﺪو‪‬و زاوای ﺟﻪﻋﻔـــﻪرﺋﺎﻏﺎی ﺑـــﺮای ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﻮو(ﻟـــﻪ ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ﭘﻮوﺷـــﭙﻪڕی ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1921‬دا ﺳـــﻤﻜﯚ دﯾﺴـــﺎن ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪﯾﯽ ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪری ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﻟـــﻪ ﺑﻪﻏـــﺪا‬ ‫ﮔـــﺮتو داوای ﻛـــﺮد ﻟـــﻪ ﺷـــﻨﯚﯾﻪ ﭼـــﺎوی ﺑـــﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪری ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺑﻜـــﻪوێو ﻟـــﻪ ﺑـــﺎرهی ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪﯾﯽ دۆﺳـــﺘﺎﻧﻪی ھـــﻪر دووﻻ وﺗـــﻮو‪‬ﮋ ﺑﻜـــﺮێ‪ .‬ﺋـــﻪم داواﯾـــﻪ ﻗﺒـــﻮوڵ ﻛـــﺮا ﭼﻮﻧﻜـــﻪ ﻟـــﻪم‬ ‫ﻛﺎﺗـــﻪدا "ﻗـــﻪراردادی" ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎن ﻟﻪﮔـــﻪڵ "وﭘـــﻮق اﻟﺪوﻟـــﻪ" ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان ﻟـــﻪ ﻻﯾـــﻪن دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﻪوه ھﻪ‪‬ﻮهﺷـــﺎﺑﯚوهو دهو‪‬ـــﻪﺗﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠـــﯿﺲ دهﯾﻪوﯾﺴـــﺖ ﺗـــﯿﻦ ﺑـــﯚ‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧـــ‪ ‬ﺑ‪‬ﻨـــ‪ .‬وﺗـــﻮو‪‬ﮋی ﺳـــﻤﻜﯚو ﻛﺎرﺑﻪدهﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽ ﺗـــﻪﻧﯿﺎ ﺳـــ‪ ‬ﻣـــﺎﻧﮕﯽ ﺧﺎﯾﺎﻧـــﺪو ﺑ‪‬ﺋﺎﻛـــﺎم ﻣﺎﯾـــﻪوه‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـــﻪ رهزاﺧـــﺎن د‪‬ﻨﯿـــﺎﯾﯽ داﺑـــﻮو ﺑـــﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴـــﯽﯾﻪﻛﺎنو ﭘ‪‬ـــﻚ‬ ‫ھــﺎﺗﺒﻮون‪ .‬ﻟــﻪ دواﻧﺎﻣــﻪدا ﻛــﻪ ﺑــﻪ ھــﯚی ﻣﺴــﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎﺷــﺎ ﺑــﯚ ﺋﯿﻨﮕﻠﺴــﺘﺎﻧﯽ دهﻧ‪‬ــﺮێ‪ ،‬دهﻧﻮوﺳــ‪ :‬ﻣــﻦ ﺑــﻪ ﻧــﺎردﻧﯽ ﺳــﻪﯾﺪ ﺗــﻪھﺎ رهﺳــﻤﻪن ﺑــﻪ ﺋ‪‬ــﻮه ﺑــﻪ‪‬ﻨﯽ دهدهم ﺋﻪﮔــﻪر ﺣﻜﻮوﻣــﻪﺗﯽ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺗﻪﻗﻪﻣـــﻪﻧﯿﻤﺎن ﺑـــﺪاﺗ‪‬و راﺳـــﺘﻪوﺧﯚ ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯿﻤﺎن ﻟــــ‪‬ﺑﻜﺎو ﻣﻪرﺟـــﻪﻛﺎﻧﻤﺎن ﻗﺒـــﻮوڵ ﺑﻜـــﺎ )؟( ﺋ‪‬ﻤـــﻪ وان‪ ،‬ﺋـــﻪرزهرۆم‪ ،‬ھـــﻪﻛﺎریو ﺑﺘﻠـــﯿﺲ ﻟـــﻪ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴـــﺘﻪ ﺗﻮرﻛـــﻪﻛﺎن‬ ‫ﭘـــﺎك دهﻛﻪﯾﻨـــﻪوه‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧـــﻪت ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دهﺗـــﻮاﻧﯿﻦ ﺋﺎﻧﻜـــﺎراش ﺑﮕـــﺮﯾﻦ! دﯾـــﺎره ﺋﻪﮔـــﻪر ﺣﻜﻮوﻣـــﻪﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ر‪‬ﮕـــﻪ ﺑـــﺪا ﻟـــﻪ ﻣﺎوهﯾـــﻪﻛﯽ زۆر ﻛﻪﻣـــﺪا ﺳـــﻨﻪش )ﺳـــﻨﻨﺪج( دهﮔـــﺮﯾﻦ"‪.‬دوای‬ ‫ﺋــﻪوهی ﺳــﻤﻜﯚ ﻟــﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺴــﯽﯾﻪﻛﺎن ﺗـــﻪﻣﺎﺑ‪ ‬ﺑــﻮو‪ ,‬رووی ﻟــﻪ ﺗﻮرﻛــﻪﻛﺎن ﻛــﺮدو ھـــﻪﺗﺎ ﻣﺎوهﯾــﻪك ﭼــﻪكو ﺗﻪﻗﻪﻣــﻪﻧﯽ ﻟـــ‪‬وهرﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ھــﻪر وهﻛــﻮو دﯾﺘﻤــﺎن ھــﻪوڵو ﺗﻪﻗـــﻪﻟﻼی‬ ‫رهزاﺧﺎن ﺗﻮرﻛﻪﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﻟﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺪاﻧﯽ ﺳﻤﻜﯚ ﮔ‪‬اﯾﻪوه ﺑﻪﭘ‪‬ﯽ ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﺳﻪرﭼﺎوه ﮔﯚﯾﺎ ﺳﻤﻜﯚ ﺗ‪‬ﻛﯚﺷﺎﺑﻮو‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪87 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 87‬‬

‫ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺷـــﻮوڕهوی ﺑـــﯚ ﻻی ﺧـــﯚی راﻛ‪‬ﺸـــ‪ .‬ﺑـــﯚ ﺋـــﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳـــﺘﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪر‪‬ﻜﯽ ﻟـــﻪ ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1926‬دا ﻧـــﺎردﺑﻮو ﺑـــﯚ ﺑـــﺎﻛﯚ‪ .‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺋﻪﮔـــﻪر ﻟـــﻪ راﺳـــﺘﯽ ﺋـــﻪم ﻣﻪﺳـــﻪﻟﻪﯾﻪدا ﮔﻮﻣـــﺎن‬ ‫ھـــﻪﺑ‪ ،‬ھـــﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺋـــﻪم ﻛﺎﺗـــﻪ ﺑ‪‬ﮔﻮﻣـــﺎن ﻧﺎﻟـــﻪﺑﺎرﺗﺮﯾﻦ ﻛـــﺎت ﺑـــﻮوه ﺑـــﯚ راﻛ‪‬ﺸـــﺎﻧﯽ ﭘﺸـــﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺣﻜﻮوﻣـــﻪﺗﯽ ﺷـــﯚرهوی‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـــﻪ ر‪‬ﮋﯾﻤـــﯽ ﻧـــﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــ‪ ‬ﻟـــﻪﻣ‪‬ﮋ ﻧـــﻪﺑﻮو ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی‬ ‫ﺧــــﯚی ﻟﻪﮔــــﻪڵ ﯾﻪﻛﯿــــﻪﺗﯿﯽ ﺳــــﯚﭬﯿﻪت ﮔﺮﺗﺒــــﯚوهو‪ ,‬ﭘــــﻪﯾﻤﺎﻧﯽ ھﺎوﻛــــﺎرﯾﯽ ھﺎوﺑﻪﺷــــﯿﺎن ﺋﯿﻤــــﺰا ﻛﺮدﺑــــﻮو )ﺳــــﻪرهﺗﺎی ﺳﺎ‪‬ـــــﯽ ‪ .(1922‬ﺑــــﻪدوای ﺋــــﻪم ﻛــــﺎرهدا ﺷــــﻮورهوی ھــــﻪرﺟﯚره‬ ‫ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽﯾـــﻪﻛﯽ ﻣـــﺎددیو ﻧﯿﺰاﻣـــﯽ ﻟـــﻪ ﺷﯚڕﺷـــﮕ‪‬هﻛﺎﻧﯽ ﮔـــﯿﻼن ﺑ‪‬ﯾﺒـــﻮو‪*** .‬ﻟـــﻪ ﻛﯚﺗـــﺎﯾﯽ ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1926‬دا ﺳـــﻤﻜﯚ ﺟـــﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜـــﻪ رۆﯾﺸـــﺘﻪوه ﺑـــﯚ ﻋ‪‬ـــﺮاقو ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪ 1927‬ﭼـــﻮو ﺑـــﯚ‬ ‫ﺗﻮرﻛﯿـــﻪو ﻟـــﻪ ﺳﺎ‪‬ــــﯽ ‪1928‬دا دﯾﺴـــﺎن ﻟـــﻪ ﻋ‪‬ـــﺮاق ﺳـــﻪری ھﻪ‪‬ﺪاﯾـــﻪوه‪ ،‬ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜـــﺪا ﺑ‪‬ﺠﮕـــﻪ ﻟـــﻪ ﭼﻪﻧـــﺪ دهﻛﻪﺳـــ‪‬ﻚ ﻟـــﻪ دهورووﺑـــﻪری ﺧـــﯚی ﻛﻪﺳـــﯽ دﯾﻜـــﻪی ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﻧـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﻟـــﻪم‬ ‫ﻛﺎﺗــــﻪدا ﺣﻜﻮوﻣــــﻪﺗﯽ ﻋ‪‬ــــﺮاق داوای دهو‪‬ــــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــــﯽ ﺑــــﯚ ﺗﻪﺳــــﻠﯿﻤﻜﺮدﻧﻪوهی ﺳــــﻤﻜﯚ رهت ﻛــــﺮدهوه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜــــﻪ ﺋــــﻪوی ﺑــــﻪ ﭘﻪﻧﺎﺑــــﻪری ﺳﯿﺎﺳــــﯽ دهزاﻧــــﯽ‪ .‬ﺑــــﻪ‪‬م ﺑــــﻪ روا‪‬ــــﻪت‬ ‫ﺣﻜﻮوﻣـــﻪﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﯽ رازی ﻛـــﺮد ﻛـــﻪ ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑﺒﻪﺧﺸـــﻦو ﺑﯿﮕ‪‬ﻧـــﻪوه ﺋ‪‬ﺮاﻧـــ‪ ،‬رهزاﺷـــﺎش ﺑـــﻪ‪‬ﻨﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧـــﺪاری ﺷـــﻨﯚﯾﻪی ﭘـــ‪‬دا‪ .‬ﻛـــﻪﭼﯽ ﭼﻪﻧـــﺪ رۆژ دوای ﮔﻪڕاﻧـــﻪوهی ﺳـــﻤﻜﯚ ﺑـــﯚ‬ ‫ﺷﻨﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﭘﯿﻼﻧ‪‬ﻜﺪا ﻛﻪ ﺑﯚﯾﺎن داﻧﺎﺑﻮوه ﻛﻪوﺗﻪ ﻧﺎو ﺑﯚﺳﻪی ﺳﻪرﺑﺎزاﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽو ﻛﻮژرا )ﺳﺎ‪‬ـﯽ ‪.(1930‬‬ ‫ع‪ .‬ورﯾﺎ‪ .‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن ‪2005‬‬ ‫ﺳـــﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﻜﺎک ﻟـــﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾـــﯽ ﺗـــﺎج اﻟﻤﻠـــﻮک داﻣﺎوهﯾﻪﮐـــﻪ ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗـــﺎج اﻟﻤﻠـــﻮک‪ ،‬ژﻧـــﯽ ڕهزاﺷـــﺎ‪ ،‬ﻟـــﻪ ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧ‪‬ﺘـــﺪا ﺑ‪‬ودهﺑﻨـــﻪوه‪ .‬ﺑﻪﺷـــﯽ ﺋـــﻪم ﺣﻪوﺗﻮوﯾـــﻪ‬ ‫ﮔ‪‬اﻧــــﻪوهی ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿــــﻪﮐﯽ ڕهزاﺷــــﺎﯾﻪ ﺳــــﻪﺑﺎرهت ﺑــــﻪ ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑﻪوﺗﻨﻪﮐــــﻪی ﻟﻪﮔــــﻪڵ‬ ‫ﺳــــﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏــــﺎی ﺷــــﻜﺎک )ﺳــــﻤﻜﯚ‪ ،‬ﺳــــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ(‪ .‬ھﻪرﭼﻪﻧــــﺪ ﮔ‪‬اﻧــــﻪوهی ﻣ‪‬ــــﮋوو و‬ ‫ڕووداو‪‬ـــﮏ‪ ،‬ﺋـــﻪوﯾﺶ دوای زﯾـــﺎﺗﺮ ﻟـــﻪ ھﻪﺷـــﺘﺎ ﺳـــﺎڵ‪ ،‬ھ‪‬ﻨـــﺪه ﺟﯿﮕـــﺎی ﺑـــ‪‬وا ﻧﯿﯿـــﻪ‪،‬‬ ‫ﺑــﻪ‪‬م ھـــﻪر ﭼﯚﻧ‪‬ــﮏ ﺑ‪‬ـــﺖ ﺑﻪﺷـــ‪‬ﮏ ﻟــﻪ ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯽ ﮔﻪﻟﻪﮐــﻪﻣﺎن ﺑـــﺎس دهﮐـــﺎ‬ ‫و ﻣﻨـــﯿﺶ ﭘـــ‪‬ﻢ ﺑـــﺎش ﺑـــﻮو ﺑﮑـــﺮێ ﺑـــﻪ ﮐـــﻮردی‪ .‬ﺋـــﻪوا ﻟـــﻪ ژ‪‬ـــﺮهوه ﺋـــﻪو ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿـــﻪ‬ ‫دهﺧﻮ‪‬ﻨﻨـــﻪوه و ﺋﯿﺘـــﺮ ﺑﯚﺧﯚﺗـــﺎن ﻗـــﻪزاوهت ﺑﮑـــﻪن ﮐـــﻪ ﺑﻪڕاﺳـــﺘﯽ ﺑـــﯚ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ ﻗـــﻪت‬ ‫ﺳـــﻪرﻧﻪﮐﻪوﺗﻮوﯾﻦ و زۆر ﺟـــﺎرﯾﺶ ھـــﻪﻟﯽ ﺑﺎﺷـــﻤﺎن ﺑـــﯚ ڕهﺧﺴـــﺎوه ﺑـــﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧـــﻪوه‬ ‫ﻧــــﻪﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﺑــــﻪو ﺟــــﯚرهی ﮐــــﻪ دهﺑــــ‪ ‬واﺑــــ‪ ،‬ﮐــــﻪ‪‬ﮑﻤﺎن ﻟــــ‪ ‬وهرﻧــــﻪﮔﺮﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﻓــﻪرﻣﻮو ﺋ‪‬ــﻮه و ﺋــﻪو ﺑﯿﺮهوهرﯾﯿــﻪ‪.‬ڕهزاﺷــﺎ ﻟــﻪ ﺷــﻪڕ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺳــﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎک‬ ‫ھـــﻪ‪‬ت و ﺷـــﻪو‪‬ﮑﯿﺶ ﺗـــﺎﮐﻮ ﺑـــﻪﯾﺎﻧﯽ ﻟـــﻪ ﺗﺮﺳـــﺎن ﺧـــﻪوی ﻟـــ‪ ‬ﻧﻪﮐـــﻪوت‪ .‬ھـــﺎوﯾﻨﯽ‬ ‫‪ 1302‬ڕهزا ﺳــــﻪرۆﮐﻮهزﯾﺮاﻧﯽ )رﺋــــﯿﺲ اﻟــــﻮزراء( ﺋ‪‬ــــﺮان ﺑــــﻮو و ﺑــــﯚ دﯾــــﺪار ﻟــــﻪ‬ ‫ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن و ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﭼـــﻮو ﺑـــﯚ ڕۆژاﺋـــﺎوی و‪‬ت‪ .‬ﺋـــﻪو ﮐﺎﺗـــﻪ ﺑـــﺎرودۆﺧﯽ ﻧﺎوﭼـــﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﺑـــﻪھﯚی ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﺎن و ھﻪ‪‬ﺴـــﻮوڕاﻧﯽ ﺳﻪرﻟﻪﺷـــﮑﻪر ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﻋﻪﺑـــﺪو‪ ‬ﺧـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋــــﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪھﻤﺎﺳــــﺒﯽﯾﻪوه زۆر ﺋــــﻪھﻮهن ﺑــــﻮو‪ .‬ﺳــــﻪرۆﮐﺎﻧﯽ ﺷﺎھﺴــــﻮن ﻟــــﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮان و ﺷﺎﻧﺴــــﯽ ﭘ‪‬ﮑﮫــــﺎﺗﻨﯽ ﺳــــﻪ‪‬ﺘﻪﻧﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻣــــﺎﮐﯚﯾﯽ ﻟــــﻪﻧ‪‬ﻮﭼﻮو‪ .‬ﮐﻮردهﮐــــﺎﻧﯽ ﻣــــﻪھﺎﺑﺎد ﺳــــﻪرﮐﻮت‬ ‫ﮐﺮاﺑــﻮون‪ ،‬ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﺳــﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎک ﺑــﻮو ﮐــﻪ وهک ﻧﯿﻤــﻪ ﻟــﻪ دهو‪‬ــﻪت ﯾــﺎﺧﯽ ﻟــﻪ ﻧﺎوﭼﻪﮐــﻪدا ﻣــﺎﺑﻮوهوه و ﭼﻪﮐﻪﮐــﻪی ﺧــﯚی ﺗــﻪﺣﻮﯾﻞ ﻧــﻪدهدا و ﻟــﻪ دهوروﺑــﻪری ﺳﻪ‪‬ﻤﺎﺳــﺪا‬ ‫ﺑــ‪ ‬ﺋــﻪوهی ﺷـــﻪڕ ﺑﮑــﺎ‪ ،‬ﮐــﺎﺗﯽ ﺗ‪‬ﺪهﭘﻪڕاﻧـــﺪ‪.‬ﻟــﻪ ﺗــﺎران ﺗـــﺎﮐﻮ ﺗــﻪور‪‬ﺰ ﻟـــﻪ ھــﻪﻣﻮو ڕﯾﮕﺎﮐــﻪ ﺧـــﻪ‪‬ﮏ ﺑــﻪ ﺧﯚﺷــﯽ و ﺷـــﺎدﯾﯿﻪوه ﭘ‪‬ﺸــﻮازﯾﺎن ﻟــﻪ ﺳـــﻪرۆﮐﻮهزﯾﺮان دهﮐــﺮد‪ .‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻧﺰﯾـــﮏ ﺷـــﺎری ﺗـــﻪور‪‬ﺰ ﮐـــﻪ ﺧﻪ‪‬ﮑﻪﮐـــﻪ ڕژاﺑﻮوﻧـــﻪ ﺋـــﻪوێ و ڕ‪‬ﮕـــﻪی ڕ‪‬ﮕـــﻪدار ﻧـــﻪﺑﻮو‪ ،‬ﺑـــﻪ زۆر ﻣﺎﺷـــ‪‬ﻨﻪﮐﺎن ﺗﻮاﻧﯿـــﺎن ﻣـــﻪودای ﻧ‪‬ـــﻮان ﺑﺎﺳـــﻤﻨﺞ ﻟـــﻪ ﭼـــﻮارده ﮐﯿﻠـــﻮﻣﯿﺘﺮی ﺗـــﻪور‪‬ﺰ‬ ‫ﺗـــﺎ ﻧ‪‬ـــﻮ ﺷـــﺎر ﺑـــﻪ ﭼـــﻮار ﮐـــﺎﺗﮋﻣ‪‬ﺮ ﺑﺒـــ‪‬ن‪ .‬ڕهزا دوو‪ ،‬ﺳـــ‪ ‬ڕۆژ ﻟـــﻪ ﺗـــﻪور‪‬ﺰ ﻣﺎﯾـــﻪوه و دوای ﺳـــﻪردان ﻟـــﻪ ﺑﻨﮑـــﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـــﻪﮐﺎن و ﺑـــﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋـــﻪو ﺑﻪرﻧﺎﻣﺎﻧـــﻪی ﮐـــﻪ ﺑـــﯚ ﺋـــﻪم‬ ‫ﺳـــﻪﻓﻪرهی دﯾـــﺎرﯾﮑﺮدﺑﻮو‪ ،‬دهﺳـــﺘﯽ ﺑـــﻪ ﺳـــﻪرداﻧﯽ ﺷـــﺎر و ﭘﺎدﮔﺎﻧـــﻪ ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ ڕۆژﺋـــﺎوای و‪‬ت ﮐـــﺮد‪.‬ﺑـــﻪو ﺟـــﯚره ﮐـــﻪ ﺑﯚﺧـــﯚی ﺑـــﯚﻣﯽ ﺑـــﺎس ﮐـــﺮد‪ ،‬ﮐﺎرواﻧﻪﮐـــﻪﯾﺎن ﭘ‪‬ﮑﮫـــﺎﺗﺒﻮو ﻟـــﻪ‬ ‫ﻣﺎﺷـــ‪‬ﻨﯽ ڕهزا و ده ﺋﻮﺗﻮﻣـــﯚﺑﯿﻠﯽ ھﺎوڕ‪‬ﯿـــﺎﻧﯽ و دوو ﻣﺎﺷـــ‪‬ﻨﯽ ﭘﺎراﺳـــﺘﻨﯽ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﮐـــﻪ ﭘ‪‬ﮑﮫـــﺎﺗﺒﻮون ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرﺑﺎزی دهورهدﯾـــﺪه و ﭼﻪﮐـــﺪار‪ .‬ﺳـــﻪرهڕای ﺋـــﻪوه‪ ،‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﺎﺑﻮون ﮐـــﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـــﻪﮐﺎن زۆرﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﺎن ﺑﻤ‪‬ﻨﻨـــﻪوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ﺑـــﺎرودۆﺧﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐـــﻪ و ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـــﺎری ﻟـــﻪ ﻣﺎ‪‬ـــﻪﮐﺎن و ﮐـــﯚ‪‬ن و ﺟـــﺎده و ﭘﺎراﺳـــﺘﻨﯽ ﻧﺎوﭼـــﻪ ﺳـــﻨﻮورﯾﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬ﮐـــﺎر‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﮐﺮدﺑــﻮو ﮐـــﻪ ﺳـــﻪرﺑﺎزهﮐﺎن ﻟـــﻪم ﻧﺎوﭼـــﺪا ﺑـــ‪‬وه ﺑﮑـــﻪن‪.‬ﻟــﻪ ﻧﺰﯾـــﮏ ﺳـــﻪ‪‬ﻤﺎس ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﭼﺎوهڕواﻧﻨـــﻪﮐﺮاو‪ ،‬ڕهزا ﭼـــﺎوی ﺑــﻪ ھـــﻪزار و ﭘ‪‬ﻨﺴـــﻪد ﺗـــﺎ دوو ھـــﻪزار ﺳـــﻮاری ﭼﻪﮐـــﺪار‬ ‫دهﮐـــﻪوێ‪ ،‬ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ڕ‪‬ـــﮏ و ﭘ‪‬ـــﮏ ﻟﻪﻣﺒـــﻪر و ﺋﻪوﺑـــﻪری ﺟﺎدهﮐــــﻪوه ڕﯾﺰﯾـــﺎن ﺑﻪﺳـــﺘﺒﻮو‪ .‬ﻟﻪﺑﻪرﺋـــﻪوه ڕهزا ﭘ‪‬ـــﯽ واﺑـــﻮو ﺋـــﻪم ﭼﻪﮐﺪاراﻧـــﻪ ﻋﻪﺷـــﯿﺮهﺗﯽ ﻧﺎوﭼﻪﮐــــﻪن و‬ ‫ﺳــــﻪرﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣــــﻪت و ﺧﺰﻣــــﻪﺗﮕﻮزاری دهو‪‬ــــﻪﺗﻦ‪ ،‬ﻟــــﻪ ﻣﺎﺷــــ‪‬ﻨﻪﮐﻪی دادهﺑــــﻪزێ‪ .‬ﺑــــﺎﻗﯽ ھﺎوﺳﻪﻓﻪرهﮐﺎﻧﯿﺸــــﯽ ﻟﻪﺑــــﻪر ﺋﯿﺘﺎﻋــــﻪت ﮐــــﺮدن ﻟــــﻪو‪ ،‬ﻟــــﻪ ﻣﺎﺷــــ‪‬ﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺎن دادهﺑــــﻪزن‪ .‬ڕهزا‬ ‫دهﭼـــ‪ ‬ﺑـــﯚﻻی ﺳـــﻮارهﮐﺎن و ﮐﺎﺗ‪‬ـــﮏ ﻧﺰﯾـــﮏ دهﺑ‪‬ﺘـــﻪوه‪ ،‬ﯾـــﻪﮐ‪‬ﮑﯿﺎن ﮐـــﻪ ﭘﯿـــﺎدهﺑﻮو و ﻟـــﻪﻧ‪‬ﻮ ﺳـــﻮارهﮐﺎﻧﺪا ڕاوهﺳـــﺘﺎﺑﻮو‪ ،‬د‪‬ﺘـــﻪ ﭘ‪‬ﺸـــﻪوه و ﺋﯿﺤﺘﺮاﻣـــﯽ دهﮔـــﺮێ‪.‬ﺳﻪرﻟﻪﺷـــﮑﻪر ﺋـــﻪﻣﯿﺮ‬ ‫ﺗﻪھﻤﺎﺳـــﺒﯽ ﯾـــﺎن ﻟـــﻪﺑﯿﺮی ﭼﻮوﺑـــﻮو ﯾـــﺎن وﺳـــﯿﺘﺒﻮوی ﺑـــﻪ ﺧـــﻪﯾﺎ‪‬ﯽ ﺧـــﯚی ڕهزا "ﺳـــﻮرﭘﺮاﯾﺰ" )ﻗﺴـــﻪی ﺗـــﺎج اﻟﻤﻠـــﻮک( ﺑﮑـــﺎ‪ ،‬ھـــﻪر ﺑﯚﯾـــﻪ ڕاﭘـــﯚرﺗﯽ ﺋـــﻪو ﭼﺎوﭘ‪‬ﮑﻪوﺗﻨـــﻪی ﺑـــﻪ ڕهزا‬ ‫ڕاﻧﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪﺑﻮو ﮐﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر واﯾﻪ ﻟ‪‬ﺮهدا‪ ،‬ﯾﻪﮐﻪم ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠﺎن و ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬واﺗﻪ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺳﻤﮑﯚ ﺑﺒﯿﻨ‪ .‬ﺑ‪‬ﺠﮕﻪ‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪88 :‬‬

