Babaeski Halkevi Şubesi by mucit

HALKEVLERİ

Şimdiki Ordu Evi olarak kullanılan bina Halkevi olarak 1938-1939 da yapıldı. Komple halkevi idi. Jimnastik salonunda her türlü alet vardı. İyi bir kütüphanesi vardı. Babaeski'nin çok evvel tiyatro ve sinemayla tanışmasında halk evinin önemli yeri vardır. 1960 sonrası Askeri misafirhane ordu evi olarak kullanılmaktadır. Ancak Şimdiki ordu evinde çalışmalarına 1939 yılında yapılan bina 2 katlı yığma binadır. Çok amaçlı salonu ve birçok odaları vardır. Halen ayaktadır. Askeri güvenlik bölgesi dâhilinde olduğu için planlarını yayınlamadım. Edirne Halkevi, Halkevlerinin kurulduĞu yıl olan 1932 senesinde tesis edilmiş olup bünyesinde barındırdıgı pek çok kol ile faaliyetlerini sürdürmüstür. Her fırsatta egitime verdigi önemi sözlerinde ve yaptıgı faaliyetlerde gösteren General Kâzım Dirik Pasa, halkevlerinin her yerde açılması için büyük çaba gösterdi. Çabası sonuçsuz kalmadı, O’nun döneminde Tekirdag’ın Malkara ilçesinde; Çanakkale’nin Gelibolu ve Biga ilçelerinde; Kırklareli’nin merkezinde, Vize ve Babaeski ilçelerinde Halkevleri açıldı1. Tarihinde Babaeski Halkevi’nin; Pehlivanköy Halkevi, Mandıra Halkevi, Düğüncülü Halkodası, Karahalil Halkodası, Katranca Halkodası, Kuleli Halkodası, Nadırlı Halkodası, Pancarköy Halkodası, Sinanlı Halkodası. Olarak şubeleri vardı. Kırklareli Halkevi Spor Şubesi, futbol çalışmaları dışında atıcılık konusunda da halka destek vermiştir. Halkevi çatısı altında toplanan avcılar, bölgede yer alan zararlı hayvanlardan korunmak için her fırsatta sürek avlarına çıkmışlardır2. Şube, bunun yanında atıcılık alanında erkek ya da bayan ayrımı yapmadan ödüllü yarışmalarda düzenlemiştir3. Kırklareli Halkevi Spor Şubesi, güreş konusunda da oldukça etkin bir rol oynamıştır. Hemen hemen Kırklarelinin her ilçesinde yağlı güreş turnuvaları düzenlenmiştir. Ayrıca gençlere güreş konusunda dersler vererek yardımcı olunmuştur. Kırklareli’nde faaliyet gösteren diğer halkevlerinin de güreş konusunda etkili çalışmalar içinde olduğu görülmektedir. Mandıra Halkevinin düzenlediği ve Tekirdağ ve Edirne’nin dışında çevre illerden de gelen

İ. Gün, M. Ankara, a.g.e., s. 57. GÜN, ; İsmail - ANKARA, Mahmut, Kâzım Dirik, (İstiklâl Matbaası), İzmir 1971. Trakya’da Yeşilyurt, 22 Kasım 1946 3 A.g.g., 28 Haziran 1946. 1 2

