Guido Gezelle

gezelle’s jonge vrienden

Vrienden nemen in het leven van Guido Gezelle een heel belangrijke plaats in. Bij de start van zijn onderwijsopdracht in Roeselare is de priesterdichter meer dan een leraar voor zijn leerlingen. Met enkele bouwt hij een vriendschapsband op die ook na hun schooltijd blijft voortduren. Dit blijkt uit hun wederzijdse correspondentie maar ook uit opdrachten in boeken en het opdragen van een gedicht aan hen. Welke interpretatie kunnen we aan de vriendschap en de brieven van Guido Gezelle en Eugène Van Oye geven? Wat moeten we ons voorstellen bij dat gedicht over Dien avond en die rooze? Wat zijn de feiten en waar begint de verbeelding? Door W illy Le Loup.

Guido Gezelle (1830-1899) wordt geboren te Brugge, studeert aan het Klein Seminarie te Roeselare in 1846 en volgt daarna de priesteropleiding aan het Groot Seminarie te Brugge. Op 10 juni 1854 wordt hij tot priester gewijd. Reeds drie maanden daarvoor wordt hem een onderwijsopdracht aan het Klein Seminarie toevertrouwd. De kerkelijke overheid heeft vertouwen in de beloftevolle jonge leraar en in 1857 wordt hij voor twee opeenvolgende jaren aangesteld als leraar voor de Poësis, het jaar waarin de dichtkunst centraal staat. Gezelle droomt ervan een jonge dichterschool met zijn leerlingen te vormen. Gezelle schrijft zijn eerste gedichten voor zijn studenten waarbij poëzie en religie een eenheid vormen. In 1858 laat hij Vlaemsche Dichtoefeningen en Kerkhofblommen verschijnen. Deze laatste bundel ontstaat ter herinnering aan het overlijden van Eduard van den Bussche, een van zijn leerlingen uit de poësisklas. Voor zijn leerling Henri Van Doorne (1841-1914), die later priester wordt in Engeland, schrijft hij talrijke gedichten, waaronder ’k Hoore tuitend’ hoornen. Samen met zijn leerling Karel de Gheldere (1839-1913) schrijft Gezelle wisselgedichten. De Gheldere draagt zijn Jongelingsgedichten in 1861 op aan zijn leermeester. Ook de gebroeders Hugo (1840-1922) en Gustaaf Verriest (1843-1918) worden leerlingen van Gezelle in hun collegetijd. Hugo heeft zich enorm ingezet voor de verspreiding van Gezelle’s poëzie, Gustaaf wordt Gezelle’s huisarts. Voor Polydore Demonie (1844-1887), die later advocaat wordt, schrijft hij Polydor, gij kind van Vlanderen. Eugène Van Oye (Torhout 1840 - Gistel 1926)

groeit op in een cultureel zeer actief doktersgezin. Zijn ouders sturen hem in 1854 naar het - voor West-Vlaanderen - toonaangevend Klein Seminarie te Roeselare. In zijn poësisjaar 1857-1858 heeft hij Guido Gezelle als leraar. Tussen beiden ontstaat een diepgaande vriendschapsband. Gezelle ziet het als een christelijke vriendschap en hoopt dat de jongeling priester zal worden. Bovendien heeft Van Oye literair talent. Tussen beide ontstaat een uitvoerige correspondentie waarvan heel wat bewaard bleef en nu in het Gezellearchief van de Biekorfbibliotheek berust. Gezelle draagt verscheidene van zijn gedichten op aan Van Oye. Deze getuigen van een hoge kwaliteit: Ik droome alreé, Rammenta ti, Ik misse u, Een bonke keerzen kind. Het gedicht Dien avond en die rooze wordt als een van de belangrijkste liefdesgedichten uit de Nederlandstalige poëzie beschouwd. Het autograaf van dit gedicht wordt in 1998 door de Stad Brugge verworven. Het gedicht is ook steeds de aanleiding tot diverse bedenkingen over de relatie tussen de priesterdichter Guido Gezelle en zijn leerling. De vriendschap met Julien Claerhout (1859- 1929) is van een andere aard. Claerhout is als priester werkzaam te Sint-Denijs, Pittem en Caster. Hij is een van de vele zanters die aan Gezelle taal- en volkskundige notities bezorgt. Dit jaar staat Erfgoeddag in het teken van vriendschap. Naar aanleiding daarvan wordt in het Gezellemuseum de vriendschap tussen Guido Gezelle, Eugène Van Oye en Julien Claerhout benadrukt aan de hand van een tentoonstelling (18 april - 20 juli 2009).

Willy Le Loup is conservator behoud en beheer

1 Guido Gezelle rond 1860 (Gezellearchief, Fotoverzameling)

2 Eugène Van Oye als student te Leuven. Laatste rij, tweede van links, ca.1860 (Gezellearchief, Fotoverzameling)