‫‪Page : 88‬‬

‫ﻟﻪﻣـــﻪﯾﺶ ﮔﻮاﯾـــﻪ ﺑ‪‬ﯾـــﺎر وا ﻧـــﻪﺑﻮوه ﮐـــﻪ ﺋـــﻪم ھـــﻪﻣﻮو ﺧـــﻪ‪‬ﮏ و ﺳـــﻮاره ﭼﻪﮐـــﺪاره ﯾﺎﺧﯿﯿﺎﻧـــﻪ ﻟـــﻪم ﺑﯿـــﺎوان و ﻧ‪‬ـــﻮ ﮐ‪‬ﻮاﻧـــﻪدا ﮐـــﯚ ﺑﺒﻨـــﻪوه!ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳـــﺒﯽ د‪‬ﺘـــﻪ ﭘـــ‪‬ﺶ و ﭘ‪‬ـــﯽ‬ ‫ده‪‬ـــﯽ‪" :‬ﻗﻮرﺑـــﺎن ﺟـــﻪﻧﺎﺑﯿﺎن ﺳـــﻤﺎﯾﯿﻞ ﺋﺎﻏـــﺎن ﮐـــﻪ ﺑـــﯚ ﺑﻪﻧـــﺪهﮔﯽ و ﺧﺰﻣـــﻪﺗﮕﻮزاری ﺗﻪﺷـــﺮﯾﻔﯽ ھ‪‬ﻨـــﺎوه‪ ".‬ڕهﻧـــﮓ و ڕووی ڕهزا دهﭘـــﻪڕێ‪ ،‬ﺷـــﻮ‪‬ﻨﻪواری ﺗـــﻮوڕهﯾﯽ ﻟـــﻪ ﻧ‪‬ﻮﭼﺎواﻧﯿﯿـــﻪوه‬ ‫دهردهﮐـــﻪوێ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ددان ﺑـــﻪ ﺟـــﻪرﮔﯽ ﺧﯚﯾـــﺪا دهﻧـــ‪ ‬و ﻧﺎﯾﺨﺎﺗـــﻪ ﺧـــﯚی‪ .‬ڕهزا ﺟﺎروﺑـــﺎره ﻟﻪوﭘـــﻪڕی ﻗﻪ‪‬ﺴـــﯽ و ﺗﻮوڕهﺑﻮوﻧـــﺪا ﭘ‪‬ﮑـــﻪﻧﯿﻨ‪‬ﮑﯽ د‪‬ﺴـــﯚزاﻧﻪی دهﮐـــﺮد و ﺟﺎروﺑـــﺎرﯾﺶ‬ ‫ﻟﻪوﭘـــﻪڕی ﺧﯚﺷـــﯽ و ھ‪‬ﻤﻨﯿـــﺪا‪ ،‬ﺧـــﯚی ﺗـــﻮوڕه ﭘﯿﺸـــﺎن دهدا‪ .‬ﻟ‪‬ﺮهﺷـــﺪا ﺋﺎﺳـــﻪواری ﺗﻮوڕهﯾﯿﻪﮐـــﻪی ﻟـــﻪﻧ‪‬ﻮدهﺑﺎ و ﺑـــﻪﺑ‪ ‬ﺋـــﻪوه ﺧـــﯚی ﺑـــﺪۆڕ‪‬ﻨ‪ ،‬ﭼﺘ‪‬ﮑـــﯽ ﻟـــﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗـــﻪ ﮐـــﻪ دهﺑـــ‪‬‬ ‫ھـــﻪﻣﻮو ﻋﻪﺷـــﺎﯾﺮ ﺧﺰﻣـــﻪﺗﮕﻮزار و ﻟـــﻪ ڕﯾـــﺰی ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـــﻪﮐﺎﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗـــﺪا ﺑـــﻦ و ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ﺸـــﮑﻪوﺗﻨﯽ و‪‬ت ﻓﯿـــﺪاﮐﺎری ﺑﮑـــﻪن‪ ،‬ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚ ده‪‬ـــ‪ .‬دواﯾـــﯿﺶ ﺑﻪوﭘـــﻪڕی ﺧ‪‬ﺮاﯾـــﯽ و ﺑـــ‪‬‬ ‫ڕاوهﺳــــﺘﺎن دهﮔﻪڕ‪‬ﺘــــﻪوه ﺑــــﯚﻻی ﻣﺎﺷــــ‪‬ﻨﻪﮐﻪی و ﺳــــﻮار دهﺑــــ‪ ‬و ﺑــــﻪرهو ﺳــــﻪ‪‬ﻤﺎس دهﮔﻪڕ‪‬ﺘــــﻪوه‪.‬ﺳﻪرﻟﻪﺷــــﮑﻪر ﺋــــﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳــــﺒﯽ دووﻗﺮاﻧﯿﯿﻪﮐــــﻪی دادهﮐــــﻪوێ‪ ،‬ھــــﻪر ﺑﯚﯾــــﻪ ﻟــــﻪ‬ ‫ﺗﺮﺳـــﺎن ڕهﻧـــﮓ و ڕووی دهﮔـــﯚڕێ! ڕهزاﯾـــﺶ ﻟـــﻪم ﭘ‪‬ﺸـــﮫﺎﺗﻪ زۆر ﺗـــﻮوڕه دهﺑـــ‪ .‬ﺋ‪‬ـــﻮاره دهﮔﻪﻧـــﻪوه ﺷـــﺎر‪ .‬ﻟـــﻪ ﭘـــ‪‬ﺶ ﺳـــﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪی ﺷـــﺎردا ﯾـــﻪک ﻧﻪﻓـــﻪر ﺳـــﻮ‪‬ﺘﺎن )ﺳـــﻪرھﻪﻧﮓ(‬ ‫ﺳـــ‪‬و‪‬ﮑﯽ ﻧﯿﺰاﻣـــﯽ ﺑـــﯚ ڕهزا ﻟـــ‪ ‬دهدا و ﺑـــﯚ ڕاﭘﯚرﺗـــﺪان ﺑـــﻪرهو ﻓﻪرﻣﺎﻧـــﺪهی ﮔﺸـــﺘﯽ ھ‪‬ـــﺰه ﻧﯿﺰاﻣﯿﯿـــﻪﮐﺎن دهڕوا‪ .‬ڕهزاﯾـــﺶ ﻟـــﻪو ﺑﺎرودۆﺧـــﻪی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻪو ھـــﻪﻣﻮو ھ‪‬ـــﺰه ﭼﻪﮐـــﺪاره‬ ‫ﻟــــﻪﻧ‪‬ﻮ ﮐ‪‬ﻮهﮐﺎﻧــــﺪا و ﻟــــﻪو ژﻣــــﺎره ﮐﻪﻣــــﻪ ﺳــــﻪرﺑﺎزﯾﯿﻪی ﺷــــﺎر ھ‪‬ﻨــــﺪهی ﺗــــﺮ ﻗــــﻪ‪‬ﺲ و ﺗــــﻮوڕهﺗﺮ دهﺑــــ‪ ،‬ھﻪرﺑﯚﯾــــﻪ ﺷﻤﺸــــ‪‬ﺮهﮐﻪی ﺳــــﻮ‪‬ﺘﺎن )ﺳــــﻪرھﻪﻧﮓ(هﮐــــﻪی ﺳــــﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪ‬ ‫وهردهﮔـــﺮێ و زۆر ﺑـــﻪ ﺗﻮوڕهﯾﯽﯾـــﻪوه ﺑـــﻪ ﻻ ﭘﺎﻧﻪﮐـــﻪی ﺷﻤﺸـــ‪‬ﺮهﮐﻪ دهﮐﻪو‪‬ﺘـــﻪ ﻟ‪‬ـــﺪاﻧﯽ ﺳـــﻪروﮔﻮ‪‬ﻼﮐﯽ ﻓـــﻪرﻣﺎﻧـــﺪهی ﺳـــﻪرﺑﺎزﺧﺎﻧﻪﮐﻪ‪.‬ڕهزا ﺑـــﯚی ﮔ‪‬اﻣـــﻪوه ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ﺷـــﻪوه ﺗـــﺎﮐﻮو‬ ‫ﺑـــﻪﯾﺎن ﻟـــﻪ ﺗﺮﺳـــﺎن ﺧـــﻪوی ﻟـــ‪ ‬ﻧﻪﮐـــﻪوﺗﺒﻮو‪ .‬ﺑـــﻪﯾﺎﻧﯿﺶ ﮐـــﻪ ڕۆژ دهﺑ‪‬ﺘـــﻪوه ﺑـــﻪ زووﺗـــﺮﯾﻦ ﮐـــﺎت ﺧـــﯚی دهﮔﻪﯾﻪﻧ‪‬ﺘـــﻪوه ﺳـــﺘﺎدﯾﯚﻣﯽ ﺋﻪﻓﺴـــﻪراﻧﯽ ﺗـــﻪور‪‬ﺰ و ﻟـــﻪوێ ﻣ‪‬ﻮاﻧﺪارﯾﯿـــﻪﮐﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷــــﯽ ﻟــــ‪ ‬دهﮐــــﻪن و ﻧﻪﺧﺸــــﻪی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠــــﺎن ﮐــــﻪ ﻟﻪﺳــــﻪر ﺳــــﻪﻓﺤﻪﯾﻪﮐﯽ ﺗــــﻪ‪‬ﯾﯽ ھﻪ‪‬ﮑﻪﻧــــﺪراﺑﻮو و ﺷــــﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺋــــﻪو ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎﯾــــﻪی ﻛــــﻪ ﺑــــﻪ ﺟﻪوھــــﻪر‪‬ﮑﯽ ﮔﺮاﻧﺒــــﺎﯾﯽ ﻧﯿﺸــــﺎن‬ ‫دهدران‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﮑﻪﺷـــﯽ دهﮐـــﺮێ و ﭘﺎﺷـــﺎﻧﯿﺶ ﺑـــﻪرد‪‬ﮑﯽ ﻗﯿﻤـــﻪﺗﯽ ﺗﺎﺷـــﺮاو ﮐـــﻪ و‪‬ﻨـــﻪی ﺷـــﺎری ڕهزاﯾـــﻪ )ورﻣ‪‬ـــﯽ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ( ﺑـــﻮو‪ .‬ڕهزا ﻟﻪﺳـــﻪر ﻣ‪‬ـــﺰی ﻧـــﺎﻧﺨﻮاردﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﻮارهوه ﺳﻮﭘﺎﺳـــﯽ‬ ‫زهﺣﻤﻪﺗـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﻟﻪﺷـــﮑﻪر ﺗﻪھﻤﺎﺳـــﺒﯽ دهﮐـــﺎ و ھـــﻪر ﻟـــﻪو‪‬ﺶ دهﯾﮑـــﺎ ﺑـــﻪ ﻧﻮ‪‬ﻨـــﻪری ﺧـــﯚی ﻟـــﻪ وهزارهﺗـــﯽ ﺷـــﻪڕ و ھـــﻪرهوھﺎ ﺳـــﻪرﺗﯿﭗ ﻣﺤﻪﻣﻤـــﻪد ﺣﻮﺳـــ‪‬ﻦ ﺧـــﺎﻧﯽ ﺋـــﺎﯾﺮم دهﮐـــﺎ‬ ‫ﺑـــﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧـــﺪهری ﮔﺸـــﺘﯽ ﻟﻪﺷـــﮑﻪری ڕۆژﺋـــﺎوای و‪‬ت‪ .‬ﺋﯿﺘـــﺮ ﺑـــﻪم ﺳﯿﺎﺳـــﻪﺗﻪ ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳـــﺒﯽ ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺧـــﯚی ھ‪‬ﻨـــﺎ ﺑـــﯚ ﺗـــﺎران‪ .‬ﻟﻪﺑﻪرﺋـــﻪوه ﻟ‪‬ـــﯽ دووﺷـــﮏ ﺑـــﻮو و وای دهزاﻧـــﯽ‬ ‫ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﺗﻪھﻤﺎﺳـــﺒﯽ ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺳـــﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿـــﻪﮐﯽ دۆﺳـــﺘﺎﻧﻪی ھﻪﯾـــﻪ‪ ،‬ھـــﻪر ﺑﯚﯾـــﻪ ﺑـــﺎش ﻧﯿﯿـــﻪ ﻟـــﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾـــﻪی ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘـــﻪوه‪.‬دواﺗـــﺮ ﻟـــﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪1306‬دا ﮐـــﻪ ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﯿﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏـــﺎی ﺳـــﻤﮑﯚ ﺑـــﻪھﯚی ھ‪‬ﺰهﮐـــﺎﻧﯽ ﺗﯿﻤﺴـــﺎر ﺳﻪرﻟﻪﺷـــﮑﻪر ﺋـــﻪﻣﯿﺮ ﺋﻪﺣﻤـــﻪدی ﻣﻨﮑﻮب ـﻪوه ﺗ‪‬ﮑﭽـــﻮو و ڕاوﻧـــﺮان ﺑـــﯚ ﺧـــﺎﮐﯽ ﺗﻮرﮐﯿـــﺎ‪ ،‬ﺧﻪﻓـــﻪت و ﺣﻪﺳـــﺮهﺗﯽ ﺋـــﻪوهی ﺧﻮاردﺑـــﻮو و‬ ‫ﭘﻪﯾﺎﻣ‪‬ﮑﯽ ﻧﺎرد ﮐﻪ ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ھﻪ‪‬ﻪی ﻣﻦ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﻤﺪا ﺋﻪوه ﺑﻮوه ﮐﻪ ﺋﻪو ڕۆژه ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮏ ﺳﻪ‪‬ﻤﺎس ڕهزاﺷﺎ و ھﻪﻣﻮو ھﺎوڕ‪‬ﮑﺎﻧﯿﻢ ﻧﻪﮐﻮﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪15‬ی ﻣﺎی ‪2006‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه وﯾﺒﻼﮔﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﺎزاد‬

‫ﻧﺎﻣﻪی ﺳﻪرﺋﺎوا‪‬ﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺳﻤﻜﯚ ﺑﯚ ﺣﯿﺰﺑﯽ د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﺰ ﮐﯚﻣﯿﺘﻪی ﻧﺎوهﻧﺪﯾﯽ ﺣﯿﺰﺑﯽ د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‪،‬‬ ‫و‪‬ای ﺳ‪‬و‬ ‫وهک ﺋﺎﮔــﺎدارن‪ ،‬ﻣﺎوهﯾـــﻪک ﭘــ‪‬ﺶ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ ﺗـــﻮرﮐ‪‬ﮑﯽ ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴــﺖ ﺑـــﻪ ﻧــﺎوی دوﮐﺘـــﯚر ﻋـــﻪﻟﯿ‪‬هزا ﻧــﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـــﺎر‪ ،‬ﮐــﻪ ﻧـــﻪ ﻧﺎوﺑﺎﻧـــﮓ و ﭘ‪‬ﺸــﯿﻨﻪﯾﻪﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯿﯽ ﺋــﻪوﺗﯚی ھﻪﯾـــﻪ و ﻧـــﻪ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻣﻪﯾـــﺪاﻧﯽ ﺧـــﻪﺑﺎﺗﯽ ﺳﻪراﻧﺴـــﻪرﯾﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـــﺪا وهک ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪک ﻧﺎﺳـــﺮاوه‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪﮐﯽ ﭘـــ‪ ‬ﻟـــﻪ ﺗـــﻪوس‪ ،‬ﺗـــﻪوھﯿﻦ و ھﻪڕهﺷـــﻪی ﺑـــﯚ ﺳـــﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﮔﺸـــﺘﯿﯽ ﺣﯿـــﺰب‪ ،‬ﺑـــﻪڕ‪‬ﺰ ﮐـــﺎک‬ ‫ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ھﯿﺠـــﺮی‪ ،‬ﻧﻮوﺳـــﯿﻮه‪ .‬ﻧـــﺎوﺑﺮاو ﻟـــﻪ ﻧﺎﻣﻪﮐﻪﯾـــﺪا ھ‪‬ﺮﺷـــﯽ ﮐﺮدۆﺗـــﻪ ﺳـــﻪر ﺳـــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﮐـــﻪ ﻗﺎرهﻣـــﺎﻧﯽ ﺳـــﻪردهﻣ‪‬ﮑﯽ دﯾـــﺎری ﺧـــﻪﺑﺎﺗﯽ ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ و ڕزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧـــﻪی ﮔـــﻪﻟﯽ‬ ‫ﮐﻮرده‪ .‬ﺋﺎﻏﺎی ﻧﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸﺎر ﻟﻪو ﻧﺎﻣﻪﯾﻪدا ﺑ‪‬ﺋﻪدهﺑﯿﯽ ﮔﻪﯾﺎﻧﺪۆﺗﻪ ڕادهﯾﻪک ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙ‪‬ﮑﯽ ﺋﻪﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﻧﻪﮔﺮﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﮔﻮﻣـــﺎﻧﻢ ﻟـــﻪوهدا ﻧﯿﯿـــﻪ ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ـــﻮهش ھـــﻪروهک ﻣـــﻦ ﭘﯿﺘﺎﻧﻮاﯾـــﻪ ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ﺗـــﻪوھﯿﻦ و ﺑ‪‬ﺰﯾﯿﺎﻧـــﻪی ﻧـــﺎوﺑﺮاو ﭘـــ‪‬ﺶ ﺋـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚی ﻣـــﻪزن ﺑﮕﺮﻧـــﻪوه‪ ،‬ڕووﯾـــﺎن ده ﻣ‪‬ـــﮋووی ﺧـــﻪﺑﺎﺗﯽ‬ ‫ﮔﻪﻟﻪﮐـــﻪﻣﺎن و ڕاﺑـــﺮدوو و ﺷـــﺎﻧﺎزﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﮐﻪﻣﺎﻧـــﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑـــﻪ ﺑﺰووﺗﻨـــﻪوهی ﺳـــﻤﮑﯚ ﻟـــﻪﭘ‪‬ﻨﺎوی ڕزﮔـــﺎرﯾﯽ ﮐﻮرداﻧـــﺪا ﺑـــﻮوه و ﺋـــﻪو ڕ‪‬ﺒـــﻪره ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﻪره ھـــﻪر ﻟـــﻪو ڕ‪‬ﮕﺎﯾﻪﺷـــﺪا‬ ‫ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻓﯿﺪا ﮐﺮدووه‪.‬‬ ‫ھـــﻪﻣﻮوﻣﺎن دهزاﻧـــﯿﻦ ﺋﻪﮔـــﻪر ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﯽ ﺗـــﻮرک ڕﻗـــﯽ ﻟـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪﺑـــﻪر ﺋﻪوهﯾـــﻪ ﮐـــﻪ ﻧـــﺎوﺑﺮاو ﻣﺎوهﯾـــﻪﮐﯽ دوورودر‪‬ـــﮋ ﺳـــﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾـــﻪﮐﯽ ﮐـــﻮردی ﮐـــﺮد ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو‬ ‫ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾـــﻪ ھـــﻪر‪‬ﻤ‪‬ﮑﯽ ﮔـــﻪورهی ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ڕزﮔـــﺎر ﮐﺮدﺑـــﻮو و ﭘ‪‬ﺘﻪﺧﺘﻪﮐﻪﺷـــﯽ ﺷـــﺎری ورﻣـــ‪‬ی ڕۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎ ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴـــﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎوﺗﻪﻧﮕـــﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮرک ﺑﻪ ﺧﺎﮐﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﻟﻪﻗﻪ‪‬ﻪم دهدهن و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻧﺎﯾﺎﻧﻪوێ دان ﺑﻪ ﺑﻮوﻧﯽ ﮐﻮردﯾﺶ ﻟﻪو ﺷﺎرهدا ﺑ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪89 :‬‬

‫‪Page : 89‬‬

‫ﺷـــﺘﯿﮑﯽ ﺳﺮوﺷـــﺘﯿﯿﻪ ﮐـــﻪ ﺋـــﻪو ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪ ﺑـــﻮو ﺑـــﻪ ھـــﯚی ﺗـــﻮوڕهﯾﯽ و ﺑﺮﯾﻨـــﺪارﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﺳـــﺘﯽ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ‪ ،‬ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ﺷـــﻪھﯿﺪ ﺳـــﻤﮑﯚ‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م دژﮐـــﺮدهوهی ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﻪران‪ ،‬ڕووﻧـــﺎﮐﺒﯿﺮان و‬ ‫ﺧـــﻪﺑﺎﺗﮑﺎراﻧﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﻟـــﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺋـــﻪو ﺑ‪‬ﺰﯾﯿـــﻪدا ﺋﻪوهﻧـــﺪه ﺧ‪‬ـــﺮا و ﺑـــﻪﺟ‪ ‬ﺑـــﻮو ﮐـــﻪ ھـــﻪم ﺳـــﻮﮐﻨﺎﯾﯽ ﺑـــﻪ ﺋ‪‬ﻤـــﻪ دا و ﺑـــﺎری ﺳﻪرﺷـــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤـــﻪی ﻟـــﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧـــﺪی ﻟﻪﮔـــﻪڵ‬ ‫وه‪‬ﻣﺪاﻧـــﻪوهدا ﺳــــﻮوک ﮐــــﺮد و ھـــﻪم ﻧﯿﺸــــﺎﻧﯿﺪا ﮐــــﻪ د‪‬ﺴـــﯚزاﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﮐــــﻪﻣﺎن ﻟــــﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺑ‪‬ﺤﻮڕﻣــــﻪﺗﯽ ﺑــــﻪ ﻗﺎرهﻣﺎﻧـــﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ــــﮋووی ﻧﻪﺗــــﻪوهی ﺧﯚﯾـــﺎن ﺑ‪‬ــــﺪهﻧﮓ داﻧﺎﻧﯿﺸــــﻦ‪.‬‬ ‫ھـــﻪروهک ﺋ‪‬ـــﻮهش ﺷـــﺎھﯿﺪ ﺑـــﻮون ﻟـــﻪ ﻣﺎوهﯾـــﻪﮐﯽ ﮐﻪﻣـــﺪا دهﯾـــﺎن وﺗـــﺎر ﻟـــﻪ وه‪‬ﻣـــﯽ ﻧـــﺎوﺑﺮاودا و ﺑـــﯚ دهﻣﮑـــﻮﺗﮑﺮدﻧﯽ ﻧـــﺎوﺑﺮاو ﻧﻮوﺳـــﺮان و ھ‪‬ﺸـــﺘﺎش ﭘـــﺎش ﺗ‪‬ﭙـــﻪڕﯾﻨﯽ ﭼﻪﻧـــﺪ ﻣﺎﻧـــﮓ‬ ‫ﺑﻪﺳﻪر ﺋﻪو ڕووداوهدا ﺷﻪﭘﯚﻟﯽ ڕق و ﺗﻮوڕهﯾﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮهرۆﮐﯽ ﺗﻪوھﯿﻨﺎوی و ڕهﮔﻪزﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪی ﺋﻪو ﻧﺎﻣﻪﯾﻪ ھ‪‬ﺸﺘﺎش ﻧﻪﻧﯿﺸﺘﯚﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟــــﻪو ﺑﻪﯾﻨــــﻪدا ﺷــــﺘ‪‬ﮑﯽ ﺟ‪‬ﮕــــﺎی داﺧــــﯽ زۆرﺗــــﺮ‪ ،‬ﺷــــ‪‬ﻮهی وه‪‬ﻣﺪاﻧــــﻪوهی ﺑــــﻪڕ‪‬ﺰ ﻣﺴــــﺘﻪﻓﺎ ھﯿﺠــــﺮی‪ ،‬ﺳــــﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﮔﺸــــﺘﯿﯽ ﺣﯿﺰﺑــــﯽ د‪‬ﻤــــﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان‪ ،‬ﺑــــﻪ ﻧﺎﻣــــﻪی‬ ‫ﻧـــﺎوﺑﺮاوه‪ .‬ﻟـــﻪ ﺣﺎ‪‬ﮑـــﺪا ﺋﺎﻏـــﺎی ﻧـــﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـــﺎر ﺑ‪‬ﺠﮕـــﻪ ﻟـــﻪ ﺗـــﻪوھﯿﻦ ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﮑﯚی ﻣـــﻪزن‪ ،‬ﺋـــﺎ‪‬ی ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﻣ‪‬ـــﮋووی ﻣﯿﻠﻠﻪﺗﻪﮐـــﻪﻣﺎن‪ ،‬ڕووھـــﻪ‪‬ﻤﺎ‪‬وﯾﯽ ﮔﻪﯾﺎﻧﺪۆﺗـــﻪ ڕادهﯾـــﻪک‬ ‫ﮐـــﻪ ﺑﻪﺷــــﯽ ھــــﻪره زۆری ڕۆژھــــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎن و ﺗﻪﻧﺎﻧــــﻪت ﻣــــﻪھﺎﺑﺎد ﭘ‪‬ﺘــــﻪﺧﺘﯽ ﮐﯚﻣــــﺎری ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﺑــــﻪ ﻣــــﻮ‪‬ﮑﯽ ﺗﻮرﮐــــﺎن داﻧــــﺎوه‪ ،‬ﺑــــﻪ ﺋﺎﺷــــﮑﺮا ﺋــــﺎوات و ﺋﺎرهزووهﮐــــﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﻪﺗـــﻪوهی ﮐـــﻮردی ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﮔـــﻪوره و دهﺳـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﻪﺗﻪواﯾـــﻪﺗﯽ ﺑﻪﺳـــﻪر ﺧـــﺎﮐﯽ ﺧـــﯚدا ﺑـــﻪ ﺧـــﻪون و ﺧـــﻪﯾﺎڵ ﻟﻪﻗﻪ‪‬ـــﻪم داوه‪ ،‬ﺳـــﻨﻮوری ﺑـــﯚ ﮐـــﻮردان دﯾـــﺎرﯾﮑﺮدوه و‬ ‫ﺑﻪﺷـــ‪‬ﮑﯽ ﮔـــﻪورهی ﺧـــﺎﮐﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎن داﻧـــﺎوه‪ ،‬ﮔﻔﺘـــﯽ ﮐـــﺎک ﻣﺴـــﺘﻪﻓﺎ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ﺑـــﻪو ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﻪ ﻟـــﻪو ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪدا ﺋﻪوهﻧـــﺪه ﭘﺎﺳـــﯿﭫ و ﺷـــﻞ و ﺧﯚﭘﺎر‪‬ﺰاﻧﻪﯾـــﻪ‪،‬‬ ‫ﮐـــﻪ ﻧـــﻪک ھـــﻪر ﺑﻪرﭘـــﻪرﭼﯽ ﺋـــﻪو ھﻪڕهﺷـــﻪ‪ ،‬ﺗـــﻪوھﯿﻦ و ھ‪‬ﺮﺷـــﻪ ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴـــﺘﯿﯿﺎﻧﻪی ﻧـــﺎوﺑﺮاو ﻧﺎداﺗـــﻪوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬ﮑﻮ ﺑـــﻪ ھ‪‬ﻨـــﺎﻧﯽ ﻧـــﺎوی ﺋﺎزهرﺑﺎﯾﺠـــﺎﻧﯽ ڕۆژاوا ﻟـــﻪﺟﯿﺎﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و‬ ‫ﺗـــﺎرﯾﻔﮑﺮدن و ﮐﻪﺳـــﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪﺧﺸـــﯿﻦ ﺑـــﻪو ﮐﺎﺑﺮاﯾـــﻪ‪ ،‬ﺑـــﻪ ﮐـــﺮدهوه ﻗﺴـــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋـــﻪوی ﭘﺸﺘ‪‬اﺳـــﺖ ﮐﺮدۆﺗـــﻪوه‪ .‬ھـــﻪر ﺑﯚﯾـــﻪش ﺋﺎﻏـــﺎی ﻧـــﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـــﺎر ﻟـــﻪ وﺗﻮو‪‬ﮋ‪‬ﮑـــﺪا ﮐـــﻪ دواﺗـــﺮ‬ ‫ﻟﻪﮔــــﻪڵ ﺳــــﺎﯾﺘﯽ "ﺷــــﻤﺲ ﺗﺒﺮﯾــــﺰ" ﮐﺮدووﯾــــﻪﺗﯽ‪ ،‬و‪‬ــــ‪‬ای دووﭘﺎﺗﮑﺮدﻧــــﻪوهی ﻓ‪‬وﻓﯿﺸــــﺎڵ و وڕ‪‬ﻨــــﻪﮐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟــــﺎر‪‬ﮑﯽ دﯾﮑــــﻪش ﮔﺎ‪‬ﺘــــﻪی ﺑــــﻪ ھــــﻪﻣﻮو ﮐــــﻮرد‪ ،‬ﺣﯿﺰﺑــــﯽ د‪‬ﻤــــﻮﮐﺮات و‬ ‫ڕﯾﺒﻪراﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﻪی و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺧﻮدی ﺑﻪڕ‪‬ﺰ ﮐﺎک ﻣﺴﺘﻪﻓﺎﯾﺶ ﮐﺮدووه‪.‬‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﺰان‪،‬‬ ‫ﮐــــﺎک ﻣﺴــــﺘﻪﻓﺎ ﺋــــﻪﻣ‪‬ۆ ﭘــــﺎ‪‬ﯽ ﺑــــﻪ ﮐﻮرﺳــــﯿﯿﻪﮐﻪوه داوه ﮐــــﻪ ڕهﻣــــﺰی ﺧــــﻪﺑﺎﺗﯽ ﻣﯿــــﮋووی ﮔــــﻪﻟﯽ ﮐــــﻮرده‪ .‬ﮐــــﻪواﺑﻮو ﺷﺎﯾﺴــــﺘﻪ ﻧﯿﯿــــﻪ و ﻧــــﺎﺑ‪ ‬ﺋــــﻪو ﺣﯿﺰﺑــــﻪ و ﺳــــﮑﺮﺗ‪‬ﺮهﮐﻪی ﻟــــﻪم‬ ‫ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟـــﻪ ﻧﺎﺳـــﮑﻪدا ﻟـــﻪ ﺑﻪراﻣﺒـــﻪر ھ‪‬ـــﺮش‪ ،‬ﺗـــﻪوھﯿﻦ و ﺋﯿـــﺪدﯾﻌﺎی ﻧـــﺎڕهوای ﮐﻪﺳـــ‪‬ﮑﯽ وهک ﻧـــﻪزﻣﯽ ﺋﻪﻓﺸـــﺎردا ﺋـــﺎوا ﮐﻪﻣﺘﺮﺧـــﻪم ﺑـــﻦ و وه‪‬ﻣ‪‬ﮑـــﯽ ﺋـــﺎوا ﭘﺎﺳـــﯿﭫ و ﺧﯚﭘﺎر‪‬ﺰاﻧـــﻪ‬ ‫ﺑﺪهﻧﻪوه‪ ،‬ﮐﻪ ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن زﯾﺎن ﺑﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯽ ﺋﺎﯾﻨﺪهی ﻧﻪﺗﻪوهﮐﻪﻣﺎن دهﮔﻪﯾﻪﻧ‪.‬‬ ‫ﺟــــﺎ ﺑــــﻪ ﺑــــ‪‬وای ﻣــــﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــــﺘﻪ ﮐــــﻪ ﺣﯿﺰﺑــــﯽ د‪‬ﻤــــﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــــﺮان و ﮐــــﺎک ﻣﺴــــﺘﻪﻓﺎی ھﯿﺠــــﺮی ﺳــــﻪﺑﺎرهت ﺑــــﻪ ﻧ‪‬ــــﻮهرۆﮐﯽ ﺋــــﻪو وه‪‬ﻣــــﻪ و ﻟــــﻪ ڕاﺳــــﺘﯿﺪا ﺑــــﯚ‬ ‫ﻗﻪرهﺑﻮوﮐﺮدﻧـــﻪوهی ﺋـــﻪو ﮐﻪﻣﺘﺮﺧﻪﻣﯿﯿـــﻪ ﺳـــﻪرهﺗﺎ داوای ﻟ‪‬ﺒـــﻮوردن ﻟـــﻪ ھـــﻪﻣﻮو ﺧـــﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن و ﭘﺎﺷـــﺎن ﻟـــﻪو ﮐـــﻮرده ڕووﻧـــﺎﮐﺒﯿﺮ و ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــﻪراﻧﻪ ﺑﮑـــﻪن ﮐـــﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳـــﺎﻧﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﻪو ﮐﺎﺑﺮا ﺷﯚو‪‬ﻨﯿﺴﺘﻪدا وهدهﻧﮓ ھﺎﺗﻦ و ﺑﻪرﮔﺮﯾﯿﺎن ﻟﻪ ﺷﺎﻧﺎزﯾﯿﻪ ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮرد و ﻗﺎرهﻣﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﮐﻮرد‪ ،‬ﺳﻤﮑﯚی ﻣﻪزن‪ ،‬ﮐﺮدووه‪.‬‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ ڕ‪‬ﺰ و ﺣﻮرﻣﻪﺗﯽ دووﺑﺎره‬ ‫ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺳﻤﮑﯚ ‪17 .‬ی ﺟﻮوﻻی ‪2006‬‬ ‫ﻋﻪﻟﯽ ﺳﻤﮑﯚ‬