pehlivanların katıldığı böyle bir turnuvada halkın büyük ilgisiyle karşılanmış yaklaşık 4000 kişi bu turnuvayı takip etmiştir. Turnuva sonunda halkevi kazanan sporculara çeşitli ödüller vermiştir. Bu tür turnuvaların tüm organizasyonu ise halkevi spor şubeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Mandıra Halkevinin ayrıca Basketbol konusunda da verimli çalışmalar içinde olduğu görülmektedir. Halkevi, gençleri Basketbol konusunda teşvik ederek yaptırdığı basketbol sahaları ile gençlerin spor yapmasına olanak sağlamıştır4. Kırklareli ilçelerinden Babaeski’de de halkevi güreş konusunda çalışmalar üretmiştir. Babaeski Halkevi Spor Şubesi, özellikle gençlerin güreş konusunda eğitilmesi çalışmalarını yürütmüştür5. Kırklareli Halkevi Spor Şubesi, bölgede at yarışlarının yapılmasında da etkin bir rol oynamıştır. Spor Şubesinin belirlediği bir takvimle bölgede sıklıkla at yarışları düzenlenmiştir. Babaeski İlçesinde de benzer faaliyetler yapılmıştır. Babaeski Halkevi kendi çevresinde bulunan eğitim ve yardımlaşma kurumlarıyla ortak hareket ederek faaliyetlerini şekillendirmiştir. Kepirtepe Köy Enstitüsü ve Halkevi Temsil Kolu Şubesi ortak hareket ederek çocuk esirgeme kurumu adına temsiller düzenlemiştir6. Bunun yanında ilçede bulunan Babaeski Gençlik Spor Kulübü ve Cumhuriyet Halk Partisi Hamidiye Ocağı gibi kurumlarla da ortak hareket edilerek halk yararına temsiller hazırlanmıştır.7 Kırklareli Halkevi temsil Şubesi tüm bu çalışmaları oldukça zor şartlar içerisinde ortaya koymuştur. Temsil Şubesi üyeleri Tevfik Koçnart, Neşet Rizvanoğlu ve Orhan Alpay Halkevi Temsil Kolunun yıllık raporlarında temsil kolunun sorunları şöyle sıralamışlardır: Sahne derken, oda gibi dar bir çerçeve içinde istenilen dekorun lüzumlu tablo ve fonu belirtebilmek ve her eserin ruhuna göre bir şekil verebilmek akla gelen en önemli noktadır. Fakat maalesef elimizde mevcut dekorlar arzu edilen ihtiyaçları değil biraz olsun bu ihtiyacı karşılayabilmekten de uzaktır. İstediğimiz zaman istediğimiz şekilde prova yapabilecek müstakil bir sahneye malik değiliz..elimizde aksesuar makyaj takımı diye bir şey mevcut değildir. Biz makyajımızı yapmak, eter ve mantar gibi en iptidai bir şekilde ve en iptidai vesaitlerle yaparak yüzlerce seyircinin önüne çıkıyoruz. Kolumuzun en önemli derdi bayansızlıktır. Üç dört ay evveline kadar maalesef kolumuz bayansız eser aramak zorunda kalmıştır.8 Bu müessese hemen her yerde ve köylerde mevcut olan küçük bir harabeyi bile gözden kaçırmayarak bunların tamirini, lüzum olan tamirini ve bakımını büyük küçük makamlardan rica etmekte ve muvaffak olmaktadır. Cemiyet, Trakya için birinci derecede lüzumlu gördüğü kıymetli eserleri kalem ve ihtisas sahiplerine yazdırmış ve Trakya kültürü ile Anadolu ve Ege kültürünü birbirine bağlayan düğüm noktalarını salahiyetle göstermiştir.9 Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumunun gerçekleştirdiği önemli çalışmalar arasında; Ayşekadında bulunan Kervansarayın yenileme çalışmaları, Mimar Sinan tarafından III. Murat döneminde yapılan Arasta, vezir Merzifonlu Kara Mustafa Paşanın çeşmesi, Şah Melek Camii, Yahya Bey Çeşmesi, Cezzar Çeşmesi, Çelebi Mehmet devrinde yapılan Bedestenin tamir edilmesi çalışmaları bulunmaktadır. Bunların dışında; Havsada Mimar Sinan eseri olan camii, I. Murat tarafından Kavaklı ve Bolayırda yaptırılan hamamlar, Hacerzade İbrahim Beyin Malkara’daki camii, Babaeski’de bulunan iki Osmanlı çeşmesi, Vizede bulunan bir hamam, Pınarhisarda bulunan Bin Oklu Kahraman Kümbeti, Sarayda Ayaspaşa Camiinin bakım çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğüne bölgede A.g.g., 9 Mayıs 1947 A.g.g., 22 Nisan 1947. 6 Trakya’da Yeşilyurt, 21 II. Kanun 1944. 7 İsmail Akıncı, Babaeski Gençliğinin Müsamere Hazırlığı, a.g.g., 14 Şubat 1947. 8 A.g.g., 16, 18, 22 Nisan 1947; ayrıca bkz. Ali Coşkun Yanardağoğlu, Nereye Doğru, a.g.g., 3 Haziran 1943. 4 5

Osman Nuri Peremeci, Edirne., s.433.

bulunan tarihi eserlerin genel durumu ve ihtiyaçları hakkında araştırmalar sunulmuştur10. Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumunun bölgede bulunan diğer kurumlarla ortak çalışmalar içine girerek Trakya tarihi ve kültürüne ilişkin kitaplar, kılavuzlar, fotoğraflar ve film çalışmaları yayınladığı da görülmektedir. Yayınlanan çalışmalar arasında şunlar bulunmaktadır: Akdes Nimet Kuratın 33 sayfa içinde yazdığı Çaka, yine Akdes Nimetin yazdığı 36 sayfalık Kazan Hanlığını Kuran Uluğ Muhammet Han Yarlığı, Fevzi Kurtoğlunun 110 sayfalık hazırlanan Gelibolu ve Yöresi Tarihi, Selahattin Kandemirin 48 sayfalık Turova Harabeleri, Arif Müfid Manselin yazdığı Trakyanın Kültür ve Tarihi, Osman Nuri Peremecinin yazdığı halkevi ile ortak olarak hazırlanan Edirne Tarihi isimli kitapları bulunmaktadır. 1930 yılı içinde gelişen Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın (SCF) kurulması ve sonrasında yaşanan Kubilay Olayı Türk Ocakları’nın sonunu hazırlamıştır. Atatürk’ün bu beyanatının etkisiyle Türk Ocakları normal kongre tarihini öne alarak 10 Nisan 1931 tarihinde Ankara’da olağanüstü bir kongreyle bütün hak ve borçlarıyla birlikte CHP’ye katılma kararı almıştır. 10-18 Mayıs 1931 tarihleri arasında toplanan CHP 3. Büyük Kongresi de, Türk Ocakları kongresinde alınan kararı aynen kabul etmiş, böylece 257 şubesi bulunan Türk Ocakları bütün mal ve borçlarıyla birlikte CHP’ye katılmıştır11. Türk Ocakları’nın CHP’ye katılmasından sonra Ocakların Genel Başkanı Hamdullah Suphi Tanrıöver, 25 Mayıs 1931 tarihli bir Bakanlar Kurulu kararıyla Bükreş Elçiliğine atanmak suretiyle yurtdışına gönderilmiştir12 Türk Ocakları’nın kapatılmasından yaklaşık on ay sonra kurulan Halkevleri, 19 yıl milli kültür sahasında çalışmış olan bu ocakların tecrübelerinden de yararlanılarak13 19 Şubat 1932 tarihinde kurulmuştur. Halkevleri, Cumhuriyetin, Cumhuriyet ideolojisinin ve özellikle 1930’lu yıllardaki ekonomik ve toplumsal koşulların bir ürünüdür14. Hükümet konağı, Belediye gibi Halkevleri binaları da siyasi erkin varlığının ve gücünün temsilidir. Protokolde validen sonra Halkevi başkanı geldiği gibi, şehirde de Vilayet konağından sonra ikinci önemli yapı olarak Halkevi binası gelmektedir. Halkevi binalarında “kente hâkimiyet” fikri esastır. Halkevleri yalnız halkın eğitim ihtiyacını karşılamak için değil, aynı zamanda yeni rejimin varlığının ve gücünün temsilidir. Bu nedenle CHP Genel Sekreterliği “halkevi binalarına pek çok ehemmiyet” vermektedir. Bu öneme binaen Genel Sekreterlik bünyesinde bir Müşavirlik Mimarlık Bürosu kurulmuştur. Yapılan ve yapılacak yeni Halkevleri binaları için şehir planı gereğince merkez teşkil edecek şekilde şehrin gelişim sahalarına yakın olmasına, arsaların oldukça büyük olmasına, bina etrafında geniş bir bahçe ve oyun sahalarınınbulunmasına dikkat edilmiştir15. Halkevleri binalarına iki yüz kişiden az insanın girmesi, Halkevlerinin “hürriyetinden birçok şeyler kaybetmesi” olarak görülmüş, böyle bir Halkevinin kapılarını bütün halka açamayacağı belirtilmiştir16. Önceleri Halkevi ve CHP binaları ayrı yapılar olarak inşa edilmekteyken daha sonra her ikisi tek bir bina halinde inşa edilmiştir17. Halkevlerinin hepsi Halkevi üye kayıt defteri, yönetim kurulu ve şube komiteleri karar defterleri, hesap defterleri, demirbaş eşya defteri, kütüphane giriş defteri, gelen ve giden evrak kayıt defteri ve günlük çalışma defterini tutmak zorundadır. Yönetim Kurulu Başkanlığını, Halkevinin bulunduğu yerin CHP Yönetim Kurulu üyeleri arasından seçtiği Halkevi başkanı yapar. Halkevlerinin, yönetim kuruluna üye olmak için CHP’ye üye olmak şartının yanında 10

Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu 1939-1940 Çalışma Raporu, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, 1941, ss.48.

Erdem-Erez, a.g.e., s.8. Tunçay, a.g.e., s.298. 13 Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in 19 Şubat 1932 tarihinde Ankara Halkevi’nde yaptığı konuşma, Söylevler 1932-1941, Ankara, Recep Ulusoğlu Basımevi, 1942, s.85 14 Çeçen, a.g.e., s.106. 12

15 16 17

CHP Halkevleri ve Halkodaları 1932-1942, s.19. Baltacıoğlu, a.g.e., s.117. CHP Halkevleri ve Halkodaları 1932-1942, s.19.

Halkevi başkanının CHP yönetim kurulu üyeleri arasından seçilmesi de bu kurumun tamamen CHP’ye bağlı olduğunu göstermektedir. Şube Yönetim Kurulunun üye sayısı o şubeye kayıtlı üye sayısına göre belirlenmektedir. Buna göre üye sayısı 10-50 arasında olan şubelerde Şube Yönetim Kurulu 3 kişi, üye sayısı 50’nin üstündeyse 5 kişiden oluşuyordu. 1940 yönetmeliğinde yapılan değişiklikle 10 sayısı 25’e çıkarılmış, 25-50 üyesi bulunan şubelerin 3, üye sayısı 50’nin üzerinde olan şubelerin 5 kişilik bir Şube Yönetim Kurulu oluşturacakları belirtilmiştir. Üye sayısı 25’in altında olan şubelerin ise Şube Yönetim Kurulu bulunmuyordu.18

Madde 14, Halkevleri İdare ve Teşkilat Talimatnamesi, s.6.

