Pot met driehoekig opgetrokken oren

Gidsfossiel voor het jaar 1000

In 2015 voert Raakvlak een archeologische opgraving uit op het tracé van een nieuwe, ondergrondse hoogspanningsleiding. Op een akker ten westen van de Brugse Steenweg in Koolkerke, deelgemeente van Brugge, ontdekken de archeologen een volmiddeleeuwse site langs het Oude Zwin. Een intensief puzzelwerk van de enorme collectie aardewerken scherven levert een 1000 jaar oude topvondst op: een pot met driehoekig opgetrokken oren. — Jan Huyghe en Dieter Verwerft

Bij de aanleg van de nieuwe ondergrondse hoogspanningsleiding Stevin werd Raakvlak ingeschakeld om een archeologisch onderzoek uit te voeren op het tien km lange tracé. Wekenlang prospecteren de archeologen de velden, ze plaatsen meer dan 900 boringen en trekken niet minder dan vijf km proefsleuven. Dat resulteert in vijf opgravingen, waaronder de site langs de Brugse Steenweg in de kustpolders parallel aan het Oude Zwin – vermoedelijk het oudste door mensen gegraven kanaal tussen Brugge en de zee.

Volmiddeleeuwse sporen

Het is op die kleine site dat Raakvlak enkele bijzondere volmiddeleeuwse sporen ontdekt: paalsporen, afvalkuilen en grachten, die dateren uit de tweede helft van de elfde eeuw (1050-1100 na Christus). Een duidelijke structuur, zoals een gebouwplattegrond, ontbreekt. Tijdens de opgraving treffen de archeologen onder meer een omvangrijke hoeveelheid scherven aan. Naast het kenmerkende volmiddeleeuwse aardewerk vinden ze bovendien ook enkele stukken die veel verder terug in de tijd gaan, waaronder een schoteltje in terra sigillata (type Dragendorff 27) uit de Romeinse periode en een scherf met duidelijke plantaardige verschraling uit de Merovingische periode.

Pot met driehoekig opgetrokken oren

Een intensief puzzelwerk met bijna 3000 scherven legt het belang van de vondsten bloot: de site langs de Brugse Steenweg herbergt de meest complete aardewerken potten uit de volle middeleeuwen die zijn gevonden in Brugge en Ommeland. Een tiental potten kunnen bijna volledig gereconstrueerd worden, waaronder enkele mooie importen uit het Rijnland. Onder de gereconstrueerde potten bevindt zich ook een bijzonder mooie pot in grijs aardewerk die een naam draagt die tot de verbeelding spreekt: pot met driehoekig opgetrokken oren.

De pot (32 cm hoog) heeft een bolle (kogel)vorm en wordt ook wel hangpot genoemd: met de twee driehoekig opgetrokken en doorboorde oren kan de pot boven een vuur hangen. Roetsporen aan de onderzijde getuigen eveneens van die kookfunctie. Dit type potten komt slechts sporadisch voor in volmiddeleeuwse aardewerkensembles in en rond Brugge. Dankzij opgegraven pottenbakkersafval op de cuesta (getuigenheuvel van tertiaire klei) in Oedelem weten we dat dit type ook lokaal werd vervaardigd. Het is de eerste keer dat in onze regio een archeologisch compleet exemplaar is ontdekt, een bijzondere vondst dus. Dit getuigt van de uitstekende bewaaromstandigheden onder de polderklei en wijst erop dat hier op korte tijd een grote hoeveelheid aardewerk is gedumpt.

Wil je deze en andere topvondsten van dichtbij bewonderen? Kom dan zeker naar de collectiepresentatie ‘Verhalen uit de ondergrond: Brugge in het jaar 1000’ op de expozolder in het Gruuthusemuseum. Nog te bezichtigen tot november 2024.