‫‪Ali.smko@yhoo.se‬‬

‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨـــﯽ‪ :‬ﺋـــﻪم ﻧﺎﻣﻪﯾـــﻪ ﻟـــﻪ ڕ‪‬ﻜـــﻪوﺗﯽ ‪17‬ی ﺟـــﻮوﻻی ‪ 2006‬دا ﺑـــﯚ ﺣﯿﺰﺑـــﯽ د‪‬ﻤـــﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـــﺮان ﻧ‪‬ـــﺮدراوه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م ھـــﻪﺗﺎ ڕ‪‬ﻜـــﻪوﺗﯽ ﺑ‪‬وﻛﺮدﻧـــﻪوهی )‪3‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳـــﺘﯽ‬ ‫‪ 2006‬ﻟﻪ ﺣﻪﻓﺘﻪﻧﺎﻣﻪی دﯾﻤﺎﻧﻪدا ھﯿﭻ وه‪‬ﻣ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﻧﻮوﺳﻪرهﻛﻪی ﻧﻪدراوهﺗﻪوه‪.‬‬

‫ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎی ﺷﮑﺎک ﻟﻪ زاﻧﮑﯚی ﺋﯚﺳﻠﯚ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهدهﭼ‪‬‬ ‫ﺗﺎﯾﺒـــﻪت ﺑـــﻪ ﺋـــﺎ‪ :‬ﮐـــﺎﺗﮋﻣ‪‬ﺮ ‪10.3‬ی رۆژی ‪10‬ی ﻧـــﻮاﻣﺒﺮی ‪ 2007‬ﻟـــﻪ ھـــﯚ‪‬ﯽ زاﻧﺴـــﺘﮕﻪی ﺋﯚﺳـــﻠﯚ ﺑـــﻪ ﺳـــﺮودی ﺋـــﻪی رهﻗﯿـــﺐ و ﺧﻮﻟـــﻪﮐ‪‬ﮏ وهﺳـــﺘﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ـــﺪهﻧﮓ ﺑـــﯚ ر‪‬ﺰﮔـــﺮﺗﻦ ﻟـــﻪ‬ ‫ﮔﯿـــﺎﻧﯽ ﭘـــﺎﮐﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﮑﺎک و ﺳـــﻪرﺟﻪم ﺷـــﻪھﯿﺪاﻧﯽ ر‪‬ﮕـــﻪی رزﮔـــﺎری و ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪوهراﻧﺴـــﯽ ر‪‬ﺰﮔـــﺮﺗﻦ ﻟـــﻪ ﺳـــﻪرھﻪ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﮑﺎک دهﺳـــﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪﮐﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫ﺳﻪرهﺗﺎ ﮐﺎک دهرو‪‬ﺶ ﻓﻪرﺣﯚ ﺳﻪرۆﮐﯽ ﺋﻪﻧﺴﺘﯿﺘﯚی ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺮوﮐﺴﻞ ﺑﻪﺧ‪‬ﺮھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣﯿﻮاﻧﺎﻧﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺳﻮﭘﺎﺳﯽ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﮐﻪس و ﻻﯾﻪﻧﺎﻧﻪﺷﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺋـﻪو ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴـﻪدا‬ ‫ھﺎوﮐﺎرﯾﺎن ﮐﺮدﺑﻮو‪ .‬ﺋﻪوﺳﺎ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪی ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﻪﮐﻪی ﺧﺴﺘﻪ رۆژهﭬﻪوه‪ .‬ﻟﻪ دهﺳﺘﭙ‪‬ﮑﺪا داوای ﻟ‪‬ﺒﻮوردﻧﯽ ﻟﻪ ﺋﺎﻣﺎدهﺑﻮوان ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪھﯚی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪوه دوو ﻟﻪو ﺑﻪڕ‪‬ﺰاﻧـﻪی ﮐـﻪ ﺑ‪‬ﯾـﺎرواﺑﻮو‬ ‫ﻟﻪ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﻪﮐﻪدا ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﭘ‪‬ﺸﻜﻪش ﺑﮑﻪن‪ ،‬ﻧﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﻟﻪﮐﺎﺗﯽ دﯾـﺎرﯾﮑﺮاودا ﺑﮕﻪﻧـﻪ ﺋﯚﺳـﻠﯚ‪ ،‬ﯾﻪﮐـﻪﻣﯿﺎن ر‪‬ـﺰدار ﭘ‪‬ۆﻓﯿﺴـﯚر ﺟـﻪﻟﯿﻠﯽ ﺟـﻪﻟﯿﻞ ﺑـﻪھﯚی ﮐـﯚﭼﯽ دواﯾـﯽ ﺑﺮاﮐـﻪی و‬ ‫دووهﻣﯿﺸﯿﺎن ﮐﺎﮐﺸﺎر ﺋﯚرهﻣﺎر ﺑﻪوھﯚی ﺋﻪوهی ﻟﻪ ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪو ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﯚﺗﻪوه ﺋﻪوڕوﭘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪڕ‪‬ﺰﯾﺎن ﺑﻪ‪‬ﻨﯿﺎن دا ﺗﻪواوی ﺋﻪو ﺑﺎﺑﻪﺗﺎﻧﻪی ﮐﻪ ﻟﻪﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﻪﮐﻪدا‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪90 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 90‬‬

‫ﭘ‪‬ﺸﮑﻪش دهﮐﺮ‪‬ﻦ ھﺎوﮐﺎت ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﺋﻪو دوو ﻧﻮوﺳﻪرهش ﮐﻪ ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﻮون ﻟﻪ ﮐﺘ‪‬ﺒ‪‬ﮑﺪا ﺑ‪‬و دهﮐﺮ‪‬ﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺷـــﺎن ﻋﻪﺑـــﺪو‪ ‬ﺣﯿﺠـــﺎب ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧـــﻪوهی رهوﺷـــﯽ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﺋـــﻪوﮐﺎﺗﯽ ﺟﻮﻻﻧـــﻪوهی ﺷﯚرﺷـــﮕ‪‬ﺮی‬ ‫ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪ ر‪‬ﺒﻪراﯾـــﻪﺗﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﮑﺎک ﺑﺎﺑـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﺸـــﻜﻪش ﮐـــﺮد‪ .‬ﻧﻮوﺳـــﻪر ﻟـــﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﮐﻪﯾـــﺪا‬ ‫ﭘﻪﻧﺠــــﻪی ﺑــــﯚ ﺋــــﻪو دهﺳــــﺘﮑﻪوت و راﺳــــﺘﯿﻪ راﮐ‪‬ﺸــــﺎ ﮐــــﻪ ﺑــــﻪھﯚی ﺟﻮﻻﻧــــﻪوهی ﺳــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــــﺎی ﺷــــﮑﺎﮐﻪوه‬ ‫ﻧﺎوﭼﻪﮐــــﻪ ﻟــــﻪ ﺋﺎﺳﯿﻤﯿﻼﺳــــﯿﯚن ﭘــــﺎر‪‬ﺰراو ﻣﺎوهﺗــــﻪوه‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪﺷــــﯽ ﺑــــﻪ ﺧﺰﻣــــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﮔــــﻪوره ﺑــــﯚ ھ‪‬ﺸــــﺘﻨﻪوهو‬ ‫ﭘﺎراﺳــــﺘﻨﯽ ﻧﺎﺳــــﻨﺎﻣﻪی ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﮑﺪاﯾــــﻪوه‪ .‬دواﺗــــﺮ ﻋــــﻪﻟﯽ ﺗﺎھﯿﺮﺧــــﺎن ﮐــــﻪ ﮐــــﻮڕهزای ﺳــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــــﺎی‬ ‫ﺷـــﻜﺎﮐﻪ‪ ،‬ﮐﻮرﺗـــﻪ ﺑﺎﺳـــ‪‬ﮑﯽ ﺑـــﻪﭘ‪‬ﺰی ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﺷﯚڕﺷـــﯽ ﺳـــﻤﮑﯚ ﭘ‪‬ﺸـــﮑﻪش ﮐـــﺮد‪ ،‬ﺋﺎﻣـــﺎژهی ﺑـــﻪوهﮐﺮد ﮐـــﻪ‬ ‫ﺳـــﻪرهﺗﺎ ﺷﯚرﺷـــﻪﮐﻪ ﻟﻪﺷـــ‪‬ﻮهی ﺗﯚ‪‬ﻪﺳـــﻪﻧﺪﻧﻪوهی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪﯾﯽ دهﺳـــﺘﯽ ﭘ‪‬ﮑـــﺮد‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م دواﺗـــﺮ رهوت و ﺷـــ‪‬ﻮهی‬ ‫ﺷﯚرﺷـــ‪‬ﮑﯽ رزﮔــــﺎرﯾﺨﻮازی ﻧﻪﺗــــﻪوهﯾﯽ ﺑﻪﺧﯚﯾـــﻪوه ﮔــــﺮت‪ .‬ﻧــــﺎوﺑﺮاو ﺑـــﻪﺧ‪‬ﺮاﯾﯽ ﺳــــﻪرﺑﺮدهی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــــﻪی ﺳــــﻤﺎﯾﻞ‬ ‫ﺋﺎﻏــﺎی ﮔ‪‬اﯾــﻪوه و ﺑﺎﺳــﯽ ﻟــﻪوه ﮐــﺮد ﮐــﻪ ﭼــﯚن ﺑــﺎﭘﯿﺮی ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــﺎو ﺟﻪﻋﻔــﻪر ﺋﺎﻏــﺎی ﺑﺮاﯾــﻪوه ﺑــﻪ ﻓ‪‬ــ‪‬‬ ‫و ﺗﻪ‪‬ﻪﮐــــــﻪﺑﺎزی ﺑﻪدهﺳــــــﺘﯽ دهﺳــــــﺘﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﺗــــــﻪور‪‬ﺰهوه ﺷــــــﻪھﯿﺪﮐﺮاون‪ ،‬ھــــــﻪروهھﺎ ﺑﺎﺳــــــﯽ ﮔﯿــــــﺮان و‬ ‫ﺷـــﻮ‪‬ﻨﺒﺰرﮐﺮدﻧﯽ ﺑـــﺎوﮐﯽ ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﮐـــﺮد ﮐـــﻪ ﭼـــﯚن ﻋﻮﺳـــﻤﺎﻧﻠﯿﻪﮐﺎن ﺑﺎﻧﮕﮫ‪‬ﺸـــﺘﯽ ﺋﻪﺳـــﺘﺎﻧﻪﯾﺎن ﮐـــﺮدووه‪،‬‬ ‫ﻟـــﻪوێ دهﺳـــﺖ ﺑﻪﺳـــﻪرﯾﺎن ﮐـــﺮدووهو دواﯾـــﯿﺶ ﺷـــﻮ‪‬ﻦ ﺑﺰرﯾـــﺎن ﮐـــﺮدووه‪ ،‬ھـــﻪروهھﺎ ﺑﺎﺳـــﯽ ﻟـــﻪ ﺷـــﻪھﯿﺪﮐﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺳــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــــﺎ و ﮐﺎرهﺳــــﺎﺗﻪﮐﺎﻧﯽ دوای ﺋــــﻪو ﭘﯿﻼﻧــــﻪ ﮐــــﺮد ﮐﻪﺑﻪﺳــــﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐﻪﯾﺎﻧــــﻪوه ھــــﺎﺗﻮوه‪ ،‬ﭼــــﯚن‬ ‫ﻣﻨﺪا‪‬ــــﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــــﺎ ﻟﻪﯾــــﻪﮐﺘﺮ داﺑــــ‪‬اون‪ ،‬ﺧﻪﺳــــﺮۆ ﮐﻪوﺗﯚﺗــــﻪ ﺗﻮرﮐﯿــــﺎ و ﻟﻪﻻﯾــــﻪن دهﺳــــﺘﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮرﮐﯿـــﺎوه ﮔـــﻞ دراوهﺗـــﻪوه‪ ،‬ﺗـــﺎھﯿﺮ ﺧـــﺎﻧﯿﺶ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾـــﻪﮐﯽ ﻧﯿﺸـــﺘﻤﺎن ﭘـــﻪروهر ﺑـــﻪﺧ‪‬ﻮﯾﺎن ﮐـــﺮدوه‪ ،‬ﺋــــﻪوهی‬ ‫دﯾﮑﻪﺷﯿﺎن ﭼﻮﻧﮑﻪ داﯾﮑﯽ ﺋﺎزهری ﺑﻮوه ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺷﺎری ﺋﻮرﻣ‪ ‬ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺧﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﯽ دا ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬دواﯾﯽ ﭼﻪﻧﺪی دهﯾﻪ ﺋﻪوﺳﺎ ﺑﻪﯾﻪﮐﺘﺮ ﺷﺎدﺑﻮوﻧﻪﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺷـــﺎن دﮐﺘـــﯚر ﺣﻮﺳـــ‪‬ﻨﯽ ﺧـــﻪﻟﯿﻘﯽ ﺑﺎﺑـــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻓﻪﻟﺴـــﻪﻓﯽ‪ ،‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـــﻪﺗﯽ و راﻣﯿـــﺎری ﻟﻪﺳـــﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕـــﻪی ﺋ‪‬ـــﺮان ﺑﻪﮔﺸـــﺘﯽ و رۆژھـــﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪ ﺗﺎﯾﺒـــﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﺸـــﮑﻪش ﮐـــﺮد‬ ‫ﮐــــــﻪ ﺑﻪرهوﭘ‪‬ﺸــــــﻪوهﭼﻮوﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕــــــﻪی ﻟــــــﻪ دهوراﻧــــــﯽ دهﺳــــــﺘﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋــــــﺎﯾﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺷﯚڕﺷــــــﯽ ر‪‬ﻨ‪‬ﺴــــــﺎﻧﺲ و‬ ‫ﺑـــﻪردهواﻣﺒﻮوﻧﯽ ﺗـــﺎ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎی ﺧﺴـــﺘﻪ ﺑﻪرﻟ‪‬ﮑﺪاﻧـــﻪوه‪ .‬ﻟـــﻪ دواﯾـــﯿﻦ ﺑ‪‬ﮔـــﻪدا دﮐﺘـــﯚر ﺧﻮﺳـــﺮهوی ﻋﻪﺑـــﺪو‪‬ھﯽ‬ ‫ﺑﺎﺑـــــﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﻟﻪﺳـــــﻪر ھﻪ‪‬ﮑـــــﻪوﺗﻮوی ﺳﯿﺎﺳـــــﯽ ﺋﻪوﮐﺎﺗـــــﻪی ﺋ‪‬ـــــﺮان و ﮐﻮردﺳـــــﺘﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸـــــﮑﻪش ﮐـــــﺮد‪ ،‬ﻟـــــﻪ‬ ‫ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﮐﻪﯾـــﺪا ﺋﺎﻣـــﺎژهی ﺑـــﻪوهﮐﺮد ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ـــﺮان وهک ﻧﯿـــﻮه ﮐﯚﻟﯚﻟﯚﻧﯿﮑـــﻪد ﻧﺎﺳـــﺎﻧﺪ ﮐـــﻪ ﻟـــﻪژ‪‬ﺮ دهﺳـــﺘﻪ‪‬ﺗﯽ روس‬ ‫و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰهﮐـــﺎن داﺑـــﻮوه‪ .‬دواﺗـــﺮ ﭼﻪﻧـــﺪ ﺑـــﻪڕ‪‬ﺰ‪‬ﮏ راو ﺳـــﻪرﻧﺠﯽ ﺧﯚﯾـــﺎن ﺧﺴـــﺘﻪ روو‪ ،‬ﻟﻪواﻧـــﻪش ﮐـــﺎک ر‪‬ﮑـــﺎر‬ ‫ﺋﻪﺣﻤـــﻪد ﺑـــﻪﻧﺎوی ﺣﺰﺑـــﯽ رزﮔـــﺎری و ﭘـــﺎرﺗﯽ ﺳـــﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎﻧﻪوه ﭘـــﻪﯾﺎﻣﯽ دهﺳﺘﺨﯚﺷـــﯽ ﭘ‪‬ﺸـــﻜﻪش ﺑـــﻪ‬ ‫ر‪‬ﮑﺨــــﻪراﻧﯽ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴــــﻪﮐﻪ ﮐــــﺮد‪ ،‬دواﺗــــﺮ ﮐﻮرﺗــــﻪ ﺑﺎﺳــــ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑــــﯚﻣ‪‬ﻨﺘﯽ ﻟــــﻪ ﻟﻪﺋــــﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟ‪‬ﮑﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾــــﻪﮐﯽ‬ ‫ﻣﻪﯾﺪاﻧﯿـــﺪا ﺑﻪرھـــﻪﻣﯽ ھ‪‬ﻨـــﺎﺑﻮو ﭘ‪‬ﺸـــﻜﻪش ﺑـــﻪ ﺋﺎﻣـــﺎدهﺑﻮوان ﮐـــﺮد‪ .‬دواﺗـــﺮ ر‪‬ـــﺰدار ﮐـــﺎک ﻋـــﺎرف ﺑﺎوهﺟـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑــــﻪﻧﺎوی ﭘــــﺎرﺗﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺳــــﺘﯽ ﮐﻮردﺳــــﺘﺎﻧﻪوه دهﺳﺘﺨﯚﺷــــﯽ ﻟــــﻪ ر‪‬ﮑﺨــــﻪراﻧﯽ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴــــﻪﮐﻪ ﮐــــﺮد‪ ،‬ھــــﻪروهھــــﺎ‬ ‫ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﺑﻪﺳﻮودی ﺧﺴﺘﻪﺑﻪردهم ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺪا ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴﻪﮐﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎری دا ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﮐـــــﯚﻧﻔﺮاﻧﺲ راﭘـــــﻪڕﯾﻨﯽ ﺳـــــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــــﺎی ﺷـــــﮑﺎک ﺑـــــﻪ ﺳـــــﻪرهﺗﺎی ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـــــﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗـــــﻪوهﯾﯽ ﮐـــــﻮرد ﻟـــــﻪ‬ ‫رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ وهدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ دهزاﻧ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﮐـــﯚﻧﻔﺮاﻧﺲ ﭘ‪‬وﭘﺎﮔﻪﻧـــﺪهی دوژﻣﻨﮑﺎراﻧـــﻪی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـــﺪار ﺑـــﻪو راﭘﻪڕﯾﻨـــﻪوه ﮐـــﻪ ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎش ﺑﻪردهواﻣـــﻪ ﺑـــﻪ دژاﯾـــﻪﺗﯽ ﺋﺎﺷـــﮑﺮا ﻟﻪﮔـــﻪڵ ﺑﺰوﺗﻨـــﻪوهی ﻧﻪﺗـــﻪوهﯾﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑـــﻪ‬ ‫ﺣﯿﺴﺎب د‪‬ﻨ‪ ،‬ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو ﺑ‪‬واﯾﻪش داﯾﻪ ﮐﻪ ﺋﻪو ﭘ‪‬وﭘﺎﮔﻪﻧﺪاﻧﻪ ھﯿﭻ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪ راﺳﺘﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺟﻪوھﻪری ﺋﻪو ﺑﺰاﭬﻪوه ﻧﯿﻪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺋــﻪم ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴــﻪ ﯾﻪﮐــﻪم ھــﻪﻧﮕﺎوه ﺑــﯚ راﺳــﺘﮑﺮدﻧﻪوهی ﺋــﻪو ﮐ‪‬ﻤﺎﺳــﯿﺎﻧﻪی ﮐــﻪ دهرھــﻪق ﺑــﻪ ﻣ‪‬ــﮋووی ﮐﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑﺰووﺗﻨــﻪوهی ﺳــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏــﺎی ﺷــﻜﺎک ﮐــﺮاوه‪ ،‬ﻟــﻪ ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﺑــﻪ‬ ‫دواوه ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دهزاﻧ‪ ‬ﮐﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهو ﺳﯿﻤﯿﻨﺎری ﻟﻪم ﭼﻪﺷﻨﻪ ﻟﻪ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﻟﻪ دهرهوه زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻪ ر‪‬ﻮهﺑﭽﻦ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪91 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 91‬‬