HALKEVİ FALİYETERİ Kırklareli Halkevi, Kırklareli Türk Ocağı’nın kapatılması sonrası kurumun sosyal ve kültürel hayatta yürüttügü tüm sorumlulukları üzerine alarak ortaya çıkmıştır. Türkiye’de ise halk eğitiminin yetersiz olması, Türk devriminin kitlelere zamanında yansımasını engellemekteydi. Bunun için halk egitimi ve örgütlenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. İtalya ve Alman teşkilatları ilgi görmemiş, özellikle İsveç deneyi etkili olmuştur. Bu yüzden cumhuriyet yönetimi Selim İsveç’e, Vildan Asir’i Orta Avrupa ülkelerine göndererek kurumlar hakkında araştırmalar yaptırtmıştır. Yapılan araştırma ve gözlemler, Türkiye’de sosyal ve kültürel alanda geniş bir tartısma ortamının hazırlayıcısı olmustur19. Halkevlerinin, 10–18 Mayıs 1931 Cumhuriyet Halk Partisi’nin 3. büyük kongresinde kurulması kararlastırılmıstır. Halkevlerinin çalışmaya başladığı tarih 19 Subat 1932’dir. Doğal olarak halkevlerinin kuruluşu ve teşkilatlanması bu tarihten öncedir. Buna karşın halkevlerinin Cumhuriyet Halk Partisi’nin 3. büyük kongresinde kuruldugu savı yıllarca devam etmiş bir yanılgı olmuştur. Trakya’da yasanan gelismelerde bu tezi destekler niteliktedir. Türk Ocaklarının bölgede kapatılması sonrası yeni olusturulacak sosyo-kültürel kurumların altyapısı daha halkevleri açılmadan hazırlanmaya baslamıstır20. “1934 yılında Babaeski C. H. F. reisi Adil ve belediye reisi Şevket Beylerdir”21 Halkevleri, Cumhuriyet Halk Partisi Kâtibi Umumiliği’nin parti örgütlerine gönderdiği 12.1.1932 tarihli ve 7. ve 8. genelgelerden ılacağı üzerine parti genel yönetim kurulunca hazırlanan ve genel baskanlıkça onaylanan bir talimatname ile kurulmustur22. Halkevleri, ulusu bilinçli, birbirini anlayan, birbirini seven, ortak ideale bağlı bir halk kütlesi düzeyinde örgütlemek; kültür, ülkü, amaç ve düşünce birliği gösterecek bir toplum olmayı sağlamak, ulusal birliği oluşturan, ulusal ruhu biçimlendiren ve güçlendiren kültür ögelerini ortaya çıkarıp geliştirmeyi, asli görevleri arasında görmektedir. Halkevleri, köylü ile kentli, köylü ile aydın zümreler arasındaki ilişkileri düzenleyerek geliştirecek, köycülük çalışmalarının yürütülmesini sağlayacaklardır. Kurumlar ayrıca, Cumhuriyet Halk Partisi’nin ana ilkelerini ülke düzeyinde anlatmak, kısa zamanda toplumsal ve kültürel kalkınma saglayarak Türk milleti ve devletin çağdaşlaşma savasına katkılarının arttırılmasını amaçlamaktadır23. Mevcut yapılanması karşısında özellikle 5830 sayılı yasanın T.B.M.M.’inde görüşülmesi sırasında C.H.P., D.P. karsısında oldukça güç durumlarda kalmıstır24. Cumhuriyet Halk Partisi; 1947 yılında halkevleri ile ilgili olarak her ne kadar “hükmü sahsiyet” olarak bunları partiden ayırmıs olsa da, bu girisim çok fazla bir sey ifade etmemistir. Çünkü halkevleri Cumhuriyet Halk Partisi’nin tapulu malı olmaya devam etmistir. Bu durum aynı zamanda halkevlerinin sonunun hazırlanmasındaki de en önemli sebep olmustur25. Kırklareli Türk Ocağı, Ali Rıza Dursunkaya’nın belirttigine göre 10 Nisan 1931 tarihinde gerçekleştirilen Olağanüstü Ocak Kurultayı sonrası kapatılmıstır. Kırklareli Türk Ocağı bu tarihten itibaren Cumhuriyet Halk partisine devredilmistir26. 19 Subat 1932’de ilk olarak 14 halkevi açılmıştır. Ancak bu sayı her kolda tam teşekküllü olarak faaliyet gösteren halkevleri için geçerli olan bir sayıdır. Hâlbuki 19 Subat 1932 sonrası Türkiye’nin hemen her bölgesinde halkevleri kurulmaya başlanmıştır. Kırklareli Halkevi de 19 Subat 1932 sonrası kurulan halkevleri arasındadır. Anıl Çeçen, Halkevleri, Gündogan yay., Ankara, 1990, s.95. Orhan Özacun, C.H.P. Halkevleri Yayınları Bibliyografyası 1932 – 1951, Mart, 2001, s.6; Mustafa Baydar, Hamdullah Suphi ve Anıları, İstanbul, 1970, s.1. 21 T. B. M. M. Zabıt Ceridesi, Cilt: 25, 1- XI - 1934 22 Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtibi Umumiliginin Fırka Teskilatına Umumi Tebligatı, (Mayıs 1931’den I.Kanun 1932 Nihayetine Kadar), I, 1933, ss.6–9. 23 Orhan Özacun, a.g.e., s.1-2. 19 20

Orhan Özacun, a.g.e., s.1-2.

Metin Toker, Demokrasinin _smet Pasalı Yılları “D.P.’nin Altın Yılları 1950-1954”, Bilgi yay., _stanbul, 1990, s.139. Ali Rıza Dursunkaya, “Kırklareli Vilayetini Tarih, Cografya, Kültür Eserleri Yönünden Tetkik–22”, a.g.g., 4 Temmuz 1947.

