DaL
P ol s ce
wydawca
w ol n oS C ,
g ra n ice ,
m oc
i
s z ac u n ek partner
maj 2015
GAZETA BEZPŁATNA
Wydanie w 80. rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego
OD REDAKCJI Drodzy Czytelnicy, rok 2014 upłynął nam pod znakiem 100-lecia Legionów Polskich, dlatego spotykaliśmy się z Wami na łamach „Kuriera Legionowego” wydawanego przez Muzeum specjalnie z tej okazji. Państwa przychylna reakcja na nasze publikacje, liczne pytania i prośby o kolejne artykuły i opowieści poświęcone Józefowi Piłsudskiemu oraz jego czasom stały się zachętą do kontynuacji tego wydawnictwa pod nowym tytułem: „Świat wokół Marszałka”. Jak sądzimy, najlepiej odda on charakter naszej gazety, a także przesłanie powstającego Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Budowa kompleksu muzealno-edukacyjnego rozpocznie się w tym roku. Oddajemy w Państwa ręce numer specjalny, poświęcony osobie Józefa Piłsudskiego w 80. rocznicę jego śmierci. I choć wielkie uroczystości pogrzebowe były wydarzeniem bezpre-
cedensowym w naszej historii, świadczącym o niezwykłej roli, jaką odegrał w życiu Polaków pierwszy marszałek niepodległej Polski, nie koncentrujemy się na nich. Chcemy bowiem mówić o tym, co Józef Piłsudski zostawił po sobie, o żywej pamięci jego czynów, idei i autorytetu. Pragniemy pokazać osobę Marszałka z perspektywy odbioru społecznego. Budził on skrajne reakcje – od uwielbienia do potępienia, wywierał ogromny wpływ na sobie współczesnych oraz późniejsze pokolenia Polaków. Wszystkie działania realizowane przez Muzeum w Sulejówku w 2015 roku odbywają się pod hasłem: „Józef Piłsudski 1867–1935. Fenomen społeczny”. Jesteśmy bowiem przekonani, że właśnie zjawisko fenomenu społecznego nierozerwalnie towarzyszy – aż do dzisiaj – narracji o Józefie Piłsudskim: o jego złożonej osobowości, dokonaniach oraz obecności w zbiorowej pamięci. Pragniemy również przypomnieć o dylematach, które stały przed nim jako człowiekiem i liderem. Zapraszamy do lektury!
W
n u m e r z e :
Opinie o Marszałku. Józef Piłsudski w oczach pisarzy: Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej i Ksawerego Pruszyńskiego. – str. 3 „Królem był serc i władcą woli naszej”. Przemówienie prezydenta Ignacego Mościckiego nad trumną Józefa Piłsudskiego. – str. 4 Mundur, buława i karty do pasjansa. Pamiątki po Marszałku ze zbiorów Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego. – str. 5 Samotnia Marszałka. O gabinecie służbowym Józefa Piłsudskiego w Alejach Ujazdowskich. – str. 6-7 Utracone, odnalezione, odzyskane. O meblach i dziełach sztuki, które powróciły do dworku Piłsudskich w Sulejówku po prawie siedemdziesięciu latach. – str. 8-9 Smaki kresów. Wiele naszych ulubionych potraw pochodzi z Wileńszczyzny i Małopolski Wschodniej – str. 10-11 Muzeum Dialogu. O wspólnych działaniach z nauczycielami, mieszkańcami Sulejówka i internetowym Wykazie Legionistów Polskich 1914-1918. – str. 12
Prof. Grzegorz Nowik
U
lubionym poetą Józefa Piłsudskiego był Juliusz Słowacki. W swojej ostatniej woli Marszałek umieścił cytat z Beniowskiego, mówiący o wyborze gniazda – zamiast domu – na skałach orła i kończący się słowami: „Tak żyłem”. Myśląc o sobie, Piłsudski wielokrotnie cytował słowa poety także z wiersza „Testament mój”: Jednak zostanie po mnie ta siła fatalna, Co mi żywemu na nic... tylko czoło zdobi; Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna, Aż was, zjadacze chleba – w aniołów przerobi. „Siła fatalna” nie oznacza, oczywiście, siły negatywnej. Fatum to los. „Siła fatalna” jest zatem siłą kształtującą los. Józef Piłsudski obdarzony był siłą, która kształtowała los Polski i Polaków, wpływała i nadal wpływa na ich postawy.
Fot. Zygmunt Fit/MJP
W Portret Marszałka na plenerowej wystawie „Wojna Światów 1920”, zorganizowanej przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Warszawa, 2010 r.
1974 roku, gdy byłem uczniem klasy maturalnej, wziąłem udział w ankiecie przeprowadzonej przez Wydział Socjologii (lub Pedagogiki) Uniwersytetu Warszawskiego. Trzeba było odpowiedzieć między innymi na pytanie o postać polityka, który stanowi wzór. Dla mnie był nim Józef Piłsudski.
W 1979 roku, po pięciu latach, gdy kończyłem studia historyczne, ponownie przeprowadzono ankietę wśród tych samych osób. Dowiedziałem się wtedy, że pięć lat wcześniej bardzo wielu licealistów, tak jak ja, wymieniło Piłsudskiego. Badań tych nie opublikowano, ponieważ – jak powiedział mi ankieter – były dla władzy kompromitujące. Świadczyły bowiem, że fenomen Józefa Piłsudskiego trwał. Nie zniszczono go, mimo cenzury i fałszowania biografii Marszałka. Był to fenomen osoby, lecz także fenomen społeczny, ze względu na niezwykłe oddziaływanie Piłsudskiego na społeczeństwo polskie.
W
XIX wieku w Europie ukształtowała się szkoła historyczna, która wysunęła na pierwszy plan rolę wielkich ludzi w dziejach. Oni zresztą zawsze fascynowali współczesnych i potomnych. Od czasów ludów pierwotnych przekazywano sobie historię poprzez opowieści o działaniach i dokonaniach wielkich wodzów, przywódców, wszystkich tych, którzy odcisnęli swoje piętno na losach społeczności, państw i narodów. Ja jeszcze uczyłem się historii według pocztu królów polskich. W ten sposób opowiadania o przeszłości
dokończenie na str. 2 < maj 2015