‫‪ -4‬ﺑﺎس و ﮔﻔﺘﯚﮔﯚﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺲ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﮐﺘ‪‬ﺒ‪‬ﮑﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ راﭘﻪڕﯾﻨﯽ ﺳﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏﺎ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﻪﻧﺴﺘﯿﺘﯚی ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺮوﮐﺴﻠﻪوه ﭼﺎپ و ﺑ‪‬وﺑﮑﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﺑﻪ دروﺷﻤﯽ ﻣﻦ ﺳﻤﮑﯚی ﺷﮑﺎﮐﻢ‪ ،‬ﮐﻮرداﯾﻪﺗﯽ ﻧﻪﺑ‪ ‬ﻧﺎﮐﻪم‪ ،‬ھﻪو‪‬ﺒﺪرێ ﻟﻪوهﺑﻪدواوه ﺟﻪوھﻪری ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯽ ﺋﻪم ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﯾﻪ زﯾﺎﺗﺮ روون ﺑﮑﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﺟ‪‬ﮕـــﻪی ﺋﺎﻣﺎژهﯾـــﻪ ﮐـــﻪ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴـــﻪﮐﻪ ﻟﻪﻻﯾـــﻪن ﺋﻪﻧﺴـــﺘﯿﺘﯚی ﮐـــﻮردی ﻟـــﻪ ﺑﺮۆﮐﺴـــﻞ و ﺑـــﻪھﺎوﮐﺎری ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـــﻪی ﺳـــﻤﺎﯾﻞ ﺋﺎﻏـــﺎی ﺷـــﮑﺎک و ﯾـــﻪﮐ‪‬ﺘﯽ ﻻوان و ﯾـــﻪﮐ‪‬ﺘﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـــﺪﮐﺎراﻧﯽ‬ ‫دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪوه ر‪‬ﮑﺨﺮاﺑﻮو‪.‬‬ ‫ﭘﻪﯾﺎﻣﻨ‪‬ﺮی ﻣﺎ‪‬ﭙﻪڕی ﺋﺎ‪‬‬ ‫‪10‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2007‬‬ ‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺳﻤﮑﻮ )‪(Ismail Agha Simko‬‬ ‫اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﺷـــﮑﺎک ﻣﻠﻘــﺐ ﺑـــﻪ ﺳــﺮدار ﻧﺼـــﺮت‪ ،‬ﻓﺮزﻧــﺪ ﻣﺤﻤـــﺪآﻗﺎ و ﻧــﻮة ﻋﻠﯽﺧـــﺎن ﺷــﮑﺎک ﻣﻌـــﺮوف ﺑــﻪ ﺳـــﻤﮑﻮ و ﻣﺸــﮫﻮر ﺑـــﻪ ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑـــﻮد‪ .‬ﺳــﻤﮑﻮ در ﻟﮫﺠـــﺔ ﺷــﮑﺎک‪ ،‬ﻣـــﺄﺧﻮذ از‬ ‫اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ اﺳـــﺖ و اﯾـــﻦ اﯾـــﻞ‪ ،‬اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ را ﺑﯿﺸـــﺘﺮ ﺳـــﻤﮑﻮ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨـــﺪ‪ ،‬ﮐـــﻪ در ﻓﺎرﺳـــﯽ ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺧﻮاﻧـــﺪه ﻣﯽﺷـــﻮد‪ .‬ﺳـــﻤﮑﻮ ﭘـــﺲ از ﮐﺸـــﺘﻪ ﺷـــﺪن ﺑـــﺮادرش ﺟﻌﻔﺮآﻗـــﺎ‪ ،‬ﺑـــﻪ ﺣﮑـــﻢ واﻟـــﯽ‬ ‫آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن )ﻧﻈﺎماﻟﺴـــﻠﻄﻨﻪ ﻣــــﺎﻓﯽ( در ‪1323‬ق ﺑـــﻪ رﯾﺎﺳــــﺖ اﯾـــﻞ ﺷــــﮑﺎک رﺳـــﯿﺪ‪ .‬اﯾــــﻦ اﯾـــﻞ از دو ﻃﺎﯾﻔــــﺔ اﺻـــﻠﯽ ﻋﺒــــﺪوی و ﮐـــﺎردار ﺗﺸــــﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷـــﻮد ﮐــــﻪ در ﺣـــﻮزة ﻏﺮﺑــــﯽ‬ ‫درﯾﺎﭼﺔ اورﻣﯿﻪ ـ ﺑﯿﻦ اورﻣﯿﻪ و ﺳﻠﻤﺎس ـ ﺳﮑﻮﻧﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳـــﻤﮑﻮ ﻧﺨﺴـــﺖ در ﺳـــﺎﻟﮫﺎی ﻣﻘـــﺎرن ﺑـــﺎ ﻧﮫﻀـــﺖ ﻣﺸـــﺮوﻃﻪ و آﺷـــﻮب ﺣﺎﺻـــﻞ از ﺗﺠـــﺎوزات ﻣـــﺮزی ﻋﺜﻤﺎﻧﯿﮫـــﺎ‪ ،‬در ‪1325‬ق ﺑـــﺎ ﺗﺎﺧـــﺖ و ﺗـــﺎز در ﺳـــﻠﻤﺎس و ﻧـــﻮاﺣﯽ ﻣﺠـــﺎور آن‪ ،‬ﻧـــﺎم‬ ‫ﮔﺸـــﻮد‪ .‬در ﻣﺮاﺣـــﻞ ﺑﻌـــﺪ ﮐـــﻪ ﺑـــﺎ اﺷـــﻐﺎل ﻧﻈـــﺎﻣﯽ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﺑـــﻪ دﺳـــﺖ روﺳـــﯿﻪ ﺗـــﺰاری و اﻗﺘـــﺪار ﻓﺰاﯾﻨـــﺪة روﺳـــﮫﺎ در اﯾـــﻦ ﺣـــﻮزه ﺗـــﻮأم ﺷـــﺪ‪ ،‬او در ﻣﻘـــﺎم ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪة ﯾـــﮏ ﻧﯿـــﺮوی‬ ‫ﻣــﺮزی در ﺳــﻠﻤﺎس‪ ،‬ﺗﺤــﺖ ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﻣﺤﻠــﯽ روﺳــﯿﻪ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬اﯾــﻦ روﯾــﻪ‪ ،‬ﯾﻌﻨــﯽ ھﻤﺮاھــﯽ ﺑــﺎ ﺧﻂﻣﺸــﯽ ﻣﺤﻠــﯽ روﺳــﯿﻪ ﺗــﺎ ﭘﯿﺶآﻣــﺪ اﻧﻘــﻼب ‪1917‬م ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷــﯽ‬ ‫اﻗﺘــﺪار روﺳــﮫﺎ ﻣﻨﺠــﺮ ﺷــﺪ‪ ،‬اداﻣــﻪ ﯾﺎﻓــﺖ‪ .‬در ﺧــﻼء ﻧﺎﺷــﯽ از ﻋﻘﺐﻧﺸــﯿﻨﯽ ﻗــﻮای روﺳــﯿﻪ از اﯾــﺮان‪ ،‬ﭘــﺎرهای از ﮔﺮوھﮫــﺎی ﻣﺤﻠــﯽ ـ از ﺟﻤﻠــﻪ ﻣﮫــﺎﺟﺮان ﻣﺴــﯿﺤﯽ و ﮐﺮدھــﺎی ﻏــﺮب‬ ‫اورﻣﯿﻪ ﮐﻪ اﯾﻨﮏ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ﺳﻤﮑﻮ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ـ در ﺗﺪارک ﺗﻮﺳﻌﺔ داﻣﻨﺔ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در آﻏـــﺎز ﺑـــﯿﻦ اﯾـــﻦ دو ﺣ ﺮﮐـــﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨـــﯽ ﻗـــﺪرت ﻃﻠﺒـــﯽ ﻣﮫـــﺎﺟﺮان ﻣﺴـــﯿﺤﯽ از ﯾـــﮏ ﺳـــﻮ و اﻓـــﺰاﯾﺶ اﻗﺘـــﺪار ﮐﺮدھـــﺎ از ﺳـــﻮی دﯾﮕـــﺮ ﮐـــﻪ ﺑـــﺎ ھـــﺮج و ﻣـــﺮج ﻓﺰاﯾﻨـــﺪه در ﮐـــﻞ آن ﺣـــﻮزه‬ ‫ﺗـــﻮأم ﺷـــﺪ‪ ،‬ﺗﻨـــﺎﻓﺮی ﺑـــﻪ ﭼﺸـــﻢ ﻧﻤﯽآﻣـــﺪ‪ .‬ﺗﺸـــﮑﯿﻼت ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧـــﺪه از ﻣﺘﻔﻘـــﯿﻦ ﺿـــﻤﻦ ﺗﺴـــﻠﯿﻢ و ﺗﺠﮫﯿـــﺰ ﻣﮫـــﺎﺟﺮان ﻣﺴـــﯿﺤﯽ و ﺑـــﻮﯾﮋه ﻃﻮاﯾـــﻒ ﺟﻠـــﻮ آﺷـــﻮری ﺑـــﺮای ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﻧﯿﺮوﯾـــﯽ در‬ ‫ﺟﮫــﺖ ﺣﻔــﻆ ﺧﻄــﻮط دﻓــﺎﻋﯽ در ﻗﺒــﺎل ﻗــﻮای ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑــﺎ ﺳــﻤﮑﻮ و ﻗــﻮای ﺗﺤــﺖ ﻓﺮﻣــﺎن او ﻧﯿــﺰ ھﻤــﺎن ﻣﻨﺎﺳــﺒﺎت ﭘﯿﺸــﯿﻦ را ﺣﻔــﻆ ﮐﺮدﻧــﺪ‪ .‬ﺗــﺎ آن ﮐــﻪ در ﺧــﻼل ﻣﻼﻗــﺎﺗﯽ ﮐــﻪ‬ ‫در ﺟﻤﺎدیاﻟﺜـــﺎﻧﯽ ‪ 1336‬ﺑـــﯿﻦ ﺑﻨﯿـــﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎرﺷـــﯿﻤﻮن‪ ،‬ﭘﯿﺸـــﻮای دﯾﻨـــﯽ و ﻋﺮﻓـــﯽ آﺷـــﻮرﯾﮫﺎ و ﺳـــﻤﮑﻮ در ﮐﮫﻨـــﻪ ﺷـــﮫﺮ ﺳـــﻠﻤﺎس ﺻـــﻮرت ﮔﺮﻓـــﺖ‪ ،‬ﻣﺎرﺷـــﯿﻤﻮن و ھﻤﺮاھـــﺎﻧﺶ ﺑـــﻪ ﻧﺎﮔـــﺎه‬ ‫ھﺪف ﺣﻤﻠﺔ ﮐﺮدھﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘــﯽ اﯾــﻦ واﻗﻌــﻪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ ﻣﺎرﺷــﯿﻤﻮن ﻣﻨﺠــﺮ ﺷــﺪ در ﺣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ ﺳــﻤﮑﻮ و ﻧﯿﺮوھــﺎی ھــﻮادار او ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﺧــﻮی ﻋﻘــﺐ ﻧﺸﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳــﻠﻤﺎس و اورﻣﯿــﻪ و ﺑﺴــﯿﺎری از روﺳــﺘﺎھﺎی‬ ‫اﻃـــﺮاف آن در آﺗـــﺶ اﻧﺘﻘـــﺎمﺟﻮﯾﯽ ﻣﺴـــﯿﺤﯿﺎن ﺳـــﻮﺧﺖ‪ .‬ﺑـــﺎ آن ﮐـــﻪ ﭘـــﺎرهای از ﻣﻨـــﺎﺑﻊ آﺷـــﻮری‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣـــﺎت ﻣﺤﻠـــﯽ اﯾـــﺮان از ﺟﻤﻠـــﻪ ﺗﺸـــﮑﯿﻼت وﻻﯾﺘﻌﮫـــﺪ را در ﺗﺒﺮﯾـــﺰ زﻣﯿﻨﻪﺳـــﺎز اﯾـــﻦ‬ ‫دﺳﯿﺴــﻪ و ﻣﺤـــﺮک ﻗﺘــﻞ ﻣﺎرﺷـــﯿﻤﻮن داﻧﺴــﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻨـــﺎﺑﻊ اﯾﺮاﻧــﯽ‪ ،‬ﺳـــﻨﺪی دال ﺑــﺮ ﺗﺄﯾﯿـــﺪ اﯾــﻦ اﻣـــﺮ و اﺻــﻮﻻ ھﻤﺮاھـــﯽ اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ ﺑــﺎ ﻣﻘﺎﻣـــﺎت ﺣﮑــﻮﻣﺘﯽ در اﯾـــﻦ دوره دﯾـــﺪه‬ ‫ﻧﻤﯽﺷـــﻮد‪ .‬در واﻗـــﻊ در اﯾـــﻦ ﻣﻘﻄـــﻊ ﺑـــﺎ ﺗﻮﺟـــﻪ ﺑـــﻪ رﻧـــﮓ ﺑـــﺎﺧﺘﻦ ﺗﻼﺷـــﮫﺎی ﻧﻤﺎﯾﻨـــﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔﻘـــﯿﻦ ﺑـــﺮای ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﻧﯿﺮوﯾـــﯽ ﻣﺤﻠـــﯽ ﺑـــﺮای ﭘـــﺮ ﮐـــﺮدن ﺟـــﺎی ﺧـــﺎﻟﯽ ﻧﯿﺮوھـــﺎی روﺳـــﯿﻪ و‬ ‫آﻣـــﺎدﮔﯽ ﺗـــﺪرﯾﺠﯽ ﻗـــﻮای ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ ﺑـــﺮای ﭘـــﯿﺶروی ﺑـــﻪ ﺳـــﻮی آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن‪ ،‬دﮔﺮﮔـــﻮﻧﯽ ﭘـــﯿﺶ آﻣـــﺪه در ﺗﻐﯿﯿـــﺮ ﻣﺸـــﯽ اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ را ﻧﯿـــﺰ ﺑﺎﯾـــﺪ در ﭼـــﺎرﭼﻮب ﭼﻨـــﯿﻦ ﺗﺤـــﻮﻻﺗﯽ‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ ﭘــﯿﺶروی ﻗـــﻮای ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ و اﺳـــﺘﻘﺮار آﻧــﺎن در اورﻣﯿـــﻪ در اواﺧــﺮ ﺷـــﻮال ‪ 1336‬ﮐــﻪ ﺑـــﻪ ھﺰﯾﻤــﺖ ﻗـــﻮای ﻣﺴــﯿﺤﯿﺎن و ﻋﻘﺐﻧﺸـــﯿﻨﯽ ﺑﻘﺎﯾــﺎی آﻧـــﺎن ﺑــﻪ ﺳـــﻤﺖ ھﻤــﺪان و ﮐﺮﻣﺎﻧﺸـــﺎه‬ ‫ﻣﻨﺠــﺮ ﮔﺸــﺖ‪ ،‬ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ﻧﯿــﺰ ﺑــﻪ ﭼﮫﺮﯾــﻖ ﺑﺎزﮔﺸــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﺧﺎﺗﻤــﺔ ﺟﻨــﮓ اول ﺟﮫــﺎﻧﯽ در ﺻــﻔﺮ ‪ 1337‬ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﺮاﺟﻌــﺖ ﻧﯿﺮوھــﺎی ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ از ﺧــﺎک اﯾــﺮان ﻣﻨﺘﮫــﯽ ﮔﺮدﯾــﺪ و ھﻤﭽﻨــﯿﻦ‬ ‫ﺑـــﺎ ﺗﻮﺟـــﻪ ﺑـــﻪ ﻧـــﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﻘﺎﻣـــﺎت ﮐﺸـــﻮر در اﻋـــﺎدة ﻧﻈـــﺎم ﻣﻨﻄﻘـــﻪ‪ ،‬ﻋﺮﺻـــﻪ ﺑـــﺮ اﻗﺘـــﺪار ﻓﺰاﯾﻨـــﺪه ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﮔﺸـــﻮده ﺷـــﺪ‪ .‬از اﯾـــﻦ ﻣﺮﺣﻠـــﻪ ﺑـــﻪ ﺑﻌـــﺪ‪ ،‬ﻋﻠـــﯽرﻏﻢ اﺗﺨـــﺎذ آﻣﯿـــﺰهای از‬ ‫روﺷـــﮫﺎی ﻣﺴـــﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰ ﭼـــﻮن ﻣـــﺬاﮐﺮه و ﻣﺼـــﺎﻟﺤﻪ‪ ،‬و ﻏﯿﺮﻣﺴـــﺎﻟﻤﺖ آﻣﯿـــﺰ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﻋﻤﻠﯿـــﺎت ﻧﺴـــﺒﺘﺎ ﻣﻮﻓـــﻖ ﻗـــﻮای ﻗـــﺰاق در ﺟﻤﺎدیاﻟﺜـــﺎﻧﯽ ‪ 1338‬ﺑـــﺮ ﺿـــﺪ او ﮐـــﻪ در آﺳـــﺘﺎﻧﺔ ﻣﻮﻓﻘﯿـــﺖ‬ ‫ﻧﮫﺎﯾﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎزاﯾﺴﺘﺎد‪ ،‬ﻗﻮای اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﯿﺮوی ﺑﻼﻣﻨﺎزع ﻣﻨﻄﻘﻪای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫او در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻃﻮاﯾﻒ ﺷﮑﺎک‪ ،‬ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از دﯾﮕﺮ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﮐﺮد آن ﺣﺪود را ﻧﯿﺰ در زﻣﺮة ھﻮاداران ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪92 :‬‬

‫‪Page : 92‬‬

‫در رﺑﯿﻊاﻟﺜـــﺎﻧﯽ ‪ 1339‬ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑـــﺎ اﺳـــﺘﻔﺎده از اﺧﺘﻼﻓـــﺎت ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﻣﯿـــﺎن دﺳـــﺘﻪھﺎی‬ ‫ﺷــﮫﺮی ـ ﺑﻨــﺎ ﺑــﻪ دﻋــﻮت ﯾﮑــﯽ از اﯾــﻦ ﮔﺮوھﮫــﺎ زﻣــﺎم اورﻣﯿــﻪ را ﻧﯿــﺰ در دﺳــﺖ ﮔﺮﻓــﺖ‪.‬‬ ‫ﺑــﺎ اﯾـــﻦ دﮔﺮﮔـــﻮﻧﯽ ﮐــﻪ از ﻟﺤـــﺎظ ﻗﺘـــﻞ و ﻏـــﺎرت‪ ،‬ﺑــﺮای ﺳـــﺎﮐﻨﺎن ﺷـــﮫﺮ و روﺳـــﺘﺎھﺎی‬ ‫اﻃــــﺮاف آن‪ ،‬از دورة ﺣﮑﻤﺮواﯾــــﯽ ﻣﺴــــﯿﺤﯿﺎن در ادوار ﮔﺬﺷــــﺘﻪ ھــــﯿﭻ ﮐــــﻢ ﻧﺪاﺷــــﺖ‪،‬‬ ‫اﻗﺘـــﺪار ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑـــﻪ اوج رﺳـــﯿﺪ‪ .‬ﭼﻨـــﺪی ﺑﻌـــﺪ در رأس ﻧﯿﺮوﯾـــﯽ ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﺖ ﺟﻨـــﻮب‬ ‫ﺷـــﺘﺎﻓﺖ و در اواﺳـــﻂ ﻣﮫـــﺮ ‪ ،1300‬ﺳـــﺎوﺟﺒﻼغ )ﻣﮫﺎﺑـــﺎد( را ﺑـــﻪ ﺗﺼـــﺮف درآورد و در‬ ‫ﺳــﺎﯾﺮ ﺟﺒﮫــﻪھﺎی ﺟﻨــﮓ ﻧﯿــﺰ ﭼﻨــﺪﯾﻦ ﺣﻤﻠــﺔ ﻧﯿﺮوھــﺎی دوﻟﺘــﯽ را دﻓــﻊ ﮐــﺮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠــﻪ‬ ‫در ﻗﺰﻟﺠـــﻪ )دی ‪ (1300‬و ﻣﯿﺎﻧـــﺪوآب )ﺗﯿـــﺮ ‪ (1301‬ﮐـــﻪ ﺑـــﺎ ﺿـــﺎﯾﻌﺎت ﺳـــﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑـــﺮ‬ ‫ﻗﻮای دوﻟﺘﯽ ﺗﻮأم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اﯾـــﻦ ﻣﯿـــﺎن ﺑـــﺎ ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﻗﺸـــﻮن ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸـــﮑﻞ اﯾـــﺮان ﺗﺤـــﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳـــﺘﯽ رﺿـــﺎﺧﺎن‬ ‫ﺳـــﺮدار ﺳـــﭙﻪ و ھﻤﭽﻨـــﯿﻦ ﻓﺮاﻏـــﺖ ﻧﺴـــﺒﯽ اﯾـــﻦ ﻧﯿـــﺮوی ﺟﺪﯾـــﺪ از ﺗﺤـــﻮﻻت ﮔـــﯿﻼن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪ اﻗـــﺪاﻣﺎت ﺟـــﺎری ﺑـــﺮای ﭘﺎﯾـــﺎن دادن ﺑـــﻪ ﻏﺎﺋﻠـــﻪ ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺻـــﻮرت ﻣﻨﺴـــﺠﻤﯽ ﯾﺎﻓـــﺖ؛ در‬ ‫ﺗـــﺪارک زﻣﯿﻨـــﻪھﺎی ﺳﯿﺎﺳـــﯽ اﯾـــﻦ اﻣـــﺮ‪ ،‬دوﻟـــﺖ ﺑـــﺮای ﻣﺘﻘﺎﻋـــﺪ ﺳـــﺎﺧﺘﻦ ﻣﻠﯿـــﻮن ﺗـــﺮک ـ ﺗﺸـــﮑﯿﻼت ﻣﺼـــﻄﻔﯽ ﮐﻤـــﺎل در آﻧﮑـــﺎرا ـ ﺑـــﻪ ﺳـــﻠﺐ ﺣﻤﺎﯾـــﺖ از ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ‪ ،‬ھﯿﺌﺘـــﯽ را ﺗﺤـــﺖ‬ ‫ﺳﺮﭘﺮﺳــﺘﯽ ﻣﻤﺘﺎزاﻟﺪوﻟــﻪ ﺑــﻪ ﺗﺮﮐﯿــﻪ رواﻧــﻪ ﮐــﺮد‪ .‬ھﻢزﻣــﺎن ﺑــﺎ ﺗﻮاﻓــﻖ ﺗﮫــﺮان و آﻧﮑــﺎرا در اﯾــﻦ زﻣﯿﻨــﻪ ﺗﺠﺪﯾــﺪ ﺳــﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺮوھــﺎی ﻣﻮﺟــﻮد و اﺳــﺘﻘﺮار واﺣــﺪھﺎی ﻧﻈــﺎﻣﯽ اﻋﺰاﻣــﯽ‬ ‫در ﺟﺒﮫـــﻪ ﺟﻨـــﮓ ﻋﻠﯿـــﻪ ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ‪ ،‬ﮐـــﻪ اﯾﻨـــﮏ ﺗﺤـــﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪھﯽ اﻣﺎناﻟﻠـــﻪ ﻣﯿـــﺮزا ﺟﮫﺎﻧﺒـــﺎﻧﯽ )ﺳـــﺮﺗﯿﭗ( ﻗـــﺮار داﺷـــﺖ‪ ،‬ﺻـــﻮرﺗﯽ ﻧﮫـــﺎﯾﯽ ﺑـــﻪ ﺧـــﻮد ﮔﺮﻓـــﺖ و در اواﺳـــﻂ ﻣـــﺮداد ‪1301‬‬ ‫ﺣﻤﻠﺔ ﻧﯿﺮوھﺎی دوﻟﺘﯽ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣــﺎﻟﯽ ﮐـــﻪ ﺑﺨـــﺶ اﺻــﻠﯽ ﻧﯿﺮوھـــﺎی دوﻟﺘـــﯽ در ﺷـــﺮﻓﺨﺎﻧﻪ ﺗﻤﺮﮐــﺰ ﯾﺎﻓﺘـــﻪ ﺑـــﻮد و ﻧﯿﺮوھــﺎﯾﯽ ﻧﯿـــﺰ در ﺳـــﻤﺖ ﺧـــﻮی در ﺷــﻤﺎل و ﻣﯿﺎﻧـــﺪوآب در ﺟﻨـــﻮب ﻣﺴــﺘﻘﺮ ﺷـــﺪه ﺑﻮدﻧـــﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻠـــﺔ‬ ‫اﺻـــﻠﯽ در ‪ 12‬ﺗﯿـــﺮ در ﺟﮫـــﺖ ﻃﺴـــﻮج آﻏـــﺎز ﺷـــﺪ و ﺑـــﻪ رﻏـــﻢ ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ اوﻟﯿـــﺔ ﮐﺮدھـــﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺮوھـــﺎی دوﻟﺘـــﯽ ﺑـــﻪ‬ ‫ﺗـــﺪرﯾﺞ ﭘـــﯿﺶ رﻓﺘـــﻪ و ﺑـــﺎ ﺗﺼـــﺮف دﯾﻠﻤﻘـــﺎن در ‪ 18‬ﺗﯿـــﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﻗـــﻮای ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ را در ھـــﻢ ﺷﮑﺴـــﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨـــﺪ‬ ‫روز ﺑﻌــﺪ در ‪ 21‬ﺗﯿــﺮ ﻧﯿــﺰ ﺑــﺎ ﺗﺼــﺮف ﭼﮫﺮﯾــﻖ ـ ﭘﺎﯾﮕــﺎه اﺻــﻠﯽ اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ـ ﺟﻨــﮓ ﺑــﻪ ﭘﺎﯾــﺎن‬ ‫ﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣـــﺎﻟﯽ ﮐـــﻪ ﺑـــﺎ اﻋـــﺎدة اﻧﺘﻈـــﺎم در اورﻣﯿـــﻪ و ﺳـــﻠﻤﺎس و ﻣﻀـــﺎﻓﺎت ﺑـــﻪ ﯾـــﮏ دوره ﺗﻘﺮﯾﺒـــﺎ ده ﺳـــﺎﻟﻪ از ﻗﺘـــﻞ‬ ‫و ﻏـــﺎرت و آﺷـــﻮب ﺧﺎﺗﻤـــﻪ داده ﺷـــﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧـــﺪه ﻗـــﻮای ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ )ﺣـــﺪود ھـــﺰار ﻧﻔـــﺮ( ﮐـــﻪ در ارﺗﻔﺎﻋـــﺎت واﻗـــﻊ‬ ‫در ﺳـــﺮﺣﺪات اﯾـــﺮان و ﺗﺮﮐﯿـــﻪ‪ ،‬ﺗﺤـــﺖ ﺗﻌﻘﯿـــﺐ ﻗـــﻮای دوﻟﺘـــﯽ ﻗـــﺮار داﺷـــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـــﺎﻻﺧﺮه در ﺟﺮﯾـــﺎن ﯾـــﮏ درﮔﯿـــﺮی‬ ‫ﺑﺎ ﻧﯿﺮوھﺎی ﻣﺮزی ﺗﺮﮐﯿﻪ در ﻣﮫﺮ ‪ 1301‬ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪه و ﺳﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﺮاق رﻓﺖ‪.‬‬ ‫از اﯾــــﻦ ﭘــــﺲ ﺑــــﻪ ﻣــــﺪت ﭼﻨــــﺪ ﺳــــﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮫــــﺎی ﺳــــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑﯿﺸــــﺘﺮ ﺗﺤﺖاﻟﺸــــﻌﺎع ﺗﺤــــﻮﻻت ﺟــــﺎری در ﻣﻨــــﺎﻃﻖ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺸـــﯿﻦ ﻋـــﺮاق و ﺗﺮﮐﯿـــﻪ ﻗـــﺮار داﺷـــﺖ ﺗـــﺎ رﺧـــﺪادھﺎی اﯾـــﺮان؛ در اﯾـــﻦ ﺳـــﺎﻟﮫﺎ ﺗـــﺎ روﺷـــﻦ ﺷـــﺪن ﺗﮑﻠﯿـــﻒ‬ ‫ﻣﺎﻟﮑﯿـــﺖ ﻣﻮﺻـــﻞ‪ ،‬ﺗﺮﮐﮫـــﺎ از ﯾـــﮏ ﺳـــﻮ و ﻣﻘﺎﻣـــﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ ﻣﺴـــﺘﻘﺮ در ﺑﻐـــﺪاد از ﺳـــﻮی دﯾﮕـــﺮ ﺳـــﻌﯽ داﺷـــﺘﻨﺪ ﮐـــﻪ‬ ‫ﺑـــﺎ ﺣﻤﺎﯾـــﺖ از ﮔﺮوھـــﯽ از ﮐﺮدھـــﺎی ﻣﻨﻄﻘـــﻪ‪ ،‬ﺗﻼﺷـــﮫﺎی ﻃـــﺮف دﯾﮕـــﺮ را ﺑـــﺮای ﭼﯿﺮﮔـــﯽ ﺑـــﺮ اﯾـــﻦ ﺣـــﻮزه ﺧﻨﺜـــﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨـــﺪ‪ .‬ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﻧﯿـــﺰ ﺑـــﺮ آن ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ در ﺟﺮﯾـــﺎن اﯾـــﻦ اﺋﺘﻼﻓﮫـــﺎی زودﮔـــﺬر و ﺳـــﯿﺎل‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕـــﺎھﯽ ﺑـــﺮای ﺧـــﻮد‬ ‫ﺗﺪارک ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘــﺲ از ﺗﻼﺷــﮫﺎﯾﯽ ﭼﻨــﺪ ﺑــﺮای ﻣــﺬاﮐﺮه ﺑــﺎ ﻣﻘﺎﻣــﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴــﯽ ﻋــﺮاق در ﭘــﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴــﺘﺎن ‪ 1301‬ﮐــﻪ ﻇــﺎھﺮا ﺑــﻪ دﻟﯿــﻞ اﻣﺘﻨــﺎع ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﻣﺰﺑــﻮر از ﻣــﺬاﮐﺮه ﺑــﺎ ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑــﻪ ﻧﺘﯿﺠــﻪ‬ ‫ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1302‬ش از ﺣﻀﻮر او در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺮدﻧﺸﯿﻦ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮﮐﮫﺎ و ﺗﻼش آﻧﮫﺎ ﺑﺮای ﺟﻠﺐ ھﻤﺮاھﯽ او ﮔﺰارﺷﮫﺎﯾﯽ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﺷـــﮫﺎی ﻣﻮﺟـــﻮد از ﺗﺤـــﻮﻻت ﻣـــﺮزی در ‪1303‬ش ﻧﯿـــﺰ از ﺗـــﺪاوم ﺣﻀـــﻮر ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ در ﺑﺨﺸـــﮫﺎی ﺟﻨـــﻮﺑﯽ ﻣﺮزھـــﺎی اﯾـــﺮان و ﺗﺮﮐﯿـــﻪ و اداﻣـــﺔ ﻣـــﺬاﮐﺮات ﻣﻘﺎﻣـــﺎت ﺗـــﺮک ﺑـــﺎ او‬ ‫ﺣﮑﺎﯾــﺖ دارﻧــﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤــﺎﻻ ﺑــﻪ ﺗﺒــﻊ اﯾــﻦ رﺧــﺪادھﺎ ﺑــﻮد ﮐــﻪ ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﻧﻈــﺎﻣﯽ اﯾــﺮان ﺑﮫﺘــﺮ آن دﯾﺪﻧــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺗــﺄﻣﯿﻦ داده و او را ﺑــﻪ اﺗﻔــﺎق ھﻤﺮاھــﺎﻧﺶ در اﯾــﺮان ﺗﺤــﺖ‬ ‫ﮐﻨﺘـــﺮل داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ‪ .‬در اواﺳـــﻂ اردﯾﺒﮫﺸـــﺖ ‪ 1304‬ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﭘـــﺲ از ﻣﻼﻗـــﺎت ﺑـــﺎ ﻋﺒﺪاﻟﻠـــﻪ ﺧـــﺎن اﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳـــﺐ در ﮐﮫﻨﻪﺷـــﮫﺮ ﺳـــﻠﻤﺎس ﺑـــﻪ اﺗﻔـــﺎق دوﯾﺴـــﺖ ﺗـــﻦ از اﻋﻀـــﺎی‬ ‫ﺧـــﺎﻧﻮاده و ھﻤﺮاھـــﺎﻧﺶ در ﺻـــﻮﻣﺎی ﺑﺮادوﺳـــﺖ ﻣﺴـــﺘﻘﺮ ﺷـــﺪ و اﻧـــﺪک زﻣـــﺎﻧﯽ ﺑﻌـــﺪ‪ ،‬در اواﺧـــﺮ ﺧـــﺮداد ھﻤـــﺎن ﺳـــﺎل ﻧﯿـــﺰ در ﺧـــﻼل ﺳـــﻔﺮ رﺿـــﺎﺧﺎن ﺳـــﺮدار ﺳـــﭙﻪ ﺑـــﻪ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن‪،‬‬ ‫ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ دﯾﺪار او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪93 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 93‬‬