1932-1952 YILLARI ARASI HALKEVİ ÇALIŞMALARI Kırklareli Halkevinin yanı sıra ona bağlı olarak çalışmalarını yürüten ildeki diğer halkevleri de 1932- 1938 yılları arasında Kırklareli Halkevine çalışmaları ile büyük kolaylık sağlamıstır. Bunlar arasında en önemlisi Lüleburgaz Halkevidir. Lüleburgaz Halkevi faaliyetleri ile Kırklareli Halkevi’nin ulaşamadığı bölgelere halkevi faaliyetlerini götürerek bu boşluğu doldurmayı bilmiştir. Trakya’da açılan halkevleri de yurdun her tarafına yayılmış bu önemli kurumlar arasında yer almıslardır. Edirne, Kırklareli ve Tekirdag halkevleri 1932 sonrası ilk açılan halkevlerindendir. Edirne ve Tekirdağ halkevleri 1932 yılı sonrası tüm subeleri ile faaliyete geçebilmişken, Kırklareli Halkevi ise bu yıl içinde ancak üç şubesini faaliyete sokabilmiştir. Trakya halkevleri, ilk kurulus yıllarında yörenin sosyal ve kültürel özellikleriyle ilintili olarak faaliyetlerine şekil vermişlerdir. Daha sonraki yıllarda faaliyet alanlarını daha da genişleten halkevleri bölgenin ekonomik zorlukları, iklim elverissizlikleri ve II. Dünya Savası’nın yarattıgı tüm zorluklara ragmen çalısmalarını basarı ile yerine getirmislerdir. Edirne Halkevi, 30 Haziran 1932 tarihinde Edirne Kıyık’ta Cumhuriyet Halk Fırkası binasında yapılan törenle açılmıstır. Edirne Halkevi, eskiden İttihat ve Terakki’nin Edirne’de bulunan kulübünde faaliyetlerine başlamış ve burada halkevi çalışmaları sona erene kadar çalışmıştır. Kırklareli Halkevi, Kırklareli Türk Ocağı’nın kapatılması sonrasında yörenin içtimai ve kültürel hizmetlerini üzerine alarak bölgenin gelişmesi adına önemli hizmetlerde bulunmuştur. İlk olarak Türk Ocağı binasını kullanan halkevi, bir süre sonra binanın şehir merkezinden uzak olması sebebiyle buradan ayrılmak zorunda kalmıstır. Trakya’da Ocak 1934 yılında kurulmus olan ve tüm Trakya’nın kalkındırmayı amaçlayan Trakya Umumi Müfettişliği de birçok alanda önemli çalışmalar yapmıştır. Trakya Umumi Müfettisliği’nin halkevine destekleriyle Trakya kalkınması adına İbrahim Tali’nin ve Kazım Dirik’in müfettiş oldukları dönemlerde bu faaliyetler gerçekleşme imkânı bulmuştur. Halkevi, 1937 yılında yeni inşa edilmeye başlanan ve 1939’da tamamlanan yeni halkevi binasının oluşumuyla çalışmalarını daha da ilerletme imkânını yakalamıstır. Tekirdag Halkevi ise, 24 Nisan 1932 tarihinde tam teşekküllü olarak faaliyete geçmiştir. Tekirdağ Halkevi, halkevi faaliyetleri sona erene kadar başarı ile çalışmalarını yürütmüştür. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ halkevleri dısında bölge genelinde ilçeler düzeyinde de birçok halkevi açılmıstır. Trakya genelinde halkevleri çalışmaları süresince 22 Halkevi açılmıştır. Bunlar arasında Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ halkevleri dısında; Havsa, Lalapasa, İpsala, Keşan, Meriç, Uzunköprü, Kırcasalih, Pınarhisar, Polos, Üsküp, Kaynarca, Babaeski, Pehlivanköy, Mandıra, Demirköy, Lüleburgaz, Vize, Çorlu ve Malkara halkevleri bulunmaktadır. Bölgede açılan halkevleri yanında 1939 yılı sonrası açılan halkodaları, halkevi faaliyetlerinin daha da genişlemesinin zeminini hazırlamışlardır. 1940 yılı itibariyle Kırklareli ve ilçelerinde 10 halkevi bulunmaktadır. Kırklareli merkezde bulunan halkevinin dısında Demirköy, Pehlivanköy, Kaynarca, Lüleburgaz, Pınarhisar, Mandıra, Vize, Üsküp ve Babaeski ilçelerinde halkevleri bulunmaktadır27. En küçük ilçelerde bile halkevlerinin açılmasının yanında hemen hemen tüm kazalarda halkodaları açılarak çalışmalara başlamıştır. Babaeski Halkevi, Pehlivanköy Halkevi, Mandıra Halkevi, Dügüncülü Halkodası, Karahalil Halkodası, Katranca Halkodası, Kuleli Halkodası, Nadırlı Halkodası, Pancarköy Halkodası, Sinanlı Halkodası.

C.H.P. Halkevleri 1940…, ss.21-27. 177 C.H.P. Halkevleri 1940., ss.21-27.

Fotoğraf: 1--1949 senesi Babaeski Halkevi Kütüphanesi okuma saatleri Kaynak: Güler Önen Arşivi/paylaşımı Sağ başta görülen Ali Önen

27 Mart 1948 tarihinde Pehlivanköy Halkevine bağlı Temsil Şubesi, “Tufan”, “En Ulu Eser” ve “Çapanoğlu” gibi piyesleri Lüleburgaz ve Kırklareli’nin muhtelif bölgelerinde sergileme fırsatı yakalamış, ayrıca şiir ve müzik kolları konserler vermistir. Babaeski İlçesinde de benzer faaliyetler yapılmıştır. Babaeski Halkevi kendi çevresinde bulunan eğitim ve yardımlaşma kurumlarıyla ortak hareket ederek faaliyetlerini şekillendirmiştir. Kepirtepe Köy Enstitüsü ve Halkevi Temsil Kolu Şubesi ortak hareket ederek çocuk esirgeme kurumu adına temsiller düzenlemistir. Bunun yanında ilçede bulunan Babaeski Gençlik Spor Kulübü ve Cumhuriyet Halk Partisi Hamidiye Ocağı gibi kurumlarla da ortak hareket edilerek halk yararına temsiller hazırlanmıstır28 Mandıra Halkevi’nde de benzer kurslar açılmıstır. Mandıra Halkevi bölgede okuma yazma oranını yükseltmek amacıyla okuma yazma bilmeyenlere yönelik kurslar düzenlemiştir29 Kırklareli’nde okuma odaları dışında Kırklareli Merkez, Lüleburgaz ve Babaeski’de kütüphaneler bulunmaktadır. Bu kütüphanelerin 1937–1938 yılları arasındaki genel durumu aşağıda verildiği şekilde oluşmuştur30.Halkevi binaları yapımına girişilmistir. Bu alandaki ilk örnekler daha önceki yıllarda Kırklareli ili ve Babaeski, Biga ve Vize ilçelerinde yapılan çalışmalarda görüBabaeski halkevinde bulunan kitaplar şöyledir. “Türkdili, 749; Yabancı Diller,6; Türkçe ve Edebiyat, 84; Tarih, Coğrafya ve Yurt bilgisi, 80; Felsefe, Sosyoloji, Psikloji, Mantık, 67; Tıbbi Eserler, 35; Hukuk ve Kanunlar,44; diğer eserler, 149; bir yıl içinde okunanlar, 296.kitaptı.

Kırklareli ilçelerinden Babaeski’de de halkevi güreş konusunda çalışmalar üretmiştir. Babaeski Halkevi Spor Şubesi, özellikle gençlerin güreş konusunda eğitilmesi çalışmalarını yürütmüştür.31 Babaeski İlçesinde de benzer faaliyetler yapılmıştır.