‫ﺑـــﺎ اﯾـــﻦ ﺣـــﺎل دورة آرام و ﻗـــﺮار ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑـــﻪ درازا ﻧﮑﺸـــﯿﺪ؛ در ﭘـــﺎﯾﯿﺰ ‪1305‬ش‬ ‫در ﺣـــﺎﻟﯽ ﮐـــﻪ دور ﺟﺪﯾـــﺪی از اﺧﺘﻼﻓـــﺎت ﻣـــﺮزی اﯾـــﺮان و ﺗﺮﮐﯿـــﻪ ﺑـــﺮوز ﮐـــﺮده ﺑـــﻮد‬ ‫و ھــﺮ دو‪ ،‬ﻃــﺮف ﻣﻘﺎﺑــﻞ را ﺑــﻪ ﺗﺤﺮﯾــﮏ ﮐﺮدھــﺎ ﺑــﺮ ﺿــﺪ دﯾﮕــﺮی ﻣــﺘﮫﻢ ﻣﯽﮐﺮدﻧــﺪ‪،‬‬ ‫اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ از ﻧـــﻮ وارد ﮐـــﺎر ﺷـــﺪ و در اواﯾـــﻞ ﻣﮫﺮﻣـــﺎه ﺑـــﺎ ﮔﺮوھـــﯽ از اﻓـــﺮادش‬ ‫ﺑـــﻪ ﺷـــﮫﺮ ﺳـــﻠﻤﺎس ﺣﻤﻠـــﻪ ﺑـــﺮد‪ .‬ﻧﻈـــﺮ ﺑـــﻪ ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﭘﺎدﮔـــﺎن ﻧﻈـــﺎﻣﯽ ﺷـــﮫﺮ و اﻗـــﺪام‬ ‫ﺳــﺮﯾﻊ ﻧﯿﺮوھــﺎی اﻋﺰاﻣــﯽ ﺑــﻪ ﺳــﻠﻤﺎس‪ ،‬اﯾــﻦ ﺗــﻼش ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ ﻧﯿــﺰ ﺑــﻪ ﻧﺘﯿﺠــﻪ ﻧﺮﺳــﯿﺪ‬ ‫و ﻧﯿﺮوھـــﺎی دوﻟﺘـــﯽ ﺑـــﻪ ﺳـــﮫﻮﻟﺖ او را ﺗـــﺎ ﻣﺮزھـــﺎی ﺗﺮﮐﯿـــﻪ ﻋﻘـــﺐ راﻧﺪﻧـــﺪ؛ آﻧﭽـــﻪ‬ ‫ﮐــﻪ از ﺳــﻮی ﻣﻘﺎﻣــﺎت اﯾــﺮان ﺑــﻪ ﮐﻮﺗــﺎھﯽ واﺣــﺪھﺎی ﻣــﺮزی ﺗﺮﮐﯿــﻪ در ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮی از‬ ‫اﻓـــﺮاد ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﺗﻌﺒﯿـــﺮ ﺷـــﺪ‪ ،‬ﺑـــﺮای ﻣـــﺪﺗﯽ ﺑـــﺮ ﺗﻨﺸـــﮫﺎی ﻣـــﺮزی و ﺳﯿﺎﺳـــﯽ اﯾـــﺮان و‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﻪ داﻣﻦ زد‪.‬‬ ‫از اﯾـــﻦ ﻣﺮﺣﻠـــﻪ ﺑـــﻪ ﺑﻌـــﺪ ﺑـــﺎ ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ﻣﻨﺎﺳـــﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﺑـــﯿﻦ ﮐﺸـــﻮرھﺎی اﯾـــﺮان و ﺗﺮﮐﯿـــﻪ و ﻋـــﺮاق و ﺑـــﻮﯾﮋه ھﻤﮕﺮاﯾـــﯽ ﺑﯿﺸـــﺘﺮ آﻧﮫـــﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻠـــﻪ ﺑـــﺎ ﺗﺤﺮﮐـــﺎت ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴـــﺘﯽ در‬ ‫ﻣﯿـــﺎن ﮐﺮدھـــﺎ‪ ،‬ﻋﺮﺻـــﻪ ﺑـــﺮ ﺷﻮرﺷـــﯿﺎﻧﯽ ﭼـــﻮن ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ ﮐـــﻪ ﺗـــﺎ ﭘـــﯿﺶ از اﯾـــﻦ ﺑﯿﺸـــﺘﺮ از رﻗﺎﺑـــﺖ ﮐﺸـــﻮرھﺎی ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﺑﮫﺮهﺑـــﺮداری ﻣﯽﮐﺮدﻧـــﺪ‪ ،‬ﺗﻨـــﮓﺗﺮ ﮔﺮدﯾـــﺪ؛ وی در ﺑـــﺪو ﺧـــﺮوج‬ ‫از اﯾــﺮان ﺑــﻪ ﺧــﺎک ﻋــﺮاق‪ ،‬رﻓــﺖ و ﻣــﺪﺗﯽ را در رواﻧــﺪوز ﺑــﻮد‪ .‬در اﯾــﻦ ﺑــﯿﻦ ﺑــﺎ وﺳــﺎﻃﺖ ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﻋــﺮاق ﺑــﺎر دﯾﮕــﺮ ﺑــﺮای ﺗــﺄﻣﯿﻦ و ﻣﺮاﺟﻌــﺖ او ﺑــﻪ اﯾــﺮان ﻣــﺬاﮐﺮاﺗﯽ آﻏــﺎز ﺷــﺪ‬ ‫وﻟــﯽ از آﻧﺠــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﮐﺸــﻮر ﺑﺎزﮔﺸــﺖ وی را ﺑــﻪ اﻗﺎﻣــﺖ در ﯾﮑــﯽ از ﻧﻘــﺎط ﻣﺮﮐــﺰی‬ ‫اﯾـــﺮان ﻣﻨـــﻮط ﮐـــﺮده ﺑﻮدﻧـــﺪ و ﺳـــﻤﯿﺘﻘﻮ اﯾـــﻦ ﺷـــﺮط را ﻧﻤﯽﭘـــﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣـــﺬاﮐﺮات ﻣﺰﺑـــﻮر ﺑـــﻪ‬ ‫ﺟــﺎﯾﯽ ﻧﺮﺳــﯿﺪ و ﺑــﺎ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻓﺸــﺎر اﯾــﺮان ﺑــﻪ ﻣﻘﺎﻣــﺎت ﻋــﺮاق ﺑــﺮای اﺳــﺘﺮداد او‪ ،‬ﺳــﻤﯿﺘﻘﻮ‬ ‫از ﻧـــﻮ در ﻧﻘـــﺎط ﻣـــﺮزی ﺗﺮﮐﯿـــﻪ و ﻋـــﺮاق‪ ،‬از ﺟﻤﻠـــﻪ ﻣـــﺪت زﻣـــﺎﻧﯽ ھـــﻢ ﻧـــﺰد ﺷـــﯿﺦ اﺣﻤـــﺪ‬ ‫ﺑــﺎرزاﻧﯽ‪ ،‬ﺳــﺮﮔﺮدان ﺷـــﺪ‪ .‬در اواﺧــﺮ ﺗﯿـــﺮ ‪ 1309‬ﺑــﺎ ﮔﺮوھــﯽ از اﻓـــﺮادش وارد اﺷــﻨﻮﯾﻪ ﺷـــﺪ‬ ‫و در ﺣﯿﻦ ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬در ‪ 27‬ﺗﯿﺮ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠــــﺎ ﮐــــﻪ ﺑﺨــــﺶ ﻣﮫﻤــــﯽ از دوران ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮫــــﺎی اﺳــــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــــﺎ ﺷــــﮑﺎک )ﺳــــﻤﯿﺘﻘﻮ( ﺑــــﺎ‬ ‫ﺳـــﺮآﻏﺎز ﺗﮑـــﺎﭘﻮی ﻣﻠـــﯽ در ﻣﯿـــﺎن ﮐﺮدھـــﺎ ھﻢزﻣـــﺎن ﺷـــﺪ و در ﺗﺎرﯾﺦﻧﮕـــﺎری ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴـــﺘﯽ‬ ‫ﮐـــﺮد ﻧﯿـــﺰ ﺟﺎﯾﮕـــﺎھﯽ ﺑـــﻪ او اﺧﺘﺼـــﺎص ﯾﺎﻓﺘـــﻪ اﺳـــﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑـــﺮد و ﺟﮫـــﺎنﺑﯿﻨﯽ ﻧـــﺎﻇﺮ ﺑـــﺮ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑـــﺮد او اﺳﺎﺳـــﺎ ﻣـــﺎھﯿﺘﯽ ﻋﺸـــﺎﯾﺮی و ﺳـــﻨﺘﯽ داﺷـــﺖ؛ ھـــﺮ ﭼﻨـــﺪ در اﯾـــﻦ ﻋﺮﺻـــﻪ ﺻـــﺮﻓﺎ‬ ‫ﺳــﻨﺘﯽ ﻧﯿــﺰ ﺑــﻪ دﻟﯿــﻞ ﺑﯽرﺣﻤــﯽ و ﻗﺴــﺎوت ﻓﻮقاﻟﻌــﺎده‪ ،‬در ﻗﯿــﺎس ﺑــﺎ ﺑﺴــﯿﺎری از ﺗﺤﺮﮐــﺎت‬ ‫ﻋﺸﺎﯾﺮی ﻣﺸﺎﺑﻪ آن اﯾﺎم‪ ،‬وﺿﻌﯿﺘﯽ ﯾﮕﺎﻧﻪ و ﺧﺎص داﺷﺖ‪.‬‬

‫رﺿﺎ ﺷﺎه ازﭼﻨﮓ او ﮔﺮﯾﺨﺖ و ﯾﮏ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ از ﺗﺮس او ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴـــﺘﺎن ‪ 1302‬رﺿـــﺎ ﮐـــﻪ آن ﻣﻮﻗـــﻊ رﺋـــﯿﺲ اﻟـــﻮزراء ﺑـــﻮد ﺑـــﺮای ﺑﺎزدﯾـــﺪ از آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن وﮐﺮدﺳـــﺘﺎن رواﻧـــﻪ ﻏـــﺮب ﮐﺸﻮرﺷـــﺪ‪ .‬اوﺿـــﺎع آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن درﻧﺘﯿﺠـــﻪ اﻗـــﺪاﻣﺎت وﻗﻌﺎﻟﯿﺖھـــﺎی‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم اﻣﯿﺮﻟﺸﮑﺮﻋﺒﺪاﻟﻪ ﺧﺎن اﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳﺒﯽ ﺑﺴﯿﺎرﺧﻮب ﺑﻮد‪.‬‬ ‫روﺳــﺎی ﺷﺎھﺴــﻮن ﻗﻠــﻊ وﻗﻤــﻊ‪ ،‬اﻗﺒــﺎل اﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ ﻣــﺎﮐﻮﺋﯽ ازﺑــﯿﻦ رﻓﺘــﻪ‪ ،‬ﮐﺮدھــﺎی ﻣﮫﺎﺑــﺎد ﺳــﺮﮐﻮب ﺷــﺪه ﺑﻮدﻧــﺪ‪ .‬ﻓﻘــﻂ اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﺳــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑــﻪ ﺣــﺎل ﻧــﯿﻢ ﯾــﺎﻏﯽ ﺑــﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧــﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﮑﺮده و در اﻃﺮاف ﺳﻠﻤﺎسﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺷﺮارﺗﯽ ﺑﮑﻨﺪ اﻣﺮار وﻗﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ازﺗﮫـــﺮان ﺗـــﺎ ﺗﺒﺮﯾﺰھﻤـــﻪ ﺟـــﺎ ﻣـــﺮدم ﺑـــﺎ ﺷـــﻮر و ﺷـــﻌﻒ ﻓـــﺮاوان ازرﺋـــﯿﺲ اﻟـــﻮزراء اﺳـــﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮدﻧـــﺪ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻـــﺎ" درﻧﺰدﯾﮑـــﯽ ﺷـــﮫﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰﮐـــﻪ ﻏﻮﻏـــﺎﯾﯽ ﺑﺮﭘـــﺎ ﺑـــﻮد ﺑـــﻪ زﺣﻤـــﺖ از‬ ‫ﺑﺎﺳﻤﻨﺞ‪ -‬ﭼﮫﺎرده ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ -‬ﺗﺎ ﺷﮫﺮﭼﮫﺎرﺳﺎﻋﺖ ﻋﺒﻮراﺗﻮﻣﺒﯿﻞھﺎ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬ ‫رﺿــــﺎ دوﺳــــﻪ روزی درﺗﺒﺮﯾــــﺰ ﻣﺎﻧــــﺪ و ﭘــــﺲ ازﺑﺎزدﯾــــﺪ از ﻣﺮاﮐﺰﻧﻈــــﺎﻣﯽ و اﻧﺠــــﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣــــﻪھﺎﯾﯽ ﮐــــﻪ دراﯾــــﻦ ﺳــــﻔﺮﺑﺮاﯾﺶ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘــــﻪ ﺷــــﺪه ﺑــــﻮد رواﻧــــﻪ ﺑﺎزدﯾــــﺪ ازﺷــــﮫﺮھﺎ و‬ ‫ﭘﺎدﮔﺎنھﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻏﺮب ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪94 :‬‬

‫‪Page : 94‬‬

‫آﻧﻄـــﻮری ﮐـــﻪ ﺧـــﻮدش ﺑـــﺮاﯾﻢ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﮐـــﺮد‪ ،‬ﻗﺎﻓﻠـــﻪ ﻣﺮﮐـــﺐ ﺑـــﻮد از اﺗﻮﻣﺒﯿـــﻞ ﺣﺎﻣـــﻞ رﺿـــﺎ و ده‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﯿـــﻞ ﺣﺎﻣـــﻞ ھﻤﺮاھـــﺎن و دو اﺗﻮﻣﺒﯿـــﻞ اﺳـــﮑﻮرت ﻣﺨﺼـــﻮص ﮐـــﻪ ﻋﺒـــﺎرت از ﺳـــﺮﺑﺎزان ﺗﻌﻠـــﯿﻢ‬ ‫دﯾﺪه و ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــــﺎ اﯾﻨﮑــــﻪ ﺳــــﻌﯽ ﺷــــﺪه ﺑــــﻮد ﺣﺘــــﯽ اﻟﻤﻘــــﺪور ﻧﻈﺎﻣﯿــــﺎن درﺳــــﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ زﯾــــﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷــــﻨﺪ‪ ،‬وﻟــــﯽ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿــﺖ ﻧﺎﺣﯿــﻪ و ﻟــﺰوم ﻣﺮاﻗﺒــﺖ ازﺳــﺎﺧﺘﻤﺎنھﺎ وﻃــﺮق و ﺷــﻮارع و ﺣﻔــﻆ اﻣﻨﯿــﺖ ﻧــﻮاﺣﯽ ﻣــﺮزی‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺳﺮﺑﺎزان دراﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﻧﺰدﯾﮑــﯽ ﺳــﻠﻤﺎس ﯾﮑﺒــﺎره ﭼﺸـــﻤﺎن رﺿــﺎ ﺑــﻪ ﺑـــﯿﺶ ازھــﺰار و ﭘﺎﻧﺼــﺪ ﺗـــﺎ دوھــﺰار ﺳــﻮار ﻣﺴـــﻠﺢ‬ ‫ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ دراﻃﺮاف ﺟﺎده ﺑﻄﻮرﻣﺮﺗﺐ ﺻﻒ ﮐﺸﯿﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﺿﺎ ﺑﻪ ﺧﯿﺎل اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰارھﺴﺘﻨﺪ ازاﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﻣﯽﺷﻮد!‬ ‫ﺳــﺎﯾﺮﯾﻦ ھــﻢ ﺑــﻪ ﺗﺒﻌﯿــﺖ از رﺿــﺎ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞھــﺎی ﺧــﻮد را ﺗــﺮک ﻣﯽﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬رﺿــﺎ ﺑــﻪ ﻃــﺮف ﺳــﻮاران ﻣــﯽرود و وﻗﺘــﯽ ﺟﻠــﻮی آﻧﮫــﺎ ﻣﯽرﺳــﺪ ﯾــﮏ ﻧﻔــﺮ ﭘﯿــﺎده ﮐــﻪ در راس آﻧﮫــﺎ اﯾﺴــﺘﺎده‬ ‫ﺑﻮد ﺟﻠﻮ ﻣﯽآﯾﺪ و اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻟﺸﮑﺮاﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳـــﺒﯽ‪ ،‬ﯾـــﺎ ﻓﺮاﻣـــﻮش ﮐـــﺮده ﺑـــﻮد ﺑـــﻪ ﻋـــﺮض ﺑﺮﺳـــﺎﻧﺪ ﯾـــﺎ ﺗﻌﻤـــﺪا ﻣﯽﺧﻮاﺳـــﺖ ﺳـــﻮرﭘﺮﯾﺰی ﺑـــﺮای رﺿـــﺎ اﯾﺠـــﺎد ﮐـــﺮده ﺑﺎﺷـــﺪ‪ ،‬ﮔـــﺰارش ﻧـــﺪاده ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ در اﯾﻨﺠـــﺎ‬ ‫ﻗﺮاراﺳﺖ اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺳﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ﮐﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﯾﺎﻏﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن وﮐﺮدﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﺷﺮﻓﯿﺎت ﺷﻮد!‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﮔﻮﯾﺎ ﻗﺮارﻧﺒﻮد ﮐﻪ اﯾﻨﮫﻤﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺳﻮارﯾﺎﻏﯽ در وﺳﻂ ﺑﯿﺎﺑﺎن و ﮐﻮھﮫﺎ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ!‬ ‫اﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳـــﺒﯽ ﺟﻠـــﻮ آﻣـــﺪ وﻋـــﺮض ﮐـــﺮد‪ :‬ﻗﺮﺑـــﺎن اﯾﺸـــﺎن اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ ھﺴـــﺘﻨﺪ ﮐـــﻪ ﺑـــﺮای ﻋـــﺮض ﺑﻨـــﺪﮔﯽ وﺧـــﺪﻣﺘﮕﺰاری ﺷـــﺮﻓﯿﺎب ﺷـــﺪه اﺳـــﺖ‪ .‬رﻧـــﮓ و روی » رﺿـــﺎ« ﺑـــﺮ‬ ‫آﻓﺮوﺧﺘــﻪ‪ ،‬آﺛﺎرﻏﻀـــﺐ ﻧﻤﺎﯾــﺎن ﻣﯽﺷـــﻮد‪ ،‬وﻟــﯽ ﺧـــﻮدداری ﻣﻌـــﺮوف »رﺿــﺎ« ﮐـــﻪ ﮔــﺎھﯽ درﻧﮫﺎﯾـــﺖ ﺧﺸــﻢ وﻏﻀـــﺐ ﺧﻨـــﺪه وﻣﮫﺮﺑــﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐـــﺮده وﮔــﺎھﯽ درﻣﻨﺘﮫـــﺎی ﺧﻮﺷــﯽ ﻣﺼـــﻠﺤﺘﺎ ﺧـــﻮد‬ ‫را ﺧﺸـــﻤﮕﯿﻦ ﻧﺸـــﺎن ﻣـــﯽ داد‪ ،‬آﺛﺎرﺧﺸـــﻢ را ﺑﺮﻃـــﺮف ﮐـــﺮده و ﺑـــﺪون اﯾﻨﮑـــﻪ ﺧـــﻮد را ﺑﺒـــﺎزد ﺑـــﻪ ﺳـــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ﺟﻤﻼﺗـــﯽ ﻣﺒﻨـــﯽ ﺑﺮاﯾﻨﮑـــﻪ ﺑﺎﯾـــﺪ ھﻤـــﻪ ﻋﺸـــﺎﯾﺮﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ودرﺻـــﻒ ﻧﻈﺎﻣﯿـــﺎن‬ ‫ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻓﺪاﮐﺎری ﮐﻨﻨﺪ اﯾﺮاد و ﺑﺎ ﻧﮫﺎﯾﺖ ﻋﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻮار و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﻠﻤﺎس رھﺴﭙﺎر ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻟﺸﮑﺮاﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳﺒﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪه‪ ،‬رﻧﮓ و رو ﻣﯽﺑﺎزد! »رﺿﺎ« ھﻢ ازاﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺮوب ﺑﻪ ﺷﮫﺮﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬ ‫درﺟﻠــــﻮی ﺳــــﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ ﺷــــﮫﺮﯾﮏ ﻧﻔﺮﺳــــﻠﻄﺎن( ﺳــــﺮھﻨﮓ) ﻓﺮﻣــــﺎن اﺣﺘﺮاﻣــــﺎت ﻧﻈــــﺎﻣﯽ داده و ﺑــــﺮای ﻋــــﺮض ﮔﺰارﺷــــﯽ ﺑــــﻪ‬ ‫ﻃﺮف ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮐﻞ ﻗﻮا ﻣﯽرود‪.‬‬ ‫رﺿـــﺎ ﮐـــﻪ از وﺿـــﻌﯿﺖ ﺳـــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑـــﺎ آن ﻋـــﺪه زﯾـــﺎد دروﺳـــﻂ ﮐﻮھﮫـــﺎ ﻣﺘـــﻮﺣﺶ ﺷـــﺪه و دﯾـــﺪن ﻋـــﺪه ﻧـــﺎﭼﯿﺰ ﻧﻈـــﺎﻣﯽ درﺷـــﮫﺮ‬ ‫ﺑﯿﺸـــﺘﺮﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸـــﻢ و ﻧﺎرﺿـــﺎﯾﺘﯽ اش ﺷـــﺪه ﺑـــﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺸـــﯿﺮ ﺳـــﻠﻄﺎن ( ﺳـــﺮھﻨﮓ) ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪه ﺳـــﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ را ﮔﺮﻓﺘـــﻪ و ﺑـــﺎ‬ ‫ﺣﺎﻟﯽ ﻏﻀﺒﻨﺎک ﺑﺎ ﭘﮫﻨﺎی ﺷﻤﺸﯿﺮﺑﺮﺳﺮوﮐﻠﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺳﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﺿــﺎ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﻣﯽﮐــﺮد ﮐـــﻪ آن ﺷــﺐ را ﺗـــﺎ ﺻــﺒﺢ ﻧﺘﻮاﻧﺴـــﺖ ﺑﺨﻮاﺑــﺪ‪ .‬ﻓـــﺮدا ﺻــﺒﺢ ﺑـــﺎ ﻋﺠﻠــﻪ ﺑﻄـــﺮف ﺗﺒﺮﯾﺰﻣﺮاﺟﻌــﺖ و ﺷـــﺐ‬ ‫درﺑﺎﺷـــﮕﺎه اﻓﺴـــﺮان ﭘـــﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻣﺠﻠﻠـــﯽ ﺑـــﻪ ﻋﻤـــﻞ آﻣـــﺪ و ﻧﻘﺸـــﻪ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﮐـــﻪ روی ﺻـــﻔﺤﻪ ﻃـــﻼ ﻣﻨﻘـــﻮش وﺷـــﮫﺮھﺎ ﺑـــﺎ‬ ‫ﺟـــﻮاھﺮات ﮔﺮاﻧﺒﮫـــﺎ ﻧﺸـــﺎن داده ﺷـــﺪه ﺑﻮدﻧـــﺪ ﺗﻘـــﺪﯾﻢ ﮔﺮدﯾـــﺪ و ﭘـــﺲ ازآﻧﮑـــﻪ ﻧﮕـــﯿﻦ ﺑﺮﻟﯿـــﺎﻧﯽ ﮐـــﻪ ﻧﻤﻮدارﺷـــﮫﺮ(رﺿـــﺎﺋﯿﻪ)‬ ‫اروﻣﯿــﻪ ﻓﻌــﺎﻟﯽ ﺑــﻮد ﺑــﻪ واﺳــﻄﻪ ﮐــﻮﭼﮑﯽ ﻣــﻮرد اﯾــﺮاد واﻗــﻊ ﮔﺮدﯾــﺪ‪ ،‬رﺿــﺎ درﺳﺮﻣﯿﺰﺷــﺎم از زﺣﻤــﺎت اﻣﯿﺮﻟﺸﮑﺮﻃﮫﻤﺎﺳــﺒﯽ‬ ‫اﻇﮫــــﺎر رﺿــــﺎﯾﺖ و او را ﺑــــﻪ ﺳــــﻤﺖ ﻣﻌﺎوﻧــــﺖ ﺧــــﻮد دروزارت ﺟﻨــــﮓ ﻣﻨﺼــــﻮب وﺳــــﺮﺗﯿﭗ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴــــﯿﻦ ﺧــــﺎن آﯾــــﺮم را ﺑــــﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧــــﺪھﯽ ﻟﺸﮑﺮﺷــــﻤﺎل ﻏــــﺮب ﮔﺬاﺷــــﺖ و ﺑــــﺎ اﯾــــﻦ ﺳﯿﺎﺳــــﺖ اﻣﯿﺮﻟﺸﮑﺮﻃﮫﻤﺎﺳــــﺒﯽ را ﺑــــﺎ ﺧــــﻮد ﺑــــﻪ ﺗﮫــــﺮان آورد‪ .‬ﭼــــﻮن‬ ‫ﻣﺸــــﮑﻮک ﺷــــﺪه ﺑــــﻮد اﻣﯿﺮﻃﮫﻤﺎﺳــــﺒﯽ ﺑــــﺎ ﺳــــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ارﺗﺒﺎﻃــــﺎﺗﯽ ﺻــــﻤﯿﻤﺎﻧﻪ دارد و ﺻــــﻼح ﻧﯿﺴــــﺖ درآن ﻣﻨﻄﻘــــﻪ ﺑــــﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌــﺪھﺎ درﺳـــﺎل ‪ 1306‬ﮐــﻪ اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﺳـــﯿﻤﯿﺘﻘﻮ ﺑــﻪ وﺳـــﯿﻠﻪ ﻗــﻮای ﺗﯿﻤﺴـــﺎر ﺳﺮﻟﺸــﮑﺮ اﻣﯿﺮاﺣﻤـــﺪی ﻣﻨﮑــﻮب وﺑـــﺎ ازدﺳـــﺖ‬ ‫دادن ﺗﻤـــﺎم ﻗـــﻮای ﺧـــﻮد ﺑـــﻪ ﺧـــﺎک ﺗﺮﮐﯿـــﻪ ﻣﺘـــﻮا ری ﺷـــﺪ‪ ،‬او اﻓﺴـــﻮس ﺧـــﻮرده و ﭘﯿﻐـــﺎم داده ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ ﺑﺰرﮔﺘـــﺮﯾﻦ ﺧﺒﻄـــﯽ ﮐـــﻪ درﻋﻤـــﺮم ﮐـــﺮدم اﯾـــﻦ ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ آن روزھـــﺎ درﻧﺰدﯾﮑـــﯽ‬ ‫ﺳﻠﻤﺎس رﺿﺎ ﺷﺎه و ﺗﻤﺎم ھﻤﺮاھﺎﻧﺶ را ﻗﺘﻞ وﻋﺎم ﻧﮑﺮدم!‬ ‫ﮔﺮدآوﻧﺪه ‪ :‬دﻧﯿﺎﯾﯽ از ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ –‬ ‫‪ 4‬ﺷﮫﺮﯾﻮرﻣﺎه ﺳﺎل ‪1389‬‬

‫‪http://supergalaxy.blogsky.com‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪95 :‬‬

‫‪Page : 95‬‬

‫ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻏﺮب در اﻣﻮر داﺧﻠﯽ اﯾﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرھﺎ)‪(17‬‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﺷﻮرش اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺳﯿﻤﻘﻮ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﮐﺎوﺷﯽ‬ ‫ﭘــﺲ از اﻧﻘـــﻼب ‪ 1917‬روﺳـــﯿﻪ و ﻏﯿﺒـــﺖ آن دوﻟـــﺖ از ﺻـــﺤﻨﻪ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ اﯾـــﺮان دوﻟـــﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺑـــﯿﺶ از ھـــﺮ زﻣـــﺎن دﯾﮕـــﺮی دﺳـــﺖ ﺧـــﻮد‬ ‫را ﺑــﺮای دﺧﺎﻟــﺖ در ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻧــﻮاﺣﯽ ﮐــﺮد ﻧﺸــﯿﻦ اﯾــﺮان ﺑــﺎز دﯾــﺪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ در ﺳــﺎل ھــﺎی ‪ 1919‬ﺗــﺎ ‪ 1921‬رواﺑــﻂ ﺑﺴــﯿﺎر ﻣﺤﮑﻤــﯽ ﺑــﺎ‬ ‫ﻣـــﺎﻣﻮران اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ داﺷـــﺖ و راﺑﻄـــﯿﻦ او ﻣﻌﻤـــﻮﻻ ﺑﺎﺑﮑﺮآﻏـــﺎ از روﺳـــﺎی ﺑـــﺎ ﻧﻔـــﻮذ ﻋﺸـــﯿﺮه ﭘﺸـــﺪر و ﻣﺼـــﻄﻔﯽ ﭘﺎﺷـــﺎ از روﺳـــﺎی ﮐﻮﻣﻠـــﻪ‬ ‫ﻋﺮاق ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﯾـــﻞ ﺷـــﮑﺎک ﯾﮑـــﯽ از اﯾﻠﮫـــﺎی ﺑـــﺰرگ ﮐـــﺮد اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﺧﺎﺳـــﺘﮕﺎه و ﻗﻠﻤـــﺮو اوﻟﯿـــﻪ آن آﺳـــﯿﺎی ﺻـــﻐﯿﺮ و ﻧـــﻮاﺣﯽ ﺧـــﺎوری اﻣﭙﺮاﻃـــﻮری‬ ‫ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ﺑــﻮده اﺳــﺖ‪ .‬ﻃﺎﯾﻔــﻪ ھــﺎی ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن اﯾــﻦ اﯾــﻞ ھﻤﺰﻣــﺎن ﺑــﺎ ﺣﮑﻮﻣــﺖ ﻗﺮاﻗﻮﯾﻮﻧﻠﻮھــﺎ در ﺷــﺮق آﻧــﺎﺗﻮﻟﯽ در ﺳــﺪه ﻧﮫــﻢ ھﺠــﺮی ﺗــﺎ آﻏــﺎز ﭘــﺎﯾﮕﯿﺮی دوﻟــﺖ ﺻــﻔﻮﯾﻪ در ﺳــﺪه‬ ‫دھــﻢ ھﺠــﺮی ﺑﺘــﺪرﯾﺞ ﺑــﻪ ﺳــﻮی اﯾــﺮان ﮐــﻮچ ﮐــﺮده اﻧــﺪ آن دﺳــﺘﻪ از ﻃﺎﯾﻔــﻪ ھــﺎی ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﯿــﺎن ﺷــﯿﻌﯿﺎن و آذریھــﺎ ﻓﺮﺳــﺘﺎده ﺷــﺪﻧﺪ زﺑــﺎن ﺗﺮﮐــﯽ و ﻣــﺬھﺐ ﺗﺸــﯿﻊ‬ ‫را اﺧﺘﯿــﺎر ﮐﺮدﻧــﺪ وﻟــﯽ ﺷــﻤﺎر اﻧــﺪﮐﯽ از آﻧــﺎن ﮐــﻪ در ﻧــﻮاﺣﯽ ﻧﺰدﯾــﮏ ﺑــﻪ ﻣــﺮز ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﺟﻨــﻮﺑﯽ ﻣــﺎﮐﻮ‪ ،‬ﭼﮫﺮﯾــﻖ‪ ،‬ﺳــﻮﻣﺎی و ﺑﺮادوﺳــﺖ‪ ،‬ﻗﻄــﻮر ‪ ،‬ﺳــﻠﻤﺎس و ﻧــﻮاﺣﯽ دﯾﮕــﺮ‬ ‫ﺳــﮑﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﺪﻧــﺪ ھــﻢ زﺑــﺎن ﮐــﺮدی و ھــﻢ ﻣــﺬھﺐ ﺣﻨﻔــﯽ ﺧــﻮد را ﺣﻔــﻆ ﮐﺮدﻧــﺪ‪ .‬ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک در زﻣــﺎن ﺻــﻔﻮﯾﻪ ‪ ،‬اﻓﺸــﺎرﯾﻪ و زﻧﺪﯾــﻪ ﮐــﺎﻣﻼ ﺑــﻪ اﯾــﺮان وﻓــﺎدار ﺑــﻮد و در ﻃــﯽ‬ ‫ﺷــﻮرش ﮐــﺮدان ﻣﮑــﺮان و ﺟﻨــﮓ ﻣﻌــﺮوف ﻗﻠﻌــﻪ »دم دم« ﺟﺎﻧــﺐ ﺣﮑﻮﻣــﺖ ﺻــﻔﻮی و ﺷــﺎه ﻋﺒــﺎس را رھــﺎ ﻧﮑــﺮد اﻣــﺎ در دوران ﻗﺎﺟــﺎر ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺿــﻌﻒ اﯾــﺮان‬ ‫در ﺟﻨﮕﮫـــﺎی ده ﺳـــﺎﻟﻪ ﺑـــﺎ روﺳـــﯿﻪ ﺗـــﺰاری ﺑـــﻪ ﺗـــﺪرﯾﺞ ﺑـــﻪ ﺳـــﻮی ﻋﺼـــﯿﺎن و ﻧﺎﻓﺮﻣـــﺎﻧﯽ ﮔـــﺎم ﺑﺮداﺷـــﺖ‪ .‬از اﯾـــﻦ ﭘـــﺲ ﺷـــﺎھﺪ درﮔﯿـــﺮی ﺷـــﮑﺎﮐﮫﺎ ﺑـــﺎ ﻃﺎﯾﻔـــﻪ ھـــﺎی ﮐـــﺮد و آذری و‬ ‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ آﻧﮫﺎ از دوﻟﺖ ﻗﺎﺟﺎر ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬ ‫اوﻟـــﯿﻦ ﺷـــﻮرش ﻗﺎﺑـــﻞ ﺗﻮﺟـــﻪ اﯾـــﻞ ﺷـــﮑﺎک ﺑـــﻪ ﺳﺮﮐﺸـــﯽ اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ ﺷـــﮑﻔﺘﯽ ﺳـــﺨﯿﻞ آن ﻋﺸـــﯿﺮه ﻣﺮﺑـــﻮط ﻣـــﯽ ﺷـــﻮد ﮐـــﻪ در ﺳـــﺎل ‪ 1222‬ه‪.‬ق و در ﺑﺤﺒﻮﺣـــﻪ ﺟﻨـــﮓ اﯾـــﺮان و روس‬ ‫روی داد ‪ .‬اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﺑــﺮ ﻓــﺮاز ﮐــﻮه ﺑﻨــﺎب ﻧــﺎزﻟﻮ ﻗﻠﻌــﻪ ای ﻣﺴــﺘﺤﮑﻢ ﺳــﺎﺧﺖ و ﮐﻮﺷــﯿﺪ ﺑــﺮ ﻣﻨــﺎﻃﻖ اﻃــﺮاف ﺧــﻮد ﺗﺴــﻠﻂ ﯾﺎﺑــﺪ‪ .‬اﻓــﺮاد او ﺑﻌﻀــﯽ ازروﺳــﺘﺎھﺎی اﻃــﺮاف ﻗﻠﻌــﻪ‬ ‫ﺑﻨـــﺎب ﻧـــﺎزﻟﻮ را ﻏـــﺎرت ﮐﺮدﻧـــﺪ و ﺳـــﺮاﻧﺠﺎم ﺑﯿﮕﻠﺮﺑﯿﮕـــﯽ اﻓﺸـــﺎر در اروﻣﯿـــﻪ ﺑـــﻪ ﻧـــﺎم ﺣﺴـــﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧـــﺎن ﻣﻮﺟﺒـــﺎت ﻗﺘـــﻞ وی را ﻓـــﺮاھﻢ ﺳـــﺎﺧﺖ‪ .‬ﺷـــﻮرش دوم ﻃﻮاﯾـــﻒ ﺷـــﮑﺎک در ﺳـــﺎل‬ ‫‪ 1274‬ﺑـــﻪ رﯾﺎﺳـــﺖ ﻋﻠـــﯽ آﻗـــﺎ ﺷـــﮑﻔﺘﯽ ﮐـــﻪ ﺳـــﺮﺧﯿﻞ ﻋﺸـــﯿﺮه ﺑـــﻮد روی داد ﮐـــﻪ ﻃـــﯽ ﺟﻨﮕﮫـــﺎﯾﯽ ﮐـــﻪ رخ داد اﺳـــﯿﺮ و زﻧـــﺪاﻧﯽ ﮔﺮدﯾـــﺪ و در ﺳـــﺎل ‪1297‬ه‪.‬ق آزاد ﺷـــﺪ و از ﺗﮫـــﺮان‬ ‫ﺑــﻪ آذرﺑﺎﯾﺠــﺎن ﺑﺎزﮔﺸــﺖ‪ .‬اﻣــﺎ دوﺑــﺎره ﺳــﺮﺑﻪ ﺷــﻮرش ﺑﺮداﺷــﺖ و اﯾــﻦ ﺑــﺎر ﻧﯿــﺰ ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﺳــﺮﮐﻮب ﺷــﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از ﻋﻠــﯽ اﻗــﺎ ‪ ،‬رﯾﺎﺳــﺖ ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﺑــﻪ ﻣﺤﻤــﺪ آﻗــﺎ ﭘــﺪر‬ ‫اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ رﺳـــﯿﺪ‪ .‬دوران رﯾﺎﺳـــﺖ او ﺑـــﺮ ﻃﻮاﯾـــﻒ ﺷـــﮑﺎک ﺑـــﺎ ﻧﺎﻓﺮﻣـــﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﻋـــﺪم ﭘﺮداﺧـــﺖ ﻣﺎﻟﯿـــﺎت‪ ،‬ﺷـــﺮارت و ﻏـــﺎرﺗﮕﺮی و رواﺑـــﻂ ﻣﺸـــﮑﻮک اﯾـــﻦ اﯾـــﻞ ﺑـــﺎ دوﻟـــﺖ ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺸــﺨﺺ ﻣــﯽ ﺷــﻮد‪ (1).‬در ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﺳــﺎل ھــﺎی ‪ 1318‬ﺗــﺎ ‪1323‬ه‪.‬ق ﺑــﺮ اﺛــﺮ ﻣﻨﺎزﻋــﺎت دورن ﻋﺸــﯿﺮه ای ﺷﺨﺼــﯿﺖ ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪی در ﻣﯿــﺎن اﯾــﻞ ﺷــﮑﺎک ﻇﮫــﻮر ﮐــﺮد ﮐــﻪ ھﻤــﺎن ﺟﻌﻔــﺮ‬ ‫آﻗــﺎ ﭘﺴــﺮ ﺑــﺰرگ ﻣﺤﻤــﺪ آﻗــﺎ ﺑــﻮد‪ .‬او در ﺣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ ﭘــﺪرش ھﻨــﻮز زﻧــﺪه ﺑــﻮد و ﺑــﺮ ﺧــﻼف ﻋــﺮف ﻃﺎﯾﻔــﻪ ھــﺎی ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺷــﮑﺎک ﮐــﻪ رﺋــﯿﺲ ﺧــﻮد را از ﻃﺮﯾــﻖ ﺷــﻮراﯾﯽ و ﺑــﻪ ﺷــﯿﻮه‬ ‫اﻧﺘﺨــﺎﺑﯽ از ﯾﻤــﺎن ﺗﯿــﺮه ﻋﺒــﺪوﯾﯽ و ﻃﺎﯾﻔــﻪ ﭘﯿﺴــﺎﻗﺎ ﺑــﺮ ﻣــﯽ ﮔﺰﯾﺪﻧــﺪ ﺧــﻮد را ﺑــﻪ زور رﺋــﯿﺲ ﻋﺸــﯿﺮه ﺧﻮاﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻗــﺪرت رﺳــﯿﺪن ﺟﻌﻔــﺮ آﻗــﺎ ﺑــﺮ ﺷــﺪت ﺗﺠــﺎوزات ﺷــﮑﺎک ھــﺎ‬ ‫ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺸــﺎن ﻣــﯽ اﻓــﺰود و ﺑــﻪ ﻣــﻮازات آن ﻗــﺪرت ﻧﻈــﺎﻣﯽ اﻋﻀــﺎی اﯾــﻦ ﻋﺸــﯿﺮه ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺷــﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ زﻣــﺎن ﺑــﻪ دﺳــﺘﻮر ﻣﺤﻤــﺪ ﻋﻠــﯽ ﻣﯿــﺮزا وﻟﯿﻌﮫــﺪ ﮐــﻪ در آن زﻣــﺎن‬ ‫ﯾﻌﻨــﯽ ﺳــﺎل ‪1284‬ه‪.‬ش در ﺗﮫــﺮان ﺑــﻪ ﺳــﺮ ﻣــﯽ ﺑــﺮد ﺣــﺎﮐﻢ ﺗﺒﺮﯾــﺰ ﻧﻈــﺎم اﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ ﻣــﺎﻓﯽ ﺑــﻪ ﻟﻄــﺎﯾﻒ اﻟﺤﯿــﻞ ﺟﻌﻔــﺮ آﻗــﺎ را ﺑــﻪ ﺗﺒﺮﯾــﺰ ﮐﺸــﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﻧﻈــﺎم اﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ ﻇــﺎھﺮا ﺑــﺮای‬ ‫ﺣﻔــﻆ ﻧﻈــﻢ از ﺳــﺮ اﯾــﻞ ﺷــﮑﺎک درﺧﻮاﺳــﺖ ﮐﻤــﮏ ﮐــﺮد و ﺑــﺮای ﺟﻠــﺐ اﻃﻤﯿﻨــﺎن او ﻗﺮآﻧــﯽ را ﻣﮫــﺮ ﮐــﺮده و ﺑــﻪ ﻧــﺰد ﺧــﺎن ﻓﺮﺳــﺘﺎد ﮐﻤــﯽ ﺑﻌــﺪ ﺟﻌﻔــﺮ آﻗــﺎ در ﻣﻘــﺮ ﺣﮑــﻮﻣﺘﯽ ﺗﺒﺮﯾــﺰ‬ ‫ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ رﺳــﯿﺪ‪ .‬ارﻓــﻊ ﺳــﻔﯿﺮ وﻗــﺖ اﯾــﺮان در اﺳــﺘﺎﻧﺒﻮل درﺑــﺎره ﺑﮫــﺮه ﺑــﺮداری دوﻟــﺖ ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ از اﯾــﻦ روﯾــﺪاد ﻣــﯽ ﻧﻮﯾﺴــﺪ‪»:‬ﻣﺤﻤــﺪ آﻗــﺎ ﭘــﺲ از ﻣــﺮک ﭘﺴــﺮش ﺑــﻪ اﺳــﺘﺎﻧﺒﻮل آﻣــﺪ‬ ‫و ﻃــﯽ دﯾــﺪاری ﺑــﺎ ﺳــﻠﻄﺎن در ﮐــﺎخ ﯾﻠــﺪﯾﺰ ﺧﻮاﺳــﺘﺎر آن ﺷــﺪ ﮐــﻪ دوﻟــﺖ ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک را ﺑــﺮای اﻧﺘﻘــﺎم ﮔﯿــﺮی از دوﻟــﺖ اﯾــﺮان ﯾــﺎری دھــﺪ و ﺗﺮﮐﮫــﺎ ھــﻢ در ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﺑــﻪ‬ ‫او ﻣﻨﺼــﺐ ﭘﺎﺷــﺎﯾﯽ و ﻣﻘــﺎدﯾﺮی ﭘــﻮل و ﺳــﻼح اﻋﻄــﺎ ﮐﺮدﻧــﺪ‪ (2).‬ﺷــﺎﯾﺪ ﻣﮫﻤﺘــﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠــﻪ ﻗﺘــﻞ ﺳــﺮاﯾﻞ ﺷــﮑﺎک اﯾﺠــﺎد ﺑﮫﺎﻧــﻪ ﺑــﺮای ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﻮد ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺧﻮﻧﺨــﻮاھﯽ ﺑــﺮادرش ﻗﯿــﺎم‬ ‫ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﯿﺶ از دو دھﻪ ﻏﺮب آذرﺑﺎﯾﺠﺎن را ﺑﻪ آﺷﻮب ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ورود ﺳﯿﻤﻘﻮ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‬ ‫ﭘــﺲ از ﻣــﺮگ ﺟﻌﻔﺮآﻗــﺎ ﺗــﺎ ﻣــﺪت زﯾــﺎدی ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک در ﻣــﺮز ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ﺑــﻪ ﺳــﺮ ﺑــﺮد و ﻣﺤﻤــﺪ آﻗــﺎ ﻧﯿــﺰ درﮔﺬﺷــﺖ در ﻧﺘﯿﺠــﻪ اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ ﭘﺴــﺮ دوم او ﮐــﻪ در ﻣﯿــﺎن ﮐﺮدھــﺎ‬ ‫ﺑـــﻪ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﻣﺸـــﮫﻮر ﺑـــﻮد ﺑـــﻪ رﯾﺎﺳـــﺖ ﻋﺸـــﯿﺮه رﺳـــﯿﺪه‪ .‬ﺷـــﮑﺎک ھـــﺎ در ﻃـــﻮل ﺳـــﺎﻟﮫﺎی ‪ 1285‬و ‪ 1286‬ه‪.‬ش ﻧـــﺎﻇﺮ درﮔﯿـــﺮی ﻣﯿـــﺎن ﻣﺸـــﺮوﻃﻪ ﺧﻮاھـــﺎن و ھـــﻮاداران اﺳـــﺘﺒﺪاد ﺑﻮدﻧـــﺪ‬ ‫و در ﺿﻤﻦ ﮐﻤﮏ ھﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎﻧﯿﮫﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪن ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﺎه ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺎزه ای ﺑﺮ ﺳﺮﺗﺎ ﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ وﯾﮋه آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪ ﮐﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪96 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 96‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠـــﻪ دﺷـــﻤﻨﯽ ھـــﻮاداران اﺳـــﺘﺒﺪاد ﺑـــﺎ ﻣﺸـــﺮوﻃﻪ ﺑـــﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻـــﺮی ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﻋـــﯿﻦ اﻟﺪوﻟـــﻪ‪ ،‬اﺗﺎﺑـــﮏ‪ ،‬اﻗﺎﺑـــﻞ اﻟﺴـــﻠﻄﻨﻪ ﻣـــﺎﮐﻮﯾﯽ ﮐـــﻪ اﺳـــﺘﻘﺮار ﺣﮑﻮﻣـــﺖ ﻗـــﺎﻧﻮن را ﻣﻮاﻓـــﻖ ﻣﻨـــﺎﻓﻊ و‬ ‫اﻗﺘـــﺪار ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﺧـــﻮد ﻧﻤـــﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨـــﺪ ﺑـــﻪ ﺗـــﺪرﯾﺞ ﺑـــﻪ دﺳـــﺘﻮر ﺷـــﺎه و ھﺮﯾـــﮏ ﺑـــﻪ ﺷـــﯿﻮه ﺧـــﺎص ﺧـــﻮد ﮐﻤـــﺮ ﺑـــﻪ ﻧـــﺎﺑﻮدی ﺗﺸـــﮑﯿﻼت و ﮐـــﺎﻧﻮن ھـــﺎی آزادﯾﺨﻮاھـــﺎن ﺑﺴـــﺘﻨﺪ اﻗﺒـــﺎل‬ ‫اﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ ﺑـــﺮای ﻧــﺎﺑﻮدی ﻣﺸـــﺮوﻃﻪ ﺧﻮاھــﺎن ﻣـــﺎﮐﻮ و ﺧــﻮی از ﻋﺸـــﺎﯾﺮ ﮐــﺮد ﺟﻼﻟـــﯽ ‪ ،‬ﻣـــﯿﻼن و ﺣﯿــﺪراﻧﻠﻮ ﮐﻤـــﮏ ﺧﻮاﺳــﺖ ﮐـــﻪ ﺑــﻪ ﯾـــﺎری آﻧــﺎن ﺷـــﮫﺮ ﻣــﺎﮐﻮ را در ﺳـــﺎل ‪ 1325‬ھـــﻮق‬ ‫ﺗﺼﺮف ﻧﻤﻮده و آﻣﺎده ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آزادﯾﺨﻮاھﺎن ﺧﻮی ﺷﺪ در اﯾﻦ درﮔﯿﺮﯾﮫﺎ ﻋﺸﯿﺮه ﺷﮑﺎک ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻪ اﺗﺎﺑﮏ ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪(3‬‬

‫اﺳـــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗـــﺎ در ﮔﺮﻣـــﺎﮔﺮم ﺟﻨـــﮓ ﺳـــﮑﻤﻦ آﺑـــﺎد ﺑـــﺪون اﻃـــﻼع و اﺟـــﺎزه ﻗﺒﻠـــﯽ ﺑـــﺎ ‪ 300‬ﺳـــﻮاروارد ﻣﻌﺮﮐـــﻪ ﮐـــﺎراز ﺷـــﺪ و ﺳـــﭙﺎھﯿﺎن ﻣـــﺎﮐﻮ و ﮐـــﺮدان ﺑـــﺎ ﻣﻌﺎﺿـــﺪت و ﺣﻤﺎﯾـــﺖ او و‬ ‫ﻟﺸــﮑﺮﯾﺎﻧﺶ ﻧﯿــﺮو ﮔﺮﻓﺘــﻪ و ﻣﺠﺎھــﺪان را ﺷﮑﺴــﺖ دادﻧــﺪ‪ .‬ﺳــﺮدار ﺑــﺮای ﺟﺒــﺮان اﯾــﻦ ﻧﯿﮑــﯽ ﮐــﻪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﻪ او ﮐــﺮده ﺑــﻮد ﻣﺤــﺎل ﻗﻄــﻮر را در اﺧﺘﯿــﺎر او ﻗــﺮار داد‪ .‬وﻟــﯽ ﺳــﯿﻤﻘﻮ‬ ‫ﭘـــﺲ از اﻗـــﺪاﻣﺖ در ﻗﻄـــﻮر ﺑـــﺎز آرام ﻧﻤـــﯽ ﻧﺸﺴـــﺖ و دھـــﺎت اﻃـــﺮاف ﺧـــﻮی را ﻏـــﺎرت ﻣـــﯽ ﮐـــﺮد‪ .‬ﺟﻨـــﮓ ﺳـــﮑﻤﻦ آﺑـــﺎد ﺳـــﻪ دﺳـــﺘﺎورد ﻋﻤـــﺪه ﺑـــﺮای ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﺑـــﻪ ارﻣﻐـــﺎن آورد‪:‬ﻧﺨﺴـــﺖ‬ ‫دﺳـــﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـــﻪ ﻗﻄـــﻮر ‪ ،‬دوم ﺑﺪﺳـــﺖ آوردن ﺣﺎﮐﻤﯿـــﺖ رﺳـــﻤﯽ اﯾـــﻦ ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﺑـــﺎ ﺗﺎﯾﯿـــﺪ دوﻟـــﺖ اﯾـــﺮان‪ .‬ﺳـــﻮم اﻓـــﺰاﯾﺶ ارج و ورج او در ﭼﺸـــﻢ روﺳـــﮫﺎ و ﻋﺜﻤﺎﻧﯿﮫـــﺎ ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر ھـــﻢ‬ ‫زﻣــﺎن‪ .‬ﻗﻄــﻮر ﻣﮫﻤﺘـــﺮﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘــﻪ اﺳـــﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ در ﻃــﻮل ﻣـــﺮز اﯾــﺮان و ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ و روﺳــﯿﻪ در آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎر ﻣـــﯽ رﻓــﺖ و در ﺣﻘﯿﻘـــﺖ ﮐﻠﯿــﺪ ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﻣﺤﺴــﻮب ﻣـــﯽ ﺷــﺪ و ﺑـــﻪ‬ ‫ھﻤــﯿﻦ ﺧــﺎﻃﺮ ﭘــﺲ از ﺗﺴــﻠﻂ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﺮ اﯾــﻦ ﺑﺨــﺶ از ﻣــﺮز ﺗﺮﮐﮫــﺎ ﺑــﻪ او ﭘﯿﺸــﻨﮫﺎد ﮐﺮدﻧــﺪ ﮐــﻪ ﺗﺎﺑﻌﯿــﺖ ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ را ﺑﭙــﺬﯾﺮد‪ .‬اھﻤﯿــﺖ ﺳــﻮق اﻟﺠﯿﺸــﯽ ﻗﻄــﻮر ﺑــﺮای روﺳــﯿﻪ ھــﻢ‬ ‫آﻧﻘــﺪر ﺟــﺪی و درﺧــﻮر ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻮد ﮐــﻪ آن ﮐﺸــﻮر در ھﻤــﻪ ﭘﯿﻤﺎﻧﮫــﺎی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺧــﻮد ﺑــﺎ ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ از ﺣﺎﮐﻤﯿــﺖ اﯾــﺮان ﺑــﺮ اﯾــﻦ ﻧﺎﺣﯿــﻪ دﻓــﺎع ﮐــﺮد و اﻟﺒﺘــﻪ در اﯾ ـﻦ ﻣﯿــﺎن‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪(4).‬‬ ‫ﺳﯿﻤﻘﻮ و ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‬ ‫دوﻟﺘﮫـــﺎی روس ‪ ،‬اﻧﮕﻠـــﯿﺲ و ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ ﭘـــﺲ از آﻏـــﺎز ﺟﻨـــﮓ ﺟﮫـــﺎﻧﯽ اول ﺑـــﯽ اﻋﺘﻨـــﺎ ﺑـــﻪ ﺑـــﯽ ﻃﺮﻓـــﯽ اﯾـــﺮان ھـــﺮ ﯾـــﮏ ﺑـــﺮای ﭘﺎﺳـــﺪاری از ﻣﻨـــﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﺸـــﺮوع ﺧـــﻮد ﻧﯿﺮوھﺎﯾﺸـــﺎن را‬ ‫وارد ﮐﺸــﻮرﻣﺎن ﻧﻤﻮدﻧــﺪ‪ .‬روﺳــﮫﺎ ﭘــﯿﺶ از ﺟﻨــﮓ ﭼﻨــﺪﯾﻦ واﺣــﺪ ﻧﻈــﺎﻣﯽ در آذرﺑﺎﯾﺠــﺎن داﺷــﺘﻨﺪ و آن اﯾﺎﻟــﺖ ﻋﻤــﻼ در اﺷــﻐﺎل آﻧــﺎن ﺑــﻮد‪ .‬ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ھــﺎ ﻇــﺎھﺮا ﺑــﻪ ﺑﮫﺎﻧــﻪ اﯾــﻦ ﮐــﻪ‬ ‫روﺳــﯿﻪ ﺗــﺰاری اﺻــﻞ ﺑــﯽ ﻃﺮﻓــﯽ اﯾــﺮان را ﻧﻘــﺾ ﮐــﺮده اﺳــﺖ ﺧــﻮد را ﻣﻠــﺰم ﺑــﻪ رﻋﺎﯾــﺖ ﺑــﯽ ﻃﺮﻓــﯽ ﻧﺪاﺳــﺘﻨﺪ و ﺳــﭙﺎھﯿﺎن ﺧــﻮد را رواﻧــﻪ آذرﺑﺎﯾﺠــﺎن ﺳــﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳــﭙﺲ در اواﯾــﻞ‬ ‫ﺟﻨـــﮓ ﻧﯿﺮوھـــﺎی روس ﻣﻨـــﺎﻃﻖ ﺷـــﺮﻗﯽ ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ را ﺑـــﺮای ﻣـــﺪت ﮐﻮﺗـــﺎھﯽ اﺷـــﻐﺎل ﮐﺮدﻧـــﺪ و ﮐﻮﺷـــﯿﺪﻧﺪ از ارﻣﻨﯿـــﺎن و ﻧﺴـــﺘﻮرﯾﺎن ﺳـــﺎﮐﻦ در اﯾـــﻦ ﻧـــﻮاﺣﯽ ﺑـــﺮای ﻣﻘﺎﺻـــﺪ اﺳـــﺘﻔﺎده‬ ‫ﮐﻨﻨـــﺪ‪ .‬روﺳـــﮫﺎ در اروﻣﯿـــﻪ ﺑـــﻪ ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﻧﯿـــﺮوی ﻧﻈـــﺎﻣﯽ از آﺳـــﻮرﯾﺎن دﺳـــﺖ زدﻧـــﺪ و ﺑـــﺎ ﻣﺎرﺷـــﯿﻤﻮن رھﺒـــﺮ ﻣـــﺬھﺒﯽ آﻧـــﺎن راﺑﻄـــﻪ ﮔﺮﻣـــﯽ داﺷﺘﻨﺪﻣﺴـــﯿﺤﯿﺎن ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر ﺟـــﺪی در ﭘـــﯽ‬ ‫ﺗﺠﺰﯾـــﻪ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﻏﺮﺑـــﯽ و ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﮐﺸـــﻮری ﻣﺴـــﯿﺤﯽ ﺑﻮدﻧـــﺪ و ﭼـــﻮن آ ﺷـــﮑﺎرا از ﻧﯿـــﺎت و آرزوھـــﺎی ﺧـــﻮد ﺳـــﺨﻦ ﻣـــﯽ ﮔﻔﺘﻨـــﺪ و در روزﻧﺎﻣـــﻪ ھـــﺎ و ﻧﺸﺮﯾﺎﺗﺸـــﺎن درﺑـــﺎره اﯾـــﻦ‬ ‫اھــﺪاف داد ﺳــﺨﻦ ﻣــﯽ دادﻧــﺪ ﻣﺴــﻠﻤﺎ ﮐﺮدھــﺎ و آذرﯾﮫــﺎ از ﺣﻀــﻮر آﻧــﺎن در ﻣﻨﻄﻘــﻪ اﺣﺴــﺎس وﺣﺸــﺖ و ھــﺮاس ﻣــﯽ ﮐﺮدﻧــﺪ‪ .‬دوﻟــﺖ ھــﺎی ﻏﺮﺑــﯽ دﯾﮕــﺮی ﭼــﻮن اﻧﮕﻠﺴــﺘﺎن و ﻓﺮاﻧﺴــﻪ‬ ‫ﻧﯿــﺰ د ر ﺗﺤﺮﯾـــﮏ ﻣﺴـــﯿﺤﯿﺎن ﻧﻘـــﺶ داﺷـــﺘﻨﺪ و ﮔﺬﺷــﺘﻪ از ﻋﻮاﻣـــﻞ آﻧـــﺎن ‪،‬دﯾـــﻦ ﮔﺴـــﺘﺮان اﻣﺮﯾﮑــﺎﯾﯽ و اروﭘـــﺎﯾﯽ ﻧﯿـــﺰ در اﯾـــﻦ ﺗﻮﻃﺌـــﻪ ھــﺎ ﺳـــﮫﯿﻢ ﺑﻮدﻧـــﺪ اﯾـــﻦ دﯾـــﻦ ﮔﺴـــﺘﺮان از دوران‬ ‫ﺻﻔﻮﯾﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮ ﻣﺮﺗﺒﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﺳﻮرﯾﺎن ﻣﯽ اﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺬھﺐ ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن در‬