İsmail Akıncı, “Babaeski Gençliğinin Müsamere Hazırlığı”, a.g.g., 14 Şubat 1947. Trakya’da Yesilyurt, 7 Subat 1947 30 Trakya _statistik Yıl…, s.212 31 Trakya’da Yesilyurt,22 Nisan 1947. 28 29

Fotoğraf: 2 1950 senesi Babaeski Halkevli üyeleri Kaynak: Güler Önen Arşivi/paylaşımı. Bir düğün Soldan ikinci kişi Ali Önen

Babaeski Halkevi kendi çevresinde bulunan eğitim ve yardımlaşma kurumlarıyla ortak hareket ederek faaliyetlerini şekillendirmiştir. Kepirtepe Köy Enstitüsü ve Halkevi Temsil Kolu Şubesi ortak hareket ederek çocuk esirgeme kurumu adına temsiller düzenlemiştir32. Bunun yanında ilçede bulunan Babaeski Gençlik Spor Kulübü ve Cumhuriyet Halk Partisi Hamidiye Ocağı gibi kurumlarla da ortak hareket edilerek halk yararına temsiller hazırlanmıstır33 CHP’nin 1947 yılındaki 7. Büyük Kurultay’ında Halkevleri ve Halkodalarının durumu da gündeme gelmiştir. 17 Kasım 1947 tarihinde toplanan Kurultay’da Halkevlerinin CHP’den ayrılması veya bağımsız bir kuruluş haline getirilmesi fikri ortaya atılmış, bu fikir uzun görüşmelere neden olmuştur.34 14 Mayıs 1950 tarihinde DP’nin iktidara gelmesi sonrası Temmuz 1950’de toplanan CHP’nin 8. Kurultayın da bu konu yeniden ele alınmış, bu amaçla bir komisyon kurulmuştur. Halkevleri ile Halkodalarının bina ve eşyalarının eski sahiplerine ve devlete iadesini öngören kanun bu malların iadesi için bir aylık bir süre veriyordu. Halkevleri faaliyetlerini resmen olanaksız hale getiren Refik Şevket İnce ve arkadaşlarının 8 Ağustos 1951 tarihli 5830 sayılı yasa teklifinin 11 Ağustos 1951 tarihinde yürürlüge girmesiyle halkevleri faaliyetleri tüm yurtta tamamen durmustur35. Önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Babaeskili gençler Babaeski kültür derneğinin etrafında etkinlikler düzenlerlerdi. 1961 senesine ait bir fotoğraf. Trakya’da Yesilyurt, 21 II. Kanun 1944. İsmail Akıncı, “Babaeski Gençliginin Müsamere Hazırlıgı”, a.g.g., 14 Subat 1947 34 Prof. Dr. Kenan Olgun: Türkiye’de Halkevleri Gerçeği; Iksad Publications,2019 Ankara 35 Orhan Özacun, a.g.e., s.10 32 33

8 AĞUSTOS 1951------21-4-1963 YILLARI ARASI HALKEVİ ÇALIŞMALARI Halkevlerinin kapatılması sonrası Trakya’da açılan halkevleri faaliyetleri de sona ermiştir. Trakya halkevleri, Demokrat Parti iktidarının halkevlerinin çalışmalarını olanaksız hale getirdiği döneme kadar bölgede önemli ssyal faaliyetler olmadı. Yinede Babaeski geçliği halkevlerinin tekrar aıldıktan sonra babaeskide halkevi açılana kadar boş durmadılar.

Fotoğraf: 3-Babaeski kültür derneğinin etkinliği sene 1961.. Solist Cemil Soyluer Kanuni İbrahim Ayral, Kaynak: Sebahat Gavas.

Fotoğraf: 4-Nevzat San Paylaşımı… Konserden Bir kare … 1961 olmalı

. Fotoğraf 3-1960 Halkevi aktivitesi Paydos piyesi. 2.resim Ragip Sökmener, Aytaç kanabur, Nihal ve Adil Onat. Yönetmen Ragip Sökmener (Ayrtaç Kanabur Arşivi)

Fotoğraf: 5---1960 Halkevi aktivitesi Paydos piyesi Babaeski halkevinde oynanmıştı ? (Ragıp Sökmener, Ayraç Kanabur, Nihal ve Adil Onat)(Aytaç Kanabur Arşivi)

21 Nisan

1963-1972 YILLARI ARASI HALKEVİ ÇALIŞMALARI

27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askerî darbe sonrasında Halkevleri 21 Nisan 1963 tarihinde bir dernek statüsünde, bağımsız bir demokratik kitle örgütü olarak tekrar kurulmuştur. Bu dönem Halkevlerinin Genel Merkezi Ankara'da dır ve Türkiye'nin 25 şehrinde toplamda 73 Halkevi ve 1 Halkodası bulunmaktadı 361963-1964 faaliyet yılında Babaeski Halkevi yöneticileri; “Başkan, Muhittin Onuk; İkinci Başkan, Rıfkı Çelik; Sekreter, Nusret Con; Muhasip, Ragıp Sökmener; Veznedar, Nazif Onat; Üye, Günnûr Plevneli” idi. Sanatcı Budak Cal 1962 yılında Eşi Günsel Çal'la birlikte, Babaeski Ortaokulu tiyatro faaliyetlerini ve Babaeski Halkevi falliyetlerine katkıda bulundu. Bu beraberlik 1970 yılına kadar kesintisiz sürdürmüştür

www.google.com.tr/search?q=halkevleri+ikinci+açılışı+1960&source=lmns&bih=937&biw=1920&hl=tr&sa=X&ved=2a hUKEwinwoi6rt_vAhW_hf0HHSK7DXcQ_AUoAHoECAEQAA 36

Fotoğraf: 6-- 1967 ilköğretim sonu piyes.. Konu istiklal savaşı ile ilgili... Soldan sağa Ali Gavaz, Saim paçalı, Mehmet Kocadoğan Yusuf- Yılmaz-Kaynak: Yusuf Yılmaz albümü)

Bu dönemde Babaeski Halkevi’nindeki ustalarında etkisiyle okullardada müsamere kolları aktif çalışıyordu. Usta halkevciler gerek sahne tasarımı, dekor, gerek araç gereç temini konusunda gerekse makyaj, oyunculuk konusunda yardımcı oluyorlardı. Dönemde yöneticilik yapan bir halkevli “1960’lı yılların sonlarında Halil Hasırcı'nın karşısında köşede Beyti Sarpel'in iki katlı binasındaydı. Ben de yönetim kurulunda sekreter üyeydim. Merhum Adnan Dimetoka Başkandı. Anımsayabildiğim kadarıyla; yönetim kurulunda merhum Hakkı Yılmaz, Tarık Apak, emin değilim ama Zeynel Ekşioğlu, Ersin Arga da vardı. Sanıyorum oradan da Subay Gazinosunun oradaki Kızılay binasına, daha sonrada Belediyenin bahçesine geçti.” 4 Nisan 2021 tarihli söyleşide demişti.37

Nevzat San: Babaeski Belediyesi, Yazı işleri Müdürü ve basın ve Halkla ilikiler müdürlüğünden emekli oldu. Serbest Gazeteci-Yazar, Kırklareli Gazeteciler Cemiyeti. Temsilcisidir. Çeşitli gazetelerde şiirleri ve makalleleri yayınlandı. Bazı yerel gazetelerin yazı işleri sorumluğunu da yaptı. Yaptığımız 10-05- 2021 tarihli söyleşide; “halkevi o zaman apak pasajindan arka yola gidince hemen saga dönünce ikinci eviden, ortadan merdiyenle bir kat cikarsin sagli sollu dört oda. Baskan Gündüz Onat idi”. demişti 37

Fotoğraf: 7 Gündüz Onat. 1964-halkevi-Gündüz Onat

Fotoğraf: 8 Gündüz Onat Temsilde (Belediye Arşivi) ustalara saygı acısından hoş görüleceğimi zannediyorum...1972 yılında belediye başkanı iken oynadığı 72. koğuş piyesinden .... Başkenken sosyal faliyetlerini göztermek istedim..ışıklar içinde yatsın

Fotoğraf: 9 Muarrem Sergen ve Şükrü Günel Sahnesi (Kaynak: Arif Hikmet Yücel) Fotoğraf:9Gündüz Onat. 1964-halkeviGündüz Onat

1967-1968 yılı Halk evi idare heyeti şöyleydi: “Başkan, Adnan Dimetoka; İkinci Başkan, Tarık Apak; Sekreter, Nevzat San; Muhasip, İlker Oruç; Veznedar, Hakkı Yılmaz; Üye, İsmet Can; Üye, Engin Tunalıoğlu” idi.

Fotoğraf: 10-Babam gitarda sene 1967 bas gitar Erhan Sevinç-- solist Ömür İğret---batery Yusuf Çırıkçı--ritim gitar Zafer Cengiz (Kaynak Özgür Cengiz-)

T.Sanat ve Halk müziği konseri ve tiyatrosu (1975

Fotoğraf: 10 ayakta, Budak Çal; Arkada; İlker Oruç, Tarık Apak, Adnan Dimotaka, (Konyalı)Hüseyin Konuş, Oturanlar;(Toto)Nehmet Aybek, (Gacal)Mehmet Ekiçi, Zafer Çengiz. 72. Koğuş piyesinden bir sahne. (1968)

Belge: 1-Babaeski Halkevi 1974 etkinliği

Fotoğraf: 11—Gübdüz Onat-Ragıp Sökmener Oyundan (Belediye Arşivi)

Belge: 2Babaeski Halkevi temsil Kolu 72. koğuş temsili 1967yılı. )

“1970 Evveli bizim gittiğimiz Apak Pajasının arka sokağında idi provaları orada yapıyordu ben çalıştığım için fazla gidemiyordum ama hafta sonu gidiyordum Rahmetli Ragıp Sökmener arkadaşımdı Nazmı Kavasoğlu, Bankacı Murat, onlar tiyatrocı idiler zaten ama Halk evi orada idi.”38 “Hakan yukselin evinin olduğu. Yerde iki katli bir ev vardı, o zaman Halk evi benim bildiğim orada idi.”39 Bu yıllarda Babaeski’e kültürüne başa faaliyetlerde katkıda bulunmuştur.

Belge: 3 --1976 nisan ayına ait Babaeski Lisesi Tiyatro kolu İspinozlar Temsil bileti.

Fotoğraf: 12 Babaeski lisesi sosyal faaliyetlerine bir örnek (1976 Nisan- İlköğretim salonu- şimdi yıldı-gösteri)

Münir Çapan: Babaeskide terzilik yapmış. Şimdi yurtdışında yaşıyor. (2020 de 25almanyaya gelmiş+50 yaşında) 8 Mayıs 1967 de yücel demirle Babaeski evlendi. Amatör Futbol yaptı. 39 Mustafa bederli: 38

1976-1980 YILLARI ARASI HALKEVİ ÇALIŞMALARI “Babaeski'de gençlik hareketi açısından ilk örgütsel girişim 5-10 arkadaşla kuruluşunu gerçekleştirdiğimiz Demokratik Halk Birliği Derneği çatısı altında oldu ve Demokratik Halk Birliği Derneğinin feshini sağladık. Ve daha geniş katılım temelinde Halkevi binasında (Şimdiki Hukümet Konağının olduğu yerdeki Halkevi binası) her görüşten bileşenlerle bir toplantı organize ettik ve orda bir dernek kurma kararı aldık ve bilahare Demokratik Kültür Derneğini kurduk. Orada bir süre sonra özellikle aramızda anlaşmazlıklar yaşandı. Ya onlar o dernekten ayrılıp gidecekti ya da biz. Bazı girişimlerde bulunduk ve bazı arkadaşların yardımıyla Halkevine üye olduk, kongre kararı aldırdık ve kongrede yönetim biz gençlere geçti.40” Son dönemlerde başkanımız İ.Yoldakamaz41’dı, birçok sosyal faaliyet yapıldı. Tiyatro temsilleri verildi, folklor ekipleri yaşattıldı. Ses ve müzik grupları kuruldu. Futbol ve atlatizimde katılım sağlandı, Futbol turnuvaları düzenlendi. 1980’de 1 Mayıs kutlaması Babaeski’de düzenlendi. 1980 yılında festivalin bir gecesini Babaeski halkevi düzenledi.