‫اورﻧﺪ‪(5).‬‬

‫آﺳــﻮرﯾﺎن در ھﻤــﺎن ﺳــﺎل ‪ 1916‬اﺗﺤﺎدﯾــﻪ ای ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺑــﻪ وﺟــﻮد آوردﻧــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ اﺗﺤﺎدﯾــﻪ آزاد ﻣﻌــﺮوف ﺑــﻮد و ﻗــﻮای ﻣﺴــﻠﺤﻪ ﺑــﺎزوی ﺳﯿﺎﺳــﯽ آن ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎر ﻣــﯽ رﻓــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﺧــﺮوج‬ ‫روﺳـــﮫﺎ آﺳـــﻮرﯾﺎن اﺣﺴـــﺎس آزادی ﻋﻤـــﻞ ﻧﻤـــﻮده و ﺑـــﺎ ﺟﻨـــﮓ اﻓﺰارھـــﺎﯾﯽ ﮐـــﻪ از ﻗـــﻮای روس ﺧﺮﯾـــﺪه ﺑﻮدﻧـــﺪ ﮐـــﺎﻣﻼ ب راروﻣﯿـــﻪ و ﻧـــﻮاﺣﯽ اﻃـــﺮاف آن ﻣﺴـــﻠﻂ ﺷـــﺪﻧﺪ‪ .‬آﺳـــﻮری ھـــﺎ‬ ‫ﺑﯿﻤـــﯽ از دوﻟـــﺖ اﯾـــﺮان ﺑـــﻪ دل راه ﻧﻤـــﯽ دادﻧـــﺪ ﭼـــﻮن ﺑـــﺎ ﻧـــﺎﺗﻮاﻧﯽ آن آﺷـــﻨﺎﯾﯽ داﺷـــﺘﻨﺪ و ﺑـــﻪ ھﻤـــﯿﻦ ﺟﮫـــﺖ ﺑـــﻪ ﻣﺼـــﺎدره اﻣـــﻮال ﻣﺴـــﻠﻤﺎﻧﺎن از ﮐـــﺮد ﮔﺮﻓﺘـــﻪ ﺗـــﺎ ﺗـــﺮک ﭘﺮداﺧﺘـــﻪ و‬ ‫ﻗﺘــﻞ ﻋــﺎم ھــﺎی ھﻮﻟﻨــﺎﮐﯽ ﺑــﻪ دﺳــﺖ آﻧــﺎن در ﺷــﮫﺮ اروﻣﯿــﻪ روی داد ﮐــﻪ اﺑﻌــﺎد آن ﺑﺴــﯿﺎر ﮔﺴــﺘﺮده ﺑــﻮد‪ .‬ﺳــﯿﻤﻘﻮ از ﻣﻘــﺮ ﺧــﻮد در ﻗﻄــﻮر و ﭼﮫﺮﯾــﻖ ﻧــﺎﻇﺮ اﯾــﻦ رﺧــﺪادھﺎ ﺑــﻮد و‬ ‫از ﻧﻈــﺮ آﺳــﻮری ھــﺎ ﺗﻨﮫــﺎ ﻧﯿــﺮوی ﻣﺴــﻠﺢ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﮐــﻪ ھــﺮ ﻟﺤﻈــﻪ اﻣﮑــﺎن داﺷــﺖ ﺑــﺎ ﻋﺜﻤــﺎﻧﯽ ھــﺎ ﻣﺘﺤــﺪ ﺷــﻮد ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﺗﺤــﺖ ﻓﺮﻣــﺎن ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﻮد از اﯾــﻦ رو ﻣﺎرﺷــﯿﻤﻮن رھﺒــﺮ‬ ‫آﺳـــﻮری ھـــﺎ ﺧﻮاﺳـــﺘﺎر اﺗﺤـــﺎد ﺳﯿﺎﺳـــﯽ و ﻧﻈـــﺎﻣﯽ ﺑـــﺎ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﮔﺮدﯾـــﺪ‪ .‬در ﺗـــﺎرﯾﺦ ‪ 25‬اﺳـــﻔﻨﺪ ﻣـــﺎه ‪ 1296‬ش ﻣﺎرﺷـــﯿﻤﻮن ﺑـــﺎ ‪ 140‬ﺳـــﻮار ﺑـــﺮای دﯾـــﺪار ﺑـــﺎ ﺳـــﺮاﯾﻞ ﺷـــﮑﺎک ﺑـــﻪ ﮐﮫﻨـــﻪ‬ ‫ﺷــﮫﺮ در ﺳــﻠﻤﺎس رﻓــﺖ‪ .‬ﮐﺴــﺮوی از ﻗــﻮل ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﻣــﯽ ﻧﻮﯾﺴــﺪ‪»:‬ﻣﺎرﺷــﯿﻤﻮن ﺑــﻪ او ﮔﻔﺘــﻪ ﺑــﻮد‪ :‬اﯾــﻦ ﺳــﺮزﻣﯿﻦ ﮐــﻪ اﮐﻨــﻮن ﮐﺮدﺳــﺘﺎن ﻧﺎﻣﯿــﺪه ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﻣــﯿﮫﻦ ھﻤــﻪ ﻣﺎھــﺎ ﺑــﻮده وﻟــﯽ‬ ‫ﺟــﺪاﯾﯽ در ﮐــﯿﺶ ﻣــﺎ را از ھــﻢ ﭘﺮاﮐﻨــﺪه و ﺑــﻪ اﯾــﻦ ﺣــﺎل اﻧﺪاﺧﺘــﻪ اﮐﻨــﻮن ﺑﺎﯾــﺪ ھــﻢ دﺳــﺖ ﺷــﻮﯾﻢ و اﯾــﻦ ﺳــﺮزﻣﯿﻦ را ﺧــﻮد ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﺑﮕﯿــﺮﯾﻢ و ﺑــﺎ ھــﻢ زﻧــﺪﮔﯽ ﮐﻨــﯿﻢ و ﻧﯿــﺰ ﮔﻔﺘــﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺳﭙﺎه ﺑﺴﯿﺞ ﮐﺮده اﯾﻢ وﻟﯽ ﺳﻮار ﻧﻤﯽ دارﯾﻢ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﭼﻮن ﺳﻮار ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽ دارﯾﺪ روﯾﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ و آﻧﺠﺎ را ھﻢ‬

‫ﮔﯿﺮﯾﻢ«‪(6).‬‬

‫ﺑــﻪ ھــﺮ روی رھﺒــﺮ اﺳــﻮری ھــﺎ و ھﻤــﻪ ﯾﮑﺼــﺪ و ﭼﮫــﻞ ﺗــﻦ ھﻤﺮاھــﺎﻧﺶ ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﻪ ھﻼﮐــﺖ رﺳــﯿﺪﻧﺪ و اﯾــﻦ اﻗــﺪام واﮐــﻨﺶ ﺷــﺪﯾﺪ و دھﺸــﺘﻨﺎک آﺳــﻮری ھــﺎ اروﻣﯿــﻪ را‬ ‫ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل داﺷــﺖ ﺑــﻪ ﻃــﻮری ﮐــﻪ ھــﺰاران ﺗــﻦ از اھــﺎﻟﯽ اروﻣﯿــﻪ ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﻣﺴــﯿﺤﯿﺎن ﻗﺘــﻞ ﻋــﺎم ﺷــﺪﻧﺪ و ﭘــﺲ از ﺳــﺮﮐﻮب ﻣــﺮدم اروﻣﯿــﻪ ﺑــﻪ ﭼﮫﺮﯾــﻖ ﺣﻤﻠــﻪ ﺑﺮدﻧــﺪ و در ﺟﻨﮕــﯽ‬ ‫ﺷـــﺪﯾﺪ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ را در ھـــﻢ ﺷﮑﺴـــﺘﻪ ﺑﻌﻀـــﯽ از اﻋﻀـــﺎی ﺧـــﺎﻧﻮاده او را ﺑـــﻪ ﻗﺘـــﻞ رﺳـــﺎﻧﯿﺪه ﯾـــﺎ اﺳـــﯿﺮ ﮐﺮدﻧـــﺪ ﺑـــﻪ ﺗـــﺪرﯾﺞ از اواﺧـــﺮ ﺳـــﺎل ‪ 1269‬ه‪.‬ش ﺗـــﺎ اواﺧـــﺮ ﺑﮫـــﺎر ﺳـــﺎل ‪1297‬‬ ‫ﺑــﻪ دﻟﯿــﻞ ﮐﻤﺮﻧــﮓ ﺷــﺪن ﻧﻘــﺶ روﺳــﯿﻪ در اﻣــﻮر اﯾــﺮان ﺑــﺮ اﺛــﺮ اﻧﻘــﻼب داﺧﻠــﯽ آن ﮐﺸــﻮر ﻣﺴــﯿﺤﯿﺎن ﺗﺠﺰﯾــﻪ ﻃﻠــﺐ ﺑــﻪ اﻧﮕﻠﺴــﺘﺎن ﻣﺘﮑــﯽ ﺷــﺪﻧﺪ و رھﺒــﺮان آﺳــﻮری راﺑﻄــﻪ ﻣﺤﮑﻤــﯽ‬ ‫ﺑـــﺎ ﺳـــﺮﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ارﺗـــﺶ اﻧﮕﻠـــﯿﺲ در اﯾـــﺮان اﯾﺠـــﺎد ﮐﺮدﻧـــﺪ‪ .‬ﭘـــﺲ از ورود ﻣﺠـــﺪد ﻧﯿﺮوھـــﺎی ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ ﻏـــﺮب آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن در اواﺳـــﻂ ﺧـــﺮداد ﻣـــﺎه ﺳـــﺎل ‪1297‬ه‪.‬ش ﯾـــﮏ رﺷـــﺘﻪ‬ ‫ﺟﻨﮓ ھﺎی ﺧﻮﻧﯿﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن و ﺗﺮﮐﮫﺎ روی داد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺳﯿﻤﻘﻮ در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﻓﻌﺎل ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﮐﺮدھﺎی‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪97 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 97‬‬

‫ﺧــﻮی ﮐــﻪ از ﺳــﻮی ﻧﯿﺮوھــﺎی ارﻣﻨــﯽ اﻋﺰاﻣــﯽ از وان ﻣــﻮرد ﺗﮫﺪﯾــﺪ ﺟــﺪی واﻗــﻊ ﺷــﺪه ﺑﻮدﻧــﺪ ﮐﻤﯿﻨــﯽ در دره ﻗﻄــﻮر ﺗﻌﺒﯿــﻪ ﮐــﺮد و ھﻔــﺖ ھــﺰار ﺗــﻦ از اراﻣﻨــﻪ را در اﻧﺠــﺎ ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ‬ ‫رﺳــﺎﻧﯿﺪ و ﻣــﺮدم ﺧــﻮی ﺑــﺎ اﻧﺘﺸــﺎر اﻋﻼﻣﯿــﻪ ای از او ﻗــﺪرداﻧﯽ ﺑــﻪ ﻋﻤــﻞ آوردﻧــﺪ‪ .‬ﺑــﺪﯾﻦ ﺳــﺎن دوران ﺣﺎﮐﻤﯿــﺖ آﺳــﻮر ﯾﮫــﺎ ﺑــﺮ اروﻣﯿــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺮ آﻣــﺪ و ﺑﻘﺎﯾــﺎی ﻗــﻮای ﻣﺴــﻠﺤﻪ ﺑــﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪھﯽ آﻗـــﺎ ﭘﻄـــﺮس ﺑـــﻪ ھﻤـــﺮاه ﻏﯿـــﺮ ﻧﻈﺎﻣﯿـــﺎن ﻣﺴـــﯿﺤﯽ در اواﯾـــﻞ ﺗﺎﺑﺴـــﺘﺎن ‪ 1297‬ه‪.‬ش از ﻣﻘﺎﺑـــﻞ ﻗـــﻮای ﺗـــﺮک ﮔﺮﯾﺨﺘـــﻪ و از ﻃﺮﯾـــﻖ ﻗﻠﻌـــﻪ ﺻـــﺎرﯾﻦ وارد ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﻧﻔـــﻮذ‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ ھـــﺎ در ﺑﯿﺠـــﺎر ﮔﺸـــﺘﻪ و ﺳـــﭽﺲ از اﻧﺠـــﺎ ﺑـــﻪ ﻋـــﺮاق اﻧﺘﻘـــﺎل ﯾﺎﻓﺘﻨـــﺪ‪ .‬آﺳـــﻮرﯾﺎن ﺣﺘـــﯽ ﭘـــﺲ از ﺧـــﺮوج از اﯾـــﺮان آرزوھـــﺎی دور و دراز ﺧـــﻮد را ﻓﺮاﻣـــﻮش ﻧﮑﺮدﻧـــﺪ و آﻗـــﺎ‬ ‫ﭘﻄـــﺮس ﺑـــﺎ ﺣﻤﺎﯾـــﺖ اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯿﮫﺎ و وزﯾـــﺮ ﺧﺎرﺟـــﻪ آن ﮐﺸـــﻮر ﻟـــﺮد ﮐـــﺮزن در ﮐﻨﻔـــﺮاﻧﺲ ﻟـــﻮزان در ‪ 1923‬از دول ﭘﯿـــﺮوز در ﺟﻨـــﮓ درﺧﻮاﺳـــﺖ ﮐـــﺮد ﮐـــﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑـــﺮای آﺳـــﻮرﯾﺎن در ﺣـــﺪ‬ ‫ﻓﺎﺻﻞ ﻣﻮﺻﻞ ‪ ،‬ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ و ﮐﺮدﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺗﺎ ﺣﺪود اروﻣﯿﻪ ﺑﺮای آﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪(7‬‬

‫ﻧﻘﺶ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﺤﮑﯿﻢ ﻗﺪرت ﺳﯿﻤﻘﻮ‬ ‫اﯾﺎﻟـــﺖ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﭘـــﺲ از ﻗـــﺮارداد ﺗﺮﮐﻤﺎﻧﭽـــﺎی رﻓﺘـــﻪ رﻓﺘـــﻪ ﺑـــﻪ ﺻـــﺤﻨﻪ اﺻـــﻠﯽ ﻧﻔـــﻮذ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ و اﻗﺘﺼـــﺎدی روﺳـــﯿﻪ ﺗـــﺰاری ﺗﺒـــﺪﯾﻞ ﺷـــﺪ و ﮐﻮﺗـــﺎه زﻣـــﺎﻧﯽ ﭘـــﺲ از ﺟﻨـــﮓ ھـــﺎی‬ ‫داﺧﻠـــﯽ ﻧﺎﺷـــﯽ از اﻧﻘـــﻼب ﻣﺸـــﺮوﻃﯿﺖ ﺣﻀـــﻮر ﻧﻈـــﺎﻣﯽ روس ھـــﺎ ﺑـــﻪ ﺗـــﺪرﯾﺞ در ﺗﺒﺮﯾـــﺰ و دﯾﮕـــﺮ ﻧـــﻮاﺣﯽ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن اﺑﻌـــﺎد اﯾـــﻦ ﻧﻔـــﻮذ را اﻓـــﺰاﯾﺶ داد اﻣـــﺎ اﻧﮕﻠـــﯿﺲ ﺑـــﻪ ﻣﻘﺘﻀـــﺎی‬ ‫ﻣﻨـــﺎﻓﻊ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ و اﻗﺘﺼـــﺎدی ﺧـــﻮد ﮐـــﻢ و ﺑـــﯿﺶ ﺳـــﻌﯽ داﺷـــﺖ در اﻣـــﻮر آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن دﺧﺎﻟـــﺖ ﮐﻨـــﺪ‪ .‬ﻣـــﺎﻣﻮران و دﯾﭙﻠﻤـــﺎت ھـــﺎی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎﯾﯽ ﺣﺘـــﯽ ﭘـــﺲ از ﺗﻮاﻓـــﻖ اﻧﮕﻠﺴـــﺘﺎن و روﺳـــﯿﻪ‬ ‫ﺑـــﺮای ﺗﻘﺴـــﯿﻢ اﯾـــﺮان ﺑـــﻪ دو ﻣﻨﻄﻘـــﻪ ﻧﻔـــﻮذ در ﺳـــﺎل ‪ 1907‬ھﻤﭽﻨـــﺎن ﺑـــﻪ دﺧـــﻞ و ﺗﺼـــﺮف‪ ،‬ﮐﺴـــﺐ اﻃﻼﻋـــﺎت در آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن و رﺧﻨـــﻪ در ﻣﯿـــﺎن اﯾـــﻼت و ﻋﺸـــﺎﯾﺮ ﮐـــﺮد آن وﻻﯾـــﺖ‬ ‫اداﻣـــﻪ دادﻧـــﺪ‪ .‬ﭘـــﺲ از اﻧﻘـــﻼب ‪ 1917‬روﺳـــﯿﻪ و ﻏﯿﺒـــﺖ آن دوﻟـــﺖ از ﺻـــﺤﻨﻪ ﺳﯿﺎﺳـــﯽ اﯾـــﺮان دوﻟـــﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺑـــﯿﺶ از ھـــﺮ زﻣـــﺎن دﯾﮕـــﺮی دﺳـــﺖ ﺧـــﻮد را ﺑـــﺮای دﺧﺎﻟـــﺖ در ﻣﺴـــﺎﺋﻞ‬ ‫ﻧــﻮاﺣﯽ ﮐــﺮد ﻧﺸــﯿﻦ اﯾــﺮان ﺑــﺎز دﯾــﺪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ در ﺳــﺎل ھــﺎی ‪ 1919‬ﺗــﺎ ‪ 1921‬رواﺑــﻂ ﺑﺴــﯿﺎر ﻣﺤﮑﻤــﯽ ﺑــﺎ ﻣــﺎﻣﻮران اﻧﮕﻠﯿﺴــﯽ داﺷــﺖ و راﺑﻄــﯿﻦ او ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﺑﺎﺑﮑﺮآﻏــﺎ از روﺳــﺎی ﺑــﺎ‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﻋﺸﯿﺮه ﭘﺸﺪر و ﻣﺼﻄﻔﯽ ﭘﺎﺷﺎ از روﺳﺎی ﮐﻮﻣﻠﻪ ﻋﺮاق ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﭘﯿﯿﺘـــﺎن ﮐـــﺮت ﮐﻨﺴـــﻮل اﻧﮕﻠﺴـــﺘﺎن در ﺗﺒﺮﯾـــﺰ ﻧﻘـــﺶ ﻣـــﻮﺛﺮی در روﯾـــﺪادھﺎی ﺳـــﺎل ‪ 1298‬ه‪.‬ش و ﻋـــﺰل ﺿـــﯿﺎء اﻟﺪوﻟـــﻪ اﻟﺒـــﺮزی ﺑـــﺮ ﻋﮫـــﺪه داﺷـــﺖ و او ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ھﻤـــﺮاه‬ ‫ﺳـــﺮدار ﻓـــﺎﺗﺢ ﺑـــﺎ ‪ 200‬ﺳـــﺮﺑﺎز ھﻨـــﺪی وارد اروﻣﯿـــﻪ ﺷـــﺪ و ﭘـــﯿﺶ از ورود ﺑـــﻪ ﺷـــﮫﺮ ﺑـــﺎ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﺑـــﻪ ﻣـــﺬاﮐﺮه ﭘﺮداﺧـــﺖ ‪ .‬از اﯾـــﻦ ﺗـــﺎرﯾﺦ ﯾﻌﻨـــﯽ اواﺳـــﻂ ﺳـــﺎل ‪ 1298‬ﺗـــﺎ ﻓـــﺮوردﯾﻦ‬ ‫‪1299‬ه‪.‬ش ﺣـــﻮادﺛﯽ روی داد ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﺗﻘﻮﯾـــﺖ ھـــﺮ ﭼـــﻪ ﺑﯿﺸـــﺘﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿـــﺖ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ اﻧﺠﺎﻣﯿـــﺪ‪ .‬ﺑـــﻪ ﻃـــﻮری ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ اﺻـــﺮار ﺳـــﺮدار ﻓـــﺎﺗﺢ و ﺗﺎﯾﯿـــﺪ ﮐﻨﺴـــﻮل اﻧﮕﻠـــﯿﺲ در ﺗﺒﺮﯾـــﺰ ﻟﻘـــﺐ‬ ‫ﺳـــﺮدار ﻧﺼـــﺮت و ﯾـــﮏ ﻗﺒﻀـــﻪ ﺷﻤﺸـــﯿﺮ ﻣﺮﺻـــﻊ ﺑـــﻪ اﺿـــﺎﻓﻪ ﻣـــﺮز اﯾـــﺮان در ﻧﺎﺣﯿـــﻪ ﭼﮫﺮﯾـــﻖ از وﺳـــﯽ دوﻟـــﺖ ﺑـــﻪ ﺧـــﺎن ﮐـــﺮد اﻋﻄـــﺎ ﺷـــﺪ‪(8).‬در اﯾـــﻦ ھﻨﮕـــﺎم ﻋـــﯿﻦ اﻟﺪوﻟـــﻪ ﺑـــﻪ ﺟـــﺎی‬ ‫ﺳـــﭙﮫﺪار ﺑـــﻪ ﺣﮑﻮﻣـــﺖ آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﻣﻨﺼـــﻮب ﮔﺮدﯾـــﺪ و او ھـــﻢ ﺳـــﺮدار اﻧﺘﺼـــﺎر را ﺑـــﻪ ﺳـــﻤﺖ ﻧﺎﯾـــﺐ اﻻﯾﺎﻟـــﻪ رواﻧـــﻪ ﺗﺒﺮﯾـــﺰ ﮐـــﺮد ھﻤﺰﻣـــﺎن ﺑـــﺎ اﯾـــﻦ ﺗﺤـــﻮل ﺳـــﯿﺪ ﻃـــﻪ اﻓﻨـــﺪی)‪ (9‬وارد‬ ‫اﯾــﺮان ﺷــﺪ و ﺑــﻪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﭘﯿﻮﺳــﺖ ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠــﻪ ورود ﺳــﯿﺪ ﻃــﻪ اﻗــﺪاﻣﺎت ﻧﻈــﺎﻣﯽ ﮐﺮدھــﺎ ھــﻢ ﺷــﺪت ﮔﺮﻓــﺖ ﺑــﻪ ﻃــﻮری ﮐــﻪ ﺗﮫــﺮان ﻧــﺎﮔﺰﯾﺮ ﺷــﺪ واﮐــﻨﺶ ﻧﺸــﺎن دھــﺪ و ﺑــﻪ زودی‬ ‫ﺑﻨـــﺎ ﺑـــﻪ درﺧﻮاﺳـــﺖ ھـــﺎی ﻣﮑـــﺮر ﺳـــﺮدار اﻧﺘﺼـــﺎر واﺣـــﺪھﺎی ﻣـــﻨﻈﻢ ﻗـــﺰاق ﺑـــﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪھﯽ اﻓﺴـــﺮی روس ﺑـــﻪ ﻧـــﺎم ﻓﯿﻠﯿﭙـــﻮف رواﻧـــﻪ ﻣﻨﺘﻄﻘـــﻪ ﺷـــﺪﻧﺪ‪ .‬در درﮔﯿﺮﯾﮫـــﺎی ﺷـــﺪﯾﺪ ﻣﯿـــﺎن‬ ‫ﻗــﺰاق ھــﺎی دواﺗــﯽ و اﻓــﺮاد ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﮐﺮدھــﺎ ﺷﮑﺴــﺖ ﺧﻮردﻧــﺪ و ﻗﻠﻌــﻪ ﭼﮫﺮﯾــﻖ ﺑــﻪ ﻣﺼــﺎﺣﺮه ﺳــﺮھﻨﮓ ﻓﯿﻠﯿﭙــﻮف دراﻣــﺪ‪ .‬ﺳــﺮدار اﻧﺘﺼــﺎر ﻣﺼــﻤﻢ ﺑــﻮد ﺑــﻪ ھﺮﺷــﯿﻮه ای ﺧــﺎن ﮐــﺮد را‬ ‫ﺑــﻪ ﺑﻨــﺪ ﺑﮑﺸــﺪ ﯾــﺎ ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ ﺑﺮﺳــﺎﻧﺪ ﺑــﻪ ھﻤــﯿﻦ دﻟﯿــﻞ ﺑــﺮ اداﻣــﻪ ﻣﺤﺎﺻــﺮه اﺻــﺮار داﺷــﺖ اﻣــﺎ ﻧﺎﮔﮫــﺎن ﺗﻠﮕﺮاﻣــﯽ از ﻋــﯿﻦ اﻟﺪوﻟــﻪ رﺳــﯿﺪ ﮐــﻪ در آن ﺑــﻪ ﻧﺎﯾــﺐ اﻻﯾﺎﻟــﻪ دﺳــﺘﻮر داده‬ ‫ﺷــﺪه ﺑــﻮد ﺑــﺎ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺻــﻠﺢ ﮐﻨــﺪ و ﺳــﺮھﻨﮓ ﻓﯿﻠﯿﭙــﻮف ﻧﯿــﺰ دﺳــﺘﻮر ﻣﺸــﺎﺑﮫﯽ از ﺗﮫــﺮان درﯾﺎﻓــﺖ داﺷــﺖ ‪ .‬ﮐــﺎﻣﻼ ﻣﺸــﺨﺺ ﺑــﻮد ﮐــﻪ ﻗــﺪرﺗﯽ ﺧــﺎرﺟﯽ و ﻣﺸﺨﺼــﺎ اﻧﮕﻠﺴــﺘﺎن ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان‬ ‫ﺗﻨﮫــﺎ ﻗــﺪرت ﻣــﻮﺛﺮ در ﻋﺮﺻــﻪ ﺳﯿﺎﺳــﺖ اﯾــﺮان آن روز دوﻟــﺖ را وادار ﺑــﻪ ﺗﻮﻗــﻒ ﺟﻨــﮓ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺑــﻮد‪ .‬ﻣــﻮارد اﯾــﻦ ﺗﻮاﻓــﻖ ﻏﯿــﺮه ﻣﻨﺘﻈــﺮه ﻣﯿــﺎن اﻓﺴــﺮ ﻗــﺰاق روس و رﺋــﯿﺲ اﯾــﻞ‬ ‫ﺷﮑﺎک ھﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ﺳﯿﻤﻘﻮ ﺗﺎرﺟﮫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﮑﺴﺘﺎن آورده ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﻮن ﺑﮫﺎی ﮐﺸﺘﮕﺎن را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ را از ﻧﺰد ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪3‬ـ از دﺳﺖ درازی ﺑﻪ ﮐﺎرھﺎی ﺳﻠﻤﺎس و اروﻣﯽ ﺧﻮدداری ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪4‬ـ ﺗﺎوان ﻟﺸﮑﺮ ﮐﺸﯽ دوﻟﺖ را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫‪5‬ـ آﻧﭽﻪ ﺟﻨﮓ اﻓﺰار دارد ﺑﻪ دوﻟﺖ واﮔﺬارد‪.‬‬ ‫‪6‬ـ ﺑﺮادر ﺧﻮد اﺣﻤﺪ آﻗﺎ را ﺑﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ در ﻗﺰاﻗﺨﺎﻧﻪ در ﻣﯿﺎن ﺳﺮﮐﺮدﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮط ھﺎ دوﻟﺖ از ﮔﻨﺎه او ﺑﮕﺬرد و ﺑﻪ او زﯾﻨﮫﺎر دھﺪ ﮐﻪ در ﭼﮫﺮﯾﻖ ﻧﺸﯿﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﮕﺎھﺪاری ﻣﺮز ﺑﭙﺮدازد‪(10).‬‬ ‫دﻻﯾــﻞ رﻓــﻊ ﻣﺤﺎﺻــﺮه و ﻧﺠــﺎت ﯾــﺎﻓﺘﻦ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ھــﺮ ﭼــﻪ ﺑــﻮد ﺑــﻪ ﺗﺤﮑــﯿﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿــﺖ ﻧﻈــﺎﻣﯽ او ﮐﻤــﮏ ﮐــﺮد ﭼــﺮا ﮐــﻪ او ﺑــﻪ ھــﯿﭻ ﮐــﺪام از ﺑﻨــﺪھﺎی ﺗﻮاﻓــﻖ ﻧﺎﻣــﻪ ﻋﻤــﻞ ﻧﮑــﺮد و اﮔــﺮ‬ ‫ﭼــــﻪ در ﻇــــﺎھﺮ آرام ﻧﺸﺴــــﺘﻪ ﺑــــﻮد اﻣــــﺎ در ﺑــــﺎﻃﻦ ﺑــــﺎ روﺳــــﺎی ﻋﺸــــﺎﯾﺮ و ﺑﯿــــﮓ زادﮔــــﺎن ﺗﻤــــﺎس ﮔﺮﻓﺘــــﻪ و از آﻧــــﺎن ﺑــــﺮای اﺟــــﺮای ﺻــــﺤﻨﻪ ھــــﺎی ﺑﻌــــﺪی ﺗﻌﮫــــﺪ و ﺑﯿﻌــــﺖ ﻣــــﯽ‬ ‫ﮔﺮﻓـــﺖ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮫـــﺎی ﺟﻨﮕﺠﻮﯾـــﺎن زﯾـــﺮ ﻓﺮﻣـــﺎن ﺳـــﯿﻤﻘﻮ در روﯾـــﺎروﯾﯽ ﺑـــﺎ ﻗـــﻮای دوﻟﺘـــﯽ و ﻣﺤﻠـــﯽ و ﺗﺴـــﻠﻂ او ﺑـــﺮ ﺷـــﮫﺮھﺎی اروﻣﯿـــﻪ‪ ،‬ﺳـــﻠﻤﺎس ‪ ،‬ﻣﻨـــﺎﻃﻖ ﺣﺎﺻـــﻠﺨﯿﺰ ﻣﯿـــﺎن ﻣـــﺎﮐﻮ و‬ ‫ﺧﻮی در ﺷﻤﺎل و ﺳﺮدﺷﺖ در ﺟﻨﻮب ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﻣﮑﺮی )ﻣﮫﺎﺑﺎد( را ﺑﻪ ﺳﻮی او ﺟﻠﺐ ﮐﺮد زﯾﺮان آﻧﺎن ھﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ در ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺎﺧﺖ و ﺗﺎزه‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪98 :‬‬