Fotoğraf: 13…..Gülten Günel, Mehmetali Dündar, Hüseyin Özgündüz. Yurtdeaş C oynundan

Seckin Mert: Sanat okukundan sonra eğitim enüstüsünde sınıf öğretmenliği okudu. Halkevi aktif yöneticisiydi.. Bir dönem Anadolu’da öğretmenlik yaptı. Sonra serbest ticaret yaptı. Babaeski dışında yaşıyor. İbrahim Yoldakalmaz: (Müzisyen)Uzun yıllar müzisyanlik ve orkestra idareciliği yaptı. “1971 Festival Orkestrası”nın kurucularındandır. Halkevi Başkanlığı yaptı (1976-1980)Bir dönem serbest ticarete atıldı. Emekliğinde hobi olarak bazı koro ve konserlerde çldı. 2021 hazirn ayında vefat etti.

Fotoğraf: 14 Mediya Çoşkun, Gülten Günel, Mehmetali Dündar, Hüseyin Özgündüz. “Yurtdaş C” oynundan

Fotoğraf: 15 Ercan Hacıoğlu42, Mediya Çoşkun, Gülten Günel, Mehmetali Dündar, Hüseyin Özgündüz43. “Yurtdeaş C” oynundan

Fotoğraf: 16-Hakan Ürman, Ertan Diril, Ali Sergen, Mithat Sezgin, (Kaynak: Mediha Çoşkun )yer. Eker sinaması, 1979-80

Ercan Hacıoğlu; Liseyi bitirdikten sonra baba mesleği marketçilik yaptı. Sonrasında çicekcilik yaptı. Babaeskiden İzmir’e gitti orada evlendi. Balıkesirde yaşamaya başladığında elim bir hastalıktan dolayı vefat etti. Balıkesirde defnedildi. 43 Hüseyin Özgündüz: Babaeskide lise öğretimini yaptıktan sonra Çirci Mallarını Koruma da çalıştı. 1999 Nisan 18’de vefat etti. Halkevinin aktif üyelerindendi. 42

Fotoğraf: 17 Barış Dostluk Dayanışma Halkevi futbol turnuvası Haziran 1979 Suat Dereli, Seçkin Mert, Metin Karakuş Oturan Raik Namdar (Seçkin Mert paylaşımı)

Fotoğraf: 18—Metin Karakuş, Ergun Kırcıl, Ercan Kırcıl44, Ali Sergen, Erdoğan Yel, Serhat Aral, oturanlar Yılmaz Özcan, Alaattin Doyran, Serdar Özeken, Naşit Sert45, Fikret Yiğit, Turgut Eker

Halkevi çalışmalarımızdan biri de gelenekselleşen ''Barış Dostluk Dayanışma futbol turnuvası,, idi.bu etkinliğe Babaeski içinden ve köylerinden futbol takımları katılırlardı.Gerçekten de adına yaraşır ilişkilerin doğduğu başarılı etkinliklerden biri idi. Bu fotoğraf; Karahalil, Nadırlıdan sonra kuruluşuna katıldığımız Pancarköy Halkodası ve Halkevimizin dostluk maçı öncesi Pancarköy sahasında çekilmiştir. “Metin Karakuş Yaa arkadaşlar takımın antrenöründen hiç bahseden yok... Ben bu takımı yaratmak için az çalıştırmadım... Babaeski İlçesine bağlı Pancarköy'de düzenlenen futbol turnuvasında şampiyon olmuştuk... Neydi o günler...”

1984-2004 YILLARI ARASI HALKEVİ ÇALIŞMALARI Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 numaralı Askeri Mahkemesinde görülen Halkevleri davası sonucunda mahkeme, 11 Nisan 1984 tarihinde tüm sanıkların beraatine karar vermiştir. Askerî Yargıtay ise, mahkemenin vermiş olduğu 1984/480 esas, 1984/445 numaralı kararın 17 Ekim 1984 tarihinde onaylamıştır. Bunun üzerine Halkevleri Yönetim Kurulu, Ankara Sulh Hukuk Yargıçlığına başvurarak, Halkevlerinin yeniden açılmasını talep etmiş ve bu talep 23 Haziran 1987 tarihinde kabul edilmiştir. 31 Ekim 1988 tarihinde Ankara'da toplanan 10. Kurultay ile Halkevlerinin üçüncü dönemi, ikincisinin bir devamı olarak başlamıştır. Belediyenin bodrum katında belediyeye ait bir işyerinde varlıklarınnı sürdürdüler. Kütüphane oluşturdular. Sosyal faaliyetlerde bulundular. Zaman zaman konserler verdiler Tiyatro piyesleri oynadılar. Müzik kursları düzenlediler. Müzik dinletileri yaptılar.

NOT: Tarihler fotoğraf kaynaklarından aynen alınmadır.

Ercan Kırcıl, Liseden sonra özel bir markette çalıştı. İyi bir ksleci olmasından dolayı Babaeski spora transfer oldu. 1994 yılında vefat etti 45 Naşit Sert: Liseden sonra Edirne’de meslek yüksek okulunde okudu. Askerlik dönüşünde Market İşletti.. mayıs 2010 tarihinde vefat etti. 44