‫‪Page : 98‬‬

‫ھـــﺎی ﻋﺸـــﯿﺮه ﺷـــﮑﺎک ﺳـــﮫﻤﯽ داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨـــﯿﻦ ﺑـــﺎ اﻓـــﺰاﯾﺶ ﻗـــﺪرت ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﺗﻤﺎﯾـــﻞ دو ﺟﺎﻧﺒـــﻪ ای ﺑـــﺮای ﺗﺸـــﮑﯿﻞ اﺗﺤﺎدﯾـــﻪ ﺑـــﺰرگ ﻋﺸـــﺎﯾﺮ ﮐـــﺮد در آذرﺑﺎﯾﺠـــﺎن ﻣﯿـــﺎن‬ ‫اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ و دﯾﮕــﺮ روﺳــﺎی دوﻟــﺖ ﻣﮑــﺮی ﺑــﻪ وﺟــﻮد آﻣــﺪ و ﺷــﺮاﯾﻂ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﻧﻈــﺎﻣﯽ آن ﻣﻨﻄﻘــﻪ و ﺧــﻼء ﻧﺎﺷــﯽ از ﺣﻀــﻮر ﻋــﺪم ﺣﻀــﻮر دوﻟــﺖ ﻣﺮﮐــﺰی اﻣﮑــﺎن ﺗﺤﻘــﻖ ﭼﻨــﯿﻦ‬ ‫اﻣــﺮی را ﺑــﯿﺶ از ﭘــﯿﺶ ﻣﻤﮑــﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺑــﻮد‪.‬ﺳــﺮاﻧﺠﺎم اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗــﺎ در ﻣــﺎه ﻣﺤــﺮم ﺳــﺎل ‪1340‬ه‪.‬ق آﻣــﺎده ﺣﻤﻠــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺎوﺟﺒﻼغ ﻣﮑــﺮی )ﻣﮫﺎﺑــﺎد( ﺷــﺪ وﻟــﯽ ھﻨــﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴــﺘﻪ ﺑــﻮد‬ ‫ھﻤــﻪ ﻋﺸــﺎﯾﺮ را وارد اﺗﺤﺎدﯾــﻪ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ ﺧــﻮد ﺳــﺎزد‪ .‬دﮐﺘــﺮ آﺳــﻮ ﻣﻌﺘﻘــﺪ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺗﻨﮫــﺎ ﭘــﺲ از ﺳــﻘﻮط ﺷــﮫﺮ ﻣﮫﺎﺑــﺎد ﺑــﻮد ﮐــﻪ ﻋﺸــﺎﯾﺮ ﻣﮑــﺮی آﻣــﺎدﮔﯽ ﺧــﻮد را ﺑــﺮای ھﻤﮑــﺎری‬ ‫ﺑﺎ اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﺳﯿﻤﻘﻮ اﻇﮫﺎر ﻣﯽ دارﻧﺪ و ﻋﺪه ای دواﻃﻠﺒﺎﻧﻪ آﻣﺎده ﺧﺪﻣﺖ در ﻧﯿﺮوی اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ آﻗﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪(11).‬‬

‫اﻣــﺎ ﻧﯿــﺮوی ﺳــﻪ ﺗــﺎ ﭘــﻨﺞ ھــﺰار ﻧﻔــﺮی ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﮐــﻪ ﺗﻨﮫــﺎ ھــﺰار ﺟﻨﮕﺠــﻮی ﺷــﮑﺎک در آن ﺑــﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣــﯽ ﺧــﻮرد و ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻗﻄــﻊ از ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﮐﺎﻣــﻞ ﻋﺸــﯿﺮه ھﺮﮐــﯽ ﺗﺤــﺖ ﻓﺮﻣــﺎن ﺳــﯿﺪ‬ ‫ﻃــﻪ اﻓﻨــﺪی و ﻗﺒﺎﯾــﻞ ﻣــﺎﻣﺶ‪ ،‬ﻣﻨﮕ ـﻮر و ﭘﺸــﺪری ﻧﯿــﺰ ﺑﺮﺧــﻮردار ﺑــﻮد‪ .‬اﺑﺘــﺪا ﺳــﯿﺪ ﻃــﻪ ﺑــﺎ ھﺮﮐﯿﮫــﺎی زﯾــﺮ ﻓﺮﻣــﺎن ﺧــﻮد ﺑــﻪ ژاﻧــﺪرم ھــﺎی ﻣــﺎژور ﻣﻠــﮏ زاده در ﻣﮫﺎﺑــﺎد ﺣﻤﻠــﻪ ﮐــﺮد‬ ‫اﻣـــﺎ ﺷﮑﺴـــﺖ ﺧـــﻮرد و ﻋﻘـــﺐ راﻧـــﺪه ﺷـــﺪ و روز ﺑﻌـــﺪ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ در ﯾـــﮏ ﺣﻤﻠـــﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﯿﺮاﻧـــﻪ ﻧﯿـــﺮوی ‪ 800‬ﻧﻔـــﺮه ژاﻧـــﺪارم ھـــﺎ را در ھـــﻢ ﮐﻮﺑﯿـــﺪ و ﺑـــﯿﺶ از ‪ 400‬ﺗـــﻦ از آﻧـــﺎن را اﺳـــﯿﺮ‬ ‫ﮐــﺮده و در ﺑﯿــﺮون از ﺷــﮫﺮ ﺗﯿــﺮ ﺑــﺎران ﮐــﺮد‪ .‬اﻓــﺮاد رﺋــﯿﺲ ﻋﺸــﯿﺮه ﺷــﮑﺎک ﺑﻼﻓﺎﺻــﻠﻪ وارد ﺷــﮫﺮ ﺷــﺪﻧﺪ و اﻣــﻮال و داراﯾــﯽ اھــﺎﻟﯽ ﮐــﺮد ﺳــﺎﺟﺒﻼوغ را ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﮐﺎﻣــﻞ ﺑــﻪ ﺗــﺎراج‬ ‫ﺑﺮدﻧــﺪ‪ .‬ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺑــﺎ اﺷــﻐﺎل ﻣﮫﺎﺑــﺎد ﺑــﻪ اوج ﻗــﺪرت رﺳــﯿﺪ و ﺣــﻮزه ﻣﻨــﺎﻃﻖ زﯾــﺮ ﻧﻔــﻮذش ﯾــﮏ ﺳــﻮم وﻻﯾــﺖ ﮐﺮدﺳــﺘﺎن و ﺳﺮاﺳــﺮ ﻧــﻮاﺣﯽ ﻏــﺮب و ﺟﻨــﻮب درﯾﺎﭼــﻪ اروﻣﯿــﻪ را ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣــﯽ ﺷــﺪ و ﺗﺮﮐﮫــﺎ ﺑﺨﺸــﯽ ﻋﻤــﺪه ﺳــﻼﺣﮫﺎ و ﻣﮫﻤــﺎت او را در اﯾــﻦ زﻣــﺎن ﺗــﺎﻣﯿﻦ ﻣــﯽ ﻧﻤﻮدﻧــﺪ و اﻧﮕﻠﯿﺴــﯽ ھــﺎ ﺗﻨﮫــﺎ از ﻧﻈــﺮ ﻣــﺎﻟﯽ او را ﭘﺸــﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣــﯽ ﮐﺮدﻧــﺪ‪ .‬ﭘــﺲ از ﺳـــﻘﻮط‬ ‫ﻣﮫﺎﺑــﺎد‪ ،‬ﺳﺮدﺷــﺖ ھــﻢ ﺑــﻪ ﻣﺨــﺎﻃﺮه اﻓﺘــﺎد و رﺋــﯿﺲ ﮔﻤــﺮک آﻧﺠــﺎ ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﻣﯿــﺮزا ﺧــﺪادﺧﺎن ﮐــﻪ ﺷــﮫﺮ را در ﺷــﺮف ﺳــﻘﻮط ﻣــﯽ دﯾــﺪ وﺳــﺎﯾﻞ و آرﺷــﯿﻮ اداره ﮔﻤــﺮک را ﺑــﻪ رﺋــﯿﺲ‬ ‫اﻟﻌﺸــﺎﯾﺮ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﺳﺮدﺷــﺖ و رﺑــﻂ ﺗﺤﻮﯾــﻞ داد و ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺳـــﻠﯿﻤﺎﻧﯿﻪ و از آﻧﺠــﺎ ﺑــﻪ ﮐﻨﺴــﻮﻟﮕﺮی اﯾــﺮان در ﺑﻐــﺪاد رﻓــﺖ ‪ .‬آﻧﭽـــﻪ ﮐــﻪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ را ﺑــﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﻧﺰدﯾــﮏ ﻣــﯽ ﺳـــﺎﺧﺖ‬ ‫ﻧﯿـــﺎز ﺑـــﻪ ﮐﺴـــﺐ ﺷﻨﺎﺳـــﺎﯾﯽ ﻗـــﺪرﺗﺶ در ﭼـــﺎرﭼﻮب اﯾـــﺮان ﺑـــﻮد در ﺿـــﻤﻦ دوﻟـــﺖ اﻧﮕﻠـــﯿﺲ ھﻨـــﻮز ﺗـــﺎ ﺑـــﻪ ﻗـــﺪرت رﺳـــﺎﻧﯿﺪن ﮐﺎﻣـــﻞ رﺿـــﺎﺧﺎن ﻓﺎﺻـــﻠﻪ زﯾـــﺎدی در ﭘـــﯿﺶ داﺷـــﺖ و ﺑـــﺎ‬ ‫ﺗﺤﺮﯾـــﮏ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﻣـــﯽ ﺧﻮاﺳـــﺖ از ﻣﺤﺎﻓـــﻞ آزادﯾﺨـــﻮاه اﯾـــﺮان و ﺣﺘـــﯽ از ﺧـــﻮد رﺿـــﺎﺧﺎن اﻣﺘﯿـــﺎز ﺑﮕﯿـــﺮد‪ .‬ﯾﮑـــﯽ از اﻗـــﺪاﻣﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ ھـــﺎ ﺗﻀـــﻌﯿﻒ ﻧﻈـــﺎم اداری اﯾـــﺮان در ﻧـــﻮاﺣﯽ‬ ‫زﯾـــﺮ اﺷـــﻐﺎل ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﺑـــﻮد و ﺑـــﺮای ﻧﻤﻮﻧـــﻪ ﮐﻨﺴـــﻮﻟﮕﺮی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ در ﺗﺒﺮﯾـــﺰ از او دﻋـــﻮت ﮐـــﺮد ﮐـــﻪ »‪ ...‬ﺳﺮﭘﺮﺳـــﺘﯽ اﺗﺒـــﺎع اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ را در ﺧـــﻮی و رﺿـــﺎﺋﯿﻪ و ﺷـــﺎھﭙﻮر ﻋﮫـــﺪه دار‬ ‫ﺷﻮد‪(12)«...‬‬

‫ﺳـــﺮاﻧﺠﺎم ﭘـــﺲ از اﯾـــﻦ ﮐـــﻪ دوﻟـــﺖ اﻧﮕﻠـــﯿﺲ از ھﻤﮑـــﺎری ﺿـــﺎﺧﺎن و ﺑﺎﻧـــﺪش ﺑـــﺎ ﺧـــﻮد ﻣﻄﻤـــﺌﻦ ﺷـــﺪ و ﭘـــﺲ از اﯾـــﻦ ﮐـــﻪ ﺟﻨـــﺒﺶ ھـــﺎی ﺟﻨﮕـــﻞ‪ ،‬ﺧﺮاﺳـــﺎن و ﺧﯿﺎﺑـــﺎﻧﯽ ﺑـــﻪ اﺷـــﺎره‬ ‫ﻣــﺎﻣﻮران اﻧﮕﻠﯿﺴــﯽ و ﺑــﻪ وﺳــﯿﻠﻪ ﻗــﺰاق ھــﺎی زﯾــﺮ ﻓﺮﻣــﺎن رﺿــﺎ ﺧــﺎن ﺳــﺮﮐﻮب ﺷــﺪ ﻧﻮﺑــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ رﺳــﯿﺪ‪ .‬ﻗــﺪر ﻣﺴــﻠﻢ اﯾــﻦ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺧــﺎﻣﻮش ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻧﻐﻤــﻪ ھــﺎی آزادﯾﺨﻮاھﺎﻧــﻪ‬ ‫ﭘﺪﯾـــﺪ آوردﻧـــﺪﮔﺎن اﯾـــﻦ ﻗﯿـــﺎم ھـــﺎ اھﻤﯿـــﺖ زﯾـــﺎدی ﺑـــﺮای اﻧﮕﻠـــﯿﺲ داﺷـــﺖ و اﻧﺠـــﺎم آن از ﻧﻈـــﺮ ﻣـــﺎﻣﻮران آن ﮐﺸـــﻮر در اوﻟﻮﯾـــﺖ ﺑـــﻮد و ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﻣـــﯽ ﺗﻮاﻧﺴـــﺖ در ﺻـــﻮرت ﭘﯿﺸـــﺮوی‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﯾﺴــﻢ دﯾــﻮاری در ﺷــﺮق ﻋــﺮاق اﯾﺠــﺎد ﻧﻤﺎﯾــﺪ‪ .‬و ﻣــﺎﻧﻊ از ﺑــﻪ ﺧﻄــﺮ اﻓﺘــﺎدن ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻧﻔــﺖ ﮐﺮﮐــﻮک ﮔــﺮدد و در ﻏﯿــﺮ اﯾــﻦ ﺻــﻮرت اﮔــﺮ دوﻟﺘــﯽ ﻣﺴــﺘﻘﻞ و ﻣﻠــﯽ در اﯾــﺮان روی ﮐــﺎر‬ ‫ﻣــﯽ آﻣــﺪ اﻧﮕﻠﯿﺴــﯽ ھــﺎ ﺑــﻪ ﺳــﺎدﮔﯽ ﻗــﺎدر ﺑﻮدﻧــﺪ ﺑــﺎ اﻓــﺰاﯾﺶ ﮐﻤــﮏ ھــﺎی ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ‪ ،‬ﻋﺸــﺎﯾﺮ ﻟــﺮ و ﺑﺨﺘﯿــﺎری و ﺷــﯿﺦ ﺧﺰﻋــﻞ ﻣــﻮاﻧﻌﯽ ﺟــﺪی ﺑــﺮ ﺳــﺮ راه ﭘﯿﺸ ـﺮﻓﺖ آن دوﻟــﺖ‬ ‫ﻓﺮﺿــﯽ اﯾﺠــﺎد ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﺗــﺪرﯾﺞ ﺗﺤﮑــﯿﻢ ﻗــﺪرت رﺿــﺎﺧﺎن ﺷــﺮاﯾﻄﯽ را ﭘــﯿﺶ آورد ﮐــﻪ ﺳــﺮﮐﻮب ﺳــﯿﻤﻘﻮ ھﻤﭽــﻮن ﺳــﺮﮐﻮب ﺷــﯿﺦ ﺧﺰﻋــﻞ ﺟﻨﺒــﻪ ﯾــﮏ ﺿــﺮورت ﺑــﻪ ﺧــﻮد ﮔﺮﻓــﺖ و‬ ‫ﺑــﻪ راﺳــﺘﯽ ﺗﺤﻘــﻖ اﯾــﻦ اﻣــﺮ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧﺴــﺖ در ﺗﻮﺟﯿــﻪ ﺳــﺮدار ﺳــﭙﻪ و وﺟﯿﮫــﻪ اﻟﻤﻠــﻪ ﺳــﺎﺧﺘﻦ او در ﭼﺸــﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔــﺎﻧﺶ ﺑﺴــﯿﺎر ﻣــﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷــﺪ و در واﻗــﻊ ﭼﻨــﯿﻦ ھــﻢ ﺷــﺪ و رﺿــﺎﺧﺎن‬ ‫از ﺧـــﺘﻢ ﻏﺎﺋﻠـــﻪ ﺷـــﮑﺎﮐﮫﺎ ﺑﮫـــﺮه ﺑـــﺮداری زﯾـــﺎدی ﮐـــﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘـــﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴـــﯽ ھـــﺎ ﻣﺎﯾـــﻞ ﺑﻮدﻧـــﺪ ﮐـــﻪ از ﺳـــﯿﻤﻘﻮ ﭘـــﺲ از ﺷﮑﺴـــﺘﺶ در ﺑﺮاﺑـــﺮ ﻧﯿﺮوھـــﺎی دوﻟـــﺖ اﯾـــﺮان در ﺟـــﺎی دﯾﮕـــﺮی‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ در ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻞ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﻮد‬

‫ﺑﺮزﻧﺠﯽ‪(13).‬‬

‫ﻓﺮﺟﺎم ﮐﺎر ﺳﯿﻤﻘﻮ‬ ‫ﺳــﯿﻤﻘﻮ رﺋــﯿﺲ اﯾــﻞ ﺷــﮑﺎک ﭘــﯿﺶ از ﺟﻨــﮓ ﻧﮫــﺎﯾﯽ و ﺳﺮﻧﻮﺷــﺖ ﺳــﺎز ﺧــﻮد در ﺗﺎﺑﺴﺴ ـﺘﺎن ﺳــﺎل ‪ 1301‬ﺑــﺎ ﻧﯿﺮوھــﺎی دوﻟﺘــﯽ ﺗﻮاﻧﺴــﺖ ﺻــﺎﯾﻦ ﻗﻠﻌــﻪ و ﺳــﻘﺰ را ﻧﯿــﺰ ﺑــﻪ ﺣــﻮزه ﻗﻠﻤــﺮو‬ ‫ﺧــﻮد اﺿــﺎﻓﻪ ﮐﻨــﺪ ﺳــﭙﺲ ﺳــﯿﺪ ﻃــﻪ ﮐﻮﺷــﯿﺪ ﺷــﮫﺮ ﻣﺮاﻏــﻪ را اﺷــﻐﺎل ﮐﻨــﺪ اﻣــﺎ اھــﺎﻟﯽ آﻧﺠــﺎ ﺑــﺪون ﺑﺮﺧــﻮرداری از ﮐﻤــﮏ ﻧﯿﺮوھــﺎی دوﻟﺘــﯽ ﻋﺸــﺎﯾﺮ ﮐــﺮد را ﺷﮑﺴــﺖ دادﻧــﺪ ﭘــﺲ از‬ ‫ﺷﮑﺴــﺖ اﻣﯿــﺮ ارﺷــﺪ ﻣﺨﺒــﺮ ا ﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ ﺣــﺎﮐﻢ ﺗﺒﺮﯾــﺰ ﺑــﻪ دﺳــﺘﻮر دوﻟــﺖ ﻧﯿﺮوﯾــﯽ ﺗــﺎزه ﺑــﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧــﺪھﯽ ﺧــﺎﻟﻮ ﻗﺮﺑــﺎن ﮐــﺮد از ﻣﺘﺤــﺪان ﺳــﺎﺑﻖ ﻣﯿــﺮزا ﮐﻮﭼــﮏ ﺧــﺎن ﮐــﻪ اﯾﻨــﮏ ﺑــﻪ ﺳــﺮدار‬ ‫ﺳــﭙﻪ ﭘﯿﻮﺳــﺘﻪ ﺑــﻮد ﺑــﻪ ﺟﻨــﮓ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﻓﺮﺳــﺘﺎد اﻣــﺎ او ھــﻢ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﻣﯿــﺮ ارﺷــﺪ در آﻏــﺎز ﻧﺒــﺮد ﺑــﺎ ﺷــﻠﯿﮏ ﯾــﮏ ﮔﻠﻮﻟــﻪ ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ رﺳــﯿﺪ‪ .‬آﺧــﺮﯾﻦ ﺟﻨــﮓ در ﺗﺎرﺑﺴــﺘﺎن ﺳــﺎل ‪1301‬ه‪.‬ش‬ ‫در داﻣﻨـــﻪ ﮐـــﻮه ﺷـــﮑﺮﯾﺎزی در ﺟﻨـــﻮب ﺧـــﻮی روی داد و در ان ھﻤـــﻪ ﻋﺸـــﺎﯾﺮ ﻣﺘﺤـــﺪ ﺳـــﯿﻤﻘﻮ در ﻗﺎﻟـــﺐ ﺳـــﭙﺎھﯽ ده ھـــﺰار ﻧﻔـــﺮی ﺷـــﺮﮐﺖ داﺷـــﺘﻨﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧـــﺪھﯽ ﻧﯿﺮوھـــﺎی دوﻟﺘـــﯽ ﺑـــﺎ‬ ‫ﺳــﺮﺗﯿﭗ اﻣــﺎن اﻟﻠـــﻪ ﺧــﺎن ﺟﮫﺎﻧﺒـــﺎﻧﯽ ﺑــﻮد‪ .‬ﺟﻨـــﮓ ﺷــﮑﺮﯾﺎزی ﯾــﮏ روز ﺑﯿﺸـــﺘﺮ ﺑــﻪ ﻃـــﻮل ﻧﯿﺎﻧﺠﺎﻣﯿــﺪ و در ﻧﺘﯿﺠـــﻪ آن رﺋــﯿﺲ اﯾــﻞ ﺷـــﮑﺎک ﺑــﻪ ﺳـــﺨﺘﯽ ﺷﮑﺴــﺖ ﺧـــﻮرد و ﺑــﺎ ﺧـــﺎﻧﻮاده‬ ‫اش ﺑــﻪ ﺗﺮﮐﯿــﻪ ﭘﻨﺎھﻨــﺪه ﺷــﺪ‪ .‬از اﯾــﻦ ﭘــﺲ ﺳــﯿﻤﻘﻮ ﺗــﺎ ﺳــﺎل ‪ 1309‬ه‪.‬ش ﮐــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻧﻈﺎﻣﯿــﺎن اﯾﺮاﻧــﯽ ﻣﺴــﺘﻘﺮ در ﺷــﮫﺮک ﻣــﺮزی اﺷــﻨﻮﯾﻪ در ﯾــﮏ ﮐﻤــﯿﻦ ﺑــﻪ ﻗﺘــﻞ رﺳــﯿﺪ ﺑــﻪ ﺟــﺰ‬ ‫زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻋﺸﺎﯾﺮ ﭘﺸﺪری در ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد در ﺗﺮﮐﯿﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﯾﺪ و در ﺧﺪﻣﺖ اھﺪاف ﮐﻤﺎﻟﯿﮫﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ‪(14).‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪99 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫‪Page : 99‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺑﺮزوﯾﯽ‪ ،‬اوﺿﺎع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬ﻓﮑﺮ ﻧﻮ‪ ،1378 ،‬ص ‪148‬ـ ‪.147‬‬ ‫‪2‬ـ رﺿﺎ ارﻓﻊ‪ ،‬اﯾﺮان دﯾﺮوز ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮات ﭘﺮﻧﺲ ارﻓﻊ اﻟﺪوﻟﻪ‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ وزارت ﻓﺮھﻨﮓ‪ ،1345 ،‬ص ‪434‬ـ ‪.433‬‬ ‫‪3‬ـ ﺳﯿﺪ اﺣﻤﺪ ﮐﺴﺮوی‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬اﻣﯿﺮ ﮐﺒﯿﺮ‪ ،1378 ،‬ص‪.812‬‬ ‫‪4‬ـ ﺑﺮزوﯾﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ص ‪/ .158 ،155‬‬ ‫‪5‬ـ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯿﺴﯿﻮن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺟﺎن اﻟﺪر‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﮫﯿﻞ آذری‪ ،‬ﺑﯽ ﺟﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺟﮫﺎن‪ ،1333 ،‬ص‪.24‬‬ ‫‪6‬ـ اﺣﻤﺪﮐﺴﺮوی‪،‬ﺗﺎرﯾﺦ ھﺠﺪه ﺳﺎﻟﻪ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ،1371 ،‬ص‪/ 204‬‬ ‫‪7‬ـ ﺗﺎرﯾﺦ ھﯿﺠﺪه ﺳﺎﻟﻪ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‪،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ص ‪855‬‬ ‫‪ .8‬ـﻤﺤﻤﺪ ﺗﻤﺪن‪ ،‬اوﺿﺎع اﯾﺮان در ﺟﻨﮓ اول ﯾﺎ ﺗﺎرﯾﺦ رﺿﺎﺋﯿﻪ‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ اﺳﻼﻣﯿﻪ‪ ،1350 ،‬ص‪.356‬‬ ‫‪9‬ــــ ﺳـــﯿﺪ ﻃـــﻪ اﻓﻨـــﺪی ﭘﺴـــﺮ ﺷـــﯿﺦ ﻋﺒـــﺪاﻟﻘﺎدر و ﻧـــﻮاده ﺷـــﯿﺦ ﻋﺒﯿﺪاﻟﻠـــﻪ ﻧﮫـــﺮی از ﭼﮫـــﺮه ھـــﺎی ﺳﯿﺎﺳـــﯽ ﮐﺮدﺳـــﺘﺎن ﻋﺜﻤـــﺎﻧﯽ ر آﻏـــﺎز ﺳـــﺪه ﺑﯿﺴـــﺘﻢ و ﮐﺴـــﯽ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﻧﻘـــﺶ ﺑﺴـــﯿﺎر‬ ‫ﻣﮫﻤﯽ در ﺗﻘﻮﯾﺖ و ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﯿﻤﻘﻮ و ﻋﺸﯿﺮه ﺷﮑﺎک ﺑﺮ ﻋﮫﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪10‬ـ ﺗﺎرﯾﺦ ھﯿﺠﺪه ﺳﺎﻟﻪ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‪،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ‪.‬‬ ‫‪11‬ـ ﺧﺎﻃﺮات دﮐﺘﺮ آﺳﻮ ﯾﺎ ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮﻣﺎﺟﺮای دﮐﺘﺮ آﺳﻮ»ﭼﮫﺮه ﻣﮫﺎﺑﺎد«‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﻮد ﻗﺎدرزاده‪ ،‬ﺗﮫﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ھﻮر‪ ،1373 ،‬ص‪.25‬‬ ‫‪12‬ـ ﺣﺒﯿﺐ زاھﺪی‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻖ درﺑﺎره ﺷﺎھﭙﻮر آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‪ ،‬ﺗﺒﺮﯾﺰ‪ :‬ﻋﻠﻤﯿﻪ‪ ،1350،‬ص‪/ 23‬‬ ‫‪13‬ـ رھﺒﺮ ﮐﺮدھﺎی ﻋﺮاق در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯿﻪ ‪14 / .‬ـ ﺑﺮزوﯾﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬ص‪.215‬‬

‫ﻻﭘﻪرهێ ‪100 :‬‬

‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪ / 2713‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪2013‬‬

‫ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدﻧﯽ ‪ :‬رهﺣﻤﺎن ﻧﻪﻗﺸﯽ‬ ‫ﭘﻮوﺷﭙﻪڕی ‪2713‬ی ﮐﻮردی ‪ /‬ﺟﻮوﻧﯽ ‪ 2013‬ی زاﯾﯿﻨﯽ‬

‫‪r_neqsi@ yahoo.ca‬‬

‫‪Page : 100